śrīgaṇeśāya namaḥ
śrīsarasvatyai namaḥ
śrīrāmacandrāya namaḥ
atha brahmāṇḍamahāpurāṇaṃ pūrvabhāgaprārambhaḥ /
namonamaḥ kṣaye sṛṣṭau sthitau sattvamayāya vā /
namo rajastamaḥsattvatrirūpāya svayaṃbhuve // BndP_1,1.1 //
jitaṃ bhagavatā tena hariṇā lokadhāriṇā /
ajena viśvarūpeṇa nirguṇena guṇātmanā // BndP_1,1.2 //
brahmāṇaṃ lokakarttāraṃ sarvajñamaparājitam /
prabhuṃbhūtabhaviṣyasya sāmpratasya ca satpatim // BndP_1,1.3 //
jñānamabratimaṃ tasya vairāgyaṃ ca jagatpateḥ /
aiśvaryyaṃ caiva dharmaśca sadbhiḥ sevyaṃ catuṣṭayam // BndP_1,1.4 //
imānnarasya vai bhāvānnityaṃ sadasadātmakān /
aviṃśakaḥ punastānvai kriyābhāvārthamīśvaraḥ // BndP_1,1.5 //
lokakṛllokatattvajño yogamāsthāya yogavit /
asṛjatsarvabhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca // BndP_1,1.6 //
tasahaṃ viśvakarmāṇaṃ satpatiṃ lokasākṣiṇam /
purāṇākhyānajijñāsurgacchāmi śaraṇaṃ vibhum // BndP_1,1.7 //
purāṇaṃ lokatattvārthamaśilaṃ vedasaṃmitam /
praśaśaṃsa sa bhagavān vasiṣṭhāya prajāpatiḥ // BndP_1,1.8 //
tattvajñānāmṛtaṃ puṇyaṃ vasiṣṭho bhagavānṛṣiḥ /
pautramadhyāpayāmāsa śakteḥ putraṃ parāśaram // BndP_1,1.9 //
parāśaraśca bhagavān jātūkarṇyamṛṣiṃ purā /
tamadhyāpitavāndivyaṃ purāṇaṃ vedasaṃmitam // BndP_1,1.10 //
adhigamya purāṇaṃ tu jātūkarṇyo viśeṣavit /
dvaipāyanāya pradadau paraṃ brahma sanātanam // BndP_1,1.11 //
dvaipāyanastataḥ prītaḥśaṣyebhyaḥpradadauvaśī /
lokatattvavidhānārthaṃ pañcabhyaḥ paramādbhutam // BndP_1,1.12 //
vikhyāpanārthaṃ lokeṣu bahvarthaṃ śrutisaṃmatam /
jaiminiñca sumantuṃ ca vaiśaṃpāyanamevaca // BndP_1,1.13 //
caturthaṃ pailavaṃ teṣāṃ pañcamaṃ lomaharṣaṇam /
sūtamadbhutavṛttāntaṃ vinītaṃ dhārmikaṃ śrucim // BndP_1,1.14 //
adhītya ca purāṇaṃ ca vinīto lomaharṣaṇaḥ /
ṛṣiṇā ca tvayā pṛṣṭaḥ kṛtaprajñaḥ sudhārmikaḥ // BndP_1,1.15 //
vasiṣṭhaścāpi munibhiḥ praṇāmya śirasā munīn /
bhaktyā paramayā yuktaḥ kṛtvā cāpi pradakṣiṇam // BndP_1,1.16 //
avāptavidyaḥ sartuṣṭaḥ kurukṣetramupāgamat /
satre savitate yatra yajamānānṛṣīñśucīn // BndP_1,1.17 //
vinayenopasaṃgamya satrriṇo romaharṣaṇam /
vidhānato yathāśāstraṃ prajñayātijagāma ha // BndP_1,1.18 //
ṛṣayaścāpi te sarve tadānīṃ romaharṣaṇam /
dṛṣṭvā paramasaṃhṛṣṭāḥ prītāḥ sumanasastathā // BndP_1,1.19 //
satkārairarccayāmāsurarghyapādyādibhistataḥ /
abhivādya munīnsarvān rājājñāmabhigamya ca // BndP_1,1.20 //
ṛṣibhistairanujñātaḥ pṛṣṭaḥ sarvamanāmayam /
abhigamya munīnsarvāṃstejo brahma sanātanam /
sadasyānumate ramye svāstīrṇe samupāviśat // BndP_1,1.21 //
upaviṣṭe tadā tasminmunayaḥ śaṃsitavratāḥ /
mudānvitā yathānyāyaṃ vinayasthāḥ samāhitāḥ // BndP_1,1.22 //
sarve te ṛṣayaścainaṃ parivārya mahāvratam /
paramaprītisaṃyuktā ityūcuḥ sūtanandanam // BndP_1,1.23 //
svāgataṃ te mahābhāga diṣṭyā ca tvāṃnirāmayam /
paśyāma dhīmannatrasthāḥ subrataṃ munisattamam // BndP_1,1.24 //
aśūnyā me rasādyaiva bhavataḥ puṇyakarmaṇaḥ /
bhavāṃstasya muneḥ sūta vyāsasyāpi mahātmanaḥ // BndP_1,1.25 //
anugrāhyaḥ sadā dhīmātr śiṣyaḥ śiṣyaguṇānvitaḥ /
kṛtabuddhiśca te tattvamanugrāhyatayā prabho // BndP_1,1.26 //
avāpya vipulaṃ jñānaṃ sarvataśchinnasaṃśayaḥ /
pṛccatāṃ naḥ sadā prājña sarvamākhyātumarhasi // BndP_1,1.27 //
tadicchāmaḥ kathāṃ divyāṃ paurāṇīṃ śrutisaṃmitām /
śrotuṃ dharmārthayuktāṃ tu etavdyāsācchrutaṃ tvayā // BndP_1,1.28 //
evasuktastadā sūtastvṛṣibhirvinayānvitaḥ /
uvāca paramāprākjño vinītottara muttamam // BndP_1,1.29 //
ṛṣeḥ śuśrūṣaṇaṃ yacca tasmātprajñā ca yā mama /
yasmācchuśūṣaṇārthaṃ ca tatsatyamiti niścayaḥ // BndP_1,1.30 //
evaṃ gater'the yacchakyaṃ mayā vaktuṃ dvijottamāḥ /
jijñāsā yatra yuṣmākaṃ tadājñātumihārhatha // BndP_1,1.31 //
etacchrutvā tu munayo madhuraṃ tasya bhāṣitam /
pratyūcuste punaḥ sūtaṃ bāṣpaparyākulekṣaṇam // BndP_1,1.32 //
bhavān viśeṣakuśalo vyāsaṃ sākṣāttu dṛṣṭavān /
tasmāttvaṃ saṃbhavaṃ kṛtsnaṃ lokasyemaṃ vidarśaya // BndP_1,1.33 //
yasya yasyānvaye ye ye tāṃstānicchāma veditum /
teṣāṃ pūrvavisṛṣṭiṃ ca vicitrāṃ tvaṃ prajāpateḥ /
satkṛtya paripṛṣṭaḥ sa mahātmā romaharṣaṇaḥ // BndP_1,1.34 //
vistareṇānupūrvyā ca kathayāmāsa sattamaḥ /
sūta uvāca
yo me dvaipāyanaprītaḥ kathāṃ vai dvijasattamāḥ // BndP_1,1.35 //
puṇyāmākhyātavānviprāstāṃ vai vakṣyāmyanukramāt /
purāṇaṃ saṃpravakṣyāmi yaduktaṃ mātariśvanā // BndP_1,1.36 //
pṛṣṭena munibhiḥ pūrvaṃ naimiṣīyairma hātmabhiḥ /
sargaśca pratisargaśca vaṃśo manvantarāṇi ca // BndP_1,1.37 //
vaṃśyānucaritaṃ caiva purāṇaṃ pañcalakṣaṇam /
prakriyā prathamaḥ pādaḥ kathāyāṃ syātparigrahaḥ // BndP_1,1.38 //
anuṣaṅga utpoddhāta upasaṃhāra eva ca /
evaṃ pādāstu catvāraḥ samāsātkīṃrtitā mayā // BndP_1,1.39 //
vakṣyāmi tānpurastāttu vistareṇa yathākramam /
prathamaṃ sarvaśāstrāṇāṃ purāṇaṃ brahmaṇā śrutam // BndP_1,1.40 //
anantaraṃ ca vaktrebhyo vedāstasya viniḥsṛtāḥ /
aṅgāni dharmaśāstraṃ ca vratāni niyamāstathā // BndP_1,1.41 //
avyaktaṃ kāraṇaṃ yattannityaṃ sadasadātmakam /
mahadādiviśeṣāntaṃ sṛjāmīti viniścayaḥ // BndP_1,1.42 //
aṇḍaṃ hiraṇmayaṃ caiva brahmaṇaḥsūtiruttamā /
aḍasyāvaraṇaṃ vārdhirapāmapi ca tejasā // BndP_1,1.43 //
vāyunā tasya vāyośca khena bhūtādinā tataḥ /
bhūtādirmahatā caiva avyaktenāvṛto mahān // BndP_1,1.44 //
antarvarti ca bhūtānāmaṇḍamevopavarṇitam /
nadīnāṃ parvatānāṃ ca prādurbhāvo 'tra paṭhyate // BndP_1,1.45 //
manvantarāṇāṃ sarveṣāṃ kalpānāṃ caiva varṇanam /
kīrttanaṃ brahmavṛkṣasya brahmajanma prakīrtyate // BndP_1,1.46 //
ataḥ paraṃ brahmaṇaśca prajāsargopavarṇanam /
avasthāścātra kīrtyante brahmaṇo 'vyaktajanmanaḥ // BndP_1,1.47 //
kalpānāṃ saṃbhavaśceva jagataḥ sthāpanaṃ tathā /
śayanaṃ ca harerapsu pṛthivyuddharaṇaṃ tathā // BndP_1,1.48 //
saviśeṣaḥ purādīnāṃ varṇāśramavibhājanam /
ṛkṣāṇāṃ grahasaṃsthānāṃ siddhānāṃ ca niveśanam // BndP_1,1.49 //
yojanānāṃ yathā cava saṃcaro bahuvistaraḥ /
svargasthānavibhāgaśca sartyānāṃ śubhacāriṇām // BndP_1,1.50 //
vṛkṣāṇāmauṣadhīnāṃ ca vīrudhāṃ ca prakīrttanam /
devatānāmṛṣīṇāṃ ca dve sṛtī parikīrtite // BndP_1,1.51 //
āmlādīnāṃ tarūṇāṃ ca sarjanaṃ vyañjanaṃ tathā /
paśūnāṃ puruṣāṇāṃ ca saṃbhavaḥ parikīrttitaḥ // BndP_1,1.52 //
tathā nirvacanaṃ proktaṃ kalpasya ca parigrahaḥ /
nava sargāḥ punaḥ proktā brahmaṇo buddhipūrvakāḥ // BndP_1,1.53 //
trayo ye buddhipūrvāstu tathā yallokakalpanam /
brahmaṇo 'vayavebhyaśca dharmādīnāṃ samudbhavaḥ // BndP_1,1.54 //
ye dvādaśa prasūyante prajākalpe punaḥ punaḥ /
kalpayorantare proktaṃ pratisaṃdhiśca yastayoḥ // BndP_1,1.55 //
tamomātrā vṛtatvāttu brahmaṇo 'dharmasaṃbhavaḥ /
sattvodriktācca dehācca puruṣasya ca saṃbhavaḥ // BndP_1,1.56 //
tathaiva śatarūpāyāṃ tayoḥ putrāstataḥ param /
priyavratottānapādau prasūtyākṛtayaḥ śubhāḥ // BndP_1,1.57 //
kīrtyante dhūtapāpmānastrailokye ye pratiṣṭhitāḥ /
ruceḥ prajāpateścorddhamākūtyāṃ mithunodbhavaḥ // BndP_1,1.58 //
prasūtyamapi dakṣasya kanyānāmudbhavaḥ śubhaḥ /
dākṣāyaṇīṣu vāpyūrdhvaṃśabdādyāsu mahātmanaḥ // BndP_1,1.59 //
dharmasya kīrtyate sargaḥ sāttvikastu sukhodayaḥ /
tathādharmasya hiṃsāyāṃ tamaso 'śubhalakṣaṇaḥ // BndP_1,1.60 //
bhṛgvādīnāmṛṣīṇāṃ ca prajāsargopavarṇanam /
brahmarṣeśca vasiṣṭhasya yatra gotrānukīrttanam // BndP_1,1.61 //
agneḥ prajāyāḥ saṃbhūtiḥ svāhāyāṃ yatra kīrtyate /
pitṝṇāṃ dviprakārāṇāṃ svadhāyāṃ tadanantaram // BndP_1,1.62 //
pitṛvaṃśaprasaṃgena kīrtyate ca maheśvarāt /
dakṣasya śāpaḥ satyāśca bhṛgvādīnāṃ ca dhīmatām // BndP_1,1.63 //
pratiśāpaśca dakṣasya rudrādadbhutakarmaṇaḥ /
pratiṣedhaśca vairasya kīrtyate doṣadarśanāt // BndP_1,1.64 //
manvantaraprasaṃgena kālākhyānaṃ ca kīrtyate /
prajāpateḥ karddamasya kanyāyāḥ śubhalakṣaṇam // BndP_1,1.65 //
priyavratasya putrāṇāṃ kīrtyate yatra vistaraḥ /
teṣāṃ niyogo dvīpeṣu deśeṣu ca pṛthak pṛthak // BndP_1,1.66 //
svāyaṃbhuvasya sargasya tataścāpyanukīrttanam /
varṣāṇāṃ ca nadīnāṃ ca tadbhedānāṃ ca sarvaśaḥ // BndP_1,1.67 //
dvīpabhedasahasrāṇā mantarbhāvaśca saptasu /
vistarānmaṇḍalaṃ caiva jaṃbūdvīpasamudrayoḥ // BndP_1,1.68 //
pramāṇaṃ yojanāgreṇa kīrtyante parvataiḥ saha /
himavānhemakūṭaśca niṣadho merureva ca /
nīlaḥ śvetaśca śṛṅgī ca kīrtyante sapta parvatāḥ // BndP_1,1.69 //
teṣāmantaraviṣkaṃbhā ucchrāyāyāmavistarāḥ // BndP_1,1.70 //
kīrtyante yojanāgreṇa ye ca tatra nivāsinaḥ /
bhāratādīni varṣāṇi nadībhiḥ parvataistathā // BndP_1,1.71 //
bhūtaiścopaniviṣṭāni gatimadbhirdhuvai stathā /
jaṃbūdvīpādayo dvīpāḥ samudraiḥ saptabhirvṛtāḥ // BndP_1,1.72 //
tataḥ svarṇamayī bhūmirlokālokaśca kīrtyate /
sapramāṇā ime lokāḥ saptadvīpā ca medinī // BndP_1,1.73 //
rūpādayaḥ prakīrtyante karaṇātprākṛtaiḥ saha /
sarvaṃ caitatpradhānasya pariṇāmaikadeśikam // BndP_1,1.74 //
paryāyaparimāṇaṃ ca saṃkṣepeṇātra kīrtyate /
sūryācandramasoścaiva pṛthivyāścāpyaśeṣataḥ // BndP_1,1.75 //
pramāṇaṃ yojanāgreṇa sāṃpratairabhimānibhiḥ /
mahendrādyāḥ śubhāḥ puṇyā mānasottaramūrdhani // BndP_1,1.76 //
ata ūrdhdagatiścoktā sūryasyālātayakravat /
nāgavīthyakṣavīthyośca lakṣaṇaṃ ca prakīrtyate // BndP_1,1.77 //
koṣṭhayorlekhayoścaiva maṇḍalānāṃ ca yojanaiḥ /
lokālokasya sandhyāyā ahno viṣuvatastathā // BndP_1,1.78 //
lokapālāḥ sthitāścorddhaṃ kīrtyante te caturddiśam /
pitṝṇāṃ devatānāṃ ca panthānau dakṣiṇottarau // BndP_1,1.79 //
gṛhiṇāṃ nyāsināṃ cokto rajaḥsattvasamāśrayaḥ /
kīrtyate ca padaṃ viṣṇordharmādyā yatra ca sthitāḥ // BndP_1,1.80 //
sūryācandramasoścāro grahāṇāṃ jyotiṣāṃ tathā /
kīrtyate dhṛtasāmarthyātprajānāṃ ca śubhāśubham // BndP_1,1.81 //
brahmaṇā nirmitaḥ sauraḥ sādanārthaṃ ca sa svayam /
kīrtyate bhagavānyena prasarppati divaḥ kṣayam // BndP_1,1.82 //
sa ratho 'dhiṣṭhito devair ādityai ṛṣibhistathā /
gandharvairapsarobhiśca grāmaṇīsarparākṣasaiḥ // BndP_1,1.83 //
apāṃ sāramayātsyandātkathyate ca rasastathā /
vṛddhikṣayau ca somasya kīrtyete somakāritau // BndP_1,1.84 //
sūryādīnāṃ syandanānāṃ dhruvādeva pravarttanam /
kīrtyate śiśumārasya yasya pucche dhruvaḥ sthitaḥ // BndP_1,1.85 //
tārārūpāṇi sarvāṇi nakṣatrāṇi grahaiḥ saha /
nivāsā yatra kīrtyante devānāṃ puṇyakarmaṇām // BndP_1,1.86 //
sūryaraśmisahasraṃ ca varṣaśītoṣṇaviśravaḥ /
pravibhāgaścaraśmīnāṃ nāmataḥ karmatīrthataḥ // BndP_1,1.87 //
parimāṇaṃ gatiścoktā grahāṇāṃ sūryasaṃśrayāt /
veśyārūpātpradhānasya parimāṇo mahādbhavaḥ // BndP_1,1.88 //
purūravasa ailasya māhātmyasyānukīrttanam /
pitṝṇāṃ dviprakārāṇāṃ māhātmyaṃ vā mṛtasya ca // BndP_1,1.89 //
tataḥ parvāṇi kīrtyante parvaṇāṃ caiva saṃdhayaḥ /
svargalokagatānāñca prāptānāñcāpyadhogatim // BndP_1,1.90 //
pitṝṇāṃ dviprakārāṇāṃ śrāddhenānugraho mahān /
yugasaṃkhyāpramāṇaṃ ca kīrtyate ca kṛtaṃ yugam // BndP_1,1.91 //
tretāyuge cāpakarṣādvār ttāyāḥ saṃpravarttanam /
varṇānāmāśramāṇāṃ ca saṃsthitirdharmatastathā // BndP_1,1.92 //
vajrapravarttanaṃ caiva saṃvādo yatra kīrtyate /
ṛṣīṇāṃ vasunā sārddhaṃ vasoścādhaḥ punargatiḥ /
śabdatvaṃ ca pradhānāttu svāyambhuvamṛte manum // BndP_1,1.93 //
praśaṃsā tapasaścoktā yugāvasthāśca kṛtsnaśaḥ /
dvāparasya kaleścāpi saṃkṣepeṇa prakīrttanam // BndP_1,1.94 //
manvantaraṃ ca saṃkhyā ca mānuṣeṇa prakīrttitā /
manvantarāṇāṃ sarveṣāmetadeva ca lakṣaṇam // BndP_1,1.95 //
atītānāgatānāṃ ca varttamānaṃ ca kīrtyate /
tathā manvantarāṇāṃ ca pratisaṃdhānalakṣaṇam // BndP_1,1.96 //
atītānā gatānāṃ ca proktaṃ svāyambhuve tataḥ /
ṛṣīṇāṃ ca gatiḥ proktā kālajñānagatistathā // BndP_1,1.97 //
durgasaṃkhyāpramāṇaṃ ca yugavārtā pravarttanam /
tretāyāṃ cakravartīnāṃ lakṣaṇaṃ janma caiva hi // BndP_1,1.98 //
pramateśca tathā janma atho kaliyugasya vai /
aṅgulairhāsanaṃ caiva bhūtānāṃ yacca cocyate // BndP_1,1.99 //
śāśānāṃ parisaṃkhyānaṃ śiṣyaprādhānyameva ca /
vākyaṃ saptavidhaṃ caiva ṛṣigotrānukīrtanam // BndP_1,1.100 //
lakṣaṇaṃ sūtaputrāṇāṃ brahmaṇāsya ca kṛtsnaśaḥ /
dedānāṃ vyasanaṃ caiva vedavyāsairmahātmabhiḥ // BndP_1,1.101 //
manvantareṣu devānāṃ prajeśānāṃ ca kīrttanam /
manvantarakramaścaiva kālajñānaṃ ca kīrtyate // BndP_1,1.102 //
dakṣasya cāpi dauhitrāḥ priyāyā duhituḥ śubhāḥ /
brahmādibhistejanitā dakṣeṇaiva ca dhīmatā // BndP_1,1.103 //
sāvarṇāścātra kīrtyante manavo merumāśritāḥ /
dhruvasyauttānapādasya prajāsargopavarṇanam // BndP_1,1.104 //
cākṣuṣasya manoḥ sargaḥ prajānāṃ vīryavarmanam /
prabhuṇā caiva vainyena bhūmidohapravartatā // BndP_1,1.105 //
pātrāṇāṃ payasāṃ caiva vatsānāṃ ca viśeṣaṇam /
brahmādibhiḥ pūrvameva dugdhā caiyaṃ vasuṃdharā // BndP_1,1.106 //
daśabhyaścaṃ pracetobhyo māriṣāyāṃ prajāpateḥ /
dakṣasya kīrtyata janma samasyāṃśena dhīmataḥ // BndP_1,1.107 //
bhūtabhavyabhaveśatvaṃ mahendrāṇāṃ ca kīrtyate /
manvādikā bhaviṣyanti ākhyānaibarhubhirvṛtāḥ // BndP_1,1.108 //
vaivasvatasya ca manoḥ kīrtyate sargavistaraḥ /
brahmādikośa utpattirbhṛgvadīnāṃ ca kīrtyate // BndP_1,1.109 //
viniṣkṛṣya prajāsarge cākṣuṣasya manoḥśubhe /
dakṣasya kīrtyate sargo dhyānādvaivasvatāntare // BndP_1,1.110 //
nāradaḥ kṛtasaṃvādo dakṣaputrānmahābalān /
nāśayāmāsa śāpāya mānaso brahmaṇaḥ sutaḥ // BndP_1,1.111 //
tato dakṣo 'sṛjatkanyā vairiṇā nāma viśrutāḥ /
marutpravāhe maruto dityāṃ devyāṃ ca saṃbhavaḥ // BndP_1,1.112 //
kīrtyate marutāṃ cātragaṇāste saptasaptakāḥ /
devatvamindravāsena vāyuskandheṣu cāśramaḥ // BndP_1,1.113 //
daityānāṃ dānavānāṃ ca yakṣagandharvarakṣasām /
sarvabhūtapiśācānāṃ yakṣaṇāṃ pakṣivīrudhām // BndP_1,1.114 //
utpattayaścāpsarasāṃ kīrtyante bahuvistarāt /
mārtaṇḍamaṇḍalaṃ kṛtsnaṃ janmairāvatahastinaḥ // BndP_1,1.115 //
vainateyasamutpattistathā rājyā bhiṣecanam /
bhṛgūṇāṃ vistaraścoktastathā cāṅgirasāmapi // BndP_1,1.116 //
kaśyapasya pulastyasya tathaivātrermahātmanaḥ /
parāśarasya ca muneḥ prajānāṃ yatra vistaraḥ // BndP_1,1.117 //
tisraḥ kanyāḥ sukīrtyante yāsulokāḥ pratiṣṭhitāḥ /
icchāyā vistaraścokta ādityasya tataḥ param // BndP_1,1.118 //
kiṅkuviccaritaṃ proktaṃ dhruvasyaiva nibarhaṇam /
bṛhadbalānāṃ saṃkṣepādikṣvākvādyāḥ prakīrttitāḥ // BndP_1,1.119 //
niśyādīnāṃ kṣitīśānāṃ palāṇḍu haraṇādibhiḥ /
kīrtyate vistarātsarge yayāterapi bhūpateḥ // BndP_1,1.120 //
yaduvaṃśasamuddeśo haihayasya ca vistaraḥ /
krodhādanantaraṃ coktastathā vaṃśasya vistaraḥ // BndP_1,1.121 //
jyāmaghasya ca māhātmyaṃ prajāsargaśca kīrtyate /
devāvṛdhasyāndhakasya dhṛṣṭeścapi mahātmanaḥ // BndP_1,1.122 //
animitrānvayaścaiva viśormithyābhiśaṃsanam /
viśodhamanusaṃprāptirmaṇiratnasya dhīmataḥ // BndP_1,1.123 //
satrājitaḥ prajāsarge rājarṣerdevamīḍhuṣaḥ /
śūrasya janma cāpyuktaṃ caritaṃ ca māhātmanaḥ // BndP_1,1.124 //
kaṃsasyāpi ca daurātmyamekīvaṃśyātsamudbhavaḥ /
vāsudevasya deva kyāṃ viṣṇoramitatejasaḥ // BndP_1,1.125 //
anantaramṛṣeḥ sargaḥ prajāsargopavarṇanam /
devāsure samutpanne viṣṇunā strīvadhe kṛte // BndP_1,1.126 //
saṃrakṣatā śakravadhaṃ śāpaḥ prāptaḥ purā bhṛgoḥ /
bhṛguścotthāpayāmāsa divyāṃ śukrasya mātaram // BndP_1,1.127 //
devānāṃ ca ṛṣīṇāṃ ca saṃkramā dvādaśātdṛtāḥ /
nārasihaprabhṛtayaḥ kīrtyante pāpanāśanāḥ // BndP_1,1.128 //
śukeṇārādhanaṃ sthāṇorghoreṇa tapasā tathā /
varapradāna kṛttena yatra śarvastavaḥ kṛtaḥ // BndP_1,1.129 //
anantaraṃ ca nirdiṣṭaṃ devāsuraviceṣṭitam /
jayantyā saha śakreṇa yatra śuko mahātmani // BndP_1,1.130 //
asurānmohayāmāsa śakrarūpeṇa buddhimān /
bṛhaspatiśca taṃ śukaṃ śaśāpa sa mahādyutiḥ // BndP_1,1.131 //
ukta ca viṣṇormāhātmyaṃ viṣṇorjanmani śabdyate /
turvasuścātra dauhitro yavīyānyo yadorabhūt // BndP_1,1.132 //
anurdruhyādayaḥ sarve tathā tattanayā nṛpāḥ /
anuvaṃśyāmahātmānasteṣāṃ pārthivasattamāḥ // BndP_1,1.133 //
kīrtyante yatra kārtsnyena bhūridraviṇatejasaḥ /
ātithyasya tu vibrarṣeḥ saptadhā dharmasaṃśrayāt // BndP_1,1.134 //
bārhasvatyaṃ sūribhiśca yatra śāpamupāvṛtam /
haravaṃśayaśaḥsparśaḥ śantanorvīryaśabdanam // BndP_1,1.135 //
bhaviṣyatāṃ tathā rājñāmupasaṃhāraśabdanam /
anāgatānāṃsaṃghānāṃ prabhūṇāṃ copavarṇanam // BndP_1,1.136 //
bhautyasyānte kaliyuge kṣīṇe saṃhāravarṇanam /
naimittikāḥ prākṛtikā yathaivātyantikāḥ smṛtāḥ // BndP_1,1.137 //
vividhaḥ sarvabhūtānāṃ kīrtyate pratisaṃcaraḥ /
anādṛṣṭirbhāskarasya ghoraḥ saṃvarttakānalaḥ // BndP_1,1.138 //
sāṃkhye lakṣaṇamuddiṣṭaṃ tato brahma viśeṣataḥ /
bhuvādīnāṃ ca lokānāṃ saptānāṃ copavarṇanam // BndP_1,1.139 //
aparārddhāparaiścaiva lakṣaṇaṃ parikīrtyate /
brahmaṇoyojanāgreṇa parimāṇavinirṇayaḥ // BndP_1,1.140 //
kīrtyante cātra nirayāḥ pāpānāṃ rauravādayaḥ /
sarveṣāṃ caiva sattvānāṃ pariṇāmavinirṇayaḥ // BndP_1,1.141 //
brahmaṇaḥ pratisaṃsargātsarva saṃsāravarṇanam /
gatirūrddhamadhaścoktā dharmādharmasamāśrayā // BndP_1,1.142 //
kalpe kalpe ca bhūtānāṃ mahatāmapi saṃkṣayam /
asaṃkhyayā ca duḥkhāni brahmaṇaścāpyanityatā // BndP_1,1.143 //
daurātmyaṃ caiva bhogānāṃ saṃhārasya ca kaṣṭatā /
durlabhatvaṃ ca mokṣasya vairāgyāddoṣadarśanāt // BndP_1,1.144 //
vyaktāvyaktaṃ parityajya sattvaṃ brahmaṇi saṃsthitam /
nānātvadarśanācchuddhastavastatra nivarttate // BndP_1,1.145 //
tatastāpatrayād bhīto rūpārthohi nirañjanaḥ /
ānandaṃ brahmaṇaḥ prāpya na bibheti kutaścana // BndP_1,1.146 //
kīrtyate ca punaḥ sargo brahmaṇo 'nyasya pūrvavat /
kīrtyate jagataścatra sargapralayavikriyāḥ // BndP_1,1.147 //
pravṛttayaśca bhūtānāṃ prasutānāṃ phalāni ca /
kīrtyate ṛṣivargasya sargaḥ pāpapraṇāśanaḥ // BndP_1,1.148 //
prādurbhāvo vasiṣṭhasya śakterjanma tathaiva ca /
saudāsāsthigrahaścāsya viśvāmitrakṛtena tu // BndP_1,1.149 //
parāśarasya cotpattiradṛśyantyāṃ tathā vibhoḥ /
saṃjajñe pitṛkanyāyāṃ vyāsaścāpi mahāmuniḥ // BndP_1,1.150 //
śukasya ca tathā janma saha putrasya dhīmaptaḥ /
parāśarasya pradvepo viśvāmitra ṛṣiṃ prati // BndP_1,1.151 //
vasiṣṭhasaṃbhṛtiścāgnerviśvāmitrajighāṃsayā /
devena vidhinā vipra viśvāmitrahitaiṣiṇā // BndP_1,1.152 //
saṃtānahetorvibhunā gīrṇaskandhena dhīmatā /
ekaṃ vedaṃ catuṣpādaṃ caturddhā punarīśvaraḥ // BndP_1,1.153 //
tathā bibheda bhāgavān vyāsaḥ śārvādanugrahāt /
tasya śiṣyapraśiṣyaiśca śākhā vedāyutāḥ kṛtāḥ // BndP_1,1.154 //
prayoge prahvalā naiva yathā dṛṣṭaḥ svayaṃbhuvā /
pṛṣṭa vanto viśiṣṭāste munayo dharmakāṅkṣiṇaḥ // BndP_1,1.155 //
deśaṃ puṇyamabhīpsato vibhunā taddhitaiṣiṇā /
sunābhaṃ divyarūpābhaṃ saptāṅgaṃ śubhaśaṃsanam // BndP_1,1.156 //
ānaupamyamidaṃ cakraṃ varttamānamatandritāḥ /
pṛṣṭhato yāta niyatāstataḥ prāpsyatha pāṭitam // BndP_1,1.157 //
gacchatastasya cakrasya yatra nemirviśīryate /
puṇyaḥ sa deśo mantavyaḥ pratyuvāca tadā prabhuḥ // BndP_1,1.158 //
uktvā caivamṛṣīnsarvānadṛśyatvamupāgamat /
gaṅgā garbha yavāhārā naimiṣeyāstathaiva ca // BndP_1,1.159 //
īśire caiva satreṇa munayo naimiṣe tadā // BndP_1,1.160 //
mṛteśaradvatitathā tasya cotthāpanaṅkṛtam /
ṛṣayo naimiṣeyāśca dayayā parayā yutāḥ // BndP_1,1.161 //
niḥsīmāṃ gāmimāṃ kṛtvā kṛṣaṇaṃ rājānamāharat /
prītiṃ caiva kṛtātithyaṃ rājānaṃ vidhivattadā // BndP_1,1.162 //
antaḥ sargagataḥ krūraḥ svarbhānurasuro haran /
drute rājani rājānu madrate munayastataḥ // BndP_1,1.163 //
gandharvarakṣitaṃ dṛṣṭvā kalāpagrāmaketanam /
sannipātaḥ punastasya tathā yajñe maharṣibhiḥ // BndP_1,1.164 //
dṛṣṭvā hiraṇmayaṃ sarvaṃ vivādastasya tairabhūt /
tadā vai naimiṣeyānāṃ satre dvādaśavārṣike // BndP_1,1.165 //
tathā vivadamānaiśca yaduḥ saṃsthāpitaśca taiḥ /
janayitvā tvaraṇyaṃ vai yaduputramathāyutam // BndP_1,1.166 //
samāpayitvā tatsatraṃ vāyuṃ te paryupāsata /
iti kṛtyasamuddeśaḥ purāṇāṃśopavarṇitaḥ // BndP_1,1.167 //
anenānukrameṇaiva purāṇaṃ saṃprakāśate /
sukhamarthaḥ samāsena mahānapyupalakṣyate // BndP_1,1.168 //
tasmātsamāsamuddiśya vakṣyāmi tava vistaram /
pādamādyamidaṃ samyag yo 'dhīte vijitedriyaḥ // BndP_1,1.169 //
tenādhītaṃ purāṇaṃ syātsarvaṃ nāstyatrasaṃśayaḥ /
yo vidyāccaturo vedān sāṃgopaniṣadān dvijāḥ // BndP_1,1.170 //
itihāsapurāṇābhyāṃ vedaṃ samupabṛṃhayet /
bibhetyalpaśrutādvedo māmayaṃ prahariṣyati // BndP_1,1.171 //
abhyasannimamadhyāyaṃ sākṣātproktaṃ svayaṃbhuvā /
nāpadaṃ prāpya muhyeta yatheṣṭāṃ prāpnuyādgatim // BndP_1,1.172 //
yasmātpurā hyabhūccaitatpurāṇaṃ tena tatsmṛtam /
niruktamasya yo veda sarvapāpaiḥ pramucyate // BndP_1,1.173 //
ataśca saṃkṣepamimaṃ śṛṇudhvaṃ nārāyaṇaḥ sarvamidaṃ purāṇam /
saṃsargakāle 'pi karoti marga saṃhāra kāle ca na vāsti bhūyaḥ // BndP_1,1.174 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge prathame prakriyāpāde kṛtyasamuddeśo nāma prathamo 'dhyāyaḥ
śrīsūta uvāca
āpo 'gre sarvagā āsannenasimanpṛthivītale /
śāntavātaiḥ pralīne 'sminna prājñāyata kiñcana // BndP_1,5.1 //
ekārṇave tadā tasminnaṣṭe sthāvarajaṅgame /
vibhurbhavati sa brahmā sahasrākṣaḥ sahasrapāt // BndP_1,5.2 //
sahasraśīrṣā puruṣo rukmavarṇo hyatīndriyaḥ /
brahma nārāyaṇākhyastu suṣvāpa salile tadā // BndP_1,5.3 //
sattvodrekānniṣiddhastu śūnyaṃ lokamavaikṣata /
imaṃ codāharantyatrar ślokaṃ nārāyaṇaṃ prati // BndP_1,5.4 //
āpo nārā iti proktā āpo vai narasūnavaḥ /
ayana tasya tāḥproktāstena nārāyaṇaḥ smṛtaḥ // BndP_1,5.5 //
tulya yugasahasrasya vasankālamupāsyataḥ /
svarṇapatreprakurute brahmatvādarśakāraṇāt // BndP_1,5.6 //
brahma tu salile tasminnavāg bhūtvā tadā caran /
niśāyāmiva khadyotaḥ prāpṛṭkāle tatastataḥ // BndP_1,5.7 //
tatastu salile tasmin vijñāyāntargate mahat /
anumānādasaṃmūḍho bhūmeraddharaṇaṃ prati // BndP_1,5.8 //
oṅkārāṣṛtanuṃ tvanyāṃ kalpādiṣu yathā purā /
tato mahātmā manasā divyarūpama cintayat // BndP_1,5.9 //
salile 'vaplutāṃ bhūmiṃ dṛṣṭvā sa samacintayat /
kiṃ tu rūpamahaṃ kṛtvā salilāduddhare mahīm // BndP_1,5.10 //
jalakrīḍāsamucitaṃ vārāhaṃ rūpamasmarat /
udṛśyaṃ sarvabhūtānāṃ vāṅmayaṃ brahmasaṃjñitam // BndP_1,5.11 //
daśayojanavistīrṇamāyataṃśatayojanam /
nīlameghapratīkāśaṃ meghastanitaniḥsvanam // BndP_1,5.12 //
mahāparvatavarṣmāṇaṃ śvetatīkṣṇogradaṃṣṭriṇām /
vidyudagnipratikāśamādityasamatejasam // BndP_1,5.13 //
pīnavṛttāyataskandhaṃ viṣṇuvikramagāmi ca /
pīnonnatakaṭīdeśaṃ vṛṣalakṣaṇapūjitam // BndP_1,5.14 //
āsthāya rūpamatulaṃ vārāhamamitaṃ hariḥ /
pṛthivyuddharaṇārthāya praviveśa rasātalam // BndP_1,5.15 //
dīkṣāsamāptīṣṭidaṃṣṭraḥkratudanto juhūsukhaḥ /
agnijihvo darbharomā brahmaśīrṣo mahātapāḥ // BndP_1,5.16 //
vedaskandho havirgandhirhavyakavyādivegavān /
prāgvaṃśakāyo dyutimān nānādīkṣābhiranvitaḥ // BndP_1,5.17 //
dakṣiṇā tdṛdayo yogī śraddhāsattvamayo vibhuḥ /
upākarmaruciścaiva pravargyāvartabhūṣaṇaḥ // BndP_1,5.18 //
nānāchandogatipatho guhyopaniṣadāsanaḥ /
māyāpatnīsahāyo vai giriśṛṅgamivocchrayaḥ // BndP_1,5.19 //
ahorātrekṣaṇādharo vedāṅgaśrutibhūṣaṇaḥ /
ājyagandhaḥ sruvastuṇḍaḥ sāmaghoṣasvano mahān // BndP_1,5.20 //
satyadharmamayaḥ śrīmān karmavikramasatkṛtaḥ /
prāyaścittanakho ghoraḥ paśujānurmahāmakhaḥ // BndP_1,5.21 //
udgātātro homaliṅgaḥ phalabījamahoṣadhīḥ /
vādyantarātmasatrasya nāsmikāso maśoṇitaḥ // BndP_1,5.22 //
bhaktā yajñavarāhāntāścāpaḥ saṃprāviśatpunaḥ /
agnisaṃchāditāṃ bhūmiṃ samāmicchanprajāpatim // BndP_1,5.23 //
upagamyā juhāvaitā madyaścādyasamanyasat /
māmudrāśca samudreṣu nādeyāśca nadīṣu ca /
pṛthak tāstu samīkṛtya pṛthivyāṃ so 'cinodgirīn // BndP_1,5.24 //
prāksarge dahyamānāstu tadā saṃvartakāgninā /
denāgninā vilīnāste parvatā bhuvi sarvaśaḥ // BndP_1,5.25 //
satyādekārṇave tasmin vāyunā yattu saṃhitāḥ /
niṣiktā yatrayatrāsaṃstatratatrācalo 'bhavat // BndP_1,5.26 //
tatasteṣu prakīrṇeṣu lokodadhigirīṃstathā /
viśvakarmā vibhajate kalpādiṣu punaḥ punaḥ // BndP_1,5.27 //
sasamudrāmimāṃ pṛthvīṃ saptadvīpāṃ saparvatām /
bhūrādyāṃścaturo lokānpunaḥpunarakalpayat // BndP_1,5.28 //
lākānprakalpayitvā ca prajāsarga sasarja ha /
brahmā svayaṃbhūrbhagavām sisṛkṣurvividhāḥ prajāḥ // BndP_1,5.29 //
sasarja sṛṣṭaṃ tadrūpaṃ kalpādiṣu yathā purā /
tasyābhidhyāyataḥ sargaṃ tadā vai buddhipūrvakam // BndP_1,5.30 //
pradhānasamakāle ca prādurbhūtastamo mayaḥ /
tamo moho mahāmohastāmisro hyandhasaṃjñitaḥ // BndP_1,5.31 //
avidyā pañcaparvaiṣā prādurbhūtā mahātmanaḥ /
pañcadhāvasthitaḥ sargo dhyāyata sābhimāninaḥ // BndP_1,5.32 //
sarvatastamasā caiva bījakuṃbhalatāvṛtāḥ /
bahirantaścāprakāśastathāniḥsaṃjña eva ca // BndP_1,5.33 //
yasmātteṣāṃ kṛtā buddhir duḥkhāni karaṇāni ca /
tasmācca saṃvṛtātmāno nagā mukhyāḥ prakīrtitāḥ // BndP_1,5.34 //
mukhyasarge tadodbhūtaṃ dṛṣṭvā brahmātmasaṃbhavaḥ /
apratī tamanāḥ sotha tadotpattimamanyata // BndP_1,5.35 //
tasyābhidhyāyataścānyastiryaksroto 'bhyavartata /
yasmāttiryagvivartteta tiryakasrotastataḥ smṛtaḥ // BndP_1,5.36 //
tamobahutvātte sarve hyajñānabahulāḥ smṛtāḥ /
utpādyagrāhimaścaiva te 'jñāne jñānamāninaḥ // BndP_1,5.37 //
ahaṅkṛtā ahaṃmānā aṣṭāviṃśaddvidhātmikāḥ /
ekādaśandriyavidhā navadhātmādayastathā // BndP_1,5.38 //
aṣṭau tu tārakādyāśca teṣāṃ śaktivadhāḥ smṛtāḥ /
antaḥ prakāśāste sarve āvṛtāśca bahiḥ punaḥ // BndP_1,5.39 //
tiryak srotasa ucyante vaśyātmānastrisaṃjñakāḥ // BndP_1,5.40 //
tiryak srotastu sṛṣṭvā vai dvitīyaṃ viśvamīśvaraḥ /
abhiprāyamathodbhūtaṃ dṛṣṭvā sargaṃ tathāvidham // BndP_1,5.41 //
tasyābhidhyāyato yontyaḥ sāttvikaḥ samajāyata /
ūrddhasrotastṛtīyastu tadvai corddhaṃ vyavasthitam // BndP_1,5.42 //
yasmādūrddhaṃ nyavartanta tadūrddhasrotasaṃjñakam /
tāḥ sukhaṃ prītibahulā bahirantaśca vāvṛtāḥ // BndP_1,5.43 //
prakāśā bahirantaśca ūrddhasrotaḥprajāḥ smṛtāḥ /
navadhātādayaste vai tuṣṭātmāno budhāḥ smṛtāḥ // BndP_1,5.44 //
ūrddhasrota stutīyo yaḥ smṛtaḥ sarvaḥ sadaivikaḥ /
ūrddhasrotaḥsu sṛṣṭeṣu deveṣu sa tadā prabhuḥ // BndP_1,5.45 //
prītimānabhavadbrahmā tato 'nyaṃ nābhimanyata /
sargamanyaṃ simṛkṣustaṃ sādhakaṃ punarīśvaraḥ // BndP_1,5.46 //
tasyābhidhyāyataḥ sargaṃ satyābhidhyāyinastadā /
prādurbabhau bhautasargaḥ sorvāk srotastu sādhakaḥ // BndP_1,5.47 //
yasmāttervākpravartante tatorvākūsrotasastu te /
te ca prakāśabahulāstamaspṛṣṭarajodhikāḥ // BndP_1,5.48 //
tasmātte duḥkhabahulā bhūyobhūyaśca kārimaḥ /
prakāśā bahirantaśca manuṣyāḥ sādhakāśca te // BndP_1,5.49 //
lakṣaṇairnārakādyaistairaṣṭadhā ca vyavasthitāḥ /
siddhātmāno manuṣyāste gandharvaiḥ saha dharmiṇaḥ // BndP_1,5.50 //
pañcamo 'nugrahaḥ sargaścaturddhā sa vyavasthitaḥ /
viparyayeṇa śaktyā ca siddha mukhyāstathaiva ca // BndP_1,5.51 //
nivṛttā vartamānāśca prajāyante punaḥpunaḥ /
bhūtādikānāṃ sattvānāṃ ṣaṣṭhaḥ sargaḥ sa ucyate // BndP_1,5.52 //
svādanāścāpyaśīlāśca jñeyā bhūtādikāśca te /
prathamo mahataḥ sargo vijñeyo brahmaṇastu saḥ // BndP_1,5.53 //
tanmātrāṇāṃ dvitīyastu bhūta sargaḥ sa ucyate /
vaikārikastṛtīyastu caidriyaḥ sarga ucyate // BndP_1,5.54 //
ityeta prākṛtāḥ sargā utpannā buddhipūrvakāḥ /
mukhyasargaśca turthastu mukhyā vai sthāvarāḥ smṛtāḥ // BndP_1,5.55 //
tiryaksrotaḥsasargastu tairyagyonyastu pañcamaḥ /
tathorddhasrotasāṃ sargaḥ ṣaṣṭho devata ucyate // BndP_1,5.56 //
tatrorddhasrotasāṃ sargaḥ saptamaḥ sa tu mānuṣaḥ /
aṣṭamonugrahaḥ sargaḥ sāttvikastāmasaśca saḥ // BndP_1,5.57 //
pañcaite vaikṛtāḥ sargāḥ prākṛtādyāstrayaḥ smṛtāḥ /
prākṛto vaikṛtaścaiva kaumāro navamaḥ smṛtaḥ // BndP_1,5.58 //
prakṛtā buddhipūrvāstu trayaḥ sargāstu vaikṛtāḥ /
duddhiburvāḥ pravarteyustadvargā brāhmaṇāstu vai // BndP_1,5.59 //
vistarācca yathā sarve kīrtyamānaṃ nibodhata /
caturddhā ca sthitasso 'pi sarvabhūteṣu kṛtsnaśaḥ // BndP_1,5.60 //
viparyayoṇa śattyā ca buddhyā siddhyā tathaiva ca /
sthāvareṣu viparyāsastiryagyoniṣu śaktitaḥ // BndP_1,5.61 //
siddhātmāno manuṣyāstu puṣṭirdeveṣu kṛtsnaśaḥ /
atho sasarja vai brahmā mānasānātmanaḥ samān // BndP_1,5.62 //
vaivartyena tu jñānena nivṛttāste mahau jasaḥ /
saṃbuddhya caiva nāmātho apavṛttāstrayastu te // BndP_1,5.63 //
asṛṣṭvaiva prajāsargaṃpratisargaṃ tatastataḥ /
brahmā teṣu vyarakteṣu tato 'nyānsā dhakānsṛjan // BndP_1,5.64 //
sthānābhimānino devāḥ punarbrahmānuśāsanam /
abhūtasṛṣṭyavasthā ce sthāninastānnibodha me // BndP_1,5.65 //
āpo 'gniḥ pṛthivī vāyurantarikṣo divaṃ tathā /
svargo diśaḥ samudrāśca nadyaścaiva vanaspatīn // BndP_1,5.66 //
auṣadhīnāṃ tathātmāno hyātmano vṛkṣavīrudhām /
latāḥ kāṣṭhāḥ kalāścaiva muhūrtāḥ saṃdhirātryahāḥ // BndP_1,5.67 //
arddhamāsāśca māsāśca ayanābdayugāni ca /
sthāne srotaḥsvabhīmānāḥ sthānākhyāścaiva te smṛtāḥ // BndP_1,5.68 //
sthānātmanaḥ sa sṛṣṭvā tu tato 'nyānsa tadāsṛjat /
devāṃścaiva pitṝṃścaiva yaurimā varddhitāḥ prajāḥ // BndP_1,5.69 //
bhṛgvaṅgirā marīciśca pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ /
dakṣo 'triśca vasiṣṭhaśca sāsṛjannava mānasān // BndP_1,5.70 //
nava brahmāṇa ityete purāṇe niścayaṃ gatāḥ /
brahmā yathātmakānāṃ tu sarveṣāṃ brahmayoginām // BndP_1,5.71 //
tato 'sṛjatpunarbrahmā rudraṃ roṣatmasaṃbhavam /
saṃkalpaṃ caiva dharma ca sarveṣāmeva parvatau // BndP_1,5.72 //
so 'sṛjadvyavasāyaṃ tu brahmā bhūtaṃ sukhātmakam /
saṃkalpāccaiva saṃkalpo jajñe so 'vyaktayoninaḥ // BndP_1,5.73 //
prāṇāddakṣo 'sṛjadvācaṃ cakṣurbhyāṃ ca marīcinam /
bhṛguśca hṛdayājjajñe ṛṣiḥ salilayoninaḥ // BndP_1,5.74 //
śirasaścāṅgirāścaiva śrotrādatristathaiva ca /
pulastyaśca tathodānādvyānāttu pulahastathā // BndP_1,5.75 //
samānato vasiṣṭhaśca hyapānānnirmame kratum /
ityete brahmaṇaḥ śreṣṭhāḥ putrā vai dvādaśa smṛtāḥ // BndP_1,5.76 //
dharmādayaḥ prathamajā vijñeyā brahmamaḥ smṛtāḥ /
bhṛgvādayastu ye sṛṣṭā na ca te brahmavādinaḥ // BndP_1,5.77 //
gṛhamedhipurāṇāste vijñeyā brahmaṇaḥ sutāḥ /
dvādaśaite prasūyante saha rūdreṇa ca dvijāḥ // BndP_1,5.78 //
kratuḥ sanatkumāraśca dvāvetāvūrddharetasau /
pūrvotpattau purā hyetau sarveṣāmapi pūrvajau // BndP_1,5.79 //
vyatītau saptame kalpe purāṇau lokasādhakau /
virajete 'tra vai loke tejasākṣipya cātmanaḥ // BndP_1,5.80 //
tāpubhau yogadharmāṇāvāropyātmānamātmanā /
prajādharmaṃ ca kāmaṃ ca vartayete mahaujasau // BndP_1,5.81 //
yathotpannastathaiveha kumāra iti cocyate /
tataḥ sanatkumāreti nāma tasya pratiṣṭhitam // BndP_1,5.82 //
teṣāṃ dvādaśa te vaṃśā divyā devagāṇānvitāḥ /
kriyāvantaḥ prajāvanto maharṣibhiralaṅkṛtāḥ // BndP_1,5.83 //
prāṇajāṃstu sa dṛṣṭvā vai brahmā dvādaśa sāttvikān /
tato 'surānpitṝndevānmanuṣyāṃścāsṛjatprabhuḥ // BndP_1,5.84 //
mukhāddevānajanayat pitṝṃścaivātha vakṣasaḥ /
prajananānmanuṣyānvai jaghanānnirmame 'surān // BndP_1,5.85 //
naktaṃ sṛjanpunarbrahmā jyotsnāyā mānuṣātmanaḥ /
sudhāyāśca pitṝṃścaiva devadevaḥ sasarjaha // BndP_1,5.86 //
mukhyāmukhyān mṛjandevānasurāṃśca tataḥ punaḥ /
sanasaśca manuṣyāṃśca pitṛvanmahataḥ pitṝn // BndP_1,5.87 //
vidyuto 'śanimeghāṃśca lohitendradhanūṃṣi ca /
ṛco yajūṃṣi sāmāni nirmame yajñasiddhaye // BndP_1,5.88 //
uccāvacāni bhūtāni mahasastasya jajñire /
brahmaṇastu prajāsargaṃ devārṣipitṛmānavam // BndP_1,5.89 //
punaḥ sṛjati bhūtāni carāṇi sthāvarāṇi ca /
yakṣānpiśācān gandharvānsarvaśo 'psarasastathā // BndP_1,5.90 //
narakinnararakṣāṃsi vayaḥ paśumṛgoragān /
avyayaṃ vā vyayañcaiva dvayaṃ sthāvarajaṅgamam // BndP_1,5.91 //
teṣāṃ te yānti karmāṇi prāk sṛṣṭāni svayaṃbhuvā /
tānyeva pratipadyante sṛjyamānāḥ punaḥ punaḥ // BndP_1,5.92 //
hiṃsrāhiṃsre mṛdukrūre dharmādharmauṃ kṛtākṛte /
teṣāmeva pṛthak sūtamavibhaktaṃ trayaṃ viduḥ // BndP_1,5.93 //
etadevaṃ ca naivaṃ ca na cobhe nānubhe tathā /
karma svaviṣayaṃ prāhuḥ sattvasthāḥ samadarśinaḥ // BndP_1,5.94 //
nāmātmapañcabhūtānāṃ kṛtānāṃ ca prapañcatām /
divaśabdena pañcaite nirmame samaheśvaraḥ // BndP_1,5.95 //
ārṣāṇi caiva nāmāni yāśca deveṣu sṛṣṭayaḥ /
śarvaryāṃ na prasūyante punastebhyodadhatprabhuḥ // BndP_1,5.96 //
ityevaṃ kāraṇādbhūto lokasargaḥ svayaṃbhuvaḥ /
mahadādyā viśeṣāntā vikārāḥ prākṛtāḥ svayam // BndP_1,5.97 //
candrasūryaprabho loko grahanakṣatramaṇḍitaḥ /
nadībhiśca samudraiśca parvataiśca sahasraśaḥ // BndP_1,5.98 //
puraiśca vividhai ramyaiḥ sphītairjanapadaistathā /
asmin brahmavane 'vyakto brahmā carati sarvavit // BndP_1,5.99 //
avyaktabījaprabhavastasyaivānugrahe sthitaḥ /
buddhiskandhamayaścaiva indriyāntarakoṭaraḥ // BndP_1,5.100 //
mahābhūtaprakāśaśca viśeṣaiḥ patravāṃstu saḥ /
dharmādharmasupuṣpastu sukhaduḥkhaphalodayaḥ // BndP_1,5.101 //
ājīvaḥ sarvabhūtānāṃ brahmavṛkṣaḥ sanātanaḥ /
etadbrahmavanaṃ caiva brahmavṛkṣasya tasya tat // BndP_1,5.102 //
avyaktaṃ kāraṇaṃ yatra nityaṃ sadasadātmakam /
pradhānaṃ prakṛtiṃmāyāṃ caivāhustattvacintakāḥ // BndP_1,5.103 //
ityeṣo 'nugrahaḥmargo brahmanaimittikaḥ smṛtaḥ /
abuddhipūrvakāḥ sargā brahmaṇaḥ prākṛtāstrayaḥ // BndP_1,5.104 //
sukhyādayastu ṣaṭ sargā vaikṛtā buddhipūrvakāḥ /
vaikalpātsaṃpravartante brahmaṇastebhimanyavaḥ // BndP_1,5.105 //
ityete prākṛtāścaiva vaikṛtāśca nava smṛtāḥ /
sargāḥ parasparotpannāḥ kāraṇaṃ tu budhaiḥ smṛtam // BndP_1,5.106 //
mūrddhānaṃ vai yasya vedā vadanti viyannābhiścandrasūryauṃ ca netre /
diśaḥ śrotre viddhi pādau kṣitiṃ ca so 'cintyātmā sarvabhūtapraṇetā // BndP_1,5.107 //
vaktrādyasya brāhmaṇāḥ saṃprasūtā vakṣasaścaiva kṣatriyāḥ pūrvabhāge /
vaiśyā ūrubhyāṃ yasya padbhyāṃ ca śūdrāḥsarvevarṇā gātrataḥ saṃprasūtāḥ // BndP_1,5.108 //
nārāyaṇātparovyaktādaṇḍamavyaktasaṃjñitam /
aṇḍajastu svayaṃ brahmā lokāstena kṛtāḥ svayam // BndP_1,5.109 //
tatra kalpān daśasthitvā satyaṃ gacchanti te punaḥ /
te lokā brahmalokaṃ vai aparāvartinīṃ gatim // BndP_1,5.110 //
ādhipatyaṃ vinā te vai aiśvaryeṇa tu tatsamāḥ /
bhavanti brahmaṇā tulyā rūpeṇa viṣayeṇa ca // BndP_1,5.111 //
tatra te hyavatiṣṭhante prītiyuktāḥ svasaṃyutāḥ /
avaśyaṃbhāvinārthena prākṛtaṃ tanute svayam // BndP_1,5.112 //
nānātvanābhisaṃbadhyāstadā tatkālabhāvitāḥ /
svapato 'buddhipūrva hi bodho bhavati vai yathā // BndP_1,5.113 //
tatkālabhāvite teṣāṃ tathā jñānaṃ pravarttate /
pratyāhāraistu bhedānāṃ teṣāṃ hi na tu śuṣmiṇām // BndP_1,5.114 //
taiśva sārdhaṃ pravartante kāryāṇi kāraṇāni ca /
nānātvadarśināṃ teṣāṃ brahmalokanivāsinām // BndP_1,5.115 //
vinivṛttavikārāṇāṃ svena dharmeṇa tiṣṭhatām /
tulyalakṣaṇa siddhāstu śubhātmāno nirañjanāḥ // BndP_1,5.116 //
prākṛte karaṇopetāḥ svātmanyeva vyavasthitāḥ /
prasthāpayitvā cātmānaṃ prakṛtistveṣa tattavataḥ // BndP_1,5.117 //
puruṣānyabahutvena pratītā na pravartate /
pravartate punaḥ sargasteṣāṃ sākāraṇātmanām // BndP_1,5.118 //
saṃyogaḥ prakṛtirjñeyā yaktānāṃ tattvadarśinām /
tatropavargiṇī teṣāmapunarbhāragāminām // BndP_1,5.119 //
abhāvataḥ punaḥ satyaṃ śāntānāmarciṣāmiva /
tatarateṣu gateṣūrddhaṃ trailokyāttu mudātmasu // BndP_1,5.120 //
te sārddhaṃ cairmaharllokastadānāsāditastu vai /
tacchiṣyā ye ha tiṣṭhanti kalpadāha upasthite // BndP_1,5.121 //
gandharvādyāḥ piśācāścamānuṣā brahmaṇādayaḥ /
paśavaḥ pakṣiṇaścaiva sthāvarāḥ sasarīsṛpāḥ // BndP_1,5.122 //
tiṣṭhatsuteṣu tatkālaṃ pṛthivītalavasiṣu /
sahasraṃyattu raśmīnāṃ sūryasyeha vinaśyati // BndP_1,5.123 //
te sapta raśmayo bhūtvā ekaiko jāyate raviḥ /
krameṇa śatamānāste trīṃllokānpradahantyuta // BndP_1,5.124 //
jaṅgamānsthāvarāṃścaiva nadīḥ sarvāśca parvatān /
śuṣke pūrvamanāvṛṣṭyā caistaiśacaiva pratāpitāḥ // BndP_1,5.125 //
tadā te vivaśāḥ sarve nirdagdhāḥ sūryaraśmibhiḥ /
jaṅgamāḥ sthāvarāścaiva dharmādharmādikāstu vai // BndP_1,5.126 //
dagdhadehāstadā te tu dhūtapāpā yugātyaye /
khyātātapā vinirmuktāḥ śubhayā cātibandhayā // BndP_1,5.127 //
tataste hyupapadyante tulyarūpairjanairjanāḥ /
uṣitvā rajanīṃ te ca brahmaṇo 'vyaktajanmanaḥ // BndP_1,5.128 //
punaḥ sarge bhavantīha mānasyo brahmaṇaḥ prajāḥ /
tatasteṣu prapanneṣu janaistrailokyavāsiṣu // BndP_1,5.129 //
nirdagdheṣu ca lokeṣu tadā sūryaistu saptabhiḥ /
vṛṣṭyā kṣitau plāvitāyāṃ vijaneṣvarṇaveṣu vā // BndP_1,5.130 //
samudrāścaiva meghāśca āpaścaivātha pārthivāḥ /
śaramāṇā vrajantyeva salilākhyāstathācalāḥ // BndP_1,5.131 //
āgatāgatikaṃ caiva yadā tu salilaṃ bahu /
saṃchādyemāṃ sthitāṃ bhūmimarṇavākhyaṃ tadābhavata // BndP_1,5.132 //
ābhāti yasmāccābhāsādbhāśabdaḥ kāntidīptiṣu /
sa sarvaḥ samanuprāptā māsāṃ bhābhyo vibhāvyate // BndP_1,5.133 //
tadantastanute yasmātsarvāṃ pṛthvīṃ samatataḥ /
dhātustanoti vistāraṃ tatopatanavaḥ smṛtāḥ // BndP_1,5.134 //
śāra ityeva śīrṇe tu nānārtho dhātu rucyate /
ekārṇave bhavantyāpo na śīrṇāstena tā narāḥ // BndP_1,5.135 //
tasmin yugasahasrānte saṃsthite brahmaṇo 'hani /
tāvatkālaṃ rajanyāṃ ca vartantyāṃ salilātmanaḥ // BndP_1,5.136 //
tataste salile tasmin naṣṭāgnau pṛthivītale /
praśāntavāte 'ndhakāre nirāloke samantataḥ // BndP_1,5.137 //
yenaivādhiṣṭhitaṃ hīdaṃ brahmaṇaḥ puruṣaḥ prabhuḥ /
vibhāgamasya lokasya prakartuṃ punaraicchata // BndP_1,5.138 //
śāra ityeva śīrṇe tu nānārtho dhātu rucyate /
ekarṇave tatastasminnaṣṭe sthāvara jaṅgame /
tadā bhavati sa brahmā sahasrākṣaḥ sahasrapāt // BndP_1,5.139 //
sahasraśīrṣā puruṣo rukmavarṇo hyatīndriyaḥ /
brahmā nārāyaṇā khyastu suṣvāpa salile tadā // BndP_1,5.140 //
sattvodrekātprabuddhastu sa śūnyaṃ lokamaikṣata /
anenādyena pādena purāṇaṃ parikīrtitam // BndP_1,5.141 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge prathame prakriyāpāde lokakalpanaṃ nāma pañcamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
tulyaṃ yugasahasraṃ vai naiśaṃ kālamupāsya saḥ /
śarvaryaṃte prakurute brahmā tūtsargakāraṇāt // BndP_1,7.1 //
brahmā tu salile tasmin vāyurbhūtvā tadācarat /
andhakārārṇave tasminnaṣṭe sthāvarajaṃgame // BndP_1,7.2 //
jalena samanuplāvya sarvataḥ pṛthivītale /
pravibhāgena bhūteṣu satyamātre sthiteṣu vā // BndP_1,7.3 //
niśayāmiva khadyotaḥ prāvṛṭ kāle tatastadā /
tadā kāmena tarasāmanyāmānaḥsvayaṃ dhiyā // BndP_1,7.4 //
sopyupāyaṃ pratiṣṭhāyāṃ mārgamāṇastadā bhuvam /
tatastu salile tasmin jñātvā tvantargato mahīm // BndP_1,7.5 //
andhamanyatamaṃ buddhā bhūmeruddharaṇakṣamaḥ /
cakāra taṃ tu devo 'tha pūrvakalpādiṣu smṛtaḥ // BndP_1,7.6 //
satyaṃ rūpaṃ varāhasya kṛtvābho 'nupraviśya ca /
adbhiḥ saṃchāditāmicchan pṛthivīṃ sa prajāpatiḥ // BndP_1,7.7 //
uddhṛtyorvīmatha nyastā sāpatyāṃtāmatinyasat /
sāmudrāśca samudreṣu nādeyāśca nadīṣu ca // BndP_1,7.8 //
pṛthaktāstu samīkṛtya pṛthivyāṃ so 'cinodgirīn /
prāksarge dahyamāne tu purā saṃvarta kāgninā // BndP_1,7.9 //
tenāgninā vilīnāste parvatā bhuvi sarvaśaḥ /
śailyādekārṇave tasminvāyunā ye tu saṃhitāḥ // BndP_1,7.10 //
niṣiktā yatra yatrāsaṃstatratatrācalo 'bhavat /
skandhācalatvādacalāḥ parvabhiḥ parvatāḥ smṛtāḥ // BndP_1,7.11 //
girayo hi nigīrṇatvādayanāttu śiloccayāḥ /
tata stāvāsamuddhṛtya kṣitimaṃtarjalātprabhuḥ // BndP_1,7.12 //
saptasapta tu varṣāṇi tasyā dvīpeṣu saptasu /
viṣamāṇi samīkṛtya śilābhirabhito girīn // BndP_1,7.13 //
dvīpeṣu teṣu varṣāṇi catvāriṃśattathaiva tu /
tāvaṃtaḥ parvatāścaiva varṣāṃte samavasthitāḥ // BndP_1,7.14 //
svargādau kāṃtiviṣṭāste svabhāvenaiva nānyathā /
saptadvīpā samudrāśca anyonyasyānumaṃḍalam // BndP_1,7.15 //
sanniviṣṭāḥ svabhāvena samāvṛtya parasparam /
bhūrādyāścaturo lokāścaṃdrādityau grahaiḥ saha // BndP_1,7.16 //
pūrvavannirmame brahmā sthāvarāṇīha sarvaśaḥ /
kalpasya cāsya brahmā cāsṛjadyaḥ sthāninaḥ surān // BndP_1,7.17 //
āpogniṃ pṛthivīṃ vāyumaṃtarikṣaṃ divaṃ tathā /
svargaṃ diśaḥ samudrāṃśca nadīḥ sarvāṃstu parvatān // BndP_1,7.18 //
oṣadhīnāmātmanaśca ātmano vṛkṣavīrudhām /
lavakāṣṭhāḥ kalāścaiva muhurttānsaṃdhirātryahān // BndP_1,7.19 //
arddhamāsāṃśca māsāṃśca ayanābdān yugāni ca /
sthānābhimāninaścaiva sthānānica pṛthakpṛthak // BndP_1,7.20 //
sthānātmanastu sṛṣṭvā ca yugāvasthā vinirmame /
kṛtaṃ tretā dvāparaṃ ca tiṣyaṃ caiva tathā yugam // BndP_1,7.21 //
kalpasyādau kṛtayuge prathamaṃ so 'sṛjatprajāḥ /
prāguktāśca mayā tubhyaṃ pūrvve kalpe prajāstu tāḥ // BndP_1,7.22 //
tasminsaṃvarta māne tu kalpe dagdhāstadagninā /
aprāptāyāstapolokaṃ pṛthivyāṃ yāḥ samāsata // BndP_1,7.23 //
āvartante punaḥ sarge vīkṣārthaṃ tā bhavanti hi /
vīkṣyārthaṃ tāḥ sthitāstatra punaḥ sargasya kāraṇāt // BndP_1,7.24 //
tatastāḥ sṛjyamānāstu santānārthaṃ bhavanti hi /
dharmmārtha kāmamokṣāṇāmiha tāḥ sādhitāḥ smṛtāḥ // BndP_1,7.25 //
devāśca pitaraścaiva kramaśo mānavāstathā /
tataste tapasā yuktāḥ sthānānyāpūrayanpurā // BndP_1,7.26 //
brāhmaṇo manavaste vai siddhātmāno bhavanti hi /
āsaṃgadveṣayuktena karmaṇā te divaṃ gatāḥ // BndP_1,7.27 //
āvartamānāste dehe saṃbhavanti yuge yuge /
svakarmmaphalaśeṣeṇa khyātāścaiva tadātmakāḥ // BndP_1,7.28 //
saṃbhavanti jane lokāḥ kalpāgamanibandhanāḥ /
apsu yaḥ kāraṇaṃ teṣāṃ bodhayankarmmaṇā tu saḥ // BndP_1,7.29 //
karmmabhistaistu jāyante janalokācchubhāśubhaiḥ /
gṛhṇanti te śarīrāṇi nānārūpāṇi yoniṣu // BndP_1,7.30 //
devādyāḥ sthāvarāṃtāstu āpadyante parasparam /
teṣāṃ medhyāni karmmāṇi prāyaśaḥ pratipedire // BndP_1,7.31 //
tasmādyannāṃmarūpāṇi tānyeva pratipedire /
punaḥ punaste kalpeṣu jāyante nāmarūpeṇaḥ // BndP_1,7.32 //
tataḥ sargo hyupasṛṣṭiṃ sisṛkṣorbrahmaṇastu vai /
tāḥ prajā dhyāyatastasya satyābhidhyāyinastadā // BndP_1,7.33 //
mithunānāṃ sahasraṃ tu mukhātsamabhavatkila /
janāste hyupapadyante sattvodriktāḥ sutejasaḥ // BndP_1,7.34 //
cakṣuṣo 'nyatsahasraṃ tu mithunānāṃ sasarjja ha /
te sarve rajasodriktāḥ śuṣmiṇaścāpyamarṣiṇaḥ // BndP_1,7.35 //
sahasramanyadasṛjad bāhūnāmasatāṃ punaḥ /
rajastamobhyāsuddhiktā gṛhaśīlāstataḥ smṛtāḥ // BndP_1,7.36 //
āyuṣoṃ'te prasūyaṃte mithunānyeva vāsakṛt /
kūṭakākūṭakāścaiva utpadyaṃte mumūrṣuṇām // BndP_1,7.37 //
kutaḥ kulamathotpādya tāḥ śarīrāṇi tatyajuḥ /
tataḥ prabhṛti kalpe 'sminmaithunānāṃ ca saṃbhavaḥ // BndP_1,7.38 //
dhyānena manasā tāsāṃ prajānāṃ jāyate kṛte /
śabdādiviṣayaḥ śuddhaḥ pratyekaṃ pañcalakṣaṇam // BndP_1,7.39 //
ityevaṃ mānasairbhāvaiḥ preṣṭhaṃ tiṣṭhaṃti cāprajāḥ /
tathānvayāstu saṃbhūtā yairidaṃ pūritaṃ jagat // BndP_1,7.40 //
saritsaraḥsamudrāṃśca sevaṃte parvatānapi /
tadā tā hyalpasaṃtoṣāyuddhe tasmiṃścaraṃti vai // BndP_1,7.41 //
pṛthvī rasavatī nāma āhāraṃ vyāharaṃti ca /
tāḥ prajāḥ kāmacāriṇyo mānasīṃ siddhimicchataḥ // BndP_1,7.42 //
tulyamāyuḥ sukhaṃ rūpaṃ tāsāmāsītkṛte yuge /
dharmādharmauṃ tadā na staḥ kalpādau prathame yuge // BndP_1,7.43 //
svenasvenādhi kāreṇa jajñire tu yugeyuge /
catvāri tu sahasrāṇi varṣāṇāṃ divyasaṃkhyayā // BndP_1,7.44 //
ādau kṛtayugaṃ prāhuḥ saṃdhyāṃśau ca catuḥśatau /
tataḥ sahasraśastāstu prajāsu prathitāsviha // BndP_1,7.45 //
na tāsāṃ pratighāto 'sti na dvaṃdvaṃ nāpi ca kramaḥ /
parvatodadhivāsinyo hyaniketāśrayāstu tāḥ // BndP_1,7.46 //
viśokāḥ sattvabahulā ekāṃtasukhinaḥ prajāḥ /
tāśśaśvat kāmacariṇyo nityaṃ muditamānasāḥ // BndP_1,7.47 //
paśavaḥ pakṣiṇaścaiva na tadāsansarīsṛpāḥ /
nodvijā notkaṭāścaiva dharmasya prakriyā tu sā // BndP_1,7.48 //
samūla phalapuṣpāṇi varttanāya tvaśeṣataḥ /
sarvaikāntasukhaḥ kālo nātyarthaṃ hyuṣṇaśītalaḥ // BndP_1,7.49 //
mano 'bhilaṣitaḥ kāma stāsāṃ sarvatra sarvadā /
uttiṣṭhaṃti pṛthivyāṃ vai teṣāṃ dhyānai rasātalāt // BndP_1,7.50 //
balavarṇakarī teṣāṃ jarārogapraṇāśinī /
asaṃskāryaiḥ śarīraistu prajāstāḥ sthirayauvanāḥ // BndP_1,7.51 //
tāsāṃ vinā tu saṃkalpājjāyaṃte sithunātprajāḥ /
samaṃ janma ca rūpaṃ ca prīyaṃte caiva tāḥ samāḥ // BndP_1,7.52 //
tadā satyamalobhaśca saṃtuṣṭiśca ca sukhaṃ damaḥ /
nirviśeṣāśca tāḥ sarvā rūpāyuḥśilpaceṣṭitaiḥ // BndP_1,7.53 //
abuddhipūrvikā pṛttiḥ prajānāṃ bhavati svayam /
apravṛttiḥ kṛtadvāre karmaṇaḥ śubhapāpayoḥ // BndP_1,7.54 //
varṇāśramavyavasthāśca na tadāsanna tatkarāḥ /
anicchādveṣayuktāstā varttayanti parasparam // BndP_1,7.55 //
tulyarūpāyuṣaḥ sarvā adhamottamavarjitāḥ /
sukhaprāyā viśokāśca utpadyaṃte kṛte yuge // BndP_1,7.56 //
lābhālābhau na vā syātāṃ mitrāmitrau priyāpriyau /
manasā viṣayastāsāṃ nirīhāṇāṃ pravartate // BndP_1,7.57 //
nāti hiṃsati vānyonyaṃ nānugṛṅṇaṃti vai tadā // BndP_1,7.58 //
jñānaṃ paraṃ kṛtayuge tretāyāṃ yajña ucyate /
pavṛttaṃ dvāpare yuddhaṃ steyameva kalau yuge // BndP_1,7.59 //
sattvaṃ kṛtaṃ rajastretā dvāparaṃ tu rajastamaḥ /
kalistamastu vijñeyaṃ guṇavṛttaṃ gumeṣu tat // BndP_1,7.60 //
kālaḥ kṛtayuge tveṣa tasya sandhyāṃ nibodhata /
catvāri tu sahasrāṇi varṣāṇāṃ tatkṛtaṃ yugam // BndP_1,7.61 //
sādhyāṃśau tasya divyāni śatānyaṣṭau tu saṃkhyayā /
catvāryaiva sahasrāṇi varṣāṇāṃ monuṣāṇi tu // BndP_1,7.62 //
tadā tāsu bhavaṃtyāśu notkrośācca viparyayāḥ /
tataḥ kṛtyuge tasmin sasaṃdhyāṃśe gate tadā // BndP_1,7.63 //
pādāvaśiṣṭo bhavati yugadharmastu sarvaśaḥ /
sandhyāyāstu vyatītāyāḥ sāṃdhyaḥ kālo yugasya saḥ // BndP_1,7.64 //
pādamiśrāvaśiṣṭena saṃdhyādharme punaḥ punaḥ /
evaṃ kṛtayuge tasminniśśeṣeṃtardadhe tadā // BndP_1,7.65 //
tasyāṃ ca sandhau naṣṭāyāṃ mānasī cābhavatprajā /
siddhiranyayuge tasmiṃstretākhye 'naṃtare kṛtāt // BndP_1,7.66 //
sargādau yā mayāṣṭau tu mānasyo vai prakīrtitāḥ /
aṣṭau tāḥ kramayogena siddhayo yāṃti saṃkṣayam // BndP_1,7.67 //
kalpādau mānasī hyekā siddhirbhavati sā kṛte /
manvaṃtareṣu sarveṣu caturyugavibhāgaśaḥ // BndP_1,7.68 //
varṇāśramācārakṛtaḥ karmasiddhyudbhavaḥ kṛtaḥ /
saṃdhyā kṛtasya pādena saṃkṣepeṇa vaśāttataḥ // BndP_1,7.69 //
kṛtasaṃdhyāṃśakā hyete trīnādāya parasparam /
hīyaṃte yugadharmāste tapaḥśrutabalāyuṣaḥ // BndP_1,7.70 //
kṛte kṛtāśe 'tīte tu vabhūva tadanantaram /
tretāyugasamutpattiḥ sāṃśā ca ṛṣisattamāḥ // BndP_1,7.71 //
tasmin kṣīṇe kṛtāṃśe vai tāsu śiṣṭāsu saptasu /
kalpādau saṃpravṛttāyāstretāyāḥ prasukhe tadā // BndP_1,7.72 //
praṇaśyati tadā siddhiḥ kālayogena nānyathā /
tasyāṃ siddhau pranaṣṭāyāmanyā siddhirajāyata // BndP_1,7.73 //
apāṃśau tau pratigatau tadā meghātmānā tu vai /
meghebhyaḥ stanayitṛbhyaḥ pravṛttaṃ pṛṣṭisarjanam // BndP_1,7.74 //
sakṛdeva tayā vṛṣṭyā saṃsiddhe pṛṣivītale /
prajā āsaṃstatastāsāṃ vṛkṣaśca gṛha saṃjñitāḥ // BndP_1,7.75 //
sarvaḥ pratyupabhogastu tāsāṃ tebhyo vyajāyata /
varttayaṃtesma tebhyastāstretāyugamukhe prajāḥ // BndP_1,7.76 //
tataḥ kālena mahatā tāsāmeva viparyayāt /
saṃgalolātmako bhāvastadā hyākasmiko 'bhavat // BndP_1,7.77 //
yattadbhavati nārīṇāṃ jīvitāṃte tadārtavam /
tadā tadvai na bhavati punaryugabalena tu // BndP_1,7.78 //
tāsāṃ punaḥ pravṛttaṃ tanmāsimāsi tadārtavam /
tatastenaiva yogena varttate maithunaṃ tadā // BndP_1,7.79 //
teṣāṃ tatkā labhāvitvānmāsimāsyupagacchatām /
akāle cārtavotpattyā garbhotpattistadābhavat // BndP_1,7.80 //
viparyayeṇa teṣāṃ tu tena tatkāla bhāvitā /
praṇaśyaṃti tataḥ sarve vṛkṣāste gṛhasaṃjñitāḥ // BndP_1,7.81 //
tatasteṣu pranaṣṭeṣu vibhrāṃtā vyākulendriyāḥ /
abhidhyāyaṃti tāḥ siddhiṃ satyābhidhyāyinastadā // BndP_1,7.82 //
prādurbabhūvusteṣāṃ tu vṛkṣāste gṛhasaṃjñitāḥ /
vastrāṇi ca prasūyaṃte phalānyābharaṇāni ca // BndP_1,7.83 //
tathaiva jāyate teṣāṃ gandharvāṇāṃ rasānvitam /
ānvīkṣikaṃ mahāvīryaṃ puṭake puṭake madhu // BndP_1,7.84 //
tena tā varttayanti smamukhe tretāyugasya vai /
tdṛṣṭapuṣṭāstayā siddhyā prajāstā vigatajvarāḥ // BndP_1,7.85 //
tataḥ kālāṃtarepyevaṃ punarlobhāvṛtāḥ prajāḥ /
vṛkṣāṃstāḥ paryagṛhṇaṃta madhu vā mākṣikaṃ balāt // BndP_1,7.86 //
tāsāṃ tenāpacāreṇa punarlobhakṛtena vai /
pranaṣṭā prabhuṇā sārddhaṃ kalpavṛkṣāḥ kvacitkvacit // BndP_1,7.87 //
tasyāmevālpaśiṣṭāyāṃ siddhyāṃ kālavaśāttadā /
varttaṃte cānayā tāsāṃ dvaṃdvānyatyutthitāni tu // BndP_1,7.88 //
śītavātātapāstīvrāstatastā duḥkhitā bhṛśam /
dvaṃdvaistaiḥ pīḍyamānāstu cukruśurāvṛṇāni vā // BndP_1,7.89 //
kṛtvā dvandvapratīyātaṃ niketāni vicetasaḥ /
pūrva nikāmacārāste hyaniketā yathābhavan // BndP_1,7.90 //
yathāyogaṃ yathāprīti niketeṣvavasanpurā /
madhudhunvatsu niṣṭheṣu parvateṣu nadīṣu ca // BndP_1,7.91 //
saṃśrayaṃti ca durgāṇi dhanvapāvartamaudakam /
yathājoṣaṃ yathākāmaṃ sameṣu viṣameṣu ca // BndP_1,7.92 //
ārabdhāstānniketānvai kartuṃ śītoṣṇavāraṇāt /
tatastānnirmayāmāsuḥ kheṭāni ca purāṇi ca // BndP_1,7.93 //
grāmāṃścaiva yathābhāgaṃ tathaiva nagarāṇi ca /
teṣāmāyāmaviṣkaṃbhāḥ sanniveśāṃtarāṇi ca // BndP_1,7.94 //
cakrustadā yathājñānaṃ mītvāmītvātmanogulaiḥ /
mānārthāni pramāṇāni tadā prabhṛti cakrire // BndP_1,7.95 //
yayāṃgulapradeśāṃstrīnhastaḥ kiṣkuṃ dhanūṃṣi ca /
daśa tvaṃgulaparvāṇi prādeśa iti saṃjñitaḥ // BndP_1,7.96 //
aṃguṣṭhasya pradeśinyā vyāsaprādeśa ucyate /
tālaḥ smṛto madhyamayā gokarṇaścāpyanāmayā // BndP_1,7.97 //
kaniṣṭhayā vitastistu dvādaśāṃgula ucyate /
ratniraṃgulaparvāṇi saṃkhyayā tvekaviśatiḥ // BndP_1,7.98 //
catvāri viṃśatiścaiva hastaḥ syādaṃgulāni tu /
kiṣkuḥ smṛto dviratnistu dvicatvāriṃśadaṃgulaḥ // BndP_1,7.99 //
caturhasto dhanurddaṃḍo nālikā yugameva ca /
dhanuḥsahastre dve tatra gavyūtistauḥ kṛtā tadā // BndP_1,7.100 //
aṣṭau dhanuḥsahasrāṇi yojanaṃ tairvibhāvitam /
etena yojaneneha sanniveśāstataḥ kṛtāḥ // BndP_1,7.101 //
caturṇāmatha durgāṇāṃ svayamutthāni trīṇi ca /
caturtha kṛtimaṃ duga tasya vakṣyāmi nirṇayam // BndP_1,7.102 //
sotsedharaṃdhraprākāraṃ sarvataḥ khātakāvṛtam /
rucakaḥ pratikadvāraṃ kumārīpurameva ca // BndP_1,7.103 //
dvihastaḥ srotasāṃ śreṣṭhaṃ kumārīpuramañcatān /
hastasroto daśaśreṣṭho navahastoṣṭa eva ca // BndP_1,7.104 //
kheṭānāṃ ca purāṇāṃ ca grāmāṇāṃ caiva sarvaśaḥ /
trividhānāṃ ca durgāṇāṃ parvatodakadhanvinām // BndP_1,7.105 //
kṛtrimāṇāṃ ca durgāṇāṃ viṣkambhāyāmameva ca /
yojanādarddhaviṣkambhamaṣṭabhāgādhikāyatam // BndP_1,7.106 //
paramārddhārddhamāyāmaṃ prāgudakplavanaṃ puram /
chinnakarṇavikarṇaṃ ca vyajanākṛtisaṃsthitam // BndP_1,7.107 //
vṛttaṃ vajraṃ ca dīrgha ca nagaraṃ na praśasyate /
caturasrayutaṃ divyaṃ praśastaṃ taiḥ puraṃ kṛtam // BndP_1,7.108 //
caturviṃśatparaṃ hrasvaṃ vāstu vāṣṭaśataṃ param /
atra madhyaṃ praśaṃsaṃti hrasvaṃ kāṣṭhavivarjjitam // BndP_1,7.109 //
atha kiṣkuśatānyaṣṭau prāhurmukhyaṃ niveśanam /
nagarādarddhaviṣakaṃbhaḥ kheṭaṃ pānaṃ tadūrddhataḥ // BndP_1,7.110 //
nagarādyojanaṃ kheṭaṃ kheṭādgāmorddhayojanam /
dvikrośaḥ paramā sīmā kṣetrasīmā caturddhanuḥ // BndP_1,7.111 //
viṃśaddhanūṃṣi vistīrṇo diśāṃ mārgastu taiḥ kṛtaḥ /
viṃśaddhanurgrāmamārgaḥ sīmāmārgo daśaiva tu // BndP_1,7.112 //
dhanūṃṣi daśa vistīrṇaḥ śrīmān rājapathaḥ kṛtaḥ /
nṛvājirathanāgānāmasaṃbādhastu saṃcaraḥ // BndP_1,7.113 //
dhanūṃṣi cāpi catvāri śākhārathyāśca tairmitāḥ /
trikā rathyoparathyāḥ syurdvikā ścāpyuparatyakāḥ // BndP_1,7.114 //
jaṃghāpathaścatuṣpādastripadaṃ ca gṛhāṃtaram /
dhṛtimārgastūrddhaṣaṣṭhaṃ kramaśaḥ padikaḥ smṛtaḥ // BndP_1,7.115 //
avaskāraparīvāraḥ pādamātraṃ samaṃtataḥ /
kṛteṣu teṣu sthāneṣu punargehagṛhāṇi vai // BndP_1,7.116 //
yathā te pūrvamāsaṃśca vṛkṣāstu gṛha saṃsthitāḥ /
tathā kartuṃ samārabdhāściṃtayitvā punaḥ punaḥ // BndP_1,7.117 //
vṛkṣasyārvāggatāḥ śākhā itaścaivāparā gatāḥ /
ata ūrddha gatāścānyā evaṃ tiryaggatāḥ parā // BndP_1,7.118 //
buddhyānviṣya yathānyāyaṃ vṛkṣaśākhā gatā yathā /
yathā kṛtāstu taiḥ śākhāsta smācchālāstu tāḥ smṛtāḥ // BndP_1,7.119 //
evaṃ prasiddhāḥ śākhābhyaḥ śāloścaiva gṛhāṇi ca /
tasmāttāśca smṛtāḥ śālāḥ śālātvaṃ tāsu tatsmṛtam // BndP_1,7.120 //
prasīdaṃti yatasteṣu tataḥ prāsādasaṃjñitaḥ /
tasmād gṛhāṇi śālāśca prāsādāścaiva saṃjñitā // BndP_1,7.121 //
kṛtvā dvaṃdvābhighātāstāntvārtopāyamaciṃtayān /
naṣṭeṣu madhunā sārddhaṃ kalpavṛkṣeṣu vai tadā // BndP_1,7.122 //
viṣādavyākulāstā vai prajāḥ sṛṣṭāstu darśitāḥ /
tataḥ prādurbabhau tāsāṃ siddhistretāyuge tadā // BndP_1,7.123 //
sarvārthasādhakā hyanyā vṛṣṭistāsāṃ nikāmataḥ /
tāsāṃ vṛṣṭyudakānīha yāni miṣṭagatāni ca // BndP_1,7.124 //
evaṃ nayaḥ pravṛttastu dvitīye vṛṣṭisarjane /
ye parastādapāṃ stokāḥ saṃpātāḥ puthivītale // BndP_1,7.125 //
apāṃ bhūmestu saṃyogādoṣadhyastāstadābhavan /
puṣpamūlaphalinyastu oṣadhyastā hi jajñire // BndP_1,7.126 //
aphālakṛṣṭāścānuptā grābhyāramyāścaturddaśa /
ṛtupuṣpaphalāścaiva vṛkṣā gulmāśca jajñire // BndP_1,7.127 //
prādurbhūtāstu tretāyāṃ māyāyāmauṣadhasya vā /
tadauṣadhena vartaṃte prajāstretā mukhe tadā // BndP_1,7.128 //
tataḥ punarabhūttāsāṃ rāgo lobhastu sarvadā /
avaśyabhāvinārthena tretāyugavaśena ca // BndP_1,7.129 //
tataste paryagṛhṇaṃstu nadīkṣetrāṇi parvatān /
vṛkṣagulmauṣadhīścaiva prasahya tu yathābalam // BndP_1,7.130 //
siddhātmānastu ye pūrvaṃ vyākhyātā vaḥ kṛte mayā /
brahmaṇo mānasāste vai utpannā ye janādiha // BndP_1,7.131 //
śāṃtā ye śuṣmiṇaścaiva karmiṇo duḥkhitāstathā /
tata āvarttamānāste tretāyāṃ jajñire punaḥ // BndP_1,7.132 //
brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥśūdrā drohajanāstathā /
bhāvitāḥ pūrvajātīṣu khyātyā te śubhapāpayoḥ // BndP_1,7.133 //
tataste prabalā ye tu satyaśīlā ahiṃsakāḥ /
vītalobhā jitātmāno nivasaṃti smṛteṣu vai // BndP_1,7.134 //
parigrahaṃ na kurvaṃti vadaṃtastu upasthitāḥ /
teṣāṃ karmāṇi kurvaṃti tebhyaścaivābalāśca ye // BndP_1,7.135 //
paricaryāsu varttante tebhyaścānye 'lpatejasaḥ /
evaṃ vipratipanneṣu prapanneṣu parasparam // BndP_1,7.136 //
tena doṣeṇa vai śāṃtā oṣadhyo nitarāṃ tadā /
pranaṣṭā gṛhyamāṇā vai muṣṭibhyāṃ sikatā yathā // BndP_1,7.137 //
athāsya tu yugabalādgāmyāraṇyāścaturddaśa /
phalairgṛhṇaṃti puṣpaiśca tathā mūlaiśca tāḥ punaḥ // BndP_1,7.138 //
tatastāsu pranaṣṭāsu vibhrāṃtāstāḥ prajāstadā /
kṣudhāviṣṭāstadā sarvā jagmustā vai svayambhuvam // BndP_1,7.139 //
vṛttyarthamabhilipsaṃtyo hyādau tretāyugasya tāḥ /
brahmā svayaṃbhūrbhagavān jñātvā tāsāṃ manīṣitam // BndP_1,7.140 //
puṣṭipratyakṣadṛṣṭena darśanena vicārya saḥ /
grastāḥ pṛthivyā tvoṣadhyo jñātvā pratyarūhatpunaḥ // BndP_1,7.141 //
kṛtvā vatsaṃ sameruṃ tu dudoha pṛthivīmimām /
dugdheyaṃ gaustadā tena bījāni vasudhātale // BndP_1,7.142 //
jajñire tāni bījāni grāmāraṇyāstu tāḥ prabhuḥ /
oṣadhyaḥ phalapākātāḥ kṣaṇasaptavaśāstu tāḥ // BndP_1,7.143 //
vrīhayaśca yavāścaiva godhūmāścaṇakāstilāḥ /
priyaṃgava udārāste koraduṣṭāḥ savāmakāḥ // BndP_1,7.144 //
māṣā mudgā masūrāstu nīvārāḥ sakulatthakāḥ /
harikāścarakāścaiva gamaḥ saptadaśa smṛtāḥ // BndP_1,7.145 //
ityetā oṣadhīnāṃ tu grāmyāṇāṃ jātayaḥ smṛtāḥ /
śyāmākāścaiva nīvārā jartilāḥ sagavedhukāḥ // BndP_1,7.146 //
kuruviṃdo veṇuyavāstā mātīrkāṭakāḥ smṛtāḥ /
grāmāraṇyāḥ smṛtā hyetā oṣadhyastu caturdaśa // BndP_1,7.147 //
utpannāḥ prathamasyaitā ādau tretāyugasya ha /
aphālakṛṣṭāstāḥ sarvā grāmyāraṇyaścaturddaśa // BndP_1,7.148 //
vṛkṣagulmalatāvallyo vīrudhastṛṇajātayaḥ /
mūlaiḥ phalaiśca rohaiścagṛhṇanpuṣṭāśca yatphalam // BndP_1,7.149 //
pṛthvī dugdhā tu bījāni yāni pūrvaṃ svayaṃbhuvā /
ṛtupuṣpaphalāstā vai oṣadhyo jajñire tviha // BndP_1,7.150 //
yadā prasṛṣṭā oṣadhyo na prathaṃtīha yāḥ punaḥ /
tatastāsāṃ ca pṛttyarthai vārtopāyaṃ cakāra ha // BndP_1,7.151 //
tāsāṃ svayaṃbhūrbhagavān hastasiddhiṃ svakarmajām /
tataḥ prabhṛti cauṣadhyaḥ kṛṣṭapacyāstu jajñire // BndP_1,7.152 //
saṃsiddhakāyo vārtāyāṃ tatastāsāṃ prajāpatiḥ /
maryādāṃ sthāpayāmāsa yayārakṣatparasparam // BndP_1,7.153 //
ye vai parigrahītārastāsāmāsanbalīyasaḥ /
itareṣāṃ kṛtatrāṇān sthāpayāmāsa kṣatriyān // BndP_1,7.154 //
upatiṣṭhaṃti tāvaṃto yāvanto nirmitāstathā /
satyaṃ būta yathābhūtaṃ dhruvaṃ vo brahmaṇāstu tāḥ // BndP_1,7.155 //
ye cānye hyabalāsteṣāṃ saṃrakṣākarmmaṇi sthitāḥ /
krītāni nāśayaṃti sma pṛthivyāṃ te vyavasthitāḥ // BndP_1,7.156 //
vaiśyānityeva tānāhuḥ kīnāśānvṛttisādhakān /
sevaṃtaśca dravaṃtaśca paricaryāsu ye ratāḥ // BndP_1,7.157 //
nistejaso 'lpavīryāśca śūdrāṃstānabravīcca saḥ /
teṣāṃ karmāṇi dharmāṃśca brahmā tu vyadadhātprabhuḥ // BndP_1,7.158 //
saṃsthityāṃ tu kṛtāyāṃ hi yāturvarṇyasya tena vai /
punaḥ prajāstu tā mohāddharmmaṃ taṃ nānvapālayan // BndP_1,7.159 //
varṇadharmaiśca jīvaṃtyo vyaruddhyaṃta parasparam /
brahmā buddhā tu tatsarvaṃ yāthātathyena sa prabhuḥ // BndP_1,7.160 //
kṣatriyāṇāṃ balaṃ daṃḍaṃ yuddhamājīvyamādiśat /
yājanādhyāpane brahmā tathā dānapratigraham // BndP_1,7.161 //
brāhmaṇānāṃ vibhusteṣāṃ karmāṇyetā nyathādiśat /
pāśupālyaṃ ca vāṇijyaṃ kṛṣiṃ caiva viśāṃ dadau // BndP_1,7.162 //
śilpājīvabhṛtāṃ caiva śūdrāṇāṃ vyadadhātpunaḥ /
sāmānyāni ca karmāṇi brahmakṣatraviśāṃ punaḥ // BndP_1,7.163 //
yajanādhyāpane dānaṃ sāmānyānītareṣu ca /
karmājīvaṃ tu vai dattvā teṣāmiha parasparam // BndP_1,7.164 //
teṣāṃ lokāṃtare mūrdhni sthānāni vidadhe punaḥ /
prājāpatyaṃ dvijātīnāṃ smṛtaṃ sthānaṃ kriyāvatām // BndP_1,7.165 //
sthānamaidraṃ kṣatriyāṇāṃ saṃgrāmeṣvapalāyinām /
vaiśyānāṃ mārutaṃ sthānaṃ svasvakarmopajīvinām // BndP_1,7.166 //
gāṃdharvaṃ śūdrajātīnāṃ paricarye ca tiṣṭhatām /
sthānānyetāni varṇānāṃ yogyācāravatāṃ satām // BndP_1,7.167 //
saṃsthityāṃ sukṛtāyāṃ vai cāturvarṇyasya tasya tat /
varṇāstu daṃḍabhayataḥ svesve varṇye vyavasthitāḥ /
tataḥ sthiteṣu varṇeṣu sthāpayāmāsa hyāśramān // BndP_1,7.168 //
gṛhastho brahmacārī ca vānaprastho yatistathā /
āśramāścaturo hyetānpūrvavatsthāpayanprabhuḥ // BndP_1,7.169 //
varṇakarmāṇi ye kecitteṣāmiha caturbhavaḥ /
kṛtakarmma kṛtāvāsā āśramādupabhuñjate // BndP_1,7.170 //
brahmā tānsthāpayāmāsa āśramān bhrāmatāmataḥ /
nirddideśa tatasteṣāṃ brahmā dharmānprabhā ṣate // BndP_1,7.171 //
prasthānāni tu teṣāṃ ca yamānsaniyamāṃstathā /
caturvarṇātmakaḥ pūrvaṃ gṛhasthasyāśramaḥ sthitaḥ // BndP_1,7.172 //
trayāṇā māśramāṇāṃ ca vṛttiyonīti caiva hi /
yathākramaṃ ca vakṣyāmi vrataiśca niyamaistathā // BndP_1,7.173 //
dārāgnayaścātithaya iṣṭāḥ śrāddhakriyāḥ prajāḥ /
ityeṣa vai gṛhasthasya samāsāddharmasaṃgrahaḥ // BndP_1,7.174 //
ḍhaṃḍī ca mekhalī caiva adhaḥśāyī tathājinī /
guruśuśrūṣaṇaṃ bhaikṣyaṃvidyārthī brahmacāriṇaḥ // BndP_1,7.175 //
cīrapatrājināni syurvanamūlaphalauṣadhaiḥ /
ubhe saṃdhye vagāhaśca homaścāraṇyavāsinām // BndP_1,7.176 //
vipannamusale bhaikṣyamāsteyaṃ śaucameva ca /
apramādo 'vyavāyaśca dayā bhūteṣu ca kṣamā // BndP_1,7.177 //
śravaṇaṃ guruśuśrūṣā satyaṃ ca daśamaṃ smṛtam /
daśalakṣaṇako hyeṣa dharmaḥ proktaḥ svayaṃbhūvā // BndP_1,7.178 //
bhikṣorvratāni paṃcātra bhaikṣyavedavratāni ca /
teṣāṃ sthānānyaśuṣmiṃ ca saṃsthitānā macaṣṭa saḥ // BndP_1,7.179 //
aṣṭāśītisahasrāṇi ṛṣīṇāmūrdhvaretasām /
smṛtaṃ teṣāṃ tu yat sthānaṃ tadeva guruvāsinām // BndP_1,7.180 //
saptarṣīṇā tu yatsthānaṃ smṛtaṃ tadvai vanaukasām /
prājāpatyaṃ gṛhasthānāṃ nyāsināṃ brahmaṇaḥkṣayam // BndP_1,7.181 //
yogināmakṛtaṃ sthānaṃ tānājitbā na vidyate /
sthānānyāśramiṇastāni brahmasthānasthitāni tu // BndP_1,7.182 //
catvāra eva paṃthāno devayānāni nirmitāḥ /
paṃthānaḥ pitṛyānāstu samṛtāścatvāra eva te // BndP_1,7.183 //
brahmaṇāṃ lokatantreṇa ādye manvantare purā /
paṃthāno devayānā ye teṣāṃ dvāraṃ raṃviḥ smṛtaḥ /
tathaiva pitṛyānānāṃ candramā dvāramucyate // BndP_1,7.184 //
evaṃ varṇāśramāṇāṃ ca pravibhāge kṛte tadā /
yadā prajā nā varddhaṃta varṇadharmasamāsikāḥ // BndP_1,7.185 //
tato 'nyāṃ mānasīṃ svāṃ vai tretāmadhye 'sṛjatprajāḥ /
ātmanastu śarīrebhyastulyāścaivātmanā tu tāḥ // BndP_1,7.186 //
tasmistretāyuge tvādye madhyaṃ prāpte krameṇa tu /
tato 'nyāṃ mānasīṃ so 'tha prajāḥ sraṣṭuṃ pracakrame // BndP_1,7.187 //
tataḥ sattvarajodriktāḥ prajāḥ sahyasṛjatprabhuḥ /
dharmārthakāmamokṣāṇāṃ vārttānāṃ sādhakāśca yāḥ // BndP_1,7.188 //
devāśca pitaraścaiva ṛṣayo manavastathā /
yugānurūpā dharmeṇa yairimā varddhitāḥ prajāḥ // BndP_1,7.189 //
upasthite tadā tasmin sṛṣṭivarge svayaṃbhuvaḥ /
abhidhyāya prajā brahmā nānāvīryāḥ svamānasīḥ // BndP_1,7.190 //
pūrvoktā yā mayā tubhyaṃ janānīkaṃ samāśritāḥ /
kalpe 'tīte purāṇyāsīddevādyāstu prajā iha // BndP_1,7.191 //
dhyāyatastasya tānīha saṃbhūtyarthamupastitāḥ /
manvaṃtarakrameṇeha kaniṣṭhāḥ prathamena tāḥ // BndP_1,7.192 //
khyātāstu vaṃśyairetaistu pūrvaṃ yairiha bhāvitāḥ /
kuśalākuśalaiḥ kaṃdairakṣīṇaistaistadā yutāḥ // BndP_1,7.193 //
tatkarmaphaladoṣeṇa hyupabādhāḥ prajajñire /
devāsurapitṝṃścaiva yakṣairgandharvamānuṣaiḥ // BndP_1,7.194 //
rākṣasaistu piśācaistaiḥ paśupakṣisarīsṛpaiḥ /
vṛkṣanārakakīṭādyaistaistaiḥ sarvairupasthitāḥ /
āhārārthaṃ prajānāṃ vai vidātmāno vinirmame // BndP_1,7.195 //
iti śrībrahmāṃḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṃgapāde lokajñāna varṇanaṃ nāma saptamo 'dhyāyaḥ
suta uvāca
brahmaṇaḥ sṛjataḥ putrān pūrvaṃ svāyaṃbhuveṃ'tare /
gātrebhyo jajñire tasya manuṣyāsuradevatāḥ // BndP_1,13.1 //
pitṛvanmanyamānāstaṃ jajñire pitaro 'pi ca /
teṣāṃ nisargaḥ prāguktaḥ samāsācchruyatāṃ punaḥ // BndP_1,13.2 //
devāsuramanuṣyāṃśca sṛṣṭvā brahmābhyamanyata /
pitṛvanmanyamānā vai jajñire 'syopapakṣataḥ // BndP_1,13.3 //
madhvādayaḥ ṣaḍṛtavaḥ pitṝṃstānparicakṣate /
ṛtavaḥ pitaro devā ityeṣā vaidikī śrutiḥ // BndP_1,13.4 //
manvantareṣu sarveṣu hyatītānāgateṣu vai /
ete svāyaṃbhuve pūrvamutpannāścāntare śubhe // BndP_1,13.5 //
agniṣvāttā smṛtā nāmnā tathā barhiṣadaśca vai /
ayajvānastathā teṣāmāsanye gṛhamedhinaḥ // BndP_1,13.6 //
agniṣvāttā smṛtāste vai pitaro nāhitāgnayaḥ /
yajvānasteṣu ye tvāsanpitaraḥ somapīthinaḥ // BndP_1,13.7 //
smṛtā barhiṣadaste vai pitara stvagnihotriṇaḥ /
ṛtavaḥ pitaro devāḥ śāstre 'sminniścayaṃ gatāḥ // BndP_1,13.8 //
madhumādhavau rasau jñeyau śuciśukrau ca śuṣmiṇau /
nabhāścaiva nabhasyaśca jīvāvetāpudātdṛtau // BndP_1,13.9 //
iṣaścaiva tathorjaśca svadhāvantāvṛdātdṛtau /
sahaścaiva sahasyaśca ghorāvetāpudātdṛtau // BndP_1,13.10 //
tapāścaiva tapasyaśca manyumantau tu śaiśirau /
kālāvasthāsu ṣaṭsvete māsākhyā vai vyavasthitāḥ // BndP_1,13.11 //
ime ca ṛtavaḥ proktāścetanācetaneṣu vai /
ṛtavo brahmaṇaḥ putrā vijñeyāste 'bhimāninaḥ // BndP_1,13.12 //
māsārddhamāsasthāneṣu sthāninau ṛtavo matāḥ /
sthānānāṃ vyatirekeṇa jñeyāḥ sthānāgimāninaḥ // BndP_1,13.13 //
ahorātrāṇi māsāśca ṛtavaścāyanāni ca /
saṃvatsarāśca sthānāni kāmākhyā hyabhimāninām // BndP_1,13.14 //
eteṣu sthānino ye tu kālāvasthā vyavasthitāḥ /
tatsatattvāstadātmānastānvakṣyāmi nibodhata // BndP_1,13.15 //
pārvaṇyasti thayaḥ saṃdhyāḥ pakṣā māsārddhasaṃmitāḥ /
nimeṣāśca kalāḥ kaṣṭhā muhurttā divasāḥ kṣayāḥ // BndP_1,13.16 //
dvāvarddhamāsau māsastu dvau māsāvṛ turucyate /
ṛtutrayaṃ cāpyayanaṃ dve 'yane dakṣiṇottare // BndP_1,13.17 //
saṃvatsaraḥ sametaśca sthānānyetāni sthāninām /
ṛtavastu nimeḥ putrā vijñeyāste tathaiva ṣaṭ // BndP_1,13.18 //
ṛtuputrāḥ smṛtāḥ pañca prajāḥ svārtavalakṣaṇāḥ /
yasmāccaivārttavebhyastu jāyante sthāṇu jaṅgamāḥ // BndP_1,13.19 //
ārtavāḥ pitarastasmādṛtavaśca pitāmahāḥ /
sametāstu prasūyante prajāścaiva prajāpateḥ // BndP_1,13.20 //
tasmātsmṛtaḥ prajānāṃ vai vatsaraḥ prapitāmahaḥ /
sthāneṣu sthānino hyete sthānātmānaḥ prakīrttitāḥ // BndP_1,13.21 //
tadākhyāstatsasattvāśca tadātmānaśca te smṛtāḥ /
prajāpatiḥ smṛto yastu sa tu saṃvatsaro mataḥ // BndP_1,13.22 //
saṃvatsarasuto hyagni ṛta ityucyate budhaiḥ /
ṛtāttu ṛtavo yasmājjajñire ṛtavastataḥ // BndP_1,13.23 //
māsāḥ ṣaḍartavo jñeyāsteṣāṃ pañcartavāḥ smṛtāḥ /
dvipadāṃ catuṣpadāṃ caiva pakṣiṇāṃ sarvatāmapi // BndP_1,13.24 //
sthāvarāṇāṃ ca pañcānāṃ puṣpaṃ kālārttavaṃ smṛtam /
ṛtutvamārtavatvaṃ ca pitṛtvaṃ ca prakīrttitam // BndP_1,13.25 //
ityete pitaro jñeyā ṛtavaścārtavāśca ye /
sarvabhūtāni tebhyo yadṛtukālādvijajñire // BndP_1,13.26 //
tasmādete hi pitara ārtavā iti naḥ śrutam /
manvantareṣviha tvete sthitāḥ kālabhimāninaḥ // BndP_1,13.27 //
kāryakāraṇayuktāstu e śvaryādvyāpya saṃsthitāḥ /
sthānābhimānino hyete tiṣṭhantīha prasaṃgamāt // BndP_1,13.28 //
agniṣvāttā barhiṣadaḥ pitaro vividhāḥ punaḥ /
jajñe svadhāpitṛbhyastu dve kanye lokaviśrute // BndP_1,13.29 //
menā ca dhāraṇī caiva yābhyāṃ dhatamidaṃ jagat /
te ubhe brahmavādinyau yoginyau caiva te ubhe // BndP_1,13.30 //
pitaraste nije kanye dharmārthaṃ pradaduḥ śubhe /
agniṣvāttāstu ye proktāsteṣāṃ menā tu mānasī // BndP_1,13.31 //
dhāraṇī mānasī caiva kanyā barhiṣadāṃ smṛtā /
merostāṃ dhāraṇīṃ nāma patnyarthaṃ vā sṛjan ghubhām // BndP_1,13.32 //
pitaraste barhiṣadaḥ smṛtā ye somapāyinaḥ /
agniṣvāttāstu tāṃ menā patnī himavate daduḥ // BndP_1,13.33 //
upahūtā smṛtā ye vai taddauhitrānnibodhata /
menā himavataḥ patnī mainākaṃ sā vyajāyata // BndP_1,13.34 //
gaṅgāṃ saridvarāṃ caiva patnī yā lavaṇodadheḥ /
mainākasyā tmajaḥ kraucaḥ kraiñcadvīpo yataḥ smṛtaḥ // BndP_1,13.35 //
merostu dhāraṇī patnī divyauṣadhisamanvitam /
mandaraṃ suṣuve putraṃ tisraḥ kanyāśca viśrutāḥ // BndP_1,13.36 //
velāṃ ca niyatiṃ caiva tṛtīyāṃ cāyatiṃ viduḥ /
dhātuścaivāyatiḥ patnī vidhāturniyatiḥ smṛtā // BndP_1,13.37 //
svāyaṃ bhuveṃ'tare pūrvaṃ yayorvai kīrttitāḥ prajāḥ /
suṣuve sāgarādvelā kanyāmekāmaninditām // BndP_1,13.38 //
savarṇāṃ nāma sāmudrīṃ patnīṃ prācīnabarhiṣaḥ /
savarṇāyāṃ sutā jātā daśa prācīnabarhiṣaḥ // BndP_1,13.39 //
sarve pracetaso nāma dhanurvedasya pāragāḥ /
teṣāṃ svāyaṃbhuvo dakṣaḥ putratvaṃ jagmi vānprabhuḥ // BndP_1,13.40 //
trayaṃbakasyābhiśāpena cākṣuṣasyātare manoḥ /
etacchutvā tataḥ sūtamapṛcchacchāṃśapāyaniḥ // BndP_1,13.41 //
utpannaḥ sa kathaṃ dakṣo hyabhiśāpādbhavasya tu /
cākṣuṣasyāntare pūrvaṃ tannaḥ prabrūhi pṛcchatām // BndP_1,13.42 //
ityuktaḥ kathayāmāsa sūto dakṣāśrayāṃ kathām /
śāṃśapāyanimāmantrya tryaṃbakācchāpakāraṇam // BndP_1,13.43 //
sūta uvāca
dakṣasyāsansutā hyaṣṭau kanyā yāḥ kīrttitā mayā /
svebhyo gṛhebhya ānāyya tāḥ pitābhyarcayadgṛhe // BndP_1,13.44 //
tatastvabhyarcitāḥ sarvā nyavasaṃstāḥ piturgṛhe /
tāsāṃ jyeṣṭhā satī nāma patnī yā tryaṃbakasya vai // BndP_1,13.45 //
nājuhāvātmajāṃ tāṃ vai dakṣo rudramabhidviṣan /
akarotsaṃnatiṃ dakṣe na kadācinmaheśvaraḥ // BndP_1,13.46 //
jāmātā śvaśure tasminsvabhāvāttejasi sthitaḥ /
tato jñātvā satī sarvāḥ nyavasaṃstāḥ piturgṛhe // BndP_1,13.47 //
jagāma sāpyanāhūtā satī tatsva piturgṛham /
tābhyo hīnāṃ pitā cakre satyāḥ pūjāmasaṃmatām // BndP_1,13.48 //
tato 'bravītsā pitaraṃ devī krodhādamarṣitā /
yavīyasībhyo pyadhamāṃ pūjāṃ kṛtvā mama prabho // BndP_1,13.49 //
asatkṛtya pitarmāṃ tvaṃ kṛtavānasi garhitam /
ahaṃ jyeṣṭhā variṣṭhā ca tvaṃ māṃ satkartumarha si // BndP_1,13.50 //
evamukto 'bravīdenāṃ dakṣaḥ saṃraktalocanaḥ /
tvattaḥ śreṣṭhāvariṣṭhāśca pūjyā bālāḥ sutā mama // BndP_1,13.51 //
tāsāṃ caiva tu bhartāra ste me bahumātāḥ sati /
brahmiṣṭhāḥ sutapaskāśca mahāyogāḥ sudhārmikāḥ // BndP_1,13.52 //
guṇaiścaivādhikāḥ ślāghyāḥ sarve te tryaṃbakātsati /
vasiṣṭho 'triḥ pulastyaśca hyaṅgirā pulahaḥ kratuḥ // BndP_1,13.53 //
bhṛgurmarīciśca tathā śraiṣṭhā jāmātaro mama /
yasmānmāṃ sparddhate śarvaḥ sadā caivāvamanyate // BndP_1,13.54 //
tena tvāṃ na vibhūṣomi pratikūlo hi me bhavaḥ /
ityuktavāṃstadā dakṣaḥ saṃpramūḍhena cetasā // BndP_1,13.55 //
śāpārthamātmanaścaiva ye coktāḥ paramarṣayaḥ /
tathoktā pitaraṃ sā vai kruddhā devīdama bravīt // BndP_1,13.56 //
vāṅmanaḥ karmabhiryasmādaduṣṭāṃ māṃ vigarhase /
tasmāttyajāmyahamimaṃ dehaṃ tāta tavātmajam // BndP_1,13.57 //
tatastenāvamānena satī duḥkhādamarṣitā /
abravīdvacanaṃ devī namaskṛtya svayaṃbhuve // BndP_1,13.58 //
yatrāhamupapadye ca punardehena bhāsvatā /
tatrāpyahamasaṃbhūtā saṃbhūtā dhārmikādapi // BndP_1,13.59 //
gaccheyaṃ dharmapatnītvaṃ tryaṃbakasyaiva dhīmataḥ /
tatraivātha samāsīnā yuktātmānaṃ samādadhe // BndP_1,13.60 //
dhārayāmāsa cāgneyīṃ dhāraṇāṃ manasātmanaḥ /
tata ātmasamuttho 'syā vāyunā samudīritaḥ /
sarvāgebhyo viniḥsṛtya vahnistāṃ bhasmasātkarot // BndP_1,13.61 //
tadupaśrutya nidhanaṃ satyā devo 'tha śūlabhṛt /
saṃvādaṃ ca tayorbuddhā yāthātathyena śaṅkaraḥ /
dakṣasya ca ṛṣīṇāṃ ca cukopa bhagavānprabhuḥ // BndP_1,13.62 //
rudra uvāca
sarveṣāmeva lokānāṃ bhūrlokastvādirucyate /
taṃ sadā dhārayiṣyāmi nideśātparameṣṭhinaḥ // BndP_1,13.63 //
asyāṃ kṣitau dhṛtā lokāḥ sarve tiṣṭhanti bhāsvarāḥ /
tānahaṃ dhārayā mīha satataṃ ca tadājñayā // BndP_1,13.64 //
cāturvarṇyaṃ hi devānāṃ te cāpyekatra bhuñjate /
nāhaṃ taiḥ saha bhokṣaye vai tato dāsyanti te pṛthak // BndP_1,13.65 //
yasmādavamatā dakṣa matkṛte 'nāgasā satī /
praśastāścetarāḥ sarvāḥ svasutā bhartṛbhiḥ saha // BndP_1,13.66 //
tasmā dvaivasvate prāpte punarete maharṣayaḥ /
utpatsyante dvitīye vai mama yajña hyayonicāḥ // BndP_1,13.67 //
hute vai brahmaṇā śukre cākṣuṣasyātare manoḥ /
abhivyāhṛtya sarvāṃstān dakṣaṃ caivāśapatpunaḥ // BndP_1,13.68 //
bhavitā mānuṣo rājā cākṣuṣasya tvamanvaye /
prācīnabarhiṣaḥ pautraḥ putraścaiva prace tasām // BndP_1,13.69 //
dakṣa eveha nāmnā tu māriṣāyāṃ janiṣyasi /
kanyāyāṃ śākhināṃ tvaṃ vai prāpte vaivasvateṃ'tare // BndP_1,13.70 //
vighnaṃ tatrā pyahaṃ tubhyamācariṣyāmi durmate /
dharmmayukte ca te kārye ekasmiṃstu durāsade // BndP_1,13.71 //
suta uvāca
tadupaśrutya dakṣastu rudraṃ so 'bhya śapatpunaḥ /
yasmāttvaṃ matkṛte 'niṣṭamṛṣīṇāṃ kṛtavānasi /
tasmātsārddhaṃ surairyajñe na tvāṃ yakṣyanti vai dvijāḥ // BndP_1,13.72 //
hutvā'hutiṃ tava krūra hyapaḥ sprakṣyanti karmasu /
ihaiva vatsyasi tathā divaṃ hitvā yugakṣayāt // BndP_1,13.73 //
tato devaiḥsa taiḥ sārddhaṃ nejyate pṛthasijyate /
tato 'bhivyāhṛto dakṣo rudreṇāmitatejasā // BndP_1,13.74 //
svāyaṃbhuvīṃ tanuṃ tyaktvā utpanno mānuṣeṣviha // BndP_1,13.75 //
jñātvā gṛhapatirdakṣo yajñānā mīśvaraṃ prabhum /
samasteneha yajñena so 'yajaddaivataiḥ saha // BndP_1,13.76 //
atha devī satī yā tu prāpte vaivasvateṃ'tare /
menāyāṃ tāmumāṃ devīṃ janayāmāsa śailarāṭ // BndP_1,13.77 //
yā tu devī satī pūrvamāsītpaścādumābhavat /
sadā patnī bhavasyaiṣā na tayā mucyate bhavaḥ // BndP_1,13.78 //
marīcaṃ kaśyapaṃ devī yathāditiranuvratā /
yathā nārāyaṇaṃ śrīśca maghavataṃ śacī yathā // BndP_1,13.79 //
viṣṇuṃ kīrtī ruṣā mūryaṃ vasiṣṭhaṃ cāpyarundhatī /
naitāstu vijahatyetān bhartṝn devyaḥ kadācana // BndP_1,13.80 //
āvartamānāḥ kalpeṣu jāyante taiḥ punaḥ saha /
evaṃ prācetaso dakṣo jajñe vai cākṣuṣeṃ'tare // BndP_1,13.81 //
daśabhyastu pracetobhyo māriṣāyāṃ punarnṛpaḥ /
jajñe tadābhiśāpena dvitīya iti naḥ śrutam // BndP_1,13.82 //
bhṛgavādayaśca ye sapta jajñire ca maharṣayaḥ /
ādye tretāyuge pūrvaṃ manorvaivasvatasya ca // BndP_1,13.83 //
devasya mahato yajñe vāruṇīṃ bibhratastanum /
ityeṣo 'nuśayo hyāsīttayorjātyantarānugaḥ // BndP_1,13.84 //
prajāpateśca dakṣasya tryabakasya ca dhīmataḥ /
tasmānnānuśayaḥ kāryo vaireṣviha kadācana // BndP_1,13.85 //
jātyantaragatasyāpi bhavitasya śubhāśubhaiḥ /
khyātiṃ na muñcate jantustanna kāryaṃ vipaścitā // BndP_1,13.86 //
ityeṣā samanukrāntā kathā pāpapramocanī /
yā dakṣamadhikṛtyeha tvayā pūrvaṃ pracauditā // BndP_1,13.87 //
pitṛvaṃśaprasaṃgena kathā hyeṣā prakīrttitā /
pitṝṇāmānupūrvyeṇa devānvakṣyāmyataḥ param // BndP_1,13.88 //
tretāyugamukhe pūrvamāsansvāyaṃbhuveṃ'tare /
devāyāmā iti khyātāḥ pūrvaṃ ye yajñasūnavaḥ // BndP_1,13.89 //
prathitā brahmaṇaḥ putrā ajatvādajitāstu te /
putrāḥ svāyaṃbhuvasyaite śaktā nāma tu mānasāḥ // BndP_1,13.90 //
teṣāṃ yato gaṇā hyete devānāṃ tu trayaḥ smṛtāḥ /
chandajāstu trayastriṃśatsarge svāyaṃbhuvasya ha // BndP_1,13.91 //
yaduryayātirdevau dvau vīvadhasrāsato matiḥ /
vibhāsaśca kratuścaiva prayātirviśruto dyutiḥ // BndP_1,13.92 //
vāyavyaḥ saṃyamaścaiva yāmā dvādaśa kīrttitāḥ /
asamaścogradṛṣṭiśca sunayo 'tha śuciśravāḥ // BndP_1,13.93 //
kevalo viśvarūpaśca sudakṣo madhupastathā /
turīya idrayukcaiva yukto grāvajitastu vai // BndP_1,13.94 //
canimā viśvadevā ca javiṣṭho mitavānapi /
jaro vibhurvibhāvaśca sa ṛcīko 'tha durdihaḥ // BndP_1,13.95 //
śrutirgṛṇāno 'tha bṛhacchukrā dvādaśa kīrttitāḥ /
āsansvāyaṃbhuvasyaite cāntare somapāyinaḥ // BndP_1,13.96 //
dīptimanto gaṇā hyete vīryavanto mahābalāḥ /
teṣāmindrastaddā hyāsītprathame viśvabhukta prabhuḥ // BndP_1,13.97 //
asurā ye tadā teṣāmāsan dāyādabāndhavāḥ /
suparṇayakṣagandharvāḥ piśācoragarākṣasāḥ // BndP_1,13.98 //
aṣṭau tāḥ pitṛbhiḥ sārddhamāsanyā devayonayaḥ /
svāyaṃbhuventare 'tītāḥ prajāstāsāṃ mahasraśaḥ // BndP_1,13.99 //
prabhāvarūpasaṃpannā āyuṣā ca balena ca /
vistarādiha nocyante māprasaṃgo bhavediha // BndP_1,13.100 //
svāyaṃbhuvo visargastu vijñeyaḥ sāṃpratena ha /
atīto vartamānena dṛṣṭo vaivasvate na saḥ // BndP_1,13.101 //
prajābhirdevātābhiśca ṛṣibhiḥ pitṛbhiḥ saha /
teṣāṃ sarparṣayaḥ pūrvamāsanye tānnibodhata // BndP_1,13.102 //
bhṛgvaṃ girā marīciśca pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ /
atriścaiva vasiṣṭhasca sapta svāyaṃbhuve 'tare // BndP_1,13.103 //
āgnīdhraścāgnibāhuśca modhā medhātithir vasuḥ /
jyotiṣmān dyutimānhavyaḥ savanaḥ sattra eva ca // BndP_1,13.104 //
manoḥ svāyaṃbhuvasyaite daśa putrā mahaujasaḥ /
vāyuvegā mahāsattvā rājānaḥ prathameṃ'tare // BndP_1,13.105 //
sāsuraṃ tatsugandharvaṃ sayakṣoragarākṣasam /
sapiśācamanuṣyañca sasuparṇāpsarogaṇam // BndP_1,13.106 //
naśakyamānu pūrvyeṇa vaktuṃ varṣaśatairapi /
bahutvānnāmadheyānāṃ saṃkhyā teṣāṃ kutaḥ kule // BndP_1,13.107 //
yā vai prajā yugākhyāstu āsansvāyaṃbhuveṃ'tare /
kālena mahatātītā ayanābdayugakramaiḥ // BndP_1,13.108 //
ṛṣaya ūcuḥ
ka eṣa bhagavān kālaḥ sarvabhūtāpahārakaḥ /
kasya yoniḥ kimādiśca kiṃ satattvaḥ kimātmakaḥ // BndP_1,13.109 //
kimasya cakṣuḥ kā mūrtiḥ ke vā avayavāḥ smṛtāḥ /
kiṃ nāmadheyaṃ ko 'syātmā eptattvaṃ brūhi tattvataḥ // BndP_1,13.110 //
sūta uvāca
śrūyatā kālasadbhāvaḥ śrutvā caivāvadhāryatām /
sūryayonirnimeṣādiḥ saṃkhyācakṣuḥ sa ucyate // BndP_1,13.111 //
mūrtirasya tvaho rātro nimeṣāvayavaśca saḥ /
saṃvatsaraḥ satattvaśca nāma cāsya kalātmakaḥ // BndP_1,13.112 //
sāmpratānāgatātītakālātmā sa prajāpatiḥ /
pañcadhā pravibhaktāṃ tu kālāvasthāṃ nibodhata // BndP_1,13.113 //
divasārddhamāsamāsaiśca ṛtubhistvayanaistathā /
saṃvatsarastu prathamo dvitīyaḥ parivatsaraḥ // BndP_1,13.114 //
iḍravatsarastṛtīyaśca caturthaścānuvatsaraḥ /
pañcamo vatsarasteṣāṃ kālaḥsa yugasajñitaḥ // BndP_1,13.115 //
teṣāṃ tattvaṃ pravakṣyāmi kīrtyamānaṃ nibodhata /
kraturagnistu yaḥ proktaḥ sa tu saṃvatsaro mataḥ // BndP_1,13.116 //
āditeyastvasau sūryaḥ kālāgniḥ parivatsaraḥ /
śuklakṛṣṇagatiścāpi apāṃ sāramayaḥ khagaḥ // BndP_1,13.117 //
sa iḍāvatsaraḥ somaḥ purāṇe niścayaṃ gataḥ /
yaścāyaṃ pavate lokāṃstanubhiḥ saptasaptabhiḥ // BndP_1,13.118 //
anuvātā ca lokasya sa vāyuranuvatsaraḥ /
ahaṅkārādudagrudraḥ saṃbhūto brahmaṇāstu yaḥ // BndP_1,13.119 //
sa rudro vatsara steṣāṃ vijñeyo nīlalohitaḥ /
satattvaṃ tasya vakṣyami kīrtyamānaṃ nibodhata // BndP_1,13.120 //
aṅgapratyaṅgasaṃyogātkālātmā pratitāmahaḥ /
ṛksāmayajuṣāṃ yoniḥ pañcānāṃ patirīśvaraḥ // BndP_1,13.121 //
so 'gniryamaśca kālaśca saṃbhūtiḥ sa prajāpatiḥ /
proktaḥ saṃvatsaraśceti sūrya conirmanīṣibhiḥ // BndP_1,13.122 //
yasmātkālavibhāgānāṃ māsartvayanayorapi /
grahanakṣatraśītoṣṇavarṣāyuḥ karmaṇāṃ tathā // BndP_1,13.123 //
yoniḥ sa pravibhāgānāṃ divasānāṃ ca bhāskaraḥ /
vaikārikaḥ prasannātmā brahmaputraḥ prajāpatiḥ // BndP_1,13.124 //
eko naiko 'tha divaso māso 'thartuḥ pitāmahaḥ /
ādityaḥ savitā bhānurjīvano brahmasatkṛtaḥ // BndP_1,13.125 //
prabhavaścāvyayaścaiva bhūtānāṃ tena bhāskaraḥ /
tārābhimānī vijñeyo dvitīyaḥ parivatsaraḥ // BndP_1,13.126 //
somaḥ sarvauṃṣadhipatiryasmātsa prapitāmahaḥ /
ājīvaḥ sarvabhūtānāṃ yogakṣemakṛdīśvaraḥ // BndP_1,13.127 //
āvekṣamāṇaḥ satataṃ bibharti jagadaṃśubhiḥ /
tithīnāṃ parvasaṃdhīnāṃ pūrṇimādarśayorapi // BndP_1,13.128 //
yonirniśākaro yaśca amṛtātmā prajāpatiḥ /
tasmātsa pitṛmānsomaḥ smṛta iṅvatsarātmakaḥ // BndP_1,13.129 //
prāṇāpānasamānādyairvyānodānātmakairapi /
karmabhiḥ prāṇināṃ loke sarvaceṣṭāpravartakaḥ // BndP_1,13.130 //
pañcānāṃ cendriyamanorbuddhismṛtibalātmanām /
samānakālakaraṇakriyāḥ saṃpādayannapi // BndP_1,13.131 //
sarvātmā sarvalokeśa āvahapravahādibhiḥ /
varttate copakārairyastanubhiḥ saptasaptabhiḥ // BndP_1,13.132 //
vidhātā sarvabhūtānāṅkṣemī nityaṃ prabhañjanaḥ /
yoniragnerapāṃ bhūme raveścandramasaścayaḥ // BndP_1,13.133 //
vāyuḥ prajāpatirbhūto lokātmā prapitāmahaḥ /
ahorātrakarastasmātsa vāyuranuvatsaraḥ // BndP_1,13.134 //
ete prajānāṃ patayaścatvāra upapakṣajāḥ /
pitaraḥ sarvalokānāṃ lokātmānaḥ prakīrttitāḥ // BndP_1,13.135 //
dhyāyato brahmāṇo vaktrādudansamabhavadbhavaḥ /
ṛṣirviprā mahādevo bhūtātmā prapitāmahaḥ // BndP_1,13.136 //
īśvaraḥ sarvabhūtānāṃ praṇavo yo 'thapaṭhyate /
ātmāveśena bhūtānāmaṅgapratyaṅgasaṃbhavaḥ // BndP_1,13.137 //
unmādako 'nugrahakṛdrudro vatsara ucyate /
sūryyaśca candramāścāgnirvāyū rudrastathaiva ca // BndP_1,13.138 //
yugābhimānī kālātmā nityaṃ saṃkṣayakṛdvibhuḥ /
rudraḥ praviṣṭo bhagavāñjagatyasminsvatejasā // BndP_1,13.139 //
āśrayānmayi saṃyogāttanubhirnāmamistathā /
tatastasya tu vīryeṇa lokānugrahakārakam // BndP_1,13.140 //
devatvaṃ ca pitṛtvaṃ ca kālatvaṃ cāsya yatparam /
tasmādvai sarvathā rudrastadvidvadbhirabhījyate // BndP_1,13.141 //
yataḥ patiḥ sa bhagavān prajeśānāṃ prajāpatiḥ /
bhāvanaḥ sarvabhūtānāṃ sarvātmā nīlalohitaḥ // BndP_1,13.142 //
auṣadhīḥ pratisaṃdhatte rudraḥ kṣīṇāḥ punaḥpunaḥ /
prajāpatimukhairdevaiḥ samyagiṣṭaphalārthibhiḥ // BndP_1,13.143 //
tribhireva kapālaiśca trayaṃbakairauṣadhikṣaye /
ijyate bhagavān yasmāttasmārtryaṃbaka ucyate // BndP_1,13.144 //
gāyatrī caiva triṣṭupca jagatī caiva yāḥ smṛtāḥ /
tryaṃbakā nāmataḥ premṇā yonayastā vanaspateḥ // BndP_1,13.145 //
tābhirekatvabhūtābhistrividhābhiḥ svavīryataḥ /
trisādhanaḥ puroḍāśastrikapālaḥ sa vai smṛtaḥ // BndP_1,13.146 //
tryaṃbakaḥ sa puroḍāśastenaiṣa tryaṃbakaḥ smṛtaḥ /
ityetatpañcavarṣaṃ hi yugaṃ proktaṃ manīṣibhiḥ // BndP_1,13.147 //
yaścaiṣa pañcadhātmā vai proktaḥ saṃvatsaro dvijaiḥ /
saikaḥ ṣaṭko vijajñe 'tha madhvādiṛtusaṃjñakaḥ // BndP_1,13.148 //
ṛtuputrārttavāḥ pañca iti sargaḥ samāsataḥ /
ityeṣa bahumāno vai prāṇinā jīvitāni ca /
nadīvega ivāsaktaḥ kālo dhāvati saṃharan // BndP_1,13.149 //
eteṣāṃ yadapatyaṃ vai tadaśakyaṃ pramāṇataḥ /
bahutvātparisaṃkhyātuṃ putra pautramanantakam // BndP_1,13.150 //
imaṃ vaṃśaṃ prajeśānāṃ mahataḥ puṇyakarmaṇām /
kīrttayanpuṇyakīrttīnāṃ mahatīṃ siddhimāpnuyāt // BndP_1,13.151 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde kālasadbhāvavarṇanaṃ nāma trayodaśoṃ'dhyāya
sūta uvāca
plakṣadvīpaṃ pravakṣyāmi yathāvadiha saṃgrahāt /
śṛṇutemaṃ yathātattvaṃ bruvato me dvijottamāḥ // BndP_1,19.1 //
jaṃbūdvīpasya vistārāddviguṇāstasya vistaraḥ /
vistarāddviguṇaścāsya pariṇāhaḥ samantataḥ // BndP_1,19.2 //
tenāvṛtaḥ samudro vai dvīpena lavaṇodakaḥ /
tatra puṇyā janapadāścirānna mriyate janaḥ // BndP_1,19.3 //
kṛta eva ca durbhikṣaṃ jarāvyādhibhayaṃ kutaḥ /
tatrāpi parvatāḥ puṇyāḥ saptaiva maṇibhūṣaṇāḥ // BndP_1,19.4 //
ratnākarāstathā nadyastāsāṃ nāmāni ca buve /
blakṣadvīpādiṣu tveṣu sapta sapta tu pañcasu // BndP_1,19.5 //
ṛjvāyatāḥ pratidiśaṃ niviṣṭā varṣaparvatāḥ /
plakṣadvīpe tu vakṣyāmi saptadvīpān mahā balān // BndP_1,19.6 //
gomedako 'tra prathamaḥ parvato meghasannibhaḥ /
khyāyate yasya nāmnā tu varṣaṃ gomedasaṃjñitam // BndP_1,19.7 //
dvitīyaḥ parvataścandraḥ sarvauṃṣa dhisamanvitaḥ /
aśvibhyāmamṛtasyārthamoṣadhyo yatra saṃbhṛtāḥ // BndP_1,19.8 //
tṛtīyo nārado nāma durgaśailo mahoccayaḥ /
tatrācale samutpannau pūrvaṃ nāradaparvatau // BndP_1,19.9 //
caturthastatra vai śailo duduṃbhirnnāma nāmataḥ /
chandamṛtyuḥ purā tasmindundubhiḥ sāditaḥ suraiḥ // BndP_1,19.10 //
rajjudolorukāmaṃ yaḥ śālmaliścāsurāntakṛt /
pañcamaḥ somako nāma devairyatrāmṛtaṃ purā // BndP_1,19.11 //
saṃbhṛtaṃ cāhṛtaṃ caiva māturarthe garutmatā /
ṣaṣṭastu sumanā nāma saptamarṣabha ucyate // BndP_1,19.12 //
hiraṇyakṣo varāheṇa tasmiñchaile niṣūditaḥ /
vaibhrājaḥ saptamastatra bhrājiṣṇuḥ sphāṭiko mahān // BndP_1,19.13 //
arcirbhirbhrājate yasmādvaibhrājastena saṃsmṛtaḥ /
teṣāṃ varṣāṇi vakṣyāmi nāmatastu yathākramam // BndP_1,19.14 //
gomedaṃ prathamaṃ varṣaṃ nāmnāśāntabhayaṃ smṛtam /
candrasya śiśiraṃ nāma nāradasya sukhodayam // BndP_1,19.15 //
ānandaṃ dundubhervarṣaṃ somakasyaśivaṃ smṛtam /
kṣemakaṃ vṛṣabhasyāpi vaibhrājasya dhruvaṃ tathā // BndP_1,19.16 //
eteṣu devagandharvāḥ siddhāśca saha cāraṇaiḥ /
viharanti ramante ca dṛśyamānāśca taiḥ saha // BndP_1,19.17 //
teṣāṃ nadyastu saptaiva prativarṣaṃ samudragāḥ /
nāmatastāḥ pravakṣyāmi saptagaṅgāstapodhanāḥ // BndP_1,19.18 //
anutaptāsukhī caiva vipāśā tridivā kramuḥ /
amṛtā sukṛtā caiva saptaitāḥ saritāṃ varāḥ // BndP_1,19.19 //
abhigacchanti tā nadyastābhyaścānyāḥ sahasraśaḥ /
bahūdakā hyoghavatyo yato varṣati vāsavaḥ // BndP_1,19.20 //
tāḥ pibanti sadā hṛṣṭā nadījanapadāstu te /
śubhāḥ śāntabhayāścaiva pramudaṃ śaiśirāḥ śivāḥ // BndP_1,19.21 //
ānandāśca sukhāścaiva kṣemakāśca dhruvaiḥ saha /
varṇāśramācārayutā prajāsteṣvavadhiṣṭhitāḥ // BndP_1,19.22 //
sarve tvarogāḥ subalāḥ prajāścāmayava rjitāḥ /
avasarpiṇī na teṣvasti tathaivotsarpiṇī na ca // BndP_1,19.23 //
na tatrāsti yugāvasthā caturyugakṛtā kvacit /
tretāyugasamaḥ kālaḥ sarvadā tatra varttate // BndP_1,19.24 //
plakṣadvīpādiṣu jñeyaḥ pañcasveteṣu sarvaśaḥ /
deśasyānuvidhānena kālasyānuvidhāḥ smṛtāḥ // BndP_1,19.25 //
pañcavarṣasahasrāṇi teṣu jīvanti mānavāḥ /
surūpāśca suveṣāśca hyarogā balinastathā // BndP_1,19.26 //
sukhamāyurbalaṃ rupamārogyaṃ dharma eva ca /
plakṣadvīpādiṣu jñeyaḥ śākadvīpāntikeṣu vai // BndP_1,19.27 //
prakṣadvīpaḥ pṛthuḥ śrīmānsarvato dhanadhānyavān /
divyauṣadhiphalopetaḥ sarvauṃṣadhivanaspatiḥ // BndP_1,19.28 //
āvṛtaḥ paśubhiḥ sarvairgrāmyāraṇyaiḥ sahasraśaḥ /
jaṃbūvṛkṣema saṃkhyātastasya madhye dvijottamāḥ // BndP_1,19.29 //
plakṣo nāma mahāvṛkṣastasya nāmnā sa ucyate /
sa tatra pūjyate sthāne madhye janapadasya ha // BndP_1,19.30 //
sa cāpīkṣurasodena prakṣadvīpaḥ samāvṛtaḥ /
plakṣadvīpasamenaiva vaipulyadvistareṇa tu // BndP_1,19.31 //
ityevaṃ saṃniveśo vaḥ plakṣadvīpasya kīrtitaḥ /
ānupūrvyātsamāsena śālmalaṃ tu nibodhata // BndP_1,19.32 //
tatastṛtīyaṃ vakṣyāmi śālmalaṃ dvīpasuttamam /
śālmalena samudrastu dvīpenekṣurasodakaḥ // BndP_1,19.33 //
plakṣadvīpasya vistārāddviguṇena samāvṛtaḥ /
tatrāpi parvatāḥ sapta vijñeyā ratnayonayaḥ // BndP_1,19.34 //
ratnākarāstathā nadyasteṣāṃ varṣeṣu saptasu /
prathamaḥ sūryasaṃkāśaḥ kumudo nāma parvataḥ // BndP_1,19.35 //
sarvadhātumayaiḥ śṛṅgaiḥ śilājālasamākulaiḥ /
dvitīyaḥ parvataścātra hyuttamo nāma viśrutaḥ // BndP_1,19.36 //
haritālamayaiḥ śṛṅgairdivamāvṛtya tiṣṭhati /
tṛtiyaḥ parvatastatra balāhaka iti śrutaḥ // BndP_1,19.37 //
jātyañjanamayaiḥ śṛṅgairdivamāvṛtya tiṣṭhati /
caturthaḥ parvato droṇo yatra sā vai sahoṣadhiḥ // BndP_1,19.38 //
viśalyakaraṇī caiva mṛtasañjīvinī tathā /
kaṅkastu pañcamastatra parvataḥ sumahodayaḥ // BndP_1,19.39 //
nityapuṣpaphalopeto vṛkṣavīrutsamāvṛtaḥ /
ṣaṣṭhastu parvatastatra mahiṣo meghasannibhaḥ // BndP_1,19.40 //
yasminso 'gnirnivasati mahiṣo nāma vārijaḥ /
saptamaḥ parvatastatra kakudmānnāma bhāṣyate // BndP_1,19.41 //
tatra ratnānyanekāni svayaṃ rakṣati vāsavaḥ /
prajāpatimupādāya prajābhyo vidhivatsvayam // BndP_1,19.42 //
ityete parvatāḥ sapta śālmale maṇibhūṣaṇāḥ /
teṣāṃ varṣāṇi vakṣyāmi sarpaiva tu śubhāni vai // BndP_1,19.43 //
kumudasya smṛtaṃ śvetamuttamasya ca lohitam /
balāhakasya jīmūtaṃ droṇasya haritaṃ smṛtam // BndP_1,19.44 //
kaṅkasya vaidyutaṃ nāma mahiṣasya ca mānasam /
kakudaḥ supradaṃ nāma saptaitāni tu saptadhā // BndP_1,19.45 //
varṣāṇi parvatāścaiva nadīsteṣu nibodhata /
jyotiḥ śāntistathā tuṣṭā candrā śukrā vimocanī // BndP_1,19.46 //
nivṛttiḥ saptamī tāsāṃ prativarṣaṃ tu tāḥ smṛtāḥ /
tāsāṃ samīpagāścānyāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ // BndP_1,19.47 //
na saṃkhyāṃ parisaṃkhyātuṃ śaknuyātko 'pi mānavaḥ /
ityeṣa saṃniveśo vaḥ śālmalasya prakīrttitaḥ // BndP_1,19.48 //
plakṣavṛkṣeṇa saṃkhyātastasya madhye mahā drumaḥ /
śālmalirvipulaskandhastasya nāmnā sa ucyate // BndP_1,19.49 //
śālmalastu samudreṇa surodena samāvṛtaḥ /
vistarācchālmalasvaiva same na tu samantataḥ // BndP_1,19.50 //
uttareṣu tu dharmajñādvīpeṣu śṛṇuta prajāḥ /
yathāśrutaṃ yathānyāyaṃ bruvato me nibodhata // BndP_1,19.51 //
kuśadvīpaṃ pravakṣyāmi caturthaṃ tu samāsataḥ /
surodakaḥ parivṛtaḥ kuśadvīpena sarvataḥ // BndP_1,19.52 //
śālmalasya tu vistārāddviguṇena samantataḥ /
saptaiva ca girīṃstatra varṇyamānānnibodhata // BndP_1,19.53 //
kuśadvīpe tu vijñeyaḥ parvato vidrumaśca yaḥ /
dvīpasya prathamastasya dvitīyo hemaparvataḥ // BndP_1,19.54 //
tṛtīyo dyutimānnāma jīmūtasadṛśo giriḥ /
caturthaḥ puṣpavānnāma pañcamastu kuśeśayaḥ // BndP_1,19.55 //
ṣaṣṭho harigirirnāma saptamo mandaraḥ smṛtaḥ /
mandā iti hyapā nāma mandaro dāraṇādayam // BndP_1,19.56 //
teṣāmantaraviṣakaṃbho dviguṇaḥ pravibhāgataḥ /
udbhidaṃ prathamaṃ varṣaṃ dvitīyaṃ veṇumaṇḍalam // BndP_1,19.57 //
tṛtīyaṃ vai rathākāraṃ caturthaṃ lavaṇaṃ samṛtam /
pañcamaṃ dhṛtimadvarṣaṃ ṣaṣṭhaṃ varṣaṃ prabhākaram // BndP_1,19.58 //
saptamaṃ kapilaṃ nāma sarve te varṣa bhāvakāḥ /
eteṣu devagandharvāḥ prajāstu jagadīśvarāḥ // BndP_1,19.59 //
viharanti ramante ca hṛṣyamāṇāstu sarvaśaḥ /
na teṣu dasyavaḥ saṃti mleccha jātaya eva ca // BndP_1,19.60 //
gauraprāyo janaḥ sarvaḥ kramācca mriyate tathā /
tatrāpi nadyaḥ saptaiva dhūtapāpāśivā tathā // BndP_1,19.61 //
pavitrā saṃtatiścaiva vidyuddaṃbhā mahī tathā /
anyāstābhyo 'parijñātāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ // BndP_1,19.62 //
abhigacchanti tāḥ sarvā yato varṣati vāsavaḥ /
ghṛtodena kuśadvīpo bāhyataḥ parivāritaḥ // BndP_1,19.63 //
vijñeyaḥ sa tu vistārātkuśadvīpasamena tu /
ityeṣa sanniveśo vaḥ kuśadvīpasya kīrttitaḥ // BndP_1,19.64 //
kraiñcadvīpasya vistāraṃ vakṣyāmyahamataḥ param /
kuśadvīpasya vistārāddviguṇaḥ sa tu vai smṛtaḥ // BndP_1,19.65 //
ghṛtodakasamudro vai kraiñca dvīpena saṃyutaḥ /
tasmindvīpe nagaśreṣṭhaḥ kraiñcastu prathamo giriḥ // BndP_1,19.66 //
kraiñcātparo vāmanako vāmanādandhakārakaḥ /
andhakārātparaścāpi divāvṛnnāma parvataḥ // BndP_1,19.67 //
divāvṛtaḥ paraścāpi dvivido girisattamaḥ /
dvividātparataścāpi puṇḍarīko mahāgiriḥ // BndP_1,19.68 //
puṇḍarīkātparaścāpi procyate dundubhisvanaḥ /
ete ratnamayāḥ sapta kraiñcadvīpasya parvatāḥ // BndP_1,19.69 //
bahupuṣpaphalopetanānāvṛkṣalatāvṛtāḥ /
paraspareṇa dviguṇā vistṛtā harṣavarddhanāḥ // BndP_1,19.70 //
varṣāṇi tatra vakṣyāmi nāmatastānnibodhata /
kraiñcasya kuśalo deśo vāmanasya manonugaḥ // BndP_1,19.71 //
manonugātparaścoṣṇastṛtīyaṃ varṣamucyate /
uṣṇātparaḥ pīvarakaḥ pīvarādandhakārakaḥ // BndP_1,19.72 //
andhakārātparaścāpi munideśaḥ smṛto budhaiḥ /
munideśātparaścaiva procyate dundubhisvanaḥ // BndP_1,19.73 //
siddhacāraṇasaṃkīrṇo gauraprayo janaḥ smataḥ /
tatrāpi nadyaḥ saptaiva prativarṣa smṛtāḥ śubhāḥ // BndP_1,19.74 //
gaurī kumudvatī caiva saṃdhyā rātrirmanojavā /
khyātiśca puṇḍarīkā ca gaṅgāḥ saptavidhāḥ smṛtāḥ // BndP_1,19.75 //
tāsāṃ sahasraśaścānyā nadyo yāstu samīpagāḥ /
abhigacchanti tāḥ sarvā vipulāḥ subahūdakāḥ // BndP_1,19.76 //
kraiñcadvīpaḥ samudreṇa dadhimaṇḍaudakena tu /
āvṛtaḥ sarvataḥ śrīmānkraiñcadvīpasamena tu // BndP_1,19.77 //
plakṣadvīpādayo hyete samāsena prakīrttitāḥ /
teṣāṃ nisargodvīpānāmānupūrvyeṇa sarvaśaḥ // BndP_1,19.78 //
na śakyo vistarādvaktuṃ divyavarṣaśatairapi /
nisargo yaḥ prajānāṃ tu saṃhāro yaśca tāsu vai // BndP_1,19.79 //
śākadvīpaṃ pravakṣyāmi yathāvadiha niścayāt /
śṛṇudhvaṃ tu yathātathyaṃ bruvato me yathārthavat // BndP_1,19.80 //
kraiñcadvīpasya vistārāddviguṇāstasya vistaraḥ /
parivārya samudraṃ sa dadhimaṇḍodakaṃ sthitaḥ // BndP_1,19.81 //
tatra puṇyā janapadāścirāttu mriyate janaḥ /
kuta eva ca durbhikṣaṃ jarāvyādhibhayaṃ kutaḥ // BndP_1,19.82 //
tatrāpi parvatāḥ śabhrāḥ saptaiva maṇibhūṣaṇāḥ /
ratnākarāstathā nadyasteṣāṃ nāmāni me śṛṇu // BndP_1,19.83 //
devarṣigandharvayutaḥ prathamo merurucyate /
prāgāyataḥ sa sauvarṇo hyudayo nāma parvataḥ // BndP_1,19.84 //
vṛṣṭyarthaṃ jaladāstatra prabhaṃvati ca yānti ca /
tasyāpareṇa sumahāñjaladhāro mahāgiriḥ // BndP_1,19.85 //
yato nityamupādatte vāsavaḥ paramaṃ jalam /
tato varṣaṃ prabhavati varṣākāle prajāsviha // BndP_1,19.86 //
tasyottare raivatako yatra nityaṃ pratiṣṭhitam /
revatī divi nakṣatraṃ pitāmahakṛto vidhiḥ // BndP_1,19.87 //
tasyāpareṇa sumahān śyāmo nāma mahāgiriḥ /
tasmācchyāmatvamāpannāḥ prajāḥ pūrvamimāḥ kila // BndP_1,19.88 //
tasyāpareṇa sumahānnājato 'stagiriḥ smṛtaḥ /
tasyāpare cāṃbikeyo durgaśailo mahāgiriḥ // BndP_1,19.89 //
aṃbikeyātparo ramyaḥ sarvauṃṣadhisamanvitaḥ /
kesarī kesarayuto yato vāyuḥ prajāpatiḥ // BndP_1,19.90 //
udayātprathamaṃ varṣaṃ mahāttajjaladaṃ smṛtam /
dvitīyaṃ jaladhārasya sukumāramiti smṛtam // BndP_1,19.91 //
raivatasya tu kaumāraṃ śyāmasya ca maṇīvakam /
astasyāpi śubhaṃ varṣaṃ vijñeyaṃ kusumottaram // BndP_1,19.92 //
ambikeyasya modākaṃ kesarasya mahādrumam /
dvīpasya parimāṇaṃ tu hrasvadīrghatvameva ca // BndP_1,19.93 //
kraiñcadvīpena vikhyātaṃ tasya keturmahādrumaḥ /
śāko nāma mahotsedhastasya pūjyā mahānugāḥ // BndP_1,19.94 //
tatra puṇyā janapadāścāturvarṇyasamanvitāḥ /
nadyaścāpi mahāpuṇyā gaṅgāḥ saptavidhāstathā // BndP_1,19.95 //
sukumārī kumārī ca nalinī veṇukā ca yā /
ikṣuśca veṇukā caiva gabhastiḥ saptamī tathā // BndP_1,19.96 //
nadyaścānyāḥ puṇyajalāḥ śītatoyavahāḥ śubhāḥ /
sahasraśaḥ samākhyātā yato varṣati vāsavaḥ // BndP_1,19.97 //
na tāsāṃ nāmadheyāni parimāṇaṃ tathaiva ca /
śakyaṃ vai parisaṃkhyātuṃ puṇyāstāḥ sariduttamāḥ // BndP_1,19.98 //
tāḥ pibanti sadā hṛṣṭā nadīrjanapadāstu te /
śāṃśapāyanavistīrṇo dvīpo 'sau cakrasaṃsthitaḥ // BndP_1,19.99 //
nadījalaiḥ praticchannaḥ parvataiścābhrasannibhaiḥ /
sarvadhātuvicitraiśca maṇividrumabhūṣitaiḥ // BndP_1,19.100 //
nagaraiścaiva vividhaiḥ sphītairjanapadairapi /
vṛkṣaiḥ puṣpaphalopetaiḥ samantāddhanadhānyavān // BndP_1,19.101 //
kṣīrodena samudreṇa sarvataḥ parivāritaḥ /
śākadvīpasya vistārātsamena tu samaṃntataḥ // BndP_1,19.102 //
tasmiñjanapadāḥ puṇyāḥ parvatāḥ saritaḥ śubhāḥ /
varṇāśramasamākīrṇā deśāste sapta vai smṛtāḥ // BndP_1,19.103 //
na saṃkaraśca teṣvasti varṇāśramakṛtaḥ kvacit /
dharmasya cāvyabhīcārādekāntasukhitāḥ prajāḥ // BndP_1,19.104 //
na teṣu lobho māyā vā hīrṣāsūyākṛtaḥ kutaḥ /
viparyayo na teṣvasti kālātsvābhāvikaṃ param // BndP_1,19.105 //
karāvāptirna teṣvasti na daṇḍo na ca daṇḍyakāḥ /
svadharmeṇaiva dharma jñāste rakṣanti parasparam // BndP_1,19.106 //
etāvadeva śakyaṃ vai tasmindvīpe prabhāṣitum /
etāvadeva śrotavyaṃ śākadvīpanivāsinām // BndP_1,19.107 //
puṣkaraṃ saptamaṃ dvīpaṃ pravakṣyāmi nibodhata /
puṣkareṇa tu dvīpena vṛtaḥ kṣīrodako bahiḥ // BndP_1,19.108 //
śākadvīpasya vistārāddviguṇena saṃmatataḥ /
puṣkare parvataḥ śrīmāneka eva mahāśilaḥ // BndP_1,19.109 //
citrairmaṇimayaiḥ śṛṅgaiḥ śilājālaiḥ samucchritaḥ /
dvīpasya tasya pūrvarddhe citrasānuḥ sthito mahān // BndP_1,19.110 //
sa maṇḍalasahasrāṇi vistīrṇaḥ pañcaviṃśatiḥ /
urddhaṃ caiva catustriṃśatsahasrāṇi mahītalāt // BndP_1,19.111 //
dvīpardhasya parikṣiptaḥ parvato mānasottaraḥ /
sthito velāsamīpe tu navacandra ivoditaḥ // BndP_1,19.112 //
yojanānāṃ sahasrāṇi ūrdhvaṃ pañcāśaducchritaḥ /
tāvadeva ca vistīrṇaḥ sarvataḥ parimaṇḍalaḥ // BndP_1,19.113 //
sa eva dvīpapaścārddhe mānasaḥ pṛthivīdharaḥ /
eka eva mahāsāraḥ sanniveśo dvidhā kṛtaḥ // BndP_1,19.114 //
svādūdakenodadhinā sarvataḥ parivāritaḥ /
puṣkaradvīpavistārādvistīrṇo 'sau samantataḥ // BndP_1,19.115 //
tasmindvīpe smṛtau dvau tu puṇyau janapadau śubhau /
abhito mānasasyātha parvatasya tu maṇḍale // BndP_1,19.116 //
mahāvītaṃ tu yadvarṣa bāhyato mānasasya tat /
tsyaivābhyantareṇāpi dhātakīkhaṇḍamucyate // BndP_1,19.117 //
daśavarṣasahasrāṇi tatra jīvati mānavāḥ /
arogāḥ sukhabāhulyā mānasīṃ siddhimāsthitāḥ // BndP_1,19.118 //
masasāyuśca rūpaṃ ca tasminvarṣadvaye smṛtam /
adhamottamā na teṣvasti tulyāste rūpaśīlataḥ // BndP_1,19.119 //
na tatra dasyurdamako nerṣyāsūyā bhayaṃ tathā /
nigraho na ca daṇḍo 'sti na lobho na parigrahaḥ // BndP_1,19.120 //
satyānṛtaṃ na tatrāsti dharmādharmauṃ tathaiva ca /
varṇāśramau vā vārtā vā pāśupālyaṃ vaṇikpathaḥ // BndP_1,19.121 //
trayī vidyā daṇḍanītiḥ śuśrūṣā śilpameva ca /
varṣadvaye sarvametatpuṣkarasya na vidyate // BndP_1,19.122 //
na tatra varṣaṃ nadyo vā śītoṣṇaṃ vāpi vidyate /
udbhidānyudakānyatra giriprasravaṇāni ca // BndP_1,19.123 //
uttarāṇāṃ kurūṇāṃ ca tulyakālo janastathā /
sarvarttususukhastatra jarākramavivarjitaḥ // BndP_1,19.124 //
ityeṣa dhātakīkhaṇḍe mahā vīte tathaiva ca /
ānupūrvyādvidhiḥ kṛtsnaḥ puṣkarasya prakīrttitaḥ // BndP_1,19.125 //
svādūdakenodadhinā puṣkaraḥ parivāritaḥ /
vistārānmaṇḍalāccaiva puṣkarasya samena tu // BndP_1,19.126 //
evaṃ dvīpāḥ samudraistu sapta saptabhirāvṛtāḥ /
dvīpasyānantaro yastu sāmudrastatsamastu saḥ // BndP_1,19.127 //
evaṃ dvīpasamudrāṇāṃ vṛddhirjñeyā parasparāt /
apāṃ caiva samudrekātsāmudra iti saṃjñitaḥ // BndP_1,19.128 //
viśantirnivasaṃtyasminprajā yasmāccaturvidhāḥ /
tasmādvarṣamiti proktaṃ prajānāṃ sukhadaṃ yataḥ // BndP_1,19.129 //
ṛṣa ityeṣa ramaṇe vṛṣaśaktiprabandhane /
ratiprabadhanātmiddhaṃ varṣaṃ tatteṣu tena vai // BndP_1,19.130 //
śuklapakṣe candravṛddhyā samudraḥ pūryate sadā /
prakṣīyamāṇe bahule kṣīyate 'stamite khage // BndP_1,19.131 //
āpūryamāṇo hyudadhiḥ svata evābhipūryate /
tathopakṣīyamāṇe 'pi svātmanyevāvakṛṣyate // BndP_1,19.132 //
ukhāsthamagnisaṃyogādudriktaṃ dṛśyate yathā /
mahodadhigataṃ toyaṃ svata udricyate tathā // BndP_1,19.133 //
anyūnānatiriktāṃśca varndvatyāpo hrasaṃti ca /
udayāstamaye tvindau pakṣayoḥ śuklakṛṣṇayoḥ // BndP_1,19.134 //
kṣayavṛddhatvamudadheḥ somavṛddhikṣayātpunaḥ /
daśottarāṇi pañcaiva hyaṅgulāni śatāni ca // BndP_1,19.135 //
apāṃ vṛddhiḥ kṣayo dṛṣṭaḥ sāmudrīṇāṃ tu parvasu /
dvirāpkatvātsmṛtā dvīpāḥ sarvataścodakāvṛtāḥ // BndP_1,19.136 //
udakasyāyanaṃ yasmāttasmādudadhirucyate /
aparvāṇastu girayaḥ parvabhiḥ parvatāḥ smṛtāḥ // BndP_1,19.137 //
plakṣadvīpe tu gomedaḥ parvatastena caucyate /
śālmaliḥ śālmale dvīpe pūjyate sumahāvrataiḥ // BndP_1,19.138 //
kuśadvīpe kuśastaṃbastasyanāmnā sa ucyate /
kraiñcadvīpe giriḥ kaiñco madhye janapadasya ha // BndP_1,19.139 //
śākadvīpe drumaḥ śākastasya nāmnā sa ucyate /
nyagrodhaḥ puṣkaradvīpe tatratyaiḥ sa namaskṛtaḥ // BndP_1,19.140 //
mahādevaḥ pūjyate tu brahmā tribhuvaneśvaraḥ /
tasminni vasati brahmā sādhyaiḥ sārddhaṃ prajāpatiḥ // BndP_1,19.141 //
upāsaṃte tatra devāstrayastriṃśanmaharṣibhiḥ /
sa tatra pūjyate caiva deverdevotamotamaḥ // BndP_1,19.142 //
jaṃbūdvīpātpravarttante ratnāni vividhāni ca /
dvīpeṣu teṣu sarveṣu prajānāṃ kramatastu vai // BndP_1,19.143 //
sarvaśo brahmavaryeṇa satyena ca damena ca /
ārogyayuḥpramāṇābhyāṃ pramāṇaṃ dviguṇaṃ tataḥ // BndP_1,19.144 //
etasminpuṣkaradvīpe yaduktaṃ varṣakadvayam /
gopāyati prajāstatra svayaṃbhūrjaḍa paṇḍitāḥ // BndP_1,19.145 //
īśvaro daṇḍasudyamya brahmā tribhuvaneśvaraḥ /
sa viṣṇoḥ sacivo devaḥ sa pitā sa pitāmahaḥ // BndP_1,19.146 //
bhojanaṃ cāprayatnena tatra svayamupasthitam /
ṣaḍrasaṃ sumahāvīryaṃ bhuñjate tu prajāḥ sadā // BndP_1,19.147 //
pareṇa puṣkarasyārddhe āvṛtyāvasthito mahān /
svādūdakaḥ samudrastu samantātpariveṣṭya tam // BndP_1,19.148 //
pareṇa tasya mahatī dṛśyate lokasaṃsthitiḥ /
kāñcanī dviguṇā bhūmiḥ sarvāhyekaśilopamā // BndP_1,19.149 //
tasyāpareṇa śailaśca paryāsātpasmiṇḍalaḥ /
prakāśaścāprakāśaśca lokālokaḥ sa ucyate // BndP_1,19.150 //
ālokastasya cārvaktu nirālokastataḥ param /
yojanānāṃ sahasrāṇi daśa tasyocchrayaḥ samṛtaḥ // BndP_1,19.151 //
tāvāṃśca vistarastasya pṛthivyāṃ kāmagaśca saḥ /
āloko lokavṛttistho nirāloko hyalaukikaḥ // BndP_1,19.152 //
lokārddhe saṃmitā lokā nirālokāstu bāhyataḥ /
lokavistāramātraṃ tu hyalokaḥ sarvato bahiḥ // BndP_1,19.153 //
paricchinnaḥ samantācca udakenāvṛtastu saḥ /
ālokātparataścāpi hyaṇḍamā vṛtya tiṣṭhati // BndP_1,19.154 //
aṇḍasyāntastvime lokāḥ saptadvīpā ca medinī /
bhūrloko 'tha bhuvarllokaḥ svarloko 'tha mahastathā // BndP_1,19.155 //
janastapastathā satyametāvāṃllokasaṃgrahaḥ /
etāvāneva vijñeyo lokāntaścaiva yaḥ paraḥ // BndP_1,19.156 //
kuṃbhasthāyī bhavedyādṛvapratīcyāṃ diśi candramāḥ /
āditaḥ śuklapakṣasya vapuścāṇḍasya tadvidham // BndP_1,19.157 //
aṇḍānāmīdṛśānāṃ tu koṭyo jñeyāḥ sahasraśaḥ /
tiryagūrdhvamadho vāpi kāraṇasyāvyayātmanaḥ // BndP_1,19.158 //
dharaṇaiḥ prākṛtaistattadāvṛtaṃ prati saptabhiḥ /
daśādhikyena cānyonyaṃ dhārayanti parasparam // BndP_1,19.159 //
parasparāvṛtāḥ sarve utpannāśca parasparam /
aṇḍasyāsya samantāttu sanniviṣṭo ghanodadhiḥ // BndP_1,19.160 //
samantāttu vanodena dhāryamāṇaḥ sa tiṣṭati /
bāhyato ghanato yasya tiryagūrddhvaṃ tu maṇḍalam // BndP_1,19.161 //
dhāryamāṇaṃ samantāttu tiṣṭhate yattu tejasā /
ayoguḍanibho vāhnaḥ samantā nmaṇḍalākṛtiḥ // BndP_1,19.162 //
samantāddhanavātena dhāryamāṇaḥ sa tiṣṭhati /
ghanavātaṃ tathākāśo dadhānaḥ khalu tiṣṭhati // BndP_1,19.163 //
bhūtādiśca tathā kāśaṃ bhūtādiścāpyasau mahān /
mahāśca so 'pyanantena hyavyaktena tu dhāryate // BndP_1,19.164 //
anantamaparivyaktaṃ daśadhā sūkṣmameva ca /
anantama kṛtātmānamanādinidhanaṃ ca yat // BndP_1,19.165 //
anityaṃ parato 'ghoramanālaṃbamanāmayam /
naikayojanasāhasraṃ viprakṛṣṭamanāvṛtam // BndP_1,19.166 //
tama eva nirālokamamaryyādamadaiśikam /
devānāmapyaviditaṃ vyavahāravivarjitam // BndP_1,19.167 //
tamasoṃte ca viśyātamākāśānte hyabhāsvaram /
maryādāyāmanantasya devasyāyatanaṃ mahat // BndP_1,19.168 //
tridaśānāmagamyaṃ tatasthānaṃ divyamiti śrutiḥ /
mahato devadevasya maryādā yā vyavasthitāḥ // BndP_1,19.169 //
candrādityāvadhastāttu ye lokāḥ prathitā budhaiḥ /
te lokā ityabhihitā jagatasca na saṃśayaḥ // BndP_1,19.170 //
rasātalatalāḥ saptasaptaivorddhvatalāśca ye /
saptaskandhastathā vāyoḥ sabrahmasadanā dvijāḥ // BndP_1,19.171 //
āpātālāddivaṃ yāvadatra pañcavidhā gatiḥ /
pramāṇametajjagata eṣa saṃsārasāgaraḥ // BndP_1,19.172 //
anādyantāṃ vrajantyeva naikajātisamudbhavāḥ /
vicitrā jagataḥ sā vai prakṛtirbrahmaṇaḥ sthitā // BndP_1,19.173 //
yaccaiha daivikaṃ vātha nisargaṃ bahuvistaraḥ /
atīndriyermahābhāgaiḥ siddhairapi na lakṣitaḥ // BndP_1,19.174 //
pṛthivyaṃbvagnivāyūnāṃ nabhasastamasastathā /
mānasasya tu dehasya anantasya dvijottamāḥ // BndP_1,19.175 //
kṣayo vā pariṇāmo vā anto vāpi na vidyate /
ananta eṣa sarvatra evaṃ jñāneṣu paṭhyate // BndP_1,19.176 //
tasya coktaṃ mayā pūrva tasminnāmānukīrtane /
yaḥ padmanābhanāmnā tu tatkārtsnyena ca kīrttitaḥ // BndP_1,19.177 //
sa eva sarvatra gataḥ sarvasthāneṣu pūjyate /
bhūmau rasātale caiva ākāśe pavane 'nale // BndP_1,19.178 //
arṇaveṣu ca sarveṣu divi caiva na saṃśayaḥ /
tathā tamasi vijñeya eṣa eva mahādyutiḥ // BndP_1,19.179 //
anekadhā vibhaktāṅgo mahāyogī janārdanaḥ /
sarvalokeṣu lokeśa ijyate bahudhā prabhuḥ // BndP_1,19.180 //
evaṃ parasparotpanna dhāryante ca parasparam /
ādhārādheyabhāvena vikārāste 'vikāriṇaḥ // BndP_1,19.181 //
pṛthvyādayo vikārāste paricchinnāḥ parasparam /
parasparadhikāścaiva praviṣṭāste parasparam // BndP_1,19.182 //
yasmātsṛṣaṭāstu te 'nyonyaṃ tasmātsthairyamupāgatāḥ /
prāgāsannaviśeṣāstu viśeṣo 'nyaviśeṣaṇāt // BndP_1,19.183 //
pṛthivyādyāstu vādyantāparicchinnāstrayastu te /
guṇopacayasāreṇa paricchedo viśeṣataḥ // BndP_1,19.184 //
śeṣāṇāṃ tu paricchedaḥ saukṣmyānneha vibhāvyate /
bhūtebhyaḥ paratastebhyo vyālokā sā dharā smṛtā // BndP_1,19.185 //
bhūtānyāloka ākāśe paricchinnāni sarvaśaḥ /
pātre mahati pātrāṇi yathaivāntargatāni tu // BndP_1,19.186 //
bhavantyanyonyahīnāni parasparasamāśrayāt /
tathā hyāloka ākāśe bhedāstvantargatā matāḥ // BndP_1,19.187 //
kṛttnānyetāni catvāri hyanyonyasyādhikāni tu /
yāvadetāni bhūtāni tāvadutpattirucyate // BndP_1,19.188 //
tantunāmiva saṃtāro bhūteṣvantargato mataḥ /
pratyā khyāya tu bhūtāni kāryotparttina vidyate // BndP_1,19.189 //
tasmātparimitā bhedāḥ smṛtāḥ kāryyātmakāstu te /
kāraṇātmakāstathaika syurbhedā ye mahadādayaḥ // BndP_1,19.190 //
ityeṣa saṃniveśo vai mayā prokto vibhāgaśaḥ /
saptadvīpasamudrāḍyo yāthātathyana vai dvijāḥ // BndP_1,19.191 //
vistarānmaṇḍalāścaiva prasaṃkhyānena caiva hi /
vaiśvarūpradhānasya pariṇāmaikadeśikaḥ // BndP_1,19.192 //
adhiṣṭhitaṃ bhagavatā yasya sarvamidaṃ jagat /
evaṃbhūtagaṇāḥ sapta sanniviṣṭāḥ parasparam // BndP_1,19.193 //
etāvānsaṃniveśastu mayā śakyaḥ prabhāṣitum /
etāvadeva śrotavyaṃ saṃniveśe tu pārtheve // BndP_1,19.194 //
sapta prakṛtayastvetā dhārayanti parasparam /
tāstvahaṃ parimāṇena naṃ saṃkhyātumihotsahe // BndP_1,19.195 //
asaṃkhyātāḥ prakṛtayastiryyagūrddhvamadhastathā /
tārakāsaṃniveśaśca yāvaddivyānumaṇḍalam // BndP_1,19.196 //
paryyā yasanniveśastu bhūmestadanu maṇḍalaḥ /
ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi kṛthivyā vai vicakṣaṇāḥ // BndP_1,19.197 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde plakṣādidvīpavarṇanaṃ nāmaikonaviṃśatitamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
sūryā candramasāvetau bhramato yāvadeva tu /
prakāśaistu prabhābhistau maṇḍalābhyāṃ samucchritau // BndP_1,21.1 //
saptānāṃ tu samudrāṇāṃ dvīpānāṃ satu vistaraḥ /
vistarārddhe pṛthivyāstu bhavedanyatra bāhyataḥ // BndP_1,21.2 //
paryāsaparimāṇaṃ tu candrādityau prakāśataḥ /
paryāstātpārimāṇyena bhūmestulyaṃ divaṃ smṛtam // BndP_1,21.3 //
avati trīnimāṃllokān yasmātsūryaḥ paribhraman /
avidhātuḥ prakāśākhyo hyavanātsa raviḥ smṛtaḥ // BndP_1,21.4 //
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi pramāṇaṃ candrasūryayoḥ /
mahittattvānmahīśabdo 'hyasminvarṣe nipādyate // BndP_1,21.5 //
asya bhāratavarṣasya viṣkaṃbhāttulyavistṛtam /
maṇḍalaṃ bhāskarasyātha yojanāni nibodhata // BndP_1,21.6 //
navayojanasāhasro vistāro bhāskarasya tu /
vistārātrriguṇaścāsya pariṇāhastu maṇḍale // BndP_1,21.7 //
viṣkaṃbhamaṇḍalāccaiva bhāskarāddviguṇaḥ śaśī /
atha pṛthivyā vakṣyāmi pramāṇaṃ yojanaiḥ saha // BndP_1,21.8 //
saptadvīpasamudrāyā vistāro maṇḍalaṃ ca yat /
ityetadiha saṃkhyātaṃ purāṇe parimāṇataḥ // BndP_1,21.9 //
tadvakṣyāmi samākhyāya sāṃpratairabhimānibhiḥ /
abhimāninovyatītā ye tulyāste sāṃprataistviha // BndP_1,21.10 //
devā ye vai vyatītāstu rūpairnāmabhireva ca /
tasmāttu sāṃpratairdevairvakṣyāmi vasudhātalam // BndP_1,21.11 //
divāstu sanniveśaṃ vai sāṃprataireva kṛtsnaśaḥ /
śatārddhakoṭivistārā pṛthivī kṛtsnaśaḥ smṛtā // BndP_1,21.12 //
tasyā ūrddhvapramāṇena meroryāvattu saṃsthitiḥ /
pṛthivyā hyarddhavistāro yojanāgrātprakīrttitaḥ // BndP_1,21.13 //
merormadhyātpratidiśaṃ koṭirekā tu sā smṛtā /
tathā śātasahasrāṇāmekona navatiḥ punaḥ // BndP_1,21.14 //
pañcāśattu sahasrāṇi pṛthivyarddhasya maṇḍalam /
gaṇitaṃ yojanāgrāttu koṭyastvekādaśa smṛtāḥ // BndP_1,21.15 //
tathā śatasahasrāṇi saptatriṃśādhikāni tu /
ityetadiha saṃśyātaṃ pṛthivyantasya maṇḍalam // BndP_1,21.16 //
tārakāsaṃniveśāsya divi yāva cca maṇḍalam /
paryāsasanniveśaśca bhūmeryāvattu maṇḍalam // BndP_1,21.17 //
paryāsaparimāṇena bhūmestulyaṃ divaḥ smṛtam /
saptānāmapi dvīpānāmeta tsthānaṃ prakīrtitam // BndP_1,21.18 //
paryāyaparimāṇena maṇḍalānugatena ca /
uparyupari lokānāṃ chatravatparimaṇḍalam // BndP_1,21.19 //
saṃsthitirvihitā sarvā yeṣu tiṣṭhanti jantavaḥ /
etadaṇḍakapālasya pramāṇaṃ parikīrttitam // BndP_1,21.20 //
aṇḍasyāntastvime lokāḥ saptadvīpā ca medinī /
bhūrlokaśca bhuvarllokastṛtīyassṛriti ssvataḥ // BndP_1,21.21 //
maharlloko janaścaiva tapaḥ satyaṃ ca saptamam /
ete sapta kṛtā lokāśchatrākārā vyavasthitāḥ // BndP_1,21.22 //
svakairāvaraṇaiḥ sūkṣmairdhāryamāṇāḥ pṛthakpṛthak /
daśabhāgādhikābhiśca tābhiḥ prakṛtibhirbahiḥ // BndP_1,21.23 //
pūryamāṇā viśeṣaiśca samutpannaiḥ parasparāt /
asyāṇḍasya samantācca sanniviṣṭo ghanodadhiḥ // BndP_1,21.24 //
pṛthivyā maṇḍalaṃ kṛtsnaṃ ghanatoyena dhāryate /
ghanodadhiḥ pareṇātha dhāryyate ghanatejasā // BndP_1,21.25 //
bāhyato ghanatejasca tiryyagūrddhvaṃ tu maṇḍalam /
saṃmatāddhanavātena dhāryamāṇaṃ pratiṣṭhitam // BndP_1,21.26 //
ghanavātaṃ tathākāśamākāśaṃ ca mahātmanā /
bhūtādinā vṛtaṃ sarvaṃ bhūtādirmahatā vṛtaḥ // BndP_1,21.27 //
vṛto mahānanantena pradhānenāvya yātmanā /
purāṇi lokapālānāṃ pravakṣyāmi yathākramam // BndP_1,21.28 //
jyotirguṇapracārasya pramāṇaparisiddhaye /
meroḥ prācyāṃ diśi tathā mānasasyaiva mūrddhani // BndP_1,21.29 //
vasvaukasārā māhendrī purī hemapariṣkṛtā /
dakṣiṇena punarmerormānasasyaiva mūrddhani // BndP_1,21.30 //
vaivasvato niva sati yamaḥ saṃyamane pure /
pratīcyāṃ tu punarmerormānasasyaiva mūrddhani // BndP_1,21.31 //
sukhā nāma purī ramyā varuṇasyāpi dhīmataḥ /
varuṇo yādasāṃ nāthassukhākhye vasate pure // BndP_1,21.32 //
diśyuttarasyāṃ merostu mānasasyaiva mūrddhani /
tulyā mahendrapuryyāstu somasyāpi vibhāvarī // BndP_1,21.33 //
mānasottaravṛṣṭe tu lokapālāścaturdiśam /
sthitā dharmavyavasthārtha lokamaṃrakṣaṇāya ca // BndP_1,21.34 //
lokapālopariṣṭāttu sarvato dakṣiṇāyane /
kāṣṭhāgatasya sūryasya gatiyā tāṃ nibodhata // BndP_1,21.35 //
dakṣiṇo 'pakrame sūryyaḥ kṣipteṣuriva sarpati /
jyotiṣāṃ cakramādāya satataṃ parigacchati // BndP_1,21.36 //
madhyagaścāmarāvatyāṃ yadā bhavati bhāskaraḥ /
vaivasvate saṃyamate udayastatra dṛśyate // BndP_1,21.37 //
sukhāyāmarddharātraṃ syādvibhāyāmastameti ca /
vaivasvate saṃyamane madhyagaḥ syādraviryadā /
sukhāyāmatha vāruṇyāmuttiṣṭhansa tu dṛśyate // BndP_1,21.38 //
vibhāyā marddharātraṃ syānmāhendyāmastameti ca /
yadā dakṣiṇapurveṣāmaparāhṇo vidhīyate // BndP_1,21.39 //
dakṣiṇāparadeśyānāṃ pūrvahṇaḥ parikī rttitaḥ /
teṣāmapararātraśca ye janā uttarāḥ pare // BndP_1,21.40 //
deśā uttarapūrvā ye pūvarātrastu tānprati /
evamevottareṣvar ke bhuvaneṣu virājate // BndP_1,21.41 //
sukhāyāsatha vāruṇyāṃ madhyāhne cāryamā yadā /
vibhāyāṃ somapuryāṃ vā uttiṣṭhati vibhāvasuḥ // BndP_1,21.42 //
rātryarddha cāmarāvatyāmastameti yamasya ca /
somapuryā vibhāyāṃ tu madhyāhne syāddivākaraḥ // BndP_1,21.43 //
mahedrasyāmarāvatyāṃ sūrya uttiṣṭhate tadā /
arddharātraṃ saṃyamane vāruṇyāmastameti ca // BndP_1,21.44 //
sa śīghrameva paryeti bhāskaro 'lātaca travat /
bhramanvai bhramamārṇāni ṛkṣāṇi carate raviḥ // BndP_1,21.45 //
evaṃ caturṣu pārśveṣu dakṣiṇāṃ tena sarpati /
udayāstamane cāsāvṛtti ṣṭhati punaḥ punaḥ // BndP_1,21.46 //
pūvāhṇe cāparāhṇe ca dvau dvau devālayau tu saḥ /
tapatyarkaśca madhyāhne taireva ca svaraśmibhiḥ // BndP_1,21.47 //
udito varddhamānābhirāmadhyāhnaṃ tapanraviḥ /
ataḥ paraṃ hrasaṃtībhirgobhirastaṃ nigacchati // BndP_1,21.48 //
udayāstamayābhyāṃ ca smṛte pūrvāpare diśau /
yāvatpurastāttapati tāpatpṛṣṭhe 'tha pārśvayoḥ // BndP_1,21.49 //
yatrodyandṛśyate sūryasteṣāṃ sa udayaḥ samṛtaḥ /
praṇāśaṃ gacchate yatra teṣāmastaḥ sa ucyate // BndP_1,21.50 //
sarveṣāmuttare meruloṅkālokaśca dakṣiṇe /
vidūrabhāvādarkasya bhūmilekhāvṛtasya ca // BndP_1,21.51 //
līyante raśmayo yasmāttena rātrau na dṛśyate /
grahanakṣatrasomānāṃ darśanaṃ bhāskarasya ca // BndP_1,21.52 //
ucdhrayasya pramāṇena jñeyamastamathodayam /
śuklacchāyo 'gnirā paśca kṛṣṇacchāyā ca medinī // BndP_1,21.53 //
vidūrabhāvādarkasya hyudyate 'pi viraśimatā /
raktabhāvo viraśmatvādraktatvācjāpyanuṣṇatā // BndP_1,21.54 //
lekhāyāmāsthitaḥ sūryo yatra yatra ca dṛśyate /
ūrddhva śātasahasra tu yojanānāṃ sa dṛśyate // BndP_1,21.55 //
prabhā hi saurī pādena hyastaṃ gacchati bhāskare /
agnimāviśate rādrau tasmāddūrātprakāśate // BndP_1,21.56 //
udite hi punaḥ sūrye hyauṣṇyamāgneyamāviśet /
saṃyukto vahninā sūryastapate tu tato divā // BndP_1,21.57 //
prākāśyaṃ ca tathauṣṇyaṃ ca saurāgneye ca tejasī /
parasparānupraveśāddīpyete tu divāniśam // BndP_1,21.58 //
uttare caiva bhūmyarddhe tathā tasmiṃśca dakṣiṇe /
uttiṣṭhati tathā sūrye rātrirāviśatatvapaḥ // BndP_1,21.59 //
tasmācchītā bhaktyāṃpo divārātripraveśanāt /
astaṃ yāti punaḥ sūrye dinamāviśate tvaṣaḥ // BndP_1,21.60 //
tasmāduṣṇā bhavatyāpo naktamahnaḥ praveśanāt /
etena kramayogena bhūmyarddhe dakṣiṇottare // BndP_1,21.61 //
udayāstamaner'kasya ahorātraṃ viśatyapaḥ /
denaṃ sūryaprakāśākhyaṃ tāmasī rātrirūcyate // BndP_1,21.62 //
tasmādvyavasthitā rātriḥ sūryāpekṣamahaḥ smṛtam /
evaṃ puṣkaramadhyena yadā sarpati bhāskaraḥ // BndP_1,21.63 //
aṃśāṃśakaṃ tu medinyāṃ muhūrttenaiva gacchati /
yojanāgrānmuhūrttasya iha saṃkhyāṃ nibodhata // BndP_1,21.64 //
pūrṇe śatasahasrāṇāmekatriṃśādhikaṃ smṛtam /
pañcāśattu tathānyāni sahasrāṇyadhikāni ca // BndP_1,21.65 //
mauhūrtti kī gatirhyeṣā sūryasya tu vidhīyate /
etena gatiyogena yadā kāṣṭhāṃ tu dakṣiṇām // BndP_1,21.66 //
paryāgacchetpataṅgo 'sau madhye kāṣṭhāntameva hi /
madhyena puṣkarasyātha bhramate dakṣiṇāyane // BndP_1,21.67 //
mānasottaraśaile tu antare viṣuvaṃ ca tat /
sarpate dakṣiṇāyāṃ tu kāṣṭhāyāṃ vai nibodhata // BndP_1,21.68 //
navakoṭyaḥ prasaṃkhyātā yojanaiḥ parimaṇḍalam /
tathā śatasahasrāṇi catvāriṃśacca pañca ca // BndP_1,21.69 //
ahorātrātpataṅgasya gatireṣā vidhīyate /
dakṣiṇādvinivṛtto 'sau viṣuvastho yadā raviḥ // BndP_1,21.70 //
kṣīrodasya samudrasyottarataścādritaścaran /
maṇḍalaṃ viṣuvattasya yojanaistannibodhata // BndP_1,21.71 //
tisraḥ koṭyastu saṃkhyātā viṣuvasyāpi maṇḍalam /
tathā śatasahasrāṇāmaśītyekādhikā punaḥ // BndP_1,21.72 //
śravaṇe cottaraṣāḍhe citrabhānuryadā bhavet /
śākadvīpasya ṣaṣṭhasya uttarāto diśaścaran // BndP_1,21.73 //
utarāyāḥ pramāṇaṃ ca kāṣṭhāyā maṇḍalasya ca /
yojanāgrātprasaṃkhyātā koṭirekā tu sa dvijāḥ // BndP_1,21.74 //
aśītirniyutānīha yojanānāṃ tathaiva ca /
aṣṭapañcāśataṃ cava yojanānyadhikāni tu // BndP_1,21.75 //
nāgavīthyuttarāvīthī hyaja vīthī ca dakṣiṇā /
mūlaṃ caiva tathāṣāḍhe tvajavīthyudayāstrayaḥ // BndP_1,21.76 //
aśvinī kṛttikā yāmyaṃ nāgavīthyudayāstrayaḥ /
kāṣṭhayorantaraṃ yacca tadvakṣyeyajanaiḥ punaḥ // BndP_1,21.77 //
etacchatasahasrāṇāmaṣṭābhiścottaraṃ śatam /
trayaḥ śatādhikāścanye trayastriṃśacca yojanaiḥ // BndP_1,21.78 //
kāṣṭhayorantaraṃ hyetadyojanāgrātprakīrtitam /
kāṣṭhayorlekhayoścaiva hyantaraṃ dakṣiṇottare // BndP_1,21.79 //
tenvavakṣye prasaṃkhyāya cojanaistannibodhata /
ekaikamantaraṃ tasya viyutānyekasaptatiḥ // BndP_1,21.80 //
sahasrāṇyatiriktāśca tato 'nyā pañcasaptatiḥ /
lekhayoḥ kāṣṭhayoścaiva bāhyābhyantarayoḥ smṛtam // BndP_1,21.81 //
abhyantaraṃ tu paryeti maṇḍalānyuttarāyaṇe /
bāhyato dakṣiṇe caiva satataṃ tu yathākramam // BndP_1,21.82 //
maṇḍalānāṃ śataṃ pūrmaṃ tryaśītyadhikamuttaram /
carate dakṣiṇe cāpi tāvadeva vibhāvasuḥ // BndP_1,21.83 //
pramāṇaṃ maṇḍalasyātha yojanāgraṃ nibodhata /
yojanānāṃ sahasrāṇi saptādaśa samāsataḥ // BndP_1,21.84 //
śate dve punarapyanye yojanāmāṃ prakīrttite /
ekaviṃśatibhiścaiva yojanairadhikairhi te // BndP_1,21.85 //
etatpramāṇamākhyātaṃ yojanairmaṇḍalasya ca /
viṣkaṃbho maṇḍalasyātha tiryak sa tu vidhīyate // BndP_1,21.86 //
pratyahaṃ carate tāni sūryā vai maṇḍalakramāt /
kulālacakraparyanto yathā śīghraṃ nivarttate // BndP_1,21.87 //
dakṣiṇaprakrame sūryastathā śīghraṃ pravarttate /
tasmātprakṛṣṭāṃ bhūmiṃ tu kālenālpena gacchati // BndP_1,21.88 //
sūryo dvādaśabhiḥ śairghyānmuhūrtairdakṣiṇāyane /
trayodaśārddhamṛkṣāṇāmahnā tu carate raviḥ // BndP_1,21.89 //
muhūrtai stāvadṛkṣāṇi naktamaṣṭādaśaiścaran /
kulālacakramadhye tu yathā mandaṃ prasarpati // BndP_1,21.90 //
tathodagayane sūryaḥ sarpate mandavikramaḥ /
tasmā ddīrghena kālena bhūmiṃ svalpāni gacchati // BndP_1,21.91 //
aṣṭādaśa muhūrta tu uttarāyaṇapaścimam /
aho bhavati taccāpi carate mandavikramaḥ // BndP_1,21.92 //
trayodaśārddhaṃ mādyena tvṛkṣāṇāṃ carate raviḥ /
muhūrtaistāvadṛkṣāṇi naktaṃ dvādaśabhiścaran // BndP_1,21.93 //
tato mandataraṃ nābhyāṃ cakraṃ bhramati vai yathā /
mṛtpiṇḍa iva madhyastho dhruvo bhramati vai tathā // BndP_1,21.94 //
triṃśanmuhūrtānevāhurahorātraṃ dhruvo bhraman /
ubhayoḥ kāṣṭhayormadhye bhramate maṇḍalāni tu // BndP_1,21.95 //
kulālacakranābhiśca yathā tatraiva varttate /
dhruvastathā hi vijñeyastatraiva parīvarttate // BndP_1,21.96 //
ubhayoḥ kāṣṭhayormadhye bhramate maṇḍalāni saḥ /
divānaktaṃ ca sūryasya mandā śīghrā ca vai gātiḥ // BndP_1,21.97 //
uttaraprakrame cāpi divā mandā gatistathā /
tathaiva ca punarnaktaṃ śīghrā sūryasya vai gātiḥ // BndP_1,21.98 //
dakṣiṇaprakrameṇaiva divā śīghraṃ vidhīyate /
gatiḥ sūryasya naktaṃ ca mandā caiva gatistathā // BndP_1,21.99 //
evaṃ gativiśeṣeṇa vibhajan rātryahāni tu /
tajāpi saṃcaranmārgaṃ samena viṣameṇa ca // BndP_1,21.100 //
lokālokasthitā hyete lokapālāścaturdiśam /
agastyaścarate teṣāmupariṣṭājjavena tu // BndP_1,21.101 //
bhuñjannasāpahorā tramevaṃ gativiśeṣaṇam /
dakṣiṇe nāgavīthyāstu lokālokasya cottare // BndP_1,21.102 //
lokasantānako hyeṣa vaiśvānarapathādvahiḥ /
pṛṣṭe yāvatprabhā saurī purastātsaṃprakāśate // BndP_1,21.103 //
pārśvataḥ pṛṣṭhataścaiva lokālokasya varttate /
yojanānāṃ sahasrāṇi daśakaṃ tucchrito giriḥ // BndP_1,21.104 //
prakāśaścāprakāśaśca sarvataḥ parimaṇḍalaḥ /
nakṣatracandrasūryaśca grahaistārāgaṇaiḥ saha // BndP_1,21.105 //
abhyantaraṃ prakāśante lokālokasya vai gireḥ /
etāvāneva lokastu nirālokastataḥ param // BndP_1,21.106 //
lokenālokavāneṣa nirālokastvalokataḥ /
lokālokaṃ tu saṃdhatte yasmātsuryaparigraham // BndP_1,21.107 //
tasmātsandhyeti tāmāhuruṣāvyuṣṭyoryadantaram /
uṣā rātriḥ smṛtā viprairvyuṣṭiścāpi tvahaḥ smṛtam // BndP_1,21.108 //
sūryāgnigrasamānānāṃ saṃdhyākāle hi rakṣasām /
prajāpatiniyogena śāpastveṣāṃ durātmanām // BndP_1,21.109 //
akṣayatvaṃ tu dehasya prāpitāmraṇaṃ tathā /
tisraḥ koṭyastu vikhyātā mandehā nāma rākṣasāḥ // BndP_1,21.110 //
prārthayanti sahasrāṃśubhudayantaṃ dinedine /
tāpayantaṃ durātmānaḥ sūryamicchanti khāditum // BndP_1,21.111 //
atha sūryasya teṣāṃ ca yuddhamāsītsudāruṇam /
tato brahmā ca devāśca brāhmamāścaiva sattamāḥ // BndP_1,21.112 //
saṃdhyāṃ tu samupāsīnāḥ prakṣipanti jalaṃ sadā /
oṅkārabrahmasaṃyuktaṃ gāyatryā cābhimantritam // BndP_1,21.113 //
sphūrjajjyotiśca caṇḍāṃśustathā dīpyati bhāskaraḥ /
tataḥ punarmahātejā mahābalaparākramaḥ // BndP_1,21.114 //
yojanānāṃ sahasrāṇi ūrddhvamuttiṣṭhate śatam /
prayāti bhagavānāśu brāhmaṇairabhirakṣitaḥ /
vālakhilyaiśca munibhirdhṛtārciḥ samarīcibhiḥ // BndP_1,21.115 //
kāṣṭhā nimeṣā daśa pañca caiva triṃśacca kāṣṭhā gaṇayetkalāṃ tu /
triṃśatkalāścāpi bhavenmuhūrttastaistriṃśatā rātryahanī samete // BndP_1,21.116 //
hrāsavṛddhī tvaharbhāgairdivasānāṃ yathākramāt // BndP_1,21.117 //
saṃdhyā muhūrttamātrā tu hrāsavṛddhistu sā smṛtā /
lekhāprabhṛtyathāditye trimuhūrttagate tu vai // BndP_1,21.118 //
prātastataḥ smṛtaḥ kālo bhāgaścāhnaḥ sa pañcamaḥ /
tasmātprātastanātkālātrrimuhūrttastu saṃgavaḥ // BndP_1,21.119 //
madhyāhnastrimuhūrttastu tasmātkālaśca saṃgavāt /
tasmānmadhyandinātkālādaparāhṇa iti smṛtaḥ // BndP_1,21.120 //
traya eva muhūrttāstu kālāgaḥ smṛto budhaiḥ /
aparāhṇe vyatīte tu kālaḥ sāyāhna ucyate // BndP_1,21.121 //
daśapañca muhūrtāhno muhūrttāstraya eva ca /
daśapañcamuhūrtta vai hyaharvaiṣuvataṃ smṛtam // BndP_1,21.122 //
varddhante ca hrasaṃte ca hyayane dakṣiṇottare /
ahastu grasate rātriṃ rātriśca grasate tvahaḥ // BndP_1,21.123 //
śaradvasaṃtayormadhyaṃ viṣuvatparibhāvyate /
ahorātre kalāścaiva samaṃ somaḥ samaśnute // BndP_1,21.124 //
tathā pañcadaśāhāni pakṣa ityabhidhīyate /
dvauca pakṣaubhavenmāso dvaumāsāvarkajāvṛtuḥ // BndP_1,21.125 //
ṛtutritayamayane dve hi varṣaṃ tu saurakam /
nimeṣā vidyutaścaiva kāṣṭāstā daśa pañca ca // BndP_1,21.126 //
kalāstāstriśataḥ kāṣṭhā mātrā śītidvayātmikā /
saptaikā dvyadhikā triśanmātrā ṣaṭatriṃśaduttarā // BndP_1,21.127 //
dviṣāṣṭinā trayoviṃśanmātrāyāśca kalā bhavet /
catvāri śatsahasrāṇi śatānyaṣṭau ca vidyutaḥ // BndP_1,21.128 //
saptatiścaiva tatrāpi navatiṃ viddhi niścaye /
catvāryeva śatānyāhurvidyute dve ca saṃyute // BndP_1,21.129 //
varāṃśo hyeṣa vijñeyo nāḍikā cātra kāraṇam /
saṃvatsarādayaḥ pañca caturmānavikalpitāḥ // BndP_1,21.130 //
niścayaḥ sarvakālasya yugamityabhidhīyate /
saṃvatsarastu prathamo dvitīyaḥ parivatsaraḥ // BndP_1,21.131 //
iḍāvatsarastṛtīyastu caturthaścānuvatsaraḥ /
pañcamovatsarasteṣāṃ kālastu yugasaṃhitaḥ // BndP_1,21.132 //
triṃśacchataṃ bhavetpūrṇaṃ parvaṇāṃ tu raveryuge /
śatānyaṣṭādaśa triṃśadudayādbhāskarasya ca // BndP_1,21.133 //
ṛtavastriṃśataḥ saurādayanāni daśaiva tu /
pañca ca triśataṃ cāpi ṣaṣṭivarṣaṃ ca bhāskaram // BndP_1,21.134 //
triśadeva tvahorātrāstaistu māsastu bhāskaraḥ /
ekaṣaṣṭi tvahorātramṛtureko vibhāvyate // BndP_1,21.135 //
ahnāṃ tu tryadhikāśītiḥ śataṃ cāpyadhikaṃ bhavet /
mānaṃ taccitrabhānostu vijñeyamayanasya ha // BndP_1,21.136 //
sauraṃ saumyaṃ tu vijñeyaṃ nākṣatraṃ sāvanaṃ tathā /
mānānyetāni catvāri yaiḥpurāṇe hi niścayaḥ // BndP_1,21.137 //
yaḥ śvetasyottaraścaiva śṛṅgavānnāma parvvataḥ /
trīṇitasya tu śṛṅgāṇi spṛśantīva nabhastalam // BndP_1,21.138 //
taiścāpi śṛṅgaissanagaḥ śṛṅgavā niti kathyate /
ekaśca mārgaviṣkaṃbhavistāraścāsya kīrtitaḥ // BndP_1,21.139 //
tasya vai pūrvataḥ śṛṅgaṃ madhyamaṃ taddhiraṇmayam /
dakṣiṇaṃ rājataṃ caiva śṛṅgaṃ tu sphaṭikaprabham // BndP_1,21.140 //
sarvaratnamayaṃ caiva śṛṅgamuttaramuttamam /
evaṃ kūṭaistribhiḥ śailaḥ śṛṅgavāniti viśrutaḥ // BndP_1,21.141 //
yattadvai pūrvataḥ śṛṅgaṃ tadarkaḥ pratipadyate /
śaradvasaṃtayormadhye madhyamāṃ gatimāsthitaḥ // BndP_1,21.142 //
atastulyamahorātraṃ karoti timirā pahaḥ /
haritāśca hayā divyāstasya yuktā mahārathe /
anuliptā ivābhānti padmaraktairgabhastibhiḥ // BndP_1,21.143 //
meṣati ca tulānte ca bhāskarodayataḥ smṛtāḥ /
muhūrttā daśa pañcaiva aho rātriśca tāvatī // BndP_1,21.144 //
kṛttikānāṃ yadā sūryaḥ prathamāṃ śagato bhavet /
viśākhānāṃ tadā jñeyaścaturthāṃśa niśākaraḥ // BndP_1,21.145 //
viśākhānāṃ yadā sūryaścarateṃśaṃ tṛtīyakam /
tadā candraṃ vijānīyātkṛttikāśirasi sthitam // BndP_1,21.146 //
viṣuvaṃ taṃ vijānīyādevamāhurmaharṣayaḥ // BndP_1,21.147 //
sūryeṇa viṣuvaṃ vidyā tkālaṃ somena lakṣayet /
samā rātrirahaścaiva yadā tadviṣuvaṃ bhavet // BndP_1,21.148 //
tadā dānāni deyāni pitṛbhyo viṣuveṣu ca /
brāhmaṇebhyo viśeṣeṇa mukhametattu daivatam // BndP_1,21.149 //
ūnamāsādhimāsau ca kalā kāṣṭhā muhūrttakāḥ /
paurṇamāsī tathā jñeyā amāvāsyā tathaiva ca /
sinīvālī kuhūścaiva rākā cānumatistathā // BndP_1,21.150 //
tapastapasyau madumādhavau ca śukraḥśuciścāyanamuttaraṃ syāt /
nabhonabhasyāviṣaūrjasaṃjñau sahaḥsahasyāviti dakṣiṇaṃ syāt // BndP_1,21.151 //
ārtavāśca tato jñeyā pañcābdā brahmaṇāḥ sutāḥ // BndP_1,21.152 //
tasmācca ṛtavo jñeyā ṛtubhyo hyārttavāḥ smṛtāḥ /
tasmādṛtumukhī jñeyā amāvāsyāsya parvaṇaḥ // BndP_1,21.153 //
tasmāttu viṣuvaṃ jñeyaṃ pitṛdevahitaṃ sadā /
parva jñātvā na muhyeta pitrye daive ca mānavaḥ // BndP_1,21.154 //
tasmātsmṛtaṃ pracānāṃ vai viṣuvatsarvagaṃ sadā /
ālokāttu smṛto loko lokālokaḥ sa ucyate // BndP_1,21.155 //
lokapālāḥ sthitāstatra lokālokasya madhyataḥ /
catvāraste mahātmānastiṣṭantyābhūtasaṃplavāt // BndP_1,21.156 //
sudhāmā caiva vairājaḥ kardamaḥ śaṅkhapāstathā /
hiraṇyaromā parjanyaḥ ketumānrājasaśca yaḥ // BndP_1,21.157 //
nirdvandvā nirabhīmānā niḥ sīmā niṣparigrahāḥ /
lokapālāḥ sthitā hyete lokāloke caturdiśam // BndP_1,21.158 //
uttaraṃ yadapastasya hyajavīthyāśca dakṣiṇām /
pitṛyānaḥ sa vai panthā vaiśvānarapathādvahiḥ // BndP_1,21.159 //
tatrāsate prajāvanto munayo ye 'gnihotriṇaḥ /
lokasya saṃtānakarāḥ pitṛyānapathe sthitāḥ // BndP_1,21.160 //
bhūtāraṃbhakṛtaṃ karma āśiṣo ṛtvigudyatāḥ /
prārabhante lokakāmāsteṣāṃ panthāḥ sa dakṣiṇāḥ // BndP_1,21.161 //
calitaṃ te punardharmaṃ sthāpayanti yugeyuge /
saṃtaptāstapasā caiva maryādābhiḥ śrutena ca // BndP_1,21.162 //
jāyamānāstu pūrve vai paścimānāṃ gṛhe ṣviha /
paścimāścaiva pūrveṣāṃ jāyante nidhaneṣvapi // BndP_1,21.163 //
evamāvarttamānāste tiṣṭhantyābhūtasaṃplavāt /
aṣṭāśītisahasrāṇi ṛṣīmāṅgṛhamedhinām // BndP_1,21.164 //
saviturdakṣiṇaṃ mārgaśritā hyācandratārakam /
kriyāvatāṃ prasaṃkhyaiṣā ye śmaśānāni bhejire // BndP_1,21.165 //
lokasaṃvyavahārāśca bhūtāraṃbhakṛtena ca /
icchādveṣapravṛttyā ca maithunopagamena vai // BndP_1,21.166 //
tathā kāmakṛteneha sevanādviṣayasya ca /
etaistaiḥ kāraṇaiḥ siddhā ye śmaśānāni bhejire // BndP_1,21.167 //
pracaiṣiṇaste munayo dvāpareṣviha jajñire /
nāgavīthyuttaro yaśca saptarṣigaṇadakṣiṇaḥ // BndP_1,21.168 //
uttaraḥ savituḥ panthā devayānaśca sa smṛtaḥ /
yatra te vāsinaḥ siddhā vimalā brahmacāriṇaḥ // BndP_1,21.169 //
saṃtatiṃ te jugupsaṃte tasmānmṛtyustu tairjitaḥ /
aṣṭāśītisahasrāṇi ṛṣīṇāmūrddhvaretasām // BndP_1,21.170 //
udakpanthānamatyarthaṃ śritā hyāśritasaṃplavāt /
te saṃprayogāllokasya maithunasya ca varjanāt // BndP_1,21.171 //
icchādveṣanivṛttyā ca bhūtāraṃbhavivarjanāt /
punaścākāmasaṃyogācchabdāderdeṣadar śanāt // BndP_1,21.172 //
ityetaiḥ kāraṇaiḥ siddhāste 'mṛtatvaṃ hi bhejire /
ābhūtasaṃplavasthānāmamṛtatvaṃ vibhāvyate // BndP_1,21.173 //
trailokyasthiti kālāya punardārābhigaminām /
brūṇahatyāśvamedhābhyāṃ puṇyapāpakṛto 'pare // BndP_1,21.174 //
ābhūtasaṃplavānte tu kṣīyaṃ te hyūrdhvaretasaḥ /
urddhvottaramṛṣibhyastu dhruvo yatra sa vai smṛtaḥ // BndP_1,21.175 //
etadviṣṇupadaṃ divyaṃ tṛtīyaṃ vyomni bhāsvaram /
yatra gatvā na śocanti tadviṣṇoḥ paramaṃ padam /
dharmadhruvādyāstiṣṭhanti yatra te lokasādhakāḥ // BndP_1,21.176 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde ādityavyūhakīrttanaṃ nāmaikaviṃśatitamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
saratho 'dhiṣṭhito devairādityairmunibhistathā /
gandharvairapsarobhiśca grāmaṇīsarparākṣasaiḥ // BndP_1,23.1 //
ete vasaṃti vai sūrye dvau dvau māsau krameṇa tu /
dhātār'yamā pulastyaśca pulahaśca prajāpatiḥ // BndP_1,23.2 //
erāvato vāsukiśca kaṃso bhīmaśca tāvubhau /
rathakṛcca rathaujāśca yakṣāvetāvudā tdṛtau // BndP_1,23.3 //
tuṃbururnāradaścaiva susthalā puñjikasthalā /
rakṣo hetiḥ prahetiśca yātudhānāvudāhṛtau // BndP_1,23.4 //
ete vasaṃti vai sūryye madhumādhavayoḥ sadā /
mitraśca varuṇaścaiva muniratrirudāhṛtaḥ // BndP_1,23.5 //
tathā vasiṣṭho vikhyātaḥ sahajanyā ca menakā /
rākṣasau ca samākhyātau pauruṣeyo vadhastathā // BndP_1,23.6 //
hāhā hūhūśca gandharvauṃ yajñaścāpi rathasvanaḥ /
rathacitrastathaivānyo nāgasākṣakasaṃjñetaḥ // BndP_1,23.7 //
raṃbhakaśca vasantyete māsayoḥ śuciśukrayoḥ /
tataḥ sūrye punastvanyā nivasaṃtīha devatāḥ // BndP_1,23.8 //
idraścaiva vivasvāṃśca aṅgirā bhṛgureva ca /
elāpatrastathā sarpaḥ śaṅkhapālāśca tāvubhau // BndP_1,23.9 //
viśvāvasūgrasenau ca śvetaścaivāruṇastathā /
pramlocā iti vikhyātānumloceti ca te ubhe // BndP_1,23.10 //
yātudhānastadā sarpo vyāghraścava tu tāvubhau /
nabhonabhasyayoreṣa gāṇo vasati bhāskare // BndP_1,23.11 //
śaradyanyāḥ punaḥ śubhrā vasaṃti munidevatāḥ
parjanyaścaiva pūṣā ca bhāradvājaḥ sagautamaḥ // BndP_1,23.12 //
parāvasuśca gandharvastathaiva suruciśca yaḥ /
viśvācī ca ghṛtācī ca ubhe te śubhalakṣaṇe // BndP_1,23.13 //
nāga erāvataścaiva viśrutaśca dhanañjayaḥ /
ścenajicca suṣeṇaśca senīrgrāma ṇīśca tau // BndP_1,23.14 //
āpo vātaśca dvāvetau yātudhānāvudāhṛtau /
vasaṃtyete tu vai sūrye sadaivāśvinakartike // BndP_1,23.15 //
haimantikau tu dvau māsau vasaṃti ca divākare /
aṃśo bhagaśca dvāvaitau kaśyapaśya kratuśca ha // BndP_1,23.16 //
bhujaṅgaśca mahāpadmaḥ sarvaḥ karkeṭaka stathā /
citrasenaśca gandharva ūrṇāyuścaiva tāvubhau // BndP_1,23.17 //
urvaśī pūrvacittiśca tathaivāpsarasā ubhe /
tārkṣaścāriṣṭanemiśca senānīr grāmaṇīśca tau // BndP_1,23.18 //
vidyutsphūrjaḥ śatāyuśca yātudhānāvudātdṛtau /
sahe caiva sahasye ca vasaṃtyete divākare // BndP_1,23.19 //
tataḥ śaiśira yoścāpi māsayornivasaṃti vai /
tvaṣṭā viṣṇurjāmadagnyo viśvāmitrastathaiva ca // BndP_1,23.20 //
kādraveyau tathā nāgau kaṃbalāśvatarāvubhau /
gandharvo dhṛtarāṣṭraśca sūryavarcāstathaiva ca // BndP_1,23.21 //
tilottamā tathā raṃbhā brahmāpetaśca rākṣasaḥ /
yajñāpetamtathaivānyo viśyāto rākṣaso ttamaḥ // BndP_1,23.22 //
ṛtajitsatyajiccaiva gandharvauṃ samudāhṛtau /
tapastapasyayoḥ sūrye vasaṃti munisattamāḥ // BndP_1,23.23 //
pitṛdevamanuṣyādīnsa sadāpyāyayanprabhuḥ /
parivarttatyahorātrakāraṇaṃ savitā dvijāḥ // BndP_1,23.24 //
ete devā vasaṃtyarke dvau dvau māsau krameṇa tu /
sthānābhimānino hyete gāṇā dvādaśasaptakāḥ // BndP_1,23.25 //
suryasyāpyāyayantyete tejasā teja uttamamā /
grathitaiḥ svairvacobhiśca stuvanti hyṛṣayo ravim // BndP_1,23.26 //
gandharvāpsarasaścaiva gītanṛtyairupāsate /
grāmaṇīyakṣabhūtāni kurvate 'bhīṣusaṃgraham // BndP_1,23.27 //
sarpā vahanti vai sūryaṃ yātudhānāstu yānti ca /
vālakhilyā naṃyatyastaṃ parivāryodayādravim // BndP_1,23.28 //
eteṣāmeva devānāṃ yathāvīryaṃ yathātapaḥ /
yathādharmaṃ yathāyogaṃ yathāsatyaṃ yathābalam // BndP_1,23.29 //
tapatyasau taśrā sūrya eṣāmindrastu tejasā /
ityete nivasaṃtīha dvau dvau māsau divākare // BndP_1,23.30 //
ṛṣayo devagandharvāḥ pannagāpsarasāṃ gaṇāḥ /
grāmaṇyaśca tathā yakṣā yātudhānāśca mukhyaśaḥ // BndP_1,23.31 //
ete tapanti varṣanti bhānti vānti sṛjanti ca /
bhūtānāṃ caśubhaṃ karma vyapohanti prakīrttitāḥ // BndP_1,23.32 //
mānavānāṃ śubhaṃ hyete harante duritātmanām /
duritaṃ supracārāṇāṃ vyapohanti kvaci tkvacit // BndP_1,23.33 //
ete sahaiva sūryeṇa bhramanti divāsānugāḥ /
varṣantaśca tapantaśca hlādayantaśca vai prajāḥ // BndP_1,23.34 //
gopāyanti ca bhūtāni sarvāṇīhāmanukṣayāt /
sthānābhimānināmetatsthānaṃ manvantareṣu vai // BndP_1,23.35 //
atītānāgatānāṃ ca varttante sāṃprataṃ ca ye /
evaṃ vasaṃti vai sūrye saptakāste caturdaśa /
caturdaśasu sarveṣu gaṇā manvantareṣviha // BndP_1,23.36 //
grīṣme ca varṣāsu ca muñcamāno gharmaṃ himaṃ varṣa dinaṃ niśāṃ ca /
gacchatyasāvṛtuvaśātparivṛttaraśmirdevān pitṝ#ṃśca manujāṃśca hi tarpayanvai // BndP_1,23.37 //
prīṇāti devānamṛtena sūryaḥ somaṃ suṣumṇena ca varddhayitvā /
śukle tu pūrṇaṃ divasakrameṇa taṃ kṛṣṇapakṣe vibudhāḥ pibanti // BndP_1,23.38 //
pītaṃ ca somaṃ hi kalāvaśiṣṭaṃ kṛṣṇakṣaye raśmibhirakṣarantam /
sudhāmṛtaṃ tatpitaraḥ pibanti devāśca saumyāśca tathaiva kāvyāḥ // BndP_1,23.39 //
sūryeṇa gobhiśca samujjhitābhiradbhiḥ punaścaiva samuddhṛtābhiḥ /
vṛṣṭyābhivṛddhābhirathauṣadhībhirmartyāḥ kṣudhaṃ tvannapānairjayanti // BndP_1,23.40 //
tṛptiśca śukle sudhayā surāṇāṃ pakṣe ca kṛṣṇe sudhayā pitaṇām /
annena śaśvacca dadhāti martyānsuryastapaṃstānsubibhartti gobhiḥ // BndP_1,23.41 //
hriyanharistairharibhisturaṅgamairharatyathāpaḥ kiraṇairharidbhiḥ /
visargakāle visṛjaṃśca tāḥ punarbibhartti śaśvatsavitā carācaram // BndP_1,23.42 //
harirharidbhirhri yate turaṅgamaiḥ pibatyathāpo haribhiḥ sahasradhā /
tataḥ pramuñcatyapi tāstvasau hariḥ samūhyamāno haribhisturaṅgamaiḥ // BndP_1,23.43 //
ityeṣa ekacakreṇa sūryastūrṇarathena tu /
bhadraistairakramairaśvaiḥ spandane vaidikakṣayaḥ // BndP_1,23.44 //
ahorātrādrathenāsāvekacakreṇa vai bhraman /
saptadvīpasamudrāntāṃ saptabhiḥ saptabhirhayaiḥ // BndP_1,23.45 //
chandobhiraśvarūpaistairyataścakraṃ tataḥ sthitaiḥ /
kāmarūpaiḥ sakṛdyuktairvāmatastairmanojavaiḥ // BndP_1,23.46 //
haritaikhyayaiḥ piṅgairīśvarairbrahmavādibhiḥ /
tryaśītimaṇḍalaśataṃ bhramantyabdena te hayāḥ // BndP_1,23.47 //
bāhyamābhyantaraṃ caiva maṇḍalaṃ divasakramāt /
kalpādau saṃpra yuktāste vahantyābhūtasaṃplavāt // BndP_1,23.48 //
āvṛttā vālakhilyaiste bhramante rātryahāni tu /
vacobhiragryairgrathitaiḥ stūyamāno maharṣibhiḥ // BndP_1,23.49 //
sevyate gītanṛtyaiśca gandharvaiścāpsarogaṇaiḥ /
pataṅgaiḥ patagairaśvairbhramamāṇo divaspatiḥ // BndP_1,23.50 //
rathāstracakraḥsomasya kudābhāstasya vājinaḥ /
vāmadakṣiṇato yuktā daśa tena carantyasau // BndP_1,23.51 //
vīthyāśrayāṇi ṛkṣāṇi dhruvādhāreṇa vegitāḥ /
hrāsavṛddhī tathaivāsya raśmīnāṃ sūryavatsmṛte // BndP_1,23.52 //
tricakrobhayato 'śvaśca vijñeyaḥ śaśino rathaḥ /
apāṃ garṇātsamutpanno rathaḥ sāśvaḥ sasārathiḥ // BndP_1,23.53 //
śatāraiśca tribhiścakrairyuktaḥ śuklairhayottamaiḥ /
daśabhistu kṛśairdivyairasaṃgaistairmanojavaiḥ // BndP_1,23.54 //
sakṛdyukte rathe tāsminvahante cāyugakṣayāt /
saṃgṛhītarathe tasmiñśvetaścakṣuḥśravāśca vai // BndP_1,23.55 //
aśvāstamekavarṇaste vahante śaṅkhavarcasaḥ /
yajuścaṇḍamanāścaiva vṛṣo vājī naro hayaḥ // BndP_1,23.56 //
aśvo gaviṣṇurvikhyāto haṃso vyomo mṛgastathā /
ityete nāmabhiḥ sarve daśa candramaso hayāḥ // BndP_1,23.57 //
ete candramasaṃ devaṃ vahanti saha dīkṣayā /
devaiḥ parivṛtaḥ somaḥ pitṛbhiścaiva gacchati // BndP_1,23.58 //
somasya śuklapakṣādau bhāskare parataḥ sthire /
āpūryate parasyānte satataṃ divasakramāt // BndP_1,23.59 //
devaiḥ pītatanuṃ somamāpyāyayati nityadā /
kṣīṇaṃ pañcadaśāhaṃ tu raśminaikena bhāskaraḥ // BndP_1,23.60 //
āpūrayansuṣumṇena bhāgaṃ bhāgamahaḥkramāt /
suṣumṇāpyāyamānasya śuklā varddhanti vai kalāḥ // BndP_1,23.61 //
tasmāddhrasaṃti vai kṛṣṇe śukle svāpyāyayanti tam /
ityevaṃ sūryavīryeṇa candraścāpyāyitastataḥ // BndP_1,23.62 //
paurṇamāsyāṃ sa dṛśyeta śuklaḥ saṃpūrṇamaṇḍalaḥ /
evamāpyāyitaḥ somaḥ śukla pakṣe dinakramāt // BndP_1,23.63 //
tato dvitīyāprabhṛti bahulasya caturddaśīm /
apāṃ sāramayasyendo rasamātrātmakasya tu // BndP_1,23.64 //
pibatyaṃbumayaṃ devā hṛṣṭāḥ saumyaṃ svadhāmṛtam /
saṃbhṛtaṃ tvarddhamāsena hyamṛtaṃ sūryatejasā // BndP_1,23.65 //
bhakṣārthamamṛtaṃ somaḥ paurṇamāsyāmupāsate /
ekāṃ rātriṃ suraiḥ sarvaiḥ pitṛbhiḥ sarṣibhiḥ saha // BndP_1,23.66 //
somasya kṛṣṇapakṣādau bhāskarābhimukhasya tu /
prakṣīyante pidṛdevaiḥ pīyamānāḥ kalāḥ kramāt // BndP_1,23.67 //
trayaśca triṃśataścaiva trayastriṃśattathaiva ca /
trayaśca trisahasrāśca devāḥ somaṃ pibanti vai // BndP_1,23.68 //
ityetaiḥ pīyamānasya kṛṣṇā varddhati vai kalāḥ /
kṣīyanti tasmācchuklāśca kṛṣṇā āpyāyayanti ca // BndP_1,23.69 //
evaṃ dinakramātpīte vibudhaistu niśākare /
pītvārddha māsaṃ gacchanti cāmāvāsyāṃ surottamāḥ // BndP_1,23.70 //
pitaraścopatiṣṭhanti hyamāvāsyāṃ niśākaram /
tataḥ pañcadaśekāle kiñcicchiṣṭe kalātmake // BndP_1,23.71 //
aparāhṇe pitṛgaṇā jaghanyaṃ payupāsate /
pibanti dvilavaṃ kālaṃ śiṣṭāstasya kalāstu yāḥ // BndP_1,23.72 //
niḥsṛtaṃ tadamāvāsyāṃ gabhastibhyaḥ svadhāmṛtam /
tāṃ svadhāṃ māsatṛptyai ca pītvā gacchanti te 'mṛtam // BndP_1,23.73 //
sūryastasminsuṣumṇe yastāpitastena candramāḥ /
kṛṣṇapakṣe suraistadvatpīyate vai sudhāmayaḥ // BndP_1,23.74 //
saumyā barhiṣadaścaiva agniṣvāttāśca te tridhā /
kāvyaścaiva tu ye proktāḥ pitaraḥ sarva eva te // BndP_1,23.75 //
saṃvatsarāstu vai kāvyāḥ pañcābdā ye dvicaiḥ smṛtāḥ /
saumyāstu ṛtuvo jñeyā māsā barhiṣadaḥ smṛtāḥ // BndP_1,23.76 //
agniṣvāttārttavāścaiva pitṛsargā hi vai dvijāḥ /
pitṛbhiḥ pīyamānasya pañcadaśyāṃ kalā tu vai // BndP_1,23.77 //
yāvatprakṣīyate tasya bhāgaḥ pañcadaśastu yaḥ /
amāvāsyāṃ tadā tasya tata āpūryate paraḥ // BndP_1,23.78 //
vṛddhakṣayau vai pakṣādau ṣoḍaśyāṃ śaśinaḥ smṛtā /
evaṃ sūryanimittaiṣa kṣayovṛddhirniśākare // BndP_1,23.79 //
tārāgrahāṇāṃ vakṣyāmi svarbhānośca rathānpunaḥ /
teyatejomayaḥ śubhraḥ somaputrasya vai rathaḥ // BndP_1,23.80 //
sopāsaṃgapa tākastu sadhvajo meghanisvanaḥ /
bhārgavasya rathaḥ śrīmāṃstejasā sūryasannibhaḥ // BndP_1,23.81 //
pṛthivīsaṃbhavairyukto nānāvarṇairhayottamaiḥ /
śvetaḥ piśaṅgaḥ sāraṅgo nīlaḥ pīto vilohitaḥ // BndP_1,23.82 //
kṛṣṇaśca haritaścaiva pṛṣataḥ pṛśrireva ca /
daśabhistairmahābhāgairakṛśairvātaraṃhasaiḥ // BndP_1,23.83 //
aṣṭāśvaḥ kāñcanaḥ śrīmānbhaumasyāpi rathottamaḥ /
asaṃgairlohitairaśvaiḥ sarvagairagnisaṃbhavaiḥ // BndP_1,23.84 //
prasarpati kumāro vai ṛjuvakrānuva kragaiḥ /
tataścāṅgiraso vidvāndevācāryo bṛhaspatiḥ // BndP_1,23.85 //
gaurairaśvaiḥ kāñcanena syandanena prasarpati /
abjaistu vājibhirdivyairaṣṭabhirvātaraṃhasaiḥ // BndP_1,23.86 //
nakṣatre 'bdaṃ sa tiṣṭhanvai saṃvedhāstena gacchati /
tataḥ śanaiścaro 'pyaśvaiḥ sabalairvyomasaṃbhavaiḥ // BndP_1,23.87 //
kārṣṇāyasaṃ samāruhya syandanaṃ yāti vai śanaiḥ /
svarbhānośca tathaivāśvāḥ kṛṣṇā hyaṣṭau manojavāḥ // BndP_1,23.88 //
rathaṃ tamomayaṃ tasya sakṛdyuktā vahaṃ tyuta /
ādityānniḥsṛto rāhuḥ somaṃ gacchati parvasu // BndP_1,23.89 //
ādityameti somaśca punaḥ saureṣu parvasu /
atha keturathasyāśvā aṣṭau vai vātaraṃhasaḥ // BndP_1,23.90 //
palāladhūmavarṇābhā sabalā rāsabhāruṇāḥ /
ete vāhā grahāṇāṃ ca hyupākhyātā rathaiḥ saha // BndP_1,23.91 //
sarve dhruvaniba ddhāste pravṛddhā vātaraśmibhiḥ /
tapante brāmyamāṇāstu yathāyogaṃ bhramanti vai // BndP_1,23.92 //
vāyavyābhiradṛśyābhiḥ pravṛddhā vātaraśmibhiḥ /
paribhramanti tadbraddhāṃścandrasuryagrahā divi // BndP_1,23.93 //
bhramantamanugachanti dhruvaṃ te jyotiṣāṃ gaṇāḥ /
yathā nahyudake naustu salilena saho hyate // BndP_1,23.94 //
tathā devālayā hyete ūhyante vātaraśmibhiḥ /
sarppamāṇā na dṛśyante vyomni devagaṇāstu te // BndP_1,23.95 //
yāvatyaścaiva tārāśca tāvanto vātaraśmayaḥ /
sarvā dhruve nibaddhāśca bhramantyo bhrāmayanti tāḥ // BndP_1,23.96 //
tailapīḍā yathā cakraṃ bhramanto bhrāmayanti ha /
tathā bhramanti jyotīṃṣi vātabaddhāni sarvaśaḥ // BndP_1,23.97 //
alātacakravadyānti vātacakreritāni tu /
yato jyotīṃṣi vahate pravahastena sa smṛtaḥ // BndP_1,23.98 //
evaṃ dhruvanibaddho 'sau sarpate jyotiṣāṃ gaṇaḥ /
saiṣa tārāmayo jñeyaḥ śiśumāro dhruvo divi // BndP_1,23.99 //
yadahnā kurute pāpaṃ dṛṣṭvā tanniśimuñcate /
yāvatyaścaiva tārāstāḥ śiśumārāśritā divi // BndP_1,23.100 //
tāvantyeva tu varṣāṇi jīvatābhyadhikāni tu /
sākāraḥ śiśumāraśca vijñeyaḥ pravibhāgaśaḥ // BndP_1,23.101 //
auttānapādastasyātha vijñeyo hyattaro hanuḥ /
yajñaḥ parastu vijñeyo dharmo marddhānamāśritaḥ // BndP_1,23.102 //
hṛdi nārāyaṇaḥ sādhyo hyaśvinau pūrvapādayoḥ /
varuṇaścāryamā caiva paścime tasya sakthinī // BndP_1,23.103 //
śiśraṃ saṃvatsarastasya mitro 'pānaṃ samāśritaḥ /
pucche 'gniśca mahendraśca mārīcaḥ kaśyapo dhruvaḥ // BndP_1,23.104 //
tārakāḥ śiśumārasya nāstaṃ yāti catuṣṭayam /
nakṣatracandramūryāśca grahāstārāgaṇaiḥ saha // BndP_1,23.105 //
unmukhā vimukhāḥ sarve vakrībhūtāḥ śritā divi /
dhruveṇādhiṣṭhitāścaiva dhruvameva pradakṣiṇam // BndP_1,23.106 //
pariyāntīśvaraśreṣṭhaṃ meḍhībhūtaṃ druvaṃ divi /
agnīndrakaśyapānāṃ tu caramo 'sau dhruvaḥ smṛtaḥ // BndP_1,23.107 //
eka eva bhramatyeṣa meruparvatamūrddhani /
jyotiṣāṃ cakrametaddhi gadā karṣannavāṅmukhaḥ /
merumālokayatyeṣa paryante hi pradakṣiṇam // BndP_1,23.108 //
iti śrībrahmāṇḍe mahādṛvāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde dhruvacaryākīrttanaṃ nāma trayoviṃśatitamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
etacchrutvā tu sunayaḥ punaste saṃśayānvitāḥ /
papracchuruttaraṃ bhūyastadā te romaharṣaṇam // BndP_1,24.1 //
yadetaduktaṃ bhavatāgṛhāṇītyeva vistṛtam /
kathaṃ devagṛhāṇi syuḥ kathaṃ jyotīṃṣivarṇaya // BndP_1,24.2 //
etatsarvaṃ samācakṣva jyotiṣāṃ caiva nirṇayam /
vāyuruvāca
śrutvā tu vacanaṃ teṣāṃ tadā sūtaḥ samāhitaḥ // BndP_1,24.3 //
uvāca paramaṃ vākyaṃ teṣāṃ saṃśayanirṇayam /
asminnarthe māhāprājñairyaduktaṃ jñānabuddhibhiḥ // BndP_1,24.4 //
etadvo 'haṃ pravakṣyāmi sūryācandramasorbhavam /
yathā devagṛhāṇīha sūryacandragrahāḥ smṛtāḥ // BndP_1,24.5 //
tataḥ paraṃ ca trividhasyāgnervakṣye samudbhavam /
divyasya bhautikasyāgnerabyoneḥ pārthi vasya tu // BndP_1,24.6 //
vyuṣṭāyāṃ tu rajanyāṃ vai brahmaṇo 'vyaktajanmanaḥ /
avyākṛtamidaṃ tvāsīnnaiśena tamasāvṛtam // BndP_1,24.7 //
sarvabhūtāvaśiṣṭe 'smiṃlloke naṣṭaviśeṣaṇe /
svayaṃbhūrbhagavāṃstatra lokatantrārthasādhakaḥ // BndP_1,24.8 //
khadyotavatsa vyacaradāvirbhāvacikīrṣayā /
so 'gniṃ dṛṣṭvātha lokādau pṛthivījalasaṃśritam // BndP_1,24.9 //
saṃvṛtya taṃ prakāśārthaṃ tridhā vyamajadīśvaraḥ /
pavano yastu loke 'sminpārthivaḥ so 'gnirucyate // BndP_1,24.10 //
yaścāsau tapate sūrye śuciragnistu sa smṛtaḥ /
vaidyuto 'bjastu vijñeyasteṣāṃ vakṣye 'tha lakṣamam // BndP_1,24.11 //
vaidyuto jāṭharaḥ sauro hyapāṃ garbhāstrayo 'grayaḥ /
tasmādapaḥ pibansūryo gobhirdīpyatyasau divi // BndP_1,24.12 //
vaidyutena samāviṣṭo vārṣyo nādbhiḥ praśāmyati /
mānavā nāṃ ca kukṣistho nādbhiḥ śāsyati pāvakaḥ // BndP_1,24.13 //
tasmātsauro vaidyutaśca jāṭharaścapyanindhanaḥ /
kiñcidapsu mataṃ tejaḥ kiñciddṛṣṭamabiṃ dhanam // BndP_1,24.14 //
kāṣṭhendhanastu nirmathyaḥ so 'dbhiḥ śāmyati pāvakaḥ /
arciṣmānpavamāno 'gnirniṣprabho jāṭharaḥ smṛtaḥ // BndP_1,24.15 //
yaścāyaṃ maṇḍale śuklo nirūṣmā saṃprakāśakaḥ /
prabhā saurī tu pādena hyastaṃ yāti devākare // BndP_1,24.16 //
agnimāviśate rātrau tasmāddūrātprakāśate /
udyantaṃ ca punaḥ sūryamauṣṇamayamāgneyamāviśat // BndP_1,24.17 //
pādena pārthivasyāgnestasmādagnistapatyasau /
prākāśyaṃ ca tathauṣṇyaṃ ca saurāgneye tu tejasī // BndP_1,24.18 //
parasparānupraveśādāpyāyete parasparam /
uttare caiva bhūmyarddhe tathā hyagniśca dakṣiṇe // BndP_1,24.19 //
uttiṣṭhati punaḥ sūrye rātrirāviśate hyapaḥ /
tasmāttaptā bhavantyāpo divāratripraveśanāt // BndP_1,24.20 //
astaṃ yāti puna sūrye aharvai praviśatyapaḥ /
tasmānnaktaṃ punaḥ śuklā āpo 'dṛśyanta bhāsvarāḥ // BndP_1,24.21 //
etena kramayogena bhūmyarddhe dakṣiṇottare /
udayāstamane nityamahorātraṃ viśatyapaḥ // BndP_1,24.22 //
yaścāsau tapate sūryaḥ pibannaṃbho gabhastibhiḥ /
pārthivāgnivimiśro 'sau divyaḥ śuciriti smṛtaḥ // BndP_1,24.23 //
sahasrapādasau vahnirghṛtakuṃbhanibhaḥ śuciḥ /
ādatte sa tu nāḍīnāṃ sahasreṇa samantataḥ // BndP_1,24.24 //
nādeyīścaiva sāmudrīḥ kaupyāścaiva samantataḥ /
sthāvarā jaṅgamāścaiva yāśca kulyādikā apaḥ // BndP_1,24.25 //
tasya raśmisahasraṃ tu śītavarṣoṣṇaniḥstavam /
tāsāṃ catuḥśatā nāḍyo varṣante citra mūrttayaḥ // BndP_1,24.26 //
candanāścaiva sādhyaśca kūtanākūtanāstathā /
amṛtā nāmataḥ sarvā raśmayo vṛṣṭisarjanāḥ // BndP_1,24.27 //
himodgatāśca tābhyo 'nyā raśmayastriśatāḥ punaḥ /
dṛśyā meghāśca yāmyaśca hradinyo himasarjanāḥ // BndP_1,24.28 //
candrāstā nāmataḥ proktā mitābhāstu gabhastayaḥ /
śuklāśca kuhakāścaiva gāvo viśvabhṛtastathā // BndP_1,24.29 //
śuklāstā nāmataḥ sarvastriśatā dharmasarjanāḥ /
samaṃ vibhajya nāḍīstu manuṣṭapitṛdevatāḥ // BndP_1,24.30 //
manuṣyānauṣadheneha svadhayā tu pitṝnapi /
amṛtena surānsarvāṃstrīṃstribhistarpayatyasau // BndP_1,24.31 //
vasaṃte caiva grīṣme ca śataiḥ sa tapati tribhiḥ /
varṣāsvatho śaradi vai caturbhiśca pravarṣati // BndP_1,24.32 //
hemante śiśire caiva hima mutsṛjate tribhiḥ /
indro dhātā bhagaḥ pūṣā mitro 'tha varuṇor'yamā // BndP_1,24.33 //
aṃśurvivasvāstvaṣṭā ca savitā viṣṇureva ca /
māghamāse tu varuṇaḥ pūṣā caiva tu phalālgune // BndP_1,24.34 //
caitre māsi tu detoṃśurdhātā vaiśākhatāpanaḥ /
jyeṣṭhamāse bhavedindraścāṣāḍhe savitā raviḥ // BndP_1,24.35 //
vivasvāñchrāvaṇe māsi proṣṭhe māse bhāgaḥ smṛtaḥ /
parjanyo 'śvayuje māsi tvaṣṭā ca kārtike raviḥ // BndP_1,24.36 //
mārgaśīrṣe bhavenmitraḥ pauṣeviṣṇuḥ sanātanaḥ /
pañcaraśmisahasrāṇi varuṇasyārkakarmaṇi // BndP_1,24.37 //
ṣaḍbhiḥ sahasraiḥ pūṣā tu devo 'śusaptabhistathā /
dhātāṣṭabhiḥ sahasraistu navabhistu śatakratuḥ // BndP_1,24.38 //
savitā daśabhiryāti yātyekādaśabhirbhagaḥ /
saptabhistapate sitrastvaṣṭā caivāṣṭabhistapet // BndP_1,24.39 //
aryamā daśābhiryāti parjanyo navabhistapet /
ṣaḍbhī raśmisahasraistu viṣaṇustapati medinīm // BndP_1,24.40 //
vasaṃte kapilaḥ sūryo grīṣmer'kaḥ kanakaprabhaḥ /
śvetavarṇastu varṣāsu pāṇḍuḥ śaradi bhāskaraḥ // BndP_1,24.41 //
hemante tāmravarṇastu śaiśire lohito raviḥ /
iti varṇāḥ samā khyātāḥ sūryasyartusamudbhavāḥ // BndP_1,24.42 //
auṣadhīṣu balaṃ dhatte svadhayā ca pidṛṣvapi /
sūryo 'mareṣvapyamṛtaṃ trayaṃ triṣu na yacchati // BndP_1,24.43 //
evaṃ raśmisahasraṃ tu sauraṃ lokārthasādhakam /
bhidyate ṛtumāsādya jalaśītoṣṇanisravam // BndP_1,24.44 //
ityetanmaṇḍalaṃ śuklaṃ bhāsvaraṃ sūrya saṃjñitam /
nakṣatragrahasomānāṃ pratiṣṭhā yonireva ca // BndP_1,24.45 //
candraṛkṣagrahāḥ sarve vijñeyāḥ sūryasaṃbhavāḥ /
nakṣatrādhipatiḥ somo graha rājo divākaraḥ // BndP_1,24.46 //
śeṣāḥ pañca grahā jñeyā īśvarāḥ kāmacāriṇaḥ /
paṭhyate cāgnirāditya udakaṃ candramāḥ smṛtaḥ // BndP_1,24.47 //
śeṣāṇā prakṛtīḥ smayagvarṇyamānā nibodhata /
surasenāpatiḥ skandaḥ paṭhyate 'ṅgārako grahaḥ // BndP_1,24.48 //
nārāyaṇaṃ budhaṃ prāhurvedajñānavido budhāḥ /
rudro vaivasvataḥ sākṣādyamo lokaprabhuḥ svayam // BndP_1,24.49 //
mahāgraho dvijaśreṣṭho mandagāmī śanaiśvaraḥ /
devāsuragurū dvau tu bhānumantau mahā grahau // BndP_1,24.50 //
prajāpatisutāvetāvubhau śukrabṛhaspatī /
ādityamūlamakhilaṃ trailokyaṃ nātra saṃśayaḥ // BndP_1,24.51 //
bhavatyasmājjagatkṛtsnaṃ sadevāsuramānuṣam /
rudropendrendracandrāṇāṃ viprendrāstridivaukasām // BndP_1,24.52 //
dyutirdyutimatāṃ kṛtsnaṃ yattejaḥ sārvalaukikam /
sarvātmā sarvalokeśo mahādevaḥ prajāpatiḥ // BndP_1,24.53 //
sūrya eva trilokasya sūlaṃ paramadaivatam /
tataḥ saṃjāyate sarvaṃ tatra caiva pralīyate // BndP_1,24.54 //
bhāvābhāvau hi lokānāmādityānniḥmṛtau purā /
jagajjñeyo graho viprā dīptimānsuprabho raviḥ // BndP_1,24.55 //
atra gacchanti nidhanaṃ jāyante ca punaḥ punaḥ /
kṣaṇā muhūrttā divasā niśāḥ pakṣāśca kṛtsnaśaḥ // BndP_1,24.56 //
māsāḥ saṃvatsarāścaiva ṛtavo 'tha yugāni ca /
tadādityādṛte hyeṣā kālaṃsakhyā na vidyate // BndP_1,24.57 //
kālādṛte na nigamo na dīkṣā nāhnikakramaḥ /
ṛtūnāmavibhāgācca puṣpamūlaphalaṃ kutaḥ // BndP_1,24.58 //
kutaḥ sasyaviniṣpattistṛṇauṣadhigaṇo 'pi vā /
abhāvo vyavahārāṇāṃ jantūnāṃ divi caiha ca // BndP_1,24.59 //
jagatpratāpanamṛte bhāskaraṃ vāritaskaram /
sa eṣa kālaścāgniśca dvādaśātmā prajāpatiḥ // BndP_1,24.60 //
tapatyeṣa dvijaśreṣṭhāstrailokyaṃ sacarācaram /
sa eṣa tecasāṃ rāśistamo ghransārvalaukikam // BndP_1,24.61 //
uttamaṃ mārgamāsthāya vāyorbhābhiridaṃ jagat /
pārśvamūrdhvamadhaścaiva tāpayatyeṣa sarvaśaḥ // BndP_1,24.62 //
yathā prabhākaro dīpogṛhamadhye 'valaṃbitaḥ /
pārśvamūrdhvamadhaścaiva tamo nāśayate samam // BndP_1,24.63 //
tadvatsahasrakiraṇo graharājo jagatpatiḥ /
sūryo gobhirjagatsarvamādīpayati sarvataḥ // BndP_1,24.64 //
rave raśmisahasraṃ yatprāṅmayā samudātdṛtam /
teṣāṃ śreṣṭhāḥ punaḥ sapta raśmayo grahayo nayaḥ // BndP_1,24.65 //
suṣumṇo harikeśaśca viśvakarmā tathaiva ca /
viśvaśravāḥ punaścānyaḥ saṃpadvasurataḥ paraḥ // BndP_1,24.66 //
arvāvasuḥ punaścānyaḥ svarāḍanyaḥ prakīrttitaḥ /
suṣumṇaḥ sūryaraśmistu kṣīṇa śaśinamedhayet // BndP_1,24.67 //
tiryagūrdhvapracāro 'sau suṣumṇaḥ parikīrttitaḥ /
hari keśaḥ purastādya ṛkṣayoniḥ sa kītyate // BndP_1,24.68 //
dakṣiṇe viśvakarmā tu raśminvarddhayate vudham /
viśvaśravāstu yaḥ paścacchukrayoniḥ smṛto budhaiḥ // BndP_1,24.69 //
saṃpadvasustu yo raśmiḥ sa yonirlohitasya tu /
ṣaṣṭhastvarvvāvasū raśmiryonistu sa bṛhaspateḥ // BndP_1,24.70 //
śanaiścaraṃpuna ścāpi raśmirāpyāyate svarāṭ /
evaṃ sūryaprabhāveṇa grahanakṣatratārakāḥ // BndP_1,24.71 //
vartnte divi tāḥ sarvā viśvaṃ caidaṃ punarjagat /
nakṣīyante yatastāni tasmānnakṣatrasaṃjñitāḥ // BndP_1,24.72 //
kṣetrāṇyetāni vai pūrvamāpatanti gabhastibhiḥ /
teṣāṃ kṣetrāṇyathādatte sūryo nakṣatrakārakāḥ // BndP_1,24.73 //
tīrṇānāṃ sukṛteneha sukṛtānte grahāśrayāt /
tāraṇāttārakā hyetāḥ śuklatvāccaiva tārakāḥ // BndP_1,24.74 //
divyānāṃ pārthivānāṃ ca naiśānāṃ caiva sarvaśaḥ /
ādānānnityamādityastejasā tapasāmapi // BndP_1,24.75 //
svanaṃ syandanārthe cu dhātureṣu vibhāvyate /
svanāttejaso 'pāṃ ca tenāsau savitā mataḥ // BndP_1,24.76 //
bahvarthaścadirityeṣa hlādane dhāturucyate /
śuklatve cāmṛtatve ca śītatve ca vibhāvyate // BndP_1,24.77 //
sūryācandramaso rdivye maṇḍale bhāsvare khage /
jalatecaumaye śukle vṛttakuṃbhanibhe śubhe // BndP_1,24.78 //
ghanatoyātmakaṃ tatra maṇḍalaṃ śaśinaḥ smṛtam /
ghanatejomayaṃ śuklaṃ maṇḍalaṃ bhāskarasya tu // BndP_1,24.79 //
viśanti sarvadevāstu sthānānyetāni sarvaśaḥ /
manvantareṣu sarveṣu ṛkṣasūryagrahāśrayāḥ // BndP_1,24.80 //
tāni devagṛhāṇyeva tadākhyāste bhavanti ca /
sauraṃ sūryo viśetsthānaṃ saumyaṃ somastathaiva ca // BndP_1,24.81 //
śaukraṃ śukro viśetsthānaṃ ṣoḍa śārciḥ prabhāsvaram /
jaivaṃ bṛhaspatiścaiva lauhitaṃ caiva lohitaḥ // BndP_1,24.82 //
śanaiścaro rviśetsthānaṃ devaḥ śānaiscaraṃ tathā /
baudhaṃ budho 'tha svarbhānuḥ svarbhānusthānamāsthitaḥ // BndP_1,24.83 //
nakṣatrāṇi ca sarvāṇi nakṣatrāṇi viśantyuta /
gṛhāṇyetāni sarvāṇi jyotīṃṣi sukṛtātma nām // BndP_1,24.84 //
kalpādau saṃpravṛttāni nirmitāni svayaṃbhuvā /
sthānānyetāni tiṣṭhanti yāvadātrūtasaṃplavam // BndP_1,24.85 //
manvantareṣu sarveṣu devasthānāni tāni vai /
abhimānino 'vatiṣṭhante devasthānāni vai punaḥ // BndP_1,24.86 //
atītaistu sahātītā bhāvyā bhāvyaiḥ suraiḥ saha /
varttante varttamānaiśca sthānibhistaiḥ suraiḥ saha /
asminmanvantare caiva grahā vaitānikāḥ smṛtāḥ // BndP_1,24.87 //
vivasvānaditeḥ putraḥ sūryo vaivasvate 'ntare /
tviṣināmā dharmasutaḥ somo devo vasuḥ smṛtaḥ // BndP_1,24.88 //
śukro devastu vijñeyo bhārgavo 'surayājakaḥ /
bṛhattejāḥ smṛto devo devācāryo 'gi rassutaḥ // BndP_1,24.89 //
budho manoharaścaiva tviṣiputrastu sa smṛtaḥ /
śanaiścaro virūpastu saṃjñāputro vivasvataḥ // BndP_1,24.90 //
agnervikeśyāṃ jajñe tu yuvāsau lohitādhipaḥ /
nakṣatrāṇyṛkṣanāmāno dākṣāyaṇyastu tāḥ smṛtāḥ // BndP_1,24.91 //
svarbhānuḥ siṃhikāputro bhūtasaṃtāpano 'suraḥ /
somarkṣagrahasūryeṣu kīrttitā hyabhimāninaḥ // BndP_1,24.92 //
sthānānyetāni coktāni sthāninaścātha devatāḥ /
śuklamagnimayaṃ sthānaṃ sahasrāṃśorvivasvataḥ // BndP_1,24.93 //
sahasrāṃśostviṣeḥ sthānamammayaṃ śuklameva ca /
āpyaṃ śyāmaṃ manojñasya pañcaraśmergṛhaṃ smṛtam // BndP_1,24.94 //
śukrasyāpyammayaṃ śuklaṃ padmaṃ ṣauḍaḥśaraśmiṣu /
navaraśmestu bhaumasya lauhitaṃ sthānamammayam // BndP_1,24.95 //
haridāpyaṃ bṛhatsthānaṃ dvādaśāṃśairbṛhaspateḥ /
aṣṛ raśmigṛhaṃ proktaṃ kṛṣṇaṃ mandasya cāmmayam // BndP_1,24.96 //
svarbhānostāmasaṃ sthānaṃ bhūtasaṃtāpanālayam /
vijñeyāstārakāḥ sarvā ammayāsttve karaśmayaḥ // BndP_1,24.97 //
āśrayāḥ puṇyakīrtīnāṃ suśuklāścāpi varṇataḥ /
ghanatoyātmikā jñeyāḥ kalpādāveva nirmitāḥ // BndP_1,24.98 //
ādityaraśmisaṃyogātsaṃprakāśātmikāḥ smṛtāḥ /
navayojanasāhasro viṣkaṃbhaḥ savituḥ smṛtaḥ // BndP_1,24.99 //
triguṇāstasya vistāro maṇḍalasya pramāṇataḥ /
dviguṇaḥ sūryavistārādvistāraḥ śaśinaḥ smṛtaḥ // BndP_1,24.100 //
tulyastayostu svarbhānurbhūtvādhastātprasarpati /
uddhṛtya pṛthivīchāyāṃ nirmito maṇḍalākṛtiḥ // BndP_1,24.101 //
svarbhānostu bṛhatsthānaṃ tṛtīyaṃ yattamomayam /
ādityāttacca niṣkramya somaṃ gacchati parvasu // BndP_1,24.102 //
ādityameti somācca punaḥ saureṣu parvasu /
svarbhāsā nudate yasmāttasmātsvarbhānurucyate // BndP_1,24.103 //
candrasya ṣoḍaśo bhāgo bhārgavastu vidhīyate /
viṣkaṃbhānmaṇḍalāccaiva yojanāgrātpramāṇataḥ // BndP_1,24.104 //
bhārgavātpādahīnastu vijñeyo vai bṛhaspatiḥ /
bṛhaspateḥ pāda hīnau bhaumasaurāvubhau smṛtau // BndP_1,24.105 //
vistārānmaṇḍalāccaiva pādahīnastayorbudhaḥ /
tārānakṣatrarūpāṇi vapuṣmanti ca yāni vai // BndP_1,24.106 //
budhena samarūpāṇi vistārānmaṇḍalācca vai /
prāyaśaścandrayogīni vidyādṛkṣāṇi tattvavit // BndP_1,24.107 //
tārānakṣatrarūpāṇi hīnāni tu parasparāt /
śatāni pañca catvāri trīṇi dve caiva yojane // BndP_1,24.108 //
pūrvāparanikṛṣṭāni tārakāmaṇḍalāni ca /
yojanādyarddhamātrāṇi tebhyo hrasvaṃ na vidyate // BndP_1,24.109 //
upariṣṭāttrayasteṣāṃ grahā ye dūrasarpiṇaḥ /
sauroṅgirāśca vakraśca jñeyā mandavicāriṇaḥ // BndP_1,24.110 //
tebhyo 'dha stāttu catvāraḥ punareva mahāgrahāḥ /
sūryasomau budhaścaiva bhārgavaścaiva śīghragāḥ // BndP_1,24.111 //
tāvatyastārakākoṭyo yāvadṛkṣāṇi sarvaśaḥ /
vidhinā niyamāccaiṣāmṛkṣacaryā vyavasthitā // BndP_1,24.112 //
gatistāsu ca sūryasya nīcaucce tvayanakramāt /
uttarāyaṇamārgastho yadā parvasu candramāḥ // BndP_1,24.113 //
uccatvāddṛśyate śīghraṃ nītivyaktairgabhastibhiḥ /
tadā dakṣiṇamārgasyo nīyāṃ vithīmupāśritaḥ // BndP_1,24.114 //
bhūmi lekhāvṛtaḥ sūryaḥ pūrṇāmāvāsyayoḥ sadā /
na dṛśyate yathākālaṃ śīghramastamupaiti ca // BndP_1,24.115 //
tasmāduttaramārgastho hyamāvasyāṃ niśākaraḥ /
dṛśyate dakṣiṇe mārge niyamāddṛśyate na ca // BndP_1,24.116 //
jyotiṣāṃ gatiyogena sūryācandramasāvṛtaḥ /
samānakālāstamayau viṣuvatsu samodayau // BndP_1,24.117 //
uttarāsu ca vīthīṣu vyantarāstamanodayau /
pūrṇāmavāsyayorjñoyau jyotiścakrānuvartinau // BndP_1,24.118 //
dakṣiṇāyanamārgastho yadā carati raśmivān /
tadā sarvagrahāṇāṃ ca sūryo 'dhastātprasarpati // BndP_1,24.119 //
vistīrṇa maṇḍalaṃ kṛtvā tasyorddhva carate śaśī /
nakṣatramaṇḍalaṃ kṛtsnaṃ somādūrddhva prasarpati // BndP_1,24.120 //
nakṣatrebhyo budhaścorddhra budhādūrddhvaṃ tu bhārgavaḥ /
vakrastu bhārgavādūrddhva vakrādūrddhvaṃ bṛhaspatiḥ // BndP_1,24.121 //
tasmācchanaiścaraścorddhvaṃ tasmātsaptarṣimaṇḍalam /
ṛṣīṇāṃ cāpi saptānāṃ dhruva ūrddhvaṃ vyavasthitaḥ // BndP_1,24.122 //
dviguṇeṣu sahasreṣu yojanānāṃ śateṣu ca /
tārāgrahāntarāṇi syurupariṣṭādyathākramam // BndP_1,24.123 //
grahāśca candrasūryauṃ ca divi divyena teja sā /
nityamṛkṣeṣu yujyante gacchanto niyatāḥ kramāt // BndP_1,24.124 //
grahanakṣatrasūryāstu nīcoccamṛjavastathā /
samāgame ca bhede ca paśyanti yugapatprajāḥ // BndP_1,24.125 //
parasparasthitā hyete yujyante ca parasparam /
asaṃkareṇa vijñeyasteṣāṃ yogastu vai budhaiḥ // BndP_1,24.126 //
ityevaṃ sanniveśo vai vṛthivyā jyautiṣasya ca /
dvipānāmudadhīnāṃ ca parvatānāṃ tthaiva ca // BndP_1,24.127 //
varṣāṇāṃ ca nadīnāṃ ca ye ca teṣu vasaṃti vai /
eteṣveva grahāḥ sarve nakṣatreṣu samutthitāḥ // BndP_1,24.128 //
vivasvānaditeḥ putraḥ sūryo vai cākṣuṣeṃ'tare /
viśākhāsu samutpanno grahāṇāṃ prathamo grahaḥ // BndP_1,24.129 //
tviṣimān dharmaputrastu somo devo vasossutaḥ /
śītaraśmiḥ samutpannaḥ kṛttikāsu niśākaraḥ // BndP_1,24.130 //
ṣoḍaśārcirbhṛgoḥ putraḥ śukraḥ sūryādanantaram /
tārāgrahāṇāṃ pravarastiṣyaṛkṣe samutthitaḥ // BndP_1,24.131 //
grahaścāṅgirasaḥ putro dvādaśārcirbṛhaspatiḥ /
phālgunīṣu samutpannaḥ pūrvāsu ca jagadguruḥ // BndP_1,24.132 //
navārcirlohitāṅgaśca prajāpatisuto grahaḥ /
āṣāḍhāsviha pūrvāsu samutpanna iti śrutiḥ // BndP_1,24.133 //
revatīṣveva saptārcistathā sauriḥ śanaiścaraḥ /
saumyo budho dhaniṣṭhāsu pañcārcirudito grahaḥ // BndP_1,24.134 //
tamomayo mṛtyusutaḥ prajākṣayakaraḥ śikhī /
ārśleṣāsu samutpannaḥ sarvahārī mahāgrahaḥ // BndP_1,24.135 //
tathā svanāmadheyeṣu dākṣāyaṇyaḥ samuchritāḥ /
tamovīryamayo rāhuḥ prakṛtyā kṛṣṇamaṇḍalaḥ // BndP_1,24.136 //
bharaṇīṣu samutpanno grahaścandrārkamarddanaḥ /
ete tārā grahāścāpi boddhavyā bhārgavādayaḥ // BndP_1,24.137 //
janmanakṣatrapīḍāsu yānti vaiguṇyatāṃ yataḥ /
spṛśyante tena doṣeṇa tatastadgrahabhaktitaḥ // BndP_1,24.138 //
sarvagrahāṇāmeteṣāmādirāditya ucyate /
tārāgrahāṇāṃ śukrastu ketūnāmapi dhūmavān // BndP_1,24.139 //
dhruvaḥ kīlo grahāṇāṃ tu vibhaktānāṃ caturddiśam /
nakṣatrāṇāṃ śraviṣṭhā syādayanānāṃ tathottaram // BndP_1,24.140 //
varṣāṇāṃ cāpi pañcānāmādyaḥ saṃvatsaraḥ smṛtaḥ /
ṛtūnāṃ śiśiraścāpi māsānāṃ māgha eva ca // BndP_1,24.141 //
pakṣāṇāṃ śuklapakṣaśca tithīnāṃ pratipattathā /
ahorātravibhāgānāmahaścāpi prakīrtitam // BndP_1,24.142 //
muhūrttānāṃ tathaivādirmuhūrtto rudradaivataḥ /
kṣaṇaścāpi nimeṣādiḥ kālaḥ kālavidāṃ varāḥ // BndP_1,24.143 //
śravaṇāntaṃ dhaniṣṭhādi yugaṃ syātpañcavārṣikam /
bhānorgativiśeṣeṇa cakravatparivarttate // BndP_1,24.144 //
divākaraḥ smṛtastasmātkālastadvidbhirīśvaraḥ /
caturvidhānāṃ bhūtānāṃ pravarttakanivarttakaḥ // BndP_1,24.145 //
tasyāpi bhagavānrudraḥ sākṣāddevaḥ pravarttakaḥ /
ityeṣa jyotiṣāmeva saṃniveśor'thaniścayāt // BndP_1,24.146 //
lokasaṃvyavahārārtha mīśvareṇa vinirmitaḥ /
uttarāśravaṇenāsau saṃkṣiptaśca dhruve tathā // BndP_1,24.147 //
sarvatasteṣu vistīrṇo vṛttākāra iva sthitaḥ /
buddhibūrvaṃ bhāgavatā kalpadau saṃpravarttitaḥ // BndP_1,24.148 //
sāśrayaḥ so 'bhimānī ca sarvasya jyotiṣātmakaḥ /
vaiśvarūpapradhānasya pariṇāmo 'yamadbhutaḥ // BndP_1,24.149 //
naitacchakyaṃ prasaṃkhyātuṃ yāthātathyena kenacit /
gatāgataṃ manuṣyeṇa jyotiṣāṃ sāṃsacakṣuṣā // BndP_1,24.150 //
āgamādanumā nācca pratyakṣadupapattitaḥ /
parikṣya nipuṇaṃ buddhyā śraddhātavyaṃ vipaścitā // BndP_1,24.151 //
cakṣuḥ śāstraṃ jalaṃ lekhyaṃ gaṇitaṃ buddhivittamāḥ /
pañcaite hetavo viprā jyotirgaṇavivecane // BndP_1,24.152 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde jyotiṣāṃ sanniveśaṃnaṃ nāma caturviṃśatitamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
etadukvā mahābuddhirvāyurllokahite rataḥ /
jjāpa japyaṃ bhagavānmadhyaṃ prāpte divākare // BndP_1,25.1 //
ṛṣayaścāpi te sarve ye tatrāsansamāgatāḥ /
te sarve niyatātmānastasthuḥ prāñjalayastathā // BndP_1,25.2 //
ya ijyo niyamasyānte prāṇināṃ jīvanaḥ prabhuḥ /
nīlakaṇṭha namaste 'stu ityuvāca sadāgatiḥ // BndP_1,25.3 //
śrutvā tu bhāvitātmāno munayaḥ śaṃsitavratāḥ /
vālakhilyeti vikhyātāḥ pataṅgasahacāriṇaḥ // BndP_1,25.4 //
aṣṭāśītisahasrāmi ṛṣīṇāmūrdhvaretasām /
te sma pṛcchanti vāyu ca vāyuparṇāṃbu bhojanāḥ // BndP_1,25.5 //
nīlakaṇṭheti yatproktaṃ tvayā pavanasattama /
etadguhyaṃ pavitrāṇāṃ puṣṇaṃ puṇyavidāṃ varaḥ // BndP_1,25.6 //
tadvayaṃ śrotumicchāma stanno nigada sattama /
tatsarva śrotumicchāmastvatprasādātprabhañjana // BndP_1,25.7 //
nīlatā yena kaṇṭhasya kāraṇenāṃvikāpateḥ /
śrotumicchāmahe deva tava vaktrādviśeṣataḥ // BndP_1,25.8 //
yāvadvācaḥ pravarttante sarvāstāḥ preritastvayā /
varṇasthānagate vāyo vāgvidhiḥ saṃpravarttate // BndP_1,25.9 //
jñāna pūrvamathotsāhastvatto vāyo pravarttate /
tvayi niṣpūyamāne tu śeṣā varṇapravṛttayaḥ // BndP_1,25.10 //
yatra vāco nivarttante dehavarṇāśca durlabhāḥ /
tvatto hi varṇasadbhāvaḥ sarvagastvaṃ sadānila // BndP_1,25.11 //
nānyaḥ sarvagato devastvadṛte 'sti samīraṇa /
eṣa vai jīvalokaste pratyakṣaḥ sarvato 'nila // BndP_1,25.12 //
vettha vācaspatiṃ devaṃ manonāyakamīśvaram /
brūhi tatkaṇṭhadeśe tu kiṃ kṛtvā rūpavikriyā // BndP_1,25.13 //
vacaḥ śrutvā tatasteṣāṃ munīnāṃ bhāvitātmanāma /
pratyuvāca mahātejā vāyurllokanamaskṛtaḥ // BndP_1,25.14 //
purā kṛtayuge vipro vedanirṇayatatparaḥ /
vasiṣṭho nāma dharmātmā mānaso vai prajāpatiḥ // BndP_1,25.15 //
papraccha kārttikeyaṃ vai mayūravaravāhanam /
mahiṣāsuranārīṇāṃ nayanāñjanataskaram // BndP_1,25.16 //
mahāsenaṃ mahātmanaṃ meghastanitanisvanam /
umāmanaḥ praharṣāṇāṃ bārakacchadmarūpiṇam // BndP_1,25.17 //
kraiñcajīvitahartāraṃ gaurīhṛdayanandanam /
yadetaddṛśyate varya śubhraṃ śubhrāñjanopamam // BndP_1,25.18 //
tatkimarthaṃ samutpannaṃ kaṇṭhe kaṇṭhekundendusaprabhe /
etaddīptāṃya dāntāya bhaktāya brūhi pṛcchate // BndP_1,25.19 //
kathāṃ maṅgalasaṃyuktāṃ pavitrāṃ pāpanāśinīm /
matpriyārthaṃmahābhāga vaktumarhasyaśeṣataḥ // BndP_1,25.20 //
śrutvā vākyaṃ tatastasya vasiṣṭhasya mahātmanaḥ /
pratyuvāca mahātejā devāribalasūdanaḥ // BndP_1,25.21 //
śṛṇuṣva vadatāṃ śreṣṭakathyamānaṃ vaco mama /
umotsaṃgopaviṣṭena yathāpūrvaṃ mayā śrutam // BndP_1,25.22 //
pārvatyā saha saṃvādaḥ śarvasya ca mahātmanaḥ /
tamahaṃ saṃpravakṣyāmi tvatpriyārthaṃ mahāmune // BndP_1,25.23 //
kailāsaśikhare ramye nānādhātuvicitrite /
taruṇādityasaṃkāśe taptacāmīkaraprabhe // BndP_1,25.24 //
vajrasphaṭikasopāne citrapādaśilātale /
jāṃbūnadamaye divye nānādhātu vicitrite // BndP_1,25.25 //
nānādrumalatākīrṇe nānāpuṣpaphalopage /
haṃsakāraṇḍavākīrṇe cakravākopaśobhite // BndP_1,25.26 //
ṣaṭpadodgītabahule dhārāsaṃpātanādite /
mattakraiñcamayūrāṇāṃ nādairvikruṣṭakandare // BndP_1,25.27 //
apsarogaṇasaṃkīrṇe kinnarairupaśobhite /
jīvaṃ jīvakajātīnāṃ virāvairupakūjite // BndP_1,25.28 //
kokilārāvabahule siddhacāraṇasevite /
saurabheyaninādāḍhyaṃ meghastanitanisvane // BndP_1,25.29 //
vināyakabhayodvignakuṃ jarairmuktakandaraiḥ /
vīṇāvāditranirgheṣaiḥ śrotrendriyamanoramaiḥ // BndP_1,25.30 //
dolālaṃbitasaṃghāte vanitāsaṃghasevite /
dhvajālaṃbitadolānāṃ ghaṇṭānāṃ ninadākule // BndP_1,25.31 //
vallakīveṇubahule triṃśadbarhiṇasaṃkule /
mukhamarddalavāditrairvalitāsphoṭitaistathā // BndP_1,25.32 //
krīḍāvegavivādānāṃ nirghoṣaiḥ pūrṇakandare /
haṃsaiḥ parāvataiścaiva bakarājaiḥ sukhasthite // BndP_1,25.33 //
dehabandhairvicitraiścaprakrīḍitagaṇeśvare /
siṃhavyāghramukhairghoravāśitaiścaṇḍavegitaiḥ // BndP_1,25.34 //
mṛgamaṣamukhaiścānyairgajavājimukhaistathā /
biḍālavadanaiścograiḥ kroṣṭukākārasūrttibhiḥ // BndP_1,25.35 //
hrasvairdīrghaiśca sukṛśairlaṃbodaramahīdaraiḥ /
hrasvajaṅghaiḥ praleboṣṭhaistālajaṅghaistathāparaiḥ // BndP_1,25.36 //
gokarṇairekakarṇaiśca mahākarṇairakarṇakaiḥ /
bahupādairmahāpādairekapādairapādakaiḥ // BndP_1,25.37 //
bahunetrairmahānetrairekanetrairanetrakaiḥ /
ekadaṃṣṭrairmahādaṃṣṭrairbahudaṃṣṭrairadaṃṣṭrakaiḥ // BndP_1,25.38 //
ekaśīrṣairmahāśīrṣabahuśīrṣairaśīrṣakaiḥ /
ekajihvairmahājihvairbahujihvairajihvakaiḥ /
evaṃrūpairmahāyogaibhūtarbhūtapatirvṛtaḥ // BndP_1,25.39 //
viśuddhamuktāmaṇiratnabhūṣite śilātale svarṇamaye suramyake /
sukhopaviṣṭaṃ madanāganāśanaṃ provāca vākyaṃ girirājaputrī // BndP_1,25.40 //
bhagavanbhūtabhavyeśa govṛṣāṅkitaśāsana /
tava kaṇṭhe mahādeva bhrājateṃbudasannibham // BndP_1,25.41 //
nātyulbaṇaṃ śubhaṃśubhre nīlābujacayopamam /
kimidaṃ dīpyate deva kaṇṭhe kāmāṅganāśana // BndP_1,25.42 //
ko hetuḥ kāraṇaṃ kiṃ vā kaṇṭhe nīlasttvamīśvara /
etatsarvaṃ yathānyāyaṃ būhi kautūhalaṃ hi me // BndP_1,25.43 //
śrutvā vākyaṃ tatastasyāḥ pārvatyāḥ pāvatīpriyaḥ /
kathāṃ maṅgalasaṃyuktāṃ kathayāmāsa śaṅkaraḥ // BndP_1,25.44 //
maheśvara uvāca
mathyamāne 'mṛte pūrvaṃ kṣīrode suradānavaiḥ /
agre samutthitaṃ ghoraṃ viṣaṅkālānalaprabham // BndP_1,25.45 //
taṃ dṛṣṭvā surasaṃghasca daityāścaiva varānane /
viṣaṇṇavadanāḥ sarve gatāste brahmaṇo 'ntakam // BndP_1,25.46 //
dṛṣṭvā suragaṇānbhītānbrahmovāca mahādyutiḥ /
kimarthaṃ vai mahābhāgā bhītā udvignacetanāḥ // BndP_1,25.47 //
mayā triguṇamaiśvaryaṃ bhavatāṃ saṃprakalpitam /
tena vyāvarttitaiśvaryā yūyaṃ bho surasattamāḥ // BndP_1,25.48 //
tralokyasyeśvarā yūyaṃ sarve vai vigatajvarāḥ /
prajāsarge na so 'stīha yaścājñāṃ me 'tivartayet // BndP_1,25.49 //
vimānacāriṇa sarve sarve svacchandagāminaḥ /
ādhyātmike cādhibhūte adhidaive ca nityaśaḥ // BndP_1,25.50 //
prajāḥ karmavipākena śaktā yūyaṃ pravarttitum /
tatkimarthaṃ bhayodvignā mṛgāḥ siṃhārditā iva // BndP_1,25.51 //
kiṃ duḥśaṃ ko 'nusaṃtāpaḥ kuto vā bhayamāgatam /
etatsarvaṃ yathānyāyaṃ śīghramākhyā tumarhatha // BndP_1,25.52 //
śrutvā vākyaṃ tatastasya brahmaṇaḥ paramātmanaḥ /
ūcuste ṛṣibhiḥ sārddhaṃ suradaityendradānavāḥ // BndP_1,25.53 //
surāsurairmathyamāne pajorāśau pitamāha /
bhujaṅgabhṛṅgasaṃkāśaṃ nīlajīmūtasannibham // BndP_1,25.54 //
prādurbhūtaṃ viṣaṃ ghoraṃ saṃvartāgnisamaprabham /
kālamṛtyurivodbhūtaṃ yugāntādityavarcasam // BndP_1,25.55 //
trailokyotsādasūryābhaṃ visphurattat samantataḥ /
viṣeṇottiṣṭhamānena kālānalasamatviṣā // BndP_1,25.56 //
nirdagdho raktagaurāṅgo kṛtaḥ kṛṣṇo janārddanaḥ /
taṃ dṛṣṭvā raktagaurāṅgaṃ kṛtaṃ kṛṣṇaṃ janārddanam // BndP_1,25.57 //
tataḥ sarve vayaṃ bhītāstvā meva śaraṇaṃ gatāḥ /
surāṇāmasurāṇāṃ ca śrutvā vākyaṃ bhayāvaham // BndP_1,25.58 //
pratyuvāca mahātejā brahmā lokapitāmahaḥ /
śṛṇvantu devatāḥ sarve ṛṣayaśca tapodhanāḥ // BndP_1,25.59 //
yattadagre samutpannaṃ mathyamāne mahodadhau /
viṣaṃ kālānalaprakhyaṃ kālakūṭamiti śrutam // BndP_1,25.60 //
yena prodbhūtamātreṇa na vyarājanta devatāḥ /
tasya viṣṇurahaṃ vāpi sarve vā surapuṅgavāḥ // BndP_1,25.61 //
na śaknuvanti vai soḍhuṃ vegamanyatra śaṅkarāt /
ityuktvā padmagarbhābhaḥ padmāyonirayonijaḥ // BndP_1,25.62 //
oṅkāraṃ samanusmṛtya dhyāyañjayotiḥ samantataḥ /
tataḥ stotuṃ samārabdho brahmā veda vidāṃ varaḥ // BndP_1,25.63 //
namastubhyaṃ virūpākṣa namaste divyacakṣuṣe /
namaḥ pinākahastāya vajrahastāya vai namaḥ // BndP_1,25.64 //
namastrailokya nāthāya bhūtānāṃ pataye namaḥ /
namaḥ surārihantre ca somasūryāgnicakṣuṣe // BndP_1,25.65 //
brahmaṇe caiva rudrāya viṣṇave caiva te namaḥ /
sāṃkhyāya caiva yogāya bhūtagrāmāya vai namaḥ // BndP_1,25.66 //
manmathāṅgavināśāya kālapṛṣṭhāya vai namaḥ /
suretase 'tha rudrāya devadevāya raṃhase // BndP_1,25.67 //
kapardine karālāya śaṅkarāya harāya ca /
kapāline virūpāya śivāya varadāya ca // BndP_1,25.68 //
tripuraghnamakhaghnāya mātṝṇāṃ pataye namaḥ /
vṛddhāya caiva śuddhāya muktāyaiva balāya ca // BndP_1,25.69 //
lokatrayaikavīrāya candrāya varuṇāya ca /
agrāya caiva cogrāya viprāyānekacakṣuṣe // BndP_1,25.70 //
rajase caiva sattvāya namaste 'vyaktayonaye /
nityāya caivānityāya nityānityāya vai namaḥ // BndP_1,25.71 //
vyaktāya caivāvyaktāya vyaktāvyaktāya vai namaḥ /
cintyāya caivācintyāya cintyācintyāya vai namaḥ // BndP_1,25.72 //
jagatāmārttināśāya priyanārāyaṇāya ca /
umāpriyāya śarvāya nandivaktrāṅkitāya ca // BndP_1,25.73 //
pakṣamāsāhddhamāsāya ṛtusaṃvatsarāya ca /
bahurūpāya muṇḍāya daṇḍine ca varūthine // BndP_1,25.74 //
namaḥ kapālahastāya digvāsāya śikhaṇḍine /
dhanvine rathine caiva yamine brahmacāriṇe // BndP_1,25.75 //
ṛgyajuḥ sāmavedāya puruṣāyeśvarāya ca /
ityeva mādicaritaiḥ stotraiḥ stutya namī'stu te /
evaṃ stutvā tato brahmā praṇipatya varānane // BndP_1,25.76 //
jñātvā tu bhaktiṃ mama devatānāṃ gaṅgājalā sphālitamuktakeśaḥ /
sūkṣmo 'si yogātiśayādacintyo na hi prabho vyaktimuphaiṣi rudraḥ // BndP_1,25.77 //
evaṃ bhagavatā pūrvaṃ brahmaṇā lokakartṛṇā /
stuto 'haṃ vividhaiḥ stotrairvedavedāṅgasaṃbhavaiḥ // BndP_1,25.78 //
tato 'haṃ mukhyayā vācā pitāmahamathābravam /
bhūtabhavyabhavannātha lokanātha jagatpate // BndP_1,25.79 //
kiṃ kāryaṃ te mayā brahmankarttavyaṃ vada suvrata /
śrutvā vākyaṃ tato brahmā pratyuvācāṃbujekṣaṇaḥ // BndP_1,25.80 //
bhūtabhavyabhavannātha śrūyatāṃ kāraṇeśvara /
surāsurairmathyamāne payodhau paṅkajekṣaṇa // BndP_1,25.81 //
bhagavanmeghasaṃkāśaṃ nīlajīmūtasannibham /
prādurbhūtaṃ viṣaṃ ghoraṃ saṃvarttāgnisamaprabham // BndP_1,25.82 //
taṃ dṛṣṭvā ca vayaṃ sarve bhītāḥ saṃbhrāntacetasaḥ /
tatpibasva mahādeva lokānāṃ hitakāmyayā // BndP_1,25.83 //
bhavāñchaktaśca bhoktā vai bhavāndevavaraḥ prabho /
tvadṛte 'nyo mahādeva vegaṃ soḍhuṃ na vidyate // BndP_1,25.84 //
evaṃ tasya vacaḥ śrutvā brahmaṇaḥ parameṣṭhinaḥ /
bāḍha mityeva tadvākyaṃ pratigṛhya varānane // BndP_1,25.85 //
tato 'haṃ pātumārabdho viṣamantakasannibham /
pibato me mahāghoraṃ viṣaṃ surabhayapradam // BndP_1,25.86 //
kaṇṭhaḥ samabhavattūrṇaṃ kṛṣṇo vai varavarṇini /
taṃ dṛṣṭvotpalapatrābhaṃ kaṇṭhasaktamivoragam // BndP_1,25.87 //
takṣakaṃ nāgarājānaṃ lelihānamivotthitam /
athovāca mahātejā brahmā lokapitāmahaḥ // BndP_1,25.88 //
śobhase tvaṃ mahādeva kaṇṭhenānena suvrata /
tatastasya vacaḥśrutvā mayā girivarātmaje // BndP_1,25.89 //
kaṇṭhe dhṛtaṃ viṣaṃ ghoraṃ nīlakaṇṭhastato 'smyaham /
paśyatāṃ surasaṃghānāṃ daityānāṃ ca varānane /
yakṣagandharvabhūtānāṃ piśācoragarakṣasām // BndP_1,25.90 //
tatkālakūṭaṃ viṣamugravegaṃ kaṇṭhe dhṛtaṃ parvatarājaputri /
niveśyamānaṃ suradaityasaṃgho dṛṣṭvā paraṃ vismayamājagāma // BndP_1,25.91 //
tataḥ muragaṇāḥ sarve sadaityoragarākṣasāḥ /
ūcuḥ prāñjalayo bhūtvā mattamātaṅgagāmini // BndP_1,25.92 //
ahobalaṃ vīryaparākramaste tvaho vapuryogabalaṃ taveśa // BndP_1,25.93 //
aho prabhutvaṃ tava devadeva mahādbhutaṃ manmathadehanāśana /
tvameva viṣṇuścaturānanastvaṃ tvameva mṛtyurvaradastvameva // BndP_1,25.94 //
tvameva sūryo rajanīkaraśca vyaktistvamevāsya carācarasya /
tvameva vahniḥ pavanastvameva tvameva bhūmiḥ salilaṃ tvameva // BndP_1,25.95 //
tvameva sarvasya carācarasya dhātā vidhātā pralayastvameva /
ityeva muktvā vacanaṃ suredrāḥ pragṛhya somaṃ praṇipatya mūrdhrā /
gatā vimānairanilopavegairmahānagaṃ merumupetya sarve // BndP_1,25.96 //
ityetatparamaṃ guhyaṃ puṇyātpuṇyatamaṃ mahat // BndP_1,25.97 //
nīlakaṇṭha iti proktaṃ triṣu lokeṣu viśrutam /
svayaṃbhuvā svayaṃ proktā kathā pāpapraṇāśinī // BndP_1,25.98 //
yastu dhārayate nityaṃ brahmodgītāmimāṃ śubhām /
tasyāhaṃ saṃpravakṣyāmi phalaṃ suvipulaṃ mahat // BndP_1,25.99 //
viṣaṃ tasya varārohe sthāvaraṃ jaṅgamaṃ tathā /
gātraṃ prāpya tu suśroṇi kṣapraṃ tatpratihanyate // BndP_1,25.100 //
śamāyatyaśubhaṃ ghoraṃ duḥkhapnaṃ cāpakarṣati /
strīṣu vallabhatāṃ yāti sabhāyāṃ pārthivasya ca // BndP_1,25.101 //
vivāde jayamāpnoti yuddhe vijayameva ca /
gacchati kṣemamadhvānaṃ gṛhebhyo nityasaṃpadā // BndP_1,25.102 //
śarīrasyeha vakṣyāmi gatiṃ tasya varānane /
hariśmaśrurnīlakaṇṭhaḥ śaśāṅkāṅkitamūrddhajaḥ // BndP_1,25.103 //
tryakṣastriśūlapāṇiśca vṛṣa cānaḥ pinākadhṛk /
nanditulyabalaḥ śrīmānnanditulyaparākramaḥ // BndP_1,25.104 //
vicaratyakhilāṃllokāmsaptalokānmamājñayā /
na hanyate gati stasya anilasya yathāṃbare // BndP_1,25.105 //
mama tulyabalo bhūtvā tiṣṭhatyābhūtasaṃplavāt /
mama bhaktayā varārohe ye ca śṛmvanti mānavāḥ // BndP_1,25.106 //
teṣāṃ gatiṃ pravakṣyāmi tviha loke paratra ca /
brāhmaṇo vedamāpnoti kṣatriyo vindate mahīm // BndP_1,25.107 //
vaiśyastu labhate lābhaṃ śūdraḥ sukhamavāpnuyāt /
vyādhito mucyate rogādbaddho mucyeta bandhanāt // BndP_1,25.108 //
gurviṇī labhate putraṃ kanyā vidati satpatim /
naṣṭaṃ ca labhate dravyamiha loke paratra ca // BndP_1,25.109 //
gavāṃ śatasahasrasya samyagdattasya yatphalam /
tatphalaṃ labhate martyaḥ śrutvā divyā mimāṃ kathām // BndP_1,25.110 //
pādaṃ vāthārddhapādaṃ vār ślokarṃ ślokārddhameva vā /
yastu dhārayate nityaṃ rudralokaṃ sa gacchati // BndP_1,25.111 //
athavā sarvamevedaṃ devabrāhmaṇasannidhau /
yaḥ paṭhenmānavo nityaṃ madgatenāntarātmanā // BndP_1,25.112 //
śraddhadhānaḥ sadā bhakto rūdralokaṃ sa gacchati /
paṭhecca devi bhaktyā ca pāṭhayecca naraḥ sadā // BndP_1,25.113 //
ataḥ parataraṃ stotraṃ na bhūtaṃ na bhaviṣyati /
nāpi yakṣāḥ piśācā vā na bhūtā na vināyakāḥ /
kuryurvighnaṃ gṛhe tasya yatrāyaṃ tiṣṭhati stavaḥ // BndP_1,25.114 //
mayā nu tuṣṭena tavāṃbujekṣaṇe stavasya māhātmyama ghaughanāśanam /
niveditaṃ puṇyaphalādiyuktaṃ svayaṃ ca kītaṃ caturānanena // BndP_1,25.115 //
kathāmimāṃ puṇyaphalādiyuktāṃ nivedya devyai śaśibaddhamūrddhajaḥ /
vṛṣasya pṛṣṭhena sahomayā prabhujagāma kailāsaguhāṃ guhapriyaḥ // BndP_1,25.116 //
śrutaṃ mayā pāpaharaṃ tadantike niveditaṃ te 'tha mayā prajāpateḥ /
adhītya sarvaṃ tvakhilaṃ salakṣaṇaṃ prayāti cādityapadaṃ dvijottamaḥ // BndP_1,25.117 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrva bhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde nīlakaṇṭhanāmotpattikathanaṃ nāma pañcaviṃśatitamo 'dhyāyaḥ
ṛṣaya ūcuḥ
bhūya ṣuta mahābuddhe kathayasva mahātmanaḥ /
mahādevasya māhātmyaṃ śrotuṃ kautūhalaṃ ca naḥ // BndP_1,27.1 //
kathaṃ dāruvaṇe deva-ṛṣisaṃghaniṣevite /
cakāra veṣaṃ vikṛtaṃ yena buddhā maharṣayaḥ // BndP_1,27.2 //
jñātvā ca te mahādevaṃ tato bhrāntā hyacetasaḥ /
ārādhayanprasādārthaṃ naiṣāṃ tuṣṭaḥ punarbhavaḥ // BndP_1,27.3 //
etatsarvaṃ yathāvṛttaṃ devadevena ceṣṭitam /
tatsarvaṃ kathayasveha tvaṃ no buddhimatāṃ varaḥ // BndP_1,27.4 //
sūta uvāca
śrūyatāmabhidhāsyāmi dharmametamatandritāḥ /
nirmmitaṃ devadevena bhaktānāmanukaṃpayā // BndP_1,27.5 //
purā kṛtayuge viprāḥ śṛṅge himavataḥ śubhe /
devadāruvanaṃ ramyaṃ nānādrumalatākulam // BndP_1,27.6 //
bahavo munayastatra tapasyanto munivratāḥ /
śaivāla bhojanāḥ kecitkecidantarjaleśayāḥ // BndP_1,27.7 //
kecidabhrāvakāśāstu pādāṅguṣṭhāgradhiṣṭhitāḥ /
dantolūkhalinaścānye tvaśmakuṭṭāstathā pare // BndP_1,27.8 //
sthānavīrāsanāścānye mṛgayaryāratāstathā /
kālaṃ nayanti tapasā tīvreṇa ca mahādhiyaḥ // BndP_1,27.9 //
tatasteṣāṃ prasādārtha devastadvanamāgataḥ /
bhasmapāṇḍuradigdhāṅgo nagno vikṛtalakṣaṇaḥ // BndP_1,27.10 //
vikṛtasrastakeśaśca karāladaśanastathā /
ulmukavyagrahastaśca raktapiṅgalalocanaḥ // BndP_1,27.11 //
śiśnaṃ savṛṣaṇaṃ tasya raktagairikasannibham /
mukhamaṅgāravarṇena śuklena ca vibhūṣitam // BndP_1,27.12 //
kvacitsa hasate raudraṃ kvacidgāyati vismi taḥ /
kvacinnṛtyati śṛṅgārī kvacidrauti muhurmuhuḥ // BndP_1,27.13 //
nṛtyanta rurudhustūrṇaṃ patnyasteṣāṃ vimohitāḥ /
āśrame 'bhyāgato 'bhīkṣṇaṃ yā cate ca punaḥ punaḥ // BndP_1,27.14 //
bhāryā kṛtā tathārūpā tṛṇābharaṇabhūṣitā /
vṛṣanādaṃ pragarjanvai kharanādaṃ nanāda ca // BndP_1,27.15 //
tathā vañcitumā rabdho hāsayansarvadehinaḥ /
tataste munayaḥ kruddhāḥ krodhena kaluṣīkṛtāḥ // BndP_1,27.16 //
mohitā māyayā sarve śapituṃ samupasthitāḥ /
karavadgāyase yasmātkharastasmādbhaviṣyasi // BndP_1,27.17 //
rākṣaso vā piśāco vā dānavo vātha vā tathā /
yathā vaicchaṃstathā sarve kruddhāste munayaḥ samam // BndP_1,27.18 //
śepuḥ śāsaistu vividhaistaṃ devaṃ bhuvaneśvaram /
tapāṃsi teṣāṃ sarveṣāṃ pratyāhanyanta śaṅkare // BndP_1,27.19 //
yathādityaprakāśena tārakā nabhasi sthitāḥ /
na dyotante prakāśena tadvattejāṃsi śaṅkare // BndP_1,27.20 //
śrūyate ṛṣiśāpena brahmaṇaḥ sumahātmanaḥ /
samṛddhaḥ śreyasāṃ yauniryajño vai nāśamāptavān // BndP_1,27.21 //
bhṛgorapi ca śāpena viṣṇuḥ paramaviyavān /
prādurbhāvāndaśa prāpto duḥkhitaśca sadā kṛtaḥ // BndP_1,27.22 //
indrasyāpi hi dharmajñaḥ śiśnaṃ savṛṣaṇaṃ purā /
ṛṣiṇā gautamenorvyāṃ kruddhena vinipātitam // BndP_1,27.23 //
garbhavāso vasūnāṃ ca śāpena vihita stathā /
ṛṣīṇāṃ caiva śāpena nahuṣaḥ sarpatāṃ gataḥ // BndP_1,27.24 //
kṣīrodaśca samudraśca hyapeyo brāhmaṇaiḥ kṛtaḥ /
dharmaścātra praśapto vai māṇḍavyena mahātmanā // BndP_1,27.25 //
ete cānye ca bahavo yātanāṃ ca samāgatāḥ /
varjayitvā virūpākṣaṃ devadevaṃ maheśvaram // BndP_1,27.26 //
evaṃ hi mohitāstena na cābuddhyanta śaṅkaram /
tataste ṛṣayaḥ sarve parasparamathābruvan // BndP_1,27.27 //
na cāyaṃ vidhirasmākaṃ gṛhasthānāṃ vidhīyate /
brahmacarya ratānāṃ ca vane vā vanavāsinām // BndP_1,27.28 //
yatīnāṃ vā tathā dharmo nāyaṃ dṛṣṭaḥ kathañcana /
anayastu mahāneṣa yenāyaṃ mohito dvijāḥ // BndP_1,27.29 //
liṅgaṃ prapātayasvaitannāyaṃ dharmastapasvinām /
vadasva vācā madhuraṃ vastramekaṃ samāśraya // BndP_1,27.30 //
tyājite ca tvayā liṅge tataḥ pūjāmavāpsyasi /
ṛṣīṇāṃ tadvacaḥ śrutvā bhagavānbhaganetrahā // BndP_1,27.31 //
uvāca ślakṣṇayā vācā prahasanniva śaṅkaraḥ /
na śakyamidamasmā kaṃ liṅgaṃ pātayituṃ balāt // BndP_1,27.32 //
brahmādidaivataiḥ sarvaiḥ kimutānyaistapodhanaiḥ /
pātayeyamahaṃ caitalliṅgaṃ bho dvijasattamāḥ // BndP_1,27.33 //
āśrame tiṣṭha vā gaccha vākyamityeva te 'bruvan /
evamukto mahādevaḥ pratdṛṣṭendriyaceṣṭitaḥ // BndP_1,27.34 //
sarveṣāṃ paśyatāmeva tatraivāntardadhe prabhuḥ /
antarhite bhagavati tathā liṅge kṛte bhave // BndP_1,27.35 //
trailokye sarvabhūtānāṃ prādurbhāvo na jāyate /
vyākulaṃ ca tadā sarvaṃ na prakāśeta kiñcana // BndP_1,27.36 //
tapate caiva nādityo niṣprabhaḥ pāvakastathā /
nakṣatrāṇi grahāścaiva viparītā vijajñire // BndP_1,27.37 //
saṃtānārtha pravṛttānāmṛṣīṇāṃ vibhavātmanām /
kratavo na vyavarttanta ṛtukālābhigāminām // BndP_1,27.38 //
te carati punarddharmmaṃ nirmamā nirahaṅkṛtāḥ /
naṣṭaprabhāvavīryāśca naṣṭatejasa eva ca // BndP_1,27.39 //
dharme caiva matisteṣāṃ tadā na vyavatiṣṭhate /
te tusarve samāgamya brahmalokamupāgatāḥ // BndP_1,27.40 //
brahmaṇo bhavanaṃ gatvā dṛṣṭvā puṣpakasaṃbhavam /
pādayoḥ patitāḥ sarve śivavṛttāntamūcire // BndP_1,27.41 //
vikaṭaḥ stabdhakeśaśca karāladaśanastathā /
ulūkavyagrahastaśca raktapiṅgalalocanaḥ // BndP_1,27.42 //
śiśnaṃ savṛṣaṇaṃ tasya raktaṃ gairikamaṇḍitam /
snuṣāṇāṃ ca duhitṝṇāṃ putrīṇāṃ ca viśeṣataḥ // BndP_1,27.43 //
vartamānastataḥ pārśve viparītābhilāṣataḥ /
unmatta iti vijñāya so 'smābhiravamānitaḥ // BndP_1,27.44 //
ākruṣṭastāḍitaścāpi liṅgaṃ cāpyasya coddhṛtam /
tasya krodhaprasādārthaṃ vayaṃ te śaraṇaṃ gatāḥ // BndP_1,27.45 //
etatkāryaṃ na jānīmastanno brūhi pitāmaha /
ṛṣīṇāṃ tadvacaḥ śrutvā dhyānādvijñāya ceśvaram // BndP_1,27.46 //
pratyuvāca tato brahmā vākyaṃ ca susamā hitaḥ /
eṣa devo mahādevo vijñeyastu maheśvaraḥ // BndP_1,27.47 //
na tasya paramaṃ kiñcitpadaṃ samadhigamyate /
devānāṃ ca ṛṣīṇāṃ ca pitṛṇāṃ caiva sa prabhuḥ // BndP_1,27.48 //
sahasrayugaparyante pralaye sarvadehinām /
saṃharatyeṣa bhagavān kālo bhūtvā maheśvaraḥ // BndP_1,27.49 //
eṣa caiva prajāḥ sarvāḥ sṛjatyekaḥ svatejasā /
eṣa cikrī ca vakṣojaśrīvatsakṛtalakṣaṇaḥ // BndP_1,27.50 //
yegī kṛtayuge caiva tretāyāṃ kraturucyate /
dvāpare caiva kālāgnirdharmaketuḥ kalau smṛtaḥ // BndP_1,27.51 //
rudrasya mūrttayastisro vijñeyāścāpi paṇḍitaiḥ /
tamo hyagnī rajo brahmā sattvaṃ viṣṇuḥ prakāśakaḥ // BndP_1,27.52 //
mūrttirekā smṛtā yasya digvāsāśca śivāhvayā /
yatra tiṣṭhanti tadbrahmayogena tu samanvitam // BndP_1,27.53 //
tasmāddevaṃ devadevamī śānaṃ prabhumavyayam /
ārādhayata viprendrā jitakrodhā jitendriyāḥ // BndP_1,27.54 //
dṛṣṭaṃ vai yādṛśaṃ tasya liṅgamāsīnmahātmanaḥ /
tādṛkpratikṛtiṃ kṛtvā śūlapāṇiṃ prapadyata // BndP_1,27.55 //
tato drakṣyatha deveśaṃ durdarśamakṛtātmabhiḥ /
yaṃ dṛṣṭvā sarvamajñānamadharmaśca pramaśyati // BndP_1,27.56 //
tataḥ pradakṣiṇaṃ kṛtvā brahmāṇamamitaujasam /
āsthitā vītaśokāste devadāruvane tataḥ // BndP_1,27.57 //
ārādhayitumārabdhā brahmaṇā kathitaṃ yathā /
sthaṇḍileṣu vicitreṣu parvateṣu guhāsu ca // BndP_1,27.58 //
nadīnāṃ ca vicitreṣu pulineṣu śubheṣu ca /
evaṃ saṃvatsare pūrṇe vasaṃte samupasthite /
tadeva rūpamāsthāya devastadvanamāgataḥ // BndP_1,27.59 //
kusumitabahupādapālatākaṃ bhramaragaṇai rupagīyamānakhaṇḍam /
parabhṛtaparipūrṇacāruśabdaṃ praviśati tadvanamāśramaṃ maheśaḥ // BndP_1,27.60 //
tatastaṃ munayaḥ sarve tuṣṭuvuḥ susamāhitāḥ // BndP_1,27.61 //
adbhirvivadhamālyaiśca dhūpamandhaistathaiva ca /
sapatnīkā mahābhāgāḥ saputrāḥ saparicchadāḥ // BndP_1,27.62 //
mṛdu bhaste tadā vāgbhirgirīśamidamabruvan /
ajñānāddevadevasya yadasmābhignuṣṭhitam // BndP_1,27.63 //
karmaṇā manasā vācā tatsarvaṃ kṣantumarhasi /
caritāni vicitrāṇi guhyāni gahanāni ca // BndP_1,27.64 //
brahmādīnāṃ ca devānāṃ durvijñeyāni śaṅkara /
svāgataṃ te na jānīmo gatiṃ naiva ca naiva ca // BndP_1,27.65 //
viśveśvara mahādeva yo 'si so 'si namo 'stu te /
stuvanti tvāṃ mahātmāno devadevaṃ maheśvaram // BndP_1,27.66 //
namo bhavāya bhavyāya bhāvanāyodbhavāya ca /
anantabalavīryāya bhūtānāṃ pataye namaḥ // BndP_1,27.67 //
saṃhartre kapiśāṅgāya avyayāya vyayāya ca /
gaṅgā saliladhārāya cādhārāya guṇātmane // BndP_1,27.68 //
tryaṃbakāya trinetrāya triśūlavaradhāriṇe /
kandarpāya namastubhyaṃ namo 'stu paramātmane // BndP_1,27.69 //
śakarāya vṛṣāṅkāya gaṇānāṃ pataye namaḥ /
daṇḍahastāya kālāya pāśahastāya vai namaḥ // BndP_1,27.70 //
vedamantrapradhānāya śatajihvāya te namaḥ /
bhūtaṃ bhavyaṃ bhaviṣyacca sthāvaraṃ caṅgamaṃ ca yat // BndP_1,27.71 //
tava dehātsamutpannaṃ deva sarvamidaṃ jagat /
śebho pāhi ca bhadraṃ te prasīda bhagavaṃstataḥ // BndP_1,27.72 //
ajñānādyadi vā jñānādyatkiñcitkurute naraḥ /
tatsarvaṃ bhagavāneva kurute yogamāyayā // BndP_1,27.73 //
evaṃ stutvā tu munayaḥ prahṛṣṭenāntarātmanā /
yācante tapasā yuktāḥ paśyāmasttvāṃ yathā purā // BndP_1,27.74 //
prakṛtisthaṃ ca te liṅgaṃ tathaivāstu yathā purā /
namo digvāsase nityaṃ kiṅkiṇījālamāline // BndP_1,27.75 //
vikaṭāya karālāya karālavadanāya ca /
arūpāya surūpāya viśvarūpāya te namaḥ // BndP_1,27.76 //
kaṭaṅkaṭāya rūdrāya svāhākārāya vai namaḥ /
sarvaprāṇātmane tubhyaṃ guṇadehāya vai namaḥ // BndP_1,27.77 //
durggandhāya sugandhāya śūlahastāya vai namaḥ /
svayaṃ nīlaśikhaṇḍāya śrīkaṇṭhāya namo namaḥ /
nīlakaṇṭhāya devāya citābhasmāṅgarāgiṇe // BndP_1,27.78 //
guṇatrayātmane tubhyaṃ namo viśvāya vedhase /
śmaśānavāsine nityaṃ pretarūpāya vai namaḥ // BndP_1,27.79 //
tvaṃ brahmā sarvadevānāṃ rudrāṇāṃ nīlalohitaḥ /
ātmā ca sarvabhūtānāṃ sāṃkhyaiḥ puruṣa ucyate // BndP_1,27.80 //
parvatānāṃ mahāmerurnakṣatrāṇāṃ ca candramāḥ /
ṛṣīṇāṃ ca vasiṣṭhastvaṃ devānāṃ vāsavastathā // BndP_1,27.81 //
oṅkaraḥ sarvavedānāṃ jyeṣṭhasāma ca sāmasu /
āraṇyānāṃ ca sarveṣāṃ siṃhastvaṃ parameśvaraḥ // BndP_1,27.82 //
grāmyāṇāmṛṣabhaścāpi bhagavāṃllokapūjitaḥ /
sarvathā varttamāno 'pi yoyo bhāvo bhaviṣyati // BndP_1,27.83 //
tvāmeva tatra paśyāmo brahmaṇā kathitaṃ yathā /
kāmaḥ krodhaśca lobhaśca viṣādo mada eva ca // BndP_1,27.84 //
etadicchāma vai roddhuṃ prasīda parameśvara /
mahāsaṃharaṇe prāpte tvayā deva kṛtātmanā // BndP_1,27.85 //
karaṃ lalāṭe saṃpīḍya vahnirutpāditastvayā /
tenāgninā tadā lokā arcirbhiḥ sarvato vṛtāḥ // BndP_1,27.86 //
tasmādagnisamā hyete bahavo vikṛtāgnayaḥ /
yāni cānyānibhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca // BndP_1,27.87 //
dahyante prāṇinaste tu tvatsamutthena vāhninā /
asmākaṃ dahyamānānāṃ trātā bhava sureśvara // BndP_1,27.88 //
tvaṃ ca lokahitārthāya bhūtāni pariṣiñcasi /
maheśvara mahābhāga prabho śubhanirīkṣaka // BndP_1,27.89 //
ājñāpaya vayaṃ nātha karttāro vacanaṃ tava /
rūpakoṭisahasreṣu rūpakoṭiśateṣu ca // BndP_1,27.90 //
antaṃ gantuṃ na śaktāḥ sma tava deva namo 'stu te /
tatastu bhagavānīśa idaṃ vacanamabravīt // BndP_1,27.91 //
ye hi me bhasmaniratā bhasmanā dagdhakilbiṣāḥ /
yathoktakāriṇo dāntā viprā dhyānaparāyaṇāḥ // BndP_1,27.92 //
na tānparivadedvidvān na ca tānatilaṅghayet /
na cemānapriyaṃ brūyādamutreha hitārthavān // BndP_1,27.93 //
yastānnindati mūḍhātmā mahādevaṃsa nindati /
yastvetānpūjayennityaṃ sa pūjayati śaṅkaram /
evaṃ caratha bhadraṃ vo mattaḥ siddhimavāpsyatha // BndP_1,27.94 //
atulamiha mahātamaḥ praṇāśaṃśivakathitaṃ paramaṃ vidhiṃ viditvā /
apagatabhayalobhamohacintāḥ saha patitāḥ mahasā śirobhirūhuḥ // BndP_1,27.95 //
tataste muditā viprāḥ prakṛtisthe maheśvare /
gandhodakaiḥ suśuddhaiśca kuśapuṣpavimiśritaiḥ // BndP_1,27.96 //
snāpayanti mahākumbhairadbhirdevaṃ maheśvaram /
gāyanti vividhairguhyair huṃkāraiścāpi susvaraiḥ // BndP_1,27.97 //
namo digvāsase deva kiṅkiṇīdhrāya vai namaḥ /
arddha nārīśarīrāya sāṃkhyayogapravarttine // BndP_1,27.98 //
ghanavāhanakṛṣṇāya gajacarmanivāsine /
kṛṣṇājinottarīyāya vyālayajñopavītine // BndP_1,27.99 //
suracitacitravicitrakuṇḍalāya suracitamālyavibhūṣaṇāya tubhyam /
mṛgapativaracarmavāsase te pṛthuparaśo ca namostu śaṅkarāya // BndP_1,27.100 //
bhūyaśca sthāpite liṅge lokānāṃ hitakāmyayā /
varṇadharmaparāścaiva ceruste munisattamāḥ // BndP_1,27.101 //
tatastānsa munīnprītaḥ pratyuvāca maheśvaraḥ /
prītosmi yuṣmattapasā varaṃ vṛṇuta muvratāḥ // BndP_1,27.102 //
tataste munayassarve praṇipatya maheśvaram /
bhṛgvaṅgirā vasiṣṭhaśca viśvāmitrastathaiva ca // BndP_1,27.103 //
gautamo 'triḥ sukeśaśca pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ /
marīciḥ kaśyapaścāpi saṃvartaśca mahātapāḥ // BndP_1,27.104 //
te praṇamya mahādevamidaṃ vacanamabruvan /
bhasmasnānaṃ ca nagnatvaṃ vāmatvaṃ pratilomatā /
sevyāsevyatvaṃ tu vibho etadicchāma veditum // BndP_1,27.105 //
bhagavānuvāca
etadvaḥ saṃpravakṣyāmi kathāsarvasvamadya vai /
agnirhyahaṃ somayutaḥ somaścāgnimupaśritaḥ // BndP_1,27.106 //
kṛtākṛtaṃ vadantyagniṃ bhūyo lokāḥ samāśritāḥ /
asakṛccāgninā dagdhaṃ jagatsthāvarajaṅgamam // BndP_1,27.107 //
bhasmasādhyaṃ hi tatsarvaṃ pavitramida muttamam /
bhasmanā vīryamāsthāya bhūtāni pariṣiñcati // BndP_1,27.108 //
agnikāryaṃ ca yatkṛtvā kariṣyati ca tryāyuṣam /
bhasmanā mama vīryeṇa mucyate sarvakilbiṣaiḥ // BndP_1,27.109 //
bhāsayatyeva yadbhasma śubhaṃ vāsayate ca yat /
tatkṣaṇātsarvapāpānāṃ bhasmeti parikīrtyate // BndP_1,27.110 //
ūṣmapāḥ pitaro jñeyā devā vai somasaṃbhavāḥ /
agnīṣomātmakaṃ sarvaṃ jagatsthāvarajaṃ gamam // BndP_1,27.111 //
ahamagnirmahātejāḥ somaścaiṣā mamāṃbikā /
ahamagniśca somaśca prakṛtyā puruṣaḥ svayam // BndP_1,27.112 //
tasmādbhasma mahābhāgā madvīryamiti cocyate /
svavīryaṃ vapuṣā caiva dhārayāmīti vai sthitiḥ // BndP_1,27.113 //
tadā prabhṛti lokeṣu rakṣārthamaśubheṣu ca /
bhasmanā kriyate rakṣā sūtikānāṃ gṛheṣu ca // BndP_1,27.114 //
bhasmasnānaviśuddhātmā jitakrodho jitendriyaḥ /
matsamīpasupāgamya na bhūyo vinivartate // BndP_1,27.115 //
vrataṃ pāśupataṃ yogaṃ kāpālaṃ yoganirmitam /
pūrvaṃ pāśupataṃ hyetannirmitaṃ tadanuttamam // BndP_1,27.116 //
śeṣāścāśramiṇaḥ sarve paścātsṛṣṭāḥ svayaṃbhuvā /
sṛṣṭireṣā mayā sṛṣṭā lajjāmohabhayātmikā // BndP_1,27.117 //
nagnā eva hi jāyante devatā munayastathā /
ye cānyemānavā loke sarve jāyantyavāsasaḥ // BndP_1,27.118 //
indriyairajitairnagnā dukūlenāpi saṃvṛtāḥ /
taireva saṃvṛto guptona vastraṃ kāraṇaṃ smṛtam // BndP_1,27.119 //
kṣamā dhṛtirahiṃsā ca vairāgyaṃ caiva sarvaśaḥ /
tulyau mānāpamānau ca tatprāvaraṇamuttamam // BndP_1,27.120 //
bhasmapāṇḍuradigdhāṅgo dhyāyate manasā bhavam /
yadyakāryasahasrāṇi kṛtvā snāyati bhasmanā // BndP_1,27.121 //
tatsarvaṃ dahate bhasma yathāgnistejasā vanam /
tasmā dyatnaparo bhūtvā trikālamapi yaḥ sadā // BndP_1,27.122 //
bhasmanā kurute snānaṃ gāṇapatyaṃ sa gacchati /
saṃhṛtya ca kratūnsarvāngṛhītvāmṛtamutta mam // BndP_1,27.123 //
dhyāyanti ye mahādevaṃ līnāstadbhāvabhāvitāḥ /
uttareṇātha panthānaṃ te 'mṛtatvamavāpnuyuḥ // BndP_1,27.124 //
dakṣiṇenātha panthānaṃ ye śmaśānāni bhejire /
aṇimā mahimā caiva laghimā prāptireva ca // BndP_1,27.125 //
garimā pañcamī caiva ṣaṣṭhaṃ prākāmyameva ca /
īśitvaṃ ca vaśitvaṃ ca hyamaratvaṃ ca te gatāḥ // BndP_1,27.126 //
indrādayastathā devāḥ kāmikaṃ vratamāsthitāḥ /
aiśvaryaṃ paramaṃ prāpya sarve prathitatejasaḥ // BndP_1,27.127 //
vyapagatamadamohamuktarāgāstamerahajadoṣavivarjitasvabhāvāḥ /
paribhavamidamuttamaṃ viditvā paśupatidayitamidaṃ vrataṃ caradhvam // BndP_1,27.128 //
yaḥ paṭhedvai śucirbhūtvā śraddadhāno jitendriyaḥ /
sarvapāpaviśuddhātmā rudralokaṃ sa gacchati // BndP_1,27.129 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāda dāruvanapraveśabhasmasnānavidhirnāma saptaviṃśatitamo 'dhyāyaḥ
ṛṣiruvāca
agātkathamamāvasyāṃ māsi māsi divaṃ nṛpaḥ /
ailaḥ purūravāḥ sūta kathaṃ vātarpayatpitṝn // BndP_1,28.1 //
sūta uvāca
tasya te 'haṃ pravakṣyāmi prabhāvaṃ śāṃśapāyane /
ailasyādityasaṃyogaṃ somasya ca mahātmanaḥ // BndP_1,28.2 //
antaḥsāramayasyendoḥ pakṣayoḥ śuklakṛṣṇayoḥ /
hrāsavṛddhī pidṛmataḥ pitryasya ca vinirṇayam // BndP_1,28.3 //
somāccaivāmṛtaprāptiṃ pitṝṇāṃ tarvaṇaṃ tathā /
kāvyāgniṣvāttamaumyānāṃ pitṝṇāñcaiva darśanam // BndP_1,28.4 //
yathā purūravāścaiva tarpayāmāsa vai pitṝn /
etatsarvaṃ pravakṣyāmi parvāṇi ca yathākramam // BndP_1,28.5 //
yadā tu candrasūryauṃ vai nakṣatreṇa samāgatau /
amāvasyāṃ nivasata ekarātraikamaṇḍalau // BndP_1,28.6 //
sa gacchati tadā draṣṭuṃ divākaraniśākarau /
amāvasyāmamāvāsyāṃ mātāmahapitāmahau // BndP_1,28.7 //
abhivādya sa tau tatra kālāpekṣaḥ pratīkṣate /
prasyandamānātsomāttu pitrarthaṃ tu pariśravān // BndP_1,28.8 //
ailaḥ purūravā vidvānmāsaśrāddhacikīrṣayā /
upāste pitṛmantaṃ taṃ somaṃ divi samāsthitaḥ // BndP_1,28.9 //
dvilavāṃ kuhūmātrāṃ ca te ubhe tu vicārya saḥ /
sinīvālīpramāṇebhyaḥ sinīvālīmupāsya saḥ // BndP_1,28.10 //
kuhūmātraḥ kalāṃ caiva jñātvopāste kuhūṃ tathā /
sa tadā tāmupāsīnaḥ kālāpekṣaḥ prapaśyati // BndP_1,28.11 //
sudhāmṛtaṃ tu tatsomātsravadvai māsatṛptaye /
daśabhiḥ pañcabhiścaiva sudhāmṛtaparisravaiḥ // BndP_1,28.12 //
kṛṣṇapakṣe bhujāṃ prītyā dahyamānāṃ tathāṃśubhiḥ /
sadyaḥ prakṣaratā tena saumyena madhunā tu saḥ // BndP_1,28.13 //
nirvāteṣtratha pakṣeṣu pitryeṇa vidhinā divi /
sudhāmṛtena rājaindrastarpa yāmāsa vai pitṝn // BndP_1,28.14 //
saumyānbarhiṣadaḥ kāvyānagniṣvāttāṃstathaiva ca /
ṛtamagnistu yaḥ proktaḥ sa tu saṃvatsaro mataḥ // BndP_1,28.15 //
jajñire hyṛtavastasmāddhyṛtubhyaścārttavāstathā /
ārtavā hyarddhamāsākhyāḥ pitaro hyṛtusūnavaḥ // BndP_1,28.16 //
ṛtavaḥ pitāmahā māsā ayanāhyabdasūnavaḥ /
prapitāmahāstu vai devāḥ pañcābdā brahmaṇaḥ sutāḥ // BndP_1,28.17 //
saumyāstu somajā jñeyāḥ kāvyā jñeyāḥ kaveḥ sutāḥ /
upahūtāḥ smṛtā devāḥ somajāḥ somapāḥ smṛtāḥ // BndP_1,28.18 //
ājyapāstu smṛtāḥ kāvyāstisrastāḥ pitṛjātayaḥ /
kāvyā barhiṣada ścaiva agniṣvāttāśca tāstridhā // BndP_1,28.19 //
gṛhasthā ye ca yajvāna ṛturbarhiṣado dhruvam /
gṛhasthāścāpyayajvāna agniṣvāttāstathārttavāḥ // BndP_1,28.20 //
aṣṭakāpatayaḥ kāvyāḥ pañcābdāstānnibodhata /
teṣāṃ saṃvatsaro hyagniḥ sūyastu parivatsaraḥ // BndP_1,28.21 //
soma iḍvatsaraḥ prokto vāyuścaivānuvatsaraḥ /
rudrastu vatsarasteṣāṃ pañcābdāste yugātmakāḥ // BndP_1,28.22 //
kāvyāścaivoṣmapāścaiva divākīrtyāśca te smṛtāḥ /
ye te pibantyamāvasyāṃ māsimāsi sudhāṃ divi // BndP_1,28.23 //
tāṃstena tarpayāmāsa yāvadāsītpurūravāḥ /
yasmātprasravate somānmāsi māsi dhinoti ca // BndP_1,28.24 //
tasmātsudhāmṛtaṃ tadvai pitṝṇāṃ somapāyinām /
evaṃ tadamṛtaṃ saumyaṃ sudhā ca madu caiva ha // BndP_1,28.25 //
kṛṣṇapakṣe yathā vendoḥ kalāḥ pañcadaśa kramāt /
pibantyaṃbumayaṃ devāstrayastriṃśattu chandanāḥ // BndP_1,28.26 //
pītvārddhamāsaṃ gacchanti caturdaśyāṃ sudhāmṛtam /
ityevaṃ pīyamānaistu devaiḥ sarvairniśākaraḥ // BndP_1,28.27 //
samāgacchatyamāvasyāṃ bhāge pañcadaśe sthitaḥ /
suṣumṇāpyāyitaṃ caiva hyamāvasyāṃ yathā kramam // BndP_1,28.28 //
pibanti dvilavaṃ kālaṃ pitaraste sudhāmṛtam /
pītakṣayaṃ tataḥ somaṃ sūryo 'sāvekaraśminā // BndP_1,28.29 //
āpyāyayatsuṣumṇātaḥ punastānsomapāyinaḥ /
niḥ śeṣāyāṃ kalāyāṃ tu somamāpyāyayatpunaḥ // BndP_1,28.30 //
suṣumṇāpyāyamānasya bhāgaṃ bhāgamahaḥ kramāt /
kalāḥ kṣīyanti tāḥ kṛṣṇāḥ śuklā cāpyāyayanti tam // BndP_1,28.31 //
evaṃ sūryasya vīryeṇa candrasyāpyāyitā tanuḥ /
dṛśyate paurṇamāsyāṃ vai śuklaḥ saṃpūrṇamaṇḍalaḥ // BndP_1,28.32 //
saṃsiddhirevaṃ somasya pakṣayoḥ śuklakṛṣṇayoḥ /
ityevaṃ pitṛmānsomaḥ smṛta iḍvatsarātmakaḥ // BndP_1,28.33 //
krāntaḥ pañcadaśaiḥ sārddhaṃ sudhāmṛtaparisravaiḥ /
ataḥ parvāṇi vakṣyāmi varvaṇāṃ saṃdhayaśca ye // BndP_1,28.34 //
granthimanti yathā parvāṇīkṣuve ṇvorbhavantyuta /
tathārddhamāsi parvāṇi śuklakṛṣṇāni caiva hi // BndP_1,28.35 //
pūrṇāmāvasyayorbhedau granthayaḥ saṃdhayaśca vai /
arddhamāsaṃ tu parvāṇi dvitīyāprabhṛtīni tu // BndP_1,28.36 //
anvādhānakriyā yasmātkriyate parvasaṃdhiṣu /
tasmāttu parvaṇāmādau pratipatsarvasaṃdhiṣu // BndP_1,28.37 //
sāyāhne 'hyanumatyādau kālo dvilava ucyate /
lavau dvāveva rākāyāṃ kālo jñeyo 'parāhṇakaḥ // BndP_1,28.38 //
pratipatkṛṣṇapakṣasya kāle 'tīte 'parāhṇake /
sāyāhne pratipanne ca sa kālaḥ paurṇamāsikaḥ // BndP_1,28.39 //
vyatīpāte sthite sūrye lekhārddhe tu yugāntare /
yugāntarodite caiva leśārddhe śaśinaḥ kramāt // BndP_1,28.40 //
paurṇamāsī vyatīpāte yadīkṣetāṃ parasparam /
yasminkāle samau syātāṃ tau vyatīpāta eva saḥ // BndP_1,28.41 //
taṃ kālaṃ sūryanirddeśyaṃ dṛṣṭvā saṃkhyāṃ tu sarpati /
sa vai vaṣaṭākriyākālaḥ sadyaḥ kālaṃ vidhīyate // BndP_1,28.42 //
pūrṇandoḥ pūrṇapakṣe tu rātrisaṃdhiśca pūrṇimā /
tato virajyate naktaṃ paurṇamāsyāṃ niśākaraḥ // BndP_1,28.43 //
yadīkṣete vyatīpāte divā pūrṇe parasparam /
candrārkāvaparāhṇe tu pūrṇātmānau tu pūrṇimā // BndP_1,28.44 //
yasmāttāmanumanyante pitaro daivataiḥ saha /
tasmādanumatirnāma pūrṇimā prathamā smṛtā // BndP_1,28.45 //
atyarthaṃ bhrājate yasmādvyomnyasyāṃ vai niśākaraḥ /
rañjanāccaiva candrasya rāketi kavayo 'bruvan // BndP_1,28.46 //
amāvasetāmṛkṣe tu yadā candradivākarau /
rākā pañcadaśī rātriramāvāsyā tataḥ smṛtā // BndP_1,28.47 //
vyucchidya tamamāvasyāṃ paśyatastau samāgatau /
anyonyaṃ candrasūryauṃ tau yadā tadvarśa ucyate // BndP_1,28.48 //
dvau dvau lavāvamāvāsyā sa kālaḥ parvasaṃdhiṣu /
dvyakṣara kuhumātraśca parvakālāstrayaḥ smṛtāḥ // BndP_1,28.49 //
naṣṭacandrā tvamāvasyā yā madhyāṅnātpravarttate /
divasārddhena rātryā ca sūryaṃ prāpya tu candramāḥ // BndP_1,28.50 //
sūryeṇa saha sāmudraṃ gatvā prātastanātsa vai /
dvau kālau saṃgamaṃ caiva madhyāhne niyataṃ raviḥ // BndP_1,28.51 //
pratipacchuklapakṣasya candramāḥ sūrya maṇḍalāt /
vimucyamānayormadhye tayormaṇḍalayostu vai // BndP_1,28.52 //
sa tadā hyāhuteḥ kālo darśasya tu vaṣaṭkriyā /
etadṛtumukhaṃ jñeyamamā vāsyāsya parvaṇaḥ // BndP_1,28.53 //
divāparva hyamāvāsyā kṣīṇendau bahule tu vai /
tasmāddivā hyamāvāsyāṃ gṛhyate 'sau divākaraḥ // BndP_1,28.54 //
gṛhyate tu divā tasmādamāvāsyāṃ divi kṣayām /
kalānāmapi caitāsāṃ vṛddhihānyā jalātmanaḥ // BndP_1,28.55 //
tithīnāṃ nāmadheyāni vidvadbhiḥ saṃjñitāni vai /
darśayetāmathātmānaṃ sūryācandramasāvubhau // BndP_1,28.56 //
niṣkrāmatyatha tenaiva kramaśaḥ sūryamaṇḍalāt /
dvilavonamahorātraṃ bhāskaraṃ spṛśate śaśī // BndP_1,28.57 //
sa tadā hyāhuteḥ kālodarśasya tu vaṣaṭkriyā /
kuheti kokilenokto yaḥ sa kālaḥ samāpyate // BndP_1,28.58 //
tatkālasaṃmitā yasmādamāvāsyā kuhūḥ smṛtā /
sinīvālīpramāṇastu kṣīṇaśeṣo niśākaraḥ // BndP_1,28.59 //
āmāvasyāṃ viśatyarkassinī vālītataḥ smṛtā /
anumatyāścarākāyāḥ sinīvālyāḥ kuhūṃvinā // BndP_1,28.60 //
etāsāṃ dvilavaḥ kālaḥ kuhūmātraṅkuhūḥsmṛtāḥ /
candrasūryavyatīpāte saṃgate pūrṇimāntare // BndP_1,28.61 //
pratipatpratipadyeta parvakālo dvimātrakaḥ /
kālaḥ kahūsinīvālyoḥ sāmudrasya tu madhyataḥ // BndP_1,28.62 //
arkāgni maṇḍale some parvakālaḥ kalāsamaḥ /
evaṃ sa śuklapakṣe vai rajanyāṃ parvasaṃdhiṣu // BndP_1,28.63 //
saṃpūrmamaṇḍalaḥ śrīmāṃścandramā uparajyate /
yasmādā dāpyāyate somaḥ pañcadaśyāṃ tu pūrṇimā // BndP_1,28.64 //
daśabhiḥ pañcabhiścaiva kalābhirdivasakramāt /
tasmātkalāḥ pañcadaśa somenāsya tu ṣoḍaśī // BndP_1,28.65 //
tasmātsomasya bhavati pañcadaśyāprapāṃ kṣayaḥ /
ityete pitaro devāḥ somapāḥ somavarddhanāḥ // BndP_1,28.66 //
ārtavā ṛtavo hyṛddhā devāstānbhāvayanti vai /
ataḥ pitṝnpravakṣyāmi māsaśrāddhabhujastu ye // BndP_1,28.67 //
teṣāṃ gatiṃ satattvāṃ ca prāptiṃ śrāddhasya caiva hi /
na mṛtānāṃ gatiḥ śakyā jñātuṃ na punarāgatiḥ // BndP_1,28.68 //
tapasāpi prasiddhena kiṃpunarmāsacakṣuṣā /
anudevapitṝnete pitaro laukikāḥ smṛtāḥ // BndP_1,28.69 //
devāḥ saumyāśca kāvyāśca ayajvāno hyaconijāḥ /
devāste pitaraḥ sarve devāstānvādayantyuta // BndP_1,28.70 //
manuṣyapitaraścaiva tebhyo 'nye laukikāḥ smṛtāḥ /
pitā pitāmahaścāpi tathā yaḥ prapitāmahaḥ // BndP_1,28.71 //
yajvāno ye tu sāmena somavantastu te smṛtāḥ /
ye yajvāno haviryajñe te vai barhiṣadaḥ smṛtāḥ // BndP_1,28.72 //
agniṣvāttāḥ smṛtāsteṣāṃ homino 'yājyayājinaḥ /
teṣāṃ tu dharmasādharmyātsmṛtāḥ sāyujyagā dvijaiḥ // BndP_1,28.73 //
ye cāpyāśramadharmāṇāṃ prasthāneṣu vyavasthitāḥ /
ante tu nāvasīdanti śraddhāyuktāstu karmasu // BndP_1,28.74 //
tapasā brahmacaryeṇa yajñena prajayā ca vai /
śrāddhena vidyayā caiva pradānena ca saptadhā // BndP_1,28.75 //
karmasveteṣu ye yuktā bhavantyādehapātanāt /
daivaistaiḥ pitṛbhiḥ sārddhaṃ sūkṣmajaiḥ somayājanaiḥ // BndP_1,28.76 //
svargatā divi modante pitṛvatta upāsate /
teṣāṃ nivāpe datte tu tatkulīnaiśca bandhubhiḥ // BndP_1,28.77 //
māsaśrāddhabhujastṛptiṃ labhante somalaukikāḥ /
ete manuṣyapitaro māsaśrāddhabhujastu ye // BndP_1,28.78 //
tebhyo 'pare tu ye 'pyanye saṃkīrṇāḥ karmayoniṣu /
bhraṣṭāścāśramadharmebhyaḥ svadhāsvāhāvivarjitāḥ // BndP_1,28.79 //
bhinnadehā durātmānaḥ pretabhūtā yamakṣaye /
svakarmāṇya nuśocanto yātanāsthānamāgatāḥ // BndP_1,28.80 //
dīrghāyuṣo 'tiśuṣkāśca śmaśrulāśca vivāsasaḥ /
kṣutpipāsāparītāśca vidravantastatastataḥ // BndP_1,28.81 //
saritsarastaḍāgāni vāpīścāpyupalipsavaḥ /
parānnāni ca lipsaṃtaḥ kālyamānāstatastataḥ // BndP_1,28.82 //
sthāneṣu pātyamānāśca yātanāśca punaḥ punaḥ /
śālmale vaitaraṇyāṃ ca kuṃbhīpāke tathaiva ca // BndP_1,28.83 //
karaṃbhavālukāyāṃ ca asipatravane tathā /
śilā saṃpeṣaṇe caiva pātyamānāḥ svakarmabhiḥ // BndP_1,28.84 //
tatrasthānāṃ hi teṣāṃ vai duḥ khitānāmanāśinām /
teṣāṃ lokāntarasthānāṃ bāndhavairnāma gotrataḥ // BndP_1,28.85 //
bhūmāvasavyaṃ darbheṣu dattāḥ piṇḍāstrayastu vai /
yānti tāstarpayante ca pretasthāneṣvadhiṣṭhitān // BndP_1,28.86 //
aprāptā yātanāsthānaṃ prabhraṣṭā ya ca pañcadhā /
paścādye sthāvarānte vai jātā nīcaiḥ svakarmabhiḥ // BndP_1,28.87 //
nānārūpāsu jāyante tiryagyoniṣvayoniṣu /
yadāhārā bhavantyete tāsu tāsviha yoniṣu // BndP_1,28.88 //
tasmiṃstasmiṃstadāhāre śrāddhaṃ dattaṃ pratiṣṭhate /
kāle nyāyāgataṃ pātre vidhinā pratipāditam // BndP_1,28.89 //
prāpnotyannaṃ yathādattaṃ janturyatrāvatiṣṭhate /
yathā goṣu pranaṣṭāmu vatso vindati mātaram // BndP_1,28.90 //
tathā śrāddheṣu dattānnaṃ mantraḥ prāpayate pitṝn /
evaṃ hyaviphalaṃ śrāddhaṃ śraddhādattaṃ tu mantrataḥ // BndP_1,28.91 //
tattatkumāraḥ provāca paśyandivyena cakṣuṣā /
gatāgatajñaḥ pretānāṃ prāptiṃ śrāddhasya taiḥ saha // BndP_1,28.92 //
bāhlīkāścoṣmapāścaiva divākīrtyāśca te smṛtāḥ /
kṛṣṇapakṣastvahasteṣāṃ śuklaḥ svapnāya śarvarī // BndP_1,28.93 //
ityete pitaro devā devāśca pitaraśca vai /
ṛtvartavārddhamāsāstu anyonyaṃ pitaraḥ smṛtāḥ // BndP_1,28.94 //
ityeta pitaro devā manuṣyapitaraśca ye /
prīteṣu teṣu prīyante śrāddhayukteṣu karmasu // BndP_1,28.95 //
ityeṣa vicayaḥ proktaḥ pitṝṇāṃ somapāyinām /
evaṃ pitṛsatattvaṃ hi purāṇe niścayaṃ gatam // BndP_1,28.96 //
ityarkapitṛsomānāmailasya ca samāgamaḥ /
sudhāmṛtasya ca prāptiḥ pitṝṇāṃ caiva tarppaṇam // BndP_1,28.97 //
pūrṇā māvāsyayoḥ kālo yātanāsthānameva ca /
samāsātkīrtitastubhyameṣa sargaḥ manātanaḥ // BndP_1,28.98 //
vaiśvarūpyaṃ tu sargasya kathitaṃ hyekadaiśikam /
na śakyaṃ parisaṃkhyātuṃ śraddheyaṃ bhūtimicchatā // BndP_1,28.99 //
svāyaṃbhuvasya hi hyeṣa sargaḥ krānto mayā tu vai /
vistareṇānupūrvyā ca bhūyaḥ kiṃ varṇayāmyaham // BndP_1,28.100 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde amāvasyāśrāddhe pitṛvicayonāmāṣṭāviṃśati tamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
ata ūrddhaṃ pravakṣyāmi dvāparasya vidhiṃ punaḥ /
tatra tretāyuge kṣīṇe dvāparaṃ pratipadyate // BndP_1,31.1 //
dvāparādau prajānāṃ tu siddhistretāyuge tu yā /
parivṛtte yuge tasmiṃstatastābhiḥ praṇaśyati // BndP_1,31.2 //
tataḥ pravarttate tāsāṃ prajānāṃ dvāpare punaḥ /
saṃbhedaścaiva varṇānāṃ kāryāṇāṃ ca viparyayaḥ // BndP_1,31.3 //
yajñāvadhāraṇaṃ daṇḍo mado daṃbhaḥ kṣamā balam /
eṣā rajastamoyuktā pravṛttirdvāpare smṛtā // BndP_1,31.4 //
ādye kṛte yo dharmo 'sti sa tretāyāṃ pravarttate /
dvāpare vyākulībhūtvā praṇaśyati kalau yuge // BndP_1,31.5 //
varṇānāṃ viparidhvaṃsaḥ saṃkīyata tathāśramāḥ /
dvaividhyaṃ pratipadyeteyuge tasmiñchruti smṛtī // BndP_1,31.6 //
dvaidhāttathā śrutismṛtyorniścayo nādhigamyate /
aniścayādhigamanāddharmatattvaṃ na vidyate // BndP_1,31.7 //
dharmāsattvena mitrāṇāṃ matibhedo bhavennṛṇām /
parasparavibhinnaistaidṛṣṭīnāṃ vibhrameṇa ca // BndP_1,31.8 //
ayaṃ dharmo hyayaṃ neti niścayo nādhigamyate /
kāraṇānāṃ ca vaikalpyātkāryāṇāṃ cāpyaniścayāt // BndP_1,31.9 //
matibhedena teṣāṃ vai dṛṣṭīnāṃ vibhramo bhavet /
tato dṛṣṭivibhannaistu kṛtaṃ śāstrākulaṃ tvidam // BndP_1,31.10 //
eko vedaścatuṣpāddhi tretāsviha vidhīyate /
saṃkṣayādāyupaścaiva vyasyate dvāpareṣu ca // BndP_1,31.11 //
ṛṣimantrātpunarbhedādbhidyate dṛṣṭivibhramaiḥ /
mantrabrāhmaṇavinyāsaiḥ svaravarṇaviparyayaiḥ // BndP_1,31.12 //
saṃhitā ṛgyajuḥsāmnāṃ saṃpaṭhyante maharṣibhiḥ /
sāmānyā vaikṛtāścaiva dṛṣṭibhinne kvacitkvacit // BndP_1,31.13 //
brāhmaṇaṃ kalpasūtrāṇi mantrapravacanāni ca /
anye 'pi prasthitāstānvai kecittānpratyavasthitāḥ // BndP_1,31.14 //
dvāpareṣu pravarttante nivarttante kalau yuge /
ekamādhvaryavaṃ tvāsītpunardvaidhamajāyata // BndP_1,31.15 //
sāmānyaviparītārthaiḥ kṛtaśāstrākulaṃ tvidam /
ādhvaryavasya prasthānairbahudhā vyākulīkṛtaiḥ // BndP_1,31.16 //
tathaivātharvaṛksāmnāṃ vikalpaiścāpi saṃjñayā /
vyākuledvāpare nityaṃ kriyate bhinna darśanaiḥ // BndP_1,31.17 //
teṣāṃ bhedāḥ pratībhedā vikalpāścāpi saṃkhyāyā /
dvāpare saṃpravarttate vinaśyanti tataḥ kalau // BndP_1,31.18 //
teṣāṃ viparyayotpannā bhavanti dvāpare punaḥ /
avṛṣṭirmaraṇaṃ caiva tathaiva vyādhyupadravāḥ // BndP_1,31.19 //
vāṅmanaḥ karmarjeduḥkhairnirvedo jāyate punaḥ /
nirvedājjāyate teṣāṃ duḥkhamokṣavicāraṇā // BndP_1,31.20 //
vicāraṇācca vairāgyaṃ vairāgyāddoṣadarśanam /
doṣadarśanatascaiva dvāpare 'jñānasaṃbhavaḥ // BndP_1,31.21 //
teṣāma jñānināṃ pūrvamādye svāyaṃbhuve 'ntare /
utpadyante hi śāstrāṇāṃ dvāpare paripanthinaḥ // BndP_1,31.22 //
āyurvedavikalpaśca hyagānāṃ jyotiṣasya ca /
arthaśāstravikalpāśca hetuśāstravikalpanam // BndP_1,31.23 //
prakriyākalpasūtrāṇāṃ bhāṣyavidyāvikalpanam /
smṛtiśāstraprabhedaśca prasthānāni pṛthakpṛthak // BndP_1,31.24 //
dvāpareṣvabhivarttante matibhedāśrayānnṛṇām /
manasā karmaṇā vācā kṛcchrādvārtā prasiddhyati // BndP_1,31.25 //
dvāpare sarvabhūtānāṃ kāyakleśapuraskṛtā /
lobho vṛttirvaṇikpūrvā tattvānāmaviniścayaḥ // BndP_1,31.26 //
vedaśāstrapraṇayanaṃ dharmāṇāṃ saṃkarastathā /
varṇāśramaparidhvaṃsaḥ kāmakrodhau tathaiva ca // BndP_1,31.27 //
dvāpareṣu pravarttante rāgo lobho vadhastathā /
vedaṃ vyāsaścaturddhā tu vyasyate dvāparādiṣu // BndP_1,31.28 //
niḥśeṣe dvāpare tasmiṃstasya saṃdhyā tu yādṛśī /
pratiṣṭhate guṇairhīno dharmo 'sau dvāparasya tu // BndP_1,31.29 //
tathaiva saṃdhyā pādena hyaṅgaḥ saṃdhyā itīṣyate /
dvāparasyāvaśeṣeṇa tiṣyasya tu nibodhata // BndP_1,31.30 //
dvāparasyāśaseṣaṇa pratipattiḥ kalerapi /
hiṃsāsūyānṛtaṃ māyā vadhaścaiva tapasvinām // BndP_1,31.31 //
ete svabhāvāstiṣyasya sādhayanti ca vai prajāḥ /
eṣa dharmaḥ kṛtaḥ kṛtsno dharmaśca parihīyate // BndP_1,31.32 //
manasā karmaṇā stutyā vārtā sidhyati vā na vā /
kalau pramārakī rogaḥ satataṃ kṣudbhayāni ca // BndP_1,31.33 //
anāvṛṣṭibhayaṃ ghoraṃ deśānāṃ ca viparyayaḥ /
na pramāṇaṃ smṛterasti tiṣye lokeṣu vai yuge // BndP_1,31.34 //
garbhastho mriyate kaścidyauva nasthastathāparaḥ /
sthavirāḥ ke 'pi kaumāre mriyante vai kalau prajāḥ // BndP_1,31.35 //
duriṣṭairduradhītaiśca duṣkṛtaiśca durāgamaiḥ /
viprāṇāṃ karmadoṣaistaiḥ prajānāṃ jāyate bhayam // BndP_1,31.36 //
hiṃsā māyā tatherṣyā ca krodho 'sūyā kṣamā nṛṣu /
tiṣye bhavanti jantūnāṃ rāgo lobhaśca sarvaśaḥ // BndP_1,31.37 //
saṃkṣobho jāyate 'tyathai karimāsādya vai yugam /
pūrṇe varṣasahasre vai paramāyustadā nṛṇām // BndP_1,31.38 //
nādhīyate tadā vedānna yajaṃ te dvijātayaḥ /
utsīdanti narāścaiva kṣatriyāśca viśaḥ kramāt // BndP_1,31.39 //
śūdrāṇāmantyayonestu saṃbandhā brāhmaṇaiḥ saha /
bhavantīha kalau tasmiñchayanāsanabhojanaiḥ // BndP_1,31.40 //
rājānaḥ śūdrabhūyiṣṭhāḥ pākhaṇḍānāṃ pravarttakāḥ /
guṇahīnāḥ prajāścaiva tadā vai saṃpravarttate // BndP_1,31.41 //
āyurmedhā balaṃ rūpaṃ kulaṃ caiva praṇaśyati /
śūdrāśca brāhmaṇācārāḥ śūdrācārāśca brāhmaṇāḥ // BndP_1,31.42 //
rājavṛttāḥ sthitāścorā ścorācārāśca pārthivāḥ /
bhṛtyā ete hyasubhṛto yugānte samavasthite // BndP_1,31.43 //
aśīlinyo 'nṛtāścaiva striyo madyāmiṣapriyāḥ /
māyāvinyo bhaviṣyanti yugānte munisattama // BndP_1,31.44 //
ekapatnyo na śiṣyanti yugānte munisattama /
śvāpadaprabalatvaṃ ca gavāṃ caiva hyupakṣayaḥ // BndP_1,31.45 //
sādhūnāṃ vinivṛttiṃ ca vidyāstasminyugakṣaye /
tadā dharmo mahodarke durlabho dānamūlavān // BndP_1,31.46 //
cāturāśramaśaithilyo dharmaḥ pravicariṣyati /
tadā hyalpaphalā bhūmiḥ kvaciccāpi mahāphalā // BndP_1,31.47 //
na rakṣitāro boktāro balibhāgasya pārthivāḥ /
yugānte ca bhaviṣyanti svarakṣaṇaparāyaṇāḥ // BndP_1,31.48 //
arakṣitāro rājāno viprāḥ śūdropajīvinaḥ /
śūdrābhivādinaḥ sarve yugānte dvijasattamāḥ // BndP_1,31.49 //
adṛśūlā janapadāḥ śivaśūlā dvijāstathā /
pramadāḥ keśaśūlāśca yugānte samupasthite // BndP_1,31.50 //
tapoyajñaphalānāṃ ca vikretāro dvijottamāḥ /
yatayaśca bhaviṣyanti bahavo 'sminkalau yuge // BndP_1,31.51 //
citravarṣī yadā devastadā prāhuryugakṣayam /
sarve vāṇijakāścā pi bhaviṣyantyadhame yuge // BndP_1,31.52 //
bhūyiṣṭhaṃ kūṭamānaiśca paṇyaṃ vikrīṇate janāḥ /
kuśīlacaryāpākhaṇḍairvyādharūpaiḥ samāvṛtam // BndP_1,31.53 //
puruṣālpaṃ bahustrīkaṃ yugānte samupasthite /
bāhuyācanako loko bhaviṣyati parasparam // BndP_1,31.54 //
avyākartā krūravākyā nārjavo nānasūyakaḥ /
na kṛte pratikarttā ca yuge kṣīṇe bhaviṣyati // BndP_1,31.55 //
aśaṅkā caiva patite yugānte tasya lakṣaṇam /
tataḥ śūnya vasumatī bhaviṣyati vasundharā // BndP_1,31.56 //
goptāraścāpyagoptāraḥ prabhaviṣyanti śāsakāḥ /
harttāraḥ pararatnānāṃ paradāravimarśakāḥ // BndP_1,31.57 //
kāmātmāno durātmāno hyadhamāḥ sāhasapriyāḥ /
pranaṣṭaceṣṭanā dhūrttā muktakeśāsttvaśūlinaḥ // BndP_1,31.58 //
ūnaṣoḍaśavarṣāśca prajā yante yugakṣaye /
śukladantā jitākṣāśca muṇḍāḥ kāṣāyavāsasaḥ // BndP_1,31.59 //
śūdrā dharmaṃ cariṣyati yugānte samupasthite /
sasyacorā bhaviṣyanti tathā cailāpahāriṇaḥ // BndP_1,31.60 //
corāccorāśca harttāro harturharttā tathāparaḥ /
jñānakarmamyuparate loke niṣkriyatāṃ gate // BndP_1,31.61 //
kīṭamūṣakasarpāśca dharṣayiṣyanti mānavān /
abhīkṣṇaṃ kṣemamārogyaṃ sāmarthyaṃ durlabhaṃ tathā // BndP_1,31.62 //
kauśikānprativatsyanti deśāḥ kṣudbhayapīḍitāḥ /
duḥkhenābhiplutānāṃ ca paramāyuḥ śataṃ tadā // BndP_1,31.63 //
dṛśyante ca na dṛśyante vedā kaliyuge 'khilāḥ /
tatsīdante tathā yajñāḥ kevalādharmapīḍitāḥ // BndP_1,31.64 //
kāṣāyiṇo 'tha nirgranthā tathā kāpālikāśca ha /
vedavikrayimaścanye tīrthavikrayiṇo 'pare // BndP_1,31.65 //
varṇāśramāṇāṃ ye cānye pākhaṇḍāḥ paripanthinaḥ /
utpadyante tadā te vai saṃprāpte tu kalau yuge // BndP_1,31.66 //
adhīyate tadā vedāñchūdrā dharmārtha kovidāḥ /
yajante cāśvamedhena rājānaḥ śūdrayonayaḥ // BndP_1,31.67 //
strībālagovadhaṃ kṛtvā hatvānye ca parasparam /
apahatya tathānyonyaṃ sādhayanti tadā prajāḥ // BndP_1,31.68 //
duḥkhapravacanālpāyurdehālpāyuśca rogataḥ /
adharmābhiniveśitvāttamovṛttaṃ kalau smṛtam // BndP_1,31.69 //
prajāsu bhrūṇahatyā ca tadā vairātpravarttate /
tasmādāyurbalaṃ rūpaṃ kaliṃ prāpya prahīyate // BndP_1,31.70 //
tadā cālpena kālena siddhiṃ gacchanti mānavāḥ /
dhanyā dharmaṃ cariṣyanti yugānte dvijasattamāḥ // BndP_1,31.71 //
śrutismṛtyuditaṃ dharmaṃ ye carantyanasūyakāḥ /
tretāyāmābdiko dharmo dvāpare māsikaḥ smṛtaḥ // BndP_1,31.72 //
yathāśakti caranprājñastadahnā prāpnuyātkalau /
eṣā kaliyugāvasthā saṃdhyāṃśaṃ tu nibodhata // BndP_1,31.73 //
yugeyuge tu hīyante tritripādāstu siddhayaḥ /
yugasvabhāvātsaṃdhyāsu tiṣṭhantīha tu yādṛśaḥ // BndP_1,31.74 //
saṃdhyāsvabhāvāḥ svāṃśeṣu pādaśeṣāḥ pratiṣṭhitāḥ /
evaṃ saṃdhyāṃśake kāle saṃprāpte tu yugāntike // BndP_1,31.75 //
teṣāṃ śāstā hyasādhūnāṃ bhṛgūṇāṃ nidhanotthitaḥ /
gotreṇa vai candra maso nāmnā pramatirucyate // BndP_1,31.76 //
mādhavasya tu soṃ'śena pūrvaṃ svāyaṃbhuve 'ntare /
samāḥ saviṃśatiḥ pūrṇāḥ paryaṭanvai vasuṃdharām // BndP_1,31.77 //
anukarṣansa vai senāṃ savājirathakuñjarām /
pragṛhītāyudhairvipraiḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ // BndP_1,31.78 //
sa tadā taiḥ parivṛto mlecchānhanti smasarvaśaḥ /
saha vā sarvaśaścaiva rājñastāñchūdrayonijān // BndP_1,31.79 //
pāravaṇḍāstu tataḥ sarvān niḥ śeṣaṃ kṛtavānvibhuḥ /
nātyartha dhārmikā ye ca tānsarvānhanti sarvaśaḥ // BndP_1,31.80 //
varṇavyatyāsajātāśca ye ca tānanujīvinaḥ /
udīcyānmadhyadeśyāṃśca pavatīyāṃstathaiva ca // BndP_1,31.81 //
prācyānpratīcyāṃśca tathā vindhyapṛṣṭhacarānapi /
tathaiva dākṣiṇātyāṃśca draviḍānsiṃhalaiḥ saha // BndP_1,31.82 //
gāndhārānpāradāṃścaiva pahlavānyava nāñśakān /
tuṣārānbarbarāṃścīnāñchūlikāndaradān khaśān // BndP_1,31.83 //
laṃpākārānsakatakānkirātānāṃ ca jātayaḥ /
pravṛttacakro balavānmlecchānāmantakṛtprabhuḥ // BndP_1,31.84 //
adṛṣṭaḥ sarvabhūtānāṃ cacārātha vasundharām /
mādhavasya tu soṃ'śena devasyeha vijajñivān // BndP_1,31.85 //
pūrvajanmani vikhyātaḥ pramatirnnāma vīryavān /
gotrato vai candramasaḥ pūrve kaliyuge prabhuḥ // BndP_1,31.86 //
dvātriṃśe 'bhyudite varṣe prakrānto viṃśatīḥ samāḥ /
vinighnansarvabhūtāni mānavāneva sarvaśaḥ // BndP_1,31.87 //
kṛtvā bījāvaśeṣaṃ tu pṛthvyāṃ kūreṇa karmaṇā /
paraspara nimittena kopenākasmikena tu // BndP_1,31.88 //
susādhayitvā vṛṣalānprāyaśastānadharmikān /
gaṅgāyamunayormadhye niṣṭhāṃ prāptaḥ sahānugaḥ // BndP_1,31.89 //
tato vyatīte kalpe tu sāmānye sahasainikaḥ /
utsādya pārthivānsarvānmalecchāṃścaiva sahasraśaḥ // BndP_1,31.90 //
tatra saṃdhyāṃśake kāle saṃprāpte tu yugāntake /
sthitāsvalpāvaśiṣṭāsu prajāsviha kvacitkvacit // BndP_1,31.91 //
apagrahāstatastā vai lobhāviṣṭāstu vṛndaśaḥ /
upahisaṃti cānyonyaṃ pothayantaḥ parasparam // BndP_1,31.92 //
arājake yugavaśātsaṃkṣaye samupasthite /
prajāstā vai tataḥ sarvāḥ parasparabhayārdditāḥ // BndP_1,31.93 //
vyākulāśca paribhrāntāstyaktvā dārāngṛhāṇi ca /
svānpraṇānanapekṣanto niṣkāraṇasuduḥkhitāḥ // BndP_1,31.94 //
naṣṭe śraute smṛtau dharme parasparahatāstadā /
nirmaryādā nirākrandā niḥsnehā nirapatrapāḥ // BndP_1,31.95 //
naṣṭe dharme pratihatā hrasvakāḥ pañcaviṃśatim /
hitvā putrāṃśca dārāṃśca viṣādavyākuledriyāḥ // BndP_1,31.96 //
anāvṛṣṭihatāścaiva vārttāmutsṛjya duḥkhitāḥ /
pratyantāṃstā niṣevante hitvā janapadānsvakān // BndP_1,31.97 //
saritaḥ sāgarānūpānsevante parvatāṃstathā /
māṃsairmūlaphalaiścaiva vartayantaḥ suduḥkhitāḥ // BndP_1,31.98 //
cīrapatrācinadharā niṣkriyā niṣparigrahāḥ /
varṇāśramaparibhraṣṭāḥ saṃkaraṃ ghoramāsthitāḥ /
etāṃ kāṣṭhāmanuprāptā alpaśeṣāḥ prajāstataḥ // BndP_1,31.99 //
jarāvyādhikṣudhā viṣṭā duḥkhānnirvedamāgaman /
vicāraṇā tu nirvedātsāmyāvasthā vicāraṇāt // BndP_1,31.100 //
sāmyāvasthātmako bodhaḥ saṃbodhāddharmaśīlatā /
tāsūpaśamayuktāsu kaliśiṣṭāsu vai svayam // BndP_1,31.101 //
ahorātraṃ tadā tāsāṃ yugānte parivarttini /
cittasaṃmohanaṃ kṛtvā tāsāṃ vai suptamattavat // BndP_1,31.102 //
bhāvinor'thasya ca balāttataḥ kṛtamavarttata /
pravṛtte tu tatastasminpūte kṛtayuge tu vai // BndP_1,31.103 //
utpannāḥ kaliśiṣṭāsu prajāḥ kārtayugāstadā /
tiṣṭhanti ceha ye siddhā adṛṣṭā vicaranti ca // BndP_1,31.104 //
saha saptarṣibhiścaiva tatra te ca vyavasthitāḥ /
brahmakṣatraviśaḥ śūdrā bījārthaṃ ye smṛtā iha // BndP_1,31.105 //
kalijaiḥ saha te saṃti nirviśeṣāstadābhavan /
teṣāṃ saptarṣayo dharmaṃ kathayantītareṣu ca // BndP_1,31.106 //
varṇāśramācārayuktaḥ śrautaḥ smārtto dvidhā tu saḥ /
tatasteṣu kriyāvatsu vartante vai prajāḥ kṛte // BndP_1,31.107 //
śrautasmārtte kṛtānāṃ ca dharme saptarṣidarśite /
keciddharmavyavasthārthaṃ tiṣṭhantīhāyugakṣayāt // BndP_1,31.108 //
manvantarādhikāreṣu tiṣṭhanti munayastu vai /
yathā dāvapradagdheṣu tṛṇeṣviha tapena tu // BndP_1,31.109 //
vanānāṃ prathamaṃ vṛṣṭyā teṣāṃ mūleṣu saṃbhavaḥ /
tathā kārtayugānāṃ tu kalijaṣviha saṃbhavaḥ // BndP_1,31.110 //
evaṃ yugo yugasyeha saṃtānastu parasparam /
varttate hyavyavacchedādyāvanmanvantarakṣayaḥ // BndP_1,31.111 //
sukhamāyurbalaṃ rūpandharmor'thaḥ kāma eva ca /
yugeṣvetāni hīyante tritripādāḥ krameṇa ca // BndP_1,31.112 //
sasaṃdhyāśeṣu hīyante yugānāndharmasiddhayaḥ /
ityeṣa pratisaṃdhiryaḥ kīrttitastu mayā dvijāḥ // BndP_1,31.113 //
caturyugānāṃ sarveṣāmetenaiva prasādhanam /
eṣā caturyugāvṛttirāsahasradguṇīkṛtā // BndP_1,31.114 //
brahmaṇastadahaḥ proktaṃ rātriścaitāvatī smṛtā /
atrārjavaṃ jaḍībhāvo bhūtānāmāyugakṣayāt // BndP_1,31.115 //
etadeva tu sarveṣāṃ yugānāṃ lakṣaṇaṃ smṛtam /
eṣā caturyugānāṃ ca guṇitā hyekasaptatiḥ // BndP_1,31.116 //
krameṇa parivṛttā tumanorantaramucyate /
caturyuge yathaikasminbhavatīha yathā tu yat // BndP_1,31.117 //
tathā cānyeṣu bhavati punastadvadyathākramam /
sarge sarge tathā bhedā utpadyante tathaiva tu // BndP_1,31.118 //
pañcatriṃśatparimitā na nyūnā nādhikāḥ smṛtāḥ /
tathā kalpā yugaiḥ mārddhaṃ bhavanti saha lakṣaṇaiḥ /
manvantarāṇāṃ sarveṣāmetadeva tu lakṣaṇam // BndP_1,31.119 //
yathā yugānāṃ parivarttanāni cirapravṛttāni yugasvabhāvāt /
tathā na saṃtiṣṭhati jīvalokaḥ kṣayodayābhyāṃ parivarttamānaḥ // BndP_1,31.120 //
ityeta llakṣaṇaṃ proktaṃ yugānāṃ vai samāsataḥ // BndP_1,31.121 //
atītānāgatānāṃ hi sarvamanvantaroṣviha /
manvantareṇa caikena sarvāṇyevāntarāṇi vai // BndP_1,31.122 //
khyātānīha vijānīdhvaṃ kalpaṃ kalpena caiva ha /
anāgateṣu tadvacca tarkaḥ kāryo vijānatā // BndP_1,31.123 //
manvantareṣu sarveṣu atītānāgateṣviha /
tulyābhimāninaḥ sarve nāmarūpairbhavantyuta // BndP_1,31.124 //
devā hyaṣṭavidhā ye vā iha manvantareśvarāḥ /
ṛṣayo manavaścaiva sarve tulyāḥ prayojanaiḥ // BndP_1,31.125 //
evaṃ varṇāśramāṇāṃ tu pravibhāgaṃ purā yuge /
yugasvabhāvāṃśca tathā vidhatte vai sadā prabhuḥ // BndP_1,31.126 //
varṇāśramavibhāgāśca yugāni yugasiddhayaḥ /
anuṣaṅgātsamākhyātāḥ sṛṣṭisargaṃ nibodhata /
vistareṇānupūrvyā ca sthitiṃ vakṣye yugeṣviha // BndP_1,31.127 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde caturyugākhyānaṃ nāmaikatriṃśattamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
yugeṣu yāstu jāyante prajāstā me nibodhata /
āsurī sarpagāndharvā paiśācī yakṣarākṣasī // BndP_1,32.1 //
yasminyuge ca saṃbhūti stāsāṃ yāvacca jīvitam /
piśācāsuragandharvāṃ yakṣarākṣasapannagāḥ // BndP_1,32.2 //
pariṇāhocchrayaistulyā jāyante ha kṛte yuge /
ṣaṇṇavatyaṅgulo tsedho hyaṣṭānāṃ devajanmanām // BndP_1,32.3 //
svenāṅgulapramāṇena niṣpannena ca pauṣṭikāt /
etatsvābhāvikaṃ teṣāṃ pramāṇamiti kurvate // BndP_1,32.4 //
manuṣyā vartamānāstu yugaṃ saṃdhyāśakeṣviha /
devāsurapramāṇaṃ tu saptasaptaṅgulādasat // BndP_1,32.5 //
aṅgulānāṃ śataṃ pūrṇamaṣṭapañcāśaduttaram /
devāsurapramāṇaṃ tu ucchrayātkalijaiḥ smṛtam // BndP_1,32.6 //
catvāraścāpyaśītiśca kalijairaṅgulaiḥ smṛtaḥ /
svenāṅgulipramāṇena ūrddhvamāpādamastakāt // BndP_1,32.7 //
ityeṣa mānuṣotsedho hrasatīha yugāṃśake /
sarveṣu yugakāleṣu atītānāgateṣviha // BndP_1,32.8 //
svenāṅgulipramāṇena aṣṭatālaḥ smṛto naraḥ /
āpādatalamastiṣko navatālo bhavettu yaḥ // BndP_1,32.9 //
saṃhatā jānubāhustu sa surairapi pūjyate /
gavāśvahastināṃ caiva mahiṣa syāvarātmanām // BndP_1,32.10 //
karmaṇaitena vijñeye hrāsavṛddhī yuge yuge /
ṣaṭsaptatyaṅgulotsedhaḥ paśūnāṃ kakudastu vai // BndP_1,32.11 //
aṅgulāṣṭaśataṃ pūrṇamutsedhaḥ kariṇāṃ smṛtaḥ /
aṅgulānāṃ sahasraṃ tu catvāriṃśāṅgulairvinā // BndP_1,32.12 //
pañcāśatā yavānāṃ ca utsedhaḥ śākhināṃ smṛtaḥ /
mānuṣasya śarīrasya sanniveśastu yādṛśaḥ // BndP_1,32.13 //
tallakṣaṇastu devānāṃ dṛśyeta tattvadarśanāt /
buddhyātiśayayuktaśca devānāṃ kāya ucyate // BndP_1,32.14 //
tathā sātiśayaschaiva mānuṣaḥ kāya ucyate /
ityete vai parikrāntā bhāvā ye divyamānuṣāḥ // BndP_1,32.15 //
paśūnāṃ pakṣiṇāṃ caiva sthāvarāṇāṃ ca sarvaśaḥ /
gāvo hyajāvayo 'śvāśca hastinaḥ pakṣiṇo nagāḥ // BndP_1,32.16 //
upayuktāḥ kriyāsvete yajñiyāsviha sarvaśaḥ /
devasthāneṣu jāyante tadrūpā eva te punaḥ // BndP_1,32.17 //
yathāśayopabhogāstu devānāṃ śubhamūrttayaḥ /
teṣāṃ rūpānurūpaistu pramāṇaiḥ sthāṇujaṅgamaiḥ // BndP_1,32.18 //
manojñaistatra bhāvaiste sukhino hyupapedire /
ataḥ śiṣṭānpravakṣyāmi sataḥ sādhūṃstathaiva ca // BndP_1,32.19 //
saditi brahmaṇaḥ śabdastadvanto ye bhavantyuta /
sājātyādbrahmaṇastvete tena santaḥ pracakṣate // BndP_1,32.20 //
daśātmake ye viṣaye kāraṇe cāṣṭalakṣaṇe /
na krudhyanti na tdṛṣyanti jitātmānastu te smṛtāḥ // BndP_1,32.21 //
sāmānyeṣu tu dharmeṣu tathā vaiśeṣikeṣu ca /
brahmakṣatraviśo yasmādyuktāstasmā ddvijātayaḥ // BndP_1,32.22 //
varṇāśrameṣu yuktasya svargatau sukhacārimaḥ /
śrautasmārtasya dharmasya jñānāddharmajña ucyate // BndP_1,32.23 //
vidyāyāḥ sādhanātsādhurbrahmacārī gurorhitaḥ /
gṛhāṇāṃ sādhanāccaiva gṛhasthaḥ sādhurucyate // BndP_1,32.24 //
sādhanāttapaso 'raṇye sādhurvaikhānasaḥ smṛtaḥ /
yatamāno yatiḥ sādhuḥ smṛto yogasya sādhanāt // BndP_1,32.25 //
evamāśramadharmāṇāṃ sādhanātsādhavaḥ smṛtāḥ /
gṛhastho brahmacārī ca vānaprastho yatistathā // BndP_1,32.26 //
atha devā na pitaro munayo na ca mānuṣāḥ /
ayaṃ dharmo hyayaṃ neti vindate bhinnadarśanāḥ // BndP_1,32.27 //
dharmādharmāvihaproktau śabdāvetau kriyātmakau /
kuśalākuśalaṃ karma dharmādharmāviha smṛtām // BndP_1,32.28 //
dhāraṇartho dhṛtiścaiva dhātuḥ śabde prakīrttitaḥ /
adhāraṇāmahattve ca adharma iti cocyate // BndP_1,32.29 //
atheṣṭaprāpako dharma ācāryairupadiśyate /
adharmaścāniṣṭaphalohyācāryairupadiśyate // BndP_1,32.30 //
vṛddhāścālolupāścaiva tvātmavanto hyadāṃbhikāḥ /
samyagvinītā ṛjavastānācāryānprajakṣate // BndP_1,32.31 //
svayamācarate yasmādācāraṃ sthāpayatyapi /
ācinoti ca śāstrāṇi ācāryastena cocyate // BndP_1,32.32 //
dharmajñairvihito dharmaḥ śrautaḥ smārtto dvidhā dvijaiḥ /
dārāgnihotrasambandhāddvidhā śrautasya lakṣaṇam // BndP_1,32.33 //
smārtto varṇāśramācārairyamaiḥ saniyamaiḥ smṛtaḥ /
pūrvebhyo vedayitveha śrautaṃ saptarṣa yo 'bruvan // BndP_1,32.34 //
ṛco yajūṃsāmāni brahmaṇo 'ṅgāni ca śrutiḥ /
manvantarasyātītasya smṛtvācārānmanurjagau // BndP_1,32.35 //
tasmā tsmārttaḥ dharmo varṇāśramavibhājakaḥ /
sa eṣa vividho dharmaḥ śiṣṭācāra ihocyate // BndP_1,32.36 //
śeṣaśabdaḥ śiṣṭa iti śeṣaṃ śiṣṭaṃ pracakṣate /
manvantareṣu ye śiṣṭā iha tiṣṭhanti dhārmikāḥ // BndP_1,32.37 //
manuḥ saptarṣayaścaiva lokasaṃtānakāramāt /
dharmārthaṃ ye ca tiṣṭhanti tāñchiṣṭānvai pracakṣate // BndP_1,32.38 //
manvādayaśca ye 'śiṣṭā ye mayā prāgudīritāḥ /
taiḥ śiṣṭaiścarito dharmaḥ samyageva yuge yuge // BndP_1,32.39 //
trayī vārttā daṇḍanītirijyā varṇāśramāstathā /
śiṣṭairācaryate yasmānmanunā ca punaḥ punaḥ // BndP_1,32.40 //
pūrvaiḥ pūrvagatatvācca śiṣṭācāraḥ sa sātvataḥ /
dānaṃ satyaṃ tapo jñānaṃ vidyejyā vrajanaṃ dayā // BndP_1,32.41 //
aṣṭau tāni caritrāṇi śiṣṭācārasya lakṣaṇam /
śiṣṭā yasmāccarantyenaṃ manuḥ saptarṣayastu vai // BndP_1,32.42 //
manvantareṣu sarveṣu śiṣṭācārastataḥ smṛtaḥ /
vijñeyaḥ śravaṇācchrautaḥ smaraṇātsmārtta ucyate // BndP_1,32.43 //
ijyāvedātmakaḥ śrautaḥ smārtto varṇāśramātmakaḥ /
pratyaṅgāni ca vakṣyāmi dharmasyeha tu lakṣaṇam // BndP_1,32.44 //
dṛṣṭvā tu bhūtamarthaṃ yaḥ pṛṣṭo vai na nigū hati /
yathā bhūtapravādastu ityetatsatyalakṣaṇam // BndP_1,32.45 //
brahmacaryaṃ japo maunaṃ nirāhāratvameva ca /
ityetattapaso rūpaṃ sughoraṃ sudurā sadam // BndP_1,32.46 //
paśūnāṃ dravyahaviṣāmṛksāmayajuṣāṃ tathā /
ṛtvijāṃ dakṣiṇānāṃ ca saṃyogo yajña ucyate // BndP_1,32.47 //
ātmavatsarvabhūteṣu yā hitāyāhitāya ca /
pravarttante samā dṛṣṭiḥ kṛtsnāpyeṣā dayā smṛtā // BndP_1,32.48 //
ākruṣṭo nihato vāpi nākrośedyo na hanti ca /
vāṅmanaḥkarmabhirvetti titikṣaiṣā kṣamā smṛtā // BndP_1,32.49 //
svāminā rakṣyamāṇānāmutsṛṣṭānāṃ ca saṃbhrame /
parasvānāmanādānamalobha iti kīrtyate // BndP_1,32.50 //
maithunasyāsamācāro na cintā nānujalpanam /
nivṛttirbrahmacaryaṃ tadacchidraṃ tapa ucyate // BndP_1,32.51 //
ātmārthaṃ vā parārthaṃ vā cendriyāṇīha yasya vai /
mithyā na saṃpravarttante śāmasyaitattu lakṣamam // BndP_1,32.52 //
daśātmake yo viṣaye kāraṇe cāṣṭalakṣaṇe /
na kruddhyeta pratihataḥ sa jitātmā vibhāvyate // BndP_1,32.53 //
yadyadiṣṭatamaṃ dravyaṃ nyāyenaivāgataṃ ca yat /
tattadguṇavate deyamityetaddānalakṣaṇam // BndP_1,32.54 //
dānaṃ trividhamityetatkaniṣṭhajyeṣṭhamadhyamam /
tatra naiśreyasaṃ jyeṣṭhaṃ kaniṣṭhaṃ svārthasiddhaye // BndP_1,32.55 //
kāruṇyātsarvabhūteṣu saṃvibhāgastu madhyamaḥ /
śrutismṛtibhyāṃ vihito dharmo varmāśramātmakaḥ // BndP_1,32.56 //
śiṣṭācārāviruddhaśca dharmaḥ satsādhusaṃmataḥ /
apradveṣohyani ṣṭeṣu tatheṣṭasyābhinandanam // BndP_1,32.57 //
prītitāpaviṣādebhyo vinivṛttirviraktatā /
saṃnyāsaḥ karmaṇāṃ nyāsaḥ kṛtānāmakṛtaiḥ saha // BndP_1,32.58 //
kuśalākuśalānāṃ tu prahāṇaṃ nyāsa ucyate /
vyaktā ye viśeṣāste vikāre 'sminnacetane // BndP_1,32.59 //
cetanācetanānyatvavijñānaṃ jñānamucyate /
pratyaṅgānāṃ tu dharmasya tvityetallakṣaṇaṃ smṛtam // BndP_1,32.60 //
ṛṣibhirdharmatattvajñaiḥ pūrvaṃ svāyaṃbhuve 'ntare /
atra vo varṇayiṣyāmi vidhiṃ manvantarasya yaḥ // BndP_1,32.61 //
tathaiva cāturhetrasya cāturvidyasya caiva hi /
pratimanvantare caiva śrutiranyā vidhīyate // BndP_1,32.62 //
ṛco yajūṃṣi samāni yathā ca pratidaivatam /
ābhūtasaṃplavasyāpi varjyaikaṃ śatarudriyam // BndP_1,32.63 //
vidhirhaitrastathā stotraṃ pūrvavatsaṃpravartate /
dravyastotraṃ guṇastotraṃ phalastotraṃ tathaiva ca // BndP_1,32.64 //
caturthamābhijanakaṃ stotrametaccaturvidham /
manvantareṣu sarveṣu yathā devā bhavanti ye // BndP_1,32.65 //
pravartayati teṣāṃ vai brahmā stotraṃ caturvidham /
evaṃ mantragaṇānāṃ tu samutpattiścaturvidhā // BndP_1,32.66 //
atharvagaryajuṣāṃ sāmnāṃ vedeṣviha pṛthakpṛthak /
ṛṣīṇāṃ tapyatāmugraṃ tapaḥ paramaduṣkaram // BndP_1,32.67 //
mantrāḥ prādurbabhūvurhi pūrvamanvantareṣviha /
asaṃtoṣādbhayā dduḥkhātsukhācchokācca pañcadhā // BndP_1,32.68 //
ṛṣīṇāṃ tārakākhyena darśanena yadṛcchayā /
ṛṣīṇāṃ yadṛṣitvaṃ hi tadvakṣyāmīha lakṣaṇaiḥ // BndP_1,32.69 //
atītānāgatānāṃ ca pañcadhā tvṛṣirucyate /
atastvṛṣīṇāṃ vakṣyāmi tatra hyārṣasamudbhavam // BndP_1,32.70 //
guṇasāmye varttamāne sarvasaṃpralaye tadā /
avibhāge tu vedānāmanirdeśye tamomaye // BndP_1,32.71 //
abuddhibūrvakaṃ tadvai cetanārthe pravarttate /
cetanābuddhipūrvaṃ tu cetanena pravarttate // BndP_1,32.72 //
pravarttate tathā dvau tu yathā matsyodake ubhe /
cetanādhiṣṭhitaṃ sattvaṃ pravarttati guṇātmakam // BndP_1,32.73 //
kāraṇatvāttathā kāryaṃ tadā tasya pravarttate /
viṣayo viṣayitvācca arther'thatvāttathaiva ca // BndP_1,32.74 //
kālena prāpaṇīyena bhedāstu karaṇātmakāḥ /
saṃsidhyanti tadā vyaktāḥ krameṇa mahadādayaḥ // BndP_1,32.75 //
mahataścāpyahaṅkārastasmādbhūtedriyāṇi ca /
bhūtabhedāśca bhūtebhyo jajñire sma parasparam // BndP_1,32.76 //
saṃsiddhakāryakaraṇaḥ sadya eva vyavarttata /
yatholmukāttu truṭayaḥ ekakālādbhavanti hi // BndP_1,32.77 //
tathā vivṛttāḥ kṣetrajñāḥ kālenaikena kāraṇāt /
yathāndhakāre khadyotaḥ sahasā saṃpradṛśyate // BndP_1,32.78 //
tathā vivṛtto hyavyaktātkhadyota iva sañjvalan /
sa māhansaśarīrastu yatraivāyamavarttata // BndP_1,32.79 //
tatraiva saṃsthito vidvāndvāraśālāmukhe vibhuḥ /
mahāṃstu tamasaḥ pāre vailakṣaṇyādvibhāvyate // BndP_1,32.80 //
tatraiva saṃsthite vidvāṃstamasoṃ'ta iti śrutiḥ /
buddhirvivarttamānasya prādurbhūtā caturvidhā // BndP_1,32.81 //
jñānaṃ vairāgyamaiśvaryaṃ dharmaśceti catuṣṭayam /
sāṃsiddhikānyathaitāni vijñeyāni narasya vai // BndP_1,32.82 //
sa mahātmā śarīrasya vaivarttātsiddhirucyate /
anuśete yataḥ sarvānkṣetrajñānamathāpi vā // BndP_1,32.83 //
puriṣatvācca puruṣaḥ kṣatrejñānātsa ucyate /
yasmādvuddhyānuśete ca tasmādvodhātmakaḥ sa vai // BndP_1,32.84 //
saṃsiddhaye parigataṃ vyaktāvyaktamacetanam /
evaṃ vivṛttaḥ kṣetrajñaḥ kṣetrajñānābhisaṃhitaḥ // BndP_1,32.85 //
vivṛttisamakālaṃ tu buddhyāvyaktamṛṣiḥ svayam /
paraṃ hyarṣayate yasmātparamarṣitvamasya tat // BndP_1,32.86 //
gatyarthādṛṣaterdhātornāma nirvṛtirāditaḥ /
yasmādeva svayaṃ bhūtastasmāccāpyṛṣitā smṛtā // BndP_1,32.87 //
īśvarātsvayamudbhūtā mānasā brahmaṇaḥ sutāḥ /
yasmādutpadyamānaistairmahānparigataḥ paraḥ // BndP_1,32.88 //
yasmāda-ṣanti te dhīrā mahāntaṃ sarvato guṇaiḥ /
tasmānmaharṣayaḥ proktā buddheḥ parama darśinā // BndP_1,32.89 //
īśvarāṇāṃ sutāsteṣāṃ mānasā aurasāśca vai /
ahaṅkāraṃ tapaścaiva ṛṣanti ṛṣitāṃ gatāḥ // BndP_1,32.90 //
tasmātsaptarṣayaste vai bhūtādau tattvadarśanāt /
ṛṣiputrā ṛṣīkāstu maithunādgarbhasaṃbhavāḥ // BndP_1,32.91 //
tanmātrāṇi ca satyaṃ ca ṛṣante te mahaujasaḥ /
saptaṣaryasta taste ca parasatyasya darśanāḥ // BndP_1,32.92 //
ṛṣīkāṇāṃ sutāste syurvijñeyā ṛṣiputrakāḥ /
ṛṣanti te ṛtaṃ yasmādviśeṣāṃścaiva tattvataḥ // BndP_1,32.93 //
tasmātsaptarṣayastepi śruteḥ paramadarśanāt /
avyaktātmā mahānātmāhaṅkārātmā tathaiva ca // BndP_1,32.94 //
bhūtātmā cendriyātmā ca teṣāṃ tajjñānamucyate /
ityetā ṛṣijātīstā nāmabhiḥ pañca vai śṛṇu // BndP_1,32.95 //
bhṛgurmarīciratriśca hyaṅgirāḥ pulahaḥ kratuḥ /
manurdakṣo vasiṣṭaśca pulastyaśceti te daśa // BndP_1,32.96 //
brahmaṇo mānasā hyete udbhūtāḥ svayamīśvarāḥ /
paratvenarṣayo yasmātsmṛtāstasmānmaharṣayaḥ // BndP_1,32.97 //
īśvarāṇāṃ sutā hyete ṛṣayastānnibodhata /
kāvyo bṛhaspatiścaiva kaśyapaśvyavanastathā // BndP_1,32.98 //
utathyo vāmadevaśca apā syaścośijastathā /
kardamo viśravāḥ śaktirvālakhilyāstathārvataḥ // BndP_1,32.99 //
ityete ṛṣayaḥ proktāstapasā carṣitāṃ gatāḥ /
ṛṣiputrānṛ ṣīkāṃstu garbhotpannānnibodhata // BndP_1,32.100 //
vatsaro nagṛhūścaiva bharadvājastathaiva ca /
ṛṣidīrghatamāścaiva bṛhadukthaḥ śaradvataḥ // BndP_1,32.101 //
vājaśravāḥ śuciścaiva vaśyāśvaśca parāśaraḥ /
dadhīcaḥ śaṃśapāścaiva rājā vaiśravaṇastathā // BndP_1,32.102 //
ityete ṛṣikāḥ proktāste satyādṛṣitāṃ gatāḥ /
īśvarā ṛṣayaścaiva ṛṣikāścaiva te smṛtāḥ // BndP_1,32.103 //
ete mantrakṛtaḥ sarve kṛtsnaśastānnibodhata /
bhṛguḥ kāvyaḥ pracetāśca ṛcīko hyātmavānapi // BndP_1,32.104 //
aurvātha jamadagniśca vidaḥ sārasvatastathā /
ārṣṭiṣeṇo yudhājicca vītahavyasuvarcasau // BndP_1,32.105 //
vainyaḥ pṛthurdivodāso bādhyaśvo gṛtsaśaunakau /
ekonaviśatirhyetebhṛgavo mantravāditaḥ // BndP_1,32.106 //
aṅgirā vaidyagaścaiva bharadvājo 'tha bāṣkaliḥ /
ṛtavākastathā gargaḥ śiniḥ saṃkṛtireva ca // BndP_1,32.107 //
purukutsaśca māndhātā hyaṃbarīṣastathaiva ca /
yuvanāśvaḥ paurakutsastrasaddasyuśca dasyumān // BndP_1,32.108 //
āhāryo hyajamīḍhaśca tukṣayaḥ kapireva ca /
vṛṣādarbho virūpāśvaḥ kaṇvaścaivātha mudgalaḥ // BndP_1,32.109 //
utathyaśca sanadvājastathā vājaśravā api /
ayāsyaścakravarttī cavāmadevastathaiva ca // BndP_1,32.110 //
asijo bṛhadukthaśca ṛṣirdīrghatamāstathā /
kakṣīvāṃśca trayastriṃśatsmṛtā hyāṅgirasā varāḥ // BndP_1,32.111 //
ete mantrakṛtaḥ sarve kāśyapāṃstu nibodhata /
kāśyapaścaiva vatsāro naidhruvo raibhya eva ca // BndP_1,32.112 //
asito deva laścaiva ṣaḍete brahmavādinaḥ /
atrirarvasanaścaiva śyāvāśvaśca gaviṣṭhiraḥ // BndP_1,32.113 //
āvihotra ṛṣirddhīmāṃstathā pūrvātithiśca saḥ /
ityete cā trayaḥ proktā mantrakārā maharṣayaḥ // BndP_1,32.114 //
vasiṣṭhaścaiva śaktiśca tathaiva ca parāśaraḥ /
caturtha indrapramatiḥ pañcamaśca bharadvasuḥ // BndP_1,32.115 //
ṣaṣṭhaśca maitrāvaruṇiḥ kuṇḍinaḥ saptamastathā /
iti sapta vaśiṣṭhāśca vijñeyā brahmavādinaḥ // BndP_1,32.116 //
viśvāmitrastu gādheyo devarātastathodgalaḥ /
tathā vidvānmadhucchandā ṛṣiścānyo 'ghamarṣaṇaḥ // BndP_1,32.117 //
aṣṭako lohitaścaiva kataḥ kolaśca tāvubhau /
devaśravāstathā reṇuḥ pūraṇo 'tha dhanañjayaḥ // BndP_1,32.118 //
trayodaśaite dharmiṣṭhā vijñeyāḥ kuśikāvarāḥ /
agastyo 'yo dṛḍhāyuśca vidhmavāhastathaiva ca // BndP_1,32.119 //
brahmiṣṭhāgastapā hyete trayaḥ paramakīrttayaḥ /
manurvaivasvataścaiva elo rājā purūkhāḥ // BndP_1,32.120 //
kṣatrriyāṇāṃ carāvetau vijñeyau mantravādinau /
bhalandanaśca vatsaśca saṃkīlaścaiva te trayaḥ // BndP_1,32.121 //
ete mantrakṛtaścaiva vaiśyānāṃ pravarāḥ smṛtāḥ /
ityeṣā navatiḥ proktā mantrā yairṛṣibhiḥ kṛtāḥ /
brāhyaṇāḥ kṣatriyā vaiśyā ṛṣiputrānnibodhata // BndP_1,32.122 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde yugaprajālakṣaṇamṛṣipravaravarṇanaṃ ca nāma dvātriṃśattamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
devamitraśca śākalyo mahātmā dvijapuṅgavaḥ /
cakāra saṃhitāḥ pañca buddhimānvedavittamaḥ // BndP_1,35.1 //
pañca tasyābhavañchiṣyā mudgalo gokhalastathā /
khalīyānsutapā vatsaḥ śaiśireyaśca pañcamaḥ // BndP_1,35.2 //
provāca saṃhitāstisraḥ śāko vaiṇo rathītaraḥ /
niruktaṃ ca punaścakre caturthaṃ dvijasattamaḥ // BndP_1,35.3 //
tasya śiṣyāstu catvāraḥ pailaścekṣalakastathā /
dhīmāñcha tabalākaśca gajaścaiva dvijottamāḥ // BndP_1,35.4 //
bāṣkalistu bharadvājastisraḥ provāca saṃhitāḥ /
trayastasyābhavañcchiṣyā mahātmāno guṇānvitāḥ // BndP_1,35.5 //
dhīmāṃśca tvāpanāpaśca pānnagāriśca buddhimān /
tṛtīyaścārjavaste ca tapasā śaṃsitavratāḥ // BndP_1,35.6 //
vītarāgā mahātejāḥ saṃhitājñānapāragāḥ /
ityete bahūvṛcāḥ proktāḥ saṃhitā yaiḥ pravartitāḥ // BndP_1,35.7 //
vaiśaṃpāyanaśiṣyo 'sau yajurvedamakalpayat /
ṣaḍaśītistu tenoktāḥ saṃhitā yajuṣāṃ śubhāḥ // BndP_1,35.8 //
śiṣyebhyaḥ pradadau tāśca jagūhuste vidhānataḥ /
ekastatra parityakto yā5valkyo mahātapāḥ // BndP_1,35.9 //
ṣaḍaśītistathā śiṣyāḥ saṃhitānāṃ vikalpakāḥ /
sarveṣāmeva teṣāṃ vai tridhā bhedāḥ prakīrttitāḥ // BndP_1,35.10 //
tridhā bhedāstu te vedabhede 'sminnavame śubhe /
udīcyā madhyadeśyāśca prācyaścaiva pṛthagvidhāḥ // BndP_1,35.11 //
śyāmāyanirudīcyānāṃ pradhānaḥ saṃbabhūva ha /
madhyadeśapratiṣṭhātā cāsuriḥ prathamaḥ smṛtaḥ // BndP_1,35.12 //
ālaṃbirādiḥ prācyānāṃ trayodeśyādayastu te /
ityete carakāḥ proktāḥ saṃhitā vādino dvijāḥ // BndP_1,35.13 //
ṛṣaya ūcuḥ
carakādhvaryavaḥ kena kāraṇaṃ brūhi tattvataḥ /
kiṃ cīrṇaṃ kasya vā hetoścarakatvaṃ hi bhejire // BndP_1,35.14 //
sūta uvāca
kāryamāsīdṛṣīṇāṃ ca kiñcidbrāhmaṇasattamāḥ /
merupṛṣṭhaṃ samāsādya taistadā tviti mantritam // BndP_1,35.15 //
yo vātra saptarātreṇa nāgaccheddvijasattamaḥ /
sa kuryādbrahmahatyāṃ vai samayo naḥ prakīrtitaḥ // BndP_1,35.16 //
tataste sagaṇāḥ sarve vaiśaṃpāyanavarjitāḥ /
prayayuḥ saptarātreṇa yatra saṃdhiḥ kṛto 'bhavat // BndP_1,35.17 //
brahmaṇānāṃ tu vacanādbrahmahatyāṃ cakāra saḥ /
śiṣyānatha samānīya sa vaiśaṃpāyano 'bravīt // BndP_1,35.18 //
brahmahatyāṃ caradhvaṃ vai matkṛte dvijasattamāḥ /
sarve yūyaṃ samāgamya brūta kāmaṃ hitaṃ vacaḥ // BndP_1,35.19 //
yājñavalkya uvāca
ahamekaścariṣyāmi tiṣṭhantu munayastvime /
balenotthāpayiṣyāmi tapasā svena bhāvitaḥ // BndP_1,35.20 //
eva muktastataḥ kruddho yā5valkyama thātyajat /
uvāca yattvayādhītaṃ sarvaṃ pratyarpayasva me // BndP_1,35.21 //
evamuktaḥ sarūpāṇi yajūṃṣi gurave dadau /
rudhireṇa tathāktāni ccharditvā brahmavittamāḥ // BndP_1,35.22 //
tataḥ sa dhyānamāsthāya saryamārādhayaddvijaḥ /
sūrye brahma yadutpannaṃ taṃ gatvā pratitiṣṭhati // BndP_1,35.23 //
tato yāni gatānyūrdhvaṃ yajūṣyādityamaḍalam /
tāni tasmai dadau tuṣṭaḥ sūryo vai brahmarātaye // BndP_1,35.24 //
aśvarūpāya mārttaṇḍo yājñavaklyāya dhīmate /
yajūṃṣyadhīyate tāni brāhmaṇā yena kenacit // BndP_1,35.25 //
aśvarūpāya dattāni tataste vājino 'mavan /
brahmahatyā tu yaiścīrṇā caraṇāccarakāḥ smṛtāḥ // BndP_1,35.26 //
vaiśaṃpāyanaśiṣyāste carakāḥ samudāhṛtāḥ /
ityete carakāḥ proktā vājinastu nibodhata // BndP_1,35.27 //
yā5valkyasya śiṣyāste kaṇvo baudheya eva ca /
madhyandinastu sāpatyo vaidheyaścāddhabauddhakau // BndP_1,35.28 //
tāpanīyaśca vatsāśca tathā jābālakevalau /
āvaṭī ca tathā puṇḍro vaiṇoyaḥ saparāśaraḥ // BndP_1,35.29 //
ityete vājinaḥ proktā daśapañca ca sattamāḥ /
śatamekādhikaṃ jñeyaṃ yajuṣāṃ ye vikalpakāḥ // BndP_1,35.30 //
putramadhyāpayāmāsa sumantumatha jaiminiḥ /
sumantuścāpi sutvānaṃ putramadhyāpayatpunaḥ // BndP_1,35.31 //
sukarmāṇaṃ tataḥ sunvānputramadhyāpayatpunaḥ /
sa sahasramadhītyāśu sukarmāpyatha saṃhitāḥ // BndP_1,35.32 //
provācātha sahasrasya sukarmā sūryavarcasaḥ /
anadhyāyeṣvadhīyānāṃstañjaghāna śatakratuḥ // BndP_1,35.33 //
prāyopaveśamakarottato 'sau śiṣyakāramāt /
kruddhaṃ dṛṣṭvā tataḥ śakrovaraṃ so 'tha punardadau // BndP_1,35.34 //
bhaviṣyato mahāvīryauṃ śiṣyau te 'tulavarcasau /
adhīyātāṃ mahāprājñau sahasraṃ saṃhitā ubhau // BndP_1,35.35 //
ete surā mahābhāgāḥ saṃkruddhā dvijasattama /
ityuktvā vāsavaḥ śrīmānsukarmāṇaṃ yaśasvinam // BndP_1,35.36 //
śāntakrodhaṃ dvijaṃ dṛṣṭvā kṣipramantara dhātprabhuḥ /
tasya śiṣyo 'bhavaddhīmān pauṣyañjirdvijasattamāḥ // BndP_1,35.37 //
hiraṇyanābhaḥ kauśalyo dvitīyo 'bhūnnarādhipaḥ /
adhyāpayata pauṣyāñjiḥ sahasrārddhaṃ tusaṃhitāḥ // BndP_1,35.38 //
te nāmnodīcyasāmānaḥ śiṣyāḥ pauṣyañjinaḥ śubhāḥ /
sattvāni pañca kauśilyaḥ saṃhitānā madhītavān // BndP_1,35.39 //
śiṣyā hiraṇyanābhasya smṛtāstu prācyasāmagāḥ /
laugākṣiḥ kuśumiścaiva kuśīdirlāṅgalistathā /
pauṣyañji śiṣyāścatvārasteṣāṃ bhedānnibodhata // BndP_1,35.40 //
nāḍāyanīyaḥ sahataṇḍiputrastasmādanovainanāmā suvidvān /
sakotiputraḥ susahāḥ sunāmā caitānbhedānvittalaugākṣiṇastu // BndP_1,35.41 //
trayastu kuśumeḥ śiṣyā aurasaḥ sa parāśaraḥ // BndP_1,35.42 //
nābhirvittastu tejasvī trividhā kauśumāḥ smṛtāḥ /
śauriṣuḥ śṛṅgiputraśca dvāvetau tu ciravratau // BndP_1,35.43 //
rāṇāyanīyiḥ saumitriḥ sāmavedaviśāradau /
provāca saṃhitāsti sraḥ śṛṅgiputrau mahātpāḥ // BndP_1,35.44 //
vainaḥ prājīnayogaśca surālaśca dvijauttamaḥ /
provāca saṃhitāḥ ṣaṭtu pārāśaryastu kauthumaḥ // BndP_1,35.45 //
āsurāyaṇavaiśākhyau vedavṛddhaparāyaṇau /
prācīnayogaputraśca buddhimāṃśca patañjaliḥ // BndP_1,35.46 //
kauthumasya tu bhedāśca pārāśaryasya paṭ samṛtāḥ /
lāṅgalaḥ śālihotraśca ṣaḍuvācātha saṃhitāḥ // BndP_1,35.47 //
hālinirjyāmahāniśca jaiminirlomagāyaniḥ /
kaṇḍuśca kohalaścaiva ṣaḍe te lāṅgalāḥ smṛtāḥ // BndP_1,35.48 //
ete lāṅgalinaḥ śiṣyāḥ saṃhitā yaiḥ pravarttitāḥ /
eko hiraṇyanābhasya kṛtaḥ śiṣyo nṛpātmajaḥ // BndP_1,35.49 //
so 'karottu caturviśasaṃhitā dvipadāṃ varaḥ /
provāca caiva śiṣyebhyo yebhyastāśca nibodhata // BndP_1,35.50 //
rāḍiśca rāḍavīyaśca pañjamau vāhanastathā /
talako māṇḍukaścaiva kāliko rājikaṃstathā // BndP_1,35.51 //
gautamaścājabastaśca somarājāyanastataḥ /
puṣṭiśca parikṛṣṭaśca ulūkhalaka eva ca // BndP_1,35.52 //
yavīyasastu vai śālīraṅgulīyaśca kauśikaḥ /
śālimañjaripākaśca śadhīyaḥ kāniniśca yaḥ // BndP_1,35.53 //
pārāśaryastu dharmātmā iti krāntāstu sāmagāḥ /
sāmagānāṃ tu sarveṣāṃ śreṣṭhau dvau parikīrttitau // BndP_1,35.54 //
pauṣyañjiśca kṛtaścaiva saṃhitānāṃ vikalpakau /
atharvāṇaṃ dvidhā kṛtvā sumanturadadāddvijāḥ // BndP_1,35.55 //
kabandhāya punaḥ kṛṣṇaṃ sa ca vidvānyathāśrutam /
kabandhastu dvidhā kṛtvā pathyāyaikaṃ punardadau // BndP_1,35.56 //
dvitīyaṃ devadarśāyasa caturdhākarotprabhuḥ /
modo brahmabalaścaiva pippalādastathaiva ca // BndP_1,35.57 //
śaulkāyaniśca dharmajñaścaturthastapasi sthitaḥ /
devadarśasya catvāraḥ śiṣyā hyete dṛḍhavratāḥ // BndP_1,35.58 //
punaśca trividhaṃ viddhi pathyānāṃ bhedamuttamam /
jājaliḥ kumudādiśca tṛtīyaḥ śaunakaḥ smṛtaḥ // BndP_1,35.59 //
śaunakastu dvidhā kṛtvā dadāvekāntu babhrave /
ddvitīyāṃ saṃhitāṃ dhīmānsaindhavāyanasaṃjñi te // BndP_1,35.60 //
saindhavo muñjakeśyaśca bhinnāmādhāddvidhā punaḥ /
nakṣatrakalpo vaitānastṛtīyaḥ saṃhitāvidhiḥ // BndP_1,35.61 //
caturthoṃ'girasaḥ kalpaḥ śāntikalpaśca pañcamaḥ /
śreṣṭhāstvatharvaṇāmete saṃhitānāṃ vikalpakāḥ // BndP_1,35.62 //
khaḍgaḥ kṛtvā mayā yuktaṃ purāṇamṛṣisattamāḥ /
ātreyaḥ sumatirdhīmānkāśyapo hyakṛtavraṇaḥ // BndP_1,35.63 //
bhāradvājo 'gnivarcāśca vāsiṣṭhā mitrayuśca yaḥ /
sāvarṇiḥ somadattiśca suśarmā śāṃśapāyanaḥ // BndP_1,35.64 //
ete śiṣyā mama proktāḥ purāṇeṣu dhṛtavratāḥ /
tribhistatra kṛtāstisraḥ saṃhitāḥ punareva hi // BndP_1,35.65 //
kāśyapaḥ saṃhitā karttā sāvarṇiḥ śāṃśapāyanaḥ /
māmikā tu caturthī syāccatasro mūlasaṃhitāḥ // BndP_1,35.66 //
sarvāstā hi catuṣpādāḥ sarvāścaikārthavācikāḥ /
pāṭhāntare vṛthābhūtā vedaśākhā yathā tathā // BndP_1,35.67 //
catuḥ sāhasrikāḥ sarvāḥ śāṃśapāyanikāmṛte /
laumaharṣaṇikā mūlā tataḥ kāśyapikā parā // BndP_1,35.68 //
sāvarṇikā tṛtīyāsāvṛjuvākyārthamaṇḍitā /
śāṃśapāyanikā cānyā nodanārthavibhūṣitā // BndP_1,35.69 //
sahasrāṇi ṛcāṃ cāṣṭau ṣaṭśatāni tathaiva ca /
etāḥ pañcadaśānyāśca daśānyā daśabhistathā // BndP_1,35.70 //
savālakhilyāḥ saptaitāḥ sasuparṇāḥ prakīrttitāḥ /
aṣṭau sāmasahasrāṇi sāmāni ca caturddaśa // BndP_1,35.71 //
sāraṇyakaṃ sahohaṃ ca etadgāyanti sāmagāḥ /
dvādaśaiva sahasrāṇi cchanda ādhvaryavaṃ smṛtam // BndP_1,35.72 //
yajuṣāṃ brāhmaṇānāṃ ca tathā vyāso vyakalpayat /
sagrāmyāraṇyakaṃ tasmātsamantrakaraṇaṃ tathā // BndP_1,35.73 //
ataḥ paraṃ kathānaṃ tu pūrvā iti viśeṣaṇam /
grāmyāraṇyaṃ samantraṃ tadṛgbrāhmaṇayajuḥ smṛtam // BndP_1,35.74 //
tathā hāridravīryāṇāṃ khilānyupakhilānitu /
tathaiva taittirīyāṇāṃ parakṣudrā iti smṛtam // BndP_1,35.75 //
dve sahasre śatanyūne vede vājasaneyake /
ṛggamaḥ parisaṃkhyāto brāhmaṇaṃ tu caturguṇam // BndP_1,35.76 //
aṣṭau sahasrāṇi śatāni vāṣṭāvaśītiranyānyadhikāni vā ca /
etatpramāṇaṃ yajuṣāmṛcāṃ ca saśukriyaṃ sakhilaṃ yājñavalkyam // BndP_1,35.77 //
tathā cāraṇavidyānāṃ pramāṇasahitaṃ śṛṇu /
ṣaṭsahasramṛcāmuktamṛcaḥ ṣaḍviṃśatiṃ punaḥ // BndP_1,35.78 //
etāvadadhikaṃ teṣāṃ yajuḥ ki mapi vakṣyate /
ekādaśasahasrāṇi ṛcaścānyā daśottarāḥ // BndP_1,35.79 //
ṛcāṃ daśasahasrāṇi hyaśītistriṃśadeva tu /
sahasramekaṃ mantrāṇāmṛcāmuktaṃ pramāṇataḥ // BndP_1,35.80 //
etāvānṛci vistāro hyanyaccātharvikaṃ bahu /
ṛcāmatharvaṇāṃ pañcasahasrāṇīti niścayaḥ // BndP_1,35.81 //
sahasramanyadvijñeyamṛṣi bhirviśatiṃ vinā /
etadaṅgirasāṃ proktaṃ teṣāmāraṇyakaṃ punaḥ // BndP_1,35.82 //
iti saṃkhyā prasaṃkhyātā śākhābhedāstathaiva tu /
kartāraśacaiva śākhānāṃ bhedahetūṃstathaiva ca // BndP_1,35.83 //
sarvamanvantareṣvevaṃ śākhābhedāḥ samāśritāḥ /
prājāpatyā śrutirnityā tadvikalpāstvime smṛtāḥ // BndP_1,35.84 //
anityabhāvāddevānāṃ mantrotpattiḥ punaḥ punaḥ /
dvāpareṣu punarbhedāḥ śrutīnāṃ parikīrttitāḥ // BndP_1,35.85 //
evaṃ vedaṃ tadāpyasya bhagavānṛṣisattamaḥ /
śiṣcebyaśca pradattvā tu tapastaptu vana gataḥ // BndP_1,35.86 //
tasya śiṣyapraśiṣyaistu śākhābhedāstvime kṛtāḥ /
aṅgāni vedāścatvāro mīmāṃsā nyāyavistaraḥ // BndP_1,35.87 //
dharmaśāstraṃ purāṇaṃ ca vidyāścemāścaturdaśa /
āyurvedo dhanurvedo gāndharvaśceti te trayaḥ // BndP_1,35.88 //
arthaśāstraṃ caturthaṃ tu vidyā hyaṣṭādaśaiva hi /
jñeyā brahmarṣayaḥ pūrvaṃ tebhyo devarṣayaḥ punaḥ // BndP_1,35.89 //
rājarṣayaḥ punastebhya ṛṣiprakṛtayastridhā /
kāśyapeṣu vasiṣṭheṣu tathā bhṛgvaṅgiro 'triṣu // BndP_1,35.90 //
pañcasveteṣu jāyante gotreṣu brahmavādinaḥ /
yasmādṛṣanti brahmāṇaṃ tato brahmarṣayaḥ smṛtāḥ // BndP_1,35.91 //
dharmasyātha pulastyasya kratośca pulahasya ca /
pratyūṣasya ca devasya kaśyapasya tathā punaḥ // BndP_1,35.92 //
devarṣayaḥ sutāsteṣāṃ nāmatastānnibodhata /
devārṣī dharmaputrau tu naranārāyaṇavubhau // BndP_1,35.93 //
vālakhilyāḥ kratoḥ putrāḥ kardamaḥ pulahasya tu /
kuberaścaiva paulastyaḥ pratyūṣasya dalaḥ suta // BndP_1,35.94 //
nāradaḥ parvataścaiva kaśyapasyātmajāvubhau /
ṛṣanti vedānyasmātte tasmāddevarṣayaḥ smṛtāḥ // BndP_1,35.95 //
mānave caiva ye vaṃśe ailavaṃśe ca ye nṛpāḥ /
ye ca aikṣvākanābhāgā jñeyā rājarṣayastu te // BndP_1,35.96 //
ṛṣanti rañjanādyasmātprajā rājarṣayastataḥ /
brahmalokapratiṣṭhāstu samṛtā brahmarṣayo 'malāḥ // BndP_1,35.97 //
devalokapratiṣṭhāstu jñeyā devarṣayaḥ śubhāḥ /
indralokapratiṣṭhāstu sarve rājarṣayo matāḥ // BndP_1,35.98 //
abhijātyātha tapasā mantravyāharaṇaistathā /
ye ca brahmarṣayaḥ proktā divyā devarṣayaśca ye // BndP_1,35.99 //
rājarṣayastathā caiva teṣāṃ vakṣyāmi lakṣaṇam /
bhūtaṃ bhavyaṃ bhavajjñānaṃ satyābhi vyātdṛtaṃ tathā // BndP_1,35.100 //
saṃtuṣṭāśca svayaṃ ye tu saṃbuddhā ye ca vai svayam /
tapaseha prasiddhā ye garbhe yaiśca praveditam // BndP_1,35.101 //
mantravyāhāriṇo ye ca aiśvaryātsarvagāśca ye /
ete rājarṣayo yuktā devādvijanṛpāśca ye // BndP_1,35.102 //
etānbhāvānadhigatā ye vai ta ṛṣayo matāḥ /
saptaite saptabhiścaiva guṇaiḥ saptarṣayaḥ smṛtāḥ // BndP_1,35.103 //
dīrghāyuṣo mantrakṛta īśvarāddivyacakṣuṣaḥ /
buddhāḥ pratyakṣa dharmāṇo gotraprāvarttakāśca te // BndP_1,35.104 //
ṣaṭkarmaniratā nityaṃ śālīnā gṛhamedhinaḥ /
tulyairvyavaharanti sma hyaduṣṭaiḥ karmahetubhiḥ // BndP_1,35.105 //
agrāmyairvarttayanti sma rasaiścaiva svayaṅkṛtaiḥ /
kuṭuṃbino buddhimanto vanāntaranivāsinaḥ // BndP_1,35.106 //
kṛtādiṣu yugākhyāsu sarvaireva punaḥ punaḥ /
varṇāśramavyavasthānaṃ kriyate prathamaṃ tu vai // BndP_1,35.107 //
prāpte tretāyugamukhe punaḥ saptarṣayastviha /
pravarttayanti ye varṇānāśramāṃścaiva sarvaśaḥ // BndP_1,35.108 //
teṣāmevānvaye vīrā utpadyante punaḥ punaḥ /
jāyamāne pitāputre putraḥ pitari caiva hi // BndP_1,35.109 //
evaṃ saṃtatya vicchedādvartayantyāyugakṣayāt /
aṣṭāśītisahasrāṇi proktāni gṛhamedhinām // BndP_1,35.110 //
aryamṇo dakṣiṇaṃ ye tu pitṛyānaṃ samāśritāḥ /
dārāgnihotriṇaste vai yai prajāhetavaḥ smṛtāḥ // BndP_1,35.111 //
gṛhamedhinastvasaṃkhyeyāḥ śmaśānānyāśrayanti te /
aṣṭāśītisahasrāṇi nihitā uttarāpathe // BndP_1,35.112 //
ye śrūyante divaṃ prāptā ṛṣayo hyūrdhvaretasaḥ /
mantrabrāhmaṇakarttāro jāyante ca yugakṣayāt // BndP_1,35.113 //
evamāvarttamānāstedvāpareṣu punaḥ punaḥ /
kalpānāmārṣavidyānāṃ nānāśāstrakṛtaśca ye // BndP_1,35.114 //
kriyate yairvyavatdṛtirvaidikānāṃ ca karmaṇām /
vaivasvate 'ntare tasmindvāpareṣu punaḥ punaḥ // BndP_1,35.115 //
aṣṭāviṃśatikṛtvo vai vedā vyastā maharṣibhiḥ /
saptame dvāpare vyamatāḥ svayaṃ vedāḥ svayaṃbhuvā // BndP_1,35.116 //
dvitīye dvāpare caiva vedavyāsaḥ prajāpatiḥ /
tṛtīye cośanā vyāsaścaturthe ca bṛhaspatiḥ // BndP_1,35.117 //
savitā pañcame vyāso mṛtyuḥ ṣaṣṭhe smṛtaḥ prabhuḥ /
saptame ca tathaivendro vasiṣṭhaścāṣṭame smṛtaḥ // BndP_1,35.118 //
sārasvatastu navame tridhāmā daśame smṛtaḥ /
ekādaśe tu trivarṣā sanadvājastataḥ param // BndP_1,35.119 //
trayodaśe cāntarikṣo dharmaścāpi caturdaśe /
traiyyāruṇiḥ pañcadaśe ṣoḍaśe tu dhanañjayaḥ // BndP_1,35.120 //
kṛtañjayaḥ saptadaśe ṛjīṣo 'ṣṭādaśe smṛtaḥ /
ṛjīṣāttu bharadvājo bharadvājāttu gautamaḥ // BndP_1,35.121 //
gautamāduttamaścaiva tato haryavanaḥ smṛtaḥ /
haryavanātparo venaḥ smṛto vājaśravāstataḥ // BndP_1,35.122 //
arvākca vājaśravasaḥ somamukhyāyanastataḥ /
tṛṇabindustatastasmāttatajastṛṇabindutaḥ // BndP_1,35.123 //
tatajācca smṛtaḥ śaktiḥ śakteścāpi parāśaraḥ /
jātūkarṇo bhavattasmātta smāddvaipāyanaḥ smṛtaḥ // BndP_1,35.124 //
aṣṭāviṃśatirityete vedavyāsāḥ purātanāḥ /
bhaviṣye dvāpare caiva dvoṇirdvaipāyane 'pi ca // BndP_1,35.125 //
vedavyāse hyatīte 'sminbhavitā sumahātapāḥ /
bhaviṣyanti bhaviṣyeṣu śākhāpramayanāni tu // BndP_1,35.126 //
tasyaiva brahmaṇo brahma tapasaḥ prāptamavyayam /
tapasā karma ca prāptaṃ karmaṇā cāpi te yaśaḥ // BndP_1,35.127 //
punaśca tejasā satyaṃ satyenānandamavyayam /
vyāptaṃ brahmāmṛtaṃ śukraṃ brahmaivāmṛtamucyate // BndP_1,35.128 //
dhruvamekākṣaramidamomityeva vyavasthitam /
bṛhatvādbṛṃhaṇāccaiva tadbrahmetyabhidhīyate // BndP_1,35.129 //
pramavā vasthitaṃ bhūyo bhūrbhuvaḥ svariti smṛtam /
atharvaṛgyajuḥ sāmni yattasmai brahmaṇe namaḥ // BndP_1,35.130 //
jagataḥ pralayotpattau yattatkāraṇasaṃjñitam /
mahataḥ paramaṃ guhyaṃ tasmai subrahmaṇe namaḥ // BndP_1,35.131 //
agādhāpāramakṣayyaṃ jagatsaṃbohasaṃbhavam /
saṃprakāśapravṛttibhyāṃ puruṣārthaprayojanam // BndP_1,35.132 //
sāṃkhyajñānavatāṃ niṣṭhā gatiḥ śamadamātmanām /
yattadavyaktamataṃ prakṛtirbrahma śāśvatam // BndP_1,35.133 //
pradhānamātmayoniśca gṛhyaṃ sattvaṃ ca śasyate /
avibhāgastathā śukramakṣaraṃ bahudhātmakam // BndP_1,35.134 //
paramabrahmaṇe tasmai nityameva namonamaḥ /
kṛte punaḥ kriyā nāsti kuta evākṛtakriyāḥ // BndP_1,35.135 //
sakṛdeva kṛtaṃ sarvaṃ yadvai loke kṛtākṛtam /
śrotavyaṃ vā śrutaṃ vāpi tathaivāsādhu sādhu vā // BndP_1,35.136 //
jñātavyaṃ vāpyamantavyaṃ sapraṣṭavyaṃ bhojyameva ca /
draṣṭavyaṃ vātha śrotavyaṃ ghrātavyaṃ vā kathañcana // BndP_1,35.137 //
darśitaṃ yadanenaiva jñātaṃ tadvai surarṣibhiḥ /
yanna darśitavāneṣa kastadanveṣṭumarhati // BndP_1,35.138 //
sarvāṇi sarvaṃ sarvāṃśca bhagavāneva so 'bravīt /
yadā yatkriyate yena tadā tasmo 'bhimanyate // BndP_1,35.139 //
yatredaṃ kriyate pūrvaṃ na tadanyena bhāṣitam /
yadā ca kriyate kiñcitkenacidvā kathaṃ kvacit // BndP_1,35.140 //
tanaiva tatkṛtaṃ kṛtyaṃ karttṝṇāṃ pratibhāti vai /
viriktaṃ cātiriktaṃ ca jñānājñānepriyāpriye // BndP_1,35.141 //
dharmādharmauṃ suśaṃ duḥkhaṃ mṛtyuścāmṛtameva ca /
ūrddhvaṃ tiryyagadhobhāvastasyaivādṛṣṭakāriṇaḥ // BndP_1,35.142 //
svayaṃbhuvo 'tha jyeṣṭhasya brahmaṇaḥ parameṣṭhinaḥ /
pratyekavedyaṃbhavati tretāsviha punaḥ punaḥ // BndP_1,35.143 //
vyasyate hyekavedyaṃ tu dvāpareṣu punaḥ punaḥ /
brahmā caitānuvācādau tasminvaivasvate 'ntare // BndP_1,35.144 //
āvarttamānā ṛṣayo yugākhyāsu punaḥ punaḥ /
kurvanti saṃhitā hyete jāyamānāḥ parasparam // BndP_1,35.145 //
aṣṭāśītisahasrāṇi śrutarṣīṇāṃ samṛtāni vai /
atīteṣu vyatītāni varttante punaḥ punaḥ // BndP_1,35.146 //
śritā dakṣiṇapanthānaṃ ye śmaśānāni bhejire /
yuge yuge tu tāḥ śākhā vyasyante tai punaḥ punaḥ // BndP_1,35.147 //
dvāpareṣviha sarveṣu saṃhitāstu śrutarṣibhiḥ /
teṣāṃ gotreṣvimāḥ śākhā bhavanti hi punaḥ punaḥ // BndP_1,35.148 //
tāḥ śākhāste ca karttāro bhavaṃ tīhāyugakṣayāt /
evameva tu vijñeyā atītānāgateṣvapi // BndP_1,35.149 //
manvantareṣu sarveṣu śākhāpraṇayanāni vai /
atīteṣu vyatītāni varttante sāṃprate 'ntare // BndP_1,35.150 //
bhaviṣyanti ca yāni syurvartsyante 'nāgateṣvapi /
pūrveṇa paścimaṃ jñeyaṃ vartamānena cobhayam // BndP_1,35.151 //
etena kramayogena manvantaraviniścayaḥ /
evaṃ devāḥ sapitara ṛṣayo manavaśca vai // BndP_1,35.152 //
mantraiḥ sahordhvaṃ gacchanti hyāvarttante ca taiḥ saha /
janalokātsurāḥ sarve daśakalpānpunaḥ punaḥ // BndP_1,35.153 //
paryāyakāle saṃprāpte saṃbhūtā nidhanasya te /
avaśyabhāvinār'thena saṃbhadhyante tadā tu te // BndP_1,35.154 //
tataste doṣavajjanma paśyanto rogapūrvakam /
nivarttate tadā vṛttiḥ sā teṣāṃ doṣadarśanāt // BndP_1,35.155 //
evaṃ devayugānīha daśakṛtvo vivartya vai /
janalokāttapolokaṃ gacchantīhānivarttakam // BndP_1,35.156 //
evaṃ devayugānīha vyatī tāni sahasraśaḥ /
nidhanaṃ brahmaloke vai gatāni ṛṣibhiḥ saha // BndP_1,35.157 //
na śakya ānupūrvyeṇa teṣāṃ vaktuṃ suvistaraḥ /
anāditvācca kālasya saṃkhyānāṃ caiva sarvaśaḥ // BndP_1,35.158 //
manvantarāṇyatītāni yāni kalpaiḥ purā saha /
pitṛbhirmunibhirdevaiḥ sārddhaṃ ca ṛṣibhiḥ saha // BndP_1,35.159 //
kālena pratisṛṣṭāni yugānāṃ ca vivarttanam /
etena kramayogena kalpamanvantarāṇi ca // BndP_1,35.160 //
saprajāni vyatītāni śataśo 'tha sahasraśaḥ /
manvantarānte saṃhāraḥ saṃhārānte ca saṃbhavaḥ // BndP_1,35.161 //
devatānāmṛṣīṇāṃ ca manoḥ pitṛgaṇasya ca /
na śakya ānupūrvyeṇa vaktuṃ varṣaśatairapi // BndP_1,35.162 //
vistarastu nisargasya saṃhārasya ca sarvaśaḥ /
manvantarasya saṃkhyā tu mānuṣeṇa nibodhata // BndP_1,35.163 //
manvantarāstu saṃkhyātāḥ saṃkhyānārthaviśāradaiḥ /
triṃśatkoṭyastu saṃpūrṇā saṃkhyātāḥ saṃkhyāyā dvijaiḥ // BndP_1,35.164 //
saptaṣaṣṭistanthānyāni niyutāni ca saṃkhyāyā /
viṃśatiśca sahasrāmi kālo 'yaṃ sādhikaṃ vinā // BndP_1,35.165 //
manvantarasya saṃkhyeyaṃ mānuṣeṇa prakīrttitā /
varṣāgreṇāpi divyena pravakṣyāmyuttaraṃ manoḥ // BndP_1,35.166 //
aṣṭau śatasahasrāṇi divyayā saṃkhyayā smṛtam /
dvipañcāśattathānyāni sahasrāṇyadhikāni tu // BndP_1,35.167 //
caturdaśaguṇo hyeṣa kālo hyābhūtasaṃplavam /
pūrṇaṃ yugasahasraṃ syāttadaharbrahmaṇaḥ smṛtam // BndP_1,35.168 //
tataḥ sarvāṇi bhūtāni dagdhānyādityaraśmibhiḥ /
brahmāṇāmagrataḥ kṛtvā saha devarṣidānavaiḥ // BndP_1,35.169 //
praviśanti suraśreṣṭhaṃ devaṃ nārāyaṇaṃ prabhum /
sa sraṣṭā sarva bhūtānāṃ kalpādiṣu punaḥ punaḥ // BndP_1,35.170 //
ityeṣa sthitikālo vai mato devarṣibhiḥ saha /
sarvamanvantarāṇāṃ hi pratisaṃdhiṃ nibodhata // BndP_1,35.171 //
yugakhyā yā samuddiṣṭā prāgetasminmayānaghāḥ /
kṛtatretādisaṃyuktaṃ caturyugamiti smṛtam // BndP_1,35.172 //
taccaikasaptatiguṇaṃ parivṛttaṃ tu sādhikam /
manoretamadhīkāraṃ provāca bhagavānprabhuḥ // BndP_1,35.173 //
evaṃ manvantarāṇāṃ ca sarveṣāmeva lakṣaṇam /
atītānāgatānāṃ vai varttimānena kīrttitam // BndP_1,35.174 //
ityeṣa kīttitaḥ sargo manoḥ svāyaṃbhuvasya te /
pratisaṃdhiṃ tu vakṣyāmi tasya caivāparasya ca // BndP_1,35.175 //
manvantaraṃ yathā pūrvamṛṣibhirdaivataiḥ saha /
avaśyabhāvinārthena yathāvadvinivarttate // BndP_1,35.176 //
etasminnantare pūrvaṃ trailākyasye śvarāstu ye /
saptarṣayaśca devāśca pitaro manavastathā // BndP_1,35.177 //
manvantarasya kāle tu saṃpūrṇe sādhike tadā /
kṣīṇe 'dhikāre saṃvignā buddhvā paryayamātmanaḥ // BndP_1,35.178 //
maharlokāya te sarve unmukhā dadhire matim /
tato manvantare tasminprakṣīṇe devatāstu tāḥ // BndP_1,35.179 //
saṃpūrṇesthitikāle tu tiṣṭhedekaṃ kṛtaṃ yugam /
utpadyante bhaviṣyanto ye vai manvantareśvarāḥ // BndP_1,35.180 //
devatāḥ pitaraścaiva ṛṣayo manureva ca /
manvantare tu saṃpūrṇe tadvadante kalau yuge // BndP_1,35.181 //
saṃpadyate kṛtaṃ teṣu kaliśiṣṭeṣu vai tadā /
yathā kṛtasya saṃtānaḥ kalipūrvaḥ smṛto budhaiḥ // BndP_1,35.182 //
tathā manvantarānteṣu ādirmanvantarasya ca /
kṣīṇe manvantare pūrve pravṛtte cāpare punaḥ // BndP_1,35.183 //
mukhe kṛtayugasyātha teṣāṃ śiṣṭāstu ye tadā /
saptarṣayo manuścaiva kālāpekṣāstu ye sthitāḥ // BndP_1,35.184 //
manvantarapratīkṣāste kṣīyamāṇāstapasvinaḥ /
manvantarotsavasyārthe saṃtatyarthe ca sarvadā // BndP_1,35.185 //
pūrvavatsaṃpravarttante pravṛtte vṛṣṭisarjane /
dvandveṣu saṃpravṛtteṣu utpannāsvauṣadhīṣu ca // BndP_1,35.186 //
prajāsu cāniketāsu saṃsthitāsu kvacitkvacit /
vārttāyāṃ saṃpravṛttāyāṃ dharme caivopasaṃsthite // BndP_1,35.187 //
nirānande cāpi loke naṣṭe sthāvarajaṅgame /
agrāmanagare caiva varṇāśramavivarjite // BndP_1,35.188 //
pūrvamanvantare śiṣṭā ye bhavantīha dhārmikāḥ /
saptarṣayo manuścaiva saṃtānārthaṃ vyavasthitāḥ // BndP_1,35.189 //
prajārthaṃ tapatāṃ teṣāṃ tapaḥ paramaduścaram /
utpadyante hi pūrveṣāṃ nidhaneṣviha pūrvavat // BndP_1,35.190 //
devāsurāḥ pitṛgaṇā ṛṣayo mānuṣāstathā /
sarpā bhūtapiśācāśca gandharvā yakṣarākṣasāḥ // BndP_1,35.191 //
tatasteṣāṃ tu ye śiṣṭāḥ śiṣṭācārānprajakṣate /
saptarṣayo manuścava hyādau manvantarasya hi // BndP_1,35.192 //
prārabhante ca karmāṇi manuṣyo daivataiḥ saha /
ṛṣīṇāṃ brahmacaryeṇa gatvānṛṇyaṃ tu va tadā // BndP_1,35.193 //
pitṝṇāṃ prajāyā caiva devānāmijyayā tathā /
śataṃvarṣasahasrāṇāṃ dharme varṇātmake sthitāḥ // BndP_1,35.194 //
trayī vārttā daṇḍanītirdharmānvarṇāśramāṃstathā /
sthāpayitvāśramāṃścaiva svargāya dedhire manaḥ // BndP_1,35.195 //
pūrvadeveṣu teṣvevaṃ svargāyā bhimukheṣu vai /
pūrvadevāstataste vai sthitā dharmeṇa kṛtsnaśaḥ // BndP_1,35.196 //
manvantare purāvṛtte sthānānyutsṛjya sarvaśaḥ /
mantraiḥ sahordhvaṃ gacchanti maharlokamanāmayam // BndP_1,35.197 //
vinivṛttādhikārāste mānasīṃ siddhimāsthitāḥ /
avekṣamāṇā vaśinastiṣṭhantyā bhūtasaṃplavāt // BndP_1,35.198 //
tatasteṣu vyatīteṣu pūrvadeveṣu vai tadā /
śūnyeṣu devasthāneṣu trailokye teṣu sarvaśaḥ // BndP_1,35.199 //
upasthitā ihānye vai ye devāḥ svargavāsinaḥ /
tataste tapasā yuktāḥ sthānānyāpūrayanti ca // BndP_1,35.200 //
satyena brahmacaryeṇa śrutena ca samanvitāḥ /
saptarṣīṇāṃ manoścaiva devānāṃ pitṛbhiḥ saha // BndP_1,35.201 //
nidhanānīha pūrveṣāmāditāṃ ca bhaviṣyatām /
teṣāṃ saṃtatyaviccheda ihāmanvantarakṣayāt // BndP_1,35.202 //
evaṃ pūrvānupūrvyeṇa sthitisteṣāmavasthitā /
manvantareṣu sarveṣu yāvadābhūtasaṃplavam // BndP_1,35.203 //
pūrvamanvantarāṇāṃ tu pratisaṃdhānalakṣaṇam /
atītānāgatānāṃ vai proktaṃ svāyaṃbhuvena tu // BndP_1,35.204 //
manvantareṣvatīteṣu bhaviṣyāṇāṃ tu sādhanam /
evaṃ saṃtatyavicchedo bhavatyābhūtasaṃplavāt // BndP_1,35.205 //
manvantarāṇāṃ parivarttanāni hyekāntatastāni mahargatāni /
mahājanaṃ caiva janāntapaśca caikāntagāni prabhavanti satye // BndP_1,35.206 //
tadbhāvināṃ tatra tu darśanena nānātvadṛṣṭena ca pratyayena /
stye sthitā nityatayā tu nityaṃ prāpte vikāre pratisarga kāle // BndP_1,35.207 //
manvantarāṇāṃ parivarttanāni muñcanti satyaṃ tu tato 'parānta /
tato 'bhiyogā viṣayaprahāṇādviśanti nārāyaṇameva devam // BndP_1,35.208 //
manvantarāṇāṃ parivarttaneṣu cirapravṛtteṣu vidhisvabhāvāt /
kṣaṇaṃ na vai tiṣṭhati jīvalokaḥ kṣayodayābhyāṃ parivartamānaḥ // BndP_1,35.209 //
ityantarāṇyevamṛṣistutānāṃ dharmātmanāṃ divyadṛśāṃ manūnām /
vāyupraṇītānyupalabhya dṛśyād divyaujasāṃ vyāsasamāsayogaiḥ // BndP_1,35.210 //
sarvāṇi rājarṣisurarthimanti brahmarṣidevoragavanti caiva /
sureśasaptarṣipitṛprajeśairyuktāni samyak parivarttanāni // BndP_1,35.211 //
udāravaṃśābhijana śrutīnāṃ prakṛṣṭamedhābhisamedhitānām /
kīrtidyutikhyātibhirarcitānāṃ puṇyaṃ hi viśyāpanamīśvarāṇām // BndP_1,35.212 //
svargīyametatparamaṃ pavitraṃ putrīyametacca paraṃ rahasyam /
japyaṃ mahāparvasu caitadagryaṃ duḥkhāpaśāntipradamāyuṣīyam // BndP_1,35.213 //
prajaśadavarṣimanupradhānāṃ puṇyāṃ prasūtiṃ prathitāmajasya /
mamāpi vikhyāpayataḥ samāsātsiddhiṃ prajeśāḥ pradiśantu yuktāḥ // BndP_1,35.214 //
ityetadantaraṃ proktaṃ manoḥ svāyaṃbhuvasya ca /
vistareṇānupūrvyā ca bhūyaḥ kiṃ varṇayāmyaham // BndP_1,35.215 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣgapāde vedavyasanākhyānaṃ svāyaṃbhuvamanvantaravarṇanaṃ ca nāma pañcatriṃśattamo 'dhyāyaḥ
śāṃśapāyana uvāca
manvantarāṇi śeṣāṇi śrotumicchāmyanukramāt /
manvantarādhipāṃścaiva śakradevapurogamān // BndP_1,36.1 //
sūta uvāca
manvantarāṇi yāni syuratītānāgatāni ha /
samāsā dvistarāccaiva bruvato me nibodhata // BndP_1,36.2 //
svāyaṃbhuvo manuḥ pūrvaṃ manuḥ svārociṣastathā /
uttamastāmasaścaiva raivataścākṣuṣastathā // BndP_1,36.3 //
ṣaḍete manavo 'tītā vakṣyāmyaṣṭāvanāgatān /
sāvarṇiścaiva raucyaśca bhautyo vaivasvatastathā // BndP_1,36.4 //
vakṣyāmyetānpurastāttu manorvevasvatasya ca /
manavaḥ pañca ye 'tītā mānasāṃstānnibodhata // BndP_1,36.5 //
manvantaraṃ mayā vo 'dhya krāntaṃ svāyaṃbhuvasya ha /
ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi manāḥ svārociṣasya ha // BndP_1,36.6 //
prajāsargaṃ samāsena dvitīyasya mahātmanaḥ /
āsanvai tuṣitā devā manoḥ svārociṣe 'ntare // BndP_1,36.7 //
pārāvatāśca vidvāṃso dvāveva tu gaṇau smṛtau /
tuṣitāyāṃ samutpannāḥ kratoḥ putrāḥ svarociṣaḥ // BndP_1,36.8 //
pārāvatāśca vāsiṣṭhā dvādaśa dvau gaṇau smṛtau /
chandajāśca caturviṃśaddevāste vai tadā smṛtāḥ // BndP_1,36.9 //
divasparśo 'tha jāmitro gopado bhāsurastathā /
ajaśca bhagavāścaiva draviṇaśya mahā balaḥ // BndP_1,36.10 //
āyaścāpi mahābāhurmahaujāścāpi vīryavān /
cikitvānviśruto yastu cāṃśo yaścaiva paṭhyate // BndP_1,36.11 //
ṛtaścadvādaśasteṣāṃ tuṣitāḥ parikīrttitāḥ /
ityete kratuputrāstu tadāsansomapāyinaḥ // BndP_1,36.12 //
pracetāścaiva yo devo viśvadevastathaiva ca /
samañjo viśruto yastu hyajihmaścārimarddanaḥ // BndP_1,36.13 //
āyurdāno mahāmāno divyamānastathaiva ca /
ajeyaśca mahābhāgo yavīyāṃśca mahābalaḥ // BndP_1,36.14 //
hotā yajvā tathā hyete parikrāntāḥ parāvatāḥ /
ityetā devatā hyāsanmanoḥ svārociṣāntare // BndP_1,36.15 //
somapāstu tadā hyetāścaturviśati devatāḥ /
teṣāmindrastadā hyāsīdvipaścillokaviśrutaḥ // BndP_1,36.16 //
ūrjā vasiṣṭhaputraśca staṃbaḥ kāśyapa eva ca /
bhārgavaśca tadhā prāma ṛṣabhoṃ'ṅgirasastathā // BndP_1,36.17 //
paulastyaścaiva datto 'trirātreyo niścalastathā /
paulaho 'thārvarīvāṃśca ete saptarṣayastathā // BndP_1,36.18 //
caitraḥ kiṃpuruṣa ścaiva kṛtānto vibhṛto raviḥ /
bṛhaduktho navaḥ setuḥ śrutaśceti nava smṛtāḥ // BndP_1,36.19 //
manoḥ svārociṣasyaite putrā vaṃśakarāḥ prabho /
purāṇe parisaṃkhyātā dvitīyaṃ vai tadantaram // BndP_1,36.20 //
saptarṣayo manurdevāḥ pitaraśca catuṣṭayam /
mūlaṃ manvantarasyaite teṣāṃ caivānvayāḥ prajāḥ // BndP_1,36.21 //
ṛṣīṇāṃ devatāḥ putrāḥ pitaro devasūnavaḥ /
ṛṣayo devaputrāśca iti śāstre viniścayaḥ // BndP_1,36.22 //
manoḥ kṣatraṃ viśaścaiva saptarṣibhyo dvijā tayaḥ /
etanmanvantaraṃ proktaṃ samāsācca na vistarāt // BndP_1,36.23 //
svāyaṃbhuve na vistāro jñeyaḥ svārociṣasya ca /
na śakyo vistarastasya vaktuṃ varṣaśatairapi // BndP_1,36.24 //
punaruktabahutvāttu prajānāṃ vai kulekule /
tṛtīye tvatha paryāye uttamasyāntare manoḥ // BndP_1,36.25 //
pañca devagaṇā proktāstānvakṣyāmi nibodhata /
sudhāmānaśca ye devā ye cānye vaśavarttinaḥ // BndP_1,36.26 //
pratardanāḥ śivāḥ satyāgaṇā dvādaśakāḥ smṛtāḥ /
satyo dhṛtirdamo dāntaḥ kṣamaḥ kṣāmo dhvaniḥ śuciḥ // BndP_1,36.27 //
iṣorjjaśca tathā śreṣṭhaḥ suparṇo dvādaśastathā /
ityete dvādaśa proktāḥ sudhāmānastu nāmabhiḥ // BndP_1,36.28 //
sahasradhāro viśvāyuḥ samitāro vṛhadvasuḥ /
viśvadhā viśvakarmā ca mānasastu virājasaḥ // BndP_1,36.29 //
jyotiścaiva vibhāsaśca kīrttitā vaṃśavartinaḥ /
avadhyo 'varatirdevo vasurdhiṣṇyo vibhāvasuḥ // BndP_1,36.30 //
vittaḥ kratuḥ sudharmā ca dhṛtadharmā yaśasvijaḥ /
rathormiḥ ketumāñchcaiva kīrttitāstu pratardanāḥ // BndP_1,36.31 //
haṃsasvārau vadānyau ca pratardanayaśaskarau /
sudāno vasudānaśca sumañjasaviṣāvubhau // BndP_1,36.32 //
yamo vahnir yatiścaiva sucitraḥ sutapāstathā /
śivā hyete tu vijñeyā yajñiyā dvādaśāparāḥ // BndP_1,36.33 //
satyānāmapi nāmāni nibodhata yathātatham /
dikpatirvākpatiścaiva viśvaḥ śaṃbhustathaiva ca // BndP_1,36.34 //
svamṛḍīko diviścaiva varcodhāmā bṛhadvapuḥ /
aśvaścaiva sadaśvaśca kṣemānandau tathaiva ca // BndP_1,36.35 //
satyā hyete parikrāntā yajñiyā dvādaśāparāḥ /
ityetā devatā hyāsannauttamasyāntare manoḥ // BndP_1,36.36 //
teṣāmindrastu devānāṃ suśāntirnāma viśrutaḥ /
putrāsttavaṅgirasaste vai uttamasya prajāpateḥ // BndP_1,36.37 //
vaśiṣṭhaputrāḥ saptāsanvāśiṣṭhā iti viśrutāḥ /
saptarṣayastu te sarva uttamasyāntare manoḥ // BndP_1,36.38 //
ācaśca paraśuścaiva divyo divyauṣadhirnayaḥ /
devāmvujaścāpratimau mahotsāho gajastathā // BndP_1,36.39 //
vinītaśca suketuśca sumitraḥ sumatiḥ śrutiḥ /
uttamasya manoḥ putrāstrayodaśa mahātmanaḥ // BndP_1,36.40 //
ete kṣatrapraṇetārastṛtīyaṃ caitadantaram /
auttamaḥ parisaṃkhyātaḥ sargaḥ svārociṣeṇa tu // BndP_1,36.41 //
vistareṇānupūrvyā ca tāmasasya nibodhata /
caturthe tvatha paryāye tāmasasyātare manoḥ // BndP_1,36.42 //
satyāḥ surūpāḥ sudhiyo harayaśca gaṇāḥ smṛtāḥ /
pulastyaputrāste devāstāmasasyāntare manoḥ // BndP_1,36.43 //
gaṇastu teṣāṃ devānāmekaikaḥ pañcaviṃśakaḥ /
indriyāṇāṃ pratīyeta ṛṣayaḥ pratijānate // BndP_1,36.44 //
sapramāṇāstu śīrṣaṇyaṃ manaścaivāṣṭamaṃ tathā /
indriyāṇi tathā devā manostasyāntare smṛtāḥ // BndP_1,36.45 //
teṣāṃ babhūva devānāṃ śibirindraḥ pratāpavān /
saptarṣayoṃ'tare ye ca tānnibodhata sattamāḥ // BndP_1,36.46 //
kāvya āṅgirasaścaiva kāśyapaḥ pṛthureva ca /
atreyastvagnirityeva jyotirdhāmā ca bhārgavaḥ // BndP_1,36.47 //
paulahaścarakaścātra vāśiṣṭhaḥ pīvarastathā /
caitrastathaiva paulastya ṛṣayastāmaseṃ'tare // BndP_1,36.48 //
jānujaṅghastathā śāntirnaraḥ khyātiḥ śubhastathā /
priyabhṛtyo parīkṣicca prasthalo 'tha dṛḍheṣudhiḥ // BndP_1,36.49 //
kṛśāśvaḥ kṛtabandhuśca tāmasasya manoḥ sutāḥ /
pañcametvatha paryāye manoḥ svārociṣeṃ'tare // BndP_1,36.50 //
guṇāstu ye samākhyātā devānāṃ tānnibodhata /
amitābhā bhūtarayo vaikuṇṭhāḥ sasumedhasaḥ // BndP_1,36.51 //
variṣṭhāśca śubhāḥ putrā vasiṣṭhasya prajāpateḥ /
caturdaśa tu catvāro gaṇāsteṣāṃ subhāsvarāḥ // BndP_1,36.52 //
ugraḥ prajño 'gnibhāvaśca prajyotiścāmṛtastathā /
sumatirvā virāvaśca dhāmā nādaḥ śravāstathā // BndP_1,36.53 //
vṛttirāśī ca vādaśca śabaraśca caturdaśa /
amitābhāḥ smṛtā hyete devāḥ svārociṣeṃ'tare // BndP_1,36.54 //
matiśca sumatiścaiva ṛtasatyau tathaidhanaḥ /
adhṛtirvidhṛtiścaiva damo niyama eva ca // BndP_1,36.55 //
vrato viṣṇuḥ sahaścaiva dyutimānsuśravāstathā /
ityetānīha nāmāni ābhūtayasāṃ viduḥ // BndP_1,36.56 //
vṛṣo bhettā jayo bhīmaḥ śucirdānto yaśo damaḥ /
nātho vidvānajeyaśca kṛśo gauro dhruvastathā // BndP_1,36.57 //
kīrttitāstu vikuṇṭhā vai sumedhāṃstu nibodhata /
medhā medhā tithiścaiva satyamedhāstathaiva ca // BndP_1,36.58 //
pṛśnimedhālpamedhāśca bhūyomedhāśca yaḥ prabhuḥ /
dīptimedhā yaśomedhā sthiramedhāstathaiva ca // BndP_1,36.59 //
sarvamedhā sumedhāśca pratimedhāśca yaḥ smṛtaḥ /
medhajā medhahantā ca kīrttitāste sumedhasaḥ // BndP_1,36.60 //
vibhurindrastathā teṣāmāsīdvi krāntapauruṣaḥ /
paulastyo davabāhuśca sudhāmā nāma kāśyapaḥ // BndP_1,36.61 //
hiraṇyaromāṅgiraso vedaśrīścaiva bhārgavaḥ /
ūrdhvabāhuśca vāśiṣṭhaḥ parjanyaḥ paulahastathā // BndP_1,36.62 //
satyanetrastathātreya ṛṣayo raivateṃ'tare /
mahāvīryaḥ susaṃbhāvyaḥ satyako harahā śuciḥ // BndP_1,36.63 //
balabandhurnirāmitraḥ kaṃbuḥ śṛgo dhṛtavrataḥ /
raivatasya ca putrāste pañcamaṃ vai tadantaram // BndP_1,36.64 //
svārociṣaścottamo 'pi tāmaso raivatastathā /
priyavratānvayā hyete catvāro manavaḥ smṛtāḥ // BndP_1,36.65 //
ṣaṣṭhe khalvapi paryāye devā ye cākṣuṣeṃ'tare /
ādyāḥ prasūtā bhāvyaśca pṛthukāśca divaukasaḥ // BndP_1,36.66 //
mahānubhāvā lekhāscha pañca devagaṇāḥ smṛtāḥ /
divaukasaḥ sarva eva procyante mātṛnāmabhiḥ // BndP_1,36.67 //
atreḥ putrasya naptāro hyāraṇyasya prajāpateḥ /
gaṇastu teṣāṃ devānāmekaiko hyaṣṭakaḥ smṛtaḥ // BndP_1,36.68 //
antarikṣo vasurhavyo hyatithiśca priyavrataḥ /
śrotā mantānumantā ca tvādyā hyete prakīrttitāḥ // BndP_1,36.69 //
śyenabhadrastathā caiva śvetacakṣurmahāyaśāḥ /
sumanāśca pracetāśca vanenaḥ supracetsau // BndP_1,36.70 //
muniścaiva mahāsattvaḥ prasūtāḥ parikīrttitāḥ /
vijayaḥ sujayaścaiva manasyodau tathaiva ca // BndP_1,36.71 //
matiḥ parimatiścaiva vicetāḥ priyaniścayaḥ /
bhavyā hyete smṛtā devāḥ pṛthukāṃśca nibodhata // BndP_1,36.72 //
ojiṣṭhaḥ śakuno devo vānatdṛṣṭastathaiva ca /
satkṛtaḥ satyadṛṣṭiśca jigīṣurvijayastathā // BndP_1,36.73 //
ajitaśca mahābhāgaḥ pṛthukāste divaukasaḥ /
leśāstathā pravakṣyāmi nāmatastānnibodhata // BndP_1,36.74 //
manojavaḥ praghāsaśca pracetāśca mahāyaśāḥ /
dhruvo dhruvakṣitiścaiva atyutaścaiva vīryavān // BndP_1,36.75 //
yuvanā bṛhaspatiścaiva lekhāḥ saṃparikīrttitāḥ /
manojavo mahāvīryasteṣāmindrastadābhavat // BndP_1,36.76 //
uttamo bhārgavaścaiva haviṣmānaṅgiraḥsutaḥ /
sudhāmā kāśyapaścaiva vaśiṣṭho virajāstathā // BndP_1,36.77 //
atināmā ca paulastyaḥ sahiṣṇuḥ paulahastathā /
madhurātreya ityete sapta vai cākṣuṣeṃ'tare // BndP_1,36.78 //
ūruḥ puruḥ śatadyumnastapasvī satyavākkṛtiḥ /
agniṣṭudatirātraśca sudyumnaśaceti te nava // BndP_1,36.79 //
abhimanyuśca daśamo nāḍvaleyā manoḥ sutāḥ /
cākṣuṣasya sutāḥ hyete ṣaṣṭhaṃ caiva tadantaram // BndP_1,36.80 //
vaivasvatena saṃkhyātastatsargaḥ sāṃpratena tu /
vistareṇānupūrvyā ca cākṣuṣasyāntare manoḥ // BndP_1,36.81 //
ṛṣaya ūcuḥ
cākṣuṣaḥ kasya dāyādaḥ saṃbhūtaḥ sakya vānvaye /
tasyānvavāye ye 'pyanyetānno brūhi yathātatham // BndP_1,36.82 //
sūta uvāca
cākṣuṣasya visargaṃ tu samāsācchṛṇuta dvijāḥ /
yasyānvavāye saṃbhūtaḥ pṛthurvainyaḥ pratāpavān // BndP_1,36.83 //
prajānāṃ patayaścānye dakṣaḥ prācetasastathā /
uttānapādaṃ jagrāha putramatriprajāpatiḥ // BndP_1,36.84 //
dattakaḥ sa tu putro 'sya rājā hyāsītprajāpatiḥ /
svāyaṃbhuvena manunā datto 'treḥ kāraṇaṃ prati // BndP_1,36.85 //
manvantaramathāsādya bhaviṣyaccākṣuṣasya ha /
ṣaṣṭhaṃ tadanu vakṣyāmi upoddhātena vai dvijāḥ // BndP_1,36.86 //
uttānapādāccaturaḥ sūnṛtāsūta bhāminī /
dharmasya kanyā suśroṇī sūnṛtā nāma viśrutā // BndP_1,36.87 //
utpannā jāpi dharmema dhruvasya jananī śubhā /
dharmasya patnyāṃ lakṣmayāṃ vai utpannā sā śucismitā // BndP_1,36.88 //
dhruvaṃ ca kīrttimantaṃ ca tvāyuṣmantaṃ vasuṃ tathā /
uttānapādo 'janayatkanye dve ca śucismite // BndP_1,36.89 //
svarāmanasvinī caiva tayoḥ putrāḥ prakīrttitāḥ /
dhruvo varṣasahasrāṇi daśa divyāni vīryavān // BndP_1,36.90 //
tapastepe nirāhāraḥ prārthayanvipulaṃ yaśaḥ /
tretāyuge tu prathame pautraḥ svāyaṃbhuvasya tu // BndP_1,36.91 //
ātmānaṃ dhārayanyogānprārthayansumahadyaśaḥ /
tasmai brahmā dadau prīto jyotiṣāṃ sthānamuttamam // BndP_1,36.92 //
ābhūtasaṃplavāddivyamastodayavivārjitam /
tasyātimātrāmṛddhiṃ ca mahimānaṃ nirīkṣya tu // BndP_1,36.93 //
daityā surāṇāmācāryaḥ ślokamapyuśānā jagau /
aho 'sya tapaso vīryamaho śrutamaho vratam // BndP_1,36.94 //
kṛtvā yadenamupari dhruvaṃ saptarṣayaḥ sthitāḥ /
druve tridivamāsaktamīśvaraḥ sa divaspatiḥ // BndP_1,36.95 //
dhruvātsṛṣṭiṃ ca bhavyaṃ ca bhūmistau suṣuve nṛpau /
svāṃ chāyāmāha vai sṛṣṭirbhavanārīti tāṃ prabhuḥ // BndP_1,36.96 //
satyābhivyahṛtestasya sadyaḥ strī sābhavattadā /
divyasaṃhananā chāyā divyābharaṇabhūṣitā // BndP_1,36.97 //
chāyāyāṃ sṛṣṭirādhatta pañca putrānakalmaṣān /
prājīnagarbhaṃ vṛṣabhaṃ vṛkañca vṛkalaṃ dhṛtim // BndP_1,36.98 //
patnī prācīnagarbhasya suvarcā suṣuve nupam /
nāmnodāradhiyaṃ putramindro yaḥ pūrvajanmani // BndP_1,36.99 //
saṃvatsarasahasrānte sakṛdāhāramāharan /
evaṃ manvantaraṃ yukta indratvaṃ prāptavānprabhuḥ // BndP_1,36.100 //
udāradheḥ sutaṃ bhadrājanayatsā divañjayam /
ripuṃ ripuñjayājjajñe varāṅgī tu divañjayāt // BndP_1,36.101 //
riporādhatta bṛhatī vakṣuṣaṃ sarvatejasam /
tasya putro manurvidvān brahmakṣattrapravattakaḥ /
vyajījanatpuṣkariṇī vāruṇī cākṣuṣaṃ manum // BndP_1,36.102 //
ṛṣaya ūcuḥ
prajāpateḥ sutā kasmādvāruṇī procyate 'nagha /
etadācakṣva tatvena kuśalo hyasi vistare // BndP_1,36.103 //
sūta uvāca
araṇyasyodakaḥ putro varuṇatvamupāgataḥ /
tena sā vāruṇī jñeyā bhrātrā khyātimupāgatā // BndP_1,36.104 //
manorajāyanta daśa naḍvalāyāṃ sutāḥ śubhāḥ /
kanyāyāṃ sumahāvīryā virajasya prajāpateḥ // BndP_1,36.105 //
ūruḥ puruḥ śatadyumnastapasvī satyavākkṛtiḥ /
agniṣṭudatirātraśca sudyumnaśceti vai nava // BndP_1,36.106 //
abhimanyuśca daśamo naḍvalāyāṃ manoḥ sutāḥ /
ūrorajanayatputrānṣaḍāgneyī mahāprabhān // BndP_1,36.107 //
aṅgaṃ sumanasaṃ khyātiṅgayaṃ śukraṃ vrajājinau /
aṅgātsunīthāpatyaṃvai venamekaṃ vyajāyata // BndP_1,36.108 //
tasyāparādhādvenasya prakopastu mahānabhūt /
prajārthamṛṣayo yasyamamanthurdakṣiṇāṃ karam // BndP_1,36.109 //
janitastasya pāṇau tu mathite rūpavānpṛthuḥ /
janayitvā sutaṃ tasya pṛthuṃ prathitapauruṣam // BndP_1,36.110 //
abru vaṃstveṣa vo rājā ṛṣayo muditāḥ prajāḥ /
sa dhanvī kavacī jajñe tejasā nirdahanniva // BndP_1,36.111 //
vṛttīnāmeṣa vo dātā bhaviṣyati narādhipaḥ /
pṛthurvainyastadā lokānrarakṣa kṣatrapūrvajaḥ // BndP_1,36.112 //
rājasūyābhiṣiktānāmādyassa vasudhādhipaḥ /
tasya stavārthamutpannau nipuṇau sūtamāgadhau // BndP_1,36.113 //
teneyaṃ gaurmahārājñā dugdhā sasyāni dhīmatā /
prajānāṃ vṛttikāmānāṃ devaiścarṣigaṇaiḥ saha // BndP_1,36.114 //
pitṛbhir dānavaiścaiva gandharvaiścāpsarogaṇaiḥ /
sarpaiḥ puṇyajanaiścaiva parvatairvṛkṣavīrudhaiḥ // BndP_1,36.115 //
teṣu teṣu tu pātreṣu duhyamānā vasuṃdharā /
prādādyathepsi taṃ kṣīraṃ tena prāṇānadhārayan // BndP_1,36.116 //
śāṃśapāyana uvāca
vistareṇa pṛthorjanma kīrttayasva mahāvrata /
yathā mahātmanā tena pūrvaṃ dugdhā vasuṃdharā // BndP_1,36.117 //
yathā devaiśca nāgaiśca yathā brahmarṣibhiḥ saha /
yakṣai rākṣasagandharvairapsarobhiryathā purā // BndP_1,36.118 //
yathā yathā ca vai sūta vidhinā yena yena ca /
teṣāṃ pātraviśeṣāṃśca dogdhāraṃ kṣīrameva ca // BndP_1,36.119 //
tathā vatsaviśeṣāṃśca tvaṃnaḥ prabrūhi pṛcchatām /
yathā kṣīraviśeṣāṃśca sarvānevānupūrvaśaḥ // BndP_1,36.120 //
yasmiṃśca kāraṇe pāṇirvanasya mathitaḥ purā /
kuddhairmaharṣibhiḥ pūrvaiḥ kāraṇaṃ brūhi taddhi naḥ // BndP_1,36.121 //
sūta uvāca
kathayiṣyāmi vo viprāḥ pṛthorvainyasya saṃbhavam /
ekāgrāḥ prayatāścaiva śuśrūṣadhvaṃ dvijottamāḥ // BndP_1,36.122 //
nāśuddhāya na pāpāya nāśiṣyāyāhitāya ca /
varttanīyamidaṃ brahma nāvratāya kathañcana // BndP_1,36.123 //
dhanyaṃ yaśasyamāyuṣyaṃ puṇyaṃ vedaiśca saṃmitam /
rahasyamṛṣibhiḥ proktaṃ śṛṇuyādyo 'nasūyakaḥ // BndP_1,36.124 //
yaścaivaṃ śrāvayenmartyaḥ pṛthorvainyasya saṃbhavam /
brāhmaṇebhyo namaskṛtya na sa śocetkṛtākṛtam // BndP_1,36.125 //
goptā dharmasya rājāsau babhūvātrisamaḥ prabhuḥ /
atrivaṃśasamutpanno hyaṅgo nāma prajāpatiḥ // BndP_1,36.126 //
tasya putro 'bhavadveno nātyarthaṃ dhārmikastathā /
jāto mṛtyusutāyāṃ vai sunīthāyāṃ prajāpatiḥ // BndP_1,36.127 //
sa mātāmahadoṣeṇa venaḥ kālātma jātmajaḥ /
sa dharmaṃ vṛṣṭhataḥ kṛtvā kāmāllokeṣvartata // BndP_1,36.128 //
sthāpanāṃ sthāpayāmāsa dharmāyetāṃ sa pārthivaḥ /
vedaśāstrāṇyatikramya so 'dharme nirato 'bhavat // BndP_1,36.129 //
niḥsvādhyāyavaṣṭkāre tasminrājyaṃ praśāsati /
na pibanti tadā somaṃ mahāyajñeṣu devatāḥ // BndP_1,36.130 //
na yaṣṭavyaṃ na dātavyamiti tasya prajāpateḥ /
āsītpratijñā krūreyaṃ vināśe pratyupasthite // BndP_1,36.131 //
ahamījyaśca pūjyaśca yajñe devadvijātibhiḥ /
mayi yajñā vidhātavyā mayi hotavyamityapi // BndP_1,36.132 //
tamatikrāntamaryādamavadānasusaṃvṛtam /
ūcurmaharṣayaḥ sarve marīcipramukhāstadā // BndP_1,36.133 //
vayaṃ dīkṣāṃ pravekṣyāmaḥ saṃvatsaraśataṃ nṛpa /
tvaṃ mā kārṣīradharmaṃ vai naiṣa dharmaḥ sanātanaḥ // BndP_1,36.134 //
nidhane saṃprasūtastvaṃ prajāpatirasaṃśayaḥ /
pālayiṣye prajāśceti pūrvaṃ te samayaḥ kṛtaḥ // BndP_1,36.135 //
tāṃ stathā vādinaḥ sarvānbrahmarṣīnabravīttadā /
venaḥ prahasya durbuddhirviditena ca kovidaḥ // BndP_1,36.136 //
sraṣṭā dharmasya kaścānyaḥ śrotavyaṃ kasya vā mayā /
vīryaṇa tapasā satyairmayā vā kaḥ samo bhuvi // BndP_1,36.137 //
mandātmāno na nūnaṃ māṃ yūyaṃ jānīta tattvataḥ /
prabhavaṃ sarvalokānāṃ dharmāṇāṃ ca viśeṣataḥ // BndP_1,36.138 //
icchandaheyaṃ pṛthivīṃ plāvayeyaṃ jalena vā /
sṛjeyaṃ vā graseyaṃ vā nātra kāryā vicāraṇā // BndP_1,36.139 //
yadā na śakyate staṃbhādānāryyabhṛśasaṃhitaḥ /
anunetuṃ tadā venastataḥ kruddhā maharṣayaḥ // BndP_1,36.140 //
nigṛhya taṃ ca bāhubhyāṃ visphurantaṃ mahā balam /
tato 'sya vāmahastaṃ te mamanthurbhṛśakopitāḥ // BndP_1,36.141 //
tasmātpramathyamānādvai jajña pūrvamiti śrutiḥ /
hrasvo 'timātraṃ puruṣaḥ kṛṣṇaścāpi babhūva ha // BndP_1,36.142 //
sa bhītaḥ prāñjaliścaiva tasthivānākulendriyaḥ /
tamārttaṃ vihvalaṃ dṛṣṭvā niṣīdetyabruvankila // BndP_1,36.143 //
niṣādavaṃśakartāsau babhūvānantavikramaḥ /
dhīvarānasṛjaccāpi venakalmaṣasaṃbhavān // BndP_1,36.144 //
ye cānye vindhyanilayāstaṃburāstuburāḥ khaśāḥ /
adharmarucayaścāpi viddhi tānvenakalmaṣān // BndP_1,36.145 //
punarmaharṣayastasya pāṇiṃ venasya dakṣiṇam /
araṇīmiva saṃrabdhā mamanthurjātamanyavaḥ // BndP_1,36.146 //
pṛthustasmātsamutpannaḥ karājjalajasannibhāt /
pṛthoḥ karatalādvāpi yasmājjātaḥ pṛṣustataḥ // BndP_1,36.147 //
dīpyamānaśca vapuṣā sākṣādagniriva jvalan /
ādyamājagavaṃ nāma dhanurgṛhya mahāravam // BndP_1,36.148 //
śārāṃśca bibhradrakṣārtha kavacaṃ ca mahāprabham /
tasmiñjā te 'tha bhūtāni saṃprahṛṣṭāni sarvaśaḥ // BndP_1,36.149 //
samāpeturmahārājaṃ venaśca tridivaṃ gataḥ /
samutpannena rājarṣiḥ satputreṇa mahātmanā // BndP_1,36.150 //
trātaḥ sa puruṣavyāghraḥ punnāmno narakāttadā /
taṃ nadyaśca samudrāśca ratnānyādāya sarvaśaḥ // BndP_1,36.151 //
abhiṣekāya toyaṃ ca sarva evopata sthire /
pitāmahaśca bhagavānaṅgirobhiḥ sahāmaraiḥ // BndP_1,36.152 //
sthāvarāṇi ca bhūtāni jaṅgamāni ca sarvaśaḥ /
samāgamya tadā vainyamabhya ṣiñcannarādhipam // BndP_1,36.153 //
mahatā rājarājena prajāpālaṃ mahādyutim /
so 'bhiṣikto mahārājo devairaṅgirasaḥ sutaiḥ // BndP_1,36.154 //
ādi rājo mahābhāgaḥ pṛthurvainyaḥ pratāpavān /
pitrāparañjitāstasya prajāstenānurañjitāḥ // BndP_1,36.155 //
tato rājeti nāmāsya hyanurāgādajāyata /
āpastastaṃbhire tasya samudramabhiyāsyataḥ // BndP_1,36.156 //
parvatāścāvadīryanta dhvajabhaṅgaśca nābhavat /
akṛṣṭapacyā pṛthivī siddhyantyannāni cintayā // BndP_1,36.157 //
sarvakāmadughā gāvaḥ pṛṭake puṭake madhu /
etasminneva kāle tu yajatastasya vai makhe // BndP_1,36.158 //
some sute samu tpannaḥ sūtaḥ sautye tadāhani /
tasminnevaṃ samutpanne punarjajñe 'tha māgadhaḥ // BndP_1,36.159 //
sāmageṣu ca gāyatsu śubhāṇḍe vaiśvadevike /
samāgate samutpannastasmānmāgadha ucyate // BndP_1,36.160 //
aindreṇa haviṣā cāpi haviḥ pṛktaṃ bṛhaspateḥ /
juhāvendrāya daivena tataḥ sūto vyajāyata // BndP_1,36.161 //
pramādastatra saṃjajña prāyaścittaṃ ca karmasu /
śiṣyahavyena yatpṛktamabhibhūtaṃ gurorhaviḥ // BndP_1,36.162 //
adharottaracāreṇa jajñe tadvarṇavaikṛtam /
yacca kṣatrātsamabhavadbrāhmaṇyāṃ hīnayonitaḥ // BndP_1,36.163 //
sūtaḥ pūrveṇa sādharmyāttulyadharmaḥ prakīrttitaḥ /
madhyamo hyeṣa sūtasya dharmaḥ kṣetropajīvanam // BndP_1,36.164 //
rathanāgāśvacaritaṃ jaghanyaṃ ca cikitsitam /
pṛthustavārthaṃ tau tatra samāhūtau maharṣibhiḥ // BndP_1,36.165 //
tāvūcurmunayaḥ sarve stūyatāmeṣa pārthivaḥ /
karmaitadanurūpaṃ ca pātraṃ cāyaṃ narādhipaḥ // BndP_1,36.166 //
tāvūcatustataḥ sarvāṃstānṛṣīnsūtamāgadhau /
āvāṃ devānṛṣīṃścaiva prīṇayāvaḥ svakarmataḥ // BndP_1,36.167 //
na cāsya vidvo vai karma na tathā lakṣaṇaṃ yaśaḥ /
stotraṃ yenāsya kuryāva procustejasvino dvijāḥ // BndP_1,36.168 //
eṣa karmarato nityaṃ satyavāksaṃyatendriyaḥ /
jñānaśīlo vadānyaśca saṃgrāmeṣvaparajitaḥ // BndP_1,36.169 //
ṛṣibhistau niyuktau tu bhaviṣyaiḥ stūyatāmiti /
yāni karmāṇi kṛtavān pṛthuḥ paścānmahābalaḥ // BndP_1,36.170 //
tāni gītanibaddhāni hyastutāṃ sūtamāgadhau /
tatastavānte suprītaḥ pṛthuḥ prādātprajeśvaraḥ // BndP_1,36.171 //
anūpadeśaṃ sūtāya magadhaṃ māgadhāya ca /
tadādi pṛthivīpālāḥ stūyante sūtamāgadhaiḥ // BndP_1,36.172 //
āśīrvādaiḥ prabodhyante sūtamāgadhabandibhiḥ /
taṃ dṛṣṭvā paramaprītāḥ prajā ūcurmaharṣayaḥ // BndP_1,36.173 //
eṣa vṛttiprado vainyo bhaviṣyati narādhipaḥ /
tato vainyaṃ mahābhāgaṃ prajāḥ samabhidudruvuḥ // BndP_1,36.174 //
tvaṃ no vṛttiṃ vidhatsveti mahārṣivaca nāttadā /
so 'bhidrutaḥ prajābhistu prajāhitacikīrṣayā // BndP_1,36.175 //
dhanurgṛhītvā bāṇāṃśca vasudhāmādravadbalī /
tato vainyabhayatrastā gaurbhūtvā prādravanmahī // BndP_1,36.176 //
tāṃ pṛthurdhanurādāya dravantīmanvadhāvata /
sā lokānbrahmalokādīngatvā vainyabhayāttadā // BndP_1,36.177 //
saṃdadarśāgrato vainyaṃ kārmukodyatapāṇikam /
jvaladbhirniśitairbāṇairdīptatejasamacyutam // BndP_1,36.178 //
mahāyogaṃ mahātmānaṃ durddharṣamamarairapi /
alabantī tu sā trāṇaṃ vainyamevānvapadyata // BndP_1,36.179 //
kṛtāñjalipuṭā devī pūjyā lokaistribhiḥ sādā /
uvāca vainaṃ nādharmaḥ strīvadhe paripaśyati // BndP_1,36.180 //
kathaṃ dhārayitā cāsi prajā yā varddhitā mayā /
mayi lokāḥ sthitā rājanmayedaṃ dhāryate jagat // BndP_1,36.181 //
matkṛte na vinaśyeyuḥ prajāḥ pārthiva varddhitāḥ /
sa māṃ narhasi vai hantuṃ śreyastvaṃ ca cikīrṣasi // BndP_1,36.182 //
prajānāṃ pṛthivīpāla śṛṇu cedaṃ vaco mama /
upāyataḥ samārabdhā sarve siddhyantyupakramāḥ // BndP_1,36.183 //
hatvāpi māṃ na śaktastvaṃ prajānāṃ pālane nṛpa /
antarbhūtā bhaviṣyāmi jahi kopaṃ mahādyute // BndP_1,36.184 //
avadhyaśca striyaḥ prāhustiryagyonigateṣvapi /
sattvaṣu pṛthivīpāla dhama na tyaktumarhasi // BndP_1,36.185 //
evaṃ bahuvidhaṃ vākyaṃ śrutvā tasyā mahāmanāḥ /
krodhaṃ nigṛhya dharmātmā vasudhāmidamabravīt // BndP_1,36.186 //
ekasyārthāya yo hanyādātmano vā parasya ca /
ekaṃ prāṇī bahūnvāpi karma tasyāsti pātakam // BndP_1,36.187 //
yasmiṃstu nihate bhadre jīvante bahavaḥ sukham /
tasminhate nāsti śubhe pātakaṃ copapātakam // BndP_1,36.188 //
so 'haṃ prajānimittaṃ tvāṃ haniṣyāmi vasundhare /
yadi me vacanaṃ nādya kariṣyasi jagaddhitam // BndP_1,36.189 //
tvāṃ nihatyāśu bāṇena macchāsanaparāṅmukhīm /
ātmānaṃ prathayitveha prajā dhārayitā svayam // BndP_1,36.190 //
sā tvaṃ vacanamāsthāya mama dharmabhṛtāṃ vare /
saṃjīvaya prajā nityaṃ śaktā hyasi na saṃśayaḥ // BndP_1,36.191 //
duhitṛtvaṃ ca me gaccha caivametamahaṃ śaram /
niyaccheyaṃ tvadvadhārthamudyantaṃ ghoradarśanam // BndP_1,36.192 //
pratyuvāca tato vainyamevamuktā satī mahī /
sarvametadahaṃ rājanvidhāsyāmi na saṃśayaḥ // BndP_1,36.193 //
vatsaṃ tu mama taṃ paśya kṣareyaṃ yena vatsalā /
samāṃ ca kuru sarvatra māṃ tvaṃ dharmmabhṛtāṃ vara /
yathā vispandamānaṃ me kṣīraṃ sarvatra bhāvayet // BndP_1,36.194 //
sūta uvāca
tata utsārayāmāsa śilājālani sarvaśaḥ /
dhanuṣkoṭyā tathā vainyastena śailā vivarddhitāḥ // BndP_1,36.195 //
manvantareṣvatīteṣu viṣamāsīdvasundharā /
svabhāvenā bhavattasyāḥ samāni viṣamāṇi ca // BndP_1,36.196 //
na hi pūrvanisarge vai viṣame pṛthivītale /
pravibhāgaḥ purāṇāṃ vā grāmāṇāṃ vāpi vidyate // BndP_1,36.197 //
na sasyāni na gorakṣaṃ na kṛṣirna vaṇikpathaḥ /
cākṣuṣasyāntare pūrvamāsīdetatpurā kila // BndP_1,36.198 //
vaivasvateṃ'tare tasminsarva syaitasya saṃbhavaḥ /
samatvaṃ yatra yatrāsīdbhūmeḥ kasmiṃścideva hi // BndP_1,36.199 //
tatra tatra prajāstā vai nivasaṃti ca sarvaśaḥ /
āhāraḥ phala mūle tu prajānāmabhavatkila // BndP_1,36.200 //
kṛcchreṇaiva tadā tāsāmityevamanuśuśruma /
vainyātprabhṛti loke 'sminsarvasyaitasya saṃbhavaḥ // BndP_1,36.201 //
sa kalpayitvā vatsaṃ tu cākṣuṣaṃ manumīśvaraḥ /
pṛthurdudoha sasyāni sve tale pṛthivīṃ tataḥ // BndP_1,36.202 //
tenānnena tatastā vai varttayanti śubhāḥ prajāḥ /
ṛṣibhiḥ śrūyate cāpi punardugdhā vasuṃdharā // BndP_1,36.203 //
vatsaḥ somastvabhūtteṣāṃ dogdhā cāpi bṛhaspatiḥ /
chandāsipātramāsīttu gāyatryādīni sarvaśaḥ // BndP_1,36.204 //
kṣīramāsīttadā teṣāṃ tapo brahma ca śāśvatam /
punastato devagaṇaiḥ purandarapurogamaiḥ // BndP_1,36.205 //
sauvarṇaṃ pātramādāya dugdhā saṃśrūyate mahī /
vatsastu maghavānāsīddogdhā ca savitā vibhuḥ // BndP_1,36.206 //
kṣīramūrjaṃ ca madhu ca varttante tena devatāḥ /
pitṛbhiḥ śrūyate cāpi punardugdhā vasundharā // BndP_1,36.207 //
rājataṃ pātramādāya svadhāmāśu vitṛptaye /
vaivasvato yamastvāsītteṣāṃ vatsaḥ pratāpavān // BndP_1,36.208 //
antakaścābhavaddogdhā pitṝṇāṃ balavānprabhuḥ /
asuraiḥ śrūyate cāpi punardugdhā vasundharā // BndP_1,36.209 //
āyasaṃ pātramādāya kila māyaśca sarvaśaḥ /
virocanastu prāhrādirvatsasteṣāṃ mahāyaśāḥ // BndP_1,36.210 //
tratvigdvimūrddhā daityānāṃ dogdhābhūdditinandanaḥ /
pāyasā te ca māyābhiḥ sarve māyāvino 'surāḥ // BndP_1,36.211 //
varttayanti mahāvīryāstadeṣāṃ paramaṃ balam /
nāgaistu śrūyate dugdhā vatsaṃ kṛtvā tu takṣakam // BndP_1,36.212 //
alāba5pātramādāya viṣaṃ kṣīraṃ tadā mahī /
teṣāṃ vai vāsukirdegdhā kādraveyaḥ pratāpavān // BndP_1,36.213 //
nāgānāṃ vai dvijaśreṣṭha sarpāṇāṃ caiva sarvaśaḥ /
tenaiva varttayantyugrā mahākāyā viṣolbaṇāḥ // BndP_1,36.214 //
tadāhārāstadācārāsta dvīryāstadupāśrayāḥ /
āmapātre punardugdhā tvantardhānapriyaṃ mahī // BndP_1,36.215 //
vatsaṃ vaiśravaṇaṃ kṛtvā yakṣaiḥ puṇyajanaistathā /
dogdhā rajatanābhastu pitā maṇidharasya yaḥ // BndP_1,36.216 //
yajñātmajo mahātejā vaśī ca sumahāyaśāḥ /
tena te varttayantīti paramarthatayā ca ha // BndP_1,36.217 //
rākṣasaiśca piśācaiśca punardugdhā vasundharā /
brahmā brāhyāstu vai dogadhā teṣāmāsītkuberakaḥ // BndP_1,36.218 //
vatsaḥ sumālī balavānkṣīraṃ rudhirameva ca /
kapālapātre nirdugdhā hyantarddhanaṃ ca rākṣasaiḥ // BndP_1,36.219 //
tena kṣīreṇa rakṣāṃsi varttayantīha sarvaśaḥ /
padmapātre punardugdhā gandharvaiścāpsa rogaṇaiḥ // BndP_1,36.220 //
vatsaṃ citrarathaṃ kṛtvā śucīngandhāmahī tadā /
teṣāṃ vasurucistvāsīddogdhā putro muneḥ śubhaḥ // BndP_1,36.221 //
gandharvarājo 'tibalo mahātmā sūryasannibhaḥ /
śailaiśca śrūyate dugdhā punardevī vasundharā // BndP_1,36.222 //
tadauṣadhīrmūrtimatī ratnāni vividhāni ca /
vatsastu himavānāsīddogdhā merurmahāgiriḥ // BndP_1,36.223 //
pātraṃ tu śailamevāsīttena śailāḥ pratiṣṭhitāḥ /
śrūyate vṛkṣavīrudbhiḥ punardugdhā vasundharā // BndP_1,36.224 //
pālāśaṃ pātramādāya chinnadagdhaprarohaṇam /
kāmadhuk puṣpitaḥ śālaḥ plakṣo vatso yaśasvinām // BndP_1,36.225 //
sarvakāmadughā dogdhrī pṛthivī bhūtabhāvinī /
saiva dhātrī vidhātrī ca dhāraṇī ca vasundharā // BndP_1,36.226 //
dugdhā hitārthaṃ lokānāṃ pṛthuneti hi naḥ śrutam /
carācarasya lokasya pratiṣṭhā yonireva ca // BndP_1,36.227 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅga pāde śeṣamanvantarāśyānaṃ pṛthivīdohanaṃ ca nāma ṣaṭtriṃśattamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
saptama tvatha paryāye manorvaivasvatasya ha /
mārīcātkaśyapāddevā jajñire paramarṣayaḥ // BndP_1,38.1 //
ādityā vasavī rudrāḥ sādhyā viśve marudgaṇāḥ /
bhṛgavoṃ'girasaścaiva te 'ṣṭhau devagaṇāḥ smṛtāḥ // BndP_1,38.2 //
ādityā maruto rudrā vijñeyāḥ kaśyapātmajāḥ /
sādhyāśya vasavo viśve dharmaputrāstrayo gaṇāḥ // BndP_1,38.3 //
bhṛgostu bhṛgavo devā hyaṅgirasoṃ'giraḥ sutāḥ /
vaivasvateṃ'tare hyasminnitye te chandajā matāḥ // BndP_1,38.4 //
ete 'pi ca gamiṣyanti mahāntaṃ kālaparyayāt /
evaṃ sargastu mārīco vijñeyaḥ sāṃprataḥ śubhaḥ // BndP_1,38.5 //
tejasvī sāṃpratasteṣāmindro nāmnā mahābalaḥ /
atītānāgatā ye ca varttante sāṃprataṃ ca ye // BndP_1,38.6 //
sarve manvantaredrāste vijñeyāstulyalakṣaṇāḥ /
bhūtabhavyabhavannāthāḥ sahasrākṣāḥ purandarāḥ // BndP_1,38.7 //
saghavantaścate sarve śṛṅgiṇo vajrapāṇayaḥ /
sarvaiḥ kratuśateneṣṭaṃ pṛthakchataguṇena tu // BndP_1,38.8 //
trailokye yāni sattvāni gatimanti dhruvāṇi ca /
abhibhūyāvatiṣṭhanti dharmādyaiḥ kāraṇairapi // BndP_1,38.9 //
tejasā tapasā buddhyā balaśrutaparākramaiḥ /
bhūtabhavyabhavannāthā yathā te prabhaviṣṇavaḥ // BndP_1,38.10 //
etatsarvaṃ pravakṣyāmi bruvato me nibodhata /
bhūtabhavyabhavaddhyeta tsamṛtaṃ lokatrayaṃ dvijaiḥ // BndP_1,38.11 //
bhūrloko 'yaṃ smṛto bhūtamantarikṣaṃ bhavatsmṛtam /
bhavyaṃ smṛtaṃ divaṃ hyetatteṣāṃ vakṣyāmi sādhanam // BndP_1,38.12 //
dhyāyatā lokanāmāni brahmaṇāgre vibhāṣitam /
bhūriti vyāhṛtaṃ pūrvaṃ bhūrloko 'yamabhūttadā // BndP_1,38.13 //
bhū sattāyāṃ smṛto dhātustathāsau lokadarśane /
bhūtatvāddarśanāccaiva bhūrloko 'yamabhūttataḥ // BndP_1,38.14 //
ato 'yaṃ prathamo loko bhūtatvādbhūrdvajaiḥ smṛtaḥ /
bhūte 'sminbhavadityuktaṃ dvitīyaṃ brahmaṇā punaḥ // BndP_1,38.15 //
bhavadityatpadyamāne kāle śabdo 'yamucyate /
bhavanāttu bhuvalloko niruttayā hi nirucyate // BndP_1,38.16 //
antarikṣaṃ bhavattasmāddvitīyo loka ucyate /
utpanne tu tathā loke dvitīye brahmaṇā punaḥ // BndP_1,38.17 //
bhavyeti vyāhṛtaṃ paścādbhavyo lokastato 'bhavat /
anāgate bhavya ita śabda eṣa vibhāvyate // BndP_1,38.18 //
tasmādbhavyo hyasau loko nāmatastridivaṃ smṛtam /
bhūritīyaṃ smṛtā bhūmirantarikṣaṃ bhuvaḥ smṛtam // BndP_1,38.19 //
divaṃ smṛtaṃ tathā bhavyaṃ tralokyasyaiṣa nirṇayaḥ /
trailokyayuktairvyāhāraistisro vyāhṛtayo 'bhavan // BndP_1,38.20 //
nātha ityeṣa dhāturvai dhātujñaiḥ pālane smṛtaḥ /
yasmādbhūtasya lokasya bhavyasya bhavatastathā // BndP_1,38.21 //
lokatrayasya nāthāste tasmādindrādvijaiḥ smṛtāḥ /
pradhānabhūtā devendrā guṇabhūtāstathaiva ca // BndP_1,38.22 //
manvantareṣu ye devā yajñabhājo bhavanti hi /
yajñagandharvarakṣāṃsi piśāco ragamānuṣāḥ // BndP_1,38.23 //
mahimānaḥ smṛtā hyete devendrāṇāṃ tu sarvaśaḥ /
devendrā guravo nāthā rājānaḥ pitaro hi te // BndP_1,38.24 //
rakṣantīmāḥ prajā hyete dharmeṇeha surottamāḥ /
ityetallakṣaṇaṃ proktaṃ devendrāṇāṃ samāsataḥ // BndP_1,38.25 //
saptarṣīnsaṃpravakṣyāmi sāṃprataṃ ye divaṃ śritāḥ /
gādhijaḥ kauśiko dhīmānviśvāmitro mahātapāḥ // BndP_1,38.26 //
bhārgavo jamadagniśca hyaurvaputraḥ pratāpavān /
bṛhaspatisutaścāpi bharadvājo mahā yaśāḥ // BndP_1,38.27 //
autathyo gautamo vidvāñśaradvānnāma dhārmikaḥ /
svāyaṃbhuvo 'trirbhagavānbrahmakośaḥ sapañcamaḥ // BndP_1,38.28 //
ṣaṣṭho vasiṣṭhaputrastu vasumāṃllokaviśrutaḥ /
vatsaraḥ kāśyapaśyaiva saptaite sādhusaṃmatāḥ // BndP_1,38.29 //
ete saptarṣayaśyoktā varttante sāṃprateṃ'tare /
ikṣvākuśca nṛgaścaiva dhṛṣṭaḥ śaryātireba ca // BndP_1,38.30 //
nariṣyantaścavikhyāto nābhāgo diṣṭa eva ca /
karūṣaśca pṛṣadhraśca pāṃśuścanavamaḥ smṛtaḥ // BndP_1,38.31 //
manorvaivasvatasyaite nava putrāḥ sudhārmikāḥ /
kīrtitā vai tathā hyete saptamaṃ caitadantaram // BndP_1,38.32 //
ityeṣa ha mayā pādo dvitīyaḥ kathitodvijāḥ /
vistareṇānupūrvyā ca bhūyaḥ kiṃ kathayāmyaham // BndP_1,38.33 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte pūrvabhāge dvitīye 'nuṣaṅgapāde manvantaravarṇanaṃ nāmāṣṭātriṃśattamo 'dhyāyaḥ
samāpto 'yaṃ brahmāṇḍamahāpurāṇapūrvabhāgaḥ
śrīgaṇeśāya namaḥ atha brahmāṇḍamahāpurāṇamadhyabhāgaprārambhaḥ /
śāṃśapāyana uvāca
pādaḥ śekto dvitīyastu anuṣaṅgena nastvayā /
tṛtīyaṃ vistarātpādaṃ sopoddhātaṃ pravarttaya // BndP_2,1.1 //
sūta uvāca
kīrttayiṣye tṛtīyaṃ vaḥ sopoddhātaṃ savistaram /
pādaṃ samuccayādviprā gadato me nibodhata // BndP_2,1.2 //
manorvaivasvatasyemaṃ sāṃprataṃ tu mahātmanaḥ /
vistareṇānupūrvyā ca nisargaṃ śṛṇuta dvijāḥ // BndP_2,1.3 //
caturyugaikasa ptatyā saṃkhyātaṃ pūrvameva tu /
maha devagaṇaiścaiva ṛṣibhirdānavaissaha // BndP_2,1.4 //
pitṛgandharvayakṣaiśca rakṣobhūtamahoragaiḥ /
mānuṣaiḥ paśubhiścaiva pakṣibhiḥ sthāvaraiḥ saha // BndP_2,1.5 //
manvādikaṃ bhaviṣyāntamākhyānairbahubhiryutam /
vakṣye vaivasvataṃ sargaṃ namaskṛtya vivasvate // BndP_2,1.6 //
ādye manvantare 'tītāḥ sargaprāvarttakāstu ye /
svāyaṃbhuveṃ'tare pūrvaṃ saptāsanye maharṣayaḥ // BndP_2,1.7 //
cākṣuṣasyāntare 'tīte prāpte vaivasvate punaḥ /
dakṣasya ca ṛṣīṇāṃ ca bhṛgvādīnāṃ mahaujasām // BndP_2,1.8 //
śāpānmaheśvarasyāsītprādurbhāvo mahātmanām /
bhūyaḥ saptarṣayastvevamutpannāḥ sapta mānasāḥ // BndP_2,1.9 //
putratve kalpitāścaiva svayameva svayaṃbhuvā /
prajāsaṃtānakṛdbhistairutpadadbhirmahātmabhiḥ // BndP_2,1.10 //
punaḥ pravarttitaḥ sargo yathāpūrvaṃ yathākramam /
teṣāṃ prasūtiṃ vakṣyāmi viśuddhajñānakarmaṇām // BndP_2,1.11 //
samāsavyāsayogābhyāṃ yathāvadanupūrvaśaḥ /
yeṣāmanvayasaṃbhūtailar eko 'yaṃ sacarācaraḥ /
punarāpūritaḥ sarvo grahanakṣatramaṇḍitaḥ // BndP_2,1.12 //
ṛṣaya ūcuḥ
kathaṃ saptarṣayaḥ pūrvamutpannāḥ sapta manasāḥ /
putratve kalpitāścaiva tanno nigada sattama // BndP_2,1.13 //
sūta uvāca
pūrvaṃ saptarṣayaḥ proktā ye vai svāyaṃbhuveṃ'tare /
manorantaramāsādya punarvaivasvataṃ kila // BndP_2,1.14 //
bhavābhiśāpa saṃviddhā aprāptāste tadā tapaḥ /
upapannā jane loke sakṛdāgamanāstu ta // BndP_2,1.15 //
ūcuḥ sarve sadānyonyaṃ janaloke mahārṣayaḥ /
eta eva mahābhāgā varuṇe vitate 'dhvare // BndP_2,1.16 //
sarve vayaṃ prasūyāmaścākṣuṣasyāntare manoḥ /
pitāmahātmajāḥ sarve tannaḥ śreyo bhaviṣyati // BndP_2,1.17 //
evamuktvā tu te sarve cākṣuṣasyāntare manoḥ /
svāyaṃbhuventare prāptāḥ sṛṣṭyarthaṃ te bhavena tu // BndP_2,1.18 //
jajñire ha punaste vai janalokādihāgatāḥ /
devasya mahato yajñe vāruṇīṃ bibhratastanum // BndP_2,1.19 //
brahmaṇo juhvataḥ śukramagrau pūrvaṃ prajepsayā /
ṛṣayo jajñire dīrghe dvitīyamiti naḥ śrutam // BndP_2,1.20 //
bhṛgvaṅgirā marīciśca pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ /
atriścaiva vasiṣṭhaśca hyaṣṭau te brahmaṇaḥ sutāḥ // BndP_2,1.21 //
tathāsya vitate yajñe devāḥ sarve samāgatāḥ /
yajñāṅgāni ca sarvāṇi vaṣaṭhkāraśca mūrttimān // BndP_2,1.22 //
mūrttimanti ca sāmāni yajūṃṣi ca sahasraśaḥ /
ṛgvedaścābhavattatra yaśca kramavibhūṣitaḥ // BndP_2,1.23 //
yajurvedaśca vṛttāḍhya oṅkāravadanojjvalaḥ /
sthito yajñārthasaṃpṛktaḥ sūktabrāhmaṇamantravān // BndP_2,1.24 //
sāmavedaśca vṛttāḍhyaḥ sarvageyapuraḥ saraḥ /
viśvāvasvādibhiḥ sārddhaṃ gandharvaiḥ saṃbhṛto 'bhavat // BndP_2,1.25 //
brahmavedastathā ghoraiḥ kṛtvā vidhibhiranvitaḥ /
pratyaṅgirasayogaiśca dviśarīraśiro 'bhavat // BndP_2,1.26 //
lakṣaṇā vistarāḥ stobhā niruktasvara bhaktayaḥ /
āśrayastu vaṣaṭkāro nigrahapragrahāvapi // BndP_2,1.27 //
dīptimūrttirilādevī diśaścasadigīśvarāḥ /
devakanyāśca patnyaśca tathā mātara eva ca // BndP_2,1.28 //
āyayuḥ sarva evaite devasya yajato makhe /
mūrtimantaḥ surūpākhyā varuṇasya vapurbhṛtaḥ // BndP_2,1.29 //
svayaṃbhu vastu tā dṛṣṭvā retaḥ samapatadbhuvi /
brahmarṣibhāvinor'thasya vidhānācca na saṃśayaḥ // BndP_2,1.30 //
dhṛtvā juhāva hastābhyāṃ sruveṇa parigṛhya ca /
āsravajjuhuyāṃ cakre mantravacca pitāmahaḥ // BndP_2,1.31 //
tataḥ sa janayāmāsa bhūtagrāmaṃ prajāpatiḥ /
tasyārvāktejasaścaiva jajñe lokeṣu taijasam // BndP_2,1.32 //
tamasā bhāvi yāpyatvaṃ yathā sattvaṃ tathā rajaḥ /
ājyasthālyāmupādāya svaśukraṃ hutavāṃśca ha // BndP_2,1.33 //
śukre hu te 'tha tasmiṃstu prādurbhūtā maharṣayaḥ /
jvalanto vapuṣā yuktāḥ saprabhāvaiḥ svakairguṇaiḥ // BndP_2,1.34 //
hute cāgnau sakṛcchukre jvālāyā nisṛtaḥ kaviḥ /
hiraṇyagarbhastaṃ dṛṣṭvā jvālāṃ bhittvā vinirgatam // BndP_2,1.35 //
bhṛgustvamiti covāca yasmāttasmātsa vai bhṛguḥ /
mahādevastathodbhūto dṛṣṭvā brahmāṇamabravīt // BndP_2,1.36 //
mamaiṣa putrakāmasya dīkṣitasya tvayā prabho /
vijajñe prathamaṃ deva mama putro bhavatvayam // BndP_2,1.37 //
tatheti samanujñāto mahādevaḥ svayaṃbhuvā /
putratve kalpayāmāsa mahādeva stadā bhṛgum // BndP_2,1.38 //
vāruṇā bhṛgavastasmāttadapatyaṃ ca sa prabhuḥ /
dvitīyaṃ ca tataḥ śukramaṅgāreṣvajuhotprabhuḥ // BndP_2,1.39 //
aṅgāreṣvaṅgiro 'ṅgāni saṃhatāni tatoṅgirāḥ /
saṃbhūtiṃ tasya tāṃ dṛṣṭvā vahnirbrahmāṇamabravīt // BndP_2,1.40 //
retodhāstubhyamevāhaṃ dvitīyo 'yaṃ mamāstviti /
evamastviti so 'pyukto brahmaṇā sadasaspatiḥ // BndP_2,1.41 //
jagrā hāgnistvaṅgirasa āgneyā iti naḥ śrutam /
ṣaṭ kṛtvā tu punaḥ śukre brahmaṇā lokakāriṇā // BndP_2,1.42 //
hute samabhavaṃstasminyad brahmāṇa iti śrutiḥ /
marīciḥ prathamaṃ tatra marīcibhyaḥ samutthitaḥ // BndP_2,1.43 //
kratau tasminkraturjajñe yatastasmātsa vai kratuḥ /
ahaṃ tṛtīya ityatristasmādatriḥ sa kīrtyate // BndP_2,1.44 //
keśaistu nicitairbhūtaḥ pulastyastena sa smṛtaḥ /
keśairlaṃbaiḥ samudbhūtastasmātsa pulahaḥ smṛtaḥ // BndP_2,1.45 //
vasumadhyātsamutpanno vaśī ca vasumān svayam /
vasiṣṭha iti tattvajñaiḥ procyate brahmavādibhiḥ // BndP_2,1.46 //
ityete brahmaṇaḥ putrā mānasāḥ ṣaṇmaharṣayaḥ /
lokasya santānakarā yairimā varddhitāḥ prajāḥ // BndP_2,1.47 //
prajāpataya ityevaṃ paṭhyante brahmaṇaḥsutāḥ /
apare pitaro nāma etaireva maharṣibhiḥ // BndP_2,1.48 //
utpāditā devagaṇāḥ sapta lokeṣu viśrutāḥ /
ajeyāśca gaṇāḥ sapta saptalokeṣu viśrutāḥ // BndP_2,1.49 //
mārīyā bhārgavāścaiva tathaivāṅgiraso 'pare /
paulastyāḥ paulahāścaiva vāsiṣṭhāścaiva viśrutāḥ // BndP_2,1.50 //
ātreyāśca gaṇāḥ proktā pitṝṇāṃ lokavarddhanāḥ /
ete samāsataḥ khyātāḥ punaranye gaṇāstrayaḥ // BndP_2,1.51 //
amarttāścāprakāśāśca jyotiṣmantaśca viśrutāḥ /
teṣāṃ rājāyamo devo yamairvihatakalmaṣaḥ // BndP_2,1.52 //
aparaṃ prajānāṃ yatayastāñchṛmudhvamatandritāḥ /
kaśyapaḥ kardamaḥ śeṣo vikrāntaḥ suśravāstathā // BndP_2,1.53 //
bahuputraḥ kumāraśca vivasvānsa śucivrataḥ /
pracetasoriṣṭanemirbahulaśca prajāpatiḥ // BndP_2,1.54 //
ityevamādayo 'nye 'pi bahavo vai prajeśvarāḥ /
kuśoccayā vālakhilyāḥ sabhūtāḥ paramarṣayaḥ // BndP_2,1.55 //
manojavāḥ sarvagatāḥ sarvabhogāśca te 'bhavan /
jātāśca bhasmano hyanye brahmarṣigaṇasaṃmatāḥ // BndP_2,1.56 //
vaikhānasā munigaṇāstapaḥ śrutaparāyaṇāḥ /
nasto dvāvasya cotpannāvaśvinau rūpasaṃmatau // BndP_2,1.57 //
vidurjanmarkṣarajaso tathā tannetrasaṃcarāt /
anye prajānāṃ patayaḥ śrotobhyastasya jajñire // BndP_2,1.58 //
ṛṣayo romakūpebhyastathā svedamalodbhavāḥ /
ayane ṛtavo māsarddhamāsāḥ pakṣasaṃdhayaḥ // BndP_2,1.59 //
vatsarā ye tvahorātrāḥ pittaṃ jyotiśca dāruṇam /
raudraṃ lohitamityāhurlohitaṃ kanakaṃ smṛtam // BndP_2,1.60 //
tattaijasamiti proktaṃ dhūmāśca paśavaḥ smṛtāḥ /
ye 'rciṣastasya te rudrāstathādityāḥ samṛdgatāḥ // BndP_2,1.61 //
aṅgārebhyaḥ samutpannā arciṣo divyamānuṣāḥ /
ādibhūto 'sya lokasya brahmā tvaṃ brahmasaṃbhavaḥ // BndP_2,1.62 //
sarvakāmadamityāhustathā vākyamudāharan /
brahmā suragurustatra tridaśaiḥ saṃprasāditaḥ // BndP_2,1.63 //
imevai janayiṣyanti prajāḥ sarvāḥ praceśvarāḥ /
sarve prajānāṃ patayaḥ sarve cāpi tapasvinaḥ // BndP_2,1.64 //
tvatprasādādimāṃllokāndhārayeyurimāḥ kriyāḥ /
tvadvaṃśavarddhanāḥ śaśvattava tejovivarddhanāḥ // BndP_2,1.65 //
bhaveyurvedavidvāṃsaḥ sarve vākpatayastathā /
vedamantradharāḥ sarve prajāpatisamudbhavāḥ // BndP_2,1.66 //
śrayantu brahmasatyaṃ tu tapaśca paramaṃ bhuvi /
sarve hi vayamete ca tavaiva prasavaḥ prabho // BndP_2,1.67 //
brahma ca brahmāṇāścaiva lokaścaiva carācarāḥ /
marīcimāditaḥ kṛtvā devāśca ṛṣibhiḥ saha // BndP_2,1.68 //
apatyānīti saṃcintya te 'patye kāmayāmahe /
tasmin yajñe mahābhāgā devāśca ṛṣayaśca ye // BndP_2,1.69 //
ete tvadvaṃśasaṃbhūtāḥ sthānakālābhimāninaḥ /
tava tenaiva rūpeṇa sthāpayeyurimāḥ prajāḥ // BndP_2,1.70 //
yugādinidhanāścāpi sthāpayantu iti dvijāḥ /
tato 'bravīllokaguruḥ paramityabhidhāra yan // BndP_2,1.71 //
etadeva viniścitya mayā sṛṣṭā na saṃśayaḥ /
bhavatāṃ vaṃśasaṃbhūtāḥ punarete maharṣayaḥ // BndP_2,1.72 //
teṣāṃ bhṛgoḥ kīrttayiṣye vaṃśaṃ pūrvaṃ mahātmanaḥ /
vistareṇānupūrvyā ca prathamasya prajāpateḥ // BndP_2,1.73 //
bhārye bhṛgorapratime uttamābhijane śubhe /
hiraṇyakaśipo kanyā divyā nāma pariśrutā // BndP_2,1.74 //
pulomnaścava paulomī duhitā varavarṇinī /
bhṛgostvajanayaddivyā putraṃ brahmavidāṃ varam // BndP_2,1.75 //
devāsurāṇāmācāryaṃ śukraṃ kavivaraṃ graham /
śukra evośanā nityamataḥ kāvyo 'pi nāmataḥ // BndP_2,1.76 //
pitṝṇāṃ mānasī kanyā somapānāṃ yaśasvinī /
śukrasya bhāryā gaurnāma vijajñe caturaḥ sutān // BndP_2,1.77 //
tvaṣṭā caiva varatrī ca śaṇḍāmakārai ca tāvubhau /
tejasādityasaṃkāśā brahmakalpāḥ prabhāvataḥ // BndP_2,1.78 //
rajataḥ pṛthuraśmiśca vidvānyaśca bṛhaṅgirāḥ /
varatriṇaḥ sutā hyete brahmiṣṭhā daityayājakāḥ // BndP_2,1.79 //
ijyādharmavināśārthaṃ manumetyābhyayājayan /
nirasyamānaṃ vai dharmaṃ dṛṣṭvendro manumābravīt // BndP_2,1.80 //
etaireva tu kāmaṃ tvāṃ prāpayiṣyāmi yājanam /
śrutvendrasya tu tadvākyaṃ tasmāddeśādapākraman // BndP_2,1.81 //
tirobhūteṣu teṣvindro manupatnīmacetanām /
graheṇa mocayitvā ca tataścānusasāra tām // BndP_2,1.82 //
tata indravināśāya yatamānānmunīṃstu tān /
tānāgatānpunardṛṣṭvā duṣṭānindro vihasya tu // BndP_2,1.83 //
tatastā nadahatkruddho vedyarddhe dakṣiṇe tataḥ /
teṣāṃ tu dhṛṣyamāṇānāṃ tatra śālāvṛkaiḥ saha // BndP_2,1.84 //
śīrṣāṇi nyapataṃstāni kharjūrā hyabhavaṃstataḥ /
evaṃ varatriṇaḥ putrā indreṇa nihatāḥ purā // BndP_2,1.85 //
jayantyāṃ devayānī tu śukrasya duhitābhavat /
triśirā viśvarūpastu tvaṣṭuḥ putro 'bhavanmahān // BndP_2,1.86 //
yaśodharāyāmutpanno vairocanyāṃ mahāyaśāḥ /
viśvarūpānujaścaiva viśvakarmā ca yaḥ smṛtaḥ // BndP_2,1.87 //
bhṛgostu bhṛgavo devā jajñire dvādaśātmajāḥ /
divyānusuṣuve kanyā kāvyasyaivānujā prabhoḥ // BndP_2,1.88 //
bhuvanobhāvanaścaiva antyaścāntyāyanastathā /
kratuḥ śuciḥ svamūrddhā ca vyājaśca vasudaśca yaḥ // BndP_2,1.89 //
prabhavaścāvyayaścaiva dvādaśo 'dhipatiḥ smṛtaḥ /
ityete bhṛgavo devāḥ smṛtā dvādaśa yajñiyāḥ // BndP_2,1.90 //
paulomyajanayatputraṃ brahmiṣṭhaṃ vaśinaṃ dvijam /
vyāditaḥ so 'ṣṭame māsigarbhaḥ krūreṇa rakṣasā // BndP_2,1.91 //
cyavanāccyavanaḥ so 'tha cetanāttu pracetanaḥ /
pracetāḥ ścyavanaḥ krodhāddagdhavānpuruṣādakān // BndP_2,1.92 //
janayāmāsa putrau dvau sukanyāyāṃ sabhārgavaḥ /
āpravānaṃ dadhīcaṃ ca tāvubhau sādhusaṃmatau // BndP_2,1.93 //
sārasvataḥ sarasvatyāṃ dadhīcasyodapadyata /
ṛcī patnī mahābhāgā apravānasya nāhuṣī // BndP_2,1.94 //
tasyāmaurva ṛṣirjajñe ūruṃ bhittavā mahāyaśāḥ /
aurvasyāsīdṛcīkastu dīpto 'gnisamatejasā // BndP_2,1.95 //
jamadagnirṛcīkasya satyavatyāmajāyata /
bhṛgoścaruviparyāse raudravaiṣṇavayauḥ purā // BndP_2,1.96 //
jamanādvaiṣmavasyāgnerjamadagnirajāyata /
reṇukājamadagneśca śakratulyaparākramam // BndP_2,1.97 //
brahmakṣatramayaṃ rāmaṃ suṣuve 'mitatejasam /
orvasyāsītputraśataṃ jamadagnipurogamam // BndP_2,1.98 //
teṣāṃ putra sahasrāṇi bhārgavāṇāṃ parasparāt /
ṛṣyatareṣu vai bāhyā bahavo bhārgavāḥ smṛtāḥ // BndP_2,1.99 //
vatsā vidā ārṣṭiṣeṇā yaskā vainyāśca śaunakāḥ /
mitreyuḥ saptamā hyete pakṣā jñeyāstu bhārgavāḥ // BndP_2,1.100 //
śṛṇutāṅgiraso vaṃśamagneḥ putrasya dhīmataḥ /
yasyānvavāye saṃbhūtā bhāradvājāḥ sagautamāḥ // BndP_2,1.101 //
devāścāṅgiraso mukhyāsttviṣimanto mahaujasaḥ /
surūpā caiva mārīcī kārdamī ca tathā svarāṭ // BndP_2,1.102 //
pathyā ca mānavī kanyā tisro bhāryā hyatharvaṇaḥ /
atharvaṇastu dāyādāstāsu jātāḥ kulodvahāḥ // BndP_2,1.103 //
utpannā mahatā caiva tapasā bhāvitātmanaḥ /
bṛhaspatiṃ surūpāyāṃ gautamaṃ suṣuve svarāṭ // BndP_2,1.104 //
ayāsyaṃ vāmadevaṃ ca utathyamuśitiṃ tathā /
dhṛṣṇiḥ putrastu pathyāyāḥ saṃvarttaścaiva mānasaḥ // BndP_2,1.105 //
kitavaścāpyayāsyasya śaradvāṃścapyutathyajaḥ /
athośijo dīrghatamā bṛhaduktho vāmadevajaḥ // BndP_2,1.106 //
dhṛṣṇeḥ putraḥ sudhanvā tu ṛṣabhaśca sudhanvanaḥ /
rathakārāḥ smṛtā devā ṛbhavo ye pariśrutāḥ // BndP_2,1.107 //
bṛhaspaterbharadvājo viśrutaḥ sumahāyaśāḥ /
bṛhaspatiṃ surūpāyāṃ gautamaṃ suṣuve svarāṭ // BndP_2,1.108 //
aurasāṃgirasaḥ putrāḥ surūpāyāṃ vijajñire /
ādhāryāyurddanurdakṣo damaḥ prāṇasta thaiva ca // BndP_2,1.109 //
haviṣyāṃśca haviṣṇuśca ṛtaḥ satyaśca te daśa /
ayāsyāścapyutathyāśca vāmadevāstathauśijāḥ // BndP_2,1.110 //
bhāradvājāḥ sāṃkṛtayo gargāḥ kaṇvarathītarāḥ /
mudgalā viṣṇuvṛddhāśca haritāḥ kapayastathā // BndP_2,1.111 //
tathā rūkṣabharadvājā ārṣabhāḥ kitavastathā /
ete cāṅgirasāṃ pakṣā vijñeyā daśa pañca ca // BndP_2,1.112 //
ṛṣyantareṣu vai bāhyā bahavoṅgirasaḥ smṛtāḥ /
marīcerapi vakṣyāmi bheda muttamapūruṣam // BndP_2,1.113 //
yasyānvavāye saṃbhūtaṃ jagatsthāvarajaṅgamam /
marīcirāpaścakame nābhidhyāyanprajepsayā // BndP_2,1.114 //
putraḥ sarvaguṇopetaḥ prajāvānprabhavediti /
saṃyujyātmānamevantu tapasā bhāvitaḥ prabhuḥ // BndP_2,1.115 //
āhatāśca tataḥ sarvā āpaḥ samabhavaṃstadā /
tāsu praṇihitātmānamekaṃ so 'janayatprabhuḥ // BndP_2,1.116 //
putramapratimaṃ nāmnāriṣṭanemiṃ prajāpatim /
putraṃ marīcistapasi nirataḥ so 'psvatītapat // BndP_2,1.117 //
pradhyāya hi satīṃ vācaṃ putrārthī sarire sthitaḥ /
saptavarṣasahasrāṇi tataḥ so 'pratimo 'bhavat // BndP_2,1.118 //
kaśyapaḥ saviturvidvāṃstejasā brahmaṇā samaḥ /
manvantareṣu sarveṣu brahmaṇoṃ'śena jāyate // BndP_2,1.119 //
kanyānimittamatyukto dakṣeṇa kupitaḥ prabhuḥ /
apibatsa tadā kaśyaṃ kaśyaṃ madyamihocyate // BndP_2,1.120 //
hāsye kaśirhi vijñeyo vāṅmanaḥ kaśyamucyate /
kaśyaṃ madyaṃ smṛtaṃ vipraiḥ kaśyapānāṃ tu kaśyapaḥ // BndP_2,1.121 //
kaśeti nāma yadvāco vācā krūramudātdṛtam /
dakṣābhiśaptaḥ kupitaḥ kaśyapastena so 'bhavat // BndP_2,1.122 //
tasmācca kaśyapāyokto brahmaṇā parameṣṭhinā /
tasmai prācetaso dakṣaḥ kanyāstāḥ pratyapādayat // BndP_2,1.123 //
sarvāśca brahmavādinyaḥ sarvā vai lokamātaraḥ /
ityetamṛṣisargaṃ tu puṇyaṃ yo veda vāruṇam // BndP_2,1.124 //
āyuṣmānpuṇyavāñchuddhaḥ sukhamāpnoti śāśvatam /
dhāraṇācchravaṇādvāpi sarvapāpaiḥ pramucyate // BndP_2,1.125 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīya upoddhātapāde ṛṣisargavarṇanaṃ nāma prathamo 'dhyāyaḥ
ṛṣaya ūcu /
devānāṃ dānavānāṃ ca daityānāṃ caiva sarvaśaḥ /
utpattiṃ vistareṇaiva grūhi vaivasvateṃ'tare // BndP_2,3.1 //
sūta uvāca
dharmmasyaiva pravakṣyāmi nisargantaṃ nibodhata /
arundhatīvasurjāmālaṃbā bhānurmarutvatī // BndP_2,3.2 //
saṃkalpā ca muhūrttā ca sādhyā viśvā tathaiva ca /
dharmasya patnyo daśa tā dakṣaḥ prācetaso dadau // BndP_2,3.3 //
sādhyāputrāstu dharmasya sādhyā dvādaśajajñire /
devebhyastānparāndevāndaivajñāḥ paricakṣate // BndP_2,3.4 //
brāhmaṇā vai mukhātsṛṣṭā jayā devāḥ prajepsayā /
sarve mantraśarīraste samṛtā manvantareṣviha // BndP_2,3.5 //
darśaśca paurṇamāsaśca bṛhadyacca rathantaram /
vittiścaiva vivittiśca ākūtiḥ kūtireva ca // BndP_2,3.6 //
vijñātā caiva vijñāto mano yajñastathaiva ca /
nāmānyetāni teṣāṃ vai yajñānāṃ prathitāni ca // BndP_2,3.7 //
brahmaśāpena tejātāḥ punaḥ svāyaṃbhuve jitāḥ /
svārociṣe vai tuṣitāḥ satyaścaivottame punaḥ // BndP_2,3.8 //
tāmase harayo nāma vaikuṇṭhā revatāntare /
te sādhyāścākṣuṣe nāmnā chandajā jajñire surāḥ // BndP_2,3.9 //
dharmaputrā mahābhāgāḥ sādhyā ye dvādaśāmarāḥ /
pūrvaṃ samanusūyante cākṣuṣasyāntare manoḥ // BndP_2,3.10 //
svārociṣeṃ'tare 'tītā devā ye vai mahaujasaḥ /
tuṣitā nāma te 'nyonyamūcurvai cākṣuṣeṃ'tare // BndP_2,3.11 //
kiñcicchiṣṭe tadā tasmindevā vai tuṣitābruvan /
etāmeva mahābhāgāṃ vayaṃ sādhyāṃ praviśya vai // BndP_2,3.12 //
manvantare bhaviṣyāmastannaḥ śreyo bhaviṣyati /
evamuktvā tu te sarve cākṣuṣasyāntare manoḥ // BndP_2,3.13 //
tasyāṃ dvādaśa saṃbhūtā dharmātsvāyaṃbhuvātpunaḥ /
naranārāyaṇo tatra jajñāte punareva hi // BndP_2,3.14 //
vipaścidindro yaścābhūttathā satyo hariśca tau /
svārociṣeṃ'tare pūrvamāstāṃ tau tuṣitāsutau // BndP_2,3.15 //
tuṣitānāṃ tu sādhyātve nāmānyetāni cakṣate /
mano 'numantā prāṇaśca naro 'pānaśca vīryavān // BndP_2,3.16 //
vitirnayo hayaścaiva haṃso nārāyaṇastathā /
vibhuścāpi prabhuścāpi sādhyā dvādaśa jajñire // BndP_2,3.17 //
svāyaṃbhuvaiṃ'tare pūrvaṃ tataḥ svāro ciṣe punaḥ /
nāmānyāsanpunastāni tuṣitānāṃ nibodhata // BndP_2,3.18 //
prāṇāpānāvudānaśca samāno vyāna eva ca /
cakṣuḥ śrotraṃ raso ghrāṇaṃ sparśo buddhirmanastathā // BndP_2,3.19 //
nāmānyetāni vai pūrvaṃ tuṣitānāṃ smṛtāni ca /
vasostu vasavaḥ putrāḥ sādhyānāmanujāḥ smṛtāḥ // BndP_2,3.20 //
dharo dhruvaśca somaśca āyuścaivānalo 'nilaḥ /
pratyūṣaśca prabhāsaśca vasavo 'ṣṭau prakīrtitāḥ // BndP_2,3.21 //
dharasya putro draviṇo hutahavyo rajas tathā /
dhruvaputro 'bhavattāta kālo lokāprakālanaḥ // BndP_2,3.22 //
somasya bhagavānvarcā budhaśca grahabaudhanaḥ /
dharormī kalilaścaiva pañca candramasaḥ sutāḥ // BndP_2,3.23 //
āyasya putro vaitaṇḍyaḥ śamaḥ śāntastathaiva ca /
skandaḥ sanatkumāraśca jajñe pādena tejasaḥ // BndP_2,3.24 //
agneḥ putraṃ kumāraṃ tu svāhā jajñe śriyā ṣṛtam /
tasya śākho viśākhaśca naigameyaśca praṣṭajāḥ // BndP_2,3.25 //
anilasya śivā bhāryā tasyāḥ putro manojavaḥ /
avijñāna gatiścaiva dvau putrāvanilasya ca // BndP_2,3.26 //
pratyūṣasya viduḥ putramṛṣiṃ nāmnātha devalam /
dvau putrau devalasyāpi kṣamāvantau manīṣiṇau // BndP_2,3.27 //
bṛhaspateśtu bhaginī bhuvanā brahmavādinī /
yogasiddhā jagatkṛtsnamaśaktā carati sma ha // BndP_2,3.28 //
prabhāsasya tu bhāryā sā vasūnāmaṣṭamasya ha /
viśvakarmā sutastasyāḥ prajāpatipatirvibhuḥ // BndP_2,3.29 //
viśvedevāstu viśvāyā jajñire daśa viśrutāḥ /
kraturdakṣaḥ śravaḥ satyaḥ kālaḥ munistathā // BndP_2,3.30 //
purūravo mārdravaso rocamānaśca te daśa /
dharmaputrāḥ surā ete viśvāyāṃ jajñire śubhāḥ // BndP_2,3.31 //
marutvatyāṃ marutvanto bhānavo bhānujāḥ smṛtāḥ /
muhūrtāśca muhūrtāyā ghoṣalaṃbā hyajāyata // BndP_2,3.32 //
saṃkalpāyāṃ tu saṃjajñe vidvānsaṃkalpa eva tu /
nava vīthyastu jāmāyāḥ pathatrayamupāśritāḥ // BndP_2,3.33 //
pṛthivī viṣayaṃ sarvamarundhatyāmajāyata /
eṣa sargaḥ samākhyāto vidvāndharmasya śāśvataḥ // BndP_2,3.34 //
muhūrtāścaiva tithyāśca pratibhiḥ saha suvratāḥ /
nāmataḥ saṃpravakṣyāmi bruvato me nibodhata // BndP_2,3.35 //
ahorātravibhāgaśca nakṣatrāṇi samāśritaḥ /
muhurttāḥ sarvanakṣatrā ahorātrabhidastathā // BndP_2,3.36 //
ahorātrakalānāṃ tu ṣaḍaśītyadhikāḥ smṛtāḥ /
ravergati viśeṣeṇa sarvarttuṣu ca nityaśaḥ // BndP_2,3.37 //
tato vedavidaścaitāṃ gatimicchanti parvasu /
aviśeṣeṣu kāleṣu jñeyaḥ savitṛmānataḥ // BndP_2,3.38 //
raudraḥ sārpastathā maitraḥ pitryo vāsava eva ca /
āpyo 'tha vaiśvadevaśca brāhmo madhyāhnasaṃśritaḥ // BndP_2,3.39 //
prājāpatyastathaivendra indrāgnī nirṛtistathā /
vāruṇaśca yathāryamṇo bhagaścāpi dinaśritāḥ // BndP_2,3.40 //
ete dinamuhūrtāśca divākaravinirmitāḥ /
śaṅkucchāyā viśeṣeṇa veditavyāḥ pramāṇataḥ // BndP_2,3.41 //
ajaikapādahirbudhnyaḥ pūṣāśviyamadevatāḥ /
āgneyaścāpi vijñeyaḥ prājāpatyastathaiva ca // BndP_2,3.42 //
saumyaścāpi tathādityo bārhaspatyaśca vaiṣmavaḥ /
sāvitraśca tathā tvāṣṭro vāyavyaśceti saṃgrahaḥ // BndP_2,3.43 //
ete rātrermuhūrttāḥ syuḥ kramoktā daśa pañca ca /
indorgatyudayā jñeyā nāḍikā āditastathā // BndP_2,3.44 //
kālāvasthāstvimāstvete muhūrttā devatāḥ smṛtāḥ /
sarvagrahāṇāṃ trīṇyeva sthānāni vihitāni ca // BndP_2,3.45 //
dakṣiṇottaramadhyāni tāni vidyādyathākramam /
sthānaṃ jāradgavaṃ sadhye tathairāvatamuttaram // BndP_2,3.46 //
vaiśvānaraṃ dakṣiṇato nirdiṣṭamiha tattvataḥ /
aśvinī kṛttikā yāmyaṃ nāgavīthīti viśrutā // BndP_2,3.47 //
brāhmaṃ saumyaṃ tathārdrā ca gajavīthīti śabditā /
puṣyāśleṣe tathādityaṃ vīthī cairāvatī matā // BndP_2,3.48 //
tisrastu vithayo hyetā uttaro mārga ucyate /
pūrvottare ca phalgunyau maghā caivārṣabhī smṛtā // BndP_2,3.49 //
hastaścitrā tathā svātī govīthīti tu śabditā /
jyeṣṭhā viśākhānurādhā vīthī jāradgavī matā // BndP_2,3.50 //
etāstu vīthayastisro madhyamo mārga ucyate /
mūlaṃ pūrvottarāṣāḍhe ajavīthyābhiśabdite // BndP_2,3.51 //
śravaṇaṃ ca dhaniṣṭhā ca mārgī śatabhiṣaktathā /
vaiśvānarī bhādrapade revatī caiva kīrttitā // BndP_2,3.52 //
etāstu vīthayastisro dakṣiṇe mārga ucyate /
aṣṭāviśati yāḥ kanyā dakṣaḥ somāya tā dadau // BndP_2,3.53 //
sarvā nakṣatranāmnyastā jyautiṣe parikīrttitāḥ /
tāsāmapatyānyabhavandīptayo 'mitatejasaḥ // BndP_2,3.54 //
yāstu śeṣāstadā kanyāḥ pratijagrāha kaśyapaḥ /
caturdaśā mahābhāgāḥ sarvāstā lokamātaraḥ // BndP_2,3.55 //
aditirditirdanuḥ kāṣṭhāriṣṭānāyuḥ khaśā tathā /
surabhirvinatā tāmrā muniḥ krodhavaśā tathā // BndP_2,3.56 //
kadrūrmātā ca nāgānāṃ prajāstāsāṃ nibodhata /
svāyaṃbhuve 'ntare tāta ye dvādaśa surottamāḥ // BndP_2,3.57 //
vaikuṇṭhā nāma te sādhyā babhūvuścākṣuṣeṃ'tare /
upasthiteṃ'tare hyasminpunarvaivasvatasya ha // BndP_2,3.58 //
ārādhitā ādityā te sametyocuḥ parasparam /
etāmeva mahābhāgāmaditiṃ saṃpraviśya vai // BndP_2,3.59 //
vaivasvateṃ'tare hyasminyogādarddhena tejasā /
gacchema putratāmasyāstannaḥ śreyo bhaviṣyati // BndP_2,3.60 //
evamuktvā tu te sarve varttamāneṃ'tare tadā /
jajñire dvādaśādityā mārīyātkaśyapātpunaḥ // BndP_2,3.61 //
śatakratuśca viṣṇuśca jajñāte punareva hi /
vaivasvateṃ'tare hyasminnaranārāyaṇau tadā // BndP_2,3.62 //
teṣāmapi hi devānāṃ nidhanotpattirucyate /
yathā sūryasya loke 'sminnudayāstamayāvubhau // BndP_2,3.63 //
dṛṣṭānuśravike yasmātsaktāḥ śabdādilakṣaṇe /
aṣṭātmake 'ṇimādye ca tasmātte jajñire surāḥ // BndP_2,3.64 //
ityeṣa viṣaye rāgaḥ saṃbhūtyāḥ kāraṇaṃ smṛtam /
brahmaśāpena saṃbhūtā jayāḥ svāyaṃbhuve jitāḥ // BndP_2,3.65 //
svārociṣe vai tuṣitāḥ satyaścaivottame punaḥ /
tāmase harayo devā jātāścā riṣṭave tu vai // BndP_2,3.66 //
vaikuṇṭhāścāśruṣe sādhyā ādityāḥ saptame punaḥ /
dhātāryamā ca mitraśca varuṇoṃ'śo bhagastathā // BndP_2,3.67 //
indro vivasvānpūṣā ca parjanyo daśamaḥ smṛtaḥ /
tatastvaṣṭā tato viṣṇurajaghanyo jaghanyajaḥ // BndP_2,3.68 //
ityete dvādaśādityāḥ kaśyapasya sutā vibhoḥ /
surabhyāṃ kaśyapādrudrā ekādaśa vijajñire // BndP_2,3.69 //
mahādevaprasādena tapasā bhāvitā satī /
aṅgārakaṃ tathā sarpaṃ nirṛtiṃ sadasatpatim // BndP_2,3.70 //
acaikapādahirbudhnyau dvāvekaṃ ca jvaraṃ tathā /
bhuvanaṃ ceśvaraṃ mṛtyuṃ kapālīti ca viśutam // BndP_2,3.71 //
devānekādaśaitāṃstu rudrāṃstribhuvaneśvarān /
tapasogreṇa mahātā surabhistānajījanat // BndP_2,3.72 //
tato duhitarāvanye surabhirdevyajāyata /
rohiṇī caiva subhagāṃ gāndhavī ca yaśasvinīm // BndP_2,3.73 //
rohiṇyā jajñire kanyāścatasro lokaviśrutāḥ /
surūpā haṃsakālī ca bhadrā kāmadughā tathā // BndP_2,3.74 //
suṣuve gāḥ kāmadughā surūpā tanayadvayam /
haṃsakālī tu mahiṣānbhadrāyastvavijātayaḥ // BndP_2,3.75 //
viśrutāstu mahābhāgā gāndharvyā vājinaḥ sutāḥ /
uccaiḥśravādayo jātāḥ khecarāste manojavāḥ // BndP_2,3.76 //
śvetāḥ śoṇāḥ piśaṅgāsca sāraṅgā hari tārjunāḥ /
uktā devopavāhyāste gāndharviyonayo hayāḥ // BndP_2,3.77 //
bhūyo jajñe surabhyāstu śrīmāṃścandraprabho vṛṣaḥ /
sragvī kakudmāndyutimā namṛtālayasaṃbhavaḥ // BndP_2,3.78 //
surabhyanumate datto dhvajo māheśvarastu saḥ /
ityete kaśyapasutā rudrādityāḥ prakīrttitāḥ // BndP_2,3.79 //
dharmapu putrāḥ smṛtāḥ sādhyā viśve ca vasavastathā /
yathendhanavaśādvahnirekastu bahudhā bhavet // BndP_2,3.80 //
bhavatyekastathā tadvanmūrttīnāṃ sa pitā mahaḥ /
eko brahmāntakaścaiva puruṣaścaiti tatra yaḥ // BndP_2,3.81 //
ekasyaitāḥ smṛtāstisrastanavastu svayaṃbhuvaḥ /
brāhmī ca pauruṣī caiva kālākhyā ceti tāḥ smṛtāḥ // BndP_2,3.82 //
yā tatra rājasī tasya tanuḥ sā vai prajākarī /
matā sā yā tu kālākhyā prajākṣayakarī tu sā // BndP_2,3.83 //
sāttvikī pauruṣī yā tu sā tanuḥ pālikā smṛtā /
rājasī brahmaṇo yā tu mārīcaḥ kaśyapo 'bhavat // BndP_2,3.84 //
tāmasī cāntakṛdyā tu tadaṃśo viṣṇurucyate // BndP_2,3.85 //
trailokye tāḥ smṛtāstisrastanavo vai prajākarī /
matā sā yā tu kālākhyā prajākṣayakarī tu sā // BndP_2,3.86 //
sṛjatyathānugṛhṇāti tathā saṃharati prajāḥ /
evametāḥ smṛtāstisrastanavo hi svayaṃbhuvaḥ // BndP_2,3.87 //
prājāpatyā ca raudrā ca vaiṣṇavī ceti tāstridhā /
etāstanvaḥ smṛtā devā dharmaśāstre purātane // BndP_2,3.88 //
sāṃkhyayogaratairdhīraiḥ pṛthagekārthadarśibhiḥ /
abhijātiprabhāvajñairmunibhistattvadarśibhiḥ // BndP_2,3.89 //
ekatvena pṛthaktvena tāsu bhinnāḥ prajāstvimāḥ /
idaṃ paramidaṃ neti bruvate bhinnadarśinaḥ // BndP_2,3.90 //
brahmāṇāṃ kāraṇaṃ ke citkecidāhuḥ prajāpatim /
kecidbhavaṃ paratvena prāhurviṣṇuṃ tathāpare // BndP_2,3.91 //
abhijñānena saṃbhūtāḥ saktāriṣṭavicetasaḥ /
sattvaṃ kālaṃ ca deśaṃ ca kāryaṃ cāvekṣya karma ca // BndP_2,3.92 //
kāraṇaṃ tu smṛtā hyete nānārtheṣviha devatāḥ /
ekaṃ praśaṃsamānastu sarvānevapraśasati // BndP_2,3.93 //
ekaṃ nindati yastveṣāṃ sarvāneva sa nindati /
na pradveṣastataḥ kāryo devatāsu vijānatā // BndP_2,3.94 //
na śakyā īśvarājñātumaiśvaryeṇa vyavasthitāḥ /
ekatvātsa tridhā bhūtvā saṃpramohayati prajāḥ // BndP_2,3.95 //
eteṣāṃ vai trayāṇāṃ tu vicinvantyantaraṃ janāḥ /
jijñāsavaḥ parīhante saktā duṣṭā vicetasaḥ // BndP_2,3.96 //
idaṃ paramidaṃ neti saṃraṃbhādbhinnadarśinaḥ /
yātudhānā viśeṣā ye piśācāścaiva nāntaram // BndP_2,3.97 //
ekaḥ sa tu pṛthaktvena svayaṃ bhūtvā ca tiṣṭhati /
guṇamātrātmikābhistu tanubhirmohayanprajāḥ // BndP_2,3.98 //
teṣvekaṃ yajate yo vai sa tadā yajate trayam /
tasmāddevāstrayo hyete nairantaryeṇadhiṣṭatāḥ // BndP_2,3.99 //
tasmātpṛthaktvamekatvaṃ saṃkhyā saṃkhye gatāgatam /
alpatvaṃ vā bahutvaṃ vā teṣu ko jñātumarhati // BndP_2,3.100 //
tasmātsṛṣṭvānugṛhṇati grasate caiva sarvaśaḥ /
guṇātmakatvavai kalpaye tasmādekaḥ sa ucyate // BndP_2,3.101 //
rudraṃ brahmāṇamindraṃ ca lokapālānṛṣīnmanūn /
devaṃ tamekaṃ bahudhā prāhurnārāyaṇaṃ dvijāḥ // BndP_2,3.102 //
prājāpatyā ca raudrī ca tanuryā caiva vaiṣṇavī /
manvantareṣu vai tisra āvarttante punaḥ punaḥ // BndP_2,3.103 //
kṣetrajñā api cānye 'sya vibhorjāyantyanugrahāt /
tejasā yaśasā buddhyā śrutena ca balena ca // BndP_2,3.104 //
jāyante tatsamāścaiva tānapīmānnibodhata /
rājasyā brahmaṇoṃ'śena mārīcaḥ kaśyapo 'bhavat // BndP_2,3.105 //
tāmasyāstasya cāṃśena kālo rudraḥ sa ucyate /
sāttvikyāśca tathāṃśena yajño viṣṇurajā yata // BndP_2,3.106 //
triṣu kāleṣu tasyaitā brahmamastanavo dvijāḥ /
manvantareṣviha sraṣṭumāvarttante punaḥ punaḥ // BndP_2,3.107 //
manvantareṣu sarveṣu prajāḥ sthāvarajaṅgamāḥ /
yugādau sakṛdutpannāstiṣṭhantīhāprasaṃyamāt // BndP_2,3.108 //
prāpte prāpte tu kalpānte rudraḥ saṃharati prajāḥ /
kālo bhūtvā yugātmāsau rudraḥ saṃharate punaḥ // BndP_2,3.109 //
saṃprāpte caiva kalpānte saptaraśimardivākaraḥ /
bhūtvā saṃvarttakādityastrīṃllokāṃśca dahatyuta // BndP_2,3.110 //
viṣṇuḥ prajānugrahakṛtsadā pālayati prajāḥ /
tasyāṃ tasyāmavasthāyāṃ tata utpādya kāraṇam // BndP_2,3.111 //
sattvodriktā tu yā proktā brahmaṇaḥ pauruṣī tanuḥ /
tasyāśena ca vijñeyo manoḥ svāyaṃbhuventare // BndP_2,3.112 //
ākṛtyāṃ manasā deva utpannaḥ prathamaṃ vibhuḥ /
tataḥ punaḥ sa vai devaḥ prāpte svārociṣe 'ntare // BndP_2,3.113 //
tuṣitāyāṃ samutpanno hyajitastuṣitaiḥ saha /
auttame hyantare vāpi hyajitastu punaḥ prabhuḥ // BndP_2,3.114 //
satyāyāmabhavatsatyaḥ saha satyaiḥ surottamaiḥ /
tāmasasyātare cāpi sa devaḥ punareva hi // BndP_2,3.115 //
hariṇyāṃ haribhiḥ sārddhaṃ harireva babhūva ha /
vaivasvatentare cāpi harirdeveḥ punastu saḥ // BndP_2,3.116 //
vaikuṇṭho nāmato jajñe vidhūtarajasaiḥ saha /
marīcātkaśyapādviṣṇuradityāṃ saṃbabhūva ha // BndP_2,3.117 //
tribhiḥ kramairimāṃllokañjitvā viṣṇustrivikramaḥ /
pratyapādayadindrāya daivataiścaiva sa prabhuḥ // BndP_2,3.118 //
ityetāstanavo jātā vyatītāḥ saptasaptasu /
manvantareṣvatīteṣu yābhiḥ saṃrakṣitāḥ prajāḥ // BndP_2,3.119 //
yasmādviśvamidaṃ sarvaṃ jāyate līyate punaḥ /
yasyāṃśenāmarāḥ sarve jāyante tridiveśvarāḥ // BndP_2,3.120 //
varddhante tejasā buddhyā śrutena ca balena ca /
yadyadvibhūtimatsattvaṃ śrīmadūrjitameva vā // BndP_2,3.121 //
tattadevāvagacchadhvaṃ viṣṇostejoṃ'śasaṃbhavam /
sa eva jāyateṃ'śena kecidicchanti mānavāḥ // BndP_2,3.122 //
eke vivadamānāstu dṛṣṭāntācca bruvanti hi /
eṣāṃ na vidyate bhedastrayāṇāṃ dyusadāmiha // BndP_2,3.123 //
jāyante pohayantyaṃ śairīśvarā yogamāyayā // BndP_2,3.124 //
tasmātteṣāṃ pracāre tu yuktāyuktaṃ na vidyate /
bhūtānuvādinā mādyā madhyasthā bhūtavādinām // BndP_2,3.125 //
bhūtānuvādinaḥ saktastrayaścaiva pravādinām /
parīkṣya cānugṛhṇanti nigṛhṇanti khalānsvayam // BndP_2,3.126 //
mattaḥ pūrvve ca te tasmātprabhavaśca tato 'dhikāḥ /
tathādhikaraṇairatairyathā tattvanidarśakāḥ // BndP_2,3.127 //
devānāṃ devabhūtāśca te vai sarvapravarttakāḥ /
karmmaṇāṃ mahatāṃ te hi karttāro jagadīśvarāḥ // BndP_2,3.128 //
śrutijñaiḥ kāraṇairetaiścaturbhiḥ parikīrttitāḥ /
bāliśāste na jānanti daivatāni prabhāgaśaḥ // BndP_2,3.129 //
imaṃ codāharantyatra ślokaṃ yogeśvarānprati /
kuryādyogabalaṃ prāpya taiśca sarvairmahāṃścaret // BndP_2,3.130 //
prāpnuyādviṣayāṃścaiva punaścorddhva tapaścaret /
saṃhareta punaḥ sarvvānsūryyo jyotirgaṇāniva // BndP_2,3.131 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīya upoddhātapāde svayaṃbhūtraiguṇyasvarūpavarṇanaṃ nāma tṛtīyo 'dhyāyaḥ
ṛṣiruvāca
daityānāṃ dānavānāṃ ca gandharvoragarakṣasām /
sarpabhūtāpiśā cānāṃ vasūnāṃ pakṣivīrudhām // BndP_2,5.1 //
utpattiṃ nidhanaṃ caiva vistārātkathayasva naḥ /
evamuktastadā sūtaḥ pratyuvācarṣisattamam // BndP_2,5.2 //
sūta uvāca
diteḥ putradvayaṃ jajñe kanyā caikā mahābalā /
kaśyapasyātmajau tau tu sarvebhyaḥ pūrvajau smṛtau // BndP_2,5.3 //
sautye 'hanyatirā trasya kaśyapasyāśvamedhikāḥ /
hiraṇyakaśipurnāma prathitaṃ pṛthagāsanam // BndP_2,5.4 //
dityā garbhādviniḥ sṛtya tatrāsīnaḥ samantataḥ /
hiraṇya kaśipustasmāt karmaṇā tena sa samṛtaḥ // BndP_2,5.5 //
ṛṣaya ūcuḥ
hiraṇyakaśiporjanma nāma caiva mahātmanaḥ /
prabhāvaṃ caiva daityasya vistārādbrūhi naḥ prabho // BndP_2,5.6 //
sūta uvāca
kaśyapasyāśvamedho 'bhūtpuṇye vai puṣkare tadā /
ṛṣibhideṃvatābhiśca gandharvairupaśobhitaḥ // BndP_2,5.7 //
utsṛṣṭe sve ca vidhinā ākhyānādau yathāvidhi /
āsanānyupakḷptāni sauvarṇāni tu pañca vai // BndP_2,5.8 //
kulaspadāpi? trīṇyatra kūrcaḥ phalakameva ca /
mukhyartvijastu catvārasteṣāṃ tānyupakalpayan // BndP_2,5.9 //
kḷpta tatrāsanaṃ caikaṃ hoturarthe hiraṇyam /
niṣasāda sagarbho 'tra tatrāsīnaḥ śaśaṃsa ca // BndP_2,5.10 //
ākhyānamānupūrvyeṇa maharṣiḥ kaśyapo yathā /
taṃ dṛṣṭvā ṛṣayastasya nāma kurvanti varddhitam // BndP_2,5.11 //
hiraṇyakaśipustasmātkarmaṇā tena sa smṛtaḥ /
hiraṇyakṣo 'nujastasya siṃhikā tasya cānujā // BndP_2,5.12 //
rāhoḥ sā jananī devī vipra citteḥ parigrahaḥ /
hiraṇyakaśipurdaityaścacāra paramaṃ tapaḥ // BndP_2,5.13 //
śataṃ varṣasahasrāṇāṃ nirāhāro hyadhaḥśirāḥ /
varayāmāsa brahmāṇaṃ tuṣṭaṃ daityo vareṇa tu // BndP_2,5.14 //
sarvāmaratvamavadhaṃ sarvabhūtebhya eva hi /
yogaddevān vinirjitya sarvadevatvamāsthitaḥ // BndP_2,5.15 //
kāraye 'hamihaiśvaryaṃ balavīryasamanvitaḥ /
dānavāstvasurāścaiva devāśca saha cāraṇaiḥ // BndP_2,5.16 //
bhavantu vaśagāḥ sarve matsamīpānubhojanāḥ /
ārdraśuṣkairavadhyaśca divā rātrau tathaiva ca /
evamuktastadā brahmānujajñe sāṃtaraṃ varam // BndP_2,5.17 //
brahmovāca /
mahānayaṃ varastāta vṛto ditisuta tvayā /
ehī dānīṃ pratijñānaṃ bhaviṣyatyevameva tu // BndP_2,5.18 //
dattvā cābhimataṃ tasmai tatrevāntaradhādatha /
so 'pi daityastadā sarvaṃ jagatsthāvarajaṅgamam // BndP_2,5.19 //
mahimnā vyāpya saṃtasthe bahumūrttiramitrajit /
sa eva tapati vyomni candrasūryatvamāsthitaḥ // BndP_2,5.20 //
sa eva vāyurbhūtvā ca vavau jagati sarvadā /
sa gopālo 'vipālaśca karṣakaśca sa eva ha // BndP_2,5.21 //
sa jñātā sarvalokeṣu mantravyākhyākarastathā /
netā goptā gopayitā dīkṣito yājakaḥ sa tu // BndP_2,5.22 //
tasya devāḥ surāḥ sarve tadāsansomapāyinaḥ /
evaṃprabhāvo daityo 'sāvato bhūyo nibodhata // BndP_2,5.23 //
tasmai sarve namaskāraṃ kurvantījyaḥ sa eva ca /
hiraṇyakaśipordaityaiḥ śloko gītaḥ purā tviha // BndP_2,5.24 //
hiraṇyakaśipū rājā yāṃ yāmāśāṃ niraikṣata /
tasyai tasyai tadā devā namaścakrurmaharṣibhiḥ // BndP_2,5.25 //
tasyāsīnnarasiṃhastu mṛtyurviṣṇuḥ purā kila /
narāttu yasmājjanmāsya naramūrttiśca yatprabhuḥ // BndP_2,5.26 //
tasmātsa narasiṃho vai gīyate vedavādibhiḥ /
sāgarasya ca velāyāmucchrita stapaso vibhuḥ // BndP_2,5.27 //
śarīraṃ tasya devasya hyāsīddevamayaṃ prabho /
nāmnā sudarśanaṃ caiva viśrutaśca mahābalaḥ // BndP_2,5.28 //
tataḥ sa bāhuyuddhena daityendraṃ taṃ mahābalam /
nakhairbibhada saṃkruddho nārdrāḥ śuṣkā nakhā iti // BndP_2,5.29 //
hiraṇyākṣasutāḥ pañca vikrāntāḥ sumahābalāḥ /
śaṃbaraḥ śakuniścaiva kālanābhastathaiva ca // BndP_2,5.30 //
mahānābhaḥ suvikrānto suta saṃtāpanastathā /
hiraṇyakṣasutā hyete devairapi durāsadāḥ // BndP_2,5.31 //
teṣāṃ putrāśca pautrāśca daiteyāḥ sagaṇāḥ smṛtāḥ /
sa śatāni sahasrāṇi nihatāstārakāmaye // BndP_2,5.32 //
hiraṇyakaśipoḥ putrāścatvāraḥ sumahābalāḥ /
prahlādaḥ pūrvajasteṣāmanuhnā dastathāparaḥ // BndP_2,5.33 //
saṃhrādaścaiva hrādaśca hrādaputrau nibodhata /
suṃdo nisundaśca tathā hrādaputau babhūvatuḥ // BndP_2,5.34 //
brahyaghnau tau mahāvīrau mūkastu hrādadāyakaḥ /
mārīcaḥ sundaputrastu tāḍakāyāmajāyata // BndP_2,5.35 //
daṇḍake nihataḥ so 'tha rāghaveṇa balīyasā /
mūko vinihataścāpi kairāte savyasācinā // BndP_2,5.36 //
saṃhrādasya tu daityasya nivātakavacāḥ kule /
utpannā mahatā caiva tapasā bhāvitāḥ svayam // BndP_2,5.37 //
arayo devatānāṃ te jaṃbhasya śatadundubhiḥ /
tathā dakṣo suraścaṇḍaścatvāro detyanāyakāḥ // BndP_2,5.38 //
bāṣkalasya sutā hyete kāla nemeḥ sutāñchṛṇu /
brahmajitkratujiccaiva devāntakanarāntakau // BndP_2,5.39 //
kālanemisutā hyete śabhostu śṛṇuta prajāḥ /
rājājaścaiva gomaśca śaṃbhoḥ putrau prakīrttitau // BndP_2,5.40 //
virojanasya putraśca balirekaḥ pratāpavān /
baleḥ putraśataṃ jajñe rājānaḥ sarva eva te // BndP_2,5.41 //
teṣāṃ pradhānāścatvāro vikrāntāḥ sumahābalāḥ /
sahasrabāhuḥ śreṣṭho 'bhūdbāṇo rājā pratāpavān // BndP_2,5.42 //
kuṃbhagartto dayo bhojaḥ kuñcirityevamā dayaḥ /
śakunī pūtanā caiva kanye dve tu baleḥ smṛte // BndP_2,5.43 //
baleḥ putrāśca pautrāśca śataśo 'tha sahasraśaḥ /
bāleyā nāma vikhyātā gaṇā vikrāntapauruṣāḥ // BndP_2,5.44 //
bāṇasya caindradhanvā tu lohinyāmudapadyata /
ditirvihitaputrā vai toṣayāmāsa kaśyapam // BndP_2,5.45 //
tāṃ kaśyapaḥ prasannātmā samyagārādhitastvatha /
vareṇa chandayāmāsa sā ca vavre varaṃ tata // BndP_2,5.46 //
atha tasyai varaṃ prādātprārthito bhagavānpunaḥ /
ukte vare tu mā tuṣṭā ditistaṃ samabhāṣata // BndP_2,5.47 //
mārīcaṃ kaṇyapaṃ devī bharttāraṃ prāñjalistadā /
hataputrāsmi bhagavannādityaistava sūnubhiḥ // BndP_2,5.48 //
śakrahantāramicchami putraṃ dīrghatapo 'rjitam /
sāhaṃ tapaścariṣyāmi garbhamādhātumarhasi // BndP_2,5.49 //
putramindravadhe yuktaṃ tvaṃ mai vai dātumarhasi /
tasyāstadvacanaṃ śrutvā mārīcaḥ kaśyapastadā // BndP_2,5.50 //
pratyuvāca mahātejā ditiṃ paramaduḥ khitaḥ /
evaṃ bhavatu garbhe tu śucirbhava tapodhane // BndP_2,5.51 //
janayiṣyasi putraṃ tvaṃ śakrahantāramāhave /
pūrṇaṃ varṣasahasraṃ tu śuciryadi bhaviṣyasi // BndP_2,5.52 //
putraṃ trilokapravaraṃ manmathaṃ janayiṣyasi /
evamuktvā mahātejāstathā samabhāvattadā // BndP_2,5.53 //
tāmālabhya svabhavanaṃ jagāma bhagavānṛṣiḥ /
gate bharttari sā devī ditiḥ paramaharṣitā // BndP_2,5.54 //
kuśaplavanamāsādya tapastepe sudāruṇam /
śakrastu samupaśrutya saṃvādaṃ taṃ tayoḥ prabhuḥ // BndP_2,5.55 //
kuśaplavanamāgamya ditiṃ vākyamabhāṣata /
śuśrūṣāṃ te kariṣyāmi mānujñāṃ dātumarhasi // BndP_2,5.56 //
samidhaścāhariṣyāmi puṣpāṇi ca phalāni ca /
yathā tvaṃ manyase vatsa suśrūṣābhirato bhava // BndP_2,5.57 //
sarvakarmasu niṣṇāta ātmano hitamācara /
varaṃ śrutvā tu ta dvākyaṃ mātuḥ śakraḥ praharṣitaḥ // BndP_2,5.58 //
śuśrūṣābhirato bhūtvā kaluṣeṇāntarātmanā /
śuśrūṣate tu tāṃ śakraḥ sarvakālamanuvrataḥ // BndP_2,5.59 //
phalapuṣpāṇyupādāya samidhaśca dṛḍhavrataḥ /
gātrasaṃvāhanaṃ kāle śramāpanayane tathā // BndP_2,5.60 //
śakraḥ sarveṣu kāleṣu ditiṃ paricacāra ha /
kiñcicchiṣṭe vrate devī tuṣṭā śakramuvāca ha // BndP_2,5.61 //
pratītāhaṃ te suraśreṣṭha daśavarṣāṇi putraka /
avaśiṣṭhāni bhadraṃ te bhrātaraṃ drakṣyase tataḥ // BndP_2,5.62 //
tamahaṃ tvatkṛte putra saha dhāsye jayaiṣiṇam /
trailokyavijayaṃ putra bhokṣyase saha tena vai // BndP_2,5.63 //
nāhaṃ putrābhijānāmi madbhaktigatamānasam /
evamuktvā ditiḥ śakraṃ madhyaṃ prāpte divākare // BndP_2,5.64 //
nidrayāpahṛtā davī śiraḥ kṛtvā tu jānuni /
keśānkṛtvā tu pādasthānsā suṣvāpa ca devatā // BndP_2,5.65 //
adhastādyattu nābhervai sarvaṃ tadaśuci smṛtam /
tatastāmaśuciṃ jñātvā soṃtaraṃ tadamanyata // BndP_2,5.66 //
dṛṣṭvā tu kāraṇaṃ sarvaṃ tasya buddhirajāyata /
garbhaṃ nihantu vai devyā sa hi doṣo 'tra dṛśyate // BndP_2,5.67 //
tato viveśa dityā vai hyupasthenodaraṃ vṛṣā /
praviśya cāpi taṃ dṛṣṭvā gabhamindro mahaujasam // BndP_2,5.68 //
bhītastaṃ saptadhā gabha bibheda ripumātmanaḥ /
ma garbho bhidyamānastu vajraṇaśataparvaṇā // BndP_2,5.69 //
ruroda susvaraṃ bhīmaṃ vepamānaḥ punaḥ punaḥ /
māroda māroda iti garbhaṃ śakro 'bhyabhāṣata // BndP_2,5.70 //
taṃ garbhaṃ saptadhā kṛtvā hyekaikaṃ saptadhā punaḥ /
kuliśena bibhedendrastato ditirabudhyatā // BndP_2,5.71 //
na hantavyo na hantavya ityevaṃ ditirabravīt /
niṣpapāta tato vajrī māturvacanagauravāt // BndP_2,5.72 //
prāñjalirvajrasahito ditiṃ śakro 'bhyabhāṣata /
aśucirdevi suptāsi pādayorgatamūrddhajā // BndP_2,5.73 //
tadaṃ taramanuprāpya garbhaṃ hetāramāhave /
bhinnavānahametaṃ te bahudhā kṣantumarhasi // BndP_2,5.74 //
tasmiṃstu viphale garbhe ditiḥ paramaduḥkhitā /
sahasrākṣaṃ durādharṣaṃ vākyaṃ sānunayābravīt // BndP_2,5.75 //
mamāparādhādgarbho 'yaṃ yadi te viphalīkṛtaḥ /
nāparādho 'sti deveśa tava putra mahābala // BndP_2,5.76 //
śatrorvadhe na doṣo 'sti bhetavyaṃ na ca te vibho /
priyaṃ tu kṛtamicchāmi śreyo garbhasya me kutaḥ // BndP_2,5.77 //
bhavantu mama putrāṇāṃ sapta sthānāni vai divi /
vātaskandhānimānsapta carantu mama putrakāḥ // BndP_2,5.78 //
marutaste tu vikhyātā gatāste saptasaptakāḥ /
pṛthivyāṃ prathamaskandho dvitīyaścāpi bhāskare // BndP_2,5.79 //
some tṛtīyo vijñeyaścaturtho jyotiṣāṃ gaṇe /
graheṣu pañcamascaiva ṣaṣṭhaḥ saptarṣimaṇḍale // BndP_2,5.80 //
dhruve tu saptamaścaiva vātaskandhāścasapta ye /
tānete vicarantvadya kālekāle mamātmajāḥ // BndP_2,5.81 //
vātaskandhādhipā bhūtvā carantu mama putrakāḥ /
pṛthivyāṃ prathamaskandha ā meghebyo ya āvahaḥ // BndP_2,5.82 //
carantu mama putrāste sapta ye prathame gaṇe /
dvitīyaścāpi meghebhya āsūryātpravahastataḥ // BndP_2,5.83 //
vātaskandho hi vijñeyo dvitīyaścaratāṃ gaṇaḥ /
sūryādūrdhvamadhaḥ somādudvaho 'tha sa vai smṛtaḥ // BndP_2,5.84 //
vātaskandhastṛtīyaśca putrāṇāṃ caratā gaṇaḥ /
somādūrddhvamadharkṣebhyaścaturtha saṃvahastu saḥ // BndP_2,5.85 //
caturtho mama putrāṇāṃ gaṇastu caratāṃ vibho /
ṛkṣebhyaśca tathaivorddhvamā grahādvivahastu yaḥ // BndP_2,5.86 //
vātaskandhaḥ pañcamastu putrāṇāṃ caratāṃ gaṇaḥ /
grahebhya ūrddhvamārṣibhyaḥ ṣaṣṭho hyanuvahaśca yaḥ // BndP_2,5.87 //
vātaskandhastatra mama purāṇāṃ caratā gaṇaḥ /
ṛṣibhya ūrddhvamādhrauvaṃ saptamo yaḥ prakīrttitaḥ // BndP_2,5.88 //
vātaskandhaḥ parivahastatra tiṣṭhantu me sutāḥ /
etānsarvāścarantvante kālekāle mamātmajāḥ // BndP_2,5.89 //
tvatkṛtena ca nāmnā vai bhavatu marutastvime /
tatasteṣāṃ tu nāmāni matputrāṇāṃ śatakrato // BndP_2,5.90 //
tadvidhaiḥ karmabhiścaiva samavehi pṛthakpṛthak /
śakrajyotistathā satyaḥ satyajyotistathāparaḥ // BndP_2,5.91 //
citrajyotiśca jyotiṣmān sutapaścaitya eva ca /
prathamo 'yaṃ gaṇaḥ prokto dvitīyaṃ tu nibodhata // BndP_2,5.92 //
ṛtajitsatyajiścaiva suṣeṇaḥ senajittathā /
sutamitro hyamitraśca suramitrastathāparaḥ // BndP_2,5.93 //
gaṇa eṣa dvitīyastu tṛtīyaṃ ca nibodhata /
dhātuśca dhanadaścaiva hyugro bhīmastathaiva ca // BndP_2,5.94 //
varuṇaśca tṛtīyaṃ ca mayā proktaṃ nibodhata /
abhiyuktākṣikaścaiva sāhvāyaśca gaṇaḥ smṛtaḥ // BndP_2,5.95 //
īdṛk caiva tathānyādṛk samariddrumavṛcakṣakāḥ /
mitaśca samitaścaiva pañcamaśca tathā gaṇaḥ // BndP_2,5.96 //
īdṛk ca puruṣaścaiva nānyādṛk samacetanaḥ /
saṃmitaḥ samavṛttiśca pratihartā ca ṣaḍ gaṇāḥ // BndP_2,5.97 //
yajñaiścitvāstuvansarve tathānye mānuṣā viśaḥ /
daityadevāḥ samākhyātāḥ saptaite saptasaptakāḥ // BndP_2,5.98 //
ete hyekonapañcāśanmaruto nāmataḥ smṛtāḥ /
prasaṃkhyātāstadā tābhyāṃ dityā śakreṇa caiva vai // BndP_2,5.99 //
kṛtvā caitāni nāmāni ditirindramuvāca ha /
vātaskandhāṃścarantvete bhrataro mama putrakāḥ // BndP_2,5.100 //
vicarantu ca bhadraṃ te devaiḥ saha mamātmajāḥ /
tasyāstadvacanaṃ śrutvā mahasrākṣaḥ purandaraḥ // BndP_2,5.101 //
uvāca prāñjalirbhūtvā mātarbhavatu tattathā /
sarva metadyathoktaṃ te bhaviṣyati na saṃśayaḥ // BndP_2,5.102 //
evaṃbhūtā mahātmānaḥ kumārā lokasaṃmatāḥ /
devaiḥ saha bhaviṣyanti yajñabhājastavātma jāḥ // BndP_2,5.103 //
tasmātte maruto devāḥ sarve cendrānujā varāḥ /
vijñeyāścāmarāḥ sarve ditiputrāstarasvinaḥ // BndP_2,5.104 //
evaṃ tau niścayaṃ kṛtvā mātāputrau tapovane /
jagmatustridivaṃ tdṛṣṭau śakramābhūdgatajvaraḥ // BndP_2,5.105 //
marutāṃ ca śubhaṃ janma śṛṇuyādyaḥ paṭhecca vā /
vāde vijayamāpnoti labdhātmā ca bhavatyuta // BndP_2,5.106 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde
sūta uvāca
gandharvāpsarasaḥ putrā mauneyāstānnibodhata /
bhīmasenegrasenau ca suparṇo varuṇastathā // BndP_2,7.1 //
dhṛtarāṣṭraśca gomāṃśca sūryavarcāstathaiva ca//
patravānarkaparṇaśca prayutaśca tathaiva hi // BndP_2,7.2 //
bhīmaścitrarathaścaiva vikhyātaḥ sarvajīdvaśī /
trayodaśaḥ śāliśirāḥ parjanyaśca caturdaśaḥ // BndP_2,7.3 //
kaliḥ pañca daśasteṣāṃ nāradaścaiva ṣoḍaśaḥ /
ityete devagandharvā mauneyāḥ parikīrttitāḥ // BndP_2,7.4 //
caturviṃśāścāvarajāsteṣāmapsarasaḥ śubhāḥ /
aruṇā cānapāyā ca vimanuṣyā varāṃbarā // BndP_2,7.5 //
miśrakeśī tathācāsiparṇinī cāpyaluṃbuṣā /
marīciḥ śucikā caiva vidyutparṇā tilottamā // BndP_2,7.6 //
adrikā lakṣmaṇā kṣemā divyā raṃbhā manobhavā /
asitā ca subāhūśca supriyā subhujā tathā // BndP_2,7.7 //
puṇḍarīkājagandhā ca sudatī surasā tathā /
tathaivāsyāḥ subāhūśca vikhyātau ca hahāhuhū // BndP_2,7.8 //
tuṃburuśceti catvāraḥ smṛtāgandharvasattamāḥ /
gandharvāpsaraso hyete mauneyāḥ parikīrttitāḥ // BndP_2,7.9 //
haṃsā sarasvatī caiva sūtā ca kamalābhayā /
sumukhī haṃsapādī ca laukikyo 'psarasaḥ smṛtāḥ // BndP_2,7.10 //
haṃso jyotiṣṭamo madhya ācārastviha dāruṇaḥ /
varūtho 'tha vareṇyaśya tato vasuruciḥ smṛtaḥ // BndP_2,7.11 //
aṣṭamaḥ surucisteṣāṃ tato viśvā vasuḥ smṛtaḥ /
suṣuve sā mahābhāgā riṣṭā devarṣipūjitā // BndP_2,7.12 //
arūpāṃ subhagāṃ bhāsīmiti tredhā vyajāyata /
manuvantī sukeśī ca tuṃbarostu sute śubhe // BndP_2,7.13 //
pañcacūḍāstvimā vidyādevamapsaraso daśa /
menakā sahajanyā ca parṇinī puñjikasthalā // BndP_2,7.14 //
kṛtasthalā dyṛtācī ca viśvācī pūrvacittyapi /
pramlocetyabhivikhyātānumlocaiva tu tā daśa // BndP_2,7.15 //
anādinidhanasyātha jajñe nārāyaṇasya yā /
kulocitānavadyāṅgī urvaścekādaśī smṛtā // BndP_2,7.16 //
menasya menakā kanyā jajñe sarvāṅgasuṃdarī /
sarvāśca brahmavādinyo mahābhāgāśca tāḥ smṛtāḥ // BndP_2,7.17 //
gaṇāstvapsarasāṃ khyātāḥ puṇyāste vai caturdaśa /
āhṛtyaḥ śobhavatyaśca vegavatyastathaiva ca // BndP_2,7.18 //
ūrjjāścaiva yuvatyaśca srucastu kuravastathāśca /
varhayaścāmṛtāścaiva mudāśca mṛgavo rucaḥ // BndP_2,7.19 //
bhīravaḥ śobhayantyaśca gāṇā hyete caturdaśa /
brahmaṇo mānasāhṛtyaḥ śobhavatyo marutsutāḥ // BndP_2,7.20 //
vegavatyaśca riṣṭāyā ūrjjāścaivāgnisaṃbhavāḥ /
yuvatyaśca tathā sūryaraśmijātāḥ suśobhanāḥ // BndP_2,7.21 //
gabhastibhiśca somasya jajñire kuravaḥ śubhāḥ /
yajñotpannā sruco nāma kuśavatyāṃ ca barhayaḥ // BndP_2,7.22 //
vārijā hyamṛtotpannā amṛtā nāmataḥ smṛtāḥ /
vāyūtpanānā mudā nāma bhūmijā mṛgavastathā // BndP_2,7.23 //
vidyuto 'tra ruco nāma mṛtyoḥ kanyāśca bhīravaḥ /
śobhayantyaśca kāmasya gaṇāḥ proktāścaturdaśa // BndP_2,7.24 //
ityete bahusāhasrā bhāsvarā apsarogaṇāḥ /
devatānāmṛṣīṇāṃ ca patnyaśca mātaraśca ha // BndP_2,7.25 //
sugandhāścātha niṣpandā sarvāścāpsarasaḥ samāḥ /
saṃprayogastu kāmena mādyaṃ divi haraṃ vinā // BndP_2,7.26 //
tāsāṃ devarṣi saṃsparśā jātāḥ sādhāraṇā yataḥ /
parvatastatra saṃbhūto nāradaścaiva tāvubhau // BndP_2,7.27 //
tato yavīyasī caiva tṛtīyārundhatī smṛtā /
devarṣibhyastayorjanma yasmānnāradaparvatau // BndP_2,7.28 //
tasmāttau tatsanāmānau smṛtau nāradaparvatau /
vinatāyāśca putrau dvau aruṇau garuḍaśca ha // BndP_2,7.29 //
gāyatryādīni chandāṃsi sauparṇeyāni pakṣiṇāḥ /
vyavahāryāṇi sarvāṇi ṛjusannihitāni ca // BndP_2,7.30 //
kradrūrnāgasahasraṃ vai vijajñe dharaṇīdharam /
anekaśirasāṃ teṣāṃ khecarāṇāṃ mahātmanām // BndP_2,7.31 //
bahutvānnāmadheyānāṃ pradhānāṃśca nibodhata /
teṣāṃ pradhānā nāgānāṃ śeṣavāsukitakṣakāḥ // BndP_2,7.32 //
akarṇo hastikarṇaśca pijaraścāryakastathā /
airāvato mahāpadmaḥ kaṃbalāśvatarāvubhau // BndP_2,7.33 //
elāpatraśca śaṅkhaśca karkeṭakadhanañjayau /
mahākarṇamahānīlau dhṛtarāṣṭrabalāhakau // BndP_2,7.34 //
karavīraḥ puṣpadaṃṣṭraḥ sumukho durmukhastathā /
sūnāmukho dadhimukhaḥ kāliyaścālipiṇḍakaḥ // BndP_2,7.35 //
kapilaścāṃbarīṣaśca akrūraśca kapitthakaḥ /
prahrādastu brahmaṇāśca gandharvo 'tha maṇisthakaḥ // BndP_2,7.36 //
nahuṣaḥ kararomā ca maṇirityevamādayaḥ /
kādraveyāḥ samākhyātāḥ khaśāyāstu nibodhata // BndP_2,7.37 //
khaśā vijajñe dvau putrau vikṛtau paruṣavratau /
śreṣṭhaṃ paścimasaṃdhyāyāṃ pūrvasyāṃ ca kanīyasam // BndP_2,7.38 //
vilohitaikakarṇaṃ ca pūrvaṃ sājanayatsutam /
caturbhujaṃ catuṣpādaṃ kiñcitspandaṃ dvidhāgatim // BndP_2,7.39 //
sarvaṅgakeśaṃ sthūlāṅgaṃ śubhanāsaṃ mahodaram /
svacchaśīrṣaṃ mahākarṇaṃ muñjakeśaṃ mahābalam // BndP_2,7.40 //
hrasvāsyaṃ dīrghajihvaṃ ca bahudaṃṣṭraṃ mahāhanum /
raktapiṅgākṣapādaṃ ca sthūlabhrūdīrghanāsikam // BndP_2,7.41 //
guhyakaṃ śitikaṇṭhaṃ ca mahāpādaṃ mahāmukham /
evaṃvidhaṃ khaśāputraṃ jajñe 'sāvatibhīṣaṇam // BndP_2,7.42 //
tasyānujaṃ dvitīyaṃ sā hyuṣasyante vyajāyata /
triśīrṣaṃ ca tripādaṃ ca trihastaṃ kṛṣṇalocanam // BndP_2,7.43 //
ūrddhvakeśaṃ haricchmaśruṃ śilāsaṃhananaṃ dṛḍham /
hrasvakāyaṃ prabāhuṃ ca mahākāya mahāravam // BndP_2,7.44 //
ākarṇadāritāsyaṃ ca balavatsathūlanāsikam /
sthūlauṣṭhamaṣṭadaṃṣṭra ca jihmāsyaṃ śaṅkukarṇakam // BndP_2,7.45 //
piṅgalodvattanayanaṃ jaṭilaṃ dvandvapiṇḍakam /
mahāskandhaṃ mahoraskaṃ pṛthughoṇaṃ kṛśodaram // BndP_2,7.46 //
asthūlaṃ lohitaṃ grīvalaṃbameḍhrāṇḍapiḍakam /
evaṃvidhaṃ kumāraṃ sā kaniṣṭhaṃ samasūyata // BndP_2,7.47 //
sadyaḥ prasūtamātrau tau vivṛddhau ca pramādataḥ /
upayaugasamarthābhyāṃ śarīrābhyāṃ vyavasthitau // BndP_2,7.48 //
sadyojātau vivṛddhāṅgau mātaraṃ paryakarṣatām /
tayoḥ pūrvastu yaḥ krūro mātaraṃ so 'bhya karṣata // BndP_2,7.49 //
bruvaṃśca mātarbhakṣāva rakṣārthaṃ kṣudhayārditaḥ /
nyaṣedhayatpunarhyenaṃ svayaṃ sa tu kaniṣṭhakaḥ // BndP_2,7.50 //
pūrveṣāṃ kṣemakṛttvaṃ vai rakṣaitāṃ mātaraṃ svakām /
bāhubhyāṃ parigṛhyainaṃ mātaraṃ so 'bhyabhāṣayat // BndP_2,7.51 //
etasminneva kāle tu prādurbhūtastayoḥ pitā /
tau dṛṣṭvā vikṛtā kārau khaśāṃ tāmabhyabhāṣata // BndP_2,7.52 //
tau sutau pitaraṃ dṛṣṭvā hyekabhūtau bhayānvitau /
mātureva punaścāṅge pralīyetāṃ svamāyayā // BndP_2,7.53 //
athābravīdṛṣirbhāryāṃ kimābhyāmuktavatyasi /
sarvamācakṣva tattvena tavaivāyaṃ vyatikramaḥ // BndP_2,7.54 //
mātṛtulyaśca janane putro bhavati kanyakā /
yathāśīlā bhavenmātā tathāśīlo bhavetsutaḥ // BndP_2,7.55 //
yadvarṇā tu bhavedbhūmistadvarṇaṃ salilaṃ dhruvam /
mātṝṇāṃ śīladoṣeṇa tathā rūpaguṇaiḥ punaḥ // BndP_2,7.56 //
vibhinnāstu prajāḥ sarvāstathā khyātivaśena ca /
ityevamuktvā bhagavānkhaśāmapratimastadā // BndP_2,7.57 //
putrāvāhūya sāmnā vai cakre tābhyāṃ tu nāmanī /
putrābhyāṃ yatkṛtaṃ tasyāstadācaṣṭa khaśā tadā // BndP_2,7.58 //
mātā yathā samākhyātā tarmābhyāṃ ca pṛthakpṛthak /
tena dhātvarthayogena tattadarthe cakāra ha // BndP_2,7.59 //
mātarbhakṣetyathokto vai khādane bhakṣaṇe ca saḥ /
bhakṣāvetyuktavāneṣa tasmādyakṣo 'bhavattvayam // BndP_2,7.60 //
rakṣa ityeṣa dhāturyaḥ pālane sa vibhāvyate /
uktavāṃścaiṣa yasmāttu rakṣemāṃ mātaraṃ svakām // BndP_2,7.61 //
nāmnā rakṣo 'parastasmādbhaviṣyati tavātmajaḥ /
sa tadā tadvidhāṃ dṛṣṭvā vikriyāṃ ca tayoḥ pitā // BndP_2,7.62 //
tadā bhāvinamarthaṃ ca buddhvā mātrā kṛtaṃ tayoḥ /
tāvṛbhau kṣudhitau dṛṣṭvā vismitaḥ parimṛṣṭadhīḥ // BndP_2,7.63 //
tayoḥ prādiśadāhāraṃ khaśāpatirasṛgvase /
pitā tau kṣudhitau dṛṣṭvā vara metaṃ tayordadau // BndP_2,7.64 //
yuvayorhastasaṃsparśādraktadhārāśca sarvaśaḥ /
sṛṅmāṃsavasābhūtā bhaviṣyantīha kāmataḥ // BndP_2,7.65 //
naktāhāravihārau ca dvijadevādibhojanau /
naktaṃ caiva balīyāṃsau divā vai nirbalau yuvām // BndP_2,7.66 //
mātaraṃ rakṣata imāṃ dharmaścaivānuśiṣyate /
ityuktvā kāśyapaḥ putrau tatraivāntaradhīyata // BndP_2,7.67 //
gate pitari tau krūrau nisargādeva dāruṇau /
viparyayeṣu varttete 'kṛtajñau prāṇihiṃsakau // BndP_2,7.68 //
mahābalau mahāsattvau mahākāyau durāsadau /
māyāvidāvadṛśyau tāvantardhānagatāvubhau // BndP_2,7.69 //
tau kāmarūpiṇau ghorau nīrujau ca svabhāvataḥ /
rūpā nurūpairācāraiḥ pracarantau prabādhakau // BndP_2,7.70 //
devānṛṣīnpitṝṃścaiva gandharvānkinnarānapi /
piśācāṃścamanuṣyāṃścapannagānpakṣiṇaḥ paśūn // BndP_2,7.71 //
bhakṣārthamiha lipsaṃtau ceratustau niśācarau /
indrasyānucarau caiva kṣubdhau dṛṣṭvā hyatiṣṭhatām // BndP_2,7.72 //
rākṣasaṃ taṃ kadācidvai niśīthe hyeka mīśvaram /
āhāraṃ sa parīpsanvai śabdenānusasāra ha // BndP_2,7.73 //
āsasāda piśācau vai tvajaḥ śaṇḍhaśca tābubhau /
kapiputrau mahāvīryauṃ kūṣmāḍau pūrvajāvubhau // BndP_2,7.74 //
piṅgākṣāvūrddhvaromāṇau vṛttākṣau ca sudāruṇau /
kanyābhyāṃ sahitau tau tu tābhyāṃ bhartuścikīrṣayā // BndP_2,7.75 //
te kanye kāmarūpiṇyau tadācāramubhe ca tam /
āhārārthe samīhantau sakanyau tu bubhukṣitau // BndP_2,7.76 //
apaśyatāṃ rakṣasaṃ tau kāmarūpiṇamagrataḥ /
sahasā sannipātena dṛṣṭvā caiva parasparam // BndP_2,7.77 //
īkṣamāṇāḥ sthitānyonyaṃ parasparajighṛkṣavaḥ /
pitarāvūcatuḥ kanye yuvā mānayata drutam // BndP_2,7.78 //
jīvagrāhaṃ nigṛhyainaṃ visphurantaṃ padepade /
tatastamabhisṛtyainaṃ kanye jagṛhatustadā // BndP_2,7.79 //
saṃgṛhītvā tu hastābhyāmānītaḥ pitṛsaṃsadi /
tābhyāṃ kanyāgṛhītaṃ taṃ piśācau vīkṣya rakṣasam // BndP_2,7.80 //
apṛcchatāṃ ca kasya tvaṃ sa ca sarvamabhāṣata /
tasya karmābhijātī ca śrutvā tau rakṣasastadā // BndP_2,7.81 //
ajaḥ śaṇḍaśca tasmai te kanyake pratyapādayat /
tau tuṣṭau karmaṇā tasya kanye te dadatustu vai // BndP_2,7.82 //
paiśācaina vivāhena rudantyāvudvavāha saḥ /
ajaḥ śaṇḍaḥ sutābhyāṃ tu tadā śrāvayatāṃ dhanam // BndP_2,7.83 //
iyaṃ brahmadhanā nāma kanyā yā sahitā śubhā /
brahma tasyāparāhāra iti śaṇḍo 'bhyabhāṣata // BndP_2,7.84 //
iyaṃ jantudhanā nāma kanyā sarvāṅgajantilā /
jantubhāva dhanādānā ityajau'śrāvayaddhanam // BndP_2,7.85 //
sarvāṅgakeśāpāśā ca kanyā jantudhanā tu yā /
yātudhānaprasūtā sā kanyā caiva mahāravā // BndP_2,7.86 //
aruṇā cāpyalomā ca kanyā brahmadhanā tu yā /
brahmadhānaprasūtā sā kanyā caiva mahāravā // BndP_2,7.87 //
evaṃ piśācakanye te mithune dve prasūyatām /
tayoḥ prajānisargaṃ ca kathayiṣye nibodhata // BndP_2,7.88 //
hetiḥ prahetirugraśca pauruṣeyau vadhastathā /
vidyutsphūrjaśca vātaśca āyo pyāghrastathaiva ca // BndP_2,7.89 //
sūryaśca rākṣasā hyete yātudhānātmajā daśa /
mālyavāṃśca sumālī ca prahetitanayau śṛṇu // BndP_2,7.90 //
prahetitanayaḥ śrīmānapulomā nāma viśrutaḥ /
madhuḥ paro mahograstu lavaṇastasya cātmajaḥ // BndP_2,7.91 //
mahāyogabalopeto mahā devamupasthitaḥ /
ugrasya putrau vikrānto vajrahā nāma viśrutaḥ // BndP_2,7.92 //
pauruṣeyasutāḥ pañca puruṣādā mahābalāḥ /
kūraśca vikṛtaścaiva rudhirādastathaiva ca // BndP_2,7.93 //
medāśaścavapāśaśca nāmabhiḥ parikīrttitāḥ /
vadhaputrau durācārau vighnaśca śāmanaśca ha // BndP_2,7.94 //
vidyutputro durācāro rasano nāma rākṣasaḥ /
sphūrjakṣetre nikuṃbhastu jāto vai brahmarākṣasaḥ // BndP_2,7.95 //
vātaputro virodhastu tathā yasya janātakaḥ /
vyāghra putro nirānandaḥ kratūnāṃ vighnakārakaḥ // BndP_2,7.96 //
sarvasya cānvaye jātā pūrāḥ sarpāśca rākṣasāḥ /
yātudhānāḥ parikrāntā brahma dhānānnibodhata // BndP_2,7.97 //
yajñāpeto dhṛtiḥ kṣemo brahmapetaśca yajñahā /
śvātoṃ'bukaḥ kelisarpauṃ brahmadhānātmajā nava // BndP_2,7.98 //
svasāro brahmarākṣasyasteṣāṃ cemāḥ sudāruṇāḥ /
raktakarṇī mahājihvā kṣamā ceṣṭāpahāriṇī // BndP_2,7.99 //
etāsāmanvaye jātāḥ pṛthivyāṃ brahmarākṣasāḥ /
ityete rākṣasāḥ krāntā yakṣasyavinibodhata // BndP_2,7.100 //
cakame sarasaṃ yakṣaḥ pañcacūḍāṃ kratusthalām /
tallipsuścintayānaḥ sa devodyānāni mārgate // BndP_2,7.101 //
vaibhrājaṃ surabhiṃ caiva tathā caitrarathaṃ ca yat /
viśokaṃ sumanaṃ caiva nandanaṃ ca vanottamam // BndP_2,7.102 //
bahūni ramaṇīyāni mārgate jātalālasaḥ /
dṛṣṭvā tāṃ nandane so 'tha apsarobhiḥ sahāsinīm // BndP_2,7.103 //
nopāyaṃ vindate tatra tasyā lābhāya cintayan /
dūṣitaḥ svena rūpeṇa karmaṇā caiva dūṣitaḥ // BndP_2,7.104 //
mamodvijanti hiṃsrasya tathābhūtāni sarvaśaḥ /
tatkathaṃ nāma cārvagīṃ prāpnuyāmahamaṅganām // BndP_2,7.105 //
dṛṣṭvopāyaṃ tataḥ so 'tha śīghrakārī vyavarttayat /
kṛtvā rūpaṃ vasurucergandharvasya ca guhyakaḥ // BndP_2,7.106 //
tataḥ so 'psarasāṃ madhye tā jacagrāha kratusthalām /
buddhvā vasuruciṃ taṃ sā bhāvenaivābhyāvarttata // BndP_2,7.107 //
saṃbhūtaḥ sa tayā sārddhaṃ dṛśyamāno 'psarogaṇaiḥ /
jagāma maithunaṃ yakṣaḥ putrārthaṃ sa tayā saha // BndP_2,7.108 //
dṛśyamāno 'psaro lipsuḥ śaṅkāṃ naiva cakāra saḥ /
tataḥ saṃsiddhakāraṇaḥ sadyo jātaḥ sutastu vai // BndP_2,7.109 //
uchrayātpariṇāhena sadyo vṛddhaḥ śriyā jvalan /
rājāhamiti nābhirhi pitaraṃ so 'bhyavādayat // BndP_2,7.110 //
bhavān rajatanābheti pitā taṃ pratyuvāca ha /
mātrānurūpo rūpema piturvīryeṇajāyate // BndP_2,7.111 //
jāte tasminkumāre tu svarupaṃ prayapadyata /
svarūpaṃ pratipadyante gūhanto yakṣarākṣasāḥ // BndP_2,7.112 //
suptā mriyantaḥ kruddhāśca bhītāste harṣitāstathā /
tato 'bravītso 'psarasaṃ smayamānastu guhyakaḥ // BndP_2,7.113 //
gṛhaṃ me gaccha bhadraṃ te saputrā tvaṃ varānane /
ityuktvā sahasā tatra dṛṣṭvā svaṃ rūpamāsthitam // BndP_2,7.114 //
vibhrāntāḥ pradrutāḥ sarvāḥ sametyāpsarasastadā /
gacchantīmanvagacchattāṃ putrastaptāṃ tvayanśirā // BndP_2,7.115 //
gandharvāpsarasāṃ madhye nayitvā sa nyavarttata /
tāṃ ca dṛṣṭvā samutpattiṃ yakṣasyāpsarasāṃ gaṇāḥ // BndP_2,7.116 //
yakṣāṇāṃ tu janitrī tvaṃ ityūcustāṃ kratusthalām /
jagāma saha putreṇa tato yakṣaḥ svamālayam // BndP_2,7.117 //
nyagrodho rohiṇo nāmnā śerate tatra guhyakāḥ /
tasminnivāso yakṣāṇāṃ nyagrodhe rohiṇe smṛtaḥ // BndP_2,7.118 //
yakṣo rajatanābhaśca guhyakānāṃ pitāmahaḥ /
anuhrādasya daityasya bhadrāṃ maṇivarāṃ sutām // BndP_2,7.119 //
upayeme 'navadyāṅgīṃ tasyāṃ maṇivaro vaśī /
jajñe sā maṇibhadraṃ ca śakratulyaparākramamam // BndP_2,7.120 //
tayoḥ patnyau bhaginyau ca kratusthasyātmaje śubhe /
nāmnā puṇyajanī caiva tathā devajanī ca yā // BndP_2,7.121 //
vijajñe paṇibhadrātu putrānpuṇyajanī śubhā /
siddhārthaṃ sūryatejaśca sumanaṃ nandanaṃ tathā // BndP_2,7.122 //
maṇḍūkaṃ rucakaṃ caiva maṇimantaṃ vasuṃ tathā /
sarvānubhūtaṃ śaṅkhaṃ ca piṅgākṣaṃ bhīrumeva ca // BndP_2,7.123 //
asomaṃ dūrasomaṃ ca padmaṃ candraprabhaṃ tathā /
meghavarṇaṃ subhadraṃ ca pradyotaṃ ca mahādyutim // BndP_2,7.124 //
dyuti mantaṃ ketumantaṃ darśanīyaṃ sudarśanam /
catvāro viṃśatiścaiva putrāḥ puṇyajanībhavāḥ // BndP_2,7.125 //
jajñire maṇibhadrasya sarve te puṇyalakṣaṇāḥ /
teṣāṃ putrāśca pautrāśca yakṣāḥ puṇyajanāḥ śubhāḥ // BndP_2,7.126 //
vijajñe vai devajanī putrānmaṇivarāñchubhā /
pūrṇabhadraṃ haimavantaṃ maṇimantravivarddhanau // BndP_2,7.127 //
kusuṃ caraṃ piśaṅgaṃ ca sthūlakarṇaṃ mahāmudam /
svetaṃ ca vimalaṃ caiva puṣpadantaṃ cayāvaham // BndP_2,7.128 //
padmavarṇaṃ sucandraṃ ca pakṣañca balakaṃ tathā /
kumudākṣaṃ sukamalaṃ varddhamānaṃ tathā hitam // BndP_2,7.129 //
padmanābhaṃ sugandhaṃ ca suvīraṃ vijayaṃ kṛtam /
pūrmamāsaṃ hiraṇyākṣaṃ sāraṇaṃ caiva mānasam // BndP_2,7.130 //
putrā maṇivarasyaite yakṣā vai guhyakāḥ smṛtāḥ /
surupāśca suveṣāśca sragviṇaḥ priyadarśanāḥ // BndP_2,7.131 //
teṣāṃ putrāśca pautrāśca śataśo 'tha sahasraśaḥ /
khaśāyāstvapare putrā rākṣasāḥ kāmarūpiṇaḥ // BndP_2,7.132 //
teṣāṃ yathā pradhānānvai varṇyamā nānnibodhata /
lālāviḥ krathano bhīmaḥ sumālī madhureva ca // BndP_2,7.133 //
visphūrjano bṛhajjihvo mātaṅgo dhūmritastathā /
candrārkabhīkaro budhnaḥ kapilomā prahāsakaḥ // BndP_2,7.134 //
pīḍāparastrinābhaśca vakrākṣaśca niśācaraḥ /
triśirāḥ śatadaṃṣṭraśca tuṇḍakośaśca rākṣasaḥ // BndP_2,7.135 //
aśvaścākaṃpanaścaiva durmukhaśca niśācaraḥ /
ityete rākṣasavārā vikrāntā gaṇarūpimaḥ // BndP_2,7.136 //
sarvalokacarāste tu tridaśānāṃ samakramāḥ /
sapta cānyā duhitarastāḥ śṛṇudhvaṃ yathākramam // BndP_2,7.137 //
yāsāṃ ca yaḥ prajāsargo yena cotpāditā gaṇāḥ /
ālaṃbā utkacotkṛṣṭā nirṛtā kapilā śivā // BndP_2,7.138 //
keśinī ca mahābhāgā bhaginyaḥ sapta yāḥ smṛtāḥ /
tābhyo lokanikāyasya hantāro yuddhadurmadāḥ // BndP_2,7.139 //
udīrṇā rākṣasagaṇā ime cotpāditāḥ śubhāḥ /
ālaṃbeyo gaṇaḥ krūra autkaceyo gaṇastathā // BndP_2,7.140 //
tathau tkārṣṭeyaśaiveyau rakṣasāṃ hyuttamā gaṇāḥ /
tathaiva nairṛto nāma tryaṃbakānucareṇa ha // BndP_2,7.141 //
utpāditaḥ prajākarge gaṇeśvaravareṇa tu /
vikrāntāḥ śauryasaṃpannā nairṛtā devarākṣasāḥ // BndP_2,7.142 //
yeṣāmadhipatiryukto nāmnā khyāto virūpakaḥ /
teṣāṃ gaṇaśatānīkā uddhatānāṃ mahātmanām // BndP_2,7.143 //
prāyeṇānucarantyete śaṅkaraṃ jagataḥ prabhum /
daityarājena kumbhena mahākāyā mahātmanā // BndP_2,7.144 //
utpāditā mahāvīryā mahābalaparākramāḥ /
kāpileyā mahāvīryā udīrṇā daityarākṣasāḥ // BndP_2,7.145 //
kapilena ca yakṣeṇa keśinyāṃ hyapare janāḥ /
utpāditā balāvatā udīrṇā yakṣarākṣasāḥ // BndP_2,7.146 //
keśinī duhitā caiva nīlā yā śrudrarākṣasī /
ālaṃbeyena janitā naikāḥ surasikena hi // BndP_2,7.147 //
nailā iti samākhyātā durjayā ghoravikramāḥ /
caranti pṛthivīṃ kṛtsnāṃ tatra te devalaukikāḥ // BndP_2,7.148 //
bahutvāccaivasargasya teṣāṃ vaktuṃ na śakyate /
tasyāstvapi ca nīlāyā vikacā nāma rākṣasī // BndP_2,7.149 //
duhitā sutāśca vikayā mahā sattvaparākramāḥ /
virūpakena tasyāṃ vai nairṛtena iha prajāḥ // BndP_2,7.150 //
utpāditāḥ sughorāśca śṛṇu tāstvanupūrvaśaḥ /
daṃṣṭrākarālā vikṛtā mahākarṇā mahodarāḥ // BndP_2,7.151 //
hārakā bhīṣakāścaiva tathaiva klāmakāḥ pare /
reravākāḥ piśācāśca vāhakāstrāsakāḥ pare // BndP_2,7.152 //
bhūmirākṣasakā hyete mandāḥ parupavikramāḥ /
carantyadṛṣṭapūrvāstu nānākārā hyanekaśaḥ // BndP_2,7.153 //
utkṛṣṭabalasattvā ye teṣāṃ vaikhecarāḥ smṛtāḥ /
lakṣamātreṇa cākāśaṃ svalpātsvalpaṃ caranti vai // BndP_2,7.154 //
etairvyāptamidaṃ viśvaṃ śataśo 'tha sahasraśaḥ /
bhūmirākṣasakaiḥ sarvairanekaiḥ kṣudrarākṣasaiḥ // BndP_2,7.155 //
nānāprakārairākrāntā nānā deśāḥ samantataḥ /
samāsābhihitāścaivahyaṣṭau rākṣasamātaraḥ // BndP_2,7.156 //
aṣṭau vibhāgā hyeṣāṃ hi vyākhyātā anupūrvaśaḥ /
bhadrakā nikarāḥ kecidajñaniṣpattihetukāḥ // BndP_2,7.157 //
sahasraśatasaṃkhyātā martya lokavicāriṇaḥ /
pūtarā mātṛsāmānyāstathā bhūtabhayaṅkarāḥ // BndP_2,7.158 //
bālānāṃ mānuṣe loke grahā maraṇahetukāḥ /
skandagrahādayo hāsyā āpakāstrāsakādayaḥ // BndP_2,7.159 //
kaumārāste tu vijñeyā bālānāṃ gṛhavṛttayaḥ /
skandagrahaviśeṣāṇāṃ māyikānāṃ tathaiva ca // BndP_2,7.160 //
pūtanā nāma bhūtānāṃ ye ca lokavināyakāḥ /
evaṃ gaṇasahasrāṇi caranti pṛthivīmimām // BndP_2,7.161 //
yakṣāḥ puṇyajanā nāmapūrṇabhadrāśca ye smṛtāḥ /
yakṣāṇāṃ rākṣasānāṃ ca paulastyāgastayaśca ye // BndP_2,7.162 //
nairṛtānāṃ ca sarveṣāṃ rājabhūdalakādhipaḥ /
yakṣādṛṣṭyā pibantīha nṝṇāṃ māṃsamasṛgvase // BndP_2,7.163 //
rakṣāṃsyanupraveśena piśācaiḥ paripīḍanaiḥ /
sarvalakṣaṇasaṃpannāḥ samāmaiścāpi daivataiḥ // BndP_2,7.164 //
bhāsvarā balavantaśca īśvarāḥ kāmarūpiṇaḥ /
anābhibhāvyā vikrāntāḥ sarvalokanamaskṛtāḥ // BndP_2,7.165 //
sūkṣmāścaujasvinomedhyā varadā yājñikāśca vai /
devānāṃ lakṣaṇaṃ hyetadasurāṇāṃ tathaiva ca // BndP_2,7.166 //
hīnā devaistribhiḥ pādairgandharvāpsarasaḥ smṛtāḥ /
gandharvebhyastribhiḥ pādairhīnā guhyakarākṣasāḥ // BndP_2,7.167 //
aiśvaryahīnā rakṣobhyaḥ piśācāstriguṇāṃ punaḥ /
evandhanena rūpeṇa āyuṣā ca balena ca // BndP_2,7.168 //
dharmaiśvaryeṇa buddhyā ca tapaḥśrutaparākramaiḥ /
devāsurebhyo hīyante trīṃstrīnpādānparasparam // BndP_2,7.169 //
gandharvādyāḥ piśācāntāścatasro devayonayaḥ /
ataḥ śṛṇuta bhadraṃ vaḥ prajāḥ krodhavaśānvayāḥ // BndP_2,7.170 //
krodhāyāḥ kanyakā jajñe dvādaśaivātmasaṃbhavāḥ /
tā bhāryā pulahasyāsannāmato me nibodhata // BndP_2,7.171 //
mṛgī ca mṛgamandā ca haribhadrā tvirāvatī /
bhūtā ca kapiśā daṃṣṭrā ṛṣā tiryā tathaiva ca // BndP_2,7.172 //
śvetā ca saramā caiva surasā ceti viśrutā /
mṛgyāstu harigāḥ putrā mṛgaścānye śaśāstathā // BndP_2,7.173 //
nyaṅkavaḥśarabhā ye ca ruravaḥ pṛṣatāśca ye /
ṛkṣāśca mṛgamandāyā gavayāścāpare tathā // BndP_2,7.174 //
mahiṣoṣṭravarāhaśca khaḍgā gauramukhāstathā /
haryyā stu harayaḥ putrā golāṅgūlāstarakṣavaḥ // BndP_2,7.175 //
vānarāḥ kinnarāścaiva māyuḥ kiṃpuruṣāstathā /
siṃhāvyāghrāśca nīlāścadvīpinaḥ krodhitādharāḥ // BndP_2,7.176 //
sarpāścājagarā grāhā mārjārā mūṣikāḥ pare /
maṇḍūkā nakulāścaiva valkakā vanagocarāḥ // BndP_2,7.177 //
haṃsaṃ tu prathamaṃ jajñe pulahasya varaṃ śubhā /
raṇacandraṃ śatamukhaṃ darīmukhamathāpi ca // BndP_2,7.178 //
haritaṃ harivarmāṇaṃ bhīṣaṇaṃ śubhalakṣaṇam /
prathitaṃ mathitaṃ caiva hariṇaṃ lāṅgaliṃ tathā // BndP_2,7.179 //
śvetāyā jajñire vīrā daśa vānarapuṅgavāḥ /
ūrddhvadṛṣṭiḥ kṛtāhāraḥ suvrato vinato budhaḥ // BndP_2,7.180 //
pārijātaḥ sujātaśca haridāso guṇākaraḥ /
kṣemamūrtiśca balavān rājānaḥ sarva eva te // BndP_2,7.181 //
teṣāṃ putrāśca pautrāśca balavantaḥ suduḥsahāḥ /
aśakyāḥ samarejetuṃ devadānavamānavaiḥ // BndP_2,7.182 //
yakṣabhūtapiśācaiśca rākṣasaiḥ subhujaṅgamaiḥ /
nāgniśastraviṣairanyairmṛtyureṣāṃ vidhīyate // BndP_2,7.183 //
asaṃgagatayaḥ sarve pṛthivyāṃ vyomni caiva hi /
pātāle ca jale vāyau hyavināśina eva te // BndP_2,7.184 //
daśakoṭisahasrāṇi daśārbudaśatāni ca /
mahāpadmasahasrāṇi mahāpadmaśatāni ca // BndP_2,7.185 //
daśārbudāni koṭīnāṃ sahasrāṇāṃ śataṃ śatam /
niyutānāṃ sahasrāṇi nikharvāṇāṃ tathai va ca // BndP_2,7.186 //
daśārbudāni koṭīnāṃ ṣaṣṭikoṭistathaiva ca /
arbudānāṃ ca lakṣaṃ tu koṭīśatamathāparam // BndP_2,7.187 //
daśa padmāni cānyāni mahāpadmāni vai nava /
saṃkhyātāni kulīnānāṃ vānarāṇāṃ tarasvinām // BndP_2,7.188 //
sarve tejasvinaḥ śūrāḥ kāmarūpā mahā balāḥ /
divyābharaṇaveṣāśca brahmaṇyāścāhitagnayaḥ // BndP_2,7.189 //
yaṣṭāraḥ sarvayajñānāṃ sahasraśatadakṣiṇāḥ /
mukuṭaiḥ kuṇḍalairhāraiḥ keyūraiḥ samalaṅkṛtāḥ // BndP_2,7.190 //
vedavedāṅgavidvāṃso nītiśāstravicakṣaṇāḥ /
astrāṇāṃ mocane cāpi tathā saṃhārakarmaṇi // BndP_2,7.191 //
divyamaṃ trapuraskārā divyamantrapuraskṛtāḥ /
samarthā balinaḥ śūrāḥ sarvaśastraprahāriṇaḥ // BndP_2,7.192 //
divyarūpadharāḥ saumyā jarāmaraṇavarjitāḥ /
kulānāṃ ca sahasrāṇi daśa teṣāṃ mahātmanām // BndP_2,7.193 //
caturṣu merupārśveṣu hemakūṭe himāhvaye /
nīle śvetanage caiva niṣadhe gandhamādane // BndP_2,7.194 //
dvīpeṣu saptasu tathā yā guhā te ca parvatāḥ /
nilayāsteṣu te proktā viśvakarmakṛtā svayam // BndP_2,7.195 //
puraiśca vividhākāraiḥ prakāraiśca vibhūṣitāḥ /
sarvarturamaṇīyāste hyudyānāni ca sarvaśaḥ // BndP_2,7.196 //
gṛhabhūmiṣu śayyāsu puṣpagandhasukhoditāḥ /
ālepanaiśca vividhairdivyabhaktikṛtaistathā // BndP_2,7.197 //
sarvaratnasamākīrṇā mānasīṃ siddhimāsthitāḥ /
vānarā vānarībhiste divyābharaṇabhūṣitāḥ // BndP_2,7.198 //
pibanto madhu mādhvīkaṃ sudhābhakṣānumiśritam /
kriyāmayāḥ samuditā divi devagaṇā iva // BndP_2,7.199 //
devagandharvamukhyānāṃ putrāste vai sukhe ratāḥ /
dhārmikāśca varotsiktā yuddhaśaiṇḍā mahābalāḥ // BndP_2,7.200 //
akṣudrāḥ sarvasattvānāṃ devadvijaparāyaṇāḥ /
amlāninaḥ satyasaṃdhā nānārthe bahujalpinaḥ // BndP_2,7.201 //
mitabhāṣāḥ kṣamāvanto hyācārapariniṣṭhitāḥ /
vanālaṅkārabhūto hi sṛṣṭā vai brahmaṇā svayam // BndP_2,7.202 //
bhaktyā nimittaṃ lokeṣu rāmasyārthe guṇākaraḥ /
kapīnāmavatāro 'yaṃ sarvapāpavināśanaḥ // BndP_2,7.203 //
dhanyaḥ puṇyo yaśasyaśca ramaṇīyaḥ sukhāvahaḥ /
tadeva kīrtayiṣyāmi tacchṛṇudhvamatandritāḥ // BndP_2,7.204 //
ūrddhvadṛṣṭeśca tanayo pyāghro nāmābhavadbhalī /
vyāghrasya bhrātaraḥ pañca svasāraśca tathāsya vai // BndP_2,7.205 //
tāṃstathā svānurūpeṣu vānareṣu kṛtātmasu /
pratipāditā svayaṃ bhrātrā bhātṛdārāstathaiva ca // BndP_2,7.206 //
vyāghrasya tu suto jajñe śarabholokaviśrutaḥ /
śarabhasyāpi viddhāṃso bhrātaro vīryasaṃmatāḥ // BndP_2,7.207 //
rājāno vānarāṇāṃ ca sarvadharmapratiṣṭhitāḥ /
śarabhasya suto dhīmāñśuko nāma mahābalaḥ // BndP_2,7.208 //
tasyāpi putro balavānvyaghrī jaṭharasaṃbhavaḥ /
saṃmataḥ sarvaśūrāṇāṃ cakravarti durāsadaḥ // BndP_2,7.209 //
ṛkṣonāma mahātejāḥ sarvavānarayūthapaḥ /
intā sadaiva śatrūṇāṃ sarvāstravidhipāragaḥ // BndP_2,7.210 //
tasmai tādṛgviśiṣṭāya sutāṃ guṇagaṇairyutām /
prajāpatirupādāya kanyāṃ hemavibhūṣitām // BndP_2,7.211 //
virajau virajāṃ tasmai pratyapādayadaṃ jasā /
pāṇiṃ jagrāha tasyāstu ṛkṣo vānarayūthapaḥ // BndP_2,7.212 //
darśanīyānavadyāṅgī sā kanyā cāruhāsinī /
cakame tāṃ mahendrastu dṛṣṭvā vai priyadarśanām // BndP_2,7.213 //
tena tasyāṃ suto jāto vālī vikramapauruṣaḥ /
virajāyāṃ mahendreṇa mahendrasamavikramaḥ // BndP_2,7.214 //
tathā svāṃśo bhānunā vai tasyāmeva yadhāvidhi /
rahasyutpāditaḥ putraḥ sugrīvo hariyūthapaḥ // BndP_2,7.215 //
ṛkṣo dṛṣṭvā tu tanayau balarūpaśriyā yutau /
harṣa cakre suvipulaṃ sarvavānarayūthapaḥ // BndP_2,7.216 //
so 'byaṣiñcatsutaṃ jyeṣṭhaṃ vālinaṃ hemamālinam /
abhiṣiktastato vālī sugrīvānugato balī // BndP_2,7.217 //
kārayāmāsa rājyaṃ ca divi deveśvaro yathā /
suṣeṇāsya sutā cāpi bhāryā tasya mahātmanaḥ // BndP_2,7.218 //
tārā nāma mahāprājñā tārādhipanibhānanā /
suṣuve sāpi tanayamaṅgadaṃ kanakāṅgadam // BndP_2,7.219 //
aṅgadasyāpi tanayo jāto bhīmaparā kramaḥ /
maindasya cyeṣṭhakanyāyāṃ dhruvo nāma mahāyaśāḥ // BndP_2,7.220 //
sugrīvasya rumā bhāryā panasasya sutā śubhā /
tasyāpi ca sutā jātāstrayaḥ paramakīrttayaḥ // BndP_2,7.221 //
teṣāṃ dārāṃstathāsādya susvarūpānbalī tataḥ /
vālinaḥ pārśvato 'tiṣṭhatsugrīvaḥ saha vānaraiḥ // BndP_2,7.222 //
bahūnvarṣagaṇānagro bhrātrā saha yathāmaraḥ /
kesarī kuñjarasyātha sutāṃ bhāryāmavindata // BndP_2,7.223 //
añjanā nāma subhāgā gatvā puṃsavane śuciḥ /
paryupāste ca tāṃ vāyuryauṃvanādeva garvitām // BndP_2,7.224 //
tasyāṃ jātastu hanumānvāyunā jagadāyunā /
ye hyanye kesarisutā vikhyātā divi ceha vai // BndP_2,7.225 //
jyeṣṭhastu hanumāṃsteṣāṃ matimāṃstu tataḥ smṛtaḥ /
śrutimānketumāṃścaiva matimāndhṛtimānapi // BndP_2,7.226 //
hanumadbhrātaro ye vai te dāraiḥ supratiṣṭhatāḥ /
svānarūpaiḥ sutāḥ pitrā putrapautrasamanvitāḥ // BndP_2,7.227 //
brahmacārī ca hanumānnāsaudāraiśca yojitaḥ /
sarvalokānapi raṇe yo yoddhuṃ ca samutsahet // BndP_2,7.228 //
jave jave ca vitate vainateya ivāparaḥ /
agniputraśca balavānnalaḥ paramadurjjayaḥ // BndP_2,7.229 //
kṣetre kanakabindostu jāto vānarapuṅgavaḥ /
tathātvanye mahābhāgā balavantaśca vānarāḥ // BndP_2,7.230 //
sapradhānāstu vijñeyā hariyūthapa yūthapāḥ /
tāraśca kusumaścaiva panaso gandhamādanaḥ // BndP_2,7.231 //
rūpaśrīrvibhavaścaiva gavayo vikaṭaḥ saraḥ /
suṣeṇaḥ sudhanuścaiva subandhuḥ śatadundubhiḥ // BndP_2,7.232 //
vikacaḥ kapilo raudraḥ pariyātraḥ prabhañjanaḥ /
kuñjaraḥ śarabho daṃṣṭrī kālamūrtirmahāsukhaḥ // BndP_2,7.233 //
nandaḥ kandarasenaśca nalo vāruṇireva ca /
ciravaḥ karavastāmraścitrayodhī rathītaraḥ // BndP_2,7.234 //
bhīmaḥ śatabaliścaiva kālacakro 'nalo nalaḥ /
yakṣāsyo gahanaścaiva dhūmraḥ pañcarathastathā // BndP_2,7.235 //
pārijāto mahādīptaḥ sutapā balasāgaraḥ /
śrutāyurvijayākāṅkṣī gurusevī yathār thakaḥ // BndP_2,7.236 //
dharmacetāssuhotraśca śālihotro 'tha sarpagaḥ /
puṇḍraścāvaragātraśca cārurūpaśca śatujit // BndP_2,7.237 //
vikaṭaḥ kavaṭo maindo bindukāro 'surāntakaḥ /
mantrī bhīmarathaḥ saṃgo vibhrāntaścāruhāsavān // BndP_2,7.238 //
kṣaṇakṣaṇāmatāhārī dṛḍhabhaktiḥ pramardanaḥ /
jājaliḥ pañcamukuṭo balabandhuḥ samāhitaḥ // BndP_2,7.239 //
payaḥ kīrttiḥ śubhaḥ kṣetro binduketuḥ sahasrapāt /
navākṣe harinetraśca jīmūto 'tha balāhakaḥ // BndP_2,7.240 //
gajo gavayanāmā ca subāhuśca guṇākaraḥ /
vīrabāhuḥ kṛtī kuṇḍo kṛtakṛtyaḥ śubhekṣaṇaḥ // BndP_2,7.241 //
dvividaḥ kumudo bhāsaḥ sumukhaḥ suruvurvṛkaḥ /
vikaṭaḥ kavakaścaiva javaseno vṛṣākṛtiḥ // BndP_2,7.242 //
gavākṣo naradevaśca suketurvimalānanaḥ /
sahasvāraḥ śubhakṣetraḥ puṣpadhvaṃso vilohitaḥ // BndP_2,7.243 //
navacandro bahuguṇaḥ saptahotro marīcimān /
godhāmā ca dhaneśaśca golāṅgūlaśca netravān // BndP_2,7.244 //
ityete harayaḥ krāntāḥ prādhānyena yathārthataḥ /
bahutvānnāmadheyānāṃ na śakyamabhivarṇitum // BndP_2,7.245 //
nāgakoṭīdaśabale ekaikasya pratiṣṭhitam /
sarvavānarasainyasya saptadvīpasthitasya tu // BndP_2,7.246 //
kiṣkindhāmāśrito vālī rājāsīcchatrutāpanaḥ /
raṇe nigūṅya vāmena bhujena sa mahābalaḥ // BndP_2,7.247 //
viṣṭabhya pārśvesaṃsthāpya rāvaṇandhyānamasthitaḥ /
mauhūrtikīṃ gatiṃ gatvā catuḥ paraśarvānupaspṛśan // BndP_2,7.248 //
samudraṃ dakṣaṇaṃ pūrvapaścimaṃ ca tathottaram /
manovāyugatirbhūtvā vālī vyapagatakramaḥ // BndP_2,7.249 //
sa nirjitya mahāvīryo rāvaṇaṃ lokarāvaṇam /
vālī bāhuvinirmuktaṃ vihvalaṃ naṣṭacetasam // BndP_2,7.250 //
vṛkṣamūlapradeśe ca sthāpayitvā balotkaṭaḥ /
sicyāṃbhasā suśītena hyāpādatalamastakāt // BndP_2,7.251 //
sa ca taṃ labdhasaṃjñaṃ ca kṛtvā vismayamāsthitaḥ /
uvāca raṇacaṇḍaṃ taṃ rākṣaseṃdraṃ kapīśvaraḥ // BndP_2,7.252 //
bho bho rākṣasājendra mahendrasamavikrama /
asaṃkhyeyaṃ balaṃ jitvā yamaṃ sasacivaṃ raṇe // BndP_2,7.253 //
varuṇaṃ ca kuberaṃ ca śaśinaṃ bhāskaraṃ tathā /
marudgaṇaṃ tathā rudrānādityānaśvinau vasūn // BndP_2,7.254 //
daiteyānkālakeyāṃśca dānavānsumahābalān /
siddhāṃstathaiva gandharvānyakṣarakṣobhujaṅgamān // BndP_2,7.255 //
pakṣiṇāṃ pravarāṃścaiva grahanakṣatratārakāḥ /
tathā bhūtapiśācāṃśca vivṛddhabaladarpitān // BndP_2,7.256 //
mānuṣāṇāṃ nṛpāṃścaiva śataśo 'tha sahasraśaḥ /
kathamīdṛgguṇo bhūtvā manovāyusamo jave // BndP_2,7.257 //
śakto 'si cālani meroḥ kṛtānta iva durjayaḥ /
vidrāvya sarvoṃllokeṣu vīrānparapurañjyaḥ // BndP_2,7.258 //
balairaśanikalpaiśca samīkṛtya ca parvatān /
vikṣobhya sāgarānsapta saptakṛtvo mahārathaḥ // BndP_2,7.259 //
nirvikāro jayaprepsuḥ smayamāno balādbalī /
durbalena mayā krānto vānareṇa viśeṣataḥ // BndP_2,7.260 //
kimarthamīdṛśaṃ śapto balavānapi durjayaḥ /
prabrūhi hetunā kena brahmanrākṣasapuṅgava // BndP_2,7.261 //
abhayaṃ te mayā dattaṃ viśvasto bhava te na bhīḥ /
vayanaṃ vālinaḥ śrutvā daśagrīvaḥ pratāpavān // BndP_2,7.262 //
uvāca bhayasaṃvignaḥ sāṃtvapūrvamidaṃ vacaḥ /
asaṃśayaṃ jitāḥ sarve mayā devāsurā raṇe // BndP_2,7.263 //
evaṃ vidhastu balavānna mayāsāditaḥ kvacit /
tadicchāmi tvayā sārddhaṃ sauhṛdaṃ bhayavarjitam // BndP_2,7.264 //
matto bhavenna te vīra kadācidvai raṇājiram /
evamukto 'bravīdvālī bhavatyetadvacastava // BndP_2,7.265 //
samaye sthāpayitvā tu rāvaṇo vālinaṃ purā /
jagāma laṅkāṃ sagaṇaḥ prahṛṣṭenāntarātmanā // BndP_2,7.266 //
vālī vijitya balavān puṣkare rākṣaseśvaram /
ājahāra bahūnyajñānannapānasamāvṛtān // BndP_2,7.267 //
dakṣiṇābhiḥ pravṛddhābhiḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ /
agniṣṭomāśvamedhāṃśca rājasūyānnṛmedhakān // BndP_2,7.268 //
sarvamedhānapi bahūnsarvadānasamanvitān /
tarpayitvātha devāṃśca devendraṃbahubhistathā // BndP_2,7.269 //
brahmāṇaṃ teṣayitvā ca hutvāgriṃ bahuvārṣikam /
sugrīveṇa saha bhrātrā sukhī bhūtvā yavīyasā // BndP_2,7.270 //
rājyaṃ ca pālayitvā sa kapīnāmakutobhayaḥ /
brahmaṇyo brahmaparamo dharmasetuḥ kriyāparaḥ // BndP_2,7.271 //
bahūnvarṣagaṇānreme sarvaśāstraviśāradaḥ /
yasya devamunirgāthāṃ jagau yajñeṣu nāradaḥ // BndP_2,7.272 //
na yajñahavane dānejavenāpi parākrame /
tulyo 'sti triṣu lokeṣu vālinohemamālinaḥ // BndP_2,7.273 //
śāṃśapāyana uvāca
aho mahāprabhā vastu mahendratanayo balī /
vālī yajñasahasrāṇāṃ yajvā paramadurjayaḥ // BndP_2,7.274 //
cakravarttī mahāprājñe vālī ca kathitastvayā /
mārta ḍasya tu no brūhi kathaṃ mārttaṇḍatā smṛtā /
niruktamasya tu vibho yāthātathyena suvrata // BndP_2,7.275 //
sūta uvāca
sṛtyamāneṣu bhūteṣu prajāpatiratha svayam // BndP_2,7.276 //
trailokyādyatparaṃ tejastadāhṛtyāditertdṛdi /
praveśāyāmāsa tadā yogena mahatā vṛtāḥ // BndP_2,7.277 //
pūrvamaṇḍaṃ tu bhagavānasyāścakre tathodare /
tatrāvarttata garbho vai aṇḍasyābhyantare balī // BndP_2,7.278 //
varddhamāno 'timātraṃ vai devā nistejaso 'bhavan /
sarvato nirmitaṃ jñātvā garbhaṃ te tdṛtatejasaḥ // BndP_2,7.279 //
ūcuḥ prajāpatiṃ bhītā kathaṃ no bhavitā tvidam /
balaṃ tejo 'sya bhavitā nirmitasyādhikaṃ vibho // BndP_2,7.280 //
nunaṃ kathaṃ bhaviṣyāmo nūnaṃ naṣṭā hi śāśvata /
sarvabhūtāni yānīha syāvarāṇi caraṇi ca // BndP_2,7.281 //
tāni dagdhāni na cirādbhaviṣyanti na saṃśayaḥ /
yadeḍe sthāpitaṃ tejo balaṃ ca dvijasattama // BndP_2,7.282 //
tatsaṃhara vicintyeha yannaḥ śreya skaraṃ bhavet /
śrutitejaḥ prabhāvaśca dhakṣate sarvatoṃ'jasā // BndP_2,7.283 //
sa cintayitvā bhagavānprajāpatirathākṣipat /
balaṃ cāṇḍe cakārātha tatastvaṇḍāntare śiśuḥ // BndP_2,7.284 //
yadaṇḍaṃ tadbalaṃ prāhuryattejaḥ sa śiśurmataḥ /
tattūdarādviniṣkrāntaṃ mṛtapiṇḍopamaṃ sa tu // BndP_2,7.285 //
prajāpatis tato dṛṣṭvā tadaṇḍaṃ vai dvidhākarot /
śakale dve samāsthāya sa ekasminnapaśyata // BndP_2,7.286 //
garbhaṃ durbalabhāvena yuktaṃ tejomayaṃ sakṛt /
tatsamudyamya cotthāyādinyutsaṃge nivedya ca // BndP_2,7.287 //
uvācādityabhāvacca yasmādaṇḍena vai smṛtaḥ /
tena mārttaṇḍa iti vai kathyate savitā budhaiḥ // BndP_2,7.288 //
tejaścaivādhikaṃ tasmai nirmame prapitāmahaḥ /
ye te aṇḍakapāle dve tadbalaṃ paramaṃ matam // BndP_2,7.289 //
nābhau pṛthagvya vasthāpya irāvatyai dadau prabhuḥ /
udare praveśayāmāsa tasyāḥ sa jananecchayā // BndP_2,7.290 //
irāvatyāstathā jātāścatvāro lokasaṃmatāḥ /
devopavāhyā rājāno hastino balavattarāḥ // BndP_2,7.291 //
airāvaṇo 'tha kumudau hyañjano vāmanastathā /
uttaratra ca vo bhūyasteṣāṃ vakṣyāmi vistaram // BndP_2,7.292 //
yo 'yaṃ pradhāno loke 'sminnadhikenāmitaujasā /
bhagavānsavitā sākṣātprabhāsayati raśmibhiḥ // BndP_2,7.293 //
nirālokaṃ jagadidaṃ lokālokāntaraṃ dvijāḥ /
bāhyaṃ tamovṛtaṃ sarvaṃ tatpramāṇamaśeṣataḥ // BndP_2,7.294 //
etaduktaṃ mayā sarvaṃ yathāvaddvijasattamāḥ /
śrutaṃ bhagavato vyāsātpārāśaryānmahātmanaḥ // BndP_2,7.295 //
sanatkumāreṇa purā proktaṃ vai vāyunā purā /
vimṛśya bahudhā tattu punaranyaiḥ pṛthakpṛthak // BndP_2,7.296 //
purāṇāmṛtakaṃ śrutvā puṇyaṃ sarvārthasādhakam /
abhayo vicaratyeva jātyantaraśataṃ gataḥ // BndP_2,7.297 //
mārtaṇḍajananaṃ hyetadgehe yasya vyavasthitam /
kathyate vā kathā yasya na taṃ viddhi samānakam // BndP_2,7.298 //
na cākāle mriyante 'sya bālā api kadācana /
ṛkṣasya bhaginī rakṣā vānarasya balīyasaḥ // BndP_2,7.299 //
prajāpatisakāśātsā jajñe śūraparigraham /
ṛkṣarājaṃ mahāprājñaṃ jāṃbavantaṃ yaśasvinam // BndP_2,7.300 //
tasya jāṃbavatī nāma sutā vyādhryāmajāyata /
vāsudevasya sā dattā pitrā rājīvalocanā // BndP_2,7.301 //
tathānye ṛkṣarājasya sutā jātā mahābalāḥ /
jayanto 'tha ca sarvajño mṛgarāṭ saṃkṛtirjayaḥ // BndP_2,7.302 //
mārjāro balibāhuśca lakṣaṇajñaḥ śrutārthakṛt /
bhojo rākṣasajiccaiva piśācavanagocarau // BndP_2,7.303 //
śarabhaḥ śalabhaścaiva vyāghraḥ siṃhastathaiva ca /
teṣāṃ putrāśca pautrāśca śataśo 'tha sahasraśaḥ // BndP_2,7.304 //
ṛkṣāṇāmeva tu gaṇo devadānavapūjitaḥ /
mārjārasya tu mārjārā vādyāḥ putrā mahābalāḥ // BndP_2,7.305 //
babhūvuḥ śatasāhasrāḥ sarve vīryasamanvitāḥ /
ācāryāḥ śvāpadādīnāṃ śarabhāṇāṃ mahaujasaḥ // BndP_2,7.306 //
svādakāḥ pṛṣatādīnāṃ mūṣikāṇāṃ ca pakṣiṇām /
lāghave plavane yuktāḥ sarvasattvāvasādakāḥ // BndP_2,7.307 //
grāmeṣu vanaśaṇḍeṣu koṭareṣu guhāsu ca /
gṛheṣu gṛhagarbheṣu gṛhavāsāvalaṃbinaḥ // BndP_2,7.308 //
nānāgatiṣu saṃcārāḥ kuśalā grāmagocarāḥ /
tathā vanacarāścaiva svabhāvātsamavasthitāḥ // BndP_2,7.309 //
rātrau divācarāścaiva saṃdhyāsu ca caranti te /
nīlajīmūtavarṇāśca kapilā kekarāruṇāḥ // BndP_2,7.310 //
kṛṣṇavarṇāstathā piṅgābhakticitrāstathāpare /
nakhadaṃṣṭrāyudhā ghorā mayūrasamabhāṣaṇāḥ // BndP_2,7.311 //
saramāyāḥ sutau jātau śūrau paramaduḥsahau /
śyāmaśca śabalaścaiva yamasyānucarau smṛtau // BndP_2,7.312 //
tayoḥ putrā durādharṣāḥ putrapautrasamanvitāḥ /
śrutimāptaḥ punarvaṃśaḥ sārameyeṣu sarvadā // BndP_2,7.313 //
sāṃprataṃ tatsajātīyā ghorarūpā mahābalāḥ /
viṣādayanti ca narānsarvajātisamanvitān // BndP_2,7.314 //
grāmāsakto nivāsastu teṣāmeva bhavatyuta /
ya idaṃ śṛṇuyājjanma daṃṣṭriṇāṃ śrāvayettu yaḥ // BndP_2,7.315 //
daṃṣṭribhyo na bhayaṃ tasya na corebhyo navānyataḥ /
tātkālamaraṇaṃ caiva bhavatīti vinirṇayaḥ // BndP_2,7.316 //
na ca bandhanamāpnoti na viyoniṃ na saṃkaram /
vānaprasthā śritaṃ dharmamāpnoti munisevitam // BndP_2,7.317 //
saṃpannaścaiva divyena dhanena ca balena ca /
cyavate na ca jñānena jāyate devayoniṣu // BndP_2,7.318 //
dvīpinaḥ śarabhāḥ siṃhā vyāghrā nīlāśca śalyakāḥ /
ṛkṣā mārjāralohāsā vānarā māyavastathā // BndP_2,7.319 //
etā ekādaśa matā vānarāṇāṃ tu jātayaḥ /
eṣāṃ praṇetā sarveṣāṃ vālī rājā pratāpavān // BndP_2,7.320 //
devāsuravimardeṣu jighnatā nityamāninām /
prasahya hantā raudrāṇāmasurāṇāṃ balīyasām // BndP_2,7.321 //
utsiktabalanāśāya vicintya tu mahātmanā /
pakṣa eṣa samuddiṣṭo mahendrasya sahāyavān // BndP_2,7.322 //
vihitaḥ pūrvamevātra brahmaṇā lokadhāriṇā /
ityete harayaḥ proktā irāvatyā nibodhata // BndP_2,7.323 //
sūryasyāṇḍakapāle dve samānīya tu bhauvanaḥ /
hastābhyāṃ parigṛhyātha rathantaramagāyata // BndP_2,7.324 //
sāmnā prastūyamāne tu sadya eva gato 'bhavat /
saṃprāyacchadirāvatyai putrārthaṃ sa tu bhauvanaḥ // BndP_2,7.325 //
irāvatyāḥ suto yasmāttasmādairāvataḥ smṛtaḥ /
devarājopavāhyatvātprathamaḥ sa mataṅgarāṭ // BndP_2,7.326 //
śvetābhrābhaścaturdantaḥ śrīmānairāvato gajaḥ /
añjanasyaikamūlasya suvarṇābhasya hastinaḥ // BndP_2,7.327 //
ṣaḍdantasya hi bhadrasya hyaupavāhyasya vai baleḥ /
tasya putroṃ'janaścaiva supratīkaśca vāmanaḥ // BndP_2,7.328 //
padmaścaiva caturtho 'bhūddhastinī cābhramustathā /
diggajānbalinaścaivābhramurja nayatāpsugān // BndP_2,7.329 //
bhadraṃ mṛgaṃ ca mandaṃ ca saṃkīrṇaṃ caturaḥ sutān /
saṃkīrṇo hyañjano yo 'sāvaupavāhyo yamasya saḥ // BndP_2,7.330 //
bhadro yaḥ supratīkastu hastiḥ sa hyapāṃpateḥ /
padmo mandastu yo gauro dvipo hyailavilasya ca // BndP_2,7.331 //
mṛgaśyāmastu yo hastī caupa vāhyaḥ sa pāvakeḥ /
padmottamaḥ padmāgulmo gajo vātagajo gajaḥ // BndP_2,7.332 //
capalo 'riṣṭasaṃjñaśca tasyāṣṭau jajñire sutāḥ /
udagrabhāveno petā jāyante tasya cānvaye // BndP_2,7.333 //
śvetabālanakhāḥ piṅgā varṣāvanto mataṅgajāḥ /
sāmajāṃstu pravakṣyāmi nāgānanyānapi kramāt // BndP_2,7.334 //
kapilaḥ puṇḍarīkaśca sunāmānau rathantarāt /
jātau nāmnā śrutau tābhyāṃ supratīkapramardanau // BndP_2,7.335 //
śūrāḥ sthūlaśirodantāḥ śuddhabālanakhāstathā /
balinaḥ śaṅkitāścaiva smṛtāstadvaṃśino gajāḥ // BndP_2,7.336 //
puṣpadanto bṛhatsāmnaḥ ṣaḍdantaḥ padmapucchavān /
tāmra parṇaśca tatputrāḥ saṃghacāriviṣāṇinaḥ // BndP_2,7.337 //
anvaye cāsya jāyante laṃboṣṭhāścārudarśanāḥ /
śyāmatvagrasanāśuṇḍā nāgāḥ pīnāyatā nanāḥ // BndP_2,7.338 //
vāmadevoṃ'janaḥ śyāmaḥ sāmno jajñe 'tha vāmanaḥ /
bhāryā caivāṅganā tasya nīlavallakṣaṇau sutau // BndP_2,7.339 //
caṇḍāścāru śirogrīvā vyūḍhoraskāstarasvinaḥ /
nīcairbaddhāḥ kule tasya jāyante nibiḍā gajāḥ // BndP_2,7.340 //
supratīkastu vairūpyātsāmnaḥ sārūpya māgataḥ /
tasya prahārī saṃpātiḥ pṛthuśceti sutāstrayaḥ // BndP_2,7.341 //
prāṃśavo dīrghatālvoṣṭhāḥ suvibhaktaśiroruhāḥ /
jāyante mṛdusaṃbhogā vaṃśe tasya mataṅgajāḥ // BndP_2,7.342 //
añjanādañjanaḥ sāmno vijajñe jāñjanāvatī /
sutau jātau tayoścāpi pramāthipuruṣau smṛtau // BndP_2,7.343 //
mahāvibhaktaśirasaḥ snigdhajīmūtasannibhāḥ /
sudarśanāḥ suvarṣmāṇaḥ padmābhāḥ parimaṇḍalāḥ // BndP_2,7.344 //
śūrā dīnāyatamukhā gajāstasyānvaye 'bhavan /
jajñe cāndramasaḥ sāmnaḥ kumudaḥ kumudadyutiḥ // BndP_2,7.345 //
piṅgalāyāṃ sutau tasya mahāpadmormimālinau /
śailajīmūtasaṃkāśānsubuddhānbalino varān // BndP_2,7.346 //
hastiyuddhapriyānnāgānviddhi tasya kulodbhavān /
etāndevāsure yuddhe jayārthaṃ jagṛhuḥ surāḥ // BndP_2,7.347 //
kṛtārthaiśca visṛṣṭāste pūrvoktāḥ prayayurddiśaḥ /
eteṣāṃ cānvaye jātānvinītāṃstridaśā daduḥ // BndP_2,7.348 //
aṅgāya lomapādāya sūtrakārāya vai dvipān /
dvirado radanadvābhyāṃ hastī hastātkarātkarī // BndP_2,7.349 //
vāraṇo vāraṇāddantī dantābhyāṃ garjanādgajaḥ /
kuñjaraḥ kuñjacāritvānnāgo nagamyamasya yat // BndP_2,7.350 //
mattaṃ yātīti mātaṅgo dvipo dvābhyāṃ pibansmṛtaḥ /
sāmajaḥ sāmajātatvāditi nirvacanakramaḥ // BndP_2,7.351 //
eṣāṃ jihvāparāvṛttirhyuktā vai cāgniśāpajā /
balasyānavabodho yo yā caiṣāṃ gūḍhamuṣkatā // BndP_2,7.352 //
ubhayaṃ dantināmetajjñeyaṃ tu suraśāpajam /
devadānagandharvapiśācoragarakṣasām // BndP_2,7.353 //
kanyāsu jātā dignāgairnānāsattvāstato gajāḥ /
saṃbhūtiśca prasūtiśca nāmanirvacanaṃ tathā // BndP_2,7.354 //
etadgajānāṃ vijñeyameṣāṃ rājā sa cābhramaḥ /
kauśikyā hyāsamudrāttu gaṅgāyaśca yaduttaram // BndP_2,7.355 //
añjanasyaikamūlasya vijñeyaṃ gahanaṃ tu tat /
uttaraṃ caiva vidhyasya gaṅgāyā dakṣiṇaṃ ca yat // BndP_2,7.356 //
gaṅgodbhede sakerubhyaḥ supratīkasya pattanam /
apareṇotkalaṃ caiva kāverībhyaśca paścimam // BndP_2,7.357 //
ekasūkātmajasyaitadvāmanasyavanaṃsmṛtam /
apareṇatu lauhityamāsiṃdhoḥ paścimena tu // BndP_2,7.358 //
padmasyaitadvanaṃ proktamanuparvatameva tat /
bhūtā vijajñe bhūtāṃstu rudrasyānucarāniha // BndP_2,7.359 //
sthūlānkṛśāṃśca dīrghāṃśca vāmanānhrasvakānsamān /
laṃbakarṇānpralaṃbauṣṭhān laṃbajihvāṃstanūdarān // BndP_2,7.360 //
ekanetrānvirūpāṃśca laṃbasphiksthūlapiṇḍikān /
sakṛṣṇagaurānnīlāṃśca śvetānvai lohitānanān // BndP_2,7.361 //
babhrūnvai śabalāndhūmrānvikadrūnnāsamārūṇān /
muñjakeśāntdṛṣṭaromṇaḥ sarvayajñopavītinaḥ // BndP_2,7.362 //
bahuśīrṣānvipādāṃśca hyekaśīrṣānaśīrṣakān /
caṇḍāṃśca vikaṭāṃścaiva nirmitāṃśca dvijihvakān // BndP_2,7.363 //
muṇḍāṃśca jaṭilāṃścaiva kubjānvakrānsavāmanān /
saraḥ śreṣṭhasamudrādrinadīpulinasevinaḥ // BndP_2,7.364 //
ekakarṇānmahākarṇāñchaṅkukarṇānakarṇakān /
daṃṣṭriṇo nakhinaścaiva nirdantāṃśca vijihvakān // BndP_2,7.365 //
ekahastāndvihastāṃśca trihastāṃścāpyahastakān /
ekapādāndvipādāṃśca tripādānbahupādakān // BndP_2,7.366 //
mahāyogānmahāsattvānsumanaskānmahābalān /
sarvatragātapratighātabrahmajñānkāmarūpiṇaḥ // BndP_2,7.367 //
ghorānkrūrāṃśca medhyāṃśca madyamedhyānsudhārmikān /
kūṭadantānmahājihvānvikeśānvikṛtānanān // BndP_2,7.368 //
hastādāṃśca mukhādāṃśca śirodāṃśca kapālinaḥ /
dhanvino mudgaradharā nasiśūladharāṃstathā // BndP_2,7.369 //
digvāsasaścitraveṣāṃścitramālyānulepanān /
annādānpiśitādāṃśca surāpānsomapāṃstathā // BndP_2,7.370 //
kecitsaṃdhyācarā ghorāḥ kecitsaumyā divācarāḥ /
naktañcarāḥ kharasparśā ghorāsteṣāṃ niśācarāḥ // BndP_2,7.371 //
paratvena bhavaṃ devaṃ sarve te gatamānasāḥ /
naiṣāṃ bhāryāsti putrā vā sarve te hyūrdhvaretasaḥ // BndP_2,7.372 //
śataṃ tāni sahasrāṇi bhūtānāmātmayoginām /
bhavapāriṣadāste vai sarve bhūtāḥ prakīrttitāḥ // BndP_2,7.373 //
kapiśāyāśca kūṣmāṇḍā jajñire ca punaḥ punaḥ /
mithunena piśācāṃśca varṇena kapiśena tu // BndP_2,7.374 //
kapiśatvātpiśācāste sarve ca piśitāśanāḥ /
yugmāni ṣoḍaśādyāni varttamānastadanvayaḥ // BndP_2,7.375 //
nāmatastānpravakṣyāmi rūpataśca tadanvayam /
chagalaśchagalā caiva vakro vakramukhī tathā // BndP_2,7.376 //
duṣpūraḥ pūraṇā caiva sūcī sūcīmukhastathā /
vipādaśca vipādī ca jvālā cāṅgārakastathā // BndP_2,7.377 //
kuṃbhapātraśca kuṃbhī ca pratundaśca pratundikā /
upavīraśca vīrā ca hyulūkhala ulūkhalī // BndP_2,7.378 //
akarmakaḥ karmakī ca kuṣaṇḍaśca kuṣaṇḍikā /
pāṇipātraḥ pāṇipātrī pāṃśuḥ pāṃśumatī tathā // BndP_2,7.379 //
nitundaśca nitundī ca nipuṇo nipuṇī tathā /
bālādaḥ keṣaṇādī ca praskandaḥ skandikā tathā // BndP_2,7.380 //
ṣoḍaśānāṃ piśācānāṃ gaṇāḥ proktāstu ṣoḍaśa /
ajāmukhā pakramukhāḥ pūraṇaḥ skandinastathā // BndP_2,7.381 //
vipādāṅgārikāścaiva kuṃbhapātrāḥ pratundakāḥ /
upavīrolūkhalikā arkamarkāḥ kuṣaṇḍikāḥ // BndP_2,7.382 //
pāṃśavaḥ pāṇipatrāśca naitundā nipuṇāstathā /
sūjīmukhoccheṣaṇādāḥ kalānyetāni ṣoḍaśa // BndP_2,7.383 //
ityetā hyabhi jātāstu kūṣmāṇḍānāṃ prakīrttitāḥ /
piśācāste piśācyastāḥ sakulyāḥ saṃprajajñire // BndP_2,7.384 //
bībhatsaṃ vikṛtākāraṃ putrapautramanetakam /
atasteṣāṃ piśācānāṃ lakṣaṇāni nibodhata // BndP_2,7.385 //
sarvāṅgakeśā vattākṣā daṃṣṭriṇo nakhinastathā /
tiryyagaṅgāḥ pāruṣadāḥ piśācāste hyajāmukhāḥ // BndP_2,7.386 //
akarṇakā hyaromāṇo 'vāsasaścarmavāsasaḥ /
kuṣaṇḍikapiśācāste priyabhakṣāḥ sadāmiṣāḥ // BndP_2,7.387 //
vakrāṅgahastāpādāśca vakraśīlamatāstathā /
jñeyā vakrāḥ piśācāste vakragāḥ kāmarūpiṇaḥ // BndP_2,7.388 //
laṃbodarāstuṇḍanāsā hrasvakāya śirobhujāḥ /
nitundakāḥ piśācāste tilabhakṣāḥ priyāsṛjāḥ // BndP_2,7.389 //
vānarākṛtayaścaiva vācālāḥ plutagāminaḥ /
piśācār kamarkāste vṛkṣavāsodanapriyāḥ // BndP_2,7.390 //
ūrdhvabāhūrddhvaromāṇa uddhṛtākṣā yathālayāḥ /
muñcanti pāṃśumaṅgebhyaḥ piśācāḥ pāṃśavastu te // BndP_2,7.391 //
bhramarīsannibhāḥ śuṣkāsaśūlāścīravāsasaḥ /
upavīrāḥ piśācāste śmaśānāyatanāḥ sadā // BndP_2,7.392 //
niṣṭabdhākṣā mahājihvā lelihānā hyulūkhalāḥ /
ulūkhalairābharaṇā ratnadhārāśca te khalāḥ // BndP_2,7.393 //
pāṇipātrāḥ piśācāste nisṛṣṭabalibhojanāḥ /
hastyuṣṭrasthūlaśiraso vinatoddhatapiṇḍikāḥ // BndP_2,7.394 //
piśācāḥ kuṃbhapātrāste adṛṣṭānnāni bhuñjate /
sūkṣmāstu romaśāḥ piṅgā dṛṣṭādṛṣṭāścaranti ye // BndP_2,7.395 //
ayuktānpracarantīha nipuṇāste piśācakāḥ /
ākarṇāddāritāsyāśca laṃbabhrūsthūlanāsikāḥ // BndP_2,7.396 //
śūnyāgārapriyāḥ sthūlāḥ piśācāste tu pūraṇāḥ /
hastapādākrāntatuṇḍā hrasvakāḥ kṣitidṛṣṭayaḥ // BndP_2,7.397 //
bālādāste piśācā vai sūtikāgṛhasevinaḥ /
pṛṣṭhataḥ pāṇi pādāśca pṛṣṭhato vātaraṃhasaḥ // BndP_2,7.398 //
vipādakāḥ piśācāste saṃgrāme rudhirāśanāḥ /
nagnakā hyaniketāśca laṃbaśepha āṇḍapiḍakāḥ // BndP_2,7.399 //
piśācāḥ skandinaste vai anya uccheṣaṇādinaḥ /
ṣoḍaśaitā hi jātyastāḥ piśācānāṃ prakīrttitāḥ // BndP_2,7.400 //
evaṃvidhānpiśācāṃstu dīnāndṛṣṭvānukaṃpayā /
brahmā tebhyo varaṃ prādātkāruṇyādalpacetasaḥ // BndP_2,7.401 //
antardhānaṃ prajāyāṃ hi kāmarūpitvameva ca /
saṃdhye ubhe pracāraṃ ca sthānānyājīvameva ca // BndP_2,7.402 //
gṛhāṇi yāni bhagnāni śūnyānyalpajalāni ca /
vidhvastāni ca yāni syuranācāroṣitā ni ca // BndP_2,7.403 //
asaṃmṛṣṭopaliptāni saṃskārairvarjitāni tu /
rājamārgoparathyāśca niṣkuṭāścatvarāṇi ca // BndP_2,7.404 //
dvārāṇyaṭṭālakāṃścaiva nirgamāssaṃkramāstathā /
patho nadyo 'tha tīrthāni caityavṛkṣā mahāpatham // BndP_2,7.405 //
piśācā viniviṣṭā vai sthāneṣveteṣu sarvaśaḥ /
adhārmiko janasteṣāmā jīvo vihitaḥ suraiḥ // BndP_2,7.406 //
varṇāśramāḥ saṃkarikāḥ kāruśilpijanāstathā /
prakṛtopadhisaṃdhānāścorā viśvāsaghātinaḥ // BndP_2,7.407 //
etairanyaiśca bahubhiranyāyopārjitairapi /
ārabhyante kriyāyāstu piśācāstatra daivatam // BndP_2,7.408 //
madhumāṃsodanairdadhnā tilacūrṇaiḥ surāsavaiḥ /
dhūpairhāridrakṛsaraistilabhakṣaguḍaudanaiḥ // BndP_2,7.409 //
kṛṣṇāni caiva vāsāṃsi dhūpaḥ sumanamo 'kṣayaḥ /
evasuktāstu balayastveṣāṃ vai parvasaṃdhiṣu // BndP_2,7.410 //
piśācānāmanujñāya brahmā cādhipatiṃ dadau /
sarvabhūtapiśācānāṃ girīṇāṃ śūlapāṇinām // BndP_2,7.411 //
daṃṣṭrā tvajanayatputrānsiṃhānvyāghrāṃśca bhāminī /
dvīpinaśca sutāstasyāḥ śvāpadāścāmiṣāśinaḥ // BndP_2,7.412 //
ṛṣāyāstvapi kārtsnye prajāsargaṃ nibodhata /
tasyā duhitaraḥ pañca tāsāṃ nāmāni me śṛṇu // BndP_2,7.413 //
mīnāmīnā tathā vṛttā pari vṛttā tathaiva ca /
anuvṛttā ca vijñeyā tāsāṃ vai śṛṇuta prajāḥ // BndP_2,7.414 //
sahasradaṃṣṭrā makarāḥ pāṭhīnāstimirohitāḥ /
ityevamādirhi gaṇo maino vistīrṇa ucyate // BndP_2,7.415 //
grāhāścaturvidhā jñeyā madgurāḥśaṅkavastathā /
ugrāśca śiśumārāścāmīnāścaitānvyajāyata // BndP_2,7.416 //
vṛttā karmavikārāṇi naikāni jalacāriṇām /
tathā śaṅkhavikārāṇi janayāmāsa naikaśaḥ // BndP_2,7.417 //
maṇḍūkānāṃ vikārāṇi hyanuvṛttā vyajāyata /
aiṇeyānāṃ vikārāṇi śaṃbūkānāṃ tathaiva ca // BndP_2,7.418 //
tathā śuktivikāraṇi varāṭavikṛtāni ca /
tathā śaṅkhavikārāṇi parivṛttā vyajāyata // BndP_2,7.419 //
kālakaṇṭhavikārāṇi jalūkāvikṛtāni ca /
ityeṣa hi ṛṣāvaṃśaḥ pañcaśākhaḥ prakīrttitaḥ // BndP_2,7.420 //
tiryāhetuka mapyāhurvahulaṃ vaṃśavistaram /
saṃsvedajavikārāṇi yathā yebhyo bhavanti ha // BndP_2,7.421 //
svedaklinnaśarīrebhyo yūkālikṣādikā dvijāḥ /
manuṣyasvedamalajā uśanā nāma jantavaḥ // BndP_2,7.422 //
nānāpipīlikagaṇāḥ kīṭakā bahupādakāḥ /
śaṅkhopalavikārāṇi kīlakāvarakāṇi ca // BndP_2,7.423 //
ityevamādibahulāḥ svedajāḥ pārthivā gaṇāḥ /
yathā gharmaditappābhyaścābhdyo vṛṣṭibhya eva // BndP_2,7.424 //
naikā mṛgaśarīrebhyo jāyante jantavastvime /
makṣikāḥ picchalā deśāstathā tittiriputtikāḥ // BndP_2,7.425 //
nīlācatrāśca jāyante malajā bahuvistarāḥ /
jalajāḥ svedajāścaiva jāyante jantastvime // BndP_2,7.426 //
kāśatoyajakāḥ kīṭā naladā bahupādakāḥ /
siṃhalā romalāścaiva picchilāḥ parikīrttitāḥ // BndP_2,7.427 //
ityevamādirhi gaṇo jalajasvedajaḥ smṛtaḥ /
śiṃbibhyo māṣamudgānāṃ jāyante kṛmayastathā // BndP_2,7.428 //
bilvajaṃ bvāmrapūmebhyaḥ phalebhyaścaiva jantavaḥ /
mudgebhyaḥ panasebhyaśca taṇḍulebhyastathaiva ca // BndP_2,7.429 //
tathā koṭaraśuṣkebhyo nihitebhyo bhavanti hi /
anyebhyo 'pi ca jāyante na hi tebhyaściraṃ sadā // BndP_2,7.430 //
jantavasturagādibhyo viṣādibhyastathaiva ca /
bahūnyahāni nikṣipte saṃbhavanti ca gomaye // BndP_2,7.431 //
jāyante kṛmayo viprāḥ kāṣṭhebhyaścāpi sarvaśaḥ /
saṃsvedajāśca jāyante vṛścikāḥ śuṣkagomayāt // BndP_2,7.432 //
gobhyo hi mahiṣebhyaśca tathānyebhyaśca jantavaḥ /
matsyādyiśca vividhā annakūṭe viśeṣataḥ // BndP_2,7.433 //
vaikārikāśca jāyante tathā gājakulāni ca /
tathanyāni ca sakṣmāṇi jalaukādīni jātayaḥ // BndP_2,7.434 //
kapotakurarādibhyaḥ sūkṣmāḥ śūkāstathaiva ca /
mākṣikāṇāṃ vikārāṇi jāyante jātayo 'pare // BndP_2,7.435 //
prāyeṇānuvasaṃtyasminnucchiṣṭodakakarddame /
maśakānāṃ vikārāṇi bhramarāṇāṃ tathaiva ca // BndP_2,7.436 //
gobhyaḥ samabhijāyante puttikāputrasaptakāḥ /
maṇicchedāḥ smṛtā vyālāḥ potajāḥ parikīrttitāḥ // BndP_2,7.437 //
śataverivikārāṇi karīṣebhyo bhavanti hi /
evamādirasaṃkhyāto gaṇaḥ saṃsvedajo mayā // BndP_2,7.438 //
samāsābhihito hyeṣa prākkarmavaśajaḥ smṛtaḥ /
ye cānye nairṛtāḥ sattvāste smṛtā upasargajāḥ // BndP_2,7.439 //
bhūtāstu yonijāḥ kecitkecidautpattikāḥ smṛtāḥ /
prāyeṇa devāḥ sarve vai vijñeyā hyupapattijāḥ // BndP_2,7.440 //
kecittu yonijā devāḥ keciddevā nimittataḥ /
dullolakaṃ lalohaṃ ca saramā dvau vyajāyata // BndP_2,7.441 //
tyorapatyaṃ catvāro vijñeyāḥ sṛmarādayaḥ /
śyāmāśca śabalāścaiva lohitā añjanāstathā // BndP_2,7.442 //
kṛṣṇadhūmraruṇāscaiva dullo lasyāṣṭa kadrukāḥ /
sarpāṇāṃ surasā jajñe śanta naikaśirobhṛtām // BndP_2,7.443 //
sarpāṇāṃ takṣako rājā nāgānāṃ cāpi vāsukiḥ /
tamobahula ityeṣa gaṇaḥ krodhavaśānvayaḥ // BndP_2,7.444 //
pulahasyātmajaḥ sargastāmrāyāstu nibodhata /
ṣaṭ kanyāstvabhivikhyātāstā mrāyāśca vijajñire // BndP_2,7.445 //
gṛdhrī bhāsī śukī kraiñcī śyenī ca dhṛtarāṣṭrikā /
aruṇasya ca gṛdrī tu vīryavantau mahābalau // BndP_2,7.446 //
saṃpātiṃ ca jaṭāyuṃ ca prasūtā pakṣisattamau /
saṃpātervijayāḥ putrā dvirāsyāḥ prasahaśca ye // BndP_2,7.447 //
jaṭāyuṣaḥ purāḥ putrāḥ kakagṛdhrāśca karṇikāḥ /
bhāryā garutmataścaiva bhāsī kraiñcī tathā śukī // BndP_2,7.448 //
dhṛtarāṣṭrī tathā śyenī tāsvapatyāni vacmite /
śukīgarutmataḥ putrānsuṣuve ṣaṭ pariśrutān // BndP_2,7.449 //
sukhaṃ sunetraṃ viśikhaṃ surūpaṃ surasaṃ balam /
teṣāṃ putrāśca pautrāśca garuḍānāṃ mahātmanām // BndP_2,7.450 //
caturdaśa sahasrāṇi purāṇāṃ pannagāśinām /
putrapautravisargācca teṣāṃ vai vaṃśavistaraiḥ // BndP_2,7.451 //
vyāptāni yāni sthānāni tāni vakṣye yathākramam /
śālmalidvīpamakhilaṃ devakūṭaṃ ca parvatam // BndP_2,7.452 //
maṇimantaṃ ca śailendraṃ mahasraśikharaṃ tathā /
parṇamālaṃ sukeśaṃ ca śataśṛṅgaṃ tathācalam // BndP_2,7.453 //
kauraraṃ pañcaśikharaṃ hemakūṭaṃ ca parvatam /
pracaṇḍavāyuprajavairdīpitaiḥ padmarāgibhiḥ // BndP_2,7.454 //
śailaśṛṅgāṇi vyāptāni gāruḍaistairmahātmabhiḥ /
bhāsīputrāḥ smṛtā bhāsā ulūkāḥ kākakukkuṭāḥ // BndP_2,7.455 //
mayūrāḥ kalaviṅkāśca kapotālāvatittirāḥ /
kraiñcā vādhrīṇasāḥ śyenāḥ kurarāḥ sārasā bakāḥ // BndP_2,7.456 //
ityevamādayo 'nye 'pi kravyādā ye ca pakṣiṇaḥ /
dhṛtarāṣṭrī tu haṃsāśca kalahaṃsāṃśca bhāminī // BndP_2,7.457 //
cakravākāṃśca vihagānsarvāṃścaivaudakāndvicān /
śyenyanantaṃ vijajñe tu putrapautraṃ dvijottamāḥ // BndP_2,7.458 //
garuḍasyātmajāḥ proktā irāyāḥ śṛṇuta prajāḥ /
irā vijajñe kanyā vai tisraḥ kamalalojanāḥ // BndP_2,7.459 //
vanaspatīnāṃ vṛkṣāṇāṃ vīrudhāṃ caiva mātaraḥ /
latā caivālatā caiti vīrudhā caiti tatra yā // BndP_2,7.460 //
latā vanaspatirjjajñepuṣpādapi phalāvahān /
puṣpaiḥ phalagrahairvṛkṣānalatā samasūyata // BndP_2,7.461 //
gulmāstathā latāvallyastvakūsārāstṛṇajātayaḥ /
vīrudhastadapatyaṃ hi vaṃśaścātra samāpyate // BndP_2,7.462 //
ete kaśyapadāyādā vyākhyātāḥ sthāṇujaṅgamāḥ /
teṣāṃ putrāśca pautrāśca yairidaṃ saṃtataṃ jagat // BndP_2,7.463 //
eṣa sargaikadeśasya kīrtito 'vayavo mayā /
mārīco vaḥ prajāsargaḥ samāsena prakīrttitaḥ // BndP_2,7.464 //
na śakyaṃ vyāsato vaktuṃ varṣāṇāṃ ca śatairapi /
aditirdharmaśīlā tu balaśīlā ditistathā // BndP_2,7.465 //
tapaḥśīlā tu surabhirmāyāśīlā danustathā /
gandhaśīlā muniścaiva krodhādhyāyanaśīlinī // BndP_2,7.466 //
gītaśīlā hyariṣṭā tu krūraśīlā khaśā smṛtā /
krodhaśīlā tathā kadūḥ krodhā ca śuciśīlinī // BndP_2,7.467 //
vāhaśīlā tu vinatā tāmrā vai ghātaśīlinī /
irānugrahaśīlā tu hyanāyurbhakṣaṇe ratā // BndP_2,7.468 //
abhavaṃllokamātṝṇāṃ śīlānyetāni sarvaśaḥ /
dharmataḥ śīlato buddhyā kṣamayā balarūpataḥ // BndP_2,7.469 //
rajaḥ sattva tamodriktā dhārmikādhārmikāśca vai /
mātustulyābhijātāśca kaśyapasyātmajāḥ prabhoḥ // BndP_2,7.470 //
devatāsuragandharvā yakṣarākṣasapannagāḥ /
piśācāḥ paśavaścaiva mṛgāḥ patagavīrudhaḥ // BndP_2,7.471 //
yasmāddākṣāyaṇīṣvete jajñire mānuṣīṣpiha /
manuṣyaprakṛtīstasmāddevādīṃśca vijānate // BndP_2,7.472 //
yasmācca saṃbhavaḥ kṛtsno devānāṃ mānuṣeṣviha /
manvantareṣu sarveṣu tasmācchreṣṭhāstu mānuṣāḥ // BndP_2,7.473 //
dharmārthakāmamokṣāṇāṃ mānuṣāḥ sādhakāstu vai /
tator'vāksrotasaste vai utpadyante surāsurāḥ // BndP_2,7.474 //
jāyante kāryasiddhyarthaṃ mānuṣeṣu punaḥ punaḥ /
ityeṣa vaṃśaprabhavaḥ prasaṃkhyātastu vistarāt // BndP_2,7.475 //
surāṇāmasurāṇāṃ ca gandharvāpsarasāṃ tathā /
yakṣarakṣaḥ piśācānāṃ suparṇoragapakṣiṇām // BndP_2,7.476 //
vyālānāṃ śikhināṃ caiva auṣadhīnāṃ ca sarvaśaḥ /
kṛmikīṭapataṅgānāṃ kṣudrāṇāṃ jalacāriṇām // BndP_2,7.477 //
paśūnāṃ brāhmaṇānāṃ ca śrīmatāṃ puṇyalakṣaṇaḥ /
āyuṣyaścaiva dhanyaśca śrīmān hitasukhāvahaḥ /
śrotavyaścaiva satataṃ grāhyaścaivānasūyataḥ // BndP_2,7.478 //
imaṃ tu vaṃśaṃ niyamena yaḥ paṭhenmahātmanāṃ brāhmaṇavandyasaṃsadi /
apatyalābhaṃ labhate ca puṣkalaṃ priyaṃ dhanaṃ pretya ca śobhanāṃ gatim // BndP_2,7.479 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīya upoddhātapāde kāśyapeyavarṇanaṃ nāma saptamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
evaṃ prajāsu sṛṣṭāsu kaśyapena mahātmanā /
pratiṣṭhitāsu sarvāsu carāsu sthāvarāsu ca // BndP_2,8.1 //
abhiṣicyādhipatyeṣu teṣāṃ mukhyānprajāpatiḥ /
tataḥ krameṇa rājyāni ādeṣṭumupacakrame // BndP_2,8.2 //
dvijānāṃ vīrudhāṃ caiva nakṣatrāṇāṃ grahaiḥ saha /
yajñānāṃ tapasāṃ caiva somaṃ rājye 'bhyaṣecayat // BndP_2,8.3 //
bṛhaspatiṃ tu viśveṣāṃ dadāvaṅgirasāṃ patim /
bhṛgūṇāmadhipaṃ caiva kāvyaṃ rājye 'bhyaṣecayat // BndP_2,8.4 //
ādityānāṃ punarviṣṇuṃ vasūnāmatha pāvakam /
prajāpatīnāṃ dakṣaṃ ca marutāmatha vāsavam // BndP_2,8.5 //
daityānāmatha rājānaṃ prahrādaṃ ditinandanam /
nārāyaṇaṃ tu sādhyānāṃ rudraṇāṃ ca vṛṣadhvajam // BndP_2,8.6 //
vipracittiṃ ca rājānaṃ dānavānāmathādiśat /
apāṃ ca varuṇaṃ rājye rājñāṃ vaiśravaṇaṃ tathā // BndP_2,8.7 //
yakṣāṇāṃ rākṣasānāṃ ca pārthivānāṃ dhanasya ca /
vaivasvataṃ pitṝṇāṃ ca yamaṃ rājye 'bhyaṣecayat // BndP_2,8.8 //
sarvabhūtapiśācānā giriśaṃ śūlapāṇinam /
śailānāṃ himavantaṃ ca nadīnāmatha sāgaram // BndP_2,8.9 //
gandharvāṇāmadhipatiṃ cakre citrarathaṃ tathā /
uccaiḥśravasamaśvānāṃ rājānaṃ cābhyaṣecayat // BndP_2,8.10 //
mṛgāṇāmatha śārdūlaṃ govṛṣaṃ ca kakudminām /
pakṣiṇāmatha sarveṣāṃ garuḍaṃ patatāṃ varam // BndP_2,8.11 //
gandhānāṃ marutāṃ caiva bhūtānāmaśarīriṇām /
samakālabalānāṃ ca vāyuṃ balavatāṃ varam // BndP_2,8.12 //
sarveṣāṃ daṃṣṭriṇāṃ śeṣaṃ nāgānāmatha vāsukim /
sarīsṛpāṇāṃ sarpāṇāṃ pannagānāṃ ca takṣakam // BndP_2,8.13 //
sāgarāṇāṃ nadīnāṃ ca meghānāṃ varṣitasya ca /
ādityānāmanyatamaṃ parjanyamabhiṣiktavān // BndP_2,8.14 //
sarvāpsarogaṇānāṃ ca kāmadevaṃ tathā prabhum /
ṛtūnāmatha māsānāmārttavānāṃ tathaiva ca // BndP_2,8.15 //
yakṣāṇāṃ ca vipakṣāṇāṃ muhūrttānāṃ ca parvaṇām /
kalākāṣṭhāpramāṇānāṃ gaterayanayostathā // BndP_2,8.16 //
gaṇitasyātha yogasya cakre saṃvatsaraṃ prabhum /
prajāpatervirajasaḥ pūrvasyāṃ diśi viśrutam // BndP_2,8.17 //
putraṃ nāmnā sudhanvānaṃ rājānaṃ so 'bhyaṣecayat /
dakṣiṇāsyāṃ diśi tathā kardamasya prajāpateḥ // BndP_2,8.18 //
putrāṃ śaṅkhapadaṃ nāma rājānaṃ sobhyaṣecayat /
pascimasyāṃ diśi tathā rajasaḥ putramacyutam // BndP_2,8.19 //
ketumantaṃ mahātmānaṃ rājānaṃ cābhyaṣecayat /
tathā hiraṇyaromāṇaṃ parjanyasya prajāpateḥ // BndP_2,8.20 //
udīcyāṃ diśi durddharṣaputraṃ rājye 'bhyaṣecayat /
manuṣyāṇāmadhipatiṃ cakre vaivasvataṃ manum // BndP_2,8.21 //
tairiyaṃ pṛthivī sarvā saptadvīpā sapattanā /
yathāpradeśamadyāpi dharmeṇa paripālyate // BndP_2,8.22 //
svāyaṃbhuventare pūrvaṃ brahmaṇā te 'bhiṣecitāḥ /
nṛpāścaite 'bhiṣicyante manavo ye bhavanti vai // BndP_2,8.23 //
manvantareṣvatīteṣu gatā hyeteṣu pārthivāḥ /
evamanye 'bhiṣicyante prāpte manvantare punaḥ // BndP_2,8.24 //
atītānāgatāḥ sarve smṛtā manvantareśvarāḥ /
rājasūye 'bhiṣiktaśca pṛthu rebhirnarottamaḥ // BndP_2,8.25 //
vedadṛṣṭena vidhinā hyadhirājaḥ pratāpavān /
etānutpādya putrāṃstu prajāsantānakāraṇāt // BndP_2,8.26 //
punareva mahā bhāgaḥ prajānāṃ patirīśvaraḥ /
kaśyapo gotrakāmastu cacāra paramaṃ tapaḥ // BndP_2,8.27 //
putrau gotrakarau mahyaṃ bhavetāmiti cintayan /
tasyapradhyāyamānasya kaśyapasya mahātmanaḥ // BndP_2,8.28 //
brahmaṇoṃ'śau sutau paścātprādurbhūtau mahaujasau /
vatsāraścāsitaścaiva tāvubhau brahma vādanā // BndP_2,8.29 //
vatsārānnidhruvo jajñe rebhyaśca suhamāyaśāḥ /
rebhyasya raibhyo vijñeyo nidhruvasya nibodhata // BndP_2,8.30 //
cyavanasya sukanyāyā sumedhāḥ samapadyata /
nidhruvasya tu yā patnī mātā vai kuṇḍapāyirām // BndP_2,8.31 //
asitasyaikaparṇāyāṃ brahmiṣṭhaḥ samapadyata /
śāṇḍilyānāṃ varaḥ śrīmān devalaḥ sumahāyaśāḥ // BndP_2,8.32 //
nidhruvāḥ śāṇḍilā raibhyāstrayaḥ pakṣāstu kāśyapāḥ /
vajriprabhṛtayo devā devāstasya prajā svimāḥ // BndP_2,8.33 //
caturyuge tvatikrānte manorhyekādaśe prabhoḥ /
athāvaśiṣṭe tasmiṃstu dvāpare saṃprarttite // BndP_2,8.34 //
maruttasya nariṣyaṃ tastasya putro damaḥ kila /
rājyavarddhanakastasya sudhṛtistatsuto naraḥ // BndP_2,8.35 //
kevalaśca tatastasya bandhumānvegavāṃstataḥ /
budhastasyā bhavadyasyā tṛṇabindurmahīpatiḥ // BndP_2,8.36 //
tretāyugamukhe rājā tṛtīye sa babhūva ha /
tasya celavilā kanyālaṃbuṣāgarbhasaṃbhavā // BndP_2,8.37 //
tasyāṃ jāto viśravāstu vaulastyakulavarddhanaḥ /
bṛhaspatibṛrhatkīrtirdevācāryastu kīrttitaḥ // BndP_2,8.38 //
kanyāṃ tasyopayeme sa nāmnā vai devavarṇinīm /
puṣpotkaṭāṃ ca vākāṃ ca sute mālyavatastathā // BndP_2,8.39 //
kaikasīṃ mālinaḥ kanyāṃ tāsāṃ tu śṛṇuta prajāḥ /
jyeṣṭhaṃ vaiśravaṇaṃ tasya suṣuve devavarṇinī // BndP_2,8.40 //
divyena vidhinā yuktamārṣeṇa ca śrutena ca /
rākṣasena ca rūpeṇa āsureṇa balena ca // BndP_2,8.41 //
tripādaṃ sumahā kāyaṃ sthūlaśīrṣaṃ mahāhanum /
aṣṭadaṃṣṭraṃ harichmaśruṃ śaṅkukarṇaṃ vilohitam // BndP_2,8.42 //
hrasvabāhuṃ prabāhuṃ ca pigalaṃ sudvibhīṣaṇam /
vaivarttajñānasaṃpannaṃ saṃbuddhaṃ caiva saṃbhavāt // BndP_2,8.43 //
pitā dṛṣṭvābravīttaṃ tu kubero 'yamiti svayam /
kutsāyāṃ kviti śabdo 'yaṃ śarīraṃ beramucyate // BndP_2,8.44 //
kuberaḥ kuśarīratvānnāmnā vai tena soṃ'kitaḥ /
yasmādviśravaso 'patyaṃ sādṛśyādviśravā iva // BndP_2,8.45 //
tasmādvaiśravaṇo nāma nāmnā tena bhaviṣyati /
ṛdrayāṃ kubero 'janayadviśrutaṃ nalakūbaram // BndP_2,8.46 //
rāvaṇaṃ kumbhakarṇaṃ ca kanyāṃ śūrpaṇakhīṃ tathā /
vibhīṣaṇacaturthāṃstu kaikasyajanayatsutān // BndP_2,8.47 //
śaṅkukarṇo daśagrīvaḥ piṅgalo raktamūrddhajaḥ /
catuṣpādviṃśatibhujo mahākāyo mahābalaḥ // BndP_2,8.48 //
jātyañja nanibho daṃṣṭrī lohitagrīva eva ca /
rākṣasenaujasā yukto rūpeṇa ca balena ca // BndP_2,8.49 //
sattvabuddhijitaircaṅkṣarā asaireva rāvaṇaḥ /
visargadāruṇaḥ krūro rāvaṇo drāvaṇastu saḥ // BndP_2,8.50 //
hiraṇyakaśipurhyāsīdrāvaṇaḥ pūrvajanmani /
caturyugāni rājābhūt trayodaśa sa rākṣasaḥ // BndP_2,8.51 //
tāḥ pañcakoṭyo varṣāṇāṃ saṃkhyātāḥ saṃkhyayā dvijāḥ /
niyutānyekaṣaṣṭiṃ ca śaradāṃ gaṇitāni vai // BndP_2,8.52 //
ṣaṣṭiṃ caiva sahasrāṇi varṣāṇāṃ vai sa rāvaṇaḥ /
devatānāmṛṣīṇāṃ ca ghoraṃ kṛtvā prajāgaram // BndP_2,8.53 //
tretāyuge caturviṃśe rāvaṇastapasaḥ kṣayāt /
rāmaṃ dāśarathiṃ prāpya sagaṇaḥ kṣayamīyivān // BndP_2,8.54 //
mahodaraḥ prahastaśca mahāpārśvaḥ kharastathā /
puṣpotkaṭāyāḥ putrāste kanyā kumbhīnasī tathā // BndP_2,8.55 //
triśirā dūṣaṇaścaiva vidyujjihvaḥ sarākṣasaḥ /
kanyānupālikā caiva vākāyāḥ prasavaḥ smṛtaḥ // BndP_2,8.56 //
ityete krūra karmāṇaḥ paulastyā rākṣasā daśa /
dāruṇābhijanāḥ sarve devairapi durāsadāḥ // BndP_2,8.57 //
sarve labdhavarāḥ śūrāḥ putrapautraiḥ samanvitāḥ /
yakṣāṇāṃ caiva sarveṣāṃ paulastyā ce ca rākṣasāḥ // BndP_2,8.58 //
āgastyavaiśvāmitrāṇāṃ krūrāṇāṃ brahmarakṣasām /
vedādhyayanaśīlānāṃ tapovrataniṣeviṇām // BndP_2,8.59 //
teṣāmaiḍaviḍo rājā paulastyaḥ savyapiṅgalaḥ /
itare ye yajñajuṣaste vai rakṣogaṇāstrayaḥ // BndP_2,8.60 //
yātudhānā brahmadhānā vārttāścaiva divācarāḥ /
niśācaragaṇāsteṣāṃ catvāraḥ kavibhiḥ smṛtāḥ // BndP_2,8.61 //
paulastyā nairṛtāścaiva āgastyāḥ kauśikāstathā /
ityetāḥ sapta teṣāṃ vai jātayo rākṣasāḥ smṛtāḥ // BndP_2,8.62 //
teṣāṃ rupaṃ pravakṣyāmi svābhāvyena vyavasthitam /
vṛttākṣāḥ piṅgalāścaiva mahākāyā mahodarāḥ // BndP_2,8.63 //
aṣṭadaṃṣṭrāḥ śaṅkukārṇā ūrddhvaromāṇa eva ca /
ākarṇā hāritasyāśca muñjadhūmrordhvamūrdhajāḥ // BndP_2,8.64 //
sthūlaśīrṣāḥ sitābhāśca hrasvasakthiprabāhavaḥ /
tāmrāsyā laṃbajihvoṣṭhā laṃbabhrūsthūlanāsikāḥ // BndP_2,8.65 //
nīlāṅgā lohitagrīvā gaṃbhīrākṣā vibhīṣaṇāḥ /
mahāghorasvarāścaiva vikaṭodbaddhapiṇḍikāḥ // BndP_2,8.66 //
sthūlāśca tuṅganāsāśca śilāsaṃhananā dṛḍhāḥ /
dāruṇābhijanāḥ krūrāḥ prāyaśaḥ kliṣṭakarmiṇaḥ // BndP_2,8.67 //
sakuṇḍalāṅgadāpīḍā mukuṭoṣṇīṣadhāriṇaḥ /
vicitrābharaṇāścitramālyagandhānulepanāḥ // BndP_2,8.68 //
annādāḥ piśitādāśca puruṣādāśca te smṛtāḥ /
ityetadrūpasādharmyaṃ rākṣasānāṃ smṛtaṃ budhaiḥ // BndP_2,8.69 //
na samāste bale buddhau yuddhe māyā kṛte tadā /
pulahasya mṛgāḥ putrāḥ sarve vyālāśca daṃṣṭriṇaḥ // BndP_2,8.70 //
bhūtāḥ sarppāḥ piśācāśca sṛmarā hastinastathā /
vānarāḥ kinnarāśceva māyuḥ kiṃpuruṣāstathā // BndP_2,8.71 //
prāgapyete parikrāntā mayā krodhavaśānvayāḥ /
anapatyaḥ kraturhyasminsmṛto vaivasvateṃ'tare // BndP_2,8.72 //
na tasya patnyaḥ putrā vā tejaḥ saṃkṣivya ca sthitaḥ /
atrervaśaṃ pravakṣyāmi tṛtīyasya prajāpateḥ // BndP_2,8.73 //
tasya patnyastu sundaryoṃ daśaivāsanpativratāḥ /
badrāśvasya ghṛtācyāṃ vai daśāpsarasi sūnavaḥ // BndP_2,8.74 //
bhadrā śūdrā ca madrā ca śālabhā maladā tathā /
balā halā ca saptaitā yā ca gocapalāḥ smṛtāḥ // BndP_2,8.75 //
tathā tāmarasā caiva ratnakūṭā ca tādṛśaḥ /
tatra yo vaṃśakṛccāsau tasya nāma prabhākaraḥ // BndP_2,8.76 //
madrāyāṃ janayāmāsa somaṃ putraṃ yaśasvinam /
svarbhānunā hate sūrye patamāne divo mahīm // BndP_2,8.77 //
tamo 'bhibhūte loke 'sminprabhā yena pravarttitā /
svasti testviti caukto vai patanniha divākaraḥ // BndP_2,8.78 //
brahmarṣervacanāttasya na papāta divo mahīm /
atriśreṣṭhāni gotrāṇi yaścakāra mahātapāḥ // BndP_2,8.79 //
yajñeṣvanidhanaṃ caiva surairyasya pravartitam /
sa tāsu janayāmāsa putrānātmasamānakān // BndP_2,8.80 //
daśa tānvai sumahatā tapasā bhāvitaḥ prabhuḥ /
svastyātreyā iti khyātā ṛṣayo vedapāragāḥ // BndP_2,8.81 //
teṣāṃ dvau khyātayaśasau brahmiṣṭhau sumahaujasau /
datto hyanumato jyeṣṭho durvāsāstasya cānujaḥ // BndP_2,8.82 //
yavīyasī sutā teṣāmabalā brahmavādinī /
atrāpyudāharantīmaṃ ślokaṃ paurāṇikāḥ purā // BndP_2,8.83 //
atreḥ putraṃ mahātmānaṃ śāntātmānamakalmaṣam /
dattātreyaṃ tanuṃ viṣaṇoḥ purāṇajñāḥ prajakṣate // BndP_2,8.84 //
tasya gotrānvayajjātāścatvāraḥ prathitā bhuvi /
śyāvāśvā mudgalāścaiva vāgbhūtakagavi sthirāḥ // BndP_2,8.85 //
ete 'trīṇāṃ tu catvāraḥ smṛtāḥ pakṣā mahaujasaḥ /
kāśyapo nāradaścaiva parvato 'rundhatī tathā // BndP_2,8.86 //
jajñire mānasā hyete 'rudhatyāstannibodhata /
nāradastu vasiṣṭhāyārundhatī pratyapādayat // BndP_2,8.87 //
ūrddhvaretā mahātejā dakṣaśāpāttu nāradaḥ /
purā devāsure tasminsaṃgrāme tārakāmaye // BndP_2,8.88 //
anāvṛṣṭyā hate loke vyagre śaste suraiḥ saha /
vasiṣṭhastapasā dhīmāñjīvayāmāsa vai prajāḥ // BndP_2,8.89 //
anekaphalamūlinya auṣadhīśca pravartayan /
tāstena jīvayāmāsa kāruṇyādauṣadhena saḥ // BndP_2,8.90 //
arundhatyāṃ vasiṣṭastu śaktimutpādaya tsutam /
svāṅgaja janayacchaktiradṛśyantyāṃ parāśaram // BndP_2,8.91 //
kālyāṃ parāśarājjajñe kṛṣṇadvaipāyanaḥ prabhuḥ /
dvaipāyanādaraṇyāṃ vai śuko jajñe guṇānvitaḥ // BndP_2,8.92 //
udapadyanta ṣaḍime pīvaryāṃ śukasūnavaḥ /
bhūriśravāḥ prabhuḥ śaṃbhuḥ kṛṣṇo gauraśca pañcamaḥ // BndP_2,8.93 //
kanyā kīrtimatī caiva yogamātā dhṛtavratā /
jananī brahmadattasya patnī sā tvaṇuhasya ca // BndP_2,8.94 //
śvetāḥ kṛṣṇāśca paurāśca śyāmadhūmrāśca caṇḍinaḥ /
ūṣmādā dārikāścaiva nīlāścaiva parāśarāḥ // BndP_2,8.95 //
parāśarāṇāmaṣṭau te pakṣāḥ proktā mahātmanām /
ata ūrddhva nibodha tvamindrapramati saṃbhavam // BndP_2,8.96 //
vasiṣṭhasya kapiñjalyāṃ ghṛtācyāmudapadyata /
kuṇīti yaḥ samākhyāta indrapramatirucyate // BndP_2,8.97 //
pṛthoḥ sutāyāṃ saṃbhūtaḥ putrastasyābhavadvasuḥ /
upamanyuḥ sutastasya yasyeme hyaupamanyavaḥ // BndP_2,8.98 //
mitrāvaruṇayoścaiva kuṇḍineyāḥ pariśrutāḥ /
ekārṣeyāstathā cānye vasiṣṭhā nāma viśrutāḥ // BndP_2,8.99 //
ete pakṣā vasiṣṭhānāṃ smṛtā hyekādaśaiva tu /
ityete brahmaṇaḥ putrā mānasā aṣṭa viśrutāḥ // BndP_2,8.100 //
bhrātaraḥ sumahābhāgā yeṣāṃ vaṃśāḥ pratiṣṭhitāḥ /
trīṃllokāndhārayantīmāndevarṣigaṇasaṃkulān // BndP_2,8.101 //
teṣāṃ putrāśca pautrāśca śataśo 'tha sahasraśaḥ /
vyāptā yestu trayo lokāḥ sūryasyeva gabhastibhiḥ // BndP_2,8.102 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīya upoddhātapāde ṛṣivaṃśavarṇanaṃ nāmāṣṭamo 'dhyāyaḥ // 8//
bṛhaspatiruvāca
saptaite jayatāṃ śreṣṭhāḥ svarge pitṛgaṇāḥ smṛtāḥ /
catvāro murttimantaśca trayasteṣāmamūrttayaḥ // BndP_2,10.1 //
teṣāṃ lokānvisargaṃ ca kīrttayiṣye nibodhata /
yāvai duhitarasteṣāṃ dauhitrāśceva ye smṛtāḥ // BndP_2,10.2 //
lokāḥ saṃtānakā nāma yatra tiṣṭhanti bhāsvarāḥ /
amūrttayaḥ pitṛgaṇāste vai putrāḥ prajāpateḥ // BndP_2,10.3 //
virājasya dvijaśreṣṭhā vairājā iti viśrutāḥ /
ete vai pitarastāta yogānāṃ yogavardhanāḥ // BndP_2,10.4 //
apyāyayanti ye nityaṃ yogāyogabalena tu /
śrāddhairāpyāyitāste vai somamāpyāyayanti ca // BndP_2,10.5 //
āpyāyitastataḥ somo lokānāpyāyayatyuta /
eteṣāṃ mānasī kanyā menā nāma mahāgireḥ // BndP_2,10.6 //
patnī himavataḥ putro yasyā maināka ucyate /
parvatapravaraḥ so 'tha kraiñcaścāsya gireḥ sutaḥ // BndP_2,10.7 //
tisraḥ kanyāstu menāyāṃ janayāmāsa śailārāṭ /
aparṇāmekaparṇāṃ ca tṛtīyāmekapāṭalām // BndP_2,10.8 //
nyagrodhame kaparṇā tu pāṭhalaṃ tvekapāṭalā /
āśite dve aparṇā tu hyaniketā tapo 'carat // BndP_2,10.9 //
śataṃ varṣasahasrāṇāṃ duścaraṃ devadānavaiḥ /
āhāramekaparṇena hyekaparṇā samācarat // BndP_2,10.10 //
pāṭalenaiva caikena vyadadhādekapāṭalā /
pūrṇe varṣasahasre dve cāhāraṃ vai prajakratuḥ // BndP_2,10.11 //
ekā tatra nirāhārā tāṃ mātā pratyabhāṣata /
niṣedhayantī someti mātṛsrehena duḥkhitā // BndP_2,10.12 //
sā tathoktā tadāparṇā devī duścaracāriṇī /
umeti hi mahābhāgā triṣu lokeṣu viśrutā // BndP_2,10.13 //
tathaiva nāmnā tenāsau niruktoktena karmaṇā /
etattu trikumārīkaṃ jagatsthāvarajaṅga mam // BndP_2,10.14 //
etāsāṃ tapasā sṛṣṭaṃ yāvadbhūmirddhariṣyati /
tapaḥśarīrāstāḥ sarvāsthisro yogabalānvitāḥ // BndP_2,10.15 //
sarvāstāḥ sumahābhāgāḥ sarvāśca sthirayauvanāḥ /
sarvāśca brahmavādinyaḥ sarvāścaivordhvaretasaḥ // BndP_2,10.16 //
umā tāsāṃ variṣṭhā ca śreṣṭhā ca varavarṇinī /
mahāyogabalopetā mahādevamupasthitā // BndP_2,10.17 //
dattakaścośānstasyāḥ putro vai bhṛgunandanaḥ /
asitasyaikaparṇā tu patnī sādhvī pativratā // BndP_2,10.18 //
dattā himavatā tasmai yogācāryāya dhīmate /
devalaṃ suṣuve sā tu brahmiṣṭhaṃ jñānasaṃyutā // BndP_2,10.19 //
yā vai tāsāṃ kumārīṇāṃ tṛtīyā caikapāṭalā /
putraṃ śataśalākasya jaigīṣavyamupasthitā // BndP_2,10.20 //
tasyāpi śaṅkhaliśitau smṛtau putrāvayonijau /
ityetā vai mahābhāgāḥ kanyā himavataḥ śubhāḥ // BndP_2,10.21 //
rudrāṇī sā tu pravarā svairguṇairatiricyate /
anyonyaprītamanasorumāśaṅkarayoratha // BndP_2,10.22 //
śleṣaṃ saṃsaktayorjñātvā śaṅkitaḥ kila vṛtrahā /
tābhyāṃ maithunaśaktābhyāmapatyodbhavabhīruṇā // BndP_2,10.23 //
tayoḥ sakāśamindreṇa preṣito havyavāhanaḥ /
anāyo rativighnaṃ ca tvamācara hutāśana // BndP_2,10.24 //
sarvatra gata eva tvaṃ na doṣo vidyate tava /
ityevamukte tu tadā vahninā ca tathā kṛtam // BndP_2,10.25 //
umāṃ devaḥ samutsṛjya śukraṃ bhūmau vyasarjayat /
tato ruṣitayā sadyaḥ śapto 'gnirumayā tayā // BndP_2,10.26 //
idaṃ coktavatī vahniṃ roṣagadgadayā girā /
yasmānnāvavitṛptābhyāṃ rativighnaṃ hutāśana // BndP_2,10.27 //
kṛtavānasya karttavyaṃ tasmāttvamasi durmatiḥ /
yadevaṃ vigataṃ garbhaṃ raudraṃ śukraṃ mahāprabham // BndP_2,10.28 //
garbhe tvaṃ dhārayasvaivameṣā te daṇḍadhāraṇā /
sa śāpadoṣādrudrāṇyā antargarbho hutāśanaḥ // BndP_2,10.29 //
bahūnvarṣagaṇāngarbhaṃ dhārayāmāsa vai dvija /
sa gaṅgāmabhigamyāha śrūyatāṃ sariduttame // BndP_2,10.30 //
sumahānparikhedo me jāyate garbhadhāraṇāt /
maddhitārtha matho garbhamimaṃ dhāraya nimnage // BndP_2,10.31 //
matprasādācca tanayo varadaste bhaviṣyati /
tathetyuktvā tadā sā tu saṃpratdṛṣṭā mahānadī // BndP_2,10.32 //
taṃ garbhaṃ dhārayāmāsa dahyamānena cetasā /
sāpi kṛcchreṇa mahatā khidyamānā mahānadī // BndP_2,10.33 //
prakṛṣṭaṃ vyasṛjadgarbhaṃ dīpyamāna mivānalam /
rudrāgnigaṅgātanayastatra jāto 'ruṇaprabhaḥ // BndP_2,10.34 //
ādityaśatasaṃkāśo mahātejāḥ pratāpavān /
tasmiñjāte mahābhāge kumāre jāhnavīsute // BndP_2,10.35 //
vimānayānairākāśaṃ patatrribhirivāvṛtam /
devadundubhayo nedurākāśe madhurasvanāḥ // BndP_2,10.36 //
mumucuḥ puṣpavarṣaṃ ca khecarāḥ siddhacāraṇāḥ /
jagurgandharvamukhyāśca sarvaśastatra tatra ha // BndP_2,10.37 //
yakṣā vidyādharāḥ siddhāḥ kinnarāścaiva sarvaśaḥ /
mahānāgasahasrāṇi pravarāśca patatrriṇaḥ // BndP_2,10.38 //
upatasthurmahābhāgamāgneyaṃ śaṅkarātmajam /
prabhāveṇa hatāstena daityavānararākṣasāḥ // BndP_2,10.39 //
sa hi saptarṣibhāryābhirārādevāgnisaṃbhavaḥ /
abhiṣekaprayātābhirdṛṣṭo varjya tvarundhatīm // BndP_2,10.40 //
tābhiḥ sa bālārkanibho raudraḥ parivṛtaḥ prabhuḥ /
snihyamānābhiratyarthaṃ svakabhiriva mātṛbhiḥ // BndP_2,10.41 //
yugapatsarvadevībhirdidhitsurjāhnavīṃ sutaḥ /
ṣaṇmukhānyasṛjacchrīmāṃstenāyaṃ ṣaṇmukhaḥ smṛtaḥ // BndP_2,10.42 //
tena jātena mahātā devānāmasahiṣṇavaḥ /
skanditā dānavagaṇāstasmātskandaḥ pratāpavān // BndP_2,10.43 //
kṛttikābhistu yasmātsa varddhito hi purātanaḥ /
kārttikeya iti khyātastasmādasurasūdanaḥ // BndP_2,10.44 //
jṛṃbhatastasya daityārerjvālā mālākulā tadā /
mukhādvinirgatā tasya svaśaktiraparājitā // BndP_2,10.45 //
krīḍārthaṃ caiva skandasya viṣṇunā prabhaviṣṇunā /
garuḍādatisṛṣṭau hi pakṣiṇau dvau prabhadrakau // BndP_2,10.46 //
mayūraḥ kukkuṭaścaiva patākā caiva vāyunā /
yasya dattā sarasvatyā mahāvīṇā mahāsvanā // BndP_2,10.47 //
ajaḥ svayaṃbhuvā datto meṣo dattaśca śaṃbhunā /
māyāviharaṇe vipra girau kraiñce nipātite // BndP_2,10.48 //
tārake cāsuravare samudīrṇe nipātite /
seṃdropendrairmahābhāgairdevairagnisutaḥ prabhuḥ // BndP_2,10.49 //
senāpatyena daityārirabhiṣiktaḥ pratāpavān /
devasenāpatistveṣa paṭhyate suranāyakaḥ // BndP_2,10.50 //
devāriskandanaḥ skandaḥ sarvalokeśvaraḥ prabhuḥ /
pramathairvidhairdevastathā bhūtagaṇairapi // BndP_2,10.51 //
mātṛbhirvividhābhiśca vināyakagaṇaistataḥ /
lokāḥ somapadā nāma marīceryatra vai sutāḥ // BndP_2,10.52 //
tatra te divi varttante devāstānpūjayantyuta /
śrutā barhiṣado nāma pitaraḥ somapāstu te // BndP_2,10.53 //
eteṣāṃ mānasī kanyā acchodā nāma nimnagā /
acchaudaṃ nāma taddivyaṃ saro yasmātsamutthitā // BndP_2,10.54 //
tathā na dṛṣṭapūrvāstu vitaraste kadācana /
saṃbhūtā mānasī teṣāṃ pitṝnsvānnābhijānatī // BndP_2,10.55 //
sā tvanyaṃ pitaraṃ vavre tānatikramya vai pitṝn /
amāvasumiti khyātamailaputraṃ nabhaścaram // BndP_2,10.56 //
adrikāpsarasā yuktaṃ vimānādhiṣṭhitaṃ divi /
sā tena vyabhicāreṇa gagane nāprajāriṇī // BndP_2,10.57 //
pitaraṃ prārthayitvānyaṃ yogabhraṣṭā papāta ha /
trīṇyavaśyadvimānāni patantī sā divaścyutā // BndP_2,10.58 //
trasareṇupramāṇāni teṣu cāvasthitānpitṝn /
susūkṣmānaparivyaktānagnīnagniṣvivāhitān // BndP_2,10.59 //
trāyadhvamityuvācārtā patatī cāpyavākśirāḥ /
tairukā sā tu mā bhaiṣī rityato 'dhiṣṭhitābhavat // BndP_2,10.60 //
tataḥ prasādayatsā vai sīdantī tvanayā girā /
ūcuste pitaraḥ kanyāṃ bhraṣṭaiśvaryāṃ vyatikramāt // BndP_2,10.61 //
bhraṣṭaiśvaryāṃ svadoṣeṇa patasi tvaṃ śucismite /
yairācaranti karmaṇi śarīrairiha devatāḥ // BndP_2,10.62 //
taireva tatkarmabhalaṃ prāpnuvanti sadā sma ha /
sadyaḥ phalanti karmāṇi devatve pretya mānuṣe // BndP_2,10.63 //
tasmātsvatapasaḥ putri pretya saṃprāpsyase phalam /
ityuktayā tu pitaraḥ punaste tu prasāditāḥ // BndP_2,10.64 //
dhyātvā prasādaṃ te cakrustasyāstadanukaṃpayā /
avaśyaṃ bhāvinaṃ dṛṣṭvā hyarthamūcustadā tu tām // BndP_2,10. 65 //
somapāḥ pitaraḥ kanyāṃ rajño 'syaiva tvamāvasoḥ /
utpannasya pṛthivyāṃ tu mānuṣeṣu mahātmanaḥ // BndP_2,10.66 //
kanyā bhūtvā tvimāṃllokānpunaḥ prāpsyasi bhāmini /
aṣṭāviṃśe bhavitrī tvaṃ dvāpare matsyayonijā // BndP_2,10.67 //
asyaiva rājño duhitā hyadrikāyāmamāvasoḥ /
parāśarasya dāyādamṛṣiṃ tvaṃ janayiṣyasi // BndP_2,10.68 //
sa vedamekaṃ brahmarṣi ścaturddhā vibhajiṣyati /
mahābhiṣasya putrau dvau śantanoḥ kīrttivarddhanau // BndP_2,10.69 //
vicitravīryaṃ dharmajñaṃ tvamevotpādayiṣyasi /
citrāṅgadaṃ ca rājānaṃ sarvasattvabalānvitam // BndP_2,10.70 //
etānutpādayitvātha punarlokānavā psyasi /
vyabhicārātpitṝṇāṃ tvaṃ prāpsyase janma kutsitam // BndP_2,10.71 //
tasyaiva rājñastvaṃ kanyā adrikāyāṃ bhaviṣyasi /
kanyā bhūtvā tataśca tvamimāṃllokānavāpsyasi // BndP_2,10.72 //
evamukatvā tu dāśeyī jātā satyavatī tu sā /
adrikāyāḥ sutā matsyā sutā jātā hyamāvasoḥ // BndP_2,10.73 //
adikāmatsyasaṃbhūtā gaṅgāyamunasaṃgame /
tasyā rājño hi sā kanyā rājño vīryeṇa caiva hi // BndP_2,10.74 //
virajānāma te lokā divi rocanti te gaṇāḥ /
agniṣvāttāḥ smṛtāstatra pitaro bhāskaraprabhāḥ pulahasya prajāpateḥ /
eteṣāṃ mānasī kanyā pīvarī nāma viśrutā // BndP_2,10.77 //
yoginī yogapatnī ca yogamātā tathaiva ca /
bhavitā dvāparaṃ prāpya aṣṭāviṃśatimeva tu // BndP_2,10.78 //
śrīmānvyāso mahāyogī yogastasmindvijottamāḥ /
vyāsādaraṇyāṃ saṃbhūto vidhūma iva pāvakaḥ // BndP_2,10.79 //
parāśarakulodbhūtaḥ śuko nāma mahātapāḥ /
sa tasyāṃ pitṛkanyāyāṃ pīvaryāṃ janayadvibhuḥ // BndP_2,10.80 //
putrānpañca yogacaryāpariburṇānpariśrutān /
kṛṣṇā gauraṃ prabhuṃ śaṃbhuṃ tathā bhūriśrutaṃ ca vai // BndP_2,10.81 //
kanyāṃ kīrtimatīṃ caiva yoginīṃ yogamātaram /
brahmadattasya cananī mahiṣī tvaṇuhasya sā // BndP_2,10.82 //
ādityakiraṇopetamapunarmārgamāsthitaḥ /
sarvavyāpī vinirmukto bhaviṣyati mahāmuniḥ // BndP_2,10.83 //
traya ete gāṇāḥ proktāścatuḥ śeṣānnibodhata /
tānvakṣyāmi dvijaśreṣṭhāḥ prabhāmūrttimato gaṇān // BndP_2,10.84 //
utpannāstu svadhāyāṃ te kāvyā hyagneḥ kaveḥ sutāḥ /
pitaro devalokeṣu jyotirbhāsiṣu bhāsvarāḥ // BndP_2,10.85 //
sarvakāmasamṛddheṣu dvijāstānbhāvayantyuta /
eteṣāṃ mānasī kanyā yogotpattiritiśrutā // BndP_2,10.86 //
dattā sanatkumāreṇa śukrasya mahiṣī tu yā /
ekaśṛṅgeti vikhyātā bhṛgūṇāṃ kīrtivarddhinī // BndP_2,10.87 //
marīci garbhāste lokāḥ samāvṛtya divi sthitāḥ /
ete hyaṅgirasaḥ putrāḥ sādhyaiḥ saṃvarddhitāḥ purā // BndP_2,10.88 //
upahūtāḥ smṛtāste vai pitaro bhāsvarā divi /
tānkṣatriyagaṇāḥ sapta bhāvayanti phalārthinaḥ // BndP_2,10.89 //
eteṣāṃ mānasī kanyā yaśodā nāma viśrutā /
matā yā jananī devī khaṭvāṅgasya mahātmanaḥ // BndP_2,10.90 //
yajñe yasya purā gītā gāthāgītairmaharṣibhiḥ /
agnerjanma tadā dṛṣṭvā śāṇḍilyasya mahātmanaḥ // BndP_2,10.91 //
yajamānaṃ dilīpaṃ ye paśyantyatra samāhitāḥ /
satyavrataṃ mahātmānaṃ te 'pi svargajito narāḥ // BndP_2,10.92 //
ājyapā nāma pitaraḥ kardamasya prajā pateḥ /
samutpannasya pulahādutpannāstasya te sutāḥ // BndP_2,10.93 //
lakiṣu teṣu vaivartāḥ kāmagoṣu vihaṅgamāḥ /
etānvaiśyagaṇāḥ śrāddhe bhāva yanti phalārthinaḥ // BndP_2,10.94 //
eteṣāṃ mānasī kanyā virajā nāma viśrutā /
yayāterjananī sādhvī patnī sā nahuṣasya ca // BndP_2,10.95 //
sukālā nāma pitaro vasiṣṭhasya mahātmanaḥ /
hairaṇyagarbhasya sutāḥ śūdrāstāṃ bhāvayantyuta // BndP_2,10.96 //
mānasā nāma te lokā vartante yatra te divi /
eteṣāṃ mānasī kanyā narmadā saritāṃ varā // BndP_2,10.97 //
sā bhāvayati bhūtāni dakṣiṇāpathagāminī /
jananī sātrasaddasyoḥ purukutsaparigrahaḥ // BndP_2,10.98 //
eteṣāmabhyupagamānmanurmanvantareśvaraḥ /
manvantarādau śrāddhāni pravartayati sarvaśaḥ // BndP_2,10.99 //
pitṝṇāmānupūrvyeṇa sarveṣāṃ dvijasattamāḥ /
tasmādetatsvadharmeṇa deyaṃ śrāddhaṃ ca śraddhayā // BndP_2,10.100 //
sarveṣāṃ rājataiḥ pātrairapi vā rajatānvitaiḥ /
dattaṃ svadhāṃ purodhāya śrāddhaṃ prīṇāti vai pitṝn // BndP_2,10.101 //
saumyāyane vāgrayaṇe hyaśvamedhaṃ tadapnuyāt /
somaścāpyāyanaṃ kṛtvā hyaganervevasvatasya ca // BndP_2,10.102 //
pitṝnprīṇāti yo vaṃśyaḥ pitaraḥ prīṇayanti tam /
pitaraḥ puṣṭikāmasya prajākāmasya vā punaḥ // BndP_2,10.103 //
puṣṭiṃ prajāstathā svargaṃ prayacchanti na saṃśayaḥ /
devakāryādapi sadā pitṛkāryaṃ viśiṣyate // BndP_2,10.104 //
devatābhyaḥ pitṝṇāṃ hi pūrvamāpyāyanaṃ smṛtam /
na hi yoga gatiḥ sūkṣmā pitṝṇāṃ na pitṛkṣayaḥ // BndP_2,10.105 //
tapasā viprasiddhena dṛśyate māsacakṣuṣā /
ityete pitaraścaiva lokā duhitaraśca vai // BndP_2,10.106 //
dauhitrā yajamānāśca proktā ye bhāvayanti yān /
catvāro mūrtimantastu trayasteṣāmamūrtayaḥ // BndP_2,10.107 //
tebhyaḥ śrāddhāni satkṛtya devāḥ kurvanti yatnataḥ /
bhaktyā prāñjalayaḥ sarveseṃdrāstadgatamānasāḥ // BndP_2,10.108 //
viśve ca sikatāścaiva pṛśnijāḥ śṛṅgiṇastathā /
kṛṣṇāḥ śvetāṃbujāścaiva vidhiva tpūjayantyuta // BndP_2,10.109 //
praśastā vātarasanā divākṛtyāstathaiva ca /
meghāśca marutaścaiva brahmādyāśca divaukasaḥ // BndP_2,10.110 //
atribhṛgvaṅgirādyāśca ṛṣayaḥ sarva eva te /
yakṣā nāgāḥ suparṇāśca kinnarā rākṣasaiḥ saha // BndP_2,10.111 //
pitṝṃste 'pūjayansarve nityameva phalārthinaḥ /
evamete mahātmānaḥ śrāddhe satkṛtya pūjitāḥ // BndP_2,10.112 //
sarvānkāmānprayacchanti śataśo 'tha sahasraśaḥ /
hitvā trailokyasaṃsāraṃ jarāmṛtyumayaṃ tathā // BndP_2,10.113 //
mokṣaṃ yogamathaiśvaryaṃ sūkṣmadehamadehinām /
kṛtsnaṃ vairāgyamānantyaṃ prayacchanti pitāmahāḥ // BndP_2,10.114 //
eśvaryaṃ vihitaṃ yogameśvaryaṃ yoga ucyate /
yogaiśvaryamṛte mokṣaḥ kathañcinnopapadyate // BndP_2,10.115 //
apakṣasyeva gamanaṃ gagane pakṣiṇo yathā /
variṣṭhaḥ sarvadharmāṇāṃ mokṣadharmaḥ sanātanaḥ // BndP_2,10.116 //
pitṝṇāṃ hi prasādena prāpyate sa mahātmanām /
muktāvaiḍūryavāsāṃsi vājināgāyutāni ca // BndP_2,10.117 //
koṭiśaścāpi ratnāniprayacchanti pitāmahāḥ /
haṃsabarhiṇayuktani muktāvaiḍhūryavanti ca // BndP_2,10.1118 //
kiṅkiṇījālanaddhāni sadā puṣpaphalāni ca /
vimānānāṃ sahasrāṇi yuktānyapsarasāṃ gaṇaiḥ // BndP_2,10.119 //
sarvakāmasamṛddhāni prayacchanti pitāmahāḥ /
prajāṃ puṣṭiṃ smṛtiṃ medhāṃ rājyamārogyameva ca /
prītā nityaṃ prayacchanti mānuṣāṇāṃ pitāmahāḥ // BndP_2,10.120 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīye upoddhātapāde pitṛrājya kalpo nāma daśamo 'dhyāyaḥ // 10//
bṛhaspatiruvāca
rājataṃ rājatāktaṃ vā pitṝṇāṃ pātramucyate /
rājatasya kathāvāpi darśanaṃ dāna meva vā // BndP_2,11.1 //
anantamakṣayaṃ svarge rājate dānamucyate /
pitṝnetena dānena satputrāstārayantyuta // BndP_2,11.2 //
rājate hi svadhā dugdhā pātre taiḥ pṛthivī purā /
svadhāṃ vā pārthibhistāta tasmin dattaṃ tadakṣayam // BndP_2,11.3 //
kṛṣṇājinasya sāṃnidhyaṃ darśanaṃ dānameva ca /
rakṣoghnaṃ brahma varcasyaṃ paśūnputrāṃśca tārayet // BndP_2,11.4 //
kanakaṃ rājataṃ pātraṃ dauhitraṃ kutupastilāḥ /
vastūni pāvanīyāni tridaṇḍīyoga eva vā // BndP_2,11.5 //
śrāddhakarmaṇyayaṃ śreṣṭho vidhirbrāhmaḥ sanātanaḥ /
āyuḥkīrtiprajaiśvaryaprajñāsaṃtativarddhanaḥ // BndP_2,11.6 //
diśidakṣiṇapūrvasyāṃ vedisthānaṃ nivedayet /
sarvato 'ratnimātraṃ ca caturasraṃ susaṃsthitam // BndP_2,11.7 //
vakṣyāmi vidhivatsthānaṃ pitṝṇāmanuśāsitam /
dhanyamāyuṣyamārogyaṃ balavarṇavivarddhanamā // BndP_2,11.8 //
tatra gartāstrayaḥ kāyārstrayo daṇḍāśca khādirāḥ /
aratnimātrāste kāryā rajataiḥ pravibhūṣitāḥ // BndP_2,11.9 //
te vitastyāyatā garttāḥ sarvataścaturaṅgulāḥ /
prāgdakṣiṇamukhānkuryātsthirānaśuṣirāṃstathā // BndP_2,11.10 //
adbhiḥ pavitrayuktābhiḥ pāvayetsatataṃ śuciḥ /
payasā hyāja gavyena śodhanaṃ cādbhireva ca // BndP_2,11.11 //
satataṃ tarpaṇaṃ hyetattṛptirbhavati śāsvatī /
iha vāmutra ya vaśī sarvakāmasamanvitaḥ // BndP_2,11.12 //
evaṃ triṣavaṇasnāto yor'cayetprayataḥ pitṝn /
mantreṇa vidhivatsamyagaśvamedhaphalaṃ labhet // BndP_2,11.13 //
tānsthāpayedamāvāsyāṃ garttānvai caturaṅgulān /
triḥsaptasaṃsthāste yajñāstrailokyaṃ dhāryate tu yaḥ // BndP_2,11.14 //
tasya puṣṭistathaiśvaryamāyuḥ saṃtatireva ca /
divi ca bhrājatelakṣmyā mokṣaṃ ca labhate kramāt // BndP_2,11.15 //
pāpmāpahaṃ pāvanīyaṃ hyaśvamedhaphalaṃ labhet /
aśvamedhaphalaṃ hyettaddvijaiḥ saṃskṛtya pūjitam // BndP_2,11.16 //
mantraṃ vakṣyāmyahaṃ tasmādamṛtaṃ brahmanirmitam /
deṃvatebhyaḥ pitṛbhyaśca mahāyogibhya eva ca // BndP_2,11.17 //
namaḥ svāhayai svadhāyai nityameva bhavatyuta /
āddhe 'vasāne śrāddhasya trirāvṛttaṃ japetsadā // BndP_2,11.18 //
piṇḍanirvapaṇe vāpi japedetaṃ samāhitaḥ /
kṣipramāyānti pitaro rakṣāṃsi pradravanti ca // BndP_2,11.19 //
pitryaṃ tu triṣu kāleṣu mantro 'yaṃ tārayatyuta /
paṭhyamānaḥ sadā śrāddhe niyatairbrahmavādibhiḥ // BndP_2,11.20 //
rājyakāmo japedetaṃ sadā mantramatandritaḥ /
vīryaśauryārthasattvāśīrāyurbuddhivivarddhanam // BndP_2,11.21 //
prīyante pitaro yena japena niyamena ca /
saptarciṣaṃ pravakṣyāmi sarvakāmapradaṃ śubham // BndP_2,11.22 //
amūrttīnāṃ samūrttināṃ pitṝṇāṃ dīptatejasām /
namasyāmi sadā teṣāṃ dhyānināṃ yogacakṣuṣām // BndP_2,11.23 //
indrādīnāṃ ca netāro daśamārīcayostathā /
saptarṣīṇāṃ pitṝṇāṃ ca tānnamasyāmi kāmadān // BndP_2,11.24 //
manvādināṃ ca netāraḥ sūryācandramasostathā /
tānnamaskṛtya sarvānvai pitṛmatsu vidhiṣvapi // BndP_2,11.25 //
nakṣatrāṇāṃ grahāṇāṃ ca vāyvagnyośca pitṝnatha /
dyāvāpṛthivyośca sadā nāmasyāmi kṛtāñjaliḥ // BndP_2,11.26 //
devarṣīṇāṃ ca netāraḥ sarvalokanamaskṛtāḥ /
trātāraḥ sarvabhūtānāṃ namasyāmi pitāmahān // BndP_2,11.27 //
prajāpatergavāṃ vahneḥ somāya ca yamāya ca /
yogeśvarebhyaśca sadā namasyāmi kṛtāñjaliḥ // BndP_2,11.28 //
pitṛgaṇebhyaḥ saptabhyo namo lokeṣu saptasu /
svayaṃbhuve namaścaiva brahmaṇe yogacakṣuṣe // BndP_2,11.29 //
etaduktaṃ ca saptārcirbrahmarṣigaṇasevitam /
pavitraṃ paramaṃ hyetacchrīmadrogavināśanam // BndP_2,11. 30 //
etena vidhinā yuktastrīnvarāṃllabhate naraḥ /
annamāyuḥ sutāścaiva dadate pitaro bhuvi // BndP_2,11.31 //
bhaktyā paramayā yuktaḥ śraddhadhāno jitendriyaḥ /
saptārci ṣaṃ japedyastu nityameva samāhitaḥ // BndP_2,11.32 //
saptadvīpasamudrāyāṃ pṛthivyāmekarāḍ bhavet /
yatkiñcitpacyate gehe bhakṣyaṃ vā bhojyameva vā // BndP_2,11.33 //
anivedya na bhoktavyaṃ tasminnayatane sadā /
kramaśaḥ kīrtayiṣyāmi balipātrāṇyataḥ param // BndP_2,11.34 //
yeṣu yacca phalaṃ proktaṃ tanme nigadataḥ śruṇu /
palāśe brahmavarcastvamaśvatthe vasubhāvanā // BndP_2,11.35 //
sarvabhūtādhipatyaṃ ca plakṣe nityabhudātdṛtam /
puṣṭiḥ prajāśca nyagrodhe buddhiḥ prajñā dhṛtiḥ smṛtiḥ // BndP_2,11.36 //
raśodhnaṃ ca yaśasyaṃ ca kāśmarīpātramucyate /
saubhāgyamuttamaṃ loke mādhūke samudātdṛtam // BndP_2,11.37 //
phalagupātreṣu kurvāṇaḥ sarvānkāmānavāpnuyāt /
parāṃ dyutimathārketu prākāśyaṃ ca viśeṣataḥ // BndP_2,11.38 //
bailve lakṣmīntathā medhāṃ nityamāyustathaiva ca /
kṣetrārāmataḍāgeṣu sarvasasyeṣu caiva ha // BndP_2,11.39 //
varṣatya jasraṃ parjanyo veṇupātreṣu kurvataḥ /
eteṣveva supātreṣu bhojanāgramaśeṣataḥ // BndP_2,11.40 //
sadā dadyātsa yajñānāṃ sarveṣāṃ phalamāpnuyāt /
pitṛbhyaḥ puṣpamālyāni sugandhāni ca tatparaḥ // BndP_2,11.41 //
sadā dadyātkriyāyuktaḥ śa vibhāti divākaraḥ /
guggulādīṃstathā dhūpānpitṛbhyo yaḥ prayacchati // BndP_2,11.42 //
saṃyuktānmadhusarpirbhyaṃ so 'gniṣṭomaphalaṃ labhet /
dhūpaṃ gandhaguṇopetaṃ kṛtvā pitṛparāyaṇaḥ // BndP_2,11.43 //
labhate ca suśarmāṇi iha cāmutra cobhayoḥ /
dadyādevaṃ pitṛbhyāstu nityameva hyatandritaḥ // BndP_2,11.44 //
dīpaṃ pitṛbhyaḥ prayataḥ sadā yastu prayacchati /
gatiṃ cāpratimaṃ cakṣustasmātsalabhate śubham // BndP_2,11.45 //
tejasā yaśasā caiva kāntyā cāpi balena ca /
bhuvi prakāśo bhavati brājate ca triviṣṭape // BndP_2,11.46 //
apsarobhiḥ parivṛto vimānāgre ca modate /
gandhapuṣpaiśca dhūpaiśva japāhutibhireva ca // BndP_2,11.47 //
phalamūlanamaskāraiḥ pitṝṇāṃ prayataḥ śuciḥ /
pūjāṃ kṛtvā dvijānpaścātpūjayedannasaṃpadā // BndP_2,11.48 //
śrāddhakāleṣu niyataṃ vāyubhūtāḥ pitāmahāḥ /
āviśanti dvijāñchreṣṭhāṃstasmādetadbravīmi te // BndP_2,11.49 //
vastrai ratnapradānaiśca bhakṣyaiḥ peyaistathaiva ca /
gobhiraśvaistathā grāmaiḥ pūjayeddvijasattamān // BndP_2,11.50 //
bhavanti pitaraḥ prītāḥ pūjiteṣu dvijātiṣu /
tasmādyatnena vidhivatpūjayeta dvijānsadā // BndP_2,11.51 //
savyottarābhyāṃ pāṇibhyāṃ kuryādullekhanaṃ dvijāḥ /
prokṣaṇaṃ ca tataḥ kuryācchrāddhakarmaṇyatandritaḥ // BndP_2,11.52 //
darbhānpiṇḍāṃstathā bhakṣyānpuṣpāṇi vividhāni ca /
gandhadānamalaṅkāramekaikaṃ nirvaped budhaḥ // BndP_2,11.53 //
peṣayitvāñjanaṃ samyagviśveṣāmuttarottaram /
abhyaṅgaṃ darbhaviñjūlaistribhiḥ kuryādyathāvidhi // BndP_2,11.54 //
apasavyaṃ vitṛbhayaśca dadyādañjanamuttamam /
nipātya jānu sarveṣāṃ vastrārthaṃ sūtrameva vā // BndP_2,11.55 //
khaṇḍanaṃ prokṣaṇaṃ caiva tathaivollekhanaṃ dvijaḥ /
sakṛddevapitṝṇāṃ syātpitṝṇāṃ tribhirucyate // BndP_2,11.56 //
ekaṃ pavitraṃ hastena pitṝnasarvānsakṛtsakṛt /
cailamantreṇa piṇḍebhyo dattvādarśāñjine hi tam // BndP_2,11.57 //
sadā sarpistilairyuktāṃstrīnpiṇḍānnirvapedbhuvi /
jānu kṛtvā tathā savyaṃ bhūmau pitṛparāyaṇaḥ // BndP_2,11.58 //
pitṝnpitāmahāṃścaiva tathaiva prapitāmahān /
āhūya ca pitṝnprāñcaḥ pitṛtīrthena yatnataḥ // BndP_2,11.59 //
piṇḍānparikṣipetsamyagapasavyamatandritaḥ /
annādyaireva mukhyaiścabhakṣyaiścaiva pṛthagvidhaiḥ // BndP_2,11.60 //
pṛthaṅmātāmahānāṃ tu kecidicchanti mānavāḥ /
trīnpiṇḍānānupūrvyeṇa sāṃguṣṭhānpuṣṭivarddhanān // BndP_2,11.61 //
jānvantarābhyāṃ yatnena piṇḍāndadyādyathākramam /
savyottarābhyāṃ pāṇibhyāṃ dhārārthaṃ mantramuccaran // BndP_2,11.62 //
namo vaḥ pitaraḥ śoṣāyeti sarvamatandritaḥ /
dakṣiṇasyāṃ tu pāṇibhyāṃ prathamaṃ piṇḍamutsṛjet // BndP_2,11.63 //
namo vaḥ pitaraḥ saumyaḥ paṭhannevamatandritaḥ /
savyottarābhyāṃ pāṇibhyāṃ dharmer'dhaṃ samatandritaḥ // BndP_2,11.64 //
ulūkhalasya lekhāyāmudapātrāvasecanam /
kṣaumaṃ sūtraṃ navaṃ dadyācchāṇaṃ kārpāsakaṃ tathā // BndP_2,11.65 //
patrorṇaṃ paṭṭasūtraṃ ca kauśeyaṃ parivarjayet /
varjayedyakṣaṇaṃ yajñe yadyapyahatavastrajām // BndP_2,11.66 //
na prīṇanti tathaitāni dātu ścāpyahitaṃ bhavet /
śreṣṭhamāhustrikakudamañjanaṃ nityameva ca // BndP_2,11.67 //
kṛṣṇebhyaśca telaistailaṃ yatnātsuparirakṣitam /
candanāguruṇī cobhe tamālośīrapadmakam // BndP_2,11.68 //
dhūpaśca guggalaḥ śreṣṭasturuṣkaḥ śveta eva ca /
śuklāḥ sumanasaḥ śreṣṭhāstathā padmotpalāni ca // BndP_2,11.69 //
gandharūpopapannāni cāraṇyāni ca kṛtsnaśaḥ /
tathā hi sumanā nāḍīrūpikāsmakuraṇḍikā // BndP_2,11.70 //
puṣpāṇi varjanīyāni śrāddhakarmaṇi nityaśaḥ /
yathā gandhādapetāni cogragandhāni yāni ca // BndP_2,11.71 //
varjanīyāni puṣpāṇi puṣṭimanviccatā sadā /
dvijātayo yathoddiṣṭā niyatāḥ syurudaṅmukhāḥ // BndP_2,11.72 //
pūjayedyajamānastu vidhivadyakṣiṇāmukhaḥ /
teṣāmabhimukho dadyāddarbhatpiṇḍāṃśca yatnataḥ // BndP_2,11.73 //
anena vidhinā sākṣādarcitāḥ syuḥ pitāmahāḥ /
haritā vai sa piñjālāḥ puṣṭāḥ snigdhāḥ samāhitāḥ // BndP_2,11.74 //
ratnimātrāḥ pramāṇena vitṛtīrthena saṃsmṛtāḥ /
upamūle tathā nīlā viṣṭarārthaṃ kuśottamāḥ // BndP_2,11.75 //
tathā śyāmākanīvārā dūrvā ca samudāhṛtā /
pūrvaṃ kīrttimatāṃ śreṣṭho babhūvāśvaḥ prajāpatiḥ // BndP_2,11.76 //
tasya bālā nipatitā bhūmau kāśatvāmāgatāḥ /
tasmāddeyāḥ sadā kāśāḥ śrāddhakarmasu pūjitāḥ // BndP_2,11.77 //
piṇḍanirvapaṇaṃ teṣu karttavyaṃ bhūtimicchatā /
prajāḥ puṣṭidyutiprajñākīrttikāntisamanvitāḥ // BndP_2,11.78 //
bhavanti rucirā nityaṃ vipāpmāno 'ghavarjitāḥ /
sakṛdevāstaredyarbhānpiṇḍārthe dakṣiṇāmukhaḥ // BndP_2,11.79 //
prāgdakṣiṇāgrānniyato vidhi cāpyatra vakṣyati /
na dīno nāpi vā kruddho na caivānyamanā naraḥ /
ekatra cādhāya manaḥ śrāddhaṃ kuryātsamāhitaḥ // BndP_2,11.80 //
nihanmi sarvaṃ yadamedhyavadbhaveddhataśca sarve suradānavā mayā /
rakṣāṃsi yakṣāḥ sapiśācasaṃghā hatā mayā yātudhānāśca sarve // BndP_2,11.81 //
etena mantreṇa tu saṃyatātmā tāṃ vai vediṃ sakṛdullikhya dhīraḥ /
śivāṃ hi buddhiṃ dhruvamicchamānaḥ kṣipeddvicātirdiśamuttarāṃ gataḥ // BndP_2,11.82 //
evaṃ pitryaṃ dṛṣṭamantraṃ hi yasyatasyāsurā varjayantīha sarve /
yasmindeśe paṭhyate mantra eṣa taṃ vai deśaṃ rākṣasā varjayanti // BndP_2,11.83 //
annaprakārānaśucīnasādhūnsaṃvīkṣate no spṛśaṃśvāpi dadyāt /
pavitrapāṇiśca bhavenna vā hi yaḥ pumānna kāryasya phalaṃ samaśnute // BndP_2,11.84 //
anena vidhinā nityaṃ śrāddhaṃ kuryāddhi yaḥ sadā /
manasā kāṅkṣate yadyattattadyadyuḥ pitamahāḥ // BndP_2,11.85 //
pitaro hṛṣṭamanaso rakṣāṃsi vimanāṃsi ca /
bhavantyevaṃ kṛte śrāddhe nityameva prayatnataḥ // BndP_2,11.86 //
śūdrāḥ śrāddheṣvavikṣīraṃ balvajā upalāstathā /
viraṇāścotuvālāśca laḍvā varjyāśca nityaśaḥ // BndP_2,11.87 //
evamādīnyayajñāni tṛṇāni parivarjayet /
añjanābhyajanaṃ gandhānsūtrapraṇayanaṃ tathā // BndP_2,11.88 //
kāśeḥ punarbhavaiḥ kāryamaśvamedhaphalaṃ labhet /
kāśāḥ punarbhavā ye ca barhiṇo hyupabarhiṇaḥ // BndP_2,11.89 //
ityete pitaro devā devāśca pitaraḥ punaḥ /
puṣpagandhavibhūṣāṇāmeṣa mantra udāhṛtaḥ // BndP_2,11.90 //
āhṛtya dakṣiṇāgniṃ tu homārthaṃ vai prayatnataḥ /
anyārthe laukikaṃ vāpi juhuyātkarmasiddhaye // BndP_2,11.91 //
antarvidhāya samidhastato dīpto vidhīyate /
samāhitena manasā praṇīyāgniṃ samantataḥ // BndP_2,11.92 //
agnaye kavyavāhāya svadhā aṅgirase namaḥ /
somāya vai pitṛmate svadhā aṅgirase punaḥ // BndP_2,11.93 //
yamāya vaivasvataye svadhānama iti dhruvam /
ityete homamantrāstu trayāṇāmanupūrvaśaḥ // BndP_2,11.94 //
dakṣiṇenāgnaye nityaṃ somāyottaratastathā /
etayorantare nityaṃ juhuyādvai vivasvate // BndP_2,11.95 //
upahāraḥ svadhākārastathaivollekhanaṃ ca yat /
homajapye namaskāraḥ prokṣaṇaṃ ca viśeṣataḥ // BndP_2,11.96 //
bahuhavyendhane cāgnau susamiddhe tathaiva ca /
añjanābyañjanaṃ caiva piṇḍanirvapaṇaṃ tathā // BndP_2,11.97 //
aśvamedhaphalaṃ caitatsamiddhe yatkṛtaṃ dvijaiḥ /
kriyā sarvā yathoddiṣṭāḥ prayatnena samācaret // BndP_2,11.98 //
bahuhavyendhane cāgnau susamiddhe viśeṣataḥ /
vidhūme lelihāne ca hotavyaṃ karmasiddhaye // BndP_2,11.99 //
aprabuddhe samiddhe vā juhuyādyo hutāśane /
yajamāno bhave dandhaḥ so 'mutreti hi naḥ śrutam // BndP_2,11.100 //
alpendhano vā rūkṣo 'gnirvasphuliṅgaśca sarvaśaḥ /
jvālādhūmāpasavyaśca sa tu vahnirasiddhaye // BndP_2,11.101 //
durgandhaścaiva nīlaśca kṛṣṇaścaiva viśeṣataḥ /
bhūmiṃ vagāhate yatra tatra vidyātparābhavat // BndP_2,11.102 //
arciṣmān piṇḍitaśikhaḥ sarppikāñjanasannibhaḥ /
snigdhaḥ pradakṣiṇaścaiva vahniḥ syātkāryasiddhaye // BndP_2,11.103 //
naranārīgaṇebhyaśca pūjāṃ prāpnoti śāśvatīm /
akṣayaṃ pūjitāstena bhavanti pitaro 'gnayaḥ // BndP_2,11.104 //
bilvoduṃbarapatrāṇi phalāni samidhastathā /
śrāddhe mahāpavitrāṇi medhyāni ca viśeṣataḥ // BndP_2,11.105 //
pavitraṃ ca dvijaśreṣṭhāḥ śuddhaye janmakarmaṇām /
pātreṣu phalamuddiṣṭaṃ yanmayā śrāddhakarmaṇi // BndP_2,11.106 //
tadeva kṛtsnaṃ vijñeyaṃ samitsu ca yathākramam /
kṛtvā samāhitaṃ cittamāgneyaṃ vai karomyaham // BndP_2,11.107 //
anujñātaḥ kuruṣveti tathaiva dvijasattamaiḥ /
ghṛtamādāya pātre ca juhuyāddhavyavāhane // BndP_2,11.108 //
palāśaplakṣanyagrodhaplakṣāśvatthavikaṅkatāḥ /
uduṃbarastathābilvaścandano yajñiyāśca ye // BndP_2,11.109 //
saralo devadāruśca śālaśca kadirastathā /
samidarthe praśastāḥ syurete vṛkṣā viśeṣataḥ // BndP_2,11.110 //
grāmyāḥ kaṇṭakinaścaiva yājñiyā ye ca kecana /
pūjitāḥ samidarthaṃ te pitṝṇāṃ vacanaṃ yathā // BndP_2,11.111 //
samidbhiḥ ṣaṭphaleyābhirjuhuyādyo hutāśanam /
phalaṃ yatkarmaṇastasya tanme nigadataḥ śṛṇu // BndP_2,11.112 //
akṣayaṃ sarvakāmīyamaśvamedhaphalaṃ hi tat /
śleṣmāntako naktamālaḥ kapitthaḥ śālmalistathā // BndP_2,11.113 //
nīpo vibhītakaścaiva śrāddhakarmaṇi garhitāḥ /
cirabilvastathā kolastidukaḥ śrāddhakarmaṇi // BndP_2,11.114 //
balvajaḥ kovidāraśca varjanīyāḥ samantataḥ /
śakunānāṃ nivāsāṃśca varjayeta mahīruhān // BndP_2,11.115 //
anyāṃścaivaṃvidhānsarvānnayajñīyāṃśca varjayet /
svadheti caiva mantrāṇāṃ pitṝṇāṃ vacanaṃ yathā /
svāheti caiva devānāṃ yajñakarmaṇyudāhṛtam // BndP_2,11.116 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīye
upoddhātapāde śrāddhakalpe samidvarṇana nāmaikādaśo 'dhyāyaḥ // 11//
bṛhaspatiruvāca
sakṛdabhyarcitāḥ prītā bhavanti pitaro 'vyayāḥ /
yogātmāno mahātmāno vipāpmāno mahaujasaḥ // BndP_2,13.1 //
pretya ca svargalokāya kāmaiśca bahulaṃ bhuvi /
yeṣu vāpyanugṛhṇanti mokṣaprāptiḥ krameṇa tu // BndP_2,13.2 //
tāni vakṣyāmyahaṃ saumya sarāṃsi saritastathā /
tīrthāni caiva puṇyāni deśāṃśchailāṃstathāśramān // BndP_2,13.3 //
puṇyo hi triṣu lokeṣu sadaivāmarakaṇṭakaḥ /
parvatapravaraḥ puṇyaḥ siddhayāraṇasevitaḥ // BndP_2,13.4 //
yatra varṣasahasrāṇi prayutānyarbudāni ca /
tapaḥ suduścaraṃ tepe bhagavānaṅgirāḥ purā // BndP_2,13.5 //
yatra mṛtyorgatirnnāsti tathaivāsurarakṣasām /
na bhayaṃ naiva cālakṣmīryāvadbhūmirddhariṣyati // BndP_2,13.6 //
tapasā tejasā tasya bhrajate sa nagottamaḥ /
śṛṅge mālyavato nityaṃ vahniḥ saṃvarttako yathā // BndP_2,13.7 //
mṛdavastu sugandhāśca hemābhāḥ priyadarśanāḥ /
śāntāḥkuśā iti khyātāḥ paridakṣiṇanarmadām // BndP_2,13.8 //
dṛṣṭavānsvargasopānaṃ bhagavānaṅgirāḥ purā /
agnihotre mahātejāḥ prastārārthaṃ kuśottamān // BndP_2,13.9 //
teṣu darbheṣu yaḥ piṇḍānmarakaṇṭaṭakaparvate /
dadyātsakṛdapi prājñastasya vakṣyāmi yatphalam // BndP_2,13.10 //
tadbhavatyakṣayaṃ śrāddhaṃ pitṝṇāṃ prītivardhanam /
antarddhānaṃ ca gacchanti kṣetramāsādya tatsadā // BndP_2,13.11 //
tatra jvālāsaraḥ puṇyaṃ dṛśyate cāpi parvasu /
saśalyānāṃ ca sattvānāṃ viśalyakaraṇī nadī // BndP_2,13.12 //
prāgdakṣiṇāyatāvarttā vāpī sā sunagottame /
kaliṅgadeśapaścārddhe śṛṅge mālyavato vibhoḥ // BndP_2,13.13 //
siddhikṣetramṛṣiśreṣṭhā yaduktaṃ paramaṃ bhuvi /
saṃmataṃ devadaityānāṃ ślokaṃ cāpyuśanā jagau // BndP_2,13.14 //
dhanyāste puruṣā loke ye prāpyāmarakaṇṭakam /
pitṝnsaṃtarpayiṣyantiśrāddhe pitṛparāyaṇāḥ // BndP_2,13.15 //
alpena tapasā siddhiṃ gamiṣyanti na saṃśayaḥ /
sakṛdevārcitāstatra svargamāmarakaṇṭake // BndP_2,13.16 //
mahendraḥparvataḥ puṇyo ramyaḥ śakraniṣevitaḥ /
tatrāruhya bhavetpūtaḥ śrāddhaṃ caiva mahāphalam // BndP_2,13.17 //
vailāṭaśikhare yuktvā divyaṃ cakṣuḥ pravartate /
adhṛṣyaścaiva bhūtānāṃ devavaccarate mahīm // BndP_2,13.18 //
saptagodāvare caiva gokarṇe ca tapovane /
aśvamedhaphalaṃ snātvā tatra dattvā bhavettataḥ // BndP_2,13.19 //
dhūtapāpasthalaṃ prāpya pūtaḥ snātvā bhavennaraḥ /
rudrastatra tapastepe devadevo maheśvaraḥ // BndP_2,13.20 //
gokarṇe nihitaṃ devair nāstikānāṃ nidarśanam /
abrāhmaṇasya sāvitrīṃ paṭhatastu praṇaśyati // BndP_2,13.21 //
devarṣibhavane śṛṅge siddhacāraṇasevite /
āruhyataṃ niya mavāṃstato yāti triviṣṭapam // BndP_2,13.22 //
divyaiścandanavṛkṣaiśca pādapairupaśobhitam /
āpaścandanasaṃyuktāḥ spandeti satataṃ tataḥ // BndP_2,13.23 //
nadī pravartate tābhyastāmraparṇīti nāmataḥ /
yā candanamahākhaṇḍāddakṣiṇaṃ yāti sāgaram // BndP_2,13.24 //
nadyāstasyāśca tāmrāyāstūhyamānā mahodadhau /
śaṅkhā bhavanti śuktyaśca jāyate yāsu mauktikam // BndP_2,13.25 //
udakānayanaṃ kṛtvā śaṅkhamauktikasaṃyutam /
ādhibhirvyādhibhiścaiva muktā yāntyamarāvatīm // BndP_2,13.26 //
candanebhyaḥ prasūtānāṃ śaṅkhānāṃ mauktikasya vā /
pāpakarttṝnapi pitṝṃstārayanti yathāśruti // BndP_2,13.27 //
candratīrthe kumāryāṃ ca kāverīprabhave kṣaye /
śrīparvatasya tīrtheṣu vaikṛte ca tathā girau // BndP_2,13.28 //
ekasthā yatra dṛśyante vṛkṣāhyauśīraparvate /
palāśāḥ khadirā bilvāḥ plakṣāśvatthavikaṅkatāḥ // BndP_2,13.29 //
evaṃ dvimaṇḍalāviddhaṃ vijñeyaṃ dvijasattamāḥ /
asmiṃstyaktvā janoṃ'gāti kṣipraṃ yātyamarāvatīm // BndP_2,13.30 //
śrīparvatasya tīrthe tu vaikṛte ca tathā girau /
karmāṇi tu prayuktā ni siddhyanti prabhavāpyaye // BndP_2,13.31 //
duṣprayuktā hi pitṛṣu suprayogā bhavantyuta /
pitṝṇāṃ duhitā puṇyā narmadā saritāṃ varā // BndP_2,13.32 //
yatra śrāddhāni dattāṃni hyakṣayāṇi bhavantyuta /
māṭharasya vane puṇye siddhacāraṇasevite // BndP_2,13.33 //
antarddhānena gacchanti yuktvā tasminmahā girau /
vindhye caiva girau puṇye dharmādharmanidarśanīm // BndP_2,13.34 //
dhārāṃ pāpā na paśyanti dhārāṃ paśyanti sādhavaḥ /
tatra taddṛśyate pāpaṃ keṣāṃ citpāpakarmaṇām // BndP_2,13.35 //
kailāse yā mataṅgasya vāpī pāpaniṣūdanī /
snātvā tasyā divaṃ yānti kāmacārā vihaṅgamāḥ // BndP_2,13.36 //
śaurpārake tathā tīrthe parvate pālamañjare /
pāṇḍukūpe samudrānte piṇḍārakataṭe tathā // BndP_2,13.37 //
vimale ca vipāpe ca saṃkalpaṃ prāpya cākṣayam /
śrīvṛkṣe citrakūṭe ca jaṃbūmārge ca nityaśaḥ // BndP_2,13.38 //
asitasya girau puṇye yogācāryasya dhīmataḥ /
tatrāpi śrāddhamānantyamasitāyāṃ ca nityaśaḥ // BndP_2,13.39 //
puṣkareṣvakṣayaṃ śrāddhaṃ tapaścaiva mahāphalamā /
mahodadhau prabhāse ca tadvadeva vinirdiśet // BndP_2,13.40 //
devikāyāṃ vṛṣo nāma kūpaḥ siddhaniṣevitaḥ /
samutpatanti tasyāpo gavāṃ śabdena nityaśaḥ // BndP_2,13.41 //
yogeśvaraiḥ sadā juṣṭaḥ sarvapāpabahiṣkṛtaḥ /
dadyācchrāddhaṃ tu yastasmiṃstasya vakṣyāmi yatphalam // BndP_2,13.42 //
akṣayaṃ sarvakāmīyaṃ śrāddhaṃ prīṇāti vai pitṝn /
jātavedaḥ śilā tatra sākṣādagneḥ sanātanāt // BndP_2,13.43 //
śrāddhāni cāgnikāryaṃ ca tatra kuryātsadā kṣayam /
yastvagniṃ praviśettatra nākapṛṣṭhe sa modate // BndP_2,13.44 //
agniśāntaḥ punarjātastatra dattaṃ tato 'kṣayam /
daśāśvamedhike tīrthe tīrthe pañcāśvamedhike // BndP_2,13.45 //
yathoddiṣṭaphalaṃ teṣāṃ kratūnāṃ nātra saṃśayaḥ /
khyātaṃ hayaśiro nāma tīrthaṃ sadyo varapradam // BndP_2,13.46 //
śrāddhaṃ tatra sadākṣayyaṃ dātā svarge ca modate /
śrāddhaṃ suṃdanisuṃde ca deyaṃ pāpaniṣū danam // BndP_2,13.47 //
śrāddhaṃ tatrākṣayaṃ proktaṃ japahomatapāṃsi ca /
jatuṅge śubhe tīrthe tarpayetsatataṃ pitṝn // BndP_2,13.48 //
dṛśyate parvasu cchāyā yatra nityaṃ divaukasām /
pṛthivyāmakṣayaṃ dattaṃ virajā yatra pādapaḥ // BndP_2,13.49 //
yogeśvaraiḥ sadā juṣṭaḥ sarvapāpabahiṣkṛtaḥ /
dadyācchrāddhaṃ tu yastasmiṃstasya vakṣyāmi yatphalam // BndP_2,13.50 //
arcitāstena vai sākṣādbhavanti pitaraḥ sadā /
asmiṃlloke vaśī ca syātpretya svarge mahī yate // BndP_2,13.51 //
prāyaśo madravā puṇyā śivo nāma hradastathā /
tatra vyāsasaraḥ puṇyaṃ divyo brahmahradastathā // BndP_2,13.52 //
ūrjjantaḥ parvataḥ puṇyo yatra yogeśvarālayaḥ /
atraiva cāśramaḥ puṇyo vasiṣṭhasya mahātmanaḥ // BndP_2,13.53 //
ṛgyajuḥ sāmaśirasaḥ kapotāḥ puṣpasāhvayāḥ /
ākhyāna pañcamā vedāḥ sṛṣṭā hyete svayaṃbhuvā // BndP_2,13.54 //
gatvaitānmucyate pāpaddvijo vahniṃ samāśrayan /
śrāddhaṃ cānantyameteṣu japahomatapāṃsi ca // BndP_2,13.55 //
puṇḍarīke mahātīrthe puṇḍarīkasamaṃ phalam /
brahmatīrthe mahāprājña sarvayajñasamaṃ phalam // BndP_2,13.56 //
siṃdhusāgarasaṃbhede tathā pañcanade kṣayam /
virajāyāṃ tathā puṇyaṃ madravāyāṃ ca parvate // BndP_2,13.57 //
deyaṃ saptanade śrāddhaṃ mānase vā viśeṣataḥ /
mahākūṭe hyanante ca girau trikakude tathā // BndP_2,13.58 //
saṃdhyāyāṃ ca mahānadyāṃ dṛśyate mahādadbhutam /
aśraddadhānaṃ nābhyeti sā cābhyeti dhṛtavratam // BndP_2,13.59 //
saṃśrayitvaikamekena sāyāhnaṃ prati nityaśaḥ /
tasmindeyaṃ sadā śrāddhaṃ pitṝṇāmakṣayārthinām // BndP_2,13.60 //
kṛtātmā vākṛtātmā ca yatra vijñāyate naraḥ /
svargamārgapradaṃ nāma tīrthaṃ sadyo varapradam // BndP_2,13.61 //
cīrāṇyutsṛjya yasmiṃstu divaṃ saptarṣayo gātāḥ /
adyāpi tāni dṛśyante cīrāṇyaṃbhogatāni tu // BndP_2,13.62 //
snātvā svargamavāpnoti tasmiṃstīrthettame naraḥ /
khyātamāyatanaṃ tatra nandinaḥ siddhasevitam // BndP_2,13.63 //
nandīśvarasya sā mūrttirnirācārairnadṛśyate /
dṛśyante kāñcanā yupāstvarciṣo bhāskarodaye // BndP_2,13.64 //
kṛtvā pradakṣiṇaṃ tāṃstu gacchantyānanditā divam /
sarvataśca kurukṣetraṃ sutīrthaṃ tu viśeṣataḥ // BndP_2,13.65 //
puṇyaṃ sanatkumārasya yogeśasya mahātmanaḥ /
kīrtyate ca tilāndattvā pitṛbhyovai sadākṣayam // BndP_2,13.66 //
uktamevākṣayaṃ śrāddhaṃ dharmarājaniṣevitam /
śrāddhaṃ dattamamāvāsyāṃ vidhinā ca yathākramam // BndP_2,13.67 //
puṃsaḥ sannihitāyāṃ tu kurūkṣetre viśeṣataḥ /
arcayitvā pitṝṃstatra sa putrastvanṛṇo bhavet // BndP_2,13.68 //
sarasvatyāṃ vinaśane plakṣapraśravaṇe tathā /
vyāsatīrthe dṛṣadvatyāṃ triplakṣe ca viśeṣataḥ // BndP_2,13.69 //
deyamoṅkārapavane śrāddhamakṣayamicchatā /
śakrāvatāre gaṅgāyāṃ maināke ca nagottame // BndP_2,13.70 //
yamunāprabhave caiva sarvapāpaiḥ pramucyate /
atyuṣṇāścātiśītāśca āpastasminnidarśanam // BndP_2,13.71 //
yamasya bhaginī puṣyā mārttaṇḍaduhitā śubhā /
tatrākṣayaṃ sadā śrāddhaṃ pitṛbhiḥ pūrvakīrttitam // BndP_2,13.72 //
brahmatuṇḍahrade snātvā saddayo bhavati brāhmaṇaḥ /
tasmiṃstu śrāddhamānantyaṃ japahomatapāṃsi ca // BndP_2,13.73 //
sthāṇubhūto 'carattatra vasiṣṭo vai mahātapāḥ /
adyāpi tatra dṛśyante pādapā maṇibarhaṇāḥ // BndP_2,13.74 //
tulā tu dṛśyate tatra dharmāndharmanidharśinī /
yathā vai tolitaṃ vipraistīrthānāṃ phalamuttamam // BndP_2,13.75 //
pitṝṇāṃ duhitā yogā gandhakālīti viśrutā /
caturtho brahmaṇastvaṃśaḥ parāśarakulodbhavaḥ // BndP_2,13.76 //
vyasiṣyati caturddhā vai vedaṃ dhīmānmahāmuniḥ /
mahāyogaṃ mahātmānaṃ yā vyāsaṃ janayiṣyati // BndP_2,13.77 //
acchodakaṃ nāmasarastatrācchodāsamudbhavaḥ /
matsyayonau punarjātā niyogātkāraṇena tu // BndP_2,13.78 //
tasyāstvādyāśrame puṇye puṇyakṛdbhirniṣevite /
dattaṃ sakṛdapi śrāddhamakṣayaṃ samudāhṛtam // BndP_2,13.79 //
nadyāṃ yogasamādhānaṃ dattaṃ yugapadudbhavet /
kuberatuṅge pāpaghnaṃ vyāsatīrthetathaiva ca // BndP_2,13.80 //
puṇyāyāṃ brahmaṇo vedyāṃ śrāddhamānantyamiṣyate /
siddhaistu sevitā nityaṃ dṛśyate tu kṛtātmabhiḥ // BndP_2,13.81 //
anivartanaṃ tu nandāyāṃ vedyāḥ prāguttaradiśi /
siddhikṣetraṃ surairjuṣṭaṃ yatprāpya na nivarttate // BndP_2,13.82 //
mahālaye padaṃ nyastaṃ mahādevena dhīmatā /
bhūtānāmanukaṃpārthaṃ nāstikānāṃ nidarśanam // BndP_2,13.83 //
viraje tvakṣayaṃ śrāddhaṃ pūrvameva mahālaye /
nandāyāṃ viraje caiva tathaiva ca mahālaye // BndP_2,13.84 //
ātmānaṃ tārayantīha daśapūrvāndaśāparān /
kākahrade jātismaryaṃ suvarṇamamitaujasam // BndP_2,13.85 //
kaumāraṃ ca saraḥ puṇyaṃ nāgabhogābhirakṣitam /
kumāratīrthe snātvā tu tridivaṃ yāti mānavaḥ // BndP_2,13.86 //
devālaye tapastasvā ekapādena duścaram /
nirāhāro yugaṃ divyamumātuṅgo sthito jvalan // BndP_2,13.87 //
umātuṅge bhṛgostuṅge brahmatuṅge mahālaye /
tatra śrāddhāni deyāni nityamakṣayamicchatā // BndP_2,13.88 //
akṣayaṃ tu sadā śrāddhaṃ śālagrāme samantataḥ /
duṣkṛtaṃ dṛśyate tatra pratyakṣamakṛtātmanām // BndP_2,13.89 //
pratyadeśo hyaśiṣṭānāṃ śiṣṭānāṃ ca viśeṣataḥ /
tatra devahradaḥ puṇyo brahmaṇo nāgarāṭ śuciḥ // BndP_2,13.90 //
piṇḍaṃ gṛhṇati hi satāṃ na gṛhṇātyasatāṃ sadā /
atipradīptairbhujagairbhoktumannaṃ na śakyate // BndP_2,13.91 //
pratyakṣaṃ dṛśyate dharmastīrthayornatayordvayoḥ /
kāravatyāṃ ca śāṇḍilyāṃ guhāyāṃ vāmanasya ca // BndP_2,13.92 //
gatvā caitāni pūtaḥsyācchradaddhamakṣayameva ca /
japo homastapo dhyānaṃ yatkiñcitsukṛtaṃ bhavet // BndP_2,13.93 //
brahmacaryaṃ ca yau dhatte gurubhaktiṃ śataṃ samāḥ /
evamādyāssaricchreṣṭhā yatsnānādaghamokṣaṇam /
kumāradhārā tatraiva dṛṣṭā pāpaṃ praṇaśyati // BndP_2,13.94 //
dhyānāsanaṃ tu tatraiva vyāsasyādyāpi dṛśyate /
śailaḥ kāntipurābhyāśe prāgudīcyāṃ diśi sthitaḥ // BndP_2,13.95 //
puṇya puṣkariṇī tatra kirātagaṇarakṣitā /
yasyāṃ snātvā sakṛdvipraḥ kāmānāpnoti śāśvatān // BndP_2,13.96 //
adṛśyaḥ sarvabhūtānāṃ devavaccarate mahīm // BndP_2,13.97 //
kāśyapasya mahātīrthaṃ kālasarpiriti śrutam /
tatra śrāddhāni deyāni nityamakṣayamicchatā // BndP_2,13.98 //
devadāruvane vāpi dhārāyāstu nidarśanam /
nirdhūtāni tu pāpāni dṛśyante sukṛtātmanām // BndP_2,13.99 //
bhāgīrathyāṃ prayāge tu nityamakṣayamucyate /
kālañjare daśārṇāyāṃ naimiṣe kurujāṅgale // BndP_2,13.100 //
vārāṇasyāṃ nagaryāṃ ca deyaṃ śrāddhaṃ prayatnataḥ /
tatra yogeśvaro nityaṃ tasyāṃ dattamathākṣayam // BndP_2,13.101 //
gatvā caitāni pūrtaḥ syācchrāddhamakṣayyameva ca /
jabo homastathā dhyānaṃ yatkiñcitsukṛtaṃ bhavet // BndP_2,13.102 //
lauhitye vaitaraṇyāṃ casvargavedyāṃ tathaiva ca /
sā tu devī samudrānte dṛśyate caiva nāmabhiḥ // BndP_2,13.103 //
gayāyāṃ dharmavṛṣṭhe tu sarasi brahmaṇastathā /
gayāṃ gṛdhravaṭe caiva śrāddhaṃ dattaṃ mahāphalam // BndP_2,13.104 //
himaṃ ca patate tatra samantātpañcayo janam /
bharatasyāśrame puṇye 'raṇyaṃ puṇyatamaṃ smṛtam // BndP_2,13.105 //
mataṅgasya vanaṃ tatra dṛśyate sarvamānuṣaiḥ /
sthāpitaṃ dharmasarvasvaṃ lokasyāsya nidarśanam // BndP_2,13.106 //
yaddaṇḍakavanaṃ puṇyaṃ puṇyakṛdbhirniṣevitam /
yasminprāhurviśalyeti tīrthaṃ sadyo nidarśanam // BndP_2,13.107 //
tulāmānaistathā cāpi śāstraiśca vividhaistathā /
unmaccanti tathā lagna ye vai pāpakṛto janāḥ // BndP_2,13.108 //
tṛtīyāyāṃ tathā pāde nirādhāyāṃ tu maṇḍale /
mahāhrade ca kauśikyāṃ dattaṃ śrāddhaṃ mahāphalam // BndP_2,13.109 //
muṇḍapṛṣṭe padaṃ nyastaṃ mahādevena dhīmatā /
bahudevayugāṃstaptvā tapastīvraṃ sudaścaram // BndP_2,13.110 //
alpenāpyatra kālena naro dharmaparāyaṇaḥ /
pāpmānamutsṛjatyāśu jīrṇāṃ tvacamivoragaḥ // BndP_2,13.111 //
siddhānāṃ prītijananaṃ papānāṃ ca bhayaṅkaram /
lelihānairmahāghorai rakṣyate sumahoragaiḥ // BndP_2,13.112 //
nāmnā kanakanandīti tīrthaṃ jagati viśrutam /
udīcyāṃ muṇḍapṛṣṭasya brahmarṣigaṇasevitam // BndP_2,13.113 //
tatra snātvā divaṃyānti svaśarīreṇa mānavāḥ /
dattaṃ vāpi sadā śrāddhamakṣayyaṃ samudāhṛtam // BndP_2,13.114 //
ṛṇaistribhistataḥ snātvā niṣkrīṇāti narastanum /
mānase sarasi snātvā śrāddhaṃnirvarttayettataḥ // BndP_2,13.115 //
tīre tu sarasastasya devasyā yatanaṃ mahat /
āruhya tu japaṃstatra siddho yāti divaṃ tataḥ // BndP_2,13.116 //
uttaraṃ mānasaṃ gatvāsiddhiṃ prāpnotyanuttamām /
snātvā tasminsaraśreṣṭhe dṛśyate mahādadbhutam // BndP_2,13.117 //
divaścyutā mahābhāgā hyantarikṣe virājate /
gaṅgā tripathagā devī viṣṇupādāccyutā satī // BndP_2,13.118 //
ākāśe dṛśyate tatra toraṇaṃ sūryasannibham /
jāṃbūnadamayaṃ puṇyaṃ svagadvāramivāyatam // BndP_2,13.119 //
tataḥ pravarttate bhūyaḥ sarvasāgaramaṇḍikā /
pāvanī sarvabhūtānāṃ dharmajñānāṃ viśeṣataḥ // BndP_2,13.120 //
candrabhāgā ca siddhuśca śubhe mānasasaṃbhave /
sāgaraṃ paścimaṃ yāto divyaḥ siṃdhunado varaḥ // BndP_2,13.121 //
parvato himavānnāma nānādhātuvibhūṣitaḥ /
āyato vai sahasrāṇi yojanānāṃ bahuni tu // BndP_2,13.122 //
siddhacāraṇasaṃkīrṇā devarṣigaṇasevitā /
tatra puṣkariṇī ramyā suṣumṇā nāma nāmataḥ // BndP_2,13.123 //
daśavarṣasahasrāṇi tasyāṃ snātastu jīvati /
śrāddhaṃ bhavati cānantaṃ tatra dattaṃ mahodayam // BndP_2,13.124 //
tārayecca sadā śrāddhe daśapūrvāndaśāparān /
sarvatra himavānpuṇyo gaṅgā puṇyā samantataḥ // BndP_2,13.125 //
samudragāḥ samudrāśca sarve puṇyāḥ samantataḥ /
evamādiṣu cānyeṣu śrāddhaṃ nirvartayedbudhaḥ // BndP_2,13.126 //
puto bhavati vai snātvā hutvā dattvā tathaiva ca /
śelasānuṣu śṛṅgeṣu kandareṣu guhāsu ca // BndP_2,13.127 //
upahvaranitaṃbeṣu tathā prasravaṇeṣu ca /
pulineṣvāpagānāṃ ca tathaiva prabhaveṣu ca // BndP_2,13.128 //
mahodadhau gavāṃ goṣṭe saṃgameṣu vaneṣu ca /
susaṃmṛṣṭopalipteṣu tdṛdyeṣu surabhiṣvatha // BndP_2,13.129 //
gomayenopalipteṣu vivikteṣu gṛheṣu ca /
kuryācchrāddhamathaiteṣu nityameva yathāvidhi // BndP_2,13.130 //
prāgdakṣiṇāṃ diśaṃ gatvā sarvakāmacikīrṣayā /
evameteṣu sarveṣu śrāddhaṃ kuryādatandritaḥ // BndP_2,13.131 //
eteṣveva tu medhāvī brāhmīṃ siddhimavāpnuyāt /
traivarṇavihitaiḥ sthāne dharme varṇāśrame rataiḥ // BndP_2,13.132 //
kaupasthānaṃ ca saṃtyāgātprāpyate pitṛpūjanam /
tīrthānyanusaranvīraḥ śraddadhānaḥ samāhitaḥ // BndP_2,13.133 //
kṛtapāpo 'pi śudhyeta kiṃ punaḥ śubhakarmakṛt /
tiryagyoniṃ na gacchecca kudeśe ca na jāyate // BndP_2,13.134 //
svargī bhavati vipro vai mokṣopāyaṃ ca vindati /
aśraddadhānaḥ pāpāyurnāstiko 'cchinnasaṃśayaḥ // BndP_2,13.135 //
hetuniṣṭhaśca pañcaite na tīrthe phalabhāginaḥ /
gurutīrthe parā siddhistīrthānāṃ paramaṃ padam // BndP_2,13.136 //
dhyānaṃ tīrthaṃ paraṃ tasmādbrahmatīrthaṃ sanātanam /
upavāsātparaṃ dhyānamindriyāṇāṃ nivarttanam // BndP_2,13.137 //
upavāsanibaddhairhi prāṇaireva punaḥ punaḥ /
prāṇāpānau vaśe kṛtvā vaśagānīndiyāṇi ca // BndP_2,13.138 //
buddhiṃ manasi saṃyamya sarveṣāṃ tu nivarttanam /
pratyāhāraṃ kṛtaṃ viddhi mokṣopāyamasaṃśayam // BndP_2,13.139 //
indriyāṇāṃ mano ghoraṃ buddhyādīnāṃ vivarttanam /
anā hāro kṣayaṃ yāti vidyādanaśanaṃ tapaḥ // BndP_2,13.140 //
nigrahe buddhimansoranyabuddhirna jāyate /
kṣīṇeṣu sarvadoṣeṣu kṣīṇeṣvevendriyeṣu ca // BndP_2,13.141 //
parinirvāti śuddhātmā yathā vahniranidhanaḥ /
kāraṇebhyo guṇebhyaśca vyaktāvyaktācca kutsnaśaḥ // BndP_2,13.142 //
niyojayati kṣetrajñaṃ tebhyoyogena yogavit /
tasya nāsti gatiḥ sthānaṃ vyaktāvyakte ca sarvaśaḥ /
na sannāsanna sadasannaiva kiñcidavasthitaḥ // BndP_2,13.143 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīya upoddhātapāde śrāddhakalpe puṇyadeśānukīrttanaṃ nāma trayodaśo 'dhyāyaḥ // 13//
bṛhaspatiruvāca
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi sarvadānaphalāni ca /
śrāddhakarmaṇi medhyāni varjanīyāni yāni ca // BndP_2,14.1 //
himaprapatane kuryādā haredvā himaṃ tataḥ /
agnihotramupāyuṣyaṃ pavitraṃ paramaṃ hitam // BndP_2,14.2 //
naktaṃ tu varjayecchrāddhaṃ rāhoranyatra darśanāt /
sarvasvenāpi karttavyaṅkṣipraṃ vai rāhudarśane // BndP_2,14.3 //
uparāge na kuryādyaḥ paṅke gauriva sīdati /
kurvāṇastattaretpāpaṃ satī nauriva sāgare // BndP_2,14.4 //
vaiśvadevaṃ ca saumyaṃ ca khaḍgamāṃsaṃ paraṃ haviḥ /
viṣāṇavarjaṃ khaḍgasya mātsaryānnāśayāmahe // BndP_2,14.5 //
tvāṣṭrā vai yajamānena deveśena mahātmanā /
pibañchacīpatiḥ somaṃ pṛthivyāṃ madhyagaḥ purā // BndP_2,14.6 //
śyāmākāstatra utpannāḥ pitrarthamaparajitāḥ /
vipruṣastasya nāsābhyāmāsaktābhyāṃ tathekṣavaḥ // BndP_2,14.7 //
śreṣmalāḥ śītalāḥ snigdhā madhurāśca tathekṣavaḥ /
śyāmākairikṣubhiścaiva pitṝṇāṃ sarvakāmikam // BndP_2,14.8 //
kuryādāgrayaṇaṃ yastu sa śīghraṃ siddhimāpnuyāt /
śyāmākāstu dvināmāno vihitā yajanesmṛte // BndP_2,14.9 //
yasmāttedevasṛṣṭāstu tasmātte cākṣayāḥ smṛtāḥ /
prasātikāḥ priyaṅguśca mudgāśca haritāstathā // BndP_2,14.10 //
etānyapi samānāni śyāmākānāṃ guṇaistu taiḥ /
kṛṣṇamāṣāstilāścaiva śreṣṭhāstu yavaśālayaḥ // BndP_2,14.11 //
mahāyavāśca niṣpāvāstathaiva ca madhūlikāḥ /
kṛṣṇāścaivānnalohāśca garhyāḥ syuḥ śrāddhakarmaṇi // BndP_2,14.12 //
rājamāṣāstathānye vai varjanīyāḥ prayatnataḥ /
masūrāścaiva puṇyāśca kusuṃbhaṃ śrīniketanam // BndP_2,14.13 //
varṣāsvatiyavā nityaṃ tathā vṛṣakavāsakau /
bilvāmalakamṛdvīkāpanasāmrātadāḍimāḥ // BndP_2,14.14 //
tavaśolaṃyatākṣaudrakharjūrāmralāni ca /
khaśerukovidāryaśca tālakandaṃ tathā visam // BndP_2,14.15 //
tamālaṃ śatakandaṃ ca madvasūcāntakāndikī /
kāleyaṃ kālaśākaṃ ca bhūripūrṇā suvarcalā // BndP_2,14.16 //
māṃsākṣaṃ duviśākaṃ ca bubucetā kurastathā /
kaphālakaṃ kaṇā drākṣā lakucaṃ cocameva ca // BndP_2,14.17 //
alābuṃ grīvakaṃ vīraṃ karkandhūmadhusāhvayam /
vaikaṅkataṃ nālikeraśṛṅgaja pakarūṣakam // BndP_2,14.18 //
pippalī maricaṃ caiva paṭholaṃ bṛhatīphalam /
sugandhamāṃsapīvanti kaṣāyāḥ sarva eva ca // BndP_2,14.19 //
evamādīni cānyāni varāṇi madhurāṇi ca /
nāgaraṃ cātra vai deyaṃ dīrghamūlakamava ca // BndP_2,14.20 //
vaṃśaḥ karīraḥ surasaḥ sarjakaṃ bhūstṛṇāni ca /
varjanīyāni vakṣyāmi śrāddhakarmaṇi nityaśaḥ // BndP_2,14.21 //
laśunaṃ gṛñjanaṃ caiva tathā vai palvalodakam /
karaṃbhādyāni cānyāni hīnāni rasagandhataḥ // BndP_2,14.22 //
śrāddhakarmaṇi varjyāni kāraṇaṃ cātra vakṣyate /
purā devāsure yuddhe nirjitasya baleḥ suraiḥ // BndP_2,14.23 //
śaraistu vikṣatādaṅgātpatitā raktabindavaḥ /
tata etāni jātāni laśunādīni sarvaśaḥ // BndP_2,14.24 //
tathaiva raktaniryāsā lavaṇānyauṣaraṇi ca /
śraddhakarmaṇi varjyāni yāśca nāryo rajasvalāḥ // BndP_2,14.25 //
durgandhaṃ phenilaṃ caiva tathā vai palvalodakam /
labhedyatra na gaustṛptiṃ naktaṃ yaccaiva guhyate // BndP_2,14.26 //
āvikaṃ mārgamauṣṭraṃ ca sarvamekaśaphaṃ ca yat /
māhiṣaṃ cāmaraṃ caiva payo varjyaṃ vijānatā // BndP_2,14.27 //
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi varjyāndeśānprayatnataḥ /
na draṣṭavyaṃ ca yaiḥ śrāddhaṃ śaucāśaucaṃ ca kṛtsnaśaḥ // BndP_2,14.28 //
vanyamūlaphalairbhakṣyaiḥ śrāddhaṃ kuryāttu śraddhayā /
rājaniṣṭhāmavāpnoti svargamakṣayameva ca // BndP_2,14.29 //
aniṣṭaśabdāṃ saṃkīrṇāṃ jantupyāptāmathāvilām /
pūtigandhāṃ tathā bhūmiṃ varjayecchrāddhakarmaṇi // BndP_2,14.30 //
nadyaḥ sāgaraparyantā dvāraṃ dakṣiṇapūrvataḥ /
triśaṅkorvarjayeddeśaṃ sarvaṃ dvādaśa yojanam // BndP_2,14.31 //
uttareṇa mahānadyā dakṣiṇena ca vaikaṭam /
deśāstriśaṅkavo nāma varjyā vai śrāddhakarmaṇi // BndP_2,14.32 //
kāraskarāḥ kaliṅgaśca sidhoruttarameva ca /
pranaṣṭāśramadharmāśca varjyā deśāḥ prayatnataḥ // BndP_2,14.33 //
nagnādayo na paśyeyuḥ śrāddhakarma vyavasthitam /
gacchantyetaistu dṛṣṭāni na pitṝṃśca pitāmahāṃna // BndP_2,14.34 //
śaṃyuruvāca
nagnādīnbhagavansamyagācakṣva paripṛcchataḥ /
bṛhaspatiruvāca
sarveṣāmeva bhūtānāṃ trayīsaṃvaraṇaṃ smṛtam // BndP_2,14.35 //
tāṃ ye tyajanti saṃmohātte vai nagnādayo janāḥ /
pralīyate vṛṣo yasminnirālaṃbaśca yo bṛṣe // BndP_2,14.36 //
vṛṣaṃ yastu parityajya mokṣamanyatra mārgati /
vṛṣo vedāśramastasminyo vai samyaṅna paśyati // BndP_2,14.37 //
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vaiśyo vṛṣalaḥ sa na saṃśayaḥ /
purā devāsure yuddhe nirjitairasuraistathā // BndP_2,14.38 //
pāśaṇḍā vai kṛtāstāta teṣāṃ sṛṣṭiḥ prajāyate /
vṛddhaśrāvakinirgranthāḥ śākyā jīvakakārpaṭāḥ // BndP_2,14.39 //
ye dharmaṃ nānuvarttante te vai nagnādayo janāḥ /
vṛthā jaṭī vṛthā muṇḍī vṛthā nagnaśca yo dvijaḥ // BndP_2,14.40 //
vṛthā vratī vṛthā jāpī te vai nagnādayo janāḥ /
kuladharmātigāḥ śaśvadvṛthā vṛttikalatrakāḥ // BndP_2,14.41 //
kṛtakarmadiśastvete kupathāḥ parikīrttitāḥ /
etairhi dattaṃ dṛṣṭaṃ vai śrāddhaṃ gacchati dānavān // BndP_2,14.42 //
brahmaghnaśca kṛtaghnaśca nāstiko gurutalpagaḥ /
dasyuścaiva nṛśaṃsaśca darṇane tānvisarjayet // BndP_2,14.43 //
patitāḥ krūrakarmāṇaḥ sarvāṃstānparivarjayet /
devatānāmṛṣīṇāṃ ca vivāde pravadanti ye // BndP_2,14.44 //
devāṃśca brāhmaṇāṃścaiva āmnāyaṃ yastu nindati /
asurānyātudhānāṃśca dṛṣṭamebhirvrajatyuta // BndP_2,14.45 //
brāhmaṃ kṛtayugaṃ proktaṃ tretā tu kṣatrriyaṃ yugam /
vaiśyaṃ dvāparamityāhuḥ śūdraṃ kaliyugaṃ smṛtam // BndP_2,14.46 //
kṛte 'pūjyanta pitarastretāyāṃ tu surāstathā /
yuddhāni dvāpare nityaṃ pākhaṇḍāśca kalau yuge // BndP_2,14.47 //
apamānāpaviddhaśca kukkuṭo grāmasūkaraḥ /
śvā caiva hanti śrāddhāni darśanādeva sarvaśaḥ // BndP_2,14.48 //
śvasūkaropa saṃsṛṣṭaṃ dīrgharogibhireva ca /
patitairmalinaiścaiva na draṣṭavyaṃ kathañcana // BndP_2,14.49 //
annaṃ paśyeyurete yattannārhaṃ havyakavyayoḥ /
utsraṣṭavyāḥ pradhā nārthaiḥ saṃskārastvāpado bhavet // BndP_2,14.50 //
haviṣāṃ saṃhatānāṃ ca pūrvameva vivarjayet /
sṛṣṭaṃ yuktābhiradbhiśca prokṣaṇaṃ ca vidhīyate // BndP_2,14.51 //
siddhārthakaiḥ kṛṣṇatilaiḥ kāryaṃ vāpyapavāraṇam /
gurusūryāgnivāsrāṇāṃ darśanaṃ vāpi yatnataḥ // BndP_2,14.52 //
āsanārūḍhamannādyaṃ pādopahatameva ca /
amedhyairjaṅgamairdṛṣṭaṃ śuṣkaṃ paryuṣitaṃ ca yat // BndP_2,14.53 //
asvinnaṃ paridagdhaṃ ca tathaivāgnāvalehitam /
śarkarākīṭapāṣāṇaiḥ keśairyaccāpyu pāhṛtam // BndP_2,14.54 //
piṇyākaṃ mathitaṃ caiva tathā tilayavādiṣu /
siddhīkṛtāśca ye bhakṣyāḥ pratyakṣalavaṇīkṛtāḥ // BndP_2,14.55 //
dṛṣṭvā caiva tathā doṣopāttaśvopahataṃ tathā /
vāsasā cāvadhūtāni varjyāni śrāddhakarmaṇi // BndP_2,14.56 //
saṃti vedavirodhena kecidvijñābhimāninaḥ /
ayajñaya tayo nāma te dhvaṃsaṃti yathā rajaḥ // BndP_2,14.57 //
dadhiśākaṃ tathā bhakṣyaṃ tathā cauṣadhivarjitam /
vārttākaṃ varjayecchrāddhe sarvānabhiṣavānapi /
saindhavaṃ lavaṇaṃ caiva tathā mānasasaṃbhavam // BndP_2,14.58 //
pavitre parame hyete pratyakṣamapi vartite /
agnau prakṣipya gṛṅṇīyāddhastau prakṣipya yatnataḥ // BndP_2,14.59 //
gamayenmastakaṃ caiva brahmatīrthaṃ hi tatsmṛtam /
dravyāṇāṃ prokṣaṇaṃ kāryaṃ tathaivāvapanaṃ punaḥ // BndP_2,14.60 //
nidhāya cādbhiḥ siṃcetta ttathā cāsu niveśanam /
aśmamūlaphalekṣūṇāṃ rajjūnāṃ carmaṇāmapi // BndP_2,14.61 //
vaidalānāṃ ca sarveṣāṃ pūrvavacchaucamiṣyate /
tathā dantāsthi dāruṇāṃ śṛṅgāṇāṃ cāvalekhanam // BndP_2,14.62 //
sarveṣāṃ mṛnmayānāṃ ca punardāho vidhīyate /
maṇimuktāpravālānāṃ jalajānāṃ ca sarvaśaḥ // BndP_2,14.63 //
siddhārthakānāṃ kalkena tilakalkena vā punaḥ /
syācchaucaṃ sarvabālānāmāvikānāṃ ca sarvaśaḥ // BndP_2,14.64 //
dvipadāṃ caiva sarveṣāṃ mṛdbhiradbhirvidhīyate /
ādyantayostu śaucānāmadbhiḥ prakṣālanaṃ vidhiḥ // BndP_2,14.65 //
tathā kārpāsikānāṃ ca bhasmanā samudāhṛtam /
phalapuṣpapalāśānāṃ plāvanaṃ cādbhiriṣyate // BndP_2,14.66 //
prokṣaṇaṃ hyupalepaśca bhūmeścaivāvalekhanam /
niṣeko gokramo dāhaḥ khananaṃ śuddhiriṣyate // BndP_2,14.67 //
niṣkramo 'dhvagato grāmādvāyupūtā vasuṃdharā /
puṃsāṃ catuṣpadāṃ cava mṛdbhiḥ śaucaṃ vidhīyate // BndP_2,14.68 //
evameva samuddiṣṭaḥ śaucānāṃ vidhiruttamaḥ /
anirdiṣṭamato yadyattanme nigadataḥ śṛṇu // BndP_2,14.69 //
prātargṛhāddakṣiṇapaścimena gatvā ceṣukṣepamātraṃ padaṃ vai /
kuryātpurīṣaṃ hi śiro 'vaguṇṭhya na vai spṛśejjātu śiraḥ kareṇa // BndP_2,14.70 //
śuklaistṛṇairvā kārṣṭhairvā parṇairveṇudalaina ca /
susaṃvṛtte pradeśe ca ṇantardhāya vasuṃdharām // BndP_2,14.71 //
uddhṛtyodakamādāya mṛttikāṃ caiva vāgyataḥ /
divā udaṅmukhaḥ kuryādrātrau vai dakṣiṇāmukhaḥ // BndP_2,14.72 //
dakṣiṇena tu hastena gṛhītvātha kamaṇḍalum /
śaucaṃ vāmena hastena gude tisrastu mṛttikāḥ // BndP_2,14.73 //
daśa cāpi śanairdadyādvāmahaste krameṇa tu /
ubhābhyāṃ vā punardadyāddvābhyāṃ sapta tu mṛttikāḥ // BndP_2,14.74 //
mṛdā prakṣālya pādau tu ācamya ca yathāvidhi /
āpastvādyāstrayaścaiva suryāgnyaniladevatāḥ // BndP_2,14.75 //
kuryātsaṃnihito nityamacchidre dve kamaṇḍalū /
ḥṃsavāryavanaireva yathāvatpādadhāvanam // BndP_2,14.76 //
ācamanaṃ dvitīyaṃ ca devakārye tato 'param /
upavāsastrirātraṃ tu duṣṭamukte hyudātdṛtaḥ // BndP_2,14.77 //
viprakṛṣṭeṣu kṛcchraṃ ca prāya ścittamudāhṛtam /
spṛṣṭvā śvānaṃ śvapākaṃ ca taptakṛcchraṃ samācaret // BndP_2,14.78 //
mānuṣāsthīni saṃspṛśya upoṣyaṃ śucikāraṇāt /
trirātramuktaṃ sasnehānyekarātramato 'nyathā // BndP_2,14.79 //
kāraskarāḥ kaliṅgāśca tathāndhraśabarādayaḥ /
pītvā cāpobhūtilapā gatvā cāpi yugaṃ dharam // BndP_2,14.80 //
siṃdhoruttaraparyantaṃ tathodīcyantaraṃ naraḥ /
pāpadeśāśca ye kecitpāpairadhyuṣitā janaiḥ // BndP_2,14.81 //
śiṣṭaistu varjitā ye vai brāhmaṇailvedapāragaiḥ /
gacchatāṃ rāgasaṃmohātteṣāṃ pāpaṃ na gacchati // BndP_2,14.82 //
gatvā deśānapuṇyāṃstu kṛtsnaṃ pāpaṃ samaśnute /
āruhya bhṛgutuṅgaṃ tu gatvā puṇyāṃ sarasvatīm // BndP_2,14.83 //
āpagāṃ ca nadīṃ ramyāṃ gaṅgāṃ devīṃ mahānadīm /
himavatprabhavā nadyo yāścānyā ṛṣipūcitāḥ // BndP_2,14.84 //
sarastīrthāni sarvāṇi nadīḥ prasravaṇāni ca /
gatvaitānmucyate pāpaiḥ svarge cātyantamaśnute // BndP_2,14.85 //
daśarātramaśaucaṃ tu proktaṃ mṛtakamūtake /
brahmaṇasya dvādaśāhaṃ kṣatriyasya vidhīyate // BndP_2,14.86 //
arddhamāsaṃ tu vaiśyasya māsaṃ śūdrasya caiva ha /
udakyā sarvavarṇānāṃ catūrātreṇa śudhyati // BndP_2,14.87 //
udakyāṃ sūtikāṃ caiva śvānamantāvasāyinam /
nagnādīnmṛtahārāṃśca spṛṣṭvā śaucaṃ vidhīyate // BndP_2,14.88 //
snātvā sacailo mṛdbhistu śuddho dvādaśabhirdvijaḥ /
etadeva bhavecchaucaṃ maithune vamane tathā // BndP_2,14.89 //
mṛdā prakṣālyahastau tu kuryācchaucaṃ ca mānavaḥ /
prakṣālya cādbhiḥ snātvā tu hastau caiva punarmṛdā // BndP_2,14.90 //
triḥ kṛtvā dvādaśāntāni yathā lepastathā bhavet /
evaṃ śaucavidhirdṛṣṭaḥ sarvakṛtyeṣu nityadā // BndP_2,14.91 //
paridadyānmṛdastisrastisraḥ pādāvasecane /
araṇye śaucametattu grāmyaṃ vakṣyāmyataḥ param // BndP_2,14.92 //
mṛdaḥ pañcadaśāmedhyā hastādīnāṃ viśeṣataḥ /
atiriktamṛdaṃ dadyānmṛdante tvadbhireva ca // BndP_2,14.93 //
adbhiravyaktake śaucametaccaiteṣu kṛtsnaśaḥ /
kaṇṭhaṃ śiro vā āvṛtya rathyāpaṇagato 'pi vā // BndP_2,14.94 //
akṛtvā pādayoḥ śaucamācānto 'pyaśucirbhavet /
pakṣālya pātraṃ nikṣipya ācamyābhyukṣaṇaṃ tataḥ // BndP_2,14.95 //
dravyasyānyasya tu tathā kuryādabhyukṣaṇaṃ tataḥ /
puṣpādīnāṃ tṛṇānāṃ ca prokṣaṇaṃ haviṣāṃ tathā // BndP_2,14.96 //
parātdṛtānāṃ dravyāṇāṃ nidhāyābhyukṣaṇaṃ tathā /
nāprokṣitaṃ spṛśetkiñcicchraddhe daive 'tha vā punaḥ // BndP_2,14.97 //
uttaroṇāhareddravyaṃ dakṣiṇena visarjayet /
saṃvṛte yajamānastu sarvaśrāddhe samāharet // BndP_2,14.98 //
ucchiṣṭe syādviparyāsodaive pitryetathaiva ca /
dakṣiṇena tu hastena dakṣiṇāṃ vedimālabhet // BndP_2,14.99 //
karābhyāmeva devānāṃ pitṝṇāṃ vikaraṃ tathā /
kṣaraṇaṃ svapnayoścaiva tathā mūtrapurīṣayo // BndP_2,14.100 //
niṣṭhīvite tathābhyaṅge bhutkvā viparidhāya ca /
ucchiṣṭānāṃ ca saṃsparśe tathā pādāvasecane // BndP_2,14.101 //
ucchiṣṭasya ca saṃbhāṣādaśitvā prayatasya vā /
saṃdeheṣu ca sarveṣu śikhāṃ muktvā tathaiva ca // BndP_2,14.102 //
vinā yajñopavītena moghaṃ tatsamupaspṛśet /
uṣṭrasyāveśca saṃsparśe darśane 'vācyavācinām // BndP_2,14.103 //
jihvayā caiva saṃsvṛśya detāsaktaṃ tathaiva ca /
saśabdamegulībhirvā patitaṃ vā vilokayan // BndP_2,14.104 //
sthito yaścācamenmohadācānto 'pyaśucirbhavet /
upaviśya śucau deśe prayataḥ prāgudaṅmukhaḥ // BndP_2,14.105 //
pādau prakṣālya hastau ca antarjānu tvapaḥ spṛśet /
prasannastriḥ pibedvāri prayataḥ susamāhitaḥ // BndP_2,14.106 //
dvireva mārjanaṃ kuryātsakṛdabhyukṣaṇaṃ tataḥ /
khāni mūrddhānamātmānaṃ hastau pādau tathaiva ca // BndP_2,14.107 //
abhyukṣayettatastasya yadyanmīmāṃsita bhavet /
evamācamatastasya vedā yajñāstapāṃsi ca // BndP_2,14.108 //
dānāni vratacaryāśca bhavanti saphalāni vai /
kriyāṃ yaḥ kurute mohādanāsamyeha nāstikaḥ // BndP_2,14.109 //
bhavanti hi vṛthā tasya kriyā hyetā na saṃśayaḥ /
vākkāyabuddhipūtāni aspṛṣṭaṃ vāpyaninditam // BndP_2,14.110 //
jñeyānyetāni medhyāni duṣṭamedhyo viparyaye /
manovākkāyamagniśca kālaścaivopalekhanam // BndP_2,14.111 //
vikhyāpanaṃ ca śaucānāṃ nityamajñānameva vā /
ato 'nyathā tu yaḥ kuryānmohācchaucasya saṃkaram // BndP_2,14.112 //
piśācānyātudhānāṃśca phalaṃ gacchatyasaṃśayam / śauce cāśraddadhāno hi mlecchajātiṣu jāyate 14.113//
ayajvā caiva pāpaśca tiryagyonigato 'pi ca /
śaucena mokṣaṃ kurvāṇaḥ svargavāsī bhavennaraḥ // BndP_2,14.114 //
śucikāmā hi devā vai devaiścaitadudāhṛtam /
bībhatsānaśucīṃścaiva varjayanti surāḥ sadā // BndP_2,14.115 //
trīṇi śaucāni kurvanti nyāyataḥ śubhakarmiṇaḥ /
brahmaṇyāyāti theyāya śaucayuktāya dhīmate // BndP_2,14.116 //
pitṛbhaktāya dāntāya sānukrośāya ca dvijāḥ /
tasmai devāḥ prayacchanti pitaraḥ śrīvivarddhanāḥ /
manasākāṅkṣitānkāmāṃstrailokyapravarānapi // BndP_2,14.117 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyabhāge tṛtīya upoddhātapāde śrāddhakalpe 'śaucavidhirnāma caturdaśo 'dhyoyaḥ // 14//
vasiṣṭha uvāca
tato mūrddhābhiṣiktānāṃ rājñāmamitatejasām /
ṣaṭsahasradvayaṃ rāmo jīvagrāhaṃ gṛhītavān // BndP_2,47.1 //
tato rājasahasrāṇi gṛhītvā munibhiḥ saha /
sa jagāma mahātejāḥ kurukṣetraṃ tapomayam // BndP_2,47.2 //
sarasāṃ pañcakaṃ tatra khānayitvā bhṛgudvahaḥ /
sukhāvagāhatīrthāni tāni cakre samantataḥ // BndP_2,47.3 //
jaghāna tatra vai rājñaḥ śarīraprabhavāmṛjā /
sarāṃsi tāni vai pañca pūrayāmāsa bhārgavaḥ // BndP_2,47.4 //
snātvā teṣu yathānyāyaṃ jāmadagnayaḥ pratāpavān /
pitṝnsaṃtarpayāmāsa yathāśāstramatandritaḥ // BndP_2,47.5 //
pituḥ pretasya rājendra śrāddhādikamaśeṣataḥ /
brāhmaṇaiḥ saha mātuśca tatra cakre yathoditam // BndP_2,47.6 //
evaṃ tīrṇapratīkaḥ sa kurukṣetre tapomaye /
uvāsātandritaḥ samyak pitṛpūjāparāyaṇaḥ // BndP_2,47.7 //
tataḥ prabhṛtyabhūdrājaṃstīrthānāmuttamottamam /
vihitaṃ jāmadagnyena kurukṣetre tapovane // BndP_2,47.8 //
sasyamaṃ tapañcakamiti sthānaṃ trailokyaviśrutam /
yatra yakre bhṛguśreṣṭhaḥ pitṝṇāṃ tṛptimakṣayām // BndP_2,47.9 //
snānadānatapohomadvijabhojanatarpaṇaiḥ /
bhṛśamāpyāyitāstena yatra te pitaro 'khilāḥ // BndP_2,47.10 //
avāpurakṣayāṃ tṛptiṃ pitṛlokaṃ ca śāśvatam /
samantapañcakaṃ nāma tīrthaṃ loke pariśrutam // BndP_2,47.11 //
sarvapāpakṣayakaraṃ mahāpuṇyopabṛṃhitam /
martyānāṃ yatra yātānāmenāṃsi nikhilāni tu // BndP_2,47.12 //
dūrādevāpayāsyanti pravāte śuṣkaparṇavat /
tatkṣetracaryāgamanaṃ martyānāmasatāmiha // BndP_2,47.13 //
na labhyate mahārāja jātu janmaśatairapi /
samantapañcakaṃ tīrthaṃ kurukṣetre 'tipāvanam // BndP_2,47.14 //
yatra snātaḥ sarvatīrthaiḥ snāto bhavati mānavaḥ /
kṛtakṛtyastato rāmaḥ samyak pūrṇamanorathaḥ // BndP_2,47.15 //
uvāsa tatra niyataḥ kañcitkālaṃ mahāmatiḥ /
tataḥ saṃvatsarasyānte brāhmaṇaiḥ sahito vaśī // BndP_2,47.16 //
pitṛpiṇḍapradānāya jāmadagnyo 'gamadgayām /
tato gatvā tataḥ śrāddhe yathāśāstramarindamaḥ // BndP_2,47.17 //
brāhmaṇāṃstarpayāmāsa pitṝnuddiśya satkṛtān /
śaivaṃ tatra paraṃ sthānaṃ candrapādamiti smṛtam // BndP_2,47.18 //
pitṛtṛptikaraṃ kṣetraṃ tādṛgloke na vidyate /
yatrārcitāḥ svakulajairyathāśakti manāgapi // BndP_2,47.19 //
pitaraḥ piṇḍadānādyaiḥ prāpsyanti gatimakṣayām /
pitṝnuddiśya tatrāsau tarppiteṣu dvijātiṣu // BndP_2,47.20 //
dadau ca vidhivatpiṇḍaṃ pitṛbhaktisamanvitaḥ /
tatastatpitaraḥ sarve pitṛlokādupāgatāḥ // BndP_2,47.21 //
jagṛhustatkṛtāṃ pūjāṃ jamadagnipurogamāḥ /
atha saṃprītamanasaḥ sametya bhṛgunandanam // BndP_2,47.22 //
ūcustatpitaraḥ sarve 'dṛśyā bhūtvāntarikṣagāḥ /
pitara ūcuḥ
mahatkarma kṛtaṃ vīra bhavatānyaiḥ suduṣkaram // BndP_2,47.23 //
asmānapi yathānyāyaṃ samyak tarpitavānasi /
asmākamakṣayāṃ prītiṃ tathāpi tvaṃ na yacchasi // BndP_2,47.24 //
kṣatrahatyāṃ hi kṛtvā tu kṛtakarmābhavadyataḥ /
kṣetrasyāsya prabhāveṇa bhaktyā ca tava darśanam // BndP_2,47.25 //
prāptāḥsma pūjitāḥ kiṃ tu nākṣayyaphalabhāginaḥ /
tsamāttvaṃ vīrahatyādipāpapraśamanāya hi // BndP_2,47.26 //
prāyaścittaṃ yathānyāyaṃ kuru dharmaṃ ca śāśvatam /
vadhācca vinivartasva kṣatriyāṇāmataḥ param // BndP_2,47.27 //
piturnna te 'parādhyante na svatantraṃ yato jagat /
tannimittaṃ tu maraṇaṃ pituste vihitaṃ purā // BndP_2,47.28 //
hantuṃ kaṃ kaḥ samarthaḥ syālloke rakṣitumeva vā /
nimittamātrameveha sarvaḥ sarvasya caitayoḥ // BndP_2,47.29 //
dhruvaṃ karmānurūpaṃ te ceṣṭante sarva eva hi /
kālānuvṛttaṃ balavānnṛloko nātra saṃśayaḥ // BndP_2,47.30 //
bādhituṃ bhuvi bhūtāni bhūtānāṃ na vidhiṃ vinā /
śakyate vatsa sarvo 'pi yataḥ śaktyā svakarmakṛt // BndP_2,47.31 //
kṣatraṃ prati tato roṣaṃ vimucyāsmatpriyepsayā /
śamamā pnuhi bhadraṃ te sa hyasmākaṃ paraṃ balam // BndP_2,47.32 //
vasiṣṭha uvāca
ityuktvāntardadhuḥ sarve pitaro bhṛgunandanam /
sa cāpi tadvacaḥ sarvaṃ pratijagrāha sādaram // BndP_2,47.33 //
akṛtavraṇasaṃyukto mudā paramayā yutaḥ /
prayayau ca tadā rāmastasmātsiddhavanāśramam // BndP_2,47.34 //
tasminsthitvā bhṛguśreṣṭho brāhmaṇaiḥ sahito nṛpa /
tapase dhṛtasaṃkalpo babhūva sa mahāmanāḥ // BndP_2,47.35 //
sarathaṃ sahasāhaṃ ca dhanuḥsaṃhananāni ca /
punarāgamasaṃketaṃ kṛtvā prāsthāpayattadā // BndP_2,47.36 //
tataḥ sa sarvatīrtheṣu cakre snānamatandritaḥ /
parītyapṛthivīṃ sarvāṃ pitṛdevādibūjakaḥ // BndP_2,47.37 //
evaṃ krameṇa pṛthivīṃ trivāraṃ bhugunandanaḥ /
paricakrāma rājendra lokavṛttamanuvrataḥ // BndP_2,47.38 //
tataḥ sa parvataśreṣṭhaṃ mahendraṃ punarapyatha /
jagāma tapase rājanbāhmaṇairabhisaṃvṛtaḥ // BndP_2,47.39 //
sa tasmiṃścirarātrāya muni siddhaniṣevite /
nivāsamātmano rājankalpayāmāsa dharmavit // BndP_2,47.40 //
munayastaṃ tapasyantaṃ sarvakṣetranivāsinaḥ /
draṣṭukāmāḥ samājagmurniyatā brahmavādinaḥ // BndP_2,47.41 //
dadṛśuste munigaṇāstapasyāsaktamānasam /
kṣātraṃ kakṣamaśeṣeṇa dagdhvā śāntamivānalam // BndP_2,47.42 //
atha tānāgatāndṛṣṭvā munīndivyāṃstapomayān /
arghyādisamudācāraiḥ pūjayāmāsa bhārgavaḥ // BndP_2,47.43 //
kṛtakauśalasaṃpraśnapūrvakāḥ sumahodayāḥ /
teṣāṃ tasya ca saṃvṛttāḥ kathāḥ puṇyā manoharāḥ // BndP_2,47.44 //
tatasteṣāmanumate munīnāṃ bhāvitātmanām /
hayamedhaṃ mahāyajñamāhartumupacakrame // BndP_2,47.45 //
saṃbhṛtya sarvasaṃbhārānaurvādyaiḥ sahito nṛpa /
viśvāmitrabharadvājamārkaṇḍeyādibhistathā // BndP_2,47.46 //
teṣā manumate kṛtvā kāśyapaṃ gurumātmanaḥ /
vājimedhaṃ tato rājannājahāra mahākratum // BndP_2,47.47 //
tasyābhūtkāśyapo 'dhvaryurudgātā gautamo muniḥ /
viśvāmitro 'bhavaddhotā rāmasya viditātmanaḥ // BndP_2,47.48 //
brahmatvamakarottasya mārkaṇḍeyo mahāmuniḥ /
bharadvājāgniveśyādyā veda vedāṅgapāragāḥ // BndP_2,47.49 //
munayaścakruranyāni karmāṇyanye yathākramam /
puttraiḥ śiṣyaiḥ praśiṣyaiśca sahito bhagavānbhṛguḥ // BndP_2,47.50 //
sādasyamakarodrājannanyaiśca munibhiḥ saha /
sa taiḥ sahākhilaṃ karma samāpya bhṛgupuṅgavaḥ // BndP_2,47.51 //
brahmāṇaṃ pūjayāmāsa yathāvadguruṇā saha /
alaṅkṛtya yathānyāya kanyāṃ rūpavatīṃ mahīm // BndP_2,47.52 //
puragrāmaśatopetāṃ samudrāṃbaramālinīm /
āhūya bhṛguśārdūlaḥ saśailavanakānanām // BndP_2,47.53 //
kāśyapāya dadau sarvāmṛte taṃ śailamuttamam /
ātmanaḥ sannivāsārthaṃ taṃ rāmaḥ paryakalpayat // BndP_2,47.54 //
tataḥ prabhṛtirājendra pūjayāmāsa śāstrataḥ /
hiraṇyaratnavastraśvagogajānnādibhistathā // BndP_2,47.55 //
purā samāpya yajñānte tathā cāvabhṛthāplutaḥ /
cakre dravyaparityāgaṃ teṣāmanumate tadā // BndP_2,47.56 //
dattvā ca sarvabhūtānāmabhayaṃ bhṛgunandanaḥ /
tatrāpi parvatavare tapaścartuṃ samārabhat // BndP_2,47.57 //
tatastaṃ samanujñāya sadasyā ṛtvijastathā /
yayuryathāgataṃ sarve munayaḥ śaṃsitavratāḥ // BndP_2,47.58 //
gateṣu teṣu bhagavānakṛtavraṇasaṃyutaḥ /
tapo mahatsamāsthāya tatraiva nyavasatsukhī // BndP_2,47.59 //
kāśyapī tu tato bhūmirjananāthā hyanekaśaḥ /
sarvaduḥkhapraśāntyarthaṃ mārīcānumatena tu // BndP_2,47.60 //
tatra dīpapratiṣṭhākhyavrataṃ viṣṇumukhoditam /
cacāra dharaṇī samyak dukhairḥmuktābhavacca sā // BndP_2,47.61 //
ityeṣa jāmadagnyasya prādurbhāva udāhṛtaḥ /
yasmiñśrute naraḥ sarvapātakairvipramucyate // BndP_2,47.62 //
prabhāvaḥ kārttavīryasya loke prathitatejasaḥ /
prasaṃgātkathitaḥ samyaṅnātisaṃkṣepavistaraḥ // BndP_2,47.63 //
evaṃprabhāvaḥ sa nṛpaḥ kārttavīryo 'bhavadbhuvi /
na tādṛśaḥ pumātkaścidbhāvī bhūtāthavā śrutaḥ // BndP_2,47.64 //
dattātreyādvaraṃ vavre mṛtimuttamapūruṣāt /
yatpurā so 'gamanmuktiṃ raṇe rāmeṇa ghātitaḥ // BndP_2,47.65 //
tasyāsītpañcamaḥ putraḥ pakhyāto yo jayadhvajaḥ /
putrastasya mahābāhustālajaṅgho 'bhavannṛpa // BndP_2,47.66 //
abhūttasyāpi putrāṇāṃ śatamuttamadhanvinām /
tālajaṅghābhidhā yeṣāṃ vītihotro 'grajo 'bhavat // BndP_2,47.67 //
putraiḥ savītihotrādyairhaihayādyaiśca rājabhiḥ /
kālaṃ mahāntamavasaddhimādrivānagahvare // BndP_2,47.68 //
yaḥ pūrvaṃ rāma bāṇena dravanpṛṣṭhe 'bhitāḍitaḥ /
tālajaṅgho 'patadbhūmau mūrchito gāḍhavedanaḥ // BndP_2,47.69 //
dadarśa vītihotrastaṃ dravandaivavaśādiva /
rathamāropya vegena palāyanaparo 'bhavat // BndP_2,47.70 //
te tatra nyavasansarve himādrau bhayapīḍitāḥ /
kṛcchraṃ mahāntamāsādya śākamūlaphalāśanaḥ // BndP_2,47.71 //
tataḥ śāntiṃ gate rāme tapasyāsaktamānase /
jālajaṅghaḥ svakaṃ rājyaṃ saputraḥ pratyapadyata // BndP_2,47.72 //
sanniveśya purīṃ bhūyaḥ pūrvavannṛpasattamaḥ /
vasaṃstadā nijaṃ rājyamāpālayadarindamaḥ // BndP_2,47.73 //
suputraḥ sānugabalaḥ pūrvavairamanusmaran /
abhyāyayau mahārāja tālajaṅghaḥ puraṃ tava // BndP_2,47.74 //
caturaṅgabalopetaḥ kaṃpayanniva medinīm /
rurodābhyetya nagarīmayodhyāṃ sa mahīpatiḥ // BndP_2,47.75 //
tato niṣkramya nagarātphalagutantro 'pi te pitā /
yuyudhe tairnṛpaiḥ sarvairvṛddho 'pi taruṇo yathā // BndP_2,47.76 //
nihatānekamātagaturaṅgarathasainikaḥ /
śatrubhirnirjito vṛddhaḥ palāyanaparo ' bhavat // BndP_2,47.77 //
tyaktvā sa nagaraṃ rājyaṃ sakośabalavāhanam /
antarvatnyā ca te mātrā sahito vanamāviśat // BndP_2,47.78 //
tatra caurvāśramopānte nivasannacirādiva /
śokāmarṣasamāviṣṭo vṛddhabhāvena ca svayam // BndP_2,47.79 //
vilokyamāno mātrā te bāṣpagadgadakaṇṭhayā /
anātha iva rājendra svargalokamito gataḥ // BndP_2,47.80 //
tataste jananī rājanduḥkhaśokasamanvitā /
citāmāropayadbhartū rudatī sā kalevaram // BndP_2,47.81 //
anaśanādiduḥkhena bhartturvyasanakarśitā /
cakārāgnipraveśāya sudṛḍhāṃ matimātmanaḥ // BndP_2,47.82 //
aurvastadakhilaṃ śrutvā svayameva mahāmuniḥ /
nirgatya cāśramāttāṃ ca vārayannidamabravīt // BndP_2,47.83 //
na marttavyaṃ tvayā rājñi sāṃprataṃ jaṭhare tava /
putrastiṣṭhati sarveṣāṃ pravaraścavarttinām // BndP_2,47.84 //
iti tadvacanaṃ śrutvā mātā tava manasvinī /
virarāma mṛtestāṃ tu muniḥ svāśramamānayat /
tataḥ sā sarvaduḥkhāni niyamya tvanmukhāṃbujam // BndP_2,47.85 //
didṛkṣurāśramopānte tasyaiva nyavasatsukham /
suṣāva ca tataḥ kāle sā tvāmaurvāśrame tadā // BndP_2,47.86 //
jātakarmādikaṃ sarvaṃ bhavataḥ so 'karonmuniḥ /
aurvāśrame vivṛddhaśca bhavāṃstenānukaṃpitaḥ // BndP_2,47.87 //
tvayaiva viditaṃ sarvamataḥ paramarindama /
evaṃ prabhāvo nṛpatiḥ kārttavīryo 'bhavadbhuvi // BndP_2,47.88 //
vratasyāsya prabhāveṇa sarvalokeṣu viśrutaḥ /
yadvaṃśajairjito yuddhe pitā te vanamādiśat // BndP_2,47.89 //
tadvṛttāntamaśeṣeṇa mayā te samudīritam /
etacca sarvamākhyātaṃ vratānāmuttamaṃ tava // BndP_2,47.90 //
samantratantraṃ lokeṣu sarvalokaphalapradam /
na hyasya kartturnṛpateḥ puruṣārthacatuṣṭaye // BndP_2,47.91 //
bhavatyabhīpsitaṃ kiñciddarllabhaṃ bhuvanatraye /
saṃkṣepeṇa mayākhyātaṃ vrataṃ haihayabhūbhujaḥ /
jāmadagnyasya ca mune kimanyatkathayāmi te // BndP_2,47.92 //
jaiminiruvāca
tataḥ sa sagaro rājā kṛtāñjalipuṭo munim // BndP_2,47.93 //
uvāca bhagavannetatkartumicchāmyahaṃ vratam /
samyaktamupadeśena tatrānujñāṃ prayaccha me // BndP_2,47.94 //
karmaṇānena viprarṣe kṛtārtho 'smi na saṃśayaḥ /
ityuktastena rājñātu tathetyuktvā mahāmuniḥ // BndP_2,47.95 //
dīkṣayāmāsa rājānaṃ śastroktenaiva vartmanā /
sa dīkṣito vasiṣṭhena sagaro rājasattamaḥ // BndP_2,47.96 //
dravyāṇyānīya vidhivatpracacāra śubhavratam /
pūjayitvā jagannāthaṃ vidhinā tena pārthivaḥ // BndP_2,47.97 //
samāpya ca yathāyogyamanujñāya guruṃ tataḥ /
pratijñāmakarodrājā vratametadanuttamam // BndP_2,47.98 //
ājīvāntaṃ dhariṣyāmi yatneneti mahāmatiḥ /
athānujñāpya rājānaṃ vasiṣṭho bhagavānṛṣiḥ // BndP_2,47.99 //
sannivartyānugacchantaṃ prajagāma nijāśramam // BndP_2,47.100 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde sagaropākhyāne vasiṣṭhagamanaṃ nāma saptacatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
kukudminanastu taṃ lokaṃ raivatasya gatasya ha /
tdṛtā puṇyajanaiḥ sarvā rākṣasaiḥ sākuśasthalī // BndP_2,63.1 //
tadvai bhrātṛśataṃ tasya dhārmikasya mahātmanaḥ /
nibadhyamānaṃ nārācairvidiśaḥ prādravadbhayāt // BndP_2,63.2 //
teṣāṃ tu tadbhayakrāntakṣatriyāṇāṃ ca vidrutām /
anvavāyastu sumahāṃstatra tatra dvijottamāḥ // BndP_2,63.3 //
śāryātā iti vikhyātā dikṣu sarvāsu dharmikāḥ /
dhṛṣṭasya dharṣṭikaṃ sarvaṃ raṇadhṛṣṭaṃ babhūva ha // BndP_2,63.4 //
trisāhasraṃ tu sa gaṇaḥ kṣatriyāṇāṃ mahātmanām /
nabhagasya ca dāyādo nābhādo nāma vīryavān // BndP_2,63.5 //
aṃbarīṣastu nābhāgirvirūpastasya cātmajaḥ /
pṛṣadaśvo virūpasya tasya putro rathītaraḥ // BndP_2,63.6 //
ete kṣatraprasūtā vai punaścāṅgirasaḥ smṛtāḥ /
rathītarāṇāṃ pravarāḥ kṣetropetā dvijātayaḥ // BndP_2,63.7 //
kṣuvatastu manoḥ pūrvamikṣvākurabhiniḥsṛtaḥ /
tasya putraśataṃ tvāsīdikṣvākorbhūridakṣimam // BndP_2,63.8 //
teṣāṃ śreṣṭho vikukṣistu nimirdaṇḍaśca te trayaḥ /
śakunipramukhāstasya putrāḥ pañcāśatastu te // BndP_2,63.9 //
uttarāpathadeśasya rakṣitāro mahīkṣitaḥ /
catvāriṃśattathāṣṭau ca dakṣiṇasyāṃ tu vai diśi // BndP_2,63.10 //
virāṭapramukhāste ca dakṣiṇāpatharakṣiṇaḥ /
ikṣvākustu vikukṣiṃ vai aṣṭakāyāmathā diśat // BndP_2,63.11 //
rājovāca /
māṃsamānaya śrāddhe tvaṃ mṛgānhatvā mahābala /
śrāddhaṃ mama tu karttavyamaṣṭakānāṃ na saṃśayaḥ // BndP_2,63.12 //
sa gato mṛgayāṃ caiva vacanāttasya dhīmataḥ /
mṛgānsahasrakānhatvā pariśrāntaśca vīryavān // BndP_2,63.13 //
bhakṣayacchaśakaṃ tatra vikukṣirmṛgayāṃ gataḥ /
āgate hi vikukṣai tu samāṃse mahasainike // BndP_2,63.14 //
vasiṣṭhaṃ codayāmāsa māṃsa prokṣayatāmiti /
tatheti codito rājñā vidhivattadupasthitam // BndP_2,63.15 //
sa dṛṣṭvopahataṃ māṃsaṃ kruddho rājānamabravīt /
anenopahataṃ māṃsaṃ putreṇa tava pārthiva // BndP_2,63.16 //
śaśabhakṣādaduṣṭaṃ vai naiva māṃsaṃ mahādyute /
śaśo durātmanā pūrvamamanā bhakṣito 'nagha // BndP_2,63.17 //
tena māṃsamidaṃ duṣṭaṃ pitṝṇāṃ nṛpasattama /
ikṣvākustu tataḥ kruddho vikukṣimidamabravīt // BndP_2,63.18 //
pitṛkarmaṇi nirdiṣṭo mayā ca mṛgayāṃ gataḥ /
śaśaṃ bhakṣayase 'raṇye nirghṛṇaḥ pūrvamadya tu // BndP_2,63.19 //
tasmātparityajāmi tvāṃ gaccha tvaṃ svena karmaṇā /
evamikṣvākuṇā tyakto vasiṣṭhavacanātsutaḥ // BndP_2,63.20 //
ikṣvākausaṃsthite tasmiñchaśādaḥ pṛthivīmimām /
prāptaḥ paragadharmātmā sa cāyodhyādhipo 'bhavat // BndP_2,63.21 //
tadākarotsa rājyaṃ vai vasiṣṭhaparinoditaḥ /
tatastenainasā pūrṇo rājyāvastho mahīpatiḥ // BndP_2,63.22 //
kālena gatavānso 'tha śakṛnmūtrataraṅgitam /
jñātvaivametadākhyānaṃ nā vidhirbhakṣayedbudhaḥ // BndP_2,63.23 //
māṃsabhakṣayitāmutra yasya māṃsamihādmyaham /
etanmāṃsasya māṃsatvaṃ pravadanti manīṣiṇaḥ // BndP_2,63.24 //
śaśādasya tu dāyādaḥ kakutstho nāma vīryavān /
indrasya vṛṣabhūtasya kakutstho jayate purā // BndP_2,63.25 //
pūrvamāḍībake yuddhe kakutsthastena saṃsmṛtaḥ /
anenāstu kakutsthasya pṛthuścānena sa smṛtaḥ // BndP_2,63.26 //
dṛṣadaśvaḥ pṛthoḥ putrastasmādandhrastu vīryavān /
andhrāttu yuvanāśvastu śāvastastasya cātmajaḥ // BndP_2,63.27 //
jajñe śrāvastako rājā śrāvastī yena nirmitā /
śrāvastasya tu dāyādo bṛhadaśvo mahāyaśāḥ // BndP_2,63.28 //
bṛhadaśvasutaścāpi kuvalāśva iti śrutaḥ /
yastu dhundhuvadhādrājā dhundhumāratvamāgataḥ // BndP_2,63.29 //
ṛṣaya ūcuḥ
dhundhorvadhaṃ mahāprājña ghotumicchāma vistarāt /
yadarthaṃ kuvalāśvasya dhundhumāratvamāgatam // BndP_2,63.30 //
sūta uvāca
kuvalāśvasya putrāṇāṃ sahasrāṇyekaviṃśatiḥ /
sarve vidyāsu niṣṇātā balavanto durāsadāḥ // BndP_2,63.31 //
babhūvurdhārmikāḥ sarve yajvāno bhūridakṣiṇāḥ /
kuvalāśvaṃ mahāvīryaṃ śūramuttamadhārmikam // BndP_2,63.32 //
bṛhadaśvo hyabhyaṣiñcattasminrājye narādhipaḥ /
putrasaṃkrāmitaśrīstu vanaṃ rājā viveśa ha // BndP_2,63.33 //
bṛhadaśvaṃ mahārājaṃ śūramuttamadhārmikam /
prayāsyantamutaṅkastu brahmarṣiḥ pratyavārayat // BndP_2,63.34 //
uttaṅka uvāca
bhavatā rakṣaṇaṃ kāryaṃ tattāvatkarttumarhati /
nirudvignastapaschartuṃ na hi śakro 'pi pārthiva // BndP_2,63.35 //
mamāśramasamīpeṣu merorhi paritastu vai /
samudro vālukāpūrṇastatra tiṣṭhati bhūpate // BndP_2,63.36 //
devatānāmavadhyastu mahākāyo mahābalaḥ /
antarbhūmigatastatra vālukāntarhito mahān // BndP_2,63.37 //
rākṣasasya madhoḥ putro dhundhurnāma mahāsuraḥ /
śete lokavināśāya tapa āsthāya dāruṇam // BndP_2,63.38 //
saṃvatsarasya paryante sa niśvāsaṃ vimuñcati /
yadā tadā mahī tatra calati sma sakānanā // BndP_2,63.39 //
tasya niśvāsavātena raja uddhūyate mahat /
ādityapathamāvṛtya saptāhaṃ bhūmikaṃpanam // BndP_2,63.40 //
savisphuliṅgaṃ sajvāraṃ sadhūmamatidāruṇam /
tena rājanna śaknomi tasminsthātuṃ sva āśrame // BndP_2,63.41 //
taṃ vāraya mahābāho lokānāṃ hitakāmyayā /
tejaste sumahadviṣmustejasāpyāyayiṣyati // BndP_2,63.42 //
lokāḥ svasthā bhavantvadya tasminvinihate sure /
tvaṃ hi tasya vadhārthāya samarthaḥ pṛthivīpate // BndP_2,63.43 //
viṣṇunā ca varo datto mama pūrva yato 'nagha /
na hi dhundhurmahāvīryastejasālpena śākyate // BndP_2,63.44 //
nirdagdhuṃ pṛthivīpālairapi varṣaśatairapi /
vīryaṃ hi sumahattasya devairapi durāsadam // BndP_2,63.45 //
evamuktastu rājarṣiruttaṅkena mahātmanā /
kuvalāśvaṃ tu taṃ prādāttasmin dhundhunivāraṇe // BndP_2,63.46 //
bhagavannyastaśasbho 'hamayaṃ tu tanayo mama /
bhaviṣyati dvijaśreṣṭha dhundhumāro na saṃśayaḥ // BndP_2,63.47 //
sa tamādiśya tanayaṃ dhundhumāgṇamacyutam /
jagāma sa vanāyaiva tapase śaṃsitavrataḥ // BndP_2,63.48 //
kuvalāśvastu dharmātmā piturvacanamāśritaḥ /
sahakrairekaviṃśatyā putrāṇāṃ saha pārthivaḥ // BndP_2,63.49 //
prāyāduttaṅkasahito dhundhostasya nivāraṇe /
tamāviśattato viṣṇurbhagavānsvena tejasā // BndP_2,63.50 //
uttaṅkasya niyogāttu lokānāṃ hitakāmyayā /
tasminprayāte durdharṣe divi śabdo mahānabhūt // BndP_2,63.51 //
adya prabhṛtyeṣa nṛpo dhundhumāro bhaviṣyati /
divyaiḥ puṣpaiśca taṃ devāḥ saṃmatātsamavākiran // BndP_2,63.52 //
devadundubhayaścaiva praṇedurhi tadā bhṛśam /
sa gatvā puruṣavyāghrastanayaiḥ saha vīryavān // BndP_2,63.53 //
samudraṃ khānayāmāsa vālukāpūrṇamavyayam /
tasya putraiḥ khanadbhiśca vālukāntarhitastadā // BndP_2,63.54 //
dhundhurāsāditastatra diśamāśritya paścimām /
mukhajenāgninā kruddho lokānudvartayanniva // BndP_2,63.55 //
vāri susrāva cogena mahodadhirivodaye /
somasya so 'suraśreṣṭho dhārormikalilo mahān // BndP_2,63.56 //
tasya putrāstu nirdagdhāstraya urvaritā mṛdhe /
tataḥ sa rājātibalo rākṣasaṃ taṃ mahābalam // BndP_2,63.57 //
āsasāda mahātejā dhundhuṃ bandhunibarhaṇam /
tasya vārimayaṃ vegamapi vatsa narādhipaḥ // BndP_2,63.58 //
yogī yogena vahniṃ ca śamayāmāsa vāriṇā /
nirasyantaṃ mahākāyaṃ balenodakarākṣasam // BndP_2,63.59 //
uttaṅkaṃ darśayāmāsa kṛtakarmā narādhipaḥ /
uttaṅkaśca varaṃ prādāttasmai rājñe mahātmane // BndP_2,63.60 //
dadataścākṣayaṃ vittaṃ śatrubhiścāpya dhuṣyatām /
dharme ratiṃ ca satataṃ svarge vāsaṃ tathākṣayam // BndP_2,63.61 //
putrāṇāṃ cākṣayāṃllokānsvarge ye rakṣasā hatāḥ /
tasya putrāstrayaḥ śiṣṭā dṛḍhāśvo jyeṣṭha ucyate // BndP_2,63.62 //
bhadrāśvaḥ kapilāśvaśca kanīyāṃsau tu tau smṛtau /
dhaindhumārirdṛḍhāśvaśca haryaśvastasya cātmajaḥ // BndP_2,63.63 //
haryaśvasya nikuṃbho 'bhūtkṣātradharmarataḥ sadā /
saṃhatāśvo nikuṃbhasya suto raṇaviśāradaḥ // BndP_2,63.64 //
kṛśāśvaścākṛtāśvaśca saṃhatāśvasutāvubhau /
tasya patnī haimavatī satī mātā dṛṣadvatī // BndP_2,63.65 //
vikhyātā triṣu lokeṣu putraścāsya prasenajit /
yuvanāśvasutastasya triṣu lokeṣu viśrutaḥ // BndP_2,63.66 //
atyantadhārmikā gaurī tasya patnī pativratā /
abhiśastā tu sā bhartrā nadī sā bāhudā kṛtā // BndP_2,63.67 //
tasyāstu gaurikaḥ putraścakravartī babhūva ha /
māndhātā yauvanāśvo vai trailokyavijayī nṛpaḥ // BndP_2,63.68 //
atrāpyudāharantīmaṃ ślokaṃ paurāṇikā dvijāḥ /
yāvatsūrya udayate yāvacca pratitiṣṭhati // BndP_2,63.69 //
sarvaṃ tadyauvanāśvasya māndhātuḥ kṣetramucyate /
tasya caitrarathī bhāryā śaśabindoḥ sutābhavat // BndP_2,63.70 //
sādhvī bindumatī nāma rūpeṇāpratimā bhuvi /
pativratā ca jyeṣṭhā ca bhātṝṇāmayutasya sā // BndP_2,63.71 //
tasyāmutpādayāmāsa māndhātā trīnsutanprabhuḥ /
purukutsamaṃbarīṣaṃ mucukundaṃ ca viśrutam // BndP_2,63.72 //
aṃbarīṣasya dāyādo yuvanāśvo 'paraḥ smṛtaḥ /
narmadāyāṃ samutpannaḥ saṃbhūtastasya cātmajaḥ // BndP_2,63.73 //
saṃbhūtasyātmajaḥ putro ṅyanaraṇyaḥ pratāpavān /
rāvaṇena hato yena trailokyaṃ vijitaṃ purā // BndP_2,63.74 //
tena dṛśyonaraṇyasya haryaśvastasya cātmajaḥ /
haryaśvāttu dṛṣadvatyāṃ jajñe ca sumatirnṛpaḥ // BndP_2,63.75 //
tasya putro 'bhavadrājā tridhanvā nāma dhārmikaḥ /
āsīttridhanvanaścāpi vidvāṃstrayyāruṇiḥ prabhuḥ // BndP_2,63.76 //
tasya satyavrato nāma kumāro 'bhūnmahābalaḥ /
tena bhāryā vidarbhasya tdṛtā hatvā divaukasaḥ // BndP_2,63.77 //
pāṇigrahaṇamantreṣu niṣṭānaṃ prāpiteṣviha /
kāmādbalācca mohācca saṃharṣeṇa balena ca // BndP_2,63.78 //
bhāvinor'thasya ca balāttatkṛtaṃ tena dhīmatā /
tamadharmeṇa saṃyuktaṃ pitā bhayyāruṇo 'tyajat // BndP_2,63.79 //
apadhvaṃseti bahuśo vadankrodhasamanvitaḥ /
pitaraṃ so 'bravīdekaḥ kva gacchāmīti vai muhuḥ // BndP_2,63.80 //
pitā cainamathovāca śvapākaiḥ saha varttaya /
nāhaṃ putreṇa putrārthī tvayādya kulapāṃsana // BndP_2,63.81 //
ityuktaḥ sa nirākrāmannagarādvacanā dvibhoḥ /
na cainaṃ vārayāmāsa vasiṣṭho bhagavānṛṣiḥ // BndP_2,63.82 //
sa tu satyavrato dhīmāñśvapākāvasathāntike /
pitrā tyakto 'vasaddhīraḥ pitā cāsya vanaṃ yayau // BndP_2,63.83 //
tasmiṃstu viṣaye tasya nāvarṣatpākaśāsanaḥ /
samā dvādaśa saṃpūrmāstenādharmeṇa vai tadā // BndP_2,63.84 //
dārāṃstu tasya viṣaye viśvāmitro mahātapāḥ /
saṃnyasya sāgarānūpe cacāra vipulaṃ tapaḥ // BndP_2,63.85 //
tasya patnī gale baddhvā madhyamaṃputramaurasam /
śiṣṭānāṃ bharaṇārthāya vyakrīṇādgośatena vai // BndP_2,63.86 //
taṃ tu baddhaṃ gale dṛṣṭavā vikrayārthaṃ narottamaḥ /
maharṣiputraṃ dharmātmā mokṣayāmāsa suvrataḥ // BndP_2,63.87 //
satyavrato mahābuddhirbharaṇaṃ tasya cākarot /
viśvāmitrasya tuṣṭyarthamanukaṃpārthameva ca // BndP_2,63.88 //
so 'bhavadgālavo nāma gale baddho mahātapāḥ /
maharṣiḥ kauśikastāta tena vīreṇa mokṣitaḥ // BndP_2,63.89 //
tasya vratena bhaktyā ca kṛpayā ca pratijñayā /
viśvāmitrakalatraṃ ca babhāra vinaye sthitaḥ // BndP_2,63.90 //
hatvā mṛgānvarāhāṃśca mahiṣāṃśca jalecarān /
viśvāmitrāśramābhyāse tanmāṃsamanayattataḥ // BndP_2,63.91 //
upāṃśuvratamāsthāya dīkṣāṃ dvādaśavārṣikīm /
piturniyogādabhajannṛpe tu vanamāsthite // BndP_2,63.92 //
ayodhyāṃ caiva rāṣṭraṃ ca tathaivāntaḥ puraṃ puniḥ /
yājyotthānyāyasaṃyogādvasiṣṭhaḥ paryarakṣata // BndP_2,63.93 //
satyavrataḥ subālyāttu bhāvinor'thasya vai balāt /
vasiṣṭhe 'bhyadhikaṃ manyuṃ dhārayāmāsa manyunā // BndP_2,63.94 //
pitrā tu taṃ tadā rāṣṭrātparityaktaṃ svamātmajam /
na vārayāmāsa munirvasiṣṭhaḥ kāraṇena vai // BndP_2,63.95 //
pāṇigrahamamantrāṇāṃ niṣṭhā syātsaptame pade /
evaṃ satyavratastāṃ vai hṛtavānsaptame pade // BndP_2,63.96 //
jānandharmānvasiṣṭhastu navamantrānihecchati /
iti satyavrato roṣaṃ vasiṣṭhe manasākarot // BndP_2,63.97 //
guṇabuddhyā tu bhagavānvasiṣṭhaḥ kṛtavāṃstapaḥ /
na tu satyavrato 'budhyadupāṃśuvratamasya vai // BndP_2,63.98 //
tasmiṃstu paramo roṣaḥ piturāsīnmahātmanaḥ /
tena dvādaśa varṣāṇi nāvarṣatpākaśāsanaḥ // BndP_2,63.99 //
tena tvidānīṃ vahatā dīkṣāṃ tāṃ durvahāṃ bhuvi /
kulasya niṣkṛtiḥ svasya sṛteyaṃ ca bhavediti // BndP_2,63.100 //
tato vasiṣṭho bhagavānpitrā tyaktaṃ na vārayat /
abhiṣekṣyāmyahaṃ naṣṭe paścādenamiti prabhuḥ // BndP_2,63.101 //
sa tu dvādaśavarṣāṇi dīkṣāṃ tāmudvahanbalī /
avidyamāne māṃse tu vasiṣṭhasya mahātmanaḥ // BndP_2,63.102 //
sarvakāmadughāṃ dhenuṃ sa dadarśa nṛpātmajaḥ /
tāṃ vai krodhācca mohācca śramaccaiva kṣudhānvitaḥ // BndP_2,63.103 //
dasyudharmagato dṛṣṭvā jaghāna balināṃ varaḥ /
satu māṃsaṃ svayaṃ caiva viśvāmitrasya cātmajān // BndP_2,63.104 //
bhojayāmāsa tacchrutvā vasiṣṭhastaṃ tadātyajat /
provāca caiva bhagavānvasiṣṭhastaṃ nṛpātmajam // BndP_2,63.105 //
pātayeyamahaṃ krūra tava śaṅkuma pohya vai /
yadi te trīṇi śaṅkūni na syurhi puruṣādhama // BndP_2,63.106 //
pituścāpāritoṣeṇa gurordegadhrīvadhena ca /
aprokṣitopayogācca trividhaste vyatikramaḥ // BndP_2,63.107 //
evaṃ sa trīṇi śaṅkūni dṛṣṭvā tasya mahātapāḥ /
triśaṅkuriti hovāca triśaṅkustena sa smṛtaḥ // BndP_2,63.108 //
viśvāmitrastu dārāṇāmāgato bharaṇe kṛte /
tatastasmai varaṃ prādāttadā prītastriśaṅkave // BndP_2,63.109 //
chandyamāno vareṇātha guruṃ vavrenṛpātmajaḥ /
saśarīro vraje svargamityevaṃ yācito varaḥ // BndP_2,63.110 //
anāvṛṣṭibhaye tasmiñjāte dvādaśavārṣike /
abhiṣicya rājye pitrye yojayāmāsa taṃ muniḥ // BndP_2,63.111 //
miṣatāṃ devatānāṃ ca vasiṣṭhasya ca kauśikaḥ /
saśarīraṃ tadā taṃ vai divamāropayatprabhuḥ // BndP_2,63.112 //
miṣatastu vasiṣṭhasya tadadbhutamivābhavat /
atrāpyudāharantīmaṃ ślokaṃ paurāṇikā janāḥ // BndP_2,63.113 //
viśvāmitraprasādena triśaṅkurdivirājate /
devaiḥ sārddhaṃ mahātejānugrahāttasya dhīmataḥ // BndP_2,63.114 //
tasya satyaratā nāma bhāryā kaikayavaṃśajā /
kumāraṃ janayāmāsa hariścandramakalmaṣam // BndP_2,63.115 //
sa tu rājā hariścandrastraiśaṅkava iti śrutaḥ /
ahartā rājasūyasya samraḍiti pariśrutaḥ // BndP_2,63.116 //
hariścandrasya tu suto rohito nāma vīryavān /
harito rohitasyātha cañcurharīta ucyate // BndP_2,63.117 //
vinayaśca sudevaśca cañcuputrau babhūvatuḥ /
caitā sarvasya kṣatrasya vijayastena sa smṛtaḥ // BndP_2,63.118 //
rurukastanayastasya rājā dharmārthakovidaḥ /
rurukāttu vṛkaḥ putrastasmādbāhurvijajñivān // BndP_2,63.119 //
haihayaistālajaṅghaiśca nirasto vyasanī nṛpaḥ /
śakairyavanakāṃbojaiḥ pāradaiḥ pahlavaistathā // BndP_2,63.120 //
nātyarthaṃ dhārmiko 'bhūtsa dharmye sati yuge tathā /
sagarastu suto bāhorjajñe saha gareṇa vai // BndP_2,63.121 //
bhṛgorāśramamāsādya hyaurvaiṇa parirakṣitaḥ /
agneyamastraṃ labdhvā tu bhārgavātsagaro nṛpaḥ // BndP_2,63.122 //
jaghāna pṛthivīṃ gatvā tālajaṅghānsahaihayān /
śakānāṃ pahlavānāṃ ca dharmaṃ nirasadacyutaḥ // BndP_2,63.123 //
kṣatriyāṇāṃ tathā teṣāṃ pāradānāṃ ca dharmavit /
ṛṣaya ūcuḥ
kathaṃ sa sagaro rājā gareṇa saha jajñivān // BndP_2,63.124 //
kimarthaṃ vā śakādīnāṃ kṣatriyāṇāṃ mahaujasām /
dharmānkulocitānkruddho rājā nirasadacyutaḥ // BndP_2,63.125 //
suta uvāca
bāhorvyasaninastasya tdṛtaṃ rājyaṃ purā kila /
haihayaistālajaṅghaiśca śakaiḥ sārddhaṃ samāgataiḥ // BndP_2,63.126 //
yavanāḥ pāradāścaiva kāṃbojāḥ pahlavāstathā /
haihayārthaṃ parākrāntā ete pañca gaṇāstadā // BndP_2,63.127 //
tdṛtarājyastadābāhuḥ saṃnyasya sa tadā gṛham /
vanaṃ praviśya dharmātmā saha patnyā tapo 'carat // BndP_2,63.128 //
kadācidapyakalpaḥ sa toyārthaṃ prasthito nṛpaḥ /
vṛddhatvāddurbalatvācca hyantarā sa mamāra ca // BndP_2,63.129 //
patnī tu yādavī tasya sagarbhā pṛṣṭhato 'pyagāt /
sapatnyā tu garastasyai datto garbhajighāṃsayā // BndP_2,63.130 //
sā tu bhartuścitāṃ kṛtvā vahniṃ taṃ samārohayat /
aurvastaṃ bhārgavo dṛṣṭvā kāruṇyāddhi nyavarttayat // BndP_2,63.131 //
tasyāśrame tu garbhaṃ sā gareṇa ca tadā saha /
vyajāyata mahābāhuṃ sagaraṃ nāma dharmikam // BndP_2,63.132 //
aurvastu jātakarmādīnkṛtvā tasya mahātmanaḥ /
adhyāpya vedāñchāstrāṇi tato 'straṃ pratyapādayat // BndP_2,63.133 //
tataḥ śakānsa yavanānkāṃbojānpāradāṃstathā /
pahlavāṃścaiva niḥśeṣānkartuṃ vyavasito nṛpaḥ // BndP_2,63.134 //
te hanyamānā vīreṇa sagareṇa mahātmanā /
vasiṣṭhaṃ śaraṇaṃ sarve saṃprāptāḥ śaraṇaiṣiṇaḥ // BndP_2,63.135 //
vasiṣṭho vīkṣya tānyuktānvinayona mahāmuniḥ /
sagaraṃ vārayāmāsa teṣāṃ dattvābhayaṃ tathā // BndP_2,63.136 //
sagaraḥ svāṃ pratijñāṃ ca gurorvākyaṃ niśamya ca /
jaghāna dharmaṃ vai teṣāṃ veṣānyatvaṃ cakāra ha // BndP_2,63.137 //
arddhaṃ śākānāṃ śiraso muṇḍayitvā vyasarjayat /
yavanānāṃ śiraḥ sarvaṃ kāṃbojānāṃ tathaiva ca // BndP_2,63.138 //
pāradā muktakeśāśca pahlavāḥ śmaśrudhāriṇaḥ /
niḥsvādhyāyavaṣaṭkārāḥ kṛtāstena mahātmanā // BndP_2,63.139 //
śakā yavana kāṃbojāḥ pahlavāḥ pāradaiḥ saha /
kalisparśā mahiṣikā dārvascholāḥ khaśāstathā // BndP_2,63.140 //
sarve te kṣatriyagaṇā dharmasteṣāṃ nirākṛtaḥ /
vasiṣṭhavacanātpūrvaṃ sagareṇa mahātmanā // BndP_2,63.141 //
sa dharmavijayī rājā vijityemāṃ vasundharām /
aśvaṃ vai cārayāmāsa vājimedhāya dīkṣitaḥ // BndP_2,63.142 //
tasya cārayataḥ so 'śvaḥ samudre pūrvadakṣiṇe /
velāsamīpe 'pahṛto bhūmiṃ caiva praveśitaḥ // BndP_2,63.143 //
sa taṃ deśaṃ sutaiḥ sarvaiḥ khānayāmāsa pārthivaḥ /
āseduśca tatastasminkhanantaste mahārmave // BndP_2,63.144 //
tamādipuruṣaṃ devaṃ hariṃ kṛṣṇaṃ prajāpatim /
viṣṇuṃ kapilarūpeṇa haṃsaṃ nārāyaṇaṃ prabhum // BndP_2,63.145 //
tasya cakṣuḥ samāsādya tejastatpratipadyate /
dagdhāḥ putrāstadā sarvecatvārastvavaśeṣitāḥ // BndP_2,63.146 //
barhiketuḥ suketuśca tathā dharmarathaśca yaḥ /
śūraḥ pañcajanaścaiva tasya vaṃśakarāḥ prabhoḥ // BndP_2,63.147 //
prādācca tasya bhagavānharirnārāyaṇo varān /
akṣayatvaṃ svavaṃśasya vājimedhaśataṃ tathā // BndP_2,63.148 //
vibhuḥ putraṃ samudraṃ ca svarge vāsaṃ tathākṣayam /
taṃ samudro 'śvamādāya vavande saritāṃpatiḥ // BndP_2,63.149 //
sāgaratvaṃ ca lebhe sa karmaṇā tena tasya vai /
taṃ cāśvamedhikaṃ so 'śvaṃ samudrātprāpya pārthivaḥ // BndP_2,63.150 //
ājahārāśvamedhānāṃ śataṃ caiva punaḥ punaḥ /
ṣaṣṭiṃ putrasahasrāṇi dagdhānyasya ruṣā vibho // BndP_2,63.151 //
teṣāṃ nārāyaṇaṃ tejaḥ praviṣṭāni mahātmanām /
putrāṇāṃ tu sahasrāṇi ṣaṣṭistu iti naḥ śrutam // BndP_2,63.152 //
ṛṣaya ūcuḥ
sagarasyātmajā nānā kathaṃ jātā mahābalāḥ /
vikrāntāḥ ṣaṣṭisāhasrā vidhinā kena vā vada // BndP_2,63.153 //
suta uvāca
dvepatnyau sagarasyāstāṃ tapasā dagadhakilbiṣe /
jyeṣṭhā vidarbhaduhitā keśinī nāma nāmataḥ // BndP_2,63.154 //
kanīyasī tu yā tasyapatnī paramadharmiṇī /
ariṣṭanemiduhitā rūpeṇāpratimā bhuvi // BndP_2,63.155 //
aurvastābhyāṃ varaṃ prādāttapasārādhitaḥ prabhuḥ /
ekā janiṣyate putraṃ vaṃśakarttāramīpsitam // BndP_2,63.156 //
ṣaṣṭiṃ putrasahasrāṇi dvitīyā janayiṣyati /
munestu vacanaṃ śrutvā keśinī putramekakam // BndP_2,63.157 //
vaṃśasya kāraṇaṃ śreṣṭhaṃ jagrāha nṛpa saṃsadi /
ṣaṣṭiṃ putrasahasrāṇi suparṇabhaginī tathā // BndP_2,63.158 //
mahābhāgā pramuditā jagrāha sumatistathā /
atha kāle gate jyeṣṭhā jyeṣṭhaṃ putraṃ vyajāyata // BndP_2,63.159 //
asamañja iti khyātaṃ kākutsthaṃ sagarātmajam /
sumatistvapi jajñe vai garbhatuṃbaṃ yaśasvinī // BndP_2,63.160 //
ṣaṣṭiḥ putrasahasrāṇāṃ tuṃbamadhyādvinissṛtāḥ /
ghṛtapūrṇeṣu kuṃbheṣu tāngarbhānyadadhāttataḥ // BndP_2,63.161 //
dhātrīścaikaikaśaḥ prādāttāvatīḥ poṣaṇe nṛpaḥ /
tato navasu māseṣu samuttasthuryathāsukham // BndP_2,63.162 //
kumārāste mahābhāgāḥ sagaraprītivarddhanāḥ /
kālena mahātā caiva yaivanaṃ samupāśritāḥ // BndP_2,63.163 //
keśinyāstanayo yo 'nyaḥ sagarasyātmasaṃbhavaḥ /
asamañja iti khyāto varhiketurmahābalaḥ // BndP_2,63.164 //
paurāṇāmahite yuktaḥ pitrā nirvāsitaḥ purāt /
tasya putroṃ'śumānnāma asamañjasya vīryavān // BndP_2,63.165 //
tasya putrastu dharmātmā dilīpa iti viśrutaḥ /
dilīpāttu mahātejā vīro jāto bhagīrathaḥ // BndP_2,63.166 //
yena gaṅgā saricchreṣṭhā vimānairupaśobhitā /
ihānītā sureśādvai duhitṛtve ca kalpitā // BndP_2,63.167 //
atrāpyudāharantīmaṃ ślokaṃ paurāṇikā janāḥ /
bhagīrathastu tāṃ gaṅgāmānayāmāsa karmabhiḥ // BndP_2,63.168 //
tasmādbhāgīrathī gaṅgā kathyate vaṃśavittamaiḥ /
bhagīrathasutaścāpi śruto nāma babhūvaha // BndP_2,63.169 //
nābhāgastasya dāyādo nityaṃ dharmaparāyaṇaḥ /
ambarīṣaḥ sutastasya siṃdhudvīpastato 'bhavat // BndP_2,63.170 //
pūrve vaṃśapurāṇajñā gāyantīti pariśrutam /
nābhāgeraṃbarīṣasya bhujābhyāṃ paripālitā // BndP_2,63.171 //
babhūva vasudhātyarthaṃ tāpatrayavivarjitā /
ayutāyuḥ sutastasya siṃdhudvīpasya vīryavān // BndP_2,63.172 //
ayutāyostu dāyāda ṛtuparṇo mahāyaśāḥ /
divyākṣahṛdayajño 'sau rājā nalasakho balī // BndP_2,63.173 //
nalau dvāviti vikhyātau purāṇeṣu dṛḍhavratau /
vīrasenātmajaścaiva yaścekṣvākukulodvahaḥ // BndP_2,63.174 //
ṛtuparṇasya putro 'bhūtsarvakāmo janeśvaraḥ /
sudāsastasya tanayo rājā indrasakho 'bhavat // BndP_2,63.175 //
sudāsasya sutaḥ proktaḥ saudāso nāma pārthivaḥ /
khyātaḥ kalmāṣapādo vai nāmnā sitrasahaśca saḥ // BndP_2,63.176 //
vasiṣṭhastu mahātejāḥ kṣetre kalmāṣapādake /
aśmakaṃ janayāmāsa tvikṣvākukulavṛddhaye // BndP_2,63.177 //
aśmakasyauraso yastu mūlakastatsuto 'bhavat /
atrāpyudāharantīmaṃ mūlakaṃ vai nṛpaṃ prati // BndP_2,63.178 //
sa hi rāmabhayādrājā strībhiḥ parivṛto 'vasat /
vivastrastrāṇamicchanvai nārīkavaca īśvaraḥ // BndP_2,63.179 //
mūlakasyāpi dharmātmā rājā śatarathaḥ smṛtaḥ /
tasmācchatarathājjajñe rājā tviḍaviḍo balī // BndP_2,63.180 //
āsīttvaiḍaviḍaḥ śrīmānkṛśaśarmā pratāpavān /
putro viśvasahasrasya putrīkasyāṃ vyajāyata // BndP_2,63.181 //
dilīpastasya putro 'bhūtkhaṭvāṅga iti viśrutaḥ /
yena svargādihāgatya muhūrttaṃ prāpya jīvitam // BndP_2,63.182 //
trayo 'bhisaṃhitā lokā buddhyā satyena caiva hi /
dīrghabāhuḥ sutastasya raghustasmādajāyata // BndP_2,63.183 //
ajaḥ putro raghoścāpi tasmājjajñe sa vīryavān /
rājā daśaratho nāma ikṣvākukulanandanaḥ // BndP_2,63.184 //
rāmo dāśarathirvīro dharmajño lokaviśrutaḥ /
bharato lakṣmaṇaścaiva śatrughnaśca mahābalaḥ // BndP_2,63.185 //
mādhavaṃ lavaṇaṃ hatvā gatvā madhuvanaṃ ca tat /
śatrughrena purī tatra mathurā viniveśitā // BndP_2,63.186 //
subāhuḥ śūrase naśca śatrughnasya sutāvubhau /
pālayāmāsatustau tu vaidehyau mathurāṃ purīm // BndP_2,63.187 //
aṅgadaścandraketuśca lakṣmaṇasyātmajāvubhau /
himavatparvatasyānte sphītau janapadau tayoḥ // BndP_2,63.188 //
aṅgadasyāṅgadākhyātā deśe kārayate purī /
candraketostu vikhyātā candracakrā purī śubhā // BndP_2,63.189 //
bharatasyātmajau vīrau takṣaḥ puṣkara eva ca /
gāndhāraviṣaye siddhe tayoḥ puryo mahātmanoḥ // BndP_2,63.190 //
takṣasya dikṣu vikhyātā nāmnā takṣaśilā purī /
puṣkarasyāpi vīrasya vikhyātā puṣkarāvatī // BndP_2,63.191 //
gāthāṃ caivātra gāyanti ye purāṇa vido janāḥ /
rāmeṇa baddhāṃ satyārthāṃ mahātmyāttasya dhīmataḥ // BndP_2,63.192 //
śyāmo yuvā lohitākṣo dīptāsyo mītabhāṣitaḥ /
ājānubāhuḥ sumukhaḥ siṃhaskandho mahābhujaḥ // BndP_2,63.193 //
daśavarṣasahasrāṇi rāmo rājyamakārayat /
ṛksāmayajuṣāṃ ghoṣo yo ghoṣaśca mahāsvanaḥ // BndP_2,63.194 //
avyucchinno 'bhavadrājye dīyatāṃ bhujyatāmiti /
janasthāne vasankāryaṃ tridaśānāṃ cakāra saḥ // BndP_2,63.195 //
tamāgaskāriṇaṃ pūrvaṃ paulastyaṃ manujarṣabhaḥ /
sītāyāḥ padamanvicchannijaghāna mahāyaśāḥ // BndP_2,63.196 //
sattvavānguṇasaṃpanno dīpyamānaḥ svatejasā /
atisūryaṃ ca vahniṃ ca rāmo dāśarathirbabhau // BndP_2,63.197 //
evameṣa mahābāhostasya putrau babhūvatuḥ /
kuśo lava iti khyāto tayordeśau nibodhata // BndP_2,63.198 //
kuśasya kośalā rājyaṃ purī cāpi kuśasthalī /
ramyā niveśitā tena vindhyaparvatasānuṣu // BndP_2,63.199 //
uttarākośale rājya lavasya ca mahātmanaḥ /
śrāvastirlokavikhyātā kuśavaṃśaṃ nibodhata // BndP_2,63.200 //
kuśasya putro dharmātmā hyatithiḥ supriyātithiḥ /
atitherapi vikhyāto niṣadho nāma pārthivaḥ // BndP_2,63.201 //
niṣadhasya nalaḥ putro nalasya tu nābhāḥ sutaḥ /
nabhasaḥ puṇḍarīkastu kṣema dhanvā tataḥ smṛtaḥ // BndP_2,63.202 //
kṣemadhanvasuto rājā devānīkaḥ pratāpavān /
āsīdahīnagurnāma devānīkātmajaḥ prabhuḥ // BndP_2,63.203 //
ahīna gostu dāyādaḥ pāriyātro mahāyaśāḥ /
dalastasyātmajaścāpi tasmājjajñe balo nṛpaḥ // BndP_2,63.204 //
ulūko nāma dharmātmā balaputro babhūva ha /
vajranābhaḥ sutastasya śaṅkhaṇastasya cātmajaḥ // BndP_2,63.205 //
śaṅkhaṇasya suto vidvān vyuṣitāśva iti śrutaḥ /
vyuṣitāśvasutaścāpi rājā viśvasahaḥ kila // BndP_2,63.206 //
hiraṇyanābhaḥ kauśalyo variṣṭhastatsuto 'bhavat /
pauṣyañjeśca sa vai śiṣyaḥ smṛtaḥ prācyeṣu sāmasu // BndP_2,63.207 //
śatāni saṃhitānāṃ tu pañca yo 'dhītavāṃstataḥ /
tasmādadhigato yogo yājñavalkyena dhīmatā // BndP_2,63.208 //
puṣpastasya suto vidvāndhruvasaṃdhiśca tatsutaḥ /
sudarśanastasya suto hyagnivarmaḥ sudarśanāt // BndP_2,63.209 //
agnivarṇasya śīghrastu śīghrakasya maruḥ smṛtaḥ /
marustu yogamāsthāya kalāpagrāmamāsthitaḥ // BndP_2,63.210 //
ekonaviṃśaprayuge kṣatraprāvarttakaḥ prabhuḥ /
prabhusuto maroḥ putraḥ susaṃdhistasya cātmajaḥ // BndP_2,63.211 //
susaṃdheśca tathā marṣaḥ sahasvānnāma nāmataḥ /
āsītsahasvataḥ putro rājā viśrutavāniti // BndP_2,63.212 //
tasyāsīdviśrutavataḥ putro rājā bṛhadbalaḥ /
ete hīkṣvākudāyādā rājānaḥ śataśaḥ smṛtāḥ // BndP_2,63.213 //
vaṃśe pradhānā ye tasminprādhānyena tu kīrttitāḥ /
paṭhansamyagimāṃ sṛṣṭimādityasya vivasvataḥ // BndP_2,63.214 //
prajāvāneti sāyujyaṃ manorvevasvatasya saḥ /
śrāddhadevasya devasya prajānāṃ puṣṭidasya ca // BndP_2,63.215 //
vipāpmā virajāścaiva āyuṣmāñjāyate 'cyutaḥ // BndP_2,63.216 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhāta pāde bhārgavacarite ikṣvākuvaṃśakīrttanaṃ nāma triṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ // 63//
āyoḥ putrā mahātmānaḥ pañcaivāsanmahābalāḥ /
svarbhānuta nayāyāṃ te prabhāyāṃ jajñire nṛpāḥ // BndP_2,67.1 //
nahuṣaḥ prathamasteṣāṃ kṣatravṛddhastataḥ smṛtaḥ /
raṃbho rajiranenāśca triṣu lokeṣu viśrutāḥ // BndP_2,67.2 //
kṣatravṛddhātmajaścaiva sunahotro mahāyaśāḥ /
sunahotrasya dāyādāstrayaḥ paramadhārmikāḥ // BndP_2,67.3 //
kāśaḥ śalaśca dvāvetau tathā gṛtsamadaḥ prabhuḥ /
putro gṛtsamadasyāpi śunako yasya śaunakaḥ // BndP_2,67.4 //
brāhmaṇāḥ kṣatriyāścaiva vaiśyāḥ śūdrāstathaiva ca /
etasya vaṃśesaṃbhūtā vicitraiḥ karmabhirdvijāḥ // BndP_2,67.5 //
śalātmajo hyārṣṭiṣeṇaḥ śiśirastasya jātmajaḥ /
śaunakāścārṣṭiṣeṇāśca kṣatropetā dvijātayaḥ // BndP_2,67.6 //
kāśyasya kāśipo rājā putro dīrghatapāstathā /
dhanvaśca dīrghatapaso vidvāndhanvantarīstataḥ // BndP_2,67.7 //
tapasoṃ'te mahātejā jāto vṛddhasya dhīmataḥ /
athainamṛṣayaḥ procuḥ sūtaṃ vākyamida punaḥ // BndP_2,67.8 //
ṛṣaya ūcuḥ
kaśca dhanvantarirdevo mānuṣeṣviha jajñivān /
etadveditumicchāmastannobrūhi parantapa // BndP_2,67.9 //
sūta uvāca
dhanvantareḥ saṃbhavo 'yaṃ śrūyatāmiha vai dvijāḥ /
sa saṃbhūtaḥ samudrānte mathyamāne 'mṛte purā // BndP_2,67.10 //
utpannaḥ kalaśātpūrvaṃ sarvataśca śriyā vṛtaḥ /
sadyaḥsaṃsiddhakāryaṃ taṃ dṛṣṭvā viṣṇukhasthitaḥ // BndP_2,67.11 //
abjastvamiti hovāca tasmādabjastu sa smṛtaḥ /
abjaḥ provāca viṣṇuṃ taṃ tanayo 'smi tava prabho // BndP_2,67.12 //
vidhatsva bhāgaṃ sthānaṃ ca mama loke surottama /
evamuktaḥ sa dṛṣṭvā tu tathyaṃ provāca sa prabhuḥ // BndP_2,67.13 //
kṛto yajñavibhāgastu daiteyairhi suraistathā /
vedeṣu vidhiyuktaṃ ca vidhihotraṃ maharṣibhiḥ // BndP_2,67.14 //
na sakyamiha homaṃ vai tubhyaṃ kartuṃ kadāyana /
arvāksūto 'si he deva tava mantro na vai prabho // BndP_2,67.15 //
dvitīyāyāṃ tu saṃbhūtyāṃ loke khyātiṃ gamiṣyasi /
aṇimādiyutāṃ siddhiṃ gatastatra bhaviṣyasi // BndP_2,67.16 //
etenaiva śarīreṇa devatvaṃ prāpsyasi prabho /
cā (ca) turmantrairghṛtairgavyairyakṣyante tvāṃ dvijātayaḥ // BndP_2,67.17 //
atha vā tvaṃ punaścaiva hyāyurvedaṃ vidhāsyasi /
avaśyabhāvīhyartho 'yaṃ prāgdṛṣṭastvabjayoninā // BndP_2,67.18 //
dvitīyaṃ dvāpara prāpya bhavitā tvaṃ na saṃśayaḥ /
tasmāttasmai varaṃ dattvā viṣṇurantardadhe tataḥ // BndP_2,67.19 //
dvitīye dvāpare prāpte saunahotraḥ sa kāśirāṭ /
putrakāmastapastepe nṛpo dīrghatapāstathā // BndP_2,67.20 //
abjaṃ devaṃ tu putrārthe hyārirādhayiṣurnṛpaḥ /
vareṇa cchandayāmāsa tato dhanvantarirnṛpam // BndP_2,67.21 //
nṛpa uvāca
bhagavanyadi tuṣṭastvaṃ putro me gatimānbhaveḥ /
tatheti samanujñāya tatraivāntaradhātprabhuḥ // BndP_2,67.22 //
tasya gehe samutpanno devo dhanvantaristadā /
kāśirājo mahārājaḥ sarva rogapraṇāśanaḥ // BndP_2,67.23 //
āyurvedaṃ bharadvājātprāpyeha sabhiṣakkriyam /
tamaṣṭadhā punarvyasya śiṣyebhyaḥ pratyapādayat // BndP_2,67.24 //
dhanvantarisutaścāpi ketumāniti viśrutaḥ /
atha ketumataḥ putro jajñe bhīmaratho nṛpaḥ // BndP_2,67.25 //
putro bhīmarathasyāpi jāto dhīmānprajeśvaraḥ /
divodāsa iti khyāto vārāṇasyadhipo 'bhavat // BndP_2,67.26 //
etasminneva kāle tu purīṃ vārāmasīṃ purā /
śūnyāṃ niveśayāmāsa kṣemako nāma rākṣasaḥ // BndP_2,67.27 //
śaptā hi sā purī pūrvaṃ nikuṃbhena mahātmanā /
śūnyā varṣasahasraṃ vai bhavitrīti punaḥ punaḥ // BndP_2,67.28 //
tasyāṃ tu śaptamātrāyāṃ divodāsaḥ prajeśvaraḥ /
viṣayānte purīṃ ramyāṃ gomatyāṃ saṃnyaveśayat // BndP_2,67.29 //
ṛṣaya ūcuḥ
vārāṇasīṃ kimarthaṃ tāṃ nikuṃbhaḥ śaptavānpurā /
nikuṃbhaścāpi dharmātmā siddhakṣetraṃ śaśāpa yaḥ // BndP_2,67.30 //
sūta uvāca
divodāsastu rājarṣirnagarīṃ prāpya pārthivaḥ /
vasate sa mahātejāḥ sphītāyāṃ vai narādhipaḥ // BndP_2,67.31 //
etasminneva kāle tu kṛtadāro maheśvaraḥ /
devyāḥ sa priyakāmastu vasanvai śvaśurāntike // BndP_2,67.32 //
devājñayā pāriṣadā viśvarupāstapodhanāḥ /
pūrvoktarūpasaṃveṣaistoṣayanti maheśvarīm // BndP_2,67.33 //
hṛṣyate tairmahādevo menā naiva tu tuṣyati /
jugupsate sā nityaṃ vai devaṃ devīṃ tathaiva ca // BndP_2,67.34 //
mama pārśve tvanācārastava bharttā maheśvaraḥ /
daridraḥ sarvathaiveha hā kaṣṭaṃ lajjate na vai // BndP_2,67.35 //
mātrā tathoktā vacasā strīsvabhāvānna cakṣame /
smitaṃ kṛtvā tu varadā harapārśvamathāgamat // BndP_2,67.36 //
viṣaṇṇavadanā devī mahādevamabhāṣata /
neha vatsyāmyahaṃ deva naya māṃ svaṃ niveśanam // BndP_2,67.37 //
tathoktastu mahādevaḥ sarvāṃllokānnirīkṣya ha /
vāsārthaṃ rocayāmāsa pṛthivyāṃ tu dvijottamāḥ // BndP_2,67.38 //
vārāṇasīṃ mahātejāḥ siddhakṣetraṃ maheśvaraḥ /
divodāsena tāṃ jñātvā niviṣṭāṃ nagarīṃ bhavaḥ // BndP_2,67.39 //
pārśvasthaṃ sa samāhūya gaṇeśaṃ kṣemamabravīt /
gaṇeśvara purīṃ gatvā śūnyāṃ vārāṇasīṃ kuru // BndP_2,67.40 //
mṛdunā cābhyupāyena ativīryaḥ sa pārthivaḥ /
tato gatvā nikuṃbhastu purīṃ vārāṇasīṃ purā // BndP_2,67.41 //
svapne saṃdarśayāmāsa maṅkanaṃ nāmato dvijam /
śreyaste 'haṃ kariṣyāmi sthānaṃ me rocayānagha // BndP_2,67.42 //
madrūpāṃ pratimāṃ kṛtvā nagaryante niveśaya /
tathā svapne yathā dṛṣṭaṃ sarvaṃ kāritavāndvijaḥ // BndP_2,67.43 //
nagarīdvāryanujñāpya rājānaṃ tu yathāvidhi /
pūjā tumahatī caiva nityameva prayujyate // BndP_2,67.44 //
gandhairdhūpaiśca vālyaiśca prekṣaṇīyestathaiva ca /
annapradānayuktaiśca hyatyadbhutamivābhavat // BndP_2,67.45 //
evaṃ saṃpūjyate tatra nityameva gaṇeśvaraḥ /
tato varasahasrāṇi nāgarāṇāṃ prayacchati // BndP_2,67.46 //
putrānhiraṇyamāyūṃṣi sarvakāmāṃstathaiva ca /
rājñastu mahiṣī śreṣṭā suyaśā nāma viśrutā // BndP_2,67.47 //
putrārthamāgatā sādhvī rājñā devī pracoditā /
pūjāṃ tu vipulāṃ kṛtvā devī putrānayācata // BndP_2,67.48 //
punaḥ punarathāgatya bahuśaḥ putrakāraṇāt /
na prayacchati putrāṃstu nikuṃbhaḥ kāraṇena tu // BndP_2,67.49 //
krudhyate yadi rājā tu tata kiñcitpravarttate /
atha dīrgheṇa kālena krodho rājānamāviśat // BndP_2,67.50 //
bhūtaṃ tvidaṃ maṃhaddvāri nāgarāṇāṃ prayacchati /
prītyā varāṃśca śataśo na kiñcinnaḥ prayacchati // BndP_2,67.51 //
māmakaiḥ pūjyate nityaṃ nagaryāṃ mama caiva tu /
sa yācitaśca bahuśo devyā me putrakāraṇāt // BndP_2,67.52 //
na dadāti ca putraṃ me kṛtaghno bahubhojanaḥ /
ato nārhati pūjā tu matsakāśātkathañcana // BndP_2,67.53 //
tasmāttu nāśayiṣyāmitasya sthānaṃ durātmanaḥ /
evaṃ tu sa viniścitya durātmā rājakilbiṣī // BndP_2,67.54 //
sthānaṃ gaṇapateśtasya nāśayāmāsa durmatiḥ /
bhagnamāyatanaṃ dṛṣṭvā rājānamaśapatprabhuḥ // BndP_2,67.55 //
yasmādvināparādhaṃ me tvayā sthānaṃ vināśitam /
akasmāttu purī śūnyā bhavitrīte narādhipa // BndP_2,67.56 //
tatastena tu śāpena śūnyā vārāṇasī tadā /
śaptvā purīṃ nikuṃbhastu mahādevamathānayat // BndP_2,67.57 //
śūnyāṃ purīṃ mahā devo nirmame padamātmanaḥ /
tulyāṃ devavibhūtyā tu devyāścaiva mahāmanāḥ // BndP_2,67.58 //
ramate tatra vai devī hyaiśvaryātsā tu vismitā /
devyā krīḍārthamīśāno devo vākyamathābravīt // BndP_2,67.59 //
nāhaṃ veśma vimokṣyāmi hyavimuktaṃ hi me gṛham /
prahasyaināmathovāca hyavimuktaṃ hi me gṛham /
nāhaṃ devi gamiṣyāmi tvanyatredaṃ vihāya vai // BndP_2,67.60 //
mayā saha ramasveha kṣetre bhāminyanuttame /
tasmāttadavimuktaṃ hi proktaṃ devena vai svayam // BndP_2,67.61 //
evaṃ vārāṇasī śaptā hyavimuktaṃ ca kīrttitā /
yasminvasedbhavo devaḥ sarvadevanamaskṛtaḥ // BndP_2,67.62 //
yugeṣu triṣu dharmātmā saha devyā maheśvaraḥ /
antarddhānaṃ kalau yāti tatpuraṃ tu mahātmanaḥ // BndP_2,67.63 //
antarhite pure tasminpurī sā vasate punaḥ /
evaṃ vārāṇasī śaptā niveśaṃ punarāgatā // BndP_2,67.64 //
bhadrasenasya putrāṇāṃ śatamuttamadhanvinām /
hatvā niveśayāmāsa divodāso narādhipaḥ // BndP_2,67.65 //
bhadrasenasya rājyaṃ tu hataṃ tena balīyasā /
bhadrasenasya putrastu durmado nāma nāmataḥ // BndP_2,67.66 //
divodāsena bāleti ghṛṇayā sa visarjitaḥ /
divodāsāddṛṣadvatyāṃ vīro jajñe pratarddanaḥ // BndP_2,67.67 //
tena putreṇa bālena prahṛtaṃ tasya vai punaḥ /
vairasyānta mahārāja tadā tena vidhitsatā // BndP_2,67.68 //
pratardanasya putrau dvau vatso gargaśca viśrutau /
vatsaputro hyalarkastu sannatistasya cātmajaḥ // BndP_2,67.69 //
alarkaṃ prati rājarṣiṃ śrokoṃ gītaḥ purātanaiḥ /
ṣaṣṭivarṣasahasrāṇi ṣaṣṭivarṣaśatāni ca // BndP_2,67.70 //
yuvā rūpeṇa saṃpanno hyalarkaḥ kāśisattamaḥ /
lopāmudrāprasādena paramāyuravāptavān // BndP_2,67.71 //
śāpasyānte mahābāhurhatvā kṣemakarākṣasam /
ramyāmāvāsayāmāsa purīṃ vārāṇasīṃ nṛpaḥ // BndP_2,67.72 //
sannaterapi dāyādaḥ sunītho nāma dhārmikaḥ /
sunīthasya tu dāyādaḥ kṣaimākhyo nāma dhārmikaḥ // BndP_2,67.73 //
kṣemasya ketumānputraḥ suketustasya cātmajaḥ /
suketutanayaścāpi dharmaketuriti śrutaḥ // BndP_2,67.74 //
dharmaketostu dāyādaḥ satyaketurmahārathaḥ /
satyaketusutaścāpi vibhurnāma prajeśvaraḥ // BndP_2,67.75 //
suvibhustu vibhoḥ putraḥ sukumārastataḥ smṛtaḥ /
sukumārasya putrastu dhṛṣṭaketuḥ sudhārmikaḥ // BndP_2,67.76 //
dhṛṣṭaketostu dāyādo veṇuhotraḥ prajeśvaraḥ /
veṇuhotrasutaścāpi gārgyo vai nāma viśrutaḥ // BndP_2,67.77 //
gārgyasya gargabhūmistu vaṃśo vatsasya dhīmataḥ /
brāhmaṇāḥ kṣatriyāścaiva tayoḥ putrāḥ sudhārmikāḥ // BndP_2,67.78 //
vikrāntā balavantaśca sihatulyaparākramāḥ /
ityete kāśyapāḥ proktā rajerapi nibodhata // BndP_2,67.79 //
rajeḥ putraśatānyāsanpañca vīryavato bhuvi /
rājeyamiti vikhyātaṃ kṣatra siṃdrabhayāvaham // BndP_2,67.80 //
tadā devāsure yuddhe samutpanne sudāruṇe /
devāścaivāsurāścaiva pitāmahamathābruvan // BndP_2,67.81 //
āvayorbhagavanyuddhe vijetā ko bhaviṣyati /
brūhi naḥ sarvalokeśa śrotumicchāmahe vayam // BndP_2,67.82 //
brahmovāca /
yeṣāmarthāya saṃgrāme rajirāttāyudhaḥ prabhuḥ /
yotsyate te vijaṣyante trīṃllokānnātra saṃśayaḥ // BndP_2,67.83 //
rajiryatastato lakṣmīryato lakṣmīstato dhṛtiḥ /
yato dhṛtistato dharmo yato dharmastato jayaḥ // BndP_2,67.84 //
te devā dānavāḥ sarve tataḥ śrutvā rajerjayam /
abhyayurjayamicchantaḥ stuvanto rājasattamam // BndP_2,67.85 //
te hṛṣṭamanasaḥ sarve rājānaṃ devadānavāḥ /
ūcurasmajjayāya tvaṃ gṛhāma varakārmukam // BndP_2,67.86 //
rajiruvāca
ahaṃ jeṣyāmi bho daityā devāñccha krapurogamān /
indro bhavāmi dharmātmā tato yotsye raṇājire // BndP_2,67.87 //
dānavā ūcuḥ
asmākamindraḥ prahlādastasyārthe vijayāmahe /
asmintu samaye rājaṃstiṣṭhethā devanodite // BndP_2,67.88 //
sa tatheti bruvanneva devairapyabhinoditaḥ /
bhaviṣyasīṃdro jitveti devairapi nimantritaḥ // BndP_2,67.89 //
jaghāna dānavānsarvānye 'vadhyā vajrapāṇayaḥ /
sa vipranaṣṭāṃ devānāṃ paramaśrīḥ śriyaṃ vaśī // BndP_2,67.90 //
nihatya dānavānsarvā nājahāra rajiḥ prabhuḥ /
taṃ tathāha rajiṃ tatra devaiḥ saha śatakratuḥ // BndP_2,67.91 //
rajiputro 'hamityuktvā punarevābrahavīdvacaḥ /
indro 'si rājandevānāṃ sarveṣāṃ nātra saṃśayaḥ // BndP_2,67.92 //
yasyāhamindraḥ putraste khyātiṃ yāsyāmi śatruhan /
sa tu śakravacaḥ śrutvā vañcitastena māyayā // BndP_2,67.93 //
tathetyevāha vai rājā prīyamāṇaḥ śatakratum /
tasmiṃstu devasadṛśe divaṃ prāpte mahīpatau // BndP_2,67.94 //
dāyādyamindrādā jahnurācāryatanayā rajeḥ /
tāni putraśatānyasya tacca sthānaṃ śacīpateḥ // BndP_2,67.95 //
samākrāmanta bahudhā svargalokaṃ triviṣṭapam /
tataḥ kāle bahutithe samatīte mahābalaḥ // BndP_2,67.96 //
hatarājyo 'bravīcchakro hatabhāgo bṛhaspatim /
badarī phalamātraṃ vai puroḍāśaṃ vidhatsva me // BndP_2,67.97 //
brahmarṣe yena tiṣṭheyaṃ tejasāpyāyitastataḥ /
brahmankṛśo 'haṃ vimanā tdṛtarājyo hṛtāsanaḥ // BndP_2,67.98 //
hataujā durbalo yuddhe rajiputreḥ prasīda me /
bṛhaspatiruvāca
yadyevaṃ coditaḥśakra tvayāsyāṃ pūrvameva hi // BndP_2,67.99 //
nābhaviṣyattvatpriyārthamakarttavyaṃ mamānagha /
prayatiṣyāmi devendra tvaddhitārthaṃ mahādyute // BndP_2,67.100 //
yajñabhāgaṃ ca rājyaṃ ca acirātpratipatsyase /
tathā śakra gamiṣyāmi mā bhūtte viklavaṃ manaḥ // BndP_2,67.101 //
tataḥ karma cakārāsya tejaḥsaṃvarddhanaṃ mahat /
teṣāṃ ca buddhisaṃmohamakarodbuddhisattamaḥ // BndP_2,67.102 //
te yadā tu susaṃmūḍā rāgānmatto vidharmiṇaḥ /
brahmadviṣaśca saṃbṛttā hatavīryaparākramāḥ // BndP_2,67.103 //
tato lebhe 'suraiśvaryamaindrasthānaṃ tathottamam /
hatvā rajisutānsarvānkāmakrodhaparāyaṇān // BndP_2,67.104 //
ya idaṃ cyavanaṃ sthānātpratiṣṭhāṃ ca śatakratoḥ /
śṛṇuyācchrāvayedvāpi na sa daurātmyamāpnuyāt // BndP_2,67.105 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde dhanvantarisaṃbhavādivarṇanaṃ nāma saptaṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ // 67//
ṛṣaya ūcuḥ
marutena kathaṃ kanyā rājñe dattā mahātmanā /
kiṃvīryāśca mahātmāno jātā marutakanyayā // BndP_2,68.1 //
sūta uvāca
āharatsa marutsomamannakāmaḥ prajeśvaraḥ /
māsimāsi mahātejāḥ ṣaṣṭisaṃvatsarānnṛpa // BndP_2,68.2 //
tena te marutastasya marutsomena toṣitāḥ /
akṣayyānnaṃ daduḥ prītāḥ sarvakāmaparicchadam // BndP_2,68.3 //
annaṃ tasya sakṛdbhuktamahorātraṃ na kṣīyate /
koṭiśo dīya mānaṃ ca sūryasyodayanādapi // BndP_2,68.4 //
mitrajyotestu kanyāyā maritasya ca dhīmataḥ /
tasmājjātā mahāsattvā dharmajñā mokṣadarśinaḥ // BndP_2,68.5 //
saṃnyasya gṛhadharmāṇi vairāgyaṃ samupasthitāḥ /
yatidharmamavāpyeha brahmabhūyāya te gatāḥ // BndP_2,68.6 //
anenasaḥ suto jātaḥ kṣatradharmaḥ pratāpavān /
kṣatradharmasuto jātaḥ pratipakṣo mahātapāḥ // BndP_2,68.7 //
pratipakṣasutaścāpi sṛṃjayo nāma viśrutaḥ /
sṛṃjayasya jayaḥ putro vijayastasya jajñivān // BndP_2,68.8 //
vijayasya jayaḥ putrastasya haryaśvakaḥ smṛtaḥ /
iryaśvasya suto rājā sahadevaḥ pratāpavān // BndP_2,68.9 //
sahadevasya dharmātmā ahīna iti viśrutaḥ /
ahīnasya cayatsenastasya putro 'tha saṃkṛtiḥ // BndP_2,68.10 //
saṃkṛterapi dharmātmā kṛtadharmā mahāyaśāḥ /
ityete kṣatradharmāṇo nahuṣasya nibodhata // BndP_2,68.11 //
nahuṣasya tu dāyādāḥ ṣaḍindropamatejasaḥ /
yatiryayātiḥ saṃyātirāyatirviyatiḥ kṛtiḥ // BndP_2,68.12 //
yatirjyeṣṭhastu teṣāṃ vai yayātistu tato 'varaḥ /
kākutsthakanyāṃ gāṃ nāma lebhe patnīṃ yatistadā // BndP_2,68.13 //
sa yatirmokṣamāsthāya brahmabhūto 'bhavanmuniḥ /
teṣāṃ madhye tu pañcānāṃ yayātiḥ pṛthivīpatiḥ // BndP_2,68.14 //
devayānīmuśanasaḥ sutāṃ bhāryāmavāpa ha /
śarmiṣṭhāmāsurīṃ caiva tanayāṃ vṛṣaparvaṇaḥ // BndP_2,68.15 //
yaduṃ ca turvasuṃ caiva devayāno vyajāyata /
druhyuṃ cānuṃ ca pūruṃ ca śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī // BndP_2,68.16 //
ajījananmahāvīryānsutāndevasutopamān /
rathaṃ tasmai dadau śakraḥ prītaḥ paramabhāsvaram // BndP_2,68.17 //
asaṃgaṃ kāñcanaṃ divyamakṣayau ca maheṣudhī /
yuktaṃ manojavairaśvairyena kanyāṃ samudvahat // BndP_2,68.18 //
sa tena rathamukhyena jigāya satataṃ mahīm /
yayātiryudhi durddharṣo devadānavamānavaiḥ // BndP_2,68.19 //
pauravāṇāṃ nṛpāṇāṃ ca sarveṣāṃ so 'bhavadrathī /
yāvatsudeśaprabhavaḥ kauravo janamejayaḥ // BndP_2,68.20 //
kuroḥ pautrasya rājñaratu rājñaḥ pārīkṣitasya ha /
jagāma saratho nāśaṃ śāpādgārgyasya dhīmataḥ // BndP_2,68.21 //
gārgyasya hi sutaṃ bālaṃ sa rājā janamejayaḥ /
durbuddhirhiṃsayā māsa lohagandhī narādhipaḥ // BndP_2,68.22 //
sa lohagandhī rājarṣiḥ paridhāvannitastataḥ /
paurajānapadaistyakto na lebhe śarma karhicit // BndP_2,68.23 //
tataḥ sa duḥkhasaṃtapto nālabhatsaṃvidaṃ kvacita /
sa prāyācchaunakamṛṣiṃ śaraṇaṃ vyathitastadā // BndP_2,68.24 //
indrotonāma vikhyāto yo 'sau muni rudāradhīḥ /
yojayāmāsa caindrotaḥ śaunako janamejayam // BndP_2,68.25 //
aśvamedhena rājānaṃ pāvanārthaṃ dvijottamāḥ /
sa lohagandho vyanaśatta syāvabhṛthametya ha // BndP_2,68.26 //
sa vai divyo rathastasmādvasoścedipatestathā /
dattaḥ śakrena tuṣṭena lebhe tasmādbṛhadrathaḥ // BndP_2,68.27 //
tato hatvā jarāsaṃdhaṃ bhīmastaṃ rathamuttamam /
pradadau vāsudevāya prītyā kauravanandanaḥ // BndP_2,68.28 //
sa jarāṃ prāpya rājarṣiryayātirnahuṣātmajaḥ /
putraṃ śreṣṭaṃ variṣṭhaṃ ca yadumityabravīdvacaḥ // BndP_2,68.29 //
jarāvalī ca māṃ tāta palitāni ca paryayuḥ /
kāvyasyośanasaḥ śāpānna ca tṛpto 'smi yauvane // BndP_2,68.30 //
tvaṃ yado pratipadyasva pāpmānaṃ jarayā saha /
jarāṃ me pratigṛhṇīṣva taṃ yaduḥ pratyuvāca ha // BndP_2,68.31 //
anirdiṣṭā hi me bhikṣā brāhmaṇasya pratiśrutā /
sā tu vyāyāmasādhyā vai na grahīṣyāmi te jarām // BndP_2,68.32 //
jarāyāṃ bahavo doṣāḥ pānabhojanakāritāḥ /
tasmājjarāṃ na te rājangrahītumahamutsahe // BndP_2,68.33 //
sitaśmaśrudharo dīno jarayā śithilīkṛtaḥ /
valīsaṃtatagātraśca nirāśo durbalākṛtiḥ // BndP_2,68.34 //
aśaktaḥ kāryakaraṇe paribūtastu yauvane /
sahopavītibhiścaiva tāṃ jarāṃ nābhikāmaye // BndP_2,68.35 //
saṃti te bahavaḥ putrā mattaḥ priyatarā nṛpa /
pratigṛhṇantu dharmajña putramanyaṃ vṛṇīṣva vai // BndP_2,68.36 //
sa evamukto yadunā dīvrakopasamanvitaḥ /
uvāca vadatāṃ śreṣṭo jyeṣṭhaṃ taṃ garhayansutam // BndP_2,68.37 //
āśramaḥ kastavānyo 'sti ko vā dharmavidhistava /
māmanādṛtya durbuddhe yadahaṃ tava deśikaḥ // BndP_2,68.38 //
evamuktvā yaduṃ rājā śaśāpainaṃ sa manyumān /
yastvaṃ me tdṛdayājjāto vayaḥ svaṃ na prayacchasi // BndP_2,68.39 //
tasmānna rājyabhāṅmūḍha prajā te vai bhaviṣyati /
turvaso pratipadyasva pāpmānaṃ jarayā saha // BndP_2,68.40 //
turvasuruvāca
na kāmaye jarāṃ tāta kāmabhogapraṇāśinīm /
jarāyāṃ bahavo doṣāḥ pānabhojana kāritāḥ // BndP_2,68.41 //
tasmājjarāṃ na te rājangrahītumahamutsahe /
yayātiruvāca
yastvaṃ me tdṛdayājjāto vayaḥ svaṃ na prayacchasi // BndP_2,68.42 //
tasmātprajānu vicchedaṃ turvaso tava yāsyati /
saṃkīrṇeṣu ca dharmeṇa pratilomanareṣu ca // BndP_2,68.43 //
piśitāśiṣu cānyeṣu mūḍha rājā bhaviṣyasi /
gurudāraprasakteṣu tiryagyonigateṣu vā /
vāsaste pāpa mleccheṣu bhaviṣyati na saṃśayaḥ // BndP_2,68.44 //
sūta uvāca
evaṃ tu turvasuṃśaptvā yayātiḥ sutamātmanaḥ // BndP_2,68.45 //
śarmiṣṭhāyāḥ sutaṃ druhyumidaṃ vacanamabravīt /
druhyo tvaṃ pratipadyasva varṇarūpavināśinīm // BndP_2,68.46 //
jarā varṣasahasraṃvai yauvanaṃ svaṃ dadasva me /
pūrṇe varṣasahasre te pratidāsyāmi yauvanam // BndP_2,68.47 //
svaṃ cādāsyāmi bhūyo 'haṃ pāpmānaṃ jarayā saha /
druhyuruvāca
nāroheta rathaṃ nāśvaṃ jīrṇo bhuṅkte na ca striyam /
na sukhaṃ cāsya bhavati na jarāṃ tena kāmaye // BndP_2,68.48 //
yayātiruvāca
yastvaṃ me hṛdayājjāto vayaḥ svaṃ na prayacchasi // BndP_2,68.49 //
tasmāddruhyo priyaḥ kāmo na te saṃpatsyate kvacit /
nauplavottarasaṃcārastava nityaṃ bhaviṣyati // BndP_2,68.50 //
arājā rājavaṃśastvaṃ tatra nityaṃ vasiṣyasi /
ano tvaṃ pratipādyasva pāpmānaṃ jarayā saha // BndP_2,68.51 //
evaṃ varṣasahasraṃ tu careyaṃ yauvanena te /
anuruvāca
jīrṇaḥ śiśurivāśakto jarayā hyaśuciḥ sadā /
na juhoti sa kāle 'gniṃ tāṃ jarāṃ nābhikāmaye // BndP_2,68.52 //
yayātirūvāca /
yastvaṃ me hṛdayājjāto vayaḥ svaṃ na prayacchasi // BndP_2,68.53 //
jarādoṣa stvayokto 'yaṃ tasmāttvaṃ pratipatsyase /
prajā ca yauvanaṃ prāptā vinaśiṣyatyano tava // BndP_2,68.54 //
agnipraskandanaparāstvaṃ vāpyevaṃ bhaviṣyasi /
pūro tvaṃ pratipadyasva pāpmānaṃ jarayā saha // BndP_2,68.55 //
jarāvalī ca māṃ tāta palitāni ca paryayuḥ /
kāvyasyośanasaḥ śāpānna ca tṛpto 'smiyauvane // BndP_2,68.56 //
kañcitkālaṃ careyaṃ vai viṣayānvayasā tava /
pūrṇe varṣasahasre te pratidāsyāmi yauvanam // BndP_2,68.57 //
svaṃ caiva pratipatsye 'haṃ pāpmānaṃ jarayā saha /
sūta uvāca
evamuktaḥ pratyuvāca putraḥ pitaramañjasā // BndP_2,68.58 //
yathā tu manyase tāta kariṣyāmi tathaiva ca /
pratipatsye ca te rājanpāpmānaṃ jarayā saha // BndP_2,68.59 //
gṛhāṇa yauvanaṃ mattaścara kāmānyathepsitān /
jarayāhaṃ praticchanno vayorūpadharastava // BndP_2,68.60 //
yauvanaṃ bhavate dattvā cariṣyāmi yathārthavat /
yayātiruvāca
pūro prīto 'smi bhadraṃ te prītaścedaṃ dadāmi te // BndP_2,68.61 //
sarvakāmasamṛddhā te prajā rājye bhaviṣyati /
sūta uvāca
pūroranumato rājā yayātiḥ svajarāṃ tataḥ // BndP_2,68.62 //
saṃkrāmayāmāsa tadā prāsādadbhārgavasya tu /
gauraveṇātha vayasā yayātirnahuṣātmajaḥ // BndP_2,68.63 //
prītiyukto naraśreṣṭhaścacāra viṣayānsvakān /
yathākāmaṃ yathotsāhaṃ yathākālaṃ yathāsukham // BndP_2,68.64 //
dharmāvirodhī rājendro yathāśakti sa eva hi /
devānatarpayadyajñaiḥ pitṝñśrāddhaistathaiva ca // BndP_2,68.65 //
dārānanugrahairiṣṭaiḥ kāmaiśca dvijasattamān /
atithīnannapānaiśca vaiśyaṃśca paripālanaiḥ // BndP_2,68.66 //
ānṛśaṃsyena śūdrāṃśca dasyūnsaṃnigraheṇa ca /
dharmeṇa ca prajāḥ sarvā yathāvadanurañjayat // BndP_2,68.67 //
yayātiḥ pālayāmāsa sākṣādindra ivāparaḥ /
sa rājā siṃhavikrānto yuvā viṣayagocaraḥ // BndP_2,68.68 //
avirodhena dharmasya cacāra sukhamuttamam /
sa mārgamāṇaḥ kāmānāmataddoṣanidarśanāt // BndP_2,68.69 //
viśvācyā sahito reme vaibrāje nandane vane /
apaśyatsa yadā tānvai varddhamānānnṛpastadā // BndP_2,68.70 //
gatvā pūroḥ sakāśaṃ vai svāṃ jarāṃ pratyapadyata /
saṃprāpya sa tu tānkāmāṃstṛptaḥ khinnaśca pārthivaḥ // BndP_2,68.71 //
kālaṃ varṣasahasraṃ vai sasmāra manujādhipaḥ /
parisaṃkhyāya kāle ca kalāḥ kāṣṭhāstathaiva ca // BndP_2,68.72 //
pūrṇaṃ matvā tataḥ kālaṃ pūruṃ putramuvāca ha /
yathā sukhaṃ yathotsāhaṃ yathākālamarindama // BndP_2,68.73 //
sevitā viṣayaḥ putra yauvanena mayā tava /
pūro prīto 'smi bhadraṃ te gṛhāṇa tvaṃ svayauvanam // BndP_2,68.74 //
rājyaṃ ca tvaṃ gṛhāṇedaṃ tvaṃ hi me priyakṛtsutaḥ /
pratipede jarāṃ rājā yayātirnahuṣātmajaḥ // BndP_2,68.75 //
yauvanaṃ pratipede ca pūruḥ svaṃ punarātmanaḥ /
abhiṣektukāmaṃ ca nṛpaṃ pūruṃ putraṃ kanīyasam // BndP_2,68.76 //
brāhmaṇapramukhā varṇā idaṃ vacanamabruvan /
kathaṃ śukrasya naptāraṃ devayānyāḥ sutaṃ prabho // BndP_2,68.77 //
jyeṣṭhaṃ yadumatikramya rājyaṃ dāsyasi pūrave /
yadurjyeṣṭhastava suto jātastamanudaturvasuḥ // BndP_2,68.78 //
śarmiṣṭhāyāḥ suto druhyustato 'nuḥ pūrureva ca /
kathaṃ jyeṣṭhānatikramya kanīyānrājyamarhati /
sutaḥ saṃbodhayāmastvāṃ dharmaṃ samanupālaya // BndP_2,68.79 //
yayātiruvāca
brāhmaṇapramukhā varṇāḥ sarve śṛṇvantu me vacaḥ // BndP_2,68.80 //
jyeṣṭhaṃ prati yathā rājyaṃ na deyaṃ me kathañcana /
mātāpitrorvacanakṛdvīraḥ putraḥ praśasyate // BndP_2,68.81 //
mama jyeṣṭhena yadunā niyogo nānupālitaḥ /
pratikūlaḥ pituryaśca na sa putraḥ satāṃmataḥ // BndP_2,68.82 //
sa putraḥ putravadyaśca varttate pitṛmātṛṣu /
yadunāhamavajñātastathā turvasunāpi ca // BndP_2,68.83 //
druhyunā cānunā caiva mayyavajñā kṛtā bhṛśam /
pūruṇā tu kṛtaṃ vākyaṃ mānitaśca viśeṣataḥ // BndP_2,68.84 //
kanīyānmama dāyādo jarā yena dhṛtā mama /
sarve kāmā mama kṛtāḥ pūruṇā puṇyakāriṇā // BndP_2,68.85 //
śukreṇa ca varo dattaḥ kāvyenośanasā svayam /
putro yastvānuvartteta sa rājā tu mahāmate // BndP_2,68.86 //
prajā ūcuḥ
bhavato 'numato 'pyevaṃ pūrū rājye 'bhiṣicyatām /
yaḥ putro guṇasaṃpanno mātāpitrorhitaḥ sadā // BndP_2,68.87 //
sarvamarhati kalyāṇaṃ kanīyānapi sa prabhuḥ /
arhe 'sya pūrū rājyasya yaḥ priyaḥ priyakṛttava // BndP_2,68.88 //
varadānena śukrasya na śakyaṃ vaktumuttaram /
paurajāna padaistuṣṭairityukte nāhuṣastadā // BndP_2,68.89 //
abhiṣicya tataḥ pūruṃ sa rājye sutamātmanaḥ /
diśi dakṣiṇapūrvasyāṃ turvasuṃ tu nyaveśayat // BndP_2,68.90 //
dakṣiṇāparato rājā yaduṃ jyeṣṭhaṃ nyaveśayat /
pratīcyāmuttarasyāṃ ca druhyuṃ cānuṃ ca tāvubhau // BndP_2,68.91 //
saptadvīpāṃ yayātistu jitvā pṛthvīṃ sasāgarām /
vyabhajatpañcadhā rājā putrebhyo nāhuṣastadā // BndP_2,68.92 //
tairiyaṃ pṛthivī sarvā saptadvīpā sapattanā /
yathāpradeśaṃ dharmajñairdharmeṇa pratipānyate // BndP_2,68.93 //
evaṃ vibhajya pṛthivīṃ putrebhyo nāhuṣastadā /
putrasaṃkrāmitaśrīstu prītimā nabhavannṛpaḥ // BndP_2,68.94 //
dhanurnyasya pṛṣatkāṃśca rājyaṃ caiva suteṣu tu /
prītimānabhavadrājā bhāramāveśya bandhuṣu // BndP_2,68.95 //
atra gāthā mahārājñā purā gītā yayātinā /
yābhiḥ pratyāharetkāmātkūrmauṃ'gānīva sarvaśaḥ // BndP_2,68.96 //
na jātu kāmaḥ kāmānamupabhogena śāmyati /
haviṣā kṛṣṇavartmeva bhūya evābhivarddhate // BndP_2,68.97 //
yatpṛthivyāṃ vrīhiyavaṃ hiraṇyaṃ paśavaḥ striyaḥ /
nālamekasya tatsarvamiti paśyanna muhyati // BndP_2,68.98 //
yadā na kurute bhāvaṃ sarvabhūteṣvamaṅgalam /
karmaṇā manasā vācā brahma saṃpadyate tadā // BndP_2,68.99 //
yadā parānna bibheti yadānyasmānna bibhyati /
yadā necchati na dveṣṭi brahma saṃpadyate tadā // BndP_2,68.100 //
yā dustyajā durmatibhiryā na jīryati jīryataḥ /
yaiṣā prāṇāntiko rogastāṃ tṛṣṇāṃ tyajataḥ sukham // BndP_2,68.101 //
jīryanti jīryataḥ keśā dantā jīryanti jīryataḥ /
jīvitāśā dhanāśā ca jīryato 'pi na jīryati // BndP_2,68.102 //
yacca kāmasukhaṃ loke yaccha divyaṃ mahatsukham /
kṛṣṇākṣayasukhasyaitatkalāṃ narhanti ṣoḍaśīm // BndP_2,68.103 //
evamuktvā sa rājarṣiḥ sadāraḥ prasthito vanam /
bhṛgutuṅge tapastaptvā tatraiva ca mahāyaśāḥ // BndP_2,68.104 //
pālayitvā vrataṃ cārṣaṃ tatraiva svarga māptavān /
tasya vaṃśāstu pañcaite puṇyā devarṣisatkṛtāḥ // BndP_2,68.105 //
yairvyāptā pṛthivī kṛtsnā sūryasyeva gabhastibhiḥ /
dhanyaḥ prajāvā nāyuṣmānkīrttimāṃśca bhavennaraḥ // BndP_2,68.106 //
yayāteścāritaṃ sarvaṃ paṭhañchṛṇvandvijottamāḥ // BndP_2,68.107 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde aṣṭaṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ // 68//
sūta uvāca
sāttvatājjajñire putrāḥ kauśalyāyāṃ mahābalāḥ /
bhajamāno bhajirddivyo vṛṣṇirdevāvṛdho 'ndhakaḥ // BndP_2,71.1 //
mahābhojaśca vikhyāto brahmaṇyassatyasaṃgaraḥ /
teṣāṃ hi sargāścatvāraḥ śṛṇudhvaṃ vistareṇa vai // BndP_2,71.2 //
bhajamānasya sṛṃjayyo bāhyakā copavāhyakā /
sṛṃja yasya sute dve tu bāhyake te udāvahat // BndP_2,71.3 //
tasya bhārye bhaginyau te prasūte tu sutānbahūn /
nimlociḥ kiṅkaṇaścaiva dhṛṣṭiḥ para purañjayaḥ // BndP_2,71.4 //
te bāhyakāyā sṛṃjayyā bhajamānādvijajñire /
ayutājitsahasrājicchatājiditi nāmataḥ // BndP_2,71.5 //
bāhyakāyāṃ bhaginyāṃ te bhajamānādvijajñire /
teṣāṃ devāvṛdho rājā cacāra paramaṃ tapaḥ /
putraḥ sarvaguṇopeto mama bhūyāditi sma ha // BndP_2,71.6 //
saṃyojyā tmānamevaṃ sa parṇāśajalamaspṛśat // BndP_2,71.7 //
sā copasparśanāttasya cakāra priyamāpagā /
kalyāṇatvānnarapatestasya sā nimnagottamā // BndP_2,71.8 //
cintayābhiparītāṅgī jagāmātha viniścayam /
nābhigacchāmi tāṃ nārīṃ yasyāmevaṃvidhaḥ sutaḥ // BndP_2,71.9 //
bhavetsarvaguṇopeto rājño devāvṛdhasya hi /
tasmādasya svayaṃ cāhaṃ bhavāmyadya sahavratā // BndP_2,71.10 //
jajñe tasyāḥ svayaṃ hṛtstho bhāvastasya yatheritaḥ /
atha bhūtvā kumārī tu sā cintāparameva ca // BndP_2,71.11 //
varayāmāsa rājānaṃ tāmiyeṣa sa pārthivaḥ /
tasyāmādhatta garbhe sa tejasvinamudā radhīḥ // BndP_2,71.12 //
atha sā navame māsi suṣuve saritā varā /
putraṃ sarvaguṇopetaṃ babhruṃ devāvṛdhattadā // BndP_2,71.13 //
tatra vaṃśe purāṇajñā gāthāṃ gāyanti vai dvijāḥ /
guṇāndevāvṛdhasyāpi kīrtayanto mahātmanaḥ // BndP_2,71.14 //
yathaiva śṛṇumo dūrātsapaṃśyāmastathāntikāt /
babhruḥ śreṣṭho manuṣyāṇāṃ devairdevāvṛthaḥ samaḥ // BndP_2,71.15 //
puruṣāḥ pañcaṣaṣṭiśca sahasrāṇi ca saptatiḥ /
yemṛtatvamanuprāptā babrordevāvṛdhādapi // BndP_2,71.16 //
yajvā dānapatirdhīro brahmaṇyaḥ satyavāgbudhaḥ /
kīrttimāṃśca mahābhojaḥ sāttvatānāṃ mahārathaḥ // BndP_2,71.17 //
tasyānvavāyaḥ sumahānbhojā ye bhuvi viśrutāḥ /
gāndhārī caiva mādrī ca dhṛṣṭairbhārye babhūvatuḥ // BndP_2,71.18 //
gāndhārī janayāmāsa sumitraṃ mitranandanam /
sādrī yudhājitaṃ putraṃ tato mīḍhvāṃsameva ca // BndP_2,71.19 //
anamitraṃ śinaṃ caiva tābubhau puruṣottamau /
anamitrasuto nighno nighnasya dvau babhūvatuḥ // BndP_2,71.20 //
prasenaśca mahābhāgaḥ satrājicca sutābubhau /
tasya satrājitaḥ sūryaḥ sakhā prāṇasamo 'bhavat // BndP_2,71.21 //
sa kadācinniśāpāye rathena rathināṃ varaḥ /
toyaṃ kūlātsamuddhartumupasthātuṃ yayauravim // BndP_2,71.22 //
tasyopatiṣṭhataḥ sūryaṃ vivasvānagrataḥ sthitaḥ /
suspaṣṭamūrttirbhagavāṃstejomaṇḍalavānvibhuḥ // BndP_2,71.23 //
atha rājā vivasvantamuvāca sthitamagrataḥ /
yathaiva vyomni paśyāmi tvāmahaṃ jyotiṣāṃ pate // BndP_2,71.24 //
tejomaṇḍalinaṃ caiva tathaivāpyagrataḥ sthitam /
ko viśeṣo vivasvaṃste sakhyenopagatasya vai // BndP_2,71.25 //
etacchrutvā sa bhagavānmaṇiratnaṃ syamantakam /
svakaṇṭhādavamucyātha babandha nṛpatestadā // BndP_2,71.26 //
tato vigrahavantaṃ taṃ dadarśa nṛpatistadā /
prītimānatha taṃ dṛṣṭvā muhūrttaṃ kṛtavānkathām // BndP_2,71.27 //
tamabhiprasthitaṃ bhūyo vivasvantaṃ sa satrajit /
provācāgnisavarṇaṃ tvāṃ yena lokaḥ prapaśyati // BndP_2,71.28 //
tadetanmaṇiratnaṃ me bhagavandātumarhasi /
syamaṃ takaṃ nāmamaṇiṃ dattavāṃstasya bhāskaraḥ // BndP_2,71.29 //
sa tamāmucya nagarīṃ praviveśa mahīpatiḥ /
vismāpayitvātha tataḥ purīmantaḥpuraṃ yayau // BndP_2,71.30 //
sa prasenāya taddivyaṃ maṇiratnaṃ syamantakam /
dadau bhrātre narapatiḥ premṇā satrājiduttamam // BndP_2,71.31 //
syamantako nāma maṇiryasminrāṣṭre sthito bhavet /
kāmavarṣī ca parjanyo na ca vyādhibhayaṃ tathā // BndP_2,71.32 //
lipsāṃ cakre prasenāttu maṇiratnaṃ syamantakam /
govindo na ca taṃ lebhe śakto 'pi na jahāra ca // BndP_2,71.33 //
kadhācinmṛgayāṃ yātaḥ prasenastena bhūṣitaḥ /
syamantakakṛte siṃhādvadhaṃ prāpa sudāruṇam // BndP_2,71.34 //
jāṃbavānṛkṣarājastu taṃ siṃhaṃ nijaghāna vai /
ādāya ca maṇiṃ divyaṃ svabilaṃ praviveśa ha // BndP_2,71.35 //
tatkarma kṛṣṇasya tato vṛṣṇyandhakamahattarāḥ /
maṇiṃ gṛdhnostu manvānāstameva viśaśaṅkire // BndP_2,71.36 //
mithyāpavādaṃ tebhyastaṃ balavānarisūdanaḥ /
amṛṣyamāṇo bhagavānvanaṃ sa vicacāra ha // BndP_2,71.37 //
sa tu proseno mṛgayāmacaradyatra cāpyatha /
prasenasya padaṃ grāhyaṃ puraṃ paurāptakāribhiḥ // BndP_2,71.38 //
ṛkṣavantaṃ girivaraṃ vindhyaṃ ca nagamuttamam /
anveṣayatpariśrāntaḥ sa dadarśa mahāmanāḥ // BndP_2,71.39 //
sāśvaṃ hataṃ prasenaṃ taṃ nāvindattatra vai maṇim /
atha siṃhaḥ prasenasya śarīrasyāvidūrataḥ // BndP_2,71.40 //
ṛkṣeṇa nihato dṛṣṭaḥ padairṛkṣasya sūcitaḥ /
padairanveṣayāmāsa guhāmṛkṣasya yādavaḥ // BndP_2,71.41 //
mahatyantarbile vāṇīṃ śaśrāva pramaderitām /
dhātryā kumāramādāya sutaṃ jāṃbavato dvijāḥ /
krīḍayantyātha maṇinā mārodīrityudīritam // BndP_2,71.42 //
dhātryuvāca
prasenamavadhītsiṃhaḥ siṃho jāṃbavatā hataḥ // BndP_2,71.43 //
sukumāraka māro dīstava hyeṃ syamantakaḥ /
vyaktīkṛtaśca śabdaḥ sa tūrṇaṃ cāpi yayau bilam // BndP_2,71.44 //
apaśyacca bilābhyāśe prasena mavadāritam /
praviśya cāpi bhagavānsa ṛkṣabilamañjasā // BndP_2,71.45 //
dadarśa ṛkṣarājānaṃ jāṃbavantamudāradhīḥ /
yuyudhe vāsudevastu bile jāṃbavatā saha // BndP_2,71.46 //
bāhubhyāmeva govindo divasānekaviṃśatim /
praviṣṭe ca bilaṃ kṛṣṇe vasudevāpurassarāḥ // BndP_2,71.47 //
punardvāravatīṃ caitya hataṃ kṛṣṇaṃ nyavedayan /
vāsudevastu nirjitya jāṃbavantaṃ mahābalam // BndP_2,71.48 //
lebhe jāṃbavantīṃ kanyāmṛkṣarājasya sammanām /
bhagavattejasā grasto jāṃbavāṃnprasabhaṃ maṇim // BndP_2,71.49 //
sutāṃ jāṃbavatīmāśu viṣvaksenāya dattavān /
maṇiṃ syamantakaṃ caiva jagrahātmaviśuddhaye // BndP_2,71.50 //
anunīyarkṣarājaṃ taṃ niryayau ca tadā bilāt /
evaṃ sa maṇimāhṛtya viśodhyātmānamātmanā // BndP_2,71.51 //
dadau satrājite ratnaṃ maṇiṃ sāttvatasannidhau /
kanyāṃ punarjāṃbavatīmuvāha madhusūdanaḥ // BndP_2,71.52 //
tasmānmithyābhiśāpāttu vyaśudhyanmadhusūdanaḥ /
imāṃ mithyābhiśaptiṃ yaḥ kṛṣṇasyeha vyapohitām // BndP_2,71.53 //
veda mithyābhiśaptiṃ sa nābhispṛśati karhicit /
daśa tvāsansatrajito bhāryāstasyāyutaṃ sutāḥ // BndP_2,71.54 //
khyātimantastrayasteṣāṃ bhaṅgakārastu pūrvajaḥ /
vīro vātapatiścaiva tapasvī ca bahupriyaḥ // BndP_2,71.55 //
atha vīramatī nāma bhaṅgakārasya tu prasūḥ /
suṣuve sā kumārīstu tisro rūpaguṇānvitāḥ // BndP_2,71.56 //
satyabhāmottamā strīṇāṃ vratinī ca dṛḍhavratā /
tathā tapasvinī caiva pitā kṛṣṇaya tāṃ dadau // BndP_2,71.57 //
na ca satrājitaḥ kṛṣṇo maṇiratnaṃ syamantakam /
ādatta tadupaśrutya bhojena śatadhanvanā // BndP_2,71.58 //
tadā hi prārthayāmāsa satyabhāmāmaninditām /
akrūro dhanamanvicchanmaṇiṃ caiva syamantakam // BndP_2,71.59 //
satrājitaṃ tato itvā śatadhanvā mahābalaḥ /
rātrau taṃ maṇimādāya tato 'krūrāya dattavān // BndP_2,71.60 //
akrūrastu tadā ratnamādāya sa nararṣabhaḥ /
samayaṃ kārayāñcakre bodhyo nānyasya cetyuta // BndP_2,71.61 //
vayamabhyupayotsyāmaḥ kṛṣṇena tvāṃ pradharṣitam /
mama vai dvārakā sarvā veśe tiṣṭhatya saṃśayam // BndP_2,71.62 //
hate pitari duḥkhārttā satyabhāmā yaśasvinī /
prayayau rathamāruhya nagaraṃ vāraṇāvatam // BndP_2,71.63 //
satyabhāmā tu tadvṛttaṃ bhojasya śatadhanvanaḥ /
bharturnivedya duḥkhārttā pārśvasthāśrūṇyavarttayat // BndP_2,71.64 //
pāṇḍavānāṃ tu dagdhānāṃ hariḥ kṛtvodakakriyām /
kalyārthe caiva bhrātṝṇāṃ nyayojayata sātyakim // BndP_2,71.65 //
tatastvaritamāgatya dvārakāṃ madhusūdanaḥ /
pūrvajaṃ halinaṃ śrīmānidaṃ vacanamabravīt // BndP_2,71.66 //
hataḥ prasenaḥ siṃhena satrājicchatadhanvanā /
syamantako mārgaṇīyastasya prabhurahaṃ prabho // BndP_2,71.67 //
tahāroha rathaṃ śīghraṃ bhojaṃ hatvā mahābalam /
syamantakaṃ mahābāho sāmānyaṃ vo bhaviṣyati // BndP_2,71.68 //
tataḥ pravṛtte yuddhe tu tumule bhojakṛṣṇayoḥ /
śatadhanvā tamakrūramavaikṣatsarvato diśam // BndP_2,71.69 //
anālabdhāvahārau tu kṛtvā bhojajanārddanau /
śakto 'pi śāṭhyāddhārdikyo nākrūro 'bhyupapadyata // BndP_2,71.70 //
apayote tato buddhiṃ bhūyaścakre bhayānvitaḥ /
yojanānāṃ śataṃ sāgraṃ hṛdayā pratyapadyata // BndP_2,71.71 //
vikhyātā hṛdayā nāma śatayojanagāminī /
bhojasya vaḍavā divyā yayā kṛṣṇamayodhayat // BndP_2,71.72 //
kṣīṇāṃ javena tdṛdayāmadhvanaḥ śatayojane /
dṛṣṭvā rathasya tāṃ vṛddhiṃ śatadhanvā samudravat // BndP_2,71.73 //
tatastasyā hayāyāstu śramātkhedācca vai dvijāḥ /
khamutpeturatha prāṇāḥ kṛṣṇo rāmamathābravīt // BndP_2,71.74 //
tiṣṭhasveha mahābāho dṛṣṭadoṣā mayā hayī /
padbhyāṃ gatvā hariṣyāmi maṇiratnaṃ syamantakam // BndP_2,71.75 //
padbhyāmeva tato gatvā śatadhanvānamacyutaḥ /
mithilopavane taṃ vai jaghāna paramāstravit // BndP_2,71.76 //
syamantakaṃ na cāpaśyaddhatvā bhojaṃ mahābalam /
nivṛttaṃ cābra vītkṛṣṇaṃ ratnaṃ dehīti lāṅgalī // BndP_2,71.77 //
nāstīti kṛṣṇaścovāca tato rāmo ruṣānvitaḥ /
dhikchabdapūrvamasakṛtpratyuvāca janārddanam // BndP_2,71.78 //
bhātṛtvānmarṣayāmveṣa svasti te 'stu vrajāmyaham /
kṛtyaṃ na me dvārakayā na tvayā na ca vṛṣṇibhiḥ // BndP_2,71.79 //
praviveśa tato rāmo mithilāmarimarddanaḥ /
sarvakāmairupahṛtairmaithilenaiva pūjitaḥ // BndP_2,71.80 //
etasminneva kāle tu babhrurmatimatāṃ varaḥ /
nānārūpānkratūnsarvā nājahāra nirargalān // BndP_2,71.81 //
dīkṣāmayaṃ sakavacaṃ rakṣārthaṃ praviveśa ha /
syamantakakṛte prājño kāndinījo mahāmanāḥ // BndP_2,71.82 //
akūra yajñā iti te khyātāstasya mahātmanaḥ /
bahvannadakṣiṇāḥ sarve sarvakāmapradāyinaḥ // BndP_2,71.83 //
atha duryodhano rājā gatvātha mithilāṃ prabhuḥ /
gadāśikṣāṃ tato divyāṃ balabhadrādavāptavān // BndP_2,71.84 //
prasādya tu tato rāmo vṛṣṇyandhakamahārathaiḥ /
ānīto dvārakāmeva kṛṣṇena ca mahātmanā // BndP_2,71.85 //
akrūraścāndhakaiḥ sārddhamathāyātpuruṣarṣabhaḥ /
yuddhe hatvā tu śatrughnaṃ saha bandhumatā balī // BndP_2,71.86 //
suyajñatanayāyāṃ tu narāyāṃ narasattamau /
bhaṅgakārasya tanayau viśrutau sumahābalau // BndP_2,71.87 //
jajñāteṃ'dhakamukhyasya śakraghno bandhumāṃśca tau /
vadhe ca bhaṅgakārasya kṛṣṇo na prītimānabhūt // BndP_2,71.88 //
jñātibhedabhayādbhītastamubekṣitavānatha /
apayāte tato 'krūre nāvarṣatpākaśāsanaḥ // BndP_2,71.89 //
anāvṛṣṭyā hataṃ rāṣṭramabhavadbahudhā yataḥ /
tataḥ prasādayāmāsurakrūraṃ kukurāndhakāḥ // BndP_2,71.90 //
punardvāravatīṃ prāpte tadā dānapatau tathā /
pravavarṣa sahasrākṣaḥ kukṣau jalanidhestataḥ // BndP_2,71.91 //
kanyāṃ vai vāsudevāya svasāraṃ śīlasaṃmatām /
akrūraḥ pradadau śrīmānprītyarthaṃ munipuṅgavāḥ // BndP_2,71.92 //
atha vijñāya yogena kṛṣṇo babhrugataṃ maṇim /
sabhāmadhye tadā prāha tamakrūraṃ janārddanaḥ // BndP_2,71.93 //
yattadratnaṃ maṇivaraṃ tava hastagataṃ prabho /
tatprayaccha svamānārha mayi mānāryakaṃ kṛthāḥ // BndP_2,71.94 //
ṣaṣṭivarṣagate kāle yadroṣo 'bhūttadā mama /
susaṃrūḍho 'sakṛtprāptastadā kālātyayo mahān // BndP_2,71.95 //
tataḥ kṛṣṇasya vacanātsarvasāttvatasaṃsadi /
pradadau taṃ maṇiṃ babhrurakleśena mahāmatiḥ // BndP_2,71.96 //
tatastamārjavaprāptaṃ babhrorhastādarindamaḥ /
dadau hṛṣṭamanāstuṣṭastaṃ maṇiṃ babhrave punaḥ // BndP_2,71.97 //
sa kṛṣṇahastātsaṃprāpya maṇiratnaṃ syamantakam /
ābadhya gāndinīputro virarājāṃśumāniva // BndP_2,71.98 //
imāṃ mithyābhiśāptiṃ yo viśuddhimapi cottamām /
veda mithyābhiśaptiṃ sa na labheta kathañcana // BndP_2,71.99 //
anamitrācchinirjajñe kaniṣṭhādvṛṣṇinandanāt /
satyavānsatyasaṃpannaḥ satyakastasya cātmajaḥ // BndP_2,71.100 //
sātyakiryuyudhānaśca tasya bhūtiḥ suto 'bhavat /
bhūteryugandharaḥ putra iti bhautyaḥ prakīrttitaḥ // BndP_2,71.101 //
māḍyāḥ sutasya jajñe tu suto vṛṣṇiryudhājitaḥ /
jajñāte tanayau vṛṣṇeḥ śvaphalkaścitrakaśca yaḥ // BndP_2,71.102 //
śvaphalkastu mahārājo dharmātmā yatra vartate /
nāsti vyādhibhayaṃ tatra na cāvṛṣṭibhayaṃ tathā // BndP_2,71.103 //
kādācitkāśirājasya vibhostu dvijasattamāḥ /
trīṇi varṣāṇi viṣaye nāvarṣatpākaśāsanaḥ // BndP_2,71.104 //
sa tatravāsayāmāsa śvaphalkaṃ paramārcitam /
śvaphalkaparivāsena prāvarṣatpākaśāsanaḥ // BndP_2,71.105 //
śvaphalkaḥ kāśirājasya sutāṃ bhāryāmavindata /
gāndinīṃnāma gāṃ sā hi dadau viprāya nityaśaḥ // BndP_2,71.106 //
sā māturudarasthā vai bahūnvarṣaśātānkila /
nivasaṃtī na vai jajñe garbhasthāṃ tāṃ pitābravīt // BndP_2,71.107 //
jāyasva śīghraṃ bhadraṃ te kimarthaṃ vāpi tiṣṭhasi /
provāca cainaṃ garbhasthā sā kanyā gāṃ dine dine // BndP_2,71.108 //
yadi dadyāstato garbhādbahiḥ syāṃ hāyanaistribhiḥ /
tathetyuvāca tāṃ tasyāḥ pitā kāmamapūrayat // BndP_2,71.109 //
dātā yajvā ca śuraśca śrutavānatithipriyaḥ /
tasyāḥ putraḥ smṛto 'krūraḥ śvāphalko bhūridakṣiṇaḥ // BndP_2,71.110 //
upamaṅgustathā maṅgurmṛduraścārimejayaḥ /
girirakṣastato yakṣaḥ śatrughno 'thārimardanaḥ // BndP_2,71.111 //
dharmavṛddhaḥ sukarmā ca gandhamādastathāparaḥ /
āvāhaprativāhau ca vasudevā varāṅganā // BndP_2,71.112 //
akrūrādaugrasenyāṃ tu sutau dvau kulanandinau /
devavānupadevaśca jajñāte devasaṃnibhau // BndP_2,71.113 //
citrakasyābhavanputrāḥ pṛthurvipṛthureva ca /
aśvagrīvo 'śvavāhaśca supārśvakagaveṣaṇau // BndP_2,71.114 //
ariṣṭanemiraśvāsyaḥ suvārmā varmabhṛttathā /
abhūmirbahubhūmiśca śraviṣṭhāśravaṇe striyau // BndP_2,71.115 //
satyakātkāśiduhitā lebhe yā caturaḥ sutān /
kukuraṃ bhajamānaṃ ca śuciṃ kaṃbala barhiṣam // BndP_2,71.116 //
kukurasya suto vṛṣṇirvṛṣṇestu tanayo 'bhavat /
kapotaromā tasyātha vilomābhavadātmajaḥ // BndP_2,71.117 //
tasyāsīttuṃburusakhā vidvānputroṃ'dhakaḥ kila /
khyāyate yasya nāmānyaccandanodakadundubhiḥ // BndP_2,71.118 //
tasyābhijittataḥ putra utpannastu punarvasuḥ /
aśvamedhaṃ tu putrārthamājahāra narottamaḥ // BndP_2,71.119 //
tasya madhye 'tirātrasya sadomadhyātsasucchritaḥ /
tatastu vidvāndharmajño dātā yajvā punarvasuḥ // BndP_2,71.120 //
tasyātha putramithunaṃ babhūvābhijitaḥ kila /
āhukaścāhukī caiva khyātau matimatāṃ varau // BndP_2,71.121 //
imāṃścodā harantyatra ślokānprati tamāhukam /
sopāsāṃgānukarṣāṇāṃ sadhvajānāṃ varūthinām // BndP_2,71.122 //
rathānāṃ meghaghoṣāṇāṃ mahasrāṇi daśaiva tu /
nāsatyavādī cāsīttu nāyajño nāsahasradaḥ // BndP_2,71.123 //
nāśucirnāpyadharmātmā nāvidvānna kṛśo 'bhavat /
ārdrakasya dhṛtiḥ putra ityevamanuśuśrum // BndP_2,71.124 //
sa tena parivāreṇa kiśorapratimānhayān /
aśītimaśvaniyutānyāhuko 'pratimo vrajan // BndP_2,71.125 //
pūrvasyāṃ diśi nāgānāṃ bhojasya tvatibhāvayan /
rūpyakāñcanakakṣāṇāṃ srahasrāṇyekaviṃśatiḥ // BndP_2,71.126 //
tāvantyeva sahasrāṇi uttarasyāṃ tathādiśi /
bhūmipālasya bhojasya uttiṣṭetkiṅkaṇī kila // BndP_2,71.127 //
āhukaścāpyavantīṣu svasāraṃ tvāhukīṃ dadau /
āhukātkāśyaduhiturdvai putrau saṃbabhūvatuḥ // BndP_2,71.128 //
devakaścograsenaśca devagarbhasamāvubhau /
devakasya sutā vīrā jajñire tridaśopamāḥ // BndP_2,71.129 //
devavānupadevaśca sudevo devarakṣitaḥ /
teṣāṃ svasāraḥ saptāsanvasudevāya tā dadau // BndP_2,71.130 //
dhṛtadevopadevā ca tathānyā devarakṣitā /
śrīdevā śāntidevā ca sahadevā tathāparā // BndP_2,71.131 //
saptamī devakī tāsāṃ sānujā cārudarśanā /
navograsenasya sutāḥ kaṃsasteṣāṃ tu pūrvajaḥ // BndP_2,71.132 //
nyagro daśca sunāmā ca kaṅkaśaṅkusubhūmayaḥ /
sutanū rāṣṭrapālaśca yuddhatuṣṭaśca tuṣṭimān // BndP_2,71.133 //
teṣāṃ svasāraḥ pañcaiva kaṃsā kaṃsavatī tathā /
sutanū rāṣṭrapālī ca kaṅkā caiva varāṅganā // BndP_2,71.134 //
ugraseno mahāpatyo vyākhyātaḥ kukurodbhavaḥ /
kukurāṇāmimaṃ vaṃśaṃ dhārayannamitaujasām // BndP_2,71.135 //
ātmanovipulaṃ vaṃśaṃ prajāvāṃśca bhavennaraḥ /
bhajamānasya putrastu rathimukhyo vidūrathaḥ // BndP_2,71.136 //
rājādhidevaḥ śūraśca vidūrathasuto 'bhavat /
tasya śūrasya tu sutā jajñire balavattarāḥ // BndP_2,71.137 //
vātaścaiva nivātaśca śoṇitaḥ śvetavāhanaḥ /
śamī ca gadavarmā ca nidāntaḥ khalu śatrujit // BndP_2,71.138 //
śamīputraḥ pratikṣatraḥ pratikṣatrasya cātmajaḥ /
svayaṃbhojaḥ svayaṃbhojāddhṛdikaḥ saṃbabhūva ha // BndP_2,71.139 //
hṛdikasya sutāstvāsandaśa bhīmaparākramāḥ /
kṛtavarmāgrajasteṣāṃ śatadhanvā tu madhyamaḥ // BndP_2,71.140 //
devabāhussubāhuśca bhiṣakśvetarathaśca yaḥ /
sudāntaścādhidāntaśca kanakaḥ kanakodbhavaḥ // BndP_2,71.141 //
devabāhossuto vidvāñjajñe kaṃbalabarhiṣaḥ /
asamaujāḥ sutastasya susamaujāśca viśrutaḥ // BndP_2,71.142 //
ajātaputrāya tataḥ pradadāvasamaujase /
sucandraṃ vasurūpaṃ ca kṛṣṇa ityandhakāḥ smṛtāḥ // BndP_2,71.143 //
andhakānāmimaṃ vaṃśaṃ kīrttayedyastu nityaśaḥ /
ātmano vipulaṃ vaṃśaṃ labhate nātra saṃśayaḥ // BndP_2,71.144 //
aśmakyāṃ janayāmāsa śūraṃ vai deva mīḍhuṣam /
māriṣyāṃ jajñire śūrādbhojāyāṃ puruṣā daśa // BndP_2,71.145 //
vasudevo mahābāhuḥ pūrvamānakadundubhiḥ /
jajñe tasya prasūtasya dundubhiḥ prāṇadaddivi // BndP_2,71.146 //
ānakānāṃ ca saṃhnādaḥ sumahānabhavaddivi /
papāta puṣpavarṣaṃ ca śarasya bhavane mahat // BndP_2,71.147 //
manuṣyaloke kṛtsne 'pi rūpe nāsti samo bhuvi /
yasyāsītpuruṣāgryasya kāntiścandramaso yathā // BndP_2,71.148 //
devabhāgastato jajñe tato devaśravāḥ punaḥ /
anādhṛṣṭivṛkaścaiva nandanaścaiva sṛṃjayaḥ // BndP_2,71.149 //
śyāmaḥ śamīko gaṇḍūṣaḥ svasārastu varāganāḥ /
pṛthā ca śrutadevā ca śrutakīrtiḥ śruta śravāḥ // BndP_2,71.150 //
rājādhidevī ca tathā pañcaitā vīramātaraḥ /
pṛthāṃ duhitaraṃ śūraḥ kuntibhojāya vai dadau // BndP_2,71.151 //
tasmātsā tu smṛtā kuntī kuntibhojātmajā pṛthā /
kuruvīraḥ pāṇḍumukhyastasmādbhāryāmavindata // BndP_2,71.152 //
puthā jajñe tataḥ putrāṃstrīnagnisamatejasaḥ /
loke pratirathānvīrāñchakratulyaparākramān // BndP_2,71.153 //
dharmādyudhiṣṭiraṃ putraṃ mārutācca vṛkodaram /
indrāddhanañjayaṃ caiva pṛthā putrānajīcanat // BndP_2,71.154 //
mādravatyā tu janitāvaśvināviti viśrutam /
nakulaḥ sahadevaśca rupasattvaguṇānvitau // BndP_2,71.155 //
jajñe tu śrutadevāyāṃ tanayo vṛddhaśarmaṇaḥ /
karūṣādhipaterṃvīro dantavakro mahābalaḥ // BndP_2,71.156 //
kaikayācchrutikīrtyaṃ tu jajñe saṃtardano balī /
cekitānabṛhatkṣatrau tathaivānyau mahābalau // BndP_2,71.157 //
vindānuvindāvāvantyau bhrātarau sumahābalau /
śrutaśravāyāṃ caidyastu śiśupālo babhūva ha // BndP_2,71.158 //
damaghoṣasya rājarṣeḥ putro vikhyātapauruṣaḥ /
yaḥ purā sadaśagrīvaḥ saṃbabhūvārimardanaḥ // BndP_2,71.159 //
vaiśravāṇānujastasya kuṃbhakarṇo 'nujastathā patnyastu vasudevasya trayodaśa varāṅganāḥ // BndP_2,71.160 //
pauravī rohiṇī caiva madirā cāparā tathā /
tathaiva bhadravaiśākhī sunāmnī pañcamī tathā // BndP_2,71.161 //
sahadevā śāntidevā śrīdevā devarakṣitā /
dhṛtadevopadevā ca devakī saptamī tathā // BndP_2,71.162 //
sugandhā vanarājī ca dvecānye paricārike /
rohiṇī pauravī caiva bāhlīkasyānujābhavat // BndP_2,71.163 //
jyeṣṭhā patnī mahābhāgadayitā'nakadundubheḥ /
jyeṣṭhe lebhe sutaṃ rāmaṃ sāraṇaṃ hi śaṭhaṃ tathā // BndP_2,71.164 //
durdamaṃ damanaṃ śubhraṃ piṇḍārakakuśītakau /
citrāṃ nāma kumārīṃ ca rohiṇyaṣṭau vyajāyata // BndP_2,71.165 //
putrau rāmasya jajñāte vijñātau niśaṭholmukau /
pārśvī ca pārśvamardī ca śiśuḥ satyadhṛtistathā // BndP_2,71.166 //
mandabāhyo 'tha rāmaṇāṅgiriko girireva ca /
śulkagulmo 'tigulmaśca daridrāntaka eva ca // BndP_2,71.167 //
kumāryaścāpi pañjānyā nāmatastā nibodhata /
arciṣmatī sunandā ca surasā suvacāstathā // BndP_2,71.168 //
tathā śatabalā caiva sāraṇasya sutāstvimāḥ /
bhadrāśvo bhadraguptiśca bhadraviṣṭastathaiva ca // BndP_2,71.169 //
bhadrabāhurbhadraratho bhadrakalpastathaiva ca /
supārśvakaḥ kīrttimāṃśca rohitāśvaḥ śaṭhātmajāḥ // BndP_2,71.170 //
durmadasyābhibhūtaśca rohiṇyāḥ kulajāḥ smṛtāḥ /
nandopanandau mitraśca kukṣimitrastathā balaḥ // BndP_2,71.171 //
citropacitrau kṛtakastuṣṭiḥ puṣṭirathāparaḥ /
madirāyāḥ sutā ete vasudevāddhijajñire // BndP_2,71.172 //
upabiṃbo 'tha biṃbaśca sattvadantamahaujasau /
catvāra ete vikhyātā bhadrāputrā mahābalāḥ // BndP_2,71.173 //
vaiśālyāmadadhācchauriḥ putraṃ kauśikamuttamam /
devakyāṃ jajñire saureḥ suṣeṇaḥ kīrttimānapi // BndP_2,71.174 //
udarṣirbhadrasenaśca ṛjudāyaśca pañcamaḥ /
ṣaṣṭho hi bhadradevaśca kaṃsaḥ sarvāñjaghāna tān // BndP_2,71.175 //
atha tasyā mavasthāyā āyuṣmānsaṃbabhūva ha /
lokanāthaḥ punarviṣṇuḥ pūrvaṃ kṛṣṇaḥ prajāpatiḥ // BndP_2,71.176 //
anujātābhavakṛṣṇātsubhadrā bhadrabhāṣiṇī /
kṛṣṇā subhadreti punarvyākhyātā vṛṣṇinandinī // BndP_2,71.177 //
subhadrāyāṃ rathī pārthādabhimanyurajāyata /
vasudevasya bhāryāsu mahābhāgāsu saptasu // BndP_2,71.178 //
ye putrā jajñire śurā nāmatastānnibodhata /
pūrvādyāḥ sahadevāyāṃ śūrādvai jajñire sutāḥ // BndP_2,71.179 //
śāntidevā janastambaṃ śaurerjajñe kulodvaham /
āgāvaho mahātmā ca vṛkadevyā majāyata // BndP_2,71.180 //
śrīdevāyāṃ svayaṃ jajñe mandako nāma nāmataḥ /
upāsaṃgaṃ vasuṃ cāpi tanayau devarakṣitā // BndP_2,71.181 //
evaṃ daśa sutāstasya kaṃsastānapyaghātayat /
vijayaṃ rocanaṃ caiva varddhamānaṃ ca devalam // BndP_2,71.182 //
etānmahātmanaḥ putrānsuṣāva śiśirāvatī /
saptamī devakī putraṃ sunāmānamasūyata // BndP_2,71.183 //
gaveṣaṇaṃ mahābhāgaṃ saṃgrāme citrayodhinam /
śrāddhadevyāṃ purodyāne vane tu vicarandvijāḥ // BndP_2,71.184 //
vaiśyāyāmadadhācchauriḥ putraṃ kauśikamavyayam /
sugandhī vanarājī ca śaurerāstāṃ parigrahau // BndP_2,71.185 //
puṇḍaśca kapilaścaiva sugandhyāścātmajau tu tau /
tayo rājābhavatpuṇḍraḥ kapilastu vanaṃ yayau // BndP_2,71.186 //
anyasyāmabhavadvīro vasudevātmajo balī /
jarā nāma niṣādo 'sau prathamaḥ sa dhanurddharaḥ // BndP_2,71.187 //
vikhyāto devabhāgyasya mahābhāgaḥ suto 'bhavat /
paṇḍitānāṃ mataṃ prāhurdevaśravasamudbhavam // BndP_2,71.188 //
aśmakyāṃ labhate putramanādhṛṣṭiryaśāsvinam /
nivṛttaśatruṃ śatrughnaṃ śrāddhadevaṃ mahābalam // BndP_2,71.189 //
vyajāyata śrāddhadevo naiṣādiryaḥ pāriśrutaḥ /
ekalavyo mahābhāgo niṣādaiḥ parivarddhitaḥ // BndP_2,71.190 //
gaṇḍūṣāyānapatyāya kṛṣṇastuṣṭo 'dadātsutau /
cārudeṣṇaṃ ca sāṃbaṃ ca kṛtāstrau śastalakṣaṇau // BndP_2,71.191 //
rantiśca rantipālaśca dvau putrau nandanasya ca /
vṛkāya vai tvaputrāya vasudevaḥ pratāpavān // BndP_2,71.192 //
saumiṃ dadau suta vīraṃ śauriḥ kauśikameva ca /
sṛṃjayasya dhanuścaiva virajāśca sutāvimau // BndP_2,71.193 //
anapatyo 'bhavacchyāmaḥ śamīkastu vanaṃ yayau /
jugupsamāno bhojatvaṃ rājarṣitvamavāptavān // BndP_2,71.194 //
ya idaṃ janma kṛṣṇasya paṭhate niyatavrataḥ /
śrāvayedbrāhmaṇaṃvāpi sa mahātsukhamavāpnuyāt // BndP_2,71.195 //
devadevo mahātejāḥ pūrvaṃ kṛṣṇaḥ prajāpatiḥ /
vihārārthaṃ manuṣyeṣu jajñe nārāyaṇaḥ prabhuḥ // BndP_2,71.196 //
devakyāṃ vasudevena tapasā puṣkarekṣaṇaḥ /
caturbāhustu saṃjajñe divyarūpaśriyānvitaḥ // BndP_2,71.197 //
prakāśyo bhagavānyogī kṛṣṇo mānuṣatāṃ gataḥ /
avyakto vyaktaliṅgaśca sa eva bhagavānprabhuḥ // BndP_2,71.198 //
nārāyaṇo yataścakre vyayaṃ caivāvyayaṃ hi yat /
devo nārāyaṇo bhūtvā harirāsītsanātanaḥ // BndP_2,71.199 //
yo 'buñjāccādipuruṣaṃ purā cakre prajāpatim /
aditerapi putratvametya yādavanandanaḥ // BndP_2,71.200 //
devo viṣṇuriti khyātaḥ śakrādavarajo 'bhavat /
prāsādayanyaṃ ca vibhuṃ hyadityāḥ putrakāraṇe // BndP_2,71.201 //
vadhārthaṃ suraśatrūṇāṃ daityadānavarakṣasām /
yayātivaṃśajasyātha vasudevasya dhīmataḥ // BndP_2,71.202 //
kulaṃ puṇyaṃ yato janma bheje nārāyamaḥ prabhuḥ /
sāgarāḥ samakaṃpata celuśca dharaṇīdharāḥ // BndP_2,71.203 //
jajvalustvagnihotrāṇi jāyamāne janārddane /
śivāśca pravavurvātāḥ praśāntamabhavadrajaḥ // BndP_2,71.204 //
jyotīṃṣyabhyadhikaṃ rejurjāyamāne janārddane /
abhijinnāma nakṣatraṃ jayantī nāma śarvarī // BndP_2,71.205 //
muhūrtto vijayo nāma yatra jāto janārddanaḥ /
avyaktaḥ śāśvataḥ kṛṣṇo harirnārāyaṇaḥ prabhuḥ // BndP_2,71.206 //
jajñe tathaiva bhagavānmāyayā mohayanprajāḥ /
ākāśātpuṣpavṛṣṭiṃ ca vavarṣa tridaśeśvaraḥ // BndP_2,71.207 //
gīrbhirmaṅgalayuktābhistuvanto madhusūdanam /
maharṣayaḥ sagandharvā upatasthuḥ sahasraśaḥ // BndP_2,71.208 //
vasudevastu taṃ rātrau jātaṃ putramadhokṣajam /
śrīvatsalakṣaṇaṃ dṛṣṭvā hṛdi divyaiḥ svalakṣaṇaiḥ // BndP_2,71.209 //
uvāca vasudevastaṃ rūpaṃ saṃhara vai prabho /
bhīto 'haṃ kaṃsatastāta tasmādevaṃ bravīmyaham // BndP_2,71.210 //
mama putrā hatāstena jyeṣṭhāste 'dbhutadarśanāḥ /
vasudevavacaḥśrutvā rūpaṃ saṃhṛtavānprabhuḥ // BndP_2,71.211 //
anujñātaḥ pitā tvenaṃ nandagopagṛhaṃ nayat /
ugrasenagṛhe 'tiṣṭhadyaśodāyai tadā dadau // BndP_2,71.212 //
tulyakālaṃ tu garbhiṇyau yaśodā devakī tathā /
yaśodā nandagopasya patnī sā nandagopateḥ // BndP_2,71.213 //
yāmeva rajanīṃ kṛṣṇo jajñe vṛṣṇikule prabhuḥ /
tāmeva rajanīṃ kanyā yaśodāyāṃ vyajāyata // BndP_2,71.214 //
taṃ jāta rakṣamāṇastu vasudevo mahāyaśāḥ /
prādātputraṃ yaśodāyai kanyāṃ tu jagṛhe svayam // BndP_2,71.215 //
dattvemaṃ nandagopasya rakṣemamiti cābravīt /
sutaste sarvakalyāṇo yādavānāṃ bhaviṣyati // BndP_2,71.216 //
ayaṃ sa garbhā devakyā mama kleśānhariṣyati /
ugrasenātmajāyātha kanyāmānakadundubhiḥ // BndP_2,71.217 //
nivedayāmāsa tadā kanyeti śubhalakṣaṇā /
svasustu tanayaṃ kaṃso jātaṃ naivāvadhārayat // BndP_2,71.218 //
atha tāmapi duṣṭātmā hyutsasarja mudānvitaḥ /
tavaiṣā hi yathā kanyā tathā mama na saṃśayaḥ /
na hanmīmāṃ mahābāho vrajatveṣā yathāruci // BndP_2,71.219 //
kanyā sā vavṛdhe tatra vṛṣmisadmani pūjitā /
putravatpālayāmāsa devī devīṃ mudā tadā // BndP_2,71.220 //
tamevaṃ vidhinotpannamāhuḥ kṛṣṇaṃ prajāpatim /
ekādaśā tu jajñe vai rakṣārthaṃ keśavasya ha // BndP_2,71.221 //
etāṃ caikāgramanasaḥ pūjayiṣyanti yādavāḥ /
devadevo divyavapuḥ kṛṣṇaḥ saṃrakṣito 'nayā // BndP_2,71.222 //
ṛṣaya ūcuḥ
kimarthaṃ vasudevasya bhojaḥ kaṃso narādhipaḥ /
jaghāna putrānbālānvai tanno vyākhyātumarhasi // BndP_2,71.223 //
sūta uvāca
śṛṇudhvaṃ vai yathā kaṃsaḥ putrānānakadundubheḥ /
jātāñjātāstu tānsarvānniṣpipeṣa vṛthāmatiḥ // BndP_2,71.224 //
bhayādyathā mahābāho jātaḥ kṛṣṇo vivāsitaḥ /
yathā ca goṣu govindaḥ saṃvṛddhaḥ puruṣottamaḥ // BndP_2,71.225 //
udvāhe kila devakyā vasudevasya dhīmataḥ /
sārathyaṃ kṛtavānkaṃso yuvarājastadābhavat // BndP_2,71.226 //
tatoṃ'tarikṣe vāgāsīddivyābhūdyasya kasyacit /
kaṃsasya nāmamātreṇa puṣkalā lokasākṣiṇī // BndP_2,71.227 //
yāmetaṃ vahase kaṃsa rathena priyakāraṇāt /
tasyā yaścāṣṭamo garbhaḥ sa te mṛtyurbhabiṣyati // BndP_2,71.228 //
tāṃ śrutvā vyathito vāṇīṃ tadā kaṃso vṛthāmatiḥ /
niṣkṛṣya khaḍgaṃ tāṃ kanyāṃ hantukāmo 'bhavattadā // BndP_2,71.229 //
tamuvāca mahābāhurvasudevaḥ pratāpavān /
ugrasenātmajaṃ kasaṃ sautdṛdātpraṇayena vā // BndP_2,71.230 //
na striyaṃ kṣatriyo jātu hantumarhasi kaścana /
upāyaḥ paridṛṣṭo 'tra mayā yādavanandana // BndP_2,71.231 //
yo 'syāḥ saṃjāyate garbho hyaṣṭamaḥ pṛthivīpate /
tamahaṃ te prayacchāmi tatra kuryā yathākramam // BndP_2,71.232 //
na tvidānīṃ yatheṣṭaṃ tvaṃ varttethā bhūridakṣiṇa /
sarvānapyatha vā garbhānpṛthaṅneṣyāmi te vaśam // BndP_2,71.233 //
evaṃ mithyā naraśreṣṭha vāgeṣā na bhaviṣyati /
evamukto 'nunītaḥ sa jagrāha vacanaṃ tadā // BndP_2,71.234 //
vasudevaśca tāṃ bhāryāmavāpya mudito 'bhavat /
kaṃsastasyāvadhītputrānpāpakarmā vṛthāmatiḥ // BndP_2,71.235 //
ṛṣaya ūcuḥ
ka eṣa vasudevastu devakī ca yaśasvinī /
nandagopastu kastveṣa yaśodā ya mahāyaśāḥ // BndP_2,71.236 //
yo viṣṇuṃ janayāmāsa yaṃ ca tātetyabhāṣata /
yā garbhaṃ janayāmāsa yā vainaṃ yābhyavarddhayat // BndP_2,71.237 //
sūta uvāca
puruṣaḥ kaśyapastvāsī daditistatpriyā tathā /
kaśyapo brahmaṇoṃ'śaśca pṛthivyā āditistathā // BndP_2,71.238 //
nando droṇaḥ samākhyāto yaśodā ca dharābhavat /
atha kāmānmahābāhurdevakyāḥ saṃpravarddhayan // BndP_2,71.239 //
acaratsa mahīṃ devaḥ praviṣṭo mānuṣīṃ tanum /
mohayansarvabhūtāni yogātmā yogamāyayā // BndP_2,71.240 //
naṣṭe dharme tadā jajñe viṣṇurvṛṣṇikule svayam /
karttuṃ dharmavyavasthānamasurāṇāṃ praṇāśanam // BndP_2,71.241 //
vaidarbhī rukmiṇī kanyā satyā nagnajitastadā /
satrājitaḥ satyabhāmā jāṃbavatyapi rohiṇī // BndP_2,71.242 //
śaibyā dhanyāni devīnāṃ sahasrāṇi ca ṣoḍaśa /
caturdaśa tu ye proktā gaṇāstvapsarasāṃ divi // BndP_2,71.243 //
vicārya devaiḥ śakreṇa viśiṣṭāstviha preṣitāḥ /
patnyarthaṃ vāsudevasya utpannā rājaveśmasu // BndP_2,71.244 //
etāḥ patnyo mahābhāgā viṣvaksenasya viśrutāḥ /
pradyumnaścārudeṣṇaśca sudevaḥ śarabhastathā // BndP_2,71.245 //
cāruśca cārubhadraśca bhadracārustathāparaḥ /
cāruvidyaśca rukmiṇyāṃ kanyā cārumatī tathā // BndP_2,71.246 //
sānurbhānustathākṣaśca rohito mantravittathā /
jaro 'dhakastāmracakrau saubhariśca jaredharaḥ // BndP_2,71.247 //
catasro jajñire teṣāṃ svasāro garuḍadhvajāt /
bhānuḥ saubharikā caiva tāmraparṇī jarandharaḥ // BndP_2,71.248 //
satyabhāmāsutā ete jāṃbavatyāḥ prajāḥ śruṇu /
bhadraśca bhadraguptaśca bhadracitrastathaiva ca // BndP_2,71.249 //
badhrabāhuśca vikhyātaḥ kanyā bhadravatī tathā /
saṃbodhanī ca vikhyātā jñeyā jāṃbavatīsutāḥ // BndP_2,71.250 //
saṃgrāmajicca śatajittathaiva ca sahasra jit /
ete putrāḥ sudevyāṃ ca viṣvaksenasya kīrttitāḥ // BndP_2,71.251 //
vṛko vṛkāśvo vṛkajidvṛjinī ca varāṅganā /
mitrabāhuḥ sunīthaśca nāgnajityā prajāstviha // BndP_2,71.252 //
evamādīni putrāṇāṃ sahasrāṇi nibodhata /
prayutaṃ tu samākhyātaṃ vāsudevasya ye sutāḥ // BndP_2,71.253 //
ayu tāni yathāṣṭau ca śūrā raṇaviśāradāḥ /
janārdanasya vaṃśo vaḥ kīrtito 'yaṃ yathātatham // BndP_2,71.254 //
bṛhatī purubhāryāsītsumadhyā sugatistathā /
kanyā sā bṛhadukthasya śaineyasya mahātmanaḥ // BndP_2,71.255 //
tasyāḥ putrāstu vikhyātāstrayaḥ samitiśobhanāḥ /
ānandaḥ kanakaḥ śvetaḥ kanyā śvetā tathaiva ca // BndP_2,71.256 //
agāvahasya citraśca śūraścitrarathaśca yaḥ /
citrasenaḥ smṛtaścāsya kanyā citravatī tathā // BndP_2,71.257 //
tumbaśca tumbaṃvarcāśca jātau tumbasya tāvubhau /
upāsaṃgasutau dvau tu vajrāraḥ kṣipra eva ca // BndP_2,71.258 //
bhūrīndraseno bhūriśca gaveṣaṇasutāpubhau /
yudhiṣṭirasya kanyāyāṃ sudhanustasya cātmajaḥ // BndP_2,71.259 //
kāśyāṃ tu pañca tanayāṃllebhe sāṃbāttarasvinaḥ /
satyaprakṛtayo devāḥ pañca vīrāḥ prakīrttitāḥ // BndP_2,71.260 //
tisraḥ koṭyastu pautrāṇāṃ yādavānāṃ mahātmanām /
sarvameva kulaṃ yacca varttante caiva ye kule // BndP_2,71.261 //
viṣṇusteṣāṃ pramāṇe ca prabhutve ca vyavasthitaḥ /
nideśasthāyibhistasya badhyante suramānuṣāḥ // BndP_2,71.262 //
devāsurāhavahatā asurā ye mahābalāḥ /
ihotpannā manuṣyeṣu bādhante te tu mānavān // BndP_2,71.263 //
teṣāmutsādanārthāya utpannā yādave kule /
samutpannaṃ kulaśataṃ yādavānāṃ mahātmanām // BndP_2,71.264 //
iti prasūtirvṛṣṇīnāṃ samāsavyāsayogataḥ /
kīrttitā kīrttanīyā sa kīrttisiddhimabhīpsatā // BndP_2,71.265 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapade vṛṣṇivaṃśānukīrttanaṃ nāmaikasaptatitamo 'dhyāyaḥ // 71//
sūta uvāca
manuṣyaprakṛtīndevānkīrtyamānānnibodhata /
saṃkarṣaṇo vāsudevaḥ pradyumnaḥ sāṃba eva ca // BndP_2,72.1 //
aniruddhaśca pañcaite vaṃśavīrāḥ prakīrttitāḥ /
saptarṣyaḥ kuberaśca yajñe maṇivarastathā // BndP_2,72.2 //
śālūkirnāradaścaiva vidvāndhanvantariśtathā /
nandinaśca mahādevaḥ sālakāyana eva ca /
ādideva stadā viṣṇurebhiśca saha daivataiḥ // BndP_2,72.3 //
ṛṣaya ūcuḥ
viṣṇuḥ kimarthaṃ saṃbhūtaḥ smṛtāḥ saṃbhūtayaḥ kati /
bhaviṣyāḥ kati cānye ca prādurbhāvā mahātmanaḥ // BndP_2,72.4 //
brahmakṣatreṣu śasteṣu kimarthamiha jāyate /
punaḥ punarmanuṣyeṣu tannaḥ prabrūhi pṛcchatām // BndP_2,72.5 //
vistareṇaiva sarvāṇi karmāṇi ripughātinaḥ // BndP_2,72.6 //
śrotumicchāmahe samyagvada kṛṣṇasya dhīmataḥ /
karmaṇāmānupūrvīṃ ca prādurbhāvāśca ye prabho // BndP_2,72.7 //
yā vāsya prakṛtistāta tāṃ cāsmānvaktumarhasi /
kathaṃ sa bhagavānviṣṇuḥ sureṣvariniṣūdanaḥ // BndP_2,72.8 //
vasudevakule dhīmānvāsudevatvamāgataḥ /
amarairāvṛtaṃ puṇyaṃ puṇyakṛdbhiralaṅkṛtam // BndP_2,72.9 //
devalokaṃ kimutsṛjya martyalokamihāgataḥ /
devamānuṣayornetā dhāturyaḥ prasavo hariḥ // BndP_2,72.10 //
kimarthaṃ divyamātmānaṃ mānuṣye samaveśayat /
yaścakraṃ varttayatyeko manuṣyāṇāṃ manomayam // BndP_2,72.11 //
mānuṣye sa kathaṃ buddhiṃ cakre cakrabhṛtāṃ varaḥ /
gopāyana yaḥ kurute jagataḥ sarvakālikam // BndP_2,72.12 //
sa kathaṃ gāṃ gato viṣṇurgopatvamakarotprabhuḥ /
mahābhūtāni bhūtātmā yo dadhāra cakāra ha // BndP_2,72.13 //
śrīgarbhaḥ sa kathaṃ garbhe striyā bhūcarayā vṛtaḥ /
yena lokānkramairjitvā saśrīkāstridaśāḥ kṛtāḥ // BndP_2,72.14 //
sthāpitā jagato mārgāstrikramaṃ vapurāhṛtam /
dadau jitāṃ vasumatīṃ surāṇāṃ surasattamaḥ // BndP_2,72.15 //
yena saiṃhaṃ vapuḥ kṛtvā dvidhākṛtvā ca tatpunaḥ /
pūrvadaityo mahāvīryo hiraṇyakaśipurhataḥ // BndP_2,72.16 //
yaḥ purā hyanalo bhūtvā tvaurvaḥ saṃvarttako vibhuḥ /
pātālasthor'ṇavagataḥ papau toyamayaṃ haviḥ // BndP_2,72.17 //
sahasracaraṇaṃ devaṃ sahasrāṃśuṃ sahasraśaḥ /
sahasraśirasaṃ devaṃ yamāhurvai yuge yuge // BndP_2,72.18 //
nābhyaraṇyāṃ samudbhūtaṃ yasya paitāmahaṃ gṛham /
ekārṇavagate loke tatpaṅkajamapaṅkajam // BndP_2,72.19 //
yena te nihatā daityāḥ saṃgrāme tārakāmaye /
sarvadevamayaṃ kṛtvā sarvāyudhadharaṃ vapuḥ // BndP_2,72.20 //
mahābalena votsiktaḥ kālanemirnipātitaḥ /
uttarāṃśe samudrasya kṣīrodasyāmṛtodadheḥ /
yaḥ śeteśaśvataṃ yogamācchādya timiraṃ mahat // BndP_2,72.21 //
surāraṇīgarbhamadhatta divyaṃ tapaḥprakarṣādaditiḥ purāyam /
śakraṃ ca yo daityagaṇaṃ ca rūddhaṃ garbhāvamānena bhṛśaṃ cakāra ha // BndP_2,72.22 //
padāni yo lokapadāni kṛtvā cakāra daityānsalileśayāṃstān /
kṛtvā ca devāṃstridivasya devāṃścakre sureśaṃ puruhūtameva // BndP_2,72.23 //
gārhapatyena vidhinā anvāhāryeṇa karmaṇā // BndP_2,72.24 //
agnimāhavanīyaṃ ca vedīṃ caiva kuśaṃ sruvam /
prokṣaṇīyaṃ śrutaṃ caiva āvabhṛthyaṃ tathaiva ca // BndP_2,72.25 //
atharṣīṃścaiva yaścakre havyabhāgapradānmakhe /
havyādāṃśca surāṃścakre kavyādāṃśca pitṝnapi /
bhogārthaṃ yajñavidhinā yo yajño yajñakarmaṇi // BndP_2,72.26 //
yūpānsamitsruvaṃ somaṃ pavitraṃ paridhīnapi /
yajñiyāni ca dravyāṇi yajñiyāṃśca tathānalān // BndP_2,72.27 //
sadasyānyajamānāṃśca hyaśvamedhānkratuttamān /
vicitrānrājasūyadīnpārameṣṭhyena karmaṇā // BndP_2,72.28 //
udgātrādīṃśca yaḥ kṛtvā yajñāṃllokānanukramam /
kṣaṇā nimeṣāḥ kāṣṭhāśca kalāstraikālyameva ca // BndP_2,72.29 //
muhūrttāstithayo māsā dinaṃ saṃvatsaraṃ tathā /
ṛtavaḥ kālayogāśca pramāṇaṃ trividhaṃ triṣu // BndP_2,72.30 //
āyuḥ kṣetrāṇyatha balaṃ kṣaṇaṃ yadrūpasauṣṭhavam /
medhāvitvaṃ ca śauryaṃ ca śāstrasyeva ca pāraṇam // BndP_2,72.31 //
trayo varṇāstrayo lokāstraividyaṃ pāvakāstrayaḥ /
traikālyaṃ trīṇi karmāṇi tisro mātrā guṇāstrayaḥ // BndP_2,72.32 //
sṛṣṭā lokeśvarāścaiva yena yena ca karmaṇā /
sarvabhūtagaṇāḥ sṛṣṭāḥ sarvabhūtagaṇātmanā // BndP_2,72.33 //
kṣaṇaṃ saṃdhāya pūrveṇa yogena ramate ca yaḥ /
gatāgatānāṃ yo netā sarvatra vividheśvaraḥ // BndP_2,72.34 //
yo gatirddharmayuktānāmagatiḥ pāpakarmaṇām /
cāturvarṇyasya prabhavaścāturvarṇyasya rakṣitā // BndP_2,72.35 //
cāturvidyasya yo vettā cāturāśamyasaṃśrayaḥ /
digantaraṃ nabho bhūmirāpo vāyurvibhāvasuḥ // BndP_2,72.36 //
candrasūryadvayaṃ jyotiryugeśāḥ kṣaṇadācarāḥ /
yaḥ paraṃ śruyate devo yaḥ paraṃ śrūyate tapaḥ // BndP_2,72.37 //
yaḥ paraṃ tamasaḥ prāhuryaḥ paraṃ paramātmavān /
ādityādistu yo devo yaśca daityāntako vibhuḥ // BndP_2,72.38 //
yugānteṣvantako yaśca yaśca lokāntakāntakaḥ /
seturyo lokasetūnāṃ medho yo madhyakarmaṇām // BndP_2,72.39 //
vedyo yo vedaviduṣāṃ prabhuryaḥ prabhavātmanām /
somabhūtastu bhūtānāmagnibhūto 'gnivarcasām // BndP_2,72.40 //
manuṣyāṇāṃ manurbhūtastapobhūtastapasvinām /
vinayo nayatṛptānāṃ tejastejasvināmapi // BndP_2,72.41 //
vigraho vigrahāṇāṃ yo gatirgatimatāmapi /
ākāśaprabhavo vāyurvāyuprāṇo hutāśanaḥ // BndP_2,72.42 //
devā hutāśanaprāṇāḥ prāṇo 'gnermadhusūdanaḥ /
rasācchoṇitasaṃbhūtiḥ śoṇitānmāsamucyate // BndP_2,72.43 //
māṃsātta medaso janma medaso 'sthi nirucyate /
asyno majjā samabhavanmajjātaḥ śukrasaṃbhavaḥ // BndP_2,72.44 //
śukrādgarbhaḥ samābhava drasamūlena karmaṇā /
tatrāpāṃ prathamāvāpaḥ sa saumyo rāśirucyate // BndP_2,72.45 //
garbho 'śmasaṃbhavo jñeyo dvitīyo rāśirucyate /
śukraṃ somātmakaṃ vidyādārttavaṃ pāvakātmakam // BndP_2,72.46 //
bhāvau rasānugāvetau vīrye ca śaśipāvakau /
kaphavarge bhavecchukraṃ pittavarge ca śoṇitam // BndP_2,72.47 //
kaphasya tdṛdayaṃ sthānaṃ nābhyāṃ pittaṃ pratiṣṭhitam /
dehasya madhye tdṛdayaṃ sthānaṃ tu manasaḥ smṛtam // BndP_2,72.48 //
nābhiścodara saṃsthā tu tatra devo hutāśanaḥ /
manaḥ prajāpatirjñeyaḥ kaphaḥ somo vibhāvyate // BndP_2,72.49 //
pittamagniḥ smṛto hyetadagnīṣomātmakaṃ jagat /
evaṃ pravarttite garbhe vṛtte karkandhusaṃnibhe // BndP_2,72.50 //
vāyuḥ praveśanaṃ cakre saṃgataḥ paramātmanā /
sa pañcadhā śarīrastho vidyate varddhayetpunaḥ // BndP_2,72.51 //
prāṇāpānau samānaśca hyudāno vyāna eva ca /
prāṇo 'sya paramātmānaṃ varddhayanparivarttate // BndP_2,72.52 //
apānaḥ paścimaṃ kāyamu dāno 'rddhaṃ śarīriṇaḥ /
vyāno vyānīyate yena samānaḥ sarvasaṃdhiṣu // BndP_2,72.53 //
bhūtāvāptistatastasya jāyatendriyagocarā /
pṛthivī vāyurākāśamāpo jyotiśca pañcamam // BndP_2,72.54 //
sarvedriyaniviṣṭāste svasvayogaṃ pracakrire /
pārthivaṃ dehamāhustu prāṇātmānaṃ ca mārutam // BndP_2,72.55 //
chidrāṇyākāśayonīni jalātsrāvaḥ pravarttate /
jyotiścakṣuṣi koṣṭho 'smātteṣāṃ yannāmataḥ smṛtam // BndP_2,72.56 //
saṃgrāhya viṣayāṃścaiva yasya vīryātpravartitāḥ /
ityetānpuruṣaḥ sarvānsṛjatyekaḥ sanātanaḥ // BndP_2,72.57 //
naidhane 'sminkathaṃ loke naratvaṃ viṣṇurāgataḥ /
eṣa naḥ saṃśayo dhīmanneṣa vai vismayo mahān // BndP_2,72.58 //
kathaṃ gatirgatimatāmāpanno mānuṣīṃ tanum /
śrotumicchāmahe viṣṇoḥ karmāṇi ca yathākramam // BndP_2,72.59 //
āścaryaṃ paramaṃ viṣṇurvedairdevaścai kathyate /
viṣṇorutpattimāścaya kathayasva mahāmate // BndP_2,72.60 //
etadāścaryamākhyātaṃ kathyatāṃ vai sukhāvaham /
prakhyātabalavīryasya prādurbhāvanmahātmanaḥ /
karmaṇāścaryabhūtasya viṣṇoḥ sattvamihocyate // BndP_2,72.61 //
sūta uvāca
ahaṃ vaḥ kīrttayiṣyāmi prādurbhāvaṃ mahātmanaḥ // BndP_2,72.62 //
yathā babhūva bhagavānmānuṣeṣu mahātapāḥ /
bhṛgustrīvadhadoṣeṇa bhṛguśāpena mānuṣe // BndP_2,72.63 //
jāyate ca yugānteṣu devakāryārthasiddhaye /
tasya divyāṃ tanuṃ viṣṇorgadato me nibodhata // BndP_2,72.64 //
yugadharme parāvṛtte kāle ca śithile prabhuḥ /
karttuṃ dharmavyavasthānaṃ jāyate mānuṣeṣviha /
bhṛgoḥ śāpanimittena devāsurakṛtena ca // BndP_2,72.65 //
ṛṣaya ūcuḥ
kathaṃ devāsurakṛte tadvyāhāramavāptavān /
etadveditumicchāmo vṛttaṃ devāsuraṃ katham // BndP_2,72.66 //
sūta uvāca
devāsuraṃ yathāvṛttaṃ bruvatastannibodhata // BndP_2,72.67 //
hiraṇyakaśipurdaityastrailokyaṃ prākpraśāsati /
balinādhiṣṭhitaṃ rājyaṃ punarlokatraye kramāt // BndP_2,72.68 //
sakhyamāsītparaṃ teṣāṃ devānāmasuraiḥ saha /
yugākhyā daśa saṃpūrṇā hyāsīdavyāhataṃ jagat // BndP_2,72.69 //
nideśasthāyinaścaiva tayordevāsurābhavan /
baddhe balau vivādo 'tha saṃpravṛttaḥ sudāruṇaḥ // BndP_2,72.70 //
devāsurāṇāṃ ca tadā ghoraḥ kṣayakaro mahān /
teṣāṃ dvīpanimittaṃ vai saṃgrāmā bahavo 'bhaven // BndP_2,72.71 //
varāhe 'smindaśa dvau ca ṣaṇḍāmarkāntagāḥ smṛtāḥ /
nāmatastu samāsena śṛṇudhvaṃ tānvivakṣataḥ // BndP_2,72.72 //
prathamo nārasiṃhastu dvitīyaścāpi vāmanaḥ /
tṛtīyaḥ sa tu vārāhaścaturtho 'mṛtamanthanaḥ // BndP_2,72.73 //
saṃgrāmaḥ pañcamaścaiva sughorastārakāmayaḥ /
ṣaṣṭho hyāḍībakasteṣāṃ saptamastraipuraḥ smṛtaḥ // BndP_2,72.74 //
andhakāro 'ṣṭamasteṣāṃ dhvajaśca navamaḥ smṛtaḥ /
vārtraśca daśamo ghorastato hālāhalaḥ smṛtaḥ // BndP_2,72.75 //
smṛto dvādaśakasteṣāṃ ghoraḥ kolāhalo 'paraḥ /
hiraṇyakaśipurdaityo narasiṃhena sūditaḥ // BndP_2,72.76 //
vāmanena balirbaddhastrailokyākramaṇe kṛte /
hiraṇyākṣo hato dvandve prativāde ca daivate // BndP_2,72.77 //
mahābalo mahāsattvaḥ saṃgrāmeṣvaparājitaḥ /
daṃṣṭrayā tu varāheṇa sa daityastu dvidhākṛtaḥ // BndP_2,72.78 //
prahlādo nirjito yuddhe indreṇāmṛtamanthane /
virocanastu prāhlādirnityamindravadhodyataḥ // BndP_2,72.79 //
indreṇaiva sa vikramya nihatastārakāmaye /
bhavādavadhyatāṃ prāpya viśeṣāstrādibhistu yaḥ // BndP_2,72.80 //
sa jaṃbho nihataḥ ṣaṣṭhe śakrāviṣṭena viṣṇunā /
aśaknuvatsu deveṣu paraṃ soḍhumadaivatam // BndP_2,72.81 //
nihatā dānavāḥ sarve tripure tryaṃbakeṇa tu /
atha daityāḥ surāścaiva rākṣasāstvandhakārike // BndP_2,72.82 //
jitā devamanuṣyeste pitṛbhiścaiva saṃgatāḥ /
savṛtrāndānavāṃścaiva saṃgatānkṛtsnaśaśca tān // BndP_2,72.83 //
jaghne viṣṇusahāyena mahendrastena varddhitaḥ /
hato dhvaje mahendreṇa mayāchatraśca yogavit // BndP_2,72.84 //
dhvajalakṣaṃ samāviśya vipracittiḥ mahānujaḥ /
daityāṃśca dānavāṃścaiva saṃhatānkṛtsnaśaśca tān // BndP_2,72.85 //
jayaddhālāhale sarvairdevaiḥ parivṛto vṛṣā /
rajiḥ kolāhale sarvāndaityānparivṛto 'jayat // BndP_2,72.86 //
yajñasyāvabhṛthe jitvā ṣaṇḍāmakārai tu daivataiḥ /
ete devāsurā vṛttāḥ saṃgrāmā dvādaśaiva tu // BndP_2,72.87 //
surāsurakṣayakarāḥ prajānā maśivaśca ha /
hiraṇyakaśipū rājā varṣāṇāmarbudaṃ babhau // BndP_2,72.88 //
tathā śatasahasrāṇi hyadhikāni dvisaphatiḥ /
aśītiśca sahasrāṇi trailokyasyeśvaro 'bhavat // BndP_2,72.89 //
pāraṃparyeṇa rājā tu balirvarṣārbudhaṃ punaḥ /
ṣaṣṭiścaiva sahasrāṇi triṃśacca niyutāni ca // BndP_2,72.90 //
bale rājyādhikārastu yāvatkālaṃ babhūva ha /
prahlādo nirjito 'bhūcca tāvatkālaṃ sahāsuraiḥ // BndP_2,72.91 //
indrāstrayaste vikhyātā hyasurāṇāṃ mahau jasaḥ /
daityasaṃsthamidaṃ sarvamāsīddaśayugaṃ kila // BndP_2,72.92 //
aśapattu tataḥ śukro rāṣṭraṃ daśayugaṃ punaḥ /
trailokyamidamavyagraṃ mahendro hyabhyayādbaleḥ // BndP_2,72.93 //
prahlādasya hṛte tasmiṃstrailokye kālaparyayāt /
paryāyeṇaiva saṃprāptaṃ trailokyaṃ pākaśāsanam // BndP_2,72.94 //
tato 'surānparityajya yajño devānupāgamat /
yajñe devānatha gate kāvyaṃ te hyasurāṃ bruvan // BndP_2,72.95 //
kiṃ tanno miṣatāṃ rāṣṭraṃ tyaktvā yajñaḥ surāngataḥ /
sthātuṃ na śakrumo hyadya praviśāma rasātalam // BndP_2,72.96 //
evamukto 'bravīdetānviṣaṇṇaḥ sāṃtvayangirā /
mābhaiṣṭa dhārayiṣyāmi tejasā svena vaḥ surāḥ // BndP_2,72.97 //
vṛṣṭiroṣadhayaścaiva rasā vastu ca yatparam /
kṛtsnāni hyapi tiṣṭhantu pāpasteṣāṃ sureṣu vai // BndP_2,72.98 //
yuṣmadarthaṃ pradāsyāmi tatsarva dhāryate mayā /
tato devāsurāndṛṣṭvā dhṛtānkāvyena dhīmatā // BndP_2,72.99 //
amantrayaṃstadā te vai saṃvighnā vijigīṣayā /
eṣa kāvya idaṃ sarvaṃ vyāvarttayati no balāt // BndP_2,72.100 //
sādhu gacchāmahe tūrṇaṃ yāvannāpyāyayettu tān /
prasahya hatvā śiṣṭāṃstu pātālaṃ prāpayāmahe // BndP_2,72.101 //
tato devāstu saṃrabdhā dānavānabhisṛtya vai /
jaghnustairvadhyamānāste kāvyamevābhidudruvuḥ // BndP_2,72.102 //
tataḥ kāvyastu tāndṛṣṭvā tūrṇaṃ devairabhidrutān /
samārakṣata saṃtrastāndevebhyastānditeḥ sutān // BndP_2,72.103 //
kāvyo dṛṣṭvā sthitāndevāṃstatra daivamacintayat /
tānuvāca tato dhyātvā pūrvavṛttamanusmaran // BndP_2,72.104 //
trailokyaṃ vijitaṃ sarvaṃ vāmanena tribhiḥkramaiḥ /
balirbaddho hato jaṃbho nihataśca virocanaḥ // BndP_2,72.105 //
mahāsurā dvādaśasu saṃgrāmeṣu surairhatāḥ /
taistairupāyairbhūyiṣṭhā nihatā ye pradhānataḥ // BndP_2,72.106 //
kiñcicchiṣṭāstu vai yūyaṃ yuddhe svalpe tu vai svayam /
nītiṃ vo hi vidhāsyāmi kālaḥ kaścitpratīkṣyatām // BndP_2,72.107 //
yāsyāmyahaṃ mahādevaṃ mantrārthe vijayāya ca /
agnimāpyāyayeddhotā metraireṣa dahiṣyati // BndP_2,72.108 //
tato yāsyāmyahaṃ devaṃ mantrārthe nīlalohitam /
yuṣmānanugrahīṣyāmi punaḥ paścādihāgataḥ // BndP_2,72.109 //
yūyaṃ tapaścaradhvaṃ vai saṃvṛtā valkalairvane /
na vai devā vādhiṣyanti yāvadāgamanaṃ mama // BndP_2,72.110 //
apratīpāṃstato mantrāndevātprāpya maheśvarāt /
yotsyāmahe punardevāṃstataḥ prāpsyatha vai jayam // BndP_2,72.111 //
tataste kṛtasaṃvādā devānūcustato 'surāḥ /
nyastaśastrā vayaṃ sarve lokānyūyaṃ kramantu vai // BndP_2,72.112 //
vayaṃ tapaścariṣyāmaḥ saṃvṛttā valkalairvane /
prahlādasya vacaḥ śrutvā satyānuvyātdṛtaṃ tu tat // BndP_2,72.113 //
tato devā nyavarttanta vijvarā muditāśca ha /
nyastaśastreṣu daityeṣu svānvai jagmuryathāgatān // BndP_2,72.114 //
tatastānabravītkāvyaḥ kañcitkālaṃ pratīkṣyatām /
nirutsukāstapoyuktāḥ kālaḥ kāryārthasādhakaḥ // BndP_2,72.115 //
piturmamāśramasthā vai saṃpratīkṣata dānavāḥ /
sa saṃdiśyasurānkāvyo mahodevaṃ prapadya ca // BndP_2,72.116 //
praṇamyaivamuvācāyaṃ jagatprabhavamīśvaram /
mantrānicchāmi he deva ye na saṃti bṛhaspatau // BndP_2,72.117 //
parābhavāya devānāmasureṣvabhayāvahān /
evamukto 'bravīddevo mantrānicchasi vai dvija // BndP_2,72.118 //
vrataṃ cara mayoddiṣṭaṃ brahmacārī samāhitaḥ /
pūrmaṃ varṣasahasraṃ vai kuṇḍadhūmamavākśirāḥ // BndP_2,72.119 //
yadi pāsyati bhadraṃ te matto mantramavāpsyasi /
tathokto devadevena sa śukrastu mahātapāḥ // BndP_2,72.120 //
pādau saṃspṛśya devasya bāḍhamityabhāṣata /
vrataṃ carāmyahaṃ deva yathoddiṣṭo 'smi vaiprabho // BndP_2,72.121 //
tato niyukto devena kuṇḍadhāro 'sya dhūmakṛt /
asurāṇāṃ hitārthāya tasmiñchukre gate tadā // BndP_2,72.122 //
mantrārthaṃ tatra vasati brahma caryaṃ maheśvare /
tadbuddhvā nītipūrvaṃ tu rāṣṭraṃ nyastaṃ tadāsuraiḥ // BndP_2,72.123 //
tasmiñchidre tadāmarṣāddevāstānsamabhidravan /
pragṛhītāyudhāḥ sarve bṛhaspatipurogamāḥ // BndP_2,72.124 //
dṛṣṭvāsuragaṇā devānpragṛhītāyudhānpunaḥ /
utpetuḥ sahasā sarve saṃtrastāste tato 'bhavan // BndP_2,72.125 //
nyaste śastre 'bhaye datte hyācārye vratamāsthite /
saṃtyajya samayaṃ devāste sapatnajighāṃsavaḥ // BndP_2,72.126 //
anācāryāstu bhadraṃ vo viśvastāstapase sthitāḥ /
cīravalkājinadharā niṣkriyā niṣparigrahāḥ // BndP_2,72.127 //
raṇe vijetuṃ devānvai na śakṣyāmaḥ kathañcana /
ayuddhena prapadyāmaḥ śaraṇaṃ kāvyamātaram // BndP_2,72.128 //
prāpadyanta tato bhītāstayā caiva tadābhayam /
dattaṃ teṣāṃ tu bhītānāṃ daityānāmabhayārthinām // BndP_2,72.129 //
tayā cābhyupapannāṃstāndṛṣṭvā devāstadāsurān /
abhijaghnuḥ prasahyaitānvicārya ca balābalam // BndP_2,72.130 //
tata stānvadhyamānāṃstu devairdṛṣṭvāsurāṃstadā /
devī kruddhābravīdenānanindratvaṃ karomyaham // BndP_2,72.131 //
saṃstabhya śīghraṃ saṃraṃbhādindraṃ sābhyacarattataḥ /
tataḥ saṃstaṃbhitaṃ dṛṣṭvā śakraṃ devāstu mūḍhavat // BndP_2,72.132 //
vyadravanta tato bhītā dṛṣṭvā śakraṃ vaśīkṛtam /
gateṣu surasaṃgheṣu viṣmurindramabhāṣata // BndP_2,72.133 //
māṃ tvaṃ praviśa bhadraṃ te neṣyāmi tvāṃ sureśvara /
evamuktastato viṣṇuḥ praviveśa purandaraḥ // BndP_2,72.134 //
viṣmunā rakṣitaṃ dṛṣṭvā devī kruddhā vaco 'vadat /
eṣā tvāṃ viṣṇunā sārddha dahāmi maghavanbalāt // BndP_2,72.135 //
miṣatā sarvabhūtānāṃ dṛśyatāṃ me tapobalam /
tayābhibhūtau tau devāvindrāviṣṇū jajalpatuḥ // BndP_2,72.136 //
kathaṃ mucyeva sahitau viṣṇurindramabhāṣata /
indro 'bravījjahi hyenāṃ yāvanno na dahe dvibho // BndP_2,72.137 //
viśeṣeṇābhibhūto 'hamimāṃ tajjahi māciram /
tataḥ samīkṣya tāṃ viṣṇuḥ strīvadhaṃ karttumāsthitaḥ // BndP_2,72.138 //
abhidhyāya tataśśakramāpannaṃ satvaraṃ prabhuḥ /
tasyāḥ saṃtvaramāṇāyāḥ śīghraṅkārī murārihā // BndP_2,72.139 //
tridhā viṣṇustato devaḥ krūraṃ buddhvā cikīrṣitam /
kruddhastadastramāvidhya śiraściccheda mādhavaḥ // BndP_2,72.140 //
taṃ dṛṣṭvā strīvadhaṃ ghoraṃ cukopa bhṛgurīśvaraḥ /
tato 'bhiśapto bhṛguṇā viṣṇurbhāryāvadhe tadā // BndP_2,72.141 //
yasmātte jānatā dharmamavadhyā strī niṣūditā /
tasmāttvaṃ saptakṛtvo vai manuṣyeṣu prapadyase // BndP_2,72.142 //
tatastenābhiśāpena naṣṭe dharme punaḥ punaḥ /
sarvaloka hitārthāya jāyate mānuṣeṣviha // BndP_2,72.143 //
anuvyāhṛtya viṣmuṃ sa tadādāya śiraḥ svayam /
samānīya tataḥ kāye samāyojyedamabravīt // BndP_2,72.144 //
etāṃ tvāṃ viṣṇunā satyaṃ hatāṃ saṃjīvayāmyaham /
yadi kṛtsno mayā dharmaścarito jñāyate 'pi vā // BndP_2,72.145 //
tena satyena jīvasva yadi satyaṃ bravīmyaham /
satyābhivyahṛtāttasya devī saṃjīvitā tadā // BndP_2,72.146 //
tadā tāṃ prokṣya śītābhiradbhirjīveti so 'bravīt /
tatastāṃ sarvabhūtānāṃ dṛṣṭvā suptotthitāmiva // BndP_2,72.147 //
sādhusādhvityadṛśyānāṃ vācastāḥ sasvanurdiśaḥ /
dṛṣṭvā saṃjīvitāmevaṃ devīṃ tāṃ bhṛguṇā tadā // BndP_2,72.148 //
miṣatāṃ sarvabhūtānāṃ tadadbhutamivābhavat /
asaṃbhrāntena bhṛguṇā patnī saṃjīvitāṃ tataḥ // BndP_2,72.149 //
dṛṣṭvā śakro na lebhe 'tha śarma kāvyabhayāttataḥ /
prajāgare tataścendro jayantīmātmanaḥ sutām // BndP_2,72.150 //
provāca matimānvākyaṃ svāṃ kanyāṃ pākaśāsanaḥ /
eṣa kāvyo hyanindrāya carate dāruṇaṃ tapaḥ // BndP_2,72.151 //
tenāhaṃ vyākulaḥ putri kṛto dhṛtimanā dṛḍham /
gaccha saṃbhāvayasvainaṃ śramāpanayanaiḥ śubhe // BndP_2,72.152 //
taistairmano 'nukūlaiśca hyupacārairatadritā /
devī sārīndraduhitā jayantī śubhacāriṇī // BndP_2,72.153 //
susvarūpadharāgāttaṃ durvahaṃ vratamāsthitam /
pitrā yathoktaṃ vākyaṃ sā kāvye kṛtavatī tadā // BndP_2,72.154 //
gīrbhiścaivānukūlābhiḥ stuvantī valgubhāṣiṇī /
gātrasaṃvāhanaiḥ kāle sevamānā tvacāsukhaiḥ // BndP_2,72.155 //
śuśrūṣantyanukūlā ca uvāsa bahulāḥ samāḥ /
pūrṇaṃ dhūmavrate cāpi ghore varṣasahasrake // BndP_2,72.156 //
vareṇa cchandayāmāsa kāvyaṃ prīto 'bhavastadā /
evaṃ vrataṃ tvayaikena cīrṇaṃ nānyena kena cit // BndP_2,72.157 //
tasmāttvaṃ tapasā buddhyā śrutena ca balena ca /
tejasā vāpi vibudhānsarvānabhibhaviṣyasi // BndP_2,72.158 //
yacca kiñcinmamabrahma vidyate bhṛgunandana /
sāṃga ca sarahasyaṃ ca yajñopaniṣadastathā // BndP_2,72.159 //
pratibhāti te sarvaṃ tadvācyaṃ tu na kasyacit /
sarvābhibhāvī tena tvaṃ dvijaśreṣṭho bhaviṣyasi // BndP_2,72.160 //
evaṃ dattvā varaṃ tasyai bhārgavāya bhavaḥ punaḥ /
prajeśatvaṃ dhaneśatvamavadhyatvaṃ ca vai dadau // BndP_2,72.161 //
etāṃllabdhvā varānkāvyaḥ saṃprahṛṣṭatanūruhaḥ /
harṣātprādurbabhau tasya divyaṃ stotraṃ maheśituḥ // BndP_2,72.162 //
tadā tiryaksthitastvevaṃ tuṣṭuve nīlalohitam /
namo 'stu śitikaṇṭhāya surādyāya suvarcase // BndP_2,72.163 //
lelihānāya lehyāya vatsarāya jagatpate /
kapardine hyūrddhvaromṇe haryakṣavaradāya ca // BndP_2,72.164 //
saṃstutāya sutīrthāya devadevāya raṃhase /
uṣṇīṣiṇe suvaktrāya sahasrākṣāya mīḍhuṣe // BndP_2,72.165 //
vasuretāya rudrāya tapase cīravāsase /
nisvāya muktakeśāya senānye rohitāya ca // BndP_2,72.166 //
kavaye rājavṛddhāya takṣakakrīḍanāya ca /
giriśāyārkanetrāya yataye cājyapāya ca // BndP_2,72.167 //
suvṛttāya suhastāya dhanvine bhārgavāya ca /
sahasrabāhave caiva sahasrāmalacakṣuṣe // BndP_2,72.168 //
sahasrakukṣaye caiva sahasracaraṇāya ca /
sahasraśirase caiva bahurūpāya vedhase // BndP_2,72.169 //
bhavāya viśvarūpāya śvetāya puruṣāya ca /
niṣaṅgiṇe kavacine sūkṣmāya kṣapaṇāya ca // BndP_2,72.170 //
tāmrāya caiva bhīmāya ugrāya ca śivāya ca /
mahādevāya sarvāya viśvarūpaśivāya ca // BndP_2,72.171 //
hiraṇyāya vasiṣṭhāya varṣāya madhyamāya ca /
dhāmne caiva piśaṅgāya piṅgalāyāruṇāya ca // BndP_2,72.172 //
pinākine ceṣumate citrāya rohitāya ca /
dundubhyāyaikapādāya arhāya buddhaye tathā /
mṛgavyādhāya sarvāya sthāṇave bhīṣaṇāya ca // BndP_2,72.173 //
bahurūpāya cogrāya trinetrāyeśvarāya ca /
kapiloyaikavīrāya mṛtyave tryaṃbakāya ca // BndP_2,72.174 //
vāstoṣpate pinākāya śaṅkarāya śivāya ca /
āraṇyāya gṛhasthāya yatine bahmacāriṇe // BndP_2,72.175 //
sāṃkhyāya caiva yogāya dhyānine dīkṣitāya ca /
antarhitāya sarvāya tapyāya vyāpine tathā // BndP_2,72.176 //
buddhāya caiva śuddhāya muktāya kevalāya ca /
rodhase caikitānāya brahmiṣṭhāya mahārṣaye // BndP_2,72.177 //
catuṣpādāya medhyāya varmiṇe śīghragāya ca /
śikhaṇḍine kapālāya daṇḍine viśvamedhase // BndP_2,72.178 //
apratītāya dīptāya bhāskarāya sumedhase /
krūrāya vikṛtāyaiva bībhatsāya śivāya ca // BndP_2,72.179 //
śucaye paridhānāya sadyojātāya mṛtyave /
piśitāśāya śarvāya meghāya vaidyutāya ca // BndP_2,72.180 //
dakṣāya ca jaghanyāya lokānāmīśvarāya ca /
anāmayāya cedhmāya hiraṇyāyaikacakṣuṣe // BndP_2,72.181 //
śreṣṭhāya vāmadevāya īśānāya ca dhīmate /
mahākalpāya dīptāya rodanāya hasāya ca // BndP_2,72.182 //
dṛḍhadhanvine kavacine rathine ca varūthine /
bhṛgunāthāya śukrāya gahvariṣṭhāya dhīmate // BndP_2,72.183 //
amoghāya praśāntāya sadā viprapriyāya ca /
digvāsaḥ kṛttivāsāya bhagaghnāya namo 'stu te // BndP_2,72.184 //
paśūnāṃ pataye caiva bhūtānāṃ pataye namaḥ /
prabhave ṛgyajuḥsāmne svāhāyai ca sudhāya ca // BndP_2,72.185 //
vaṣaṭkāratamāyaiva tubhyaṃ mantrātmane namaḥ /
sraṣṭre dhātre tathā kartre hartre ca kṣapaṇāya ca // BndP_2,72.186 //
bhūtabhavyabhaveśāya tubhyaṃ karmātmane namaḥ /
vasave caiva sādhyāya rudrādityāśvināya ca // BndP_2,72.187 //
viśvāya marute caiva tubhyaṃ devātmane namaḥ /
agnīṣomavidhijñāya paśumantrau ṣadhāya ca // BndP_2,72.188 //
dakṣiṇāvabhṛthāyaiva tubhyaṃ yajñātmane namaḥ /
tapase caiva satyāya tyāgāya ca śamāya ca // BndP_2,72.189 //
ahiṃsāyātha lobhāya suveṣāyāniśāya ca /
sarvabhūtātprabhūtāya tubhyaṃ yogātmane namaḥ // BndP_2,72.190 //
pṛthivyai cāntarikṣāya mahāse tridivāya ca /
janastapāya satyāya tubhyaṃ lokātmane namaḥ // BndP_2,72.191 //
avyaktāyātha mahate bhūtāyaivendriyāya ca /
tanmātrāyātha mahate tubhyaṃ tattvātmane namaḥ // BndP_2,72.192 //
nityāya cāpyaliṅgāya sūkṣmāya cetarāya ca /
śuddhāya vibhave caiva tubhyaṃ nityātmane namaḥ // BndP_2,72.193 //
namaste triṣu lokeṣu svaranteṣu bhuvādiṣu /
satyāntamaharādyeṣu caturṣu ca namo 'stu te // BndP_2,72.194 //
nāmastotre mayā hyasminyadasadvyāhṛtaṃ prabho /
madbhakta itibrahmaṇya sarvaṃ tatkṣantumarhasi // BndP_2,72.195 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde stavasamāptirnāma dvisaptatitamo 'dhyāyaḥ // 72//
sūta uvāca
evamārādhya deveśamīśānaṃ nīlalohitam /
prahvo 'tipraṇatastasmai prāñjalirvākyamabravīt // BndP_2,73.1 //
kāvyasya gātraṃ saṃspṛśya hastena prītimānbhavaḥ /
nikāmaṃ darśanaṃ dattvā tatraivāntaradhāddharaḥ // BndP_2,73.2 //
tataḥ so 'tarhite tāsmindeve sānucare tadā /
tiṣṭhantīṃ prājalirbhūtvā jayantīmidamabravīt // BndP_2,73.3 //
kasya tvaṃ subhage kā vā duḥkhite mayi duḥkhitā /
sahatā tapasā yuktaṃ kimarthaṃ māṃ jigīṣsi // BndP_2,73.4 //
anayā satataṃ bhaktyā praśrayeṇa damena ca /
snehena caiva suśroṇi prīto 'smi varavarṇini // BndP_2,73.5 //
kimicchasi varārohe kaste kāmaḥ samṛddhyatām /
taṃ te saṃpūrayāmyadya yadyapi syātsudurlabhaḥ // BndP_2,73.6 //
evamuktābravīdenaṃ tapasā jñātumarhasi /
cikīrṣitaṃ me brahmiṣṭha tvaṃ hi vettha yathātatham // BndP_2,73.7 //
evamukto 'bravīdenāṃ dṛṣṭvā divyena cakṣuṣā /
māhendrī tvaṃ varārohe maddhitārthamihāgatā // BndP_2,73.8 //
mayā saha tvaṃ suśroṇi daśavarṣāṇi bhāmini /
adṛśyaṃ sarvabhūtaistu saṃprayogamihecchasi // BndP_2,73.9 //
devīndranīlavarṇābhevarārohe sulocane /
imaṃ vṛṇīṣva kāmaṃ tvaṃ matto vai valgubhāṣiṇi // BndP_2,73.10 //
evaṃ bhavatu gacchāvo gṛhānmattebhagāmini /
tataḥ svagṛhamāgamya jayatyā sahitaḥ prabhuḥ // BndP_2,73.11 //
sa tayā cāvasaddevyā daśa varṣāṇi bhārgavaḥ /
adṛśyaḥ sarvabhūtānāṃ māyayā saṃvṛtastadā // BndP_2,73.12 //
kṛtārthamāmataṃ jñātavā kāvyaṃ sarve diteḥ sutāḥ /
abhijagsurgṛhaṃ tasya muditāstaṃ didṛkṣavaḥ // BndP_2,73.13 //
gatā yadā na paśyanti jayatyā saṃvṛtaṃ gurum /
lakṣamaṃ tasya tad buddhvā pratijagmuryathāgatam // BndP_2,73.14 //
bṛhaspatistu saṃruddhaṃ jñātvā kāvyaṃ vareṇa ha /
prītyarthe daśa varṣāṇi jayantyā hitakāmyayā // BndP_2,73.15 //
buddhvā tadantaraṃ so 'tha devānāṃ mantracoditaḥ /
kāvyasya rūpamāsthāya so 'surānsamabhāṣata // BndP_2,73.16 //
tataḥ so 'bhyāgatāndṛṣṭvā bṛhaspatiruvāca tān /
svāgataṃ mama yājyānāṃ saṃprāpto 'smi hitāya ca // BndP_2,73.17 //
ahaṃ vo 'dhyāpayiṣyāmi prāptā vidyā mayā hi yāḥ /
tataste hṛṣṭamanaso vidyārthamupapedire // BndP_2,73.18 //
pūrṇe kāvyastadā tasminsamaye daśavārṣike /
samayānte devayājī sadyo jātamatistadā // BndP_2,73.19 //
buddhiṃ cakre tataścāpi yājyānāṃ pratyavekṣaṇe /
śukra uvāca
devi gacchāmyahaṃ draṣṭuṃ tava yājyāñchucismite // BndP_2,73.20 //
vibhrāntaprekṣite sādhvi trivarṇāyatalocane /
evamuktābravīddevī bhaja bhaktāṃ mahāvrata /
eṣa brahmansatāṃ dharmo na dharmaṃ lopayāmi te // BndP_2,73.21 //
sūta uvāca
tato gatvā surāndṛṣṭvā devācāryeṇa dhīmatā // BndP_2,73.22 //
vañcitānkāvyarūpeṇa vacasā punarabravīt /
kāvyaṃ māmanujānīdhvameṣa hyāṅgiraso muniḥ // BndP_2,73.23 //
vañcitā bata yūyaṃ vai mayi sakte tu dānavāḥ /
śrutvā tathā bruvāṇaṃ taṃ saṃbhrāntā ditijāstataḥ // BndP_2,73.24 //
saṃpraikṣantāvubhau tatra sthirāsīnau śucismitau /
saṃpramūḍhāḥ sthitāḥ sarve prāpadyanta na kiñcana // BndP_2,73.25 //
tatasteṣu pramūḍheṣu kāvyastānpunarabravīt /
ācāryo yo hyayaṃ kāvyo devāyāryo 'yamaṅgirāḥ // BndP_2,73.26 //
anugacchata māṃ sarve tyajatainaṃ bṛhaspatim /
evamukte tu te sarve tāvubhau samavekṣya ca // BndP_2,73.27 //
tadāsurā viśeṣa tu na vyajānaṃstayordvayoḥ /
bṛhaspatiruvācaināmaṃ bhrāto 'yamaṅgirāḥ // BndP_2,73.28 //
kāvyo 'haṃ vo gururdaityā madrūpo 'yaṃ bṛhaspatiḥ /
saṃmohayati rūpeṇa māmakenaiṣa vo 'surāḥ // BndP_2,73.29 //
śrutvā tasya vacaste vai saṃmantryātha vaco 'bruvan /
ayaṃ no daśavarṣāṇi satataṃ śāsti vai prabhuḥ // BndP_2,73.30 //
eṣa vai gururasmākamantarepsurayaṃ dvijāḥ /
tatastedānavāḥ sarve praṇipatyābhivādya ca // BndP_2,73.31 //
vacanaṃ jagṛhustasya vidyābhyāsena mohitāḥ /
ūcustamasurāḥ sarve kruddhāḥ saṃraktalocanāḥ // BndP_2,73.32 //
ayaṃ gururhito 'smākaṃ gaccha tvaṃ nāsi no guruḥ /
bhārgavo 'giraso vāyaṃ bhavatveṣaiva no guruḥ // BndP_2,73.33 //
sthitā vayaṃ nideśe 'sya gaccha tvaṃ sādhu mā ciram /
evamuktvā surāḥ sarve prāpadyanta bṛhaspatim // BndP_2,73.34 //
yadā na pratipadyante tenoktaṃ tanmahaddhitam /
cukopa bhārgavaste ṣāmavalepena vai tadā // BndP_2,73.35 //
bodhitāpi mayā yasmānna māṃ bhajata dānavāḥ /
tasmātpraṇaṣṭasaṃjñā vai parābhavamavāpsyatha // BndP_2,73.36 //
iti vyāhṛtya tānkāvyo jagāmātha yathāgatam /
śaptāṃstānasurāñjñātvā kāvyena tu bṛhaspatiḥ // BndP_2,73.37 //
kṛtārthaḥ sa tadā hṛṣṭaḥ svarūpaṃ pratyapadyata /
buddhvāsurāṃstadā braṣṭānkṛtārthoṃ'tarddhimāgamat // BndP_2,73.38 //
tataḥ pranaṣṭe tasmiṃste vibhrāntā dānavāstadā /
aho dhigvañcitāḥ snehātparasparamathābruvan // BndP_2,73.39 //
dharmato 'vimukhāścaiva kāritā vedhasā vayam /
dagdhāścaivopadhāyogātsvesve kārye tu māyayā // BndP_2,73.40 //
tato 'surāḥ paritrastā devebhyastvaritā yayuḥ /
prahlādamagrataḥ kṛtvā kāvyasyānugamaṃ punaḥ // BndP_2,73.41 //
tataḥ kāvyaṃ samāsādya hyabhitasthu ravāṅmukhāḥ /
tānāgatānpunardṛṣṭvā kāvyo yājyānuvāca ha // BndP_2,73.42 //
mayā saṃbodhitāḥ kāle yato māṃ nābhyanandatha /
tatastenāvalepena gatā yūyaṃ parābhavam // BndP_2,73.43 //
prahlādastamathovāca mānastvaṃ tyaja bhārgava /
svānyājyānbhajamānāṃśca bhaktāṃścaiva viśeṣataḥ // BndP_2,73.44 //
tvayyadṛṣṭe vayaṃ tena devācāryeṇa mohitāḥ /
bhaktānarhasi nastrātuṃ jñātvā dīrgheṇa cakṣuṣā // BndP_2,73.45 //
yadi nastvaṃ na kuruṣe prasādaṃ bhṛgunandana /
apadhyātāstvayā hyadya pravekṣyāmorasātalam // BndP_2,73.46 //
sūta uvāca
jñātvā kāvyo yathātattvaṃ kāruṇyena mahīyasā /
evaṃ śukro 'nunītaḥ saṃstataḥ kopaṃ nyavarttayat // BndP_2,73.47 //
uvācedaṃ na bhetavyaṃ gantavyaṃ na rasātalam /
avaśyaṃbhāvīhyartho 'yaṃ prāpto vo mayi jāgrati // BndP_2,73.48 //
na śakyamanyathākarttuṃ diṣṭaṃ hi balavattaram /
saṃjñā pranaṣṭā yā ceyaṃ kāmaṃ tāṃ pratilapsyatha // BndP_2,73.49 //
prāptaḥ paryāyakālo vā iti brahmābhyabhāṣata /
matprasādācca yuṣmābhirbhuktaṃ trailokyamūrjjitam // BndP_2,73.50 //
yugākhyā daśa saṃpūrṇā devānākramya mūrddhani /
tāvantameva kālaṃ vai brahmā rājyamabhāṣata // BndP_2,73.51 //
sāvarṇike punastubhyaṃ rājyaṃ kila bhaviṣyati /
lokānāmīśvaro bhāvī pautrastava punarbaliḥ // BndP_2,73.52 //
evaṃ kālamayaṃ proktaḥ pautraste brahmaṇā svayam /
tathāhṛteṣu lokeṣu na śoko na kilābhavat // BndP_2,73.53 //
yasmātpravṛttayaścāsya na kāmairabhisaṃdhitāḥ /
tasmādajena prītena dattaṃ sāvarṇike 'ntare // BndP_2,73.54 //
devarājyaṃ balerbhāvyamiti māmīśvaro 'bravīt /
tasmādadṛśyo bhūtānāṃ kālākāṅkṣī sa tiṣṭhati // BndP_2,73.55 //
prītena cāmaratvaṃ vai dattaṃ tubhyaṃ svayaṃbhuvā /
tasmānnirutsukastvaṃ vai paryāyaṃ sahasākulaḥ // BndP_2,73.56 //
na ca śakyaṃ mayā tubhyaṃ pura stādvai visarpitum /
brahmaṇā pratiṣiddho 'smi bhaviṣyaṃ jānatā prabho // BndP_2,73.57 //
imau ca śiṣyau dvau mahyaṃ tulyāvetau bṛhaspateḥ /
daivataiḥ saha saṃrabdhānsarvānvo dhārayiṣyataḥ // BndP_2,73.58 //
sūta uvāca
evamuktāstu daiteyā kāvyenākliṣṭakarmaṇā /
tatastābhyāṃ yayuḥ sārddhaṃ prahlādapramukhāstadā // BndP_2,73.59 //
avaśyabhāvyamarthaṃ taṃ śrutvā daiteyadānavāḥ /
sahasā śaṃsamānāste jayaṃ kāvyena bhāṣitam // BndP_2,73.60 //
daṃśitāḥ sāyudhāḥ sarve tato devānsamāhvayan /
atha devāsurāndṛṣṭvā saṃgrāme samupasthitān // BndP_2,73.61 //
tataḥ saṃvṛtasannāhā devāstānsamayodhayan /
devāsure tatastasminvarttamāne śataṃ samāḥ /
ajayantāsurā devānnagrā devā amantrayan // BndP_2,73.62 //
devā ūcuḥ
śaṇḍāmarkaprabhāveṇa jitāḥ smastvasurairvayam /
tasmādyajñaṃ samuddiśya kāryaṃ cātmahitaṃ ca yat // BndP_2,73.63 //
yajñenopāhvayiṣyāmastato jeṣyāmahe 'surān /
athopāmannrayandevāḥ śaṇḍāmakārai tu tāvubhau // BndP_2,73.64 //
yajñe cāhūya tau proktau tyajantāmasurā dvijau // BndP_2,73.65 //
grahaṃ tu vāṃ grahīṣyāmo hyanujitya tu dānavān /
evaṃ tatyajatustau tu ṣaṇḍāmakārai tadā surān // BndP_2,73.66 //
tato devā jayaṃ prāptā dānavāśca parābhavam /
devāsurānparābhāvya śaṇḍāmarkāvupāgaman // BndP_2,73.67 //
kāvyaśāpabhibhūtāśca anādhārāśca te punaḥ /
bādhyamānāstadā devairviviśuste rasātalam // BndP_2,73.68 //
evaṃ nirudyamāste vai kṛtā śakreṇa dānavāḥ /
tataḥ prabhṛti śāpena bhṛgunaimittikena ca // BndP_2,73.69 //
yajñe punaḥ punarviṣṇuryajñe 'tha śithile prabhuḥ /
kartuṃ dharmavyavasthāna madharmasya praṇāśanam // BndP_2,73.70 //
prahnādasya nideśe tu ye 'surā na vyavasthitāḥ /
manuṣyavadhyāṃstānsarvānbrahmā vyāharata prabhuḥ // BndP_2,73.71 //
dharmānnārāyaṇastasmātsaṃbhūtaścākṣuṣe 'ntare /
yajñaṃ pravarttayāmāsa vainyo vaivasvate 'ntare // BndP_2,73.72 //
prādurbhāve tu vainyasya brahmaivāsītpurohitaḥ /
caturthyāṃ tu yugākhyāyāmāpanneṣu sureṣvatha // BndP_2,73.73 //
saṃbhutaḥ sa samudrāntarhiraṇyakaśiporvadhe /
dvitīyo narasiṃho 'bhūdraudraḥ sutapurassaraḥ // BndP_2,73.74 //
yajamānaṃ tu daityendramadityāḥ kulanandanaḥ /
dvijo bhūtvā śubhe kāle baliṃ vairocanaṃ jagau // BndP_2,73.75 //
trailokyasya bhavānrājā tvayi sarvaṃ pratiṣṭhitam /
dātumarhasi me rājanvikramāṃstrīniti prabhuḥ // BndP_2,73.76 //
dadāmītyeva taṃ rājā balirvairocano 'bravīt /
vāmanaṃ taṃ ca vijñāya tato 'dānmuditaḥ svayam // BndP_2,73.77 //
sa vāmano divaṃ khaṃ ca pṛthivīṃ ca dvijottamāḥ /
tribhiḥ kramairviśvamidaṃ jagadākrāmata prabhuḥ // BndP_2,73.78 //
atyaricyata bhūtātmā bhāskaraṃ svena tejasā /
prakāśayandiśaḥ sarvāḥ pradiśaśca mahāyaśāḥ // BndP_2,73.79 //
śuśubhe sa mahābāhuḥ sarvalokānprakāśayan /
āsurīṃ śriyamāhṛtya trīṃllokāṃśca janārddanaḥ // BndP_2,73.80 //
sa putrapautrānasurānpātālatalamānayan /
namuciḥ śaṃbaraścaiva prahrādaścaiva viṣṇunā // BndP_2,73.81 //
krūrā hatā vinirdūtā diśaḥ saṃpratipedire /
mahābhūtāni bhūtātmā saviśeṣāṇi mādhavaḥ // BndP_2,73.82 //
baliṃ caṃ sabalaṃ viprāstatrādbhutamadarśayat /
tasya gātre jagatsarvamātmānamanupaśyati // BndP_2,73.83 //
na kiñcidasti lokeṣu yadavyāptaṃ mahātmanā /
tadvai rūpamupendrasya devādānavamānavāḥ // BndP_2,73.84 //
dṛṣṭvā saṃmumuhuḥ sarve viṣṇutejovimohitāḥ /
baliḥ sito mahāpāśaiḥ sabandhuḥ sasutdṛdgaṇaḥ // BndP_2,73.85 //
virocanakulaṃ sarvaṃ pātāle sanniveśitam /
tataḥ sarvāmaraiśvaryaṃ dattvendrāya mahātmane // BndP_2,73.86 //
mānuṣeṣu mahābāhuḥ prādurāsa janārddanaḥ /
etāstisraḥ samṛtāstasya divyāḥ saṃbhūtayaḥ śubhāḥ // BndP_2,73.87 //
mānuṣyaḥ sapta yāstasya sāgragāstā nibodhata /
tretāyuge tu daśame dattātreyo babhūva ha // BndP_2,73.88 //
naṣṭe dharme caturthaśca mārkaṇḍeyapuḥ saraḥ /
pañcamaḥ pañcadaśyāṃ tu tretāyāṃ saṃbabhūva ha // BndP_2,73.89 //
māndhātā cakravarttitve tasyotathyaḥ purassaraḥ /
ekonaviṃśayāṃ tretāyāṃ sarvakṣatrāntakṛdvibhuḥ // BndP_2,73.90 //
jāmadagnyastadā ṣaṣṭhe viśpāmitrapurassaraḥ /
caturviṃśe yuge rāmo vasiṣṭhena purodhasā // BndP_2,73.91 //
saptamo rāvaṇasyārthe jajñe daśarathātmajaḥ /
aṣṭamo dvāpare viṣṇuraṣṭāviṃśe parāśarāt // BndP_2,73.92 //
vedavyāsastato jajñe jātūkarṇyapurassaraḥ /
tathaiva navame viṣṇuradityāḥ kaśyapātmajaḥ // BndP_2,73.93 //
devakyāṃ vasudevāttu jāto gārgyapurassaraḥ /
aprameyo niyogaśca yatakāmavaro vaśī // BndP_2,73.94 //
krīḍate bhagavāṃlloke bālaḥ krīḍanakeriva /
na pramātuṃ mahābāhuṃ śakyo 'sau madhusūdanaḥ // BndP_2,73.95 //
paraṃ hyavarametasmādviśvarūpānna vidyate /
aṣṭāviṃśatike tadvaddvāparasyātha saṃkṣaye // BndP_2,73.96 //
naṣṭe dharme tadā jajñe viṣṇurvṛṣṇikule prabhuḥ /
kartuṃ dharmavyavasthānamasurāṇāṃ praṇāśanam /
māhayansarvabhūtāni yogātmā yogamāyayā // BndP_2,73.97 //
praviṣṭo mānuṣīṃ yoniṃ pracchannaścarate mahīm // BndP_2,73.98 //
vihārārthaṃ manuṣyeṣu sāṃdīpanipurassaraḥ /
yatra kaṃsaṃ ca śālvaṃ ca dvividaṃ ca mahāsuram // BndP_2,73.99 //
ariṣṭhaṃ vṛṣabhaṃ caiva pūtanāṃ keśinaṃ hayam /
nāgaṃ kuvalayāpīḍaṃ mallaṃ rājagṛhādhipam // BndP_2,73.100 //
daityānmānuṣadehasthānsūdayāmāsa vīryavān /
chinnaṃ bāhusahasraṃ ca bāṇasyādbhutakarmaṇā // BndP_2,73.101 //
narakaśca hataḥ saṃkhye yavanaśca mahābalaḥ /
hṛtāni ca mahīpānāṃ sarvaratnāni tejasā // BndP_2,73.102 //
kuruvīrāśca nihatāḥ pārthivā ye rasātale /
ete lokahitārthāya prādurbhāvā mahātmanaḥ // BndP_2,73.103 //
asminneva yuge kṣīṇe saṃdhyāśiṣṭe bhaviṣyati /
kalkirviṣṇuyaśā nāma pārāśaryaḥ pratāpavān // BndP_2,73.104 //
daśamo bhāvyasaṃbhūto yājñavalkyapurassaraḥ /
anukarṣansa vai senāṃ hastyaśvarathasaṃkulām // BndP_2,73.105 //
pragṛhītāyudhairviprairvṛtaḥ śatasahasraśaḥ /
nātyarthaṃ dhārmikā ye ca ye ca dharmadviṣaḥ kvacit // BndP_2,73.106 //
udīcyānmadhyadeśāṃśca tathā vindhyā parāntikān /
tathaiva dākṣiṇātyāṃśca draviḍānsiṃhalaiḥ saha // BndP_2,73.107 //
gāndhārānpāradāṃścaiva pahlavānpavanāñchakān /
tubarāñchabarāṃścaiva pulindānbaradān vasān // BndP_2,73.108 //
laṃpākānāṅghrakānpuṇḍrānkirātāṃścaiva sa prabhuḥ /
pravṛttacakro balavānmlecchānāmantakṛdbalī // BndP_2,73.109 //
adṛśyaḥ sarvabhūtānāṃ pṛthivīṃ vicariṣyati /
mānavaḥ sa tu saṃjajñe devasenasya dhīmataḥ // BndP_2,73.110 //
pūrvajanmani viṣṇuryaḥ pramitirnāma vīryavān /
gotreṇa vai candramasaḥ pūrṇe kaliyuge 'bhavat // BndP_2,73.111 //
ityetāstasya devasya dakṣasaṃbhūtayaḥ sma-tāḥ /
tantaṃ kālaṃ ca kāyaṃ ca tattaduddiśya kāraṇam // BndP_2,73.112 //
aṃśena triṣu lokeṣu tāstā yonīḥ prapatsyate /
pañcaviṃśe sthitaḥ kalpe pañcaviṃśatsa vai samāḥ // BndP_2,73.113 //
vinighnansarvabhūtāni mānuṣāneva sarvaśaḥ /
kṛtvā bījāvaśeṣāṃ tu mahīṃ krūreṇa karmaṇā // BndP_2,73.114 //
śāntayitvā tu vṛṣalānprāyaśastāna dhārmikān /
tataḥ sa vai tadā kalkiścaritārthaḥ sasainikaḥ // BndP_2,73.115 //
karmaṇā nihatā ye tu siddhāste tu punaḥ svayam /
akasmātkupitānyonyaṃ bhaviṣyanti ca mohitāḥ // BndP_2,73.116 //
kṣapayitvā tu tānsarvānbhāvinārthena coditaḥ /
gaṅgāyamunayormadhye niṣṭhāṃ prāpsyati sānugaḥ // BndP_2,73.117 //
tato vyatīte kalpe tu samāpte sahasainike /
nṛpeṣvatha viniṣṭeṣu tadā tvapragrahāḥ prajāḥ // BndP_2,73.118 //
rakṣaṇe vinipṛtte tu hatvā cānyonyamāhave /
parasparatdṛtasvāśca nirānandāḥ suduḥkhitāḥ // BndP_2,73.119 //
purāṇi hitvā grāmāṃśca tulyāstā niṣparigrahāḥ /
pranaṣṭaśrutidharmāścanaṣṭadharmāśramāstathā // BndP_2,73.120 //
hrasvā alpāyuṣaścaiva bhaviṣyanti vanaukasaḥ /
saritparvatasevinyaḥ patramūlaphalāśanāḥ // BndP_2,73.121 //
cīrapatrājinagharāḥ saṃkaraṃ ghoramāsthitāḥ /
alpāyuṣo naṣṭavārtā bahvābādhāḥ suduḥkhitāḥ // BndP_2,73.122 //
evaṃ kāṣṭhāmanuprāptāḥ kalisaṃdhyāṃśake tadā /
prajāḥ kṣayaṃ prayāsyanti sārddhaṃ kaliyugena tu // BndP_2,73.123 //
kṣīṇe kaliyuge tasminpravṛtte ca kṛte punaḥ /
prapatsyante yathānyāyaṃ svabhāvādeva nānyathā // BndP_2,73.124 //
ityetatkīrttitaṃ sarvaṃ devāsuraviceṣṭitam /
yaduvaṃśaprasaṃgena mahadvo vaiṣmavaṃ yaśaḥ // BndP_2,73.125 //
turvasostu pravakṣyāmi pūrordruhyoranostathā // BndP_2,73.126 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde viṣṇumāhātmyavarṇanaṃ nāma trisaptatitamo 'dhyāyaḥ // 73//
sūta uvāca
turvasostu suto vahnirvahnergobhānurātmajaḥ /
gobhānostu suto vīra strisānurapājitaḥ // BndP_2,74.1 //
karandhamastu traisāno maruttastasya cātmajaḥ /
anyastvāvijñito rājā maruttaḥ kathitaḥ purā // BndP_2,74.2 //
anapatyo maruttastu sa rājāsīditi śrutam /
duṣkantaṃ pauravaṃ cāpi sa vai putramakalpayat // BndP_2,74.3 //
evaṃ yayātiśāpena jarāsaṃkramaṇe purā /
turvasoḥ pauravaṃ vaṃśaṃ praviveśa purā kila // BndP_2,74.4 //
duṣkantasya tu dāyādaḥ sarūpyo nāma pārthivaḥ /
sarūpyāttu tathāṇḍīraścatvārastasya cātmajāḥ // BndP_2,74.5 //
pāṇḍyaśca keralaścaiva colaḥ kulyastathaiva ca /
teṣāṃ janapadāḥ kulyāḥ pāṇḍyāścolāḥ sakeralāḥ // BndP_2,74.6 //
druhyośca tanayau vīrau babhruḥ setuśca viśrutau /
aruddhaḥ setuputrastu bābravo ripurucyate // BndP_2,74.7 //
yauvanāśvena samitau kṛccheṇa nihato balī /
yuddhaṃ sumahadāsīttu māsānparicaturdaśa // BndP_2,74.8 //
aruddhasya tu dāyādo gāndhāro nāma pārthivaḥ /
khyāyate yasya nāmnā tu gāndhāraviṣayo mahān // BndP_2,74.9 //
gāndhārādeśajāścāpi turagā vājināṃ varāḥ /
gāndhāraputro dharmastu dhṛtastasya suto 'bhavat // BndP_2,74.10 //
dhṛtasya durdamo jajñe pracetāstasya cātmajaḥ /
pracetasaḥ putraśataṃ rājānaḥ sarva eva te // BndP_2,74.11 //
mleccharāṣṭrādhipāḥ sarve hyudīcīṃ diśamāsthitāḥ /
anoścaiva sutā vīrāstrayaḥ paramadhārmikāḥ // BndP_2,74.12 //
sabhānaraḥ kālacakṣuḥ parākṣasceti viśrutāḥ /
sabhānarasya putrastu vidvānkālānalo nṛpaḥ // BndP_2,74.13 //
kālānalasya dharmātmā sṛṃjayo nāma viśrutaḥ /
sṛṃjayasyābhavatputro vīro nāmnā purañjayaḥ // BndP_2,74.14 //
āsīdindrasamo rājā pratiṣṭitayaśādivi /
mahāmanāḥ sutastasya mahāśālasya dhārmikaḥ // BndP_2,74.15 //
saptadvīpeśvaro rājā cakravarttī mahāyaśāḥ /
mahāmanāstu dvau putrau janayāmāsa viśrutau // BndP_2,74.16 //
uśīnaraṃ ca dharmajñaṃ titikṣuṃ caiva dhārmikam /
uśīnarasya patnyastu pañca rājarṣivaṃśajāḥ // BndP_2,74.17 //
nṛgā kṛmī navā darvā pañcamī ca dṛṣadvatī /
uśīnarasya putryastu pañca tāsu kulodvahāḥ // BndP_2,74.18 //
tapasyataḥ sumahato jātā vṛddhasya dhārmikāḥ /
nṛgāyāstu nṛgaḥ putro navāyā nava eva tu // BndP_2,74.19 //
kṛmyāḥ kṛmistu darvāyāḥ suvrato nāma dhārmikaḥ /
dṛṣadvatī sutaścāpi śibirauśīnaro dvijāḥ // BndP_2,74.20 //
śibe śivapuraṃ khyātaṃ yaudheyaṃ tu nṛgasya ca /
navasya navarāṣṭraṃ tu kṛmestu kṛmilā purī // BndP_2,74.21 //
suvratasya tathāṃbaṣṭā śibiputrānnibodhata /
śibestu śibayaḥ putrāścatvāro lokasaṃmatāḥ // BndP_2,74.22 //
vṛṣadarbhaḥ suvīrastu kekayo madrakastathā /
teṣāṃ janapadāḥ sphītāḥ kekayā madrakāstathā // BndP_2,74.23 //
vṛṣadarbhāḥ suvīrāśca titikṣoḥ śṛṇuta prajāḥ /
titikṣurabhavadrājā pūrvasyāṃ diśi viśrutaḥ // BndP_2,74.24 //
uśadratho mahābāhustasya hemaḥ suto 'bhavat /
hemasya sutapā jajñe sutaḥ sutapaso baliḥ // BndP_2,74.25 //
jāto manuṣyayonyāṃ vai kṣīṇe vaṃśe prajepsayā /
mahāyogī sa tu balirbaddho yaḥ sa mahāmanāḥ // BndP_2,74.26 //
putrānutpādayāmāsa jāturvarṇyakarānbhuvi /
aṅgaṃ sa janayāmāsa vaṅgaṃ suhmaṃ tathaiva ca // BndP_2,74.27 //
yuddhaṃ kaliṅgaṃ ca tathā vāleyaṃ kṣatramucyate /
vāleyā brāhmaṇāścaiva tasya vaṃśakarāḥ prabhoḥ // BndP_2,74.28 //
balestu brahmaṇā dattā varāḥ prītena dhīmataḥ /
mahāyogitvamāyuśca kalpasya parimāṇakam // BndP_2,74.29 //
saṃgrāme vāpyajeyatvaṃ dharme caiva prabhāvataḥ /
trailokyadarśanaṃ caiva prādhānyaṃ prasave tathā // BndP_2,74.30 //
baleścā pratimatvaṃ ve dharmatattvārthadarśanam /
caturo niyatānvarṇāṃstvaṃ vai sthāpayiteti vai // BndP_2,74.31 //
ityukto vibhunā rājā baliḥ śānti parāyayau /
kālena mahatā vidvānsvaṃ ca sthānamupāgataḥ // BndP_2,74.32 //
teṣāṃ janapadāḥ sphītā aṅgavaṅgāśca suhmakāḥ /
puṇḍrāḥ kaliṅgaśca tathā teṣāṃ vaṃśaṃ nibodhata // BndP_2,74.33 //
tasya te tanayāḥ sarve kṣetrajā munisaṃbhavāḥ /
saṃbhūtā dīrghatamasaḥ sudeṣṇāyāṃ mahaujasaḥ // BndP_2,74.34 //
ṛṣaya ūcuḥ
kathaṃ baleḥ sutāḥ pañca janitāḥ kṣetrajāḥ prabho /
ṛṣiṇā dīrghatamasā hyetatprabrūhi pṛcchatām // BndP_2,74.35 //
sūta uvāca
uśijo nāma vikhyāta āsīddhīmānṛṣiḥ purā /
bhāryā vai mamatā nāma babhūvāsya mahātmanaḥ // BndP_2,74.36 //
uśijasya kanīyāṃstu purodhā yo divaukasām /
bṛhaspatirbṛhattejā mamatāṃ so 'bhyapadyata // BndP_2,74.37 //
uvāca mamatā taṃ tu bṛhaspatimanicchatī /
antarvatnyasmi te bhrāturjyeṣṭhasyāsya ca bhāminī // BndP_2,74.38 //
ayaṃ hi me mahāngarbho roravīti bṛhaspate /
ajasraṃ brahma cābhyasya ṣaḍaṅgaṃ vedamudgiran // BndP_2,74.39 //
amoghare tāstvaṃ cāpi na māṃ bhajitumarhasi /
asminneva yathākāle yathā vā manyase vibho // BndP_2,74.40 //
evamuktastayā samyagbṛhatejā bṛhaspatiḥ /
kāmātmānaṃ mahātmāpi nātmānaṃ so 'bhyadhārayat // BndP_2,74.41 //
saṃbabhūvaiva dharmātmā tayā sārddhaṃ bṛhaspati /
utsṛjantaṃ tadā reto garbhasthaḥ so 'sya bhāṣata // BndP_2,74.42 //
śukraṃ tyākṣīśca mā jīva dvayornehāsti saṃbhavaḥ /
amogharetāstvaṃ vāpi pūrvaṃ cāhamihāgataḥ // BndP_2,74.43 //
śaśāpa taṃ tadā kruddha evamukto bṛhaspatiḥ /
uśijasya sutaṃ bhrāturgarbhasthaṃ bhagavānṛṣiḥ // BndP_2,74.44 //
yasmāttvamīdṛśe kāle sarvabhūtepsite sati /
māmevamuktavānmohāttamo dīrghaṃ gravekṣyasi // BndP_2,74.45 //
tato dīrghatamā nāma śāpādṛṣirajāyata /
athauśijo bṛhatkīrtirbṛhaspatiribaujasā // BndP_2,74.46 //
ūrddhvaretāstataścāpi nyavasadbhrāturāśrame /
godharmaṃ saurabheyāttu vṛṣabhācchatavānprabhoḥ // BndP_2,74.47 //
tasya bhrātā pitṛvyastu cakāra bhavanaṃ tadā /
tasminhi tatra vasati yadṛcchābhyāgato vṛṣaḥ // BndP_2,74.48 //
darśārthamāstṛtāndarbhāñcacāra surabhīsutaḥ /
jagrāha taṃ dīrgha tamā visphurantaṃ tu śṛṅgayoḥ // BndP_2,74.49 //
sa tena nigṛhītastu na cacāla padātpadam /
tato 'bravīd vṛṣastaṃ vai suṃca māṃ balināṃ vara // BndP_2,74.50 //
na mayā sāditastāta balavāṃstadvidhaḥ kvacit /
tryaṃbakaṃ vahatā devaṃ yato jāto 'smi bhūtale // BndP_2,74.51 //
suṃca māṃ balināṃ śreṣṭha pratisnehaṃ varaṃ vṛṇu /
evamukto 'bravīdenaṃ jīvaṃstvaṃ me kva yāsyasi // BndP_2,74.52 //
tena tvāhaṃ na mokṣyāmi parasvādaṃ catuṣpadam /
tatastaṃ dīrghatamasaṃ sa vṛṣaḥ pratyuvāca ha // BndP_2,74.53 //
nāsmākaṃ vidyate tāta pātakaṃ steyameva ca /
bhakṣyābhakṣyaṃ na jānīmaḥ peyāpeyaṃ ca sarvaśaḥ // BndP_2,74.54 //
kāryā kāryaṃ ca vai vipra gamyagamyaṃ tathaiva ca /
na pāpmāno vayaṃ vipra dharmo hyeṣa gavāṃ śrutaḥ // BndP_2,74.55 //
gavāṃ nāma sa ve śrutvā saṃbhrāntasta mamuñcata /
bhaktyā cānuśravikayā gosutaṃ vai prasādayan // BndP_2,74.56 //
prasādato vṛṣendrasya godharmaṃ jagṛhe 'tha saḥ /
manasaiva tadā dadhre tadvidhastatparāyaṇaḥ // BndP_2,74.57 //
tato yavīyasaḥ patnīmautathyasyābhyamanyata /
viceṣṭamānāṃ rudatīṃ daivātsaṃmūḍhacetanaḥ // BndP_2,74.58 //
avalepaṃ tu taṃmatvā suradvāṃstasya nākṣamat /
godharma vai balaṃ kṛtvā snuṣāṃ sa hyabhyamanyata // BndP_2,74.59 //
viparyayaṃ tu taṃ dṛṣṭvā śaradvānpravicintya ca /
bhaviṣyamarthaṃ jñātvā ca mahātmā tvavamatya tam // BndP_2,74.60 //
provāca dīrghatamasaṃ krodhātsaṃraktalocanaḥ /
gamyāgamyaṃ na jānīṣe godharmātprārthayansruṣām // BndP_2,74.61 //
durvṛttaṃ tvāṃ tyajāmyeṣa gaccha tvaṃ svena karmaṇā /
yasmāttvamandho vṛddhaśca bharttavyo duranuṣṭhitaḥ // BndP_2,74.62 //
tenāsi tvaṃ parityakto durācāro 'si me mataḥ /
sūta uvāca
karmaṇyasmiṃstataḥ krūre tasya buddhirajāyata // BndP_2,74.63 //
nirbhartsya caiva bahuśo bāhubhyāṃ parigṛhya ca /
koṣṭe samudre prakṣipya gaṅgāṃbhasi samutsṛjat // BndP_2,74.64 //
uhyamānaḥ samudrastu saptāhaṃ śrotasā tadā /
taṃ sastrīko balirnāma rājā dharmārthatattvavit // BndP_2,74.65 //
apaśyanmajjamānaṃ tu srotasobhyāsamāgatam /
taṃ gṛhītvā sa dharmātmā balirvairocanastadā // BndP_2,74.66 //
antaḥpure jugopainaṃ bhakṣyairbhojyaiśca tarpayan /
prītaḥ sa vai vareṇātha cchandayāmāsa vai balim // BndP_2,74.67 //
sa ca tasmādvaraṃ vavre putrārthī dānavarṣabhaḥ /
baliruvāca
saṃtānārthaṃ mahābhāga bhāryāyāṃ mama mānada // BndP_2,74.68 //
putrāndharmārthasaṃyuktānutpādayitumarhasi /
evamuktastutenarṣistathāstvityuktavānhitam // BndP_2,74.69 //
sudeṣṇāṃ nāma bhāryāṃ svāṃ rājāsmai prāhiṇottadā /
andhaṃ vṛddhaṃ ca taṃ dṛṣṭvā na sā devī jagāma ha // BndP_2,74.70 //
svāṃ ca dhātreyikāṃ tasmai bhūṣayitvā vyasarjayat /
kakṣīvaccakṣuṣau tasyāṃ śūdrayonyāmṛṣirvaśī // BndP_2,74.71 //
janayā māsa dharmātmā putrāvetau mahaujasau /
kakṣīvaccakṣuṣau tau tu dṛṣṭvā rājā balistadā // BndP_2,74.72 //
adhītau vidhivatsamya gīśvarau brahmavādinau /
siddhau pratyakṣadharmāṇau buddhau śreṣṭhatamāvapi // BndP_2,74.73 //
mamaitāviti hovāca balirvairocanastvṛṣim /
netyuvāca tatastaṃ tu mamaitāviti cābravīt // BndP_2,74.74 //
utpannau śūdrayonau tu bhavataḥ kṣmāsurottamau /
andhaṃ vṛddhaṃ ca māṃ matvā sudeṣṇā mahiṣī tava // BndP_2,74.75 //
prāhiṇodavamānīya śūdrīṃ dhātreyikāṃ mama /
tataḥ prasādayāmāsa punastamṛṣisattamam // BndP_2,74.76 //
balirbhāryāṃ sudeṣṇā ca bhartsayāmāsa vai prabhuḥ /
punaścaināmalaṅkṛtya ṛṣaye pratyapādayat // BndP_2,74.77 //
tāṃ sa dīrghatamā devīmabravīdyadi māṃ śubhe /
dadhnā lavaṇamiśreṇa svabhyaktaṃ nagnakaṃ tathā // BndP_2,74.78 //
lehiṣyasyajugupsantī hyāpādatalamastakam /
tatastvaṃ prāpsyase devi putrāṃśca manasepsitān // BndP_2,74.79 //
tasya sā tadvaco devī sarvaṃ kṛtavatī tathā /
apānaṃ ca samāsādya jugupsaṃtī hyavarjayat // BndP_2,74.80 //
tamuvāca tataḥ sarṣiryaste parihṛtaṃ śubhe /
vināpānaṃ kumāraṃ tvaṃ janayiṣyasi pūrvajam // BndP_2,74.81 //
tatastaṃ dīrghatamasaṃ sā devī pratyuvāca ha //
nārhasi tvaṃ mahābhāga putraṃ dātuṃ mamedṛśam // BndP_2,74.82 //
ṛṣiruvāca
tavāparadho devyeṣa nānyathā bhavitā tu vai /
devīdṛśaṃ ca te pautramahaṃ dāsyāmi suprate // BndP_2,74.83 //
tasyāpānaṃ vinā caiva yogyabhāvo bhaviṣyati /
tāṃ sa dīrghatamāścaiva kukṣau spṛṣṭvadamabravīt // BndP_2,74.84 //
prāśitaṃ dadhiyatte 'dya mamāṅgādvai śucismite /
tena te pūrito garbhaḥ paurṇamāsyāmivodadhiḥ // BndP_2,74.85 //
bhaviṣyanti kumārāste pañca devasutopamāḥ /
tejasvinaḥ parākrāntā yajvāno dhārmikāstathā // BndP_2,74.86 //
tatoṃ'gastu sudeṣṇāyā jyeṣṭhaputro vyajāyata /
vaṅgastasmātkaliṅgastu puṇḍraḥ suhmastathaiva ca // BndP_2,74.87 //
vaṃśabhājastu pañcaite baleḥ kṣetre 'bhavaṃstadā /
ityete dīrghatamasā balerdattāḥ sutāḥ purā // BndP_2,74.88 //
prajā hyupahatāstasya brahmaṇā kāraṇaṃ prati /
apatyamasya dāreṣu sveṣu mābhūnmahātmanaḥ // BndP_2,74.89 //
tato manuṣyayonyāṃ vai janayāmāsa sa prajāḥ /
surabhirdīrghata masamatha prīto vaco 'bravīt // BndP_2,74.90 //
vicārya yasmādgodharmaṃ tvamevaṃ kṛtavānasi /
bhaktyā cānanyayāsmāsu mune prītāsmi tena te // BndP_2,74.91 //
tasmāttava tamo dīrghaṃ nistadāmyadya paśya vai /
bārhaspatyaṃ ca yatte 'nyatpāpaṃ saṃtiṣṭhate tanau // BndP_2,74.92 //
jarāmṛtyubhayaṃ caiva hyāghrāya praṇudāmi te /
āghrātamātro 'sā paśyatsadyastamasi nāśite // BndP_2,74.93 //
āyuṣmāṃśca yuvā caiva cakṣuṣmāṃśca tato 'bhavat /
gavā hṛtatamāḥ so 'tha gautamaḥ samapadyata // BndP_2,74.94 //
kakṣīvāṃstu tato gatvā saha pitrā girivrajam /
yathoddiṣṭaṃ hi pitrātha cacāra vipulaṃ tapaḥ // BndP_2,74.95 //
tataḥ kālena mahatā tapasā bhāvitaḥ sa vai /
vidhūya sānujo doṣānbrāhmaṇyaṃ prāptavānprabhuḥ // BndP_2,74.96 //
tato 'bravītpitā tvenaṃ putravānasmyahaṃ prabho /
suputreṇa tvayā tāta kṛtārthaśca yaśasvinā // BndP_2,74.97 //
yuktātmānaṃ tataḥ so 'tha prāptavānbrahmaṇaḥ kṣayam /
brāhmaṇyaṃ prāpya kakṣīvānsahasramasṛjatsutān // BndP_2,74.98 //
kūṣmāṇḍā gautamāste vai smṛtāḥ kakṣīvataḥ sutāḥ /
ityeṣa dīrghatamaso balervairocanasya vai // BndP_2,74.99 //
samāgamaḥ samākhyātaḥ saṃtānaścobhayostathā /
balistānabhiṣicyeha pañca putrānakalmaṣān // BndP_2,74.100 //
kṛtārthaḥ so 'pi yogātmā yogamāśritya ca prabhuḥ /
adṛśyaḥ sarvabhūtānāṃ kālākākṣī caratyuta // BndP_2,74.101 //
tatrāṅgasya tu rājarṣe rājāsīddadhivāhanaḥ /
so 'parādhātsudeṣṇāyā anapāno 'bhavannṛpaḥ // BndP_2,74.102 //
anapānasya putrastu rājā divirathaḥ smṛtaḥ /
putro divirathasyāsīdvidvāndharmaratho nṛpaḥ // BndP_2,74.103 //
ete ekṣvākavaḥ proktā bhavitāraḥ kalau yuge /
bṛhadbalānvaye jātā mahāvīryaparākramāḥ // BndP_2,74.104 //
śūrāśca kṛtavidyāśca satyasaṃdhā jitendriyāḥ /
atrānuvaṃśaśloko 'yaṃ bhaviṣyajjñairudāhṛtaḥ // BndP_2,74.105 //
ikṣvākūṇāmayaṃ vaṃśaḥ sumitrānto bhaviṣyati /
sumitraṃ prāpya rājānaṃ saṃsthāṃ prāpsyati vai kalau // BndP_2,74.106 //
ityetanmānavaṃ kṣatramailaṃ ca samudātdṛtam /
ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi magadho yo bṛhadrathaḥ // BndP_2,74.107 //
jarāsaṃdhasya ye vaṃśe sahadevānvaye nṛpāḥ /
atītā varttamānāśca bhaviṣyāśca tathā punaḥ // BndP_2,74.108 //
prādhānyataḥ pravakṣyāmi gadato me nibodhata /
saṃgrāme bhārate tasminsahadevo nipātitaḥ // BndP_2,74.109 //
somāpistasya tanayo rājarṣiḥ sa girivraje /
pañcāśataṃ tathāṣṭau ca samā rājyamakārayat // BndP_2,74.110 //
śrutaśravāḥ saptaṣaṣṭiḥ samāstasya suto 'bhavat /
ayutāyustu ṣaḍviṃśadrājyaṃ varṣāṇyakārayat // BndP_2,74.111 //
samāḥ śataṃ nirāmitro mahīṃ bhuktvā divaṃ gataḥ /
pañcāśataṃ samāḥ ṣaṭ ca sukṣatraḥ prāptavānmahīm // BndP_2,74.112 //
trayoviṃśadbṛhatkarmā rājyaṃ varṣāṇyakārayat /
senājitsāṃprataṃ cāpi etā vai bhokṣyate samāḥ // BndP_2,74.113 //
śrutañjayastu varṣāṇi catvāriṃśadbhaviṣyati /
ripuñjayo mahābāhurmahābuddhiparākramaḥ // BndP_2,74.114 //
pañjatriṃśattu varṣāṇi mahīṃ pālayitā nṛpaḥ /
aṣṭapañjāśataṃ jābdānrājye sthāsyati vai śuciḥ // BndP_2,74.115 //
aṣṭāviṃśatsamāḥ pūrṇāḥ kṣemo rājā bhaviṣyati /
suvratastu catuḥṣaṣṭiṃ rājyaṃ prāpsyati vīryavān // BndP_2,74.116 //
pañca varṣāṇi pūrṇāni dharmanetro bhaviṣyati /
bhokṣyate nṛpatiścemā aṣṭapañcāśataṃ samāḥ // BndP_2,74.117 //
aṣṭatriṃśatsamārāṣṭraṃ suśramasya bhaviṣyati /
catvāriṃśaddaśāṣṭau ca dṛḍhaseno bhaviṣyati // BndP_2,74.118 //
trayastriṃśattu varṣāṇi sumatiḥ prāpsyate tataḥ /
catvāriṃśatsamā rājā sunetro bhokṣyate tataḥ // BndP_2,74.119 //
satyajitpṛthivī rāṣṭraṃ tryaśītiṃ bhokṣyate samāḥ /
prāpyemaṃ viśvājiccāpi pañcaviṃśadbhaviṣyati // BndP_2,74.120 //
ariñjayastu varṣāṇāṃ pañcāśatprāpyate mahīm /
dvāviṃśacca nṛpā hyete bhavitāro bṛhadrathāḥ // BndP_2,74.121 //
pūrmaṃ varṣasahasraṃ vai teṣāṃ rājyaṃ bhaviṣyati /
bṛhadratheṣvatīteṣu vīrahantṛṣvavarttiṣu // BndP_2,74.122 //
śunakaḥ svāminaṃ hatvā putraṃ samabhiṣekṣyati /
miṣatāṃ kṣatriyāṇāṃ hi pradyotiṃ nṛpatiṃ balāt // BndP_2,74.123 //
sa vai praṇatasāmanto bhaviṣyeṇa pravarttitaḥ /
trayoviṃśatsamā rājā bhavitā sa narottamaḥ // BndP_2,74.124 //
caturviṃśatsamā rājā pālako bhavitā tataḥ /
viśākhayūpo bhavitā nṛpaḥ pañcāśataṃ samāḥ // BndP_2,74.125 //
ekaviṃśatsamā rājya majakasya bhaviṣyati /
bhaviṣyati samā viṃśattatsuto nandivarddhanaḥ // BndP_2,74.126 //
aṣṭatriṃśacchataṃ bhāvyāḥ prādyotāḥ pañca te nṛpāḥ /
hatvā teṣāṃ yaśaḥ kṛtsnaṃ śiśunāgo bhaviṣyati // BndP_2,74.127 //
vārāṇasyāṃ sutastasya saṃyāsyati girivrajam /
śiśunāgaśca varṣāṇi catvāriṃśadbhaviṣyati // BndP_2,74.128 //
kākavarṇaḥ sutastasya paṭtriṃśacca bhaviṣyati /
tatastu viṃśatiṃ rājā kṣemadharmā bhavaṣyati // BndP_2,74.129 //
catvāriṃśatsamā rāṣṭraṃ kṣatraujāḥ prāpsyate tataḥ /
aṣṭatriṃśatsamā rājāvidhisāro bhaviṣyati // BndP_2,74.130 //
ajātaśatrurbhavitā pañcaviṃśatsamā nṛpaḥ /
pañcatriṃśatsamā rājā darbhakastu bhaviṣyati // BndP_2,74.131 //
udayī bhavitā tasmāttrayastriṃśatsamā nṛpaḥ /
sa vai puravaraṃ rājā vṛthivyāṃ kusumāhvayam // BndP_2,74.132 //
gagāyā dakṣiṇe kūle caturthe 'hni kāriṣyati /
catvāriśatsamā bhāvyo rājā vai nandivarddhanaḥ // BndP_2,74.133 //
catvāriśattrayaścaiva sahānandirbhaviṣyati /
bhaviṣyanti ca varṣāṇi ṣaṣṭyuttaraśatatrayam // BndP_2,74.134 //
śiśunāgā daśaivaite rājānaḥ kṣatrabandhavaḥ /
etaiḥ sārddhaṃ bhaviṣyanti tāvatkālaṃ nṛpāḥ pare // BndP_2,74.135 //
ekṣvākavaścaturviṃśatpañcālāḥ pañcaviṃśatiḥ /
kālakāstu caturviṃśaccaturviṃśattu haihayāḥ // BndP_2,74.136 //
dvātriṃśadekaliṅgāstu pañcaviṃśattathā śakāḥ /
kuravaścāpi ṣaṭtriṃśadaṣṭāviṃśati maithilāḥ // BndP_2,74.137 //
śūrasenāstrayoviṃśadvītihotrāśca viṃśatiḥ /
tulyakālaṃ bhaviṣyanti sarvaṃ eva mahīkṣitaḥ // BndP_2,74.138 //
mahānandisutaścāpi śūdrāyāḥ kālasaṃvṛtaḥ /
utpatsyate mahā padmaḥ sarvakṣatrāntakṛnnṛpaḥ // BndP_2,74.139 //
tataḥ prabhṛti rājāno bhaviṣyaḥ śūdrayonayaḥ /
ekarāṭ sa mahāpadma ekaccatro bhaviṣyati // BndP_2,74.140 //
aṣṭāśīti tu varṣāṇi pṛthivīṃ pālayiṣyati /
sarvakṣatraṃ samuddhṛtya bhāvinor'thasya vai balāt // BndP_2,74.141 //
tatpaścāttatsutā hyaṣṭau samādvādaśa te nṛpāḥ /
mahāpadmasya paryāye bhaviṣyanti nṛpāḥ kramāt // BndP_2,74.142 //
uddhariṣyati tānsarvānkauṭilyo vai dvijarṣabhaḥ /
bhuktvā mahīṃ varṣaśataṃ naredraḥ sa bhaviṣyati // BndP_2,74.143 //
candraguptaṃ nṛpaṃ rājye kauṭilyaḥ sthāpayiṣyati /
caturviṃśatsamā rājā candragupto bhaviṣyati // BndP_2,74.144 //
bhavitā bhadrasārastu pañcaviṃśatsamā nṛpaḥ /
ṣaṭtriṃśattu samā rājā aśokānāṃ ca tṛptidaḥ // BndP_2,74.145 //
tasya putraḥ kulālastu varṣāṇyaṣṭau bhaviṣyati /
kuśālasūnuraṣṭau ca bhoktā vai bandhupālitaḥ // BndP_2,74.146 //
bandhupālitadāyādo bhavitā cendrapālitaḥ /
bhavitā sapta varṣāṇi devavarmā narādhipaḥ // BndP_2,74.147 //
rājā śatadhanuścāpi tasya putro bhaviṣyati /
bṛhadrathaśca varṣāṇi sapta vai bhavitā nṛpaḥ // BndP_2,74.148 //
ityete nava mauryā vai bhokṣyanti ca vasuṃdharām /
saptatriṃśacchataṃ pūrṇaṃ tebhyaḥ śuṅgo gamiṣyati // BndP_2,74.149 //
puṣpamitrastu senānīruddhṛtyatu bṛhadratham /
kārayiṣyati vai rājyaṃ samāḥ ṣaṣṭiṃ sa caiva tu // BndP_2,74.150 //
agnimitro nṛpaścāṣṭau bhaviṣyati samā nṛpaḥ /
bhavitā cāpi sujyeṣṭaḥ sapta varṣāṇi vai tataḥ // BndP_2,74.151 //
vasumitrastato bhāvyo daśavarṣāṇi pārthivaḥ /
tato bhadraḥ same dve tu bhaviṣyati nṛpaśca vai // BndP_2,74.152 //
bhaviṣyati samāstasmāttisra eva pulindakaḥ /
rājā ghoṣastataścāpi varṣāṇi bhavitā trayaḥ // BndP_2,74.153 //
sapta vai vajra mitraṃstu samā rājā tataḥ punaḥ /
dvātriṃśadbhavitā vāpi samā bhāgavato nṛpaḥ // BndP_2,74.154 //
bhaviṣyati sutastasya devabhūmiḥ samā daśa /
daśaite śuṅgarājāno bhokṣyantīmāṃ vasuṃdharām // BndP_2,74.155 //
śataṃ pūrmaṃ daśa dve ca tebhyaḥ kaṇvaṃ gamiṣyati /
amātyo vasudevastu bālyādvyasaninaṃ nṛpam // BndP_2,74.156 //
devabhūmiṃ tato hatvā śuṅgeṣu bhavitā nṛpaḥ /
bhaviṣyati samā rājā pañca kaṇvāyanastu saḥ // BndP_2,74.157 //
bhūmimitraḥ sutastasya caturviṃśadbhaviṣyati /
bhavitā dvādaśa samāstasmānnārāyaṇo nṛpaḥ // BndP_2,74.158 //
suśarmā tatsutaścāpi bhaviṣyati catuḥsamāḥ /
kaṇvāyanāstu catvāraścatvāriṃśacca pañca ca // BndP_2,74.159 //
samā bhokṣyanti vṛthivīṃ punarandhrāngamiṣyati /
kaṇvāyanamathoddhṛtya suśarmāṇaṃ prasahya tam // BndP_2,74.160 //
siṃdhuko hyandhrajātīyaḥ prāpsyatīmāṃ vasuṃdharām /
trayoviṃśatsamā rājā siṃdhuko bhavitā tvatha // BndP_2,74.161 //
kṛṣṇo bhrātāsya varṣāṇi so 'smāddaśa bhaviṣyati /
śrīśāntakarṇirbhavitā tasya putrastu vai mahān // BndP_2,74.162 //
pañcāśattu samāḥ ṣaṭ ca śāntakarṇir bhaviṣyati /
āpolavodvādaśa vai tasya putro bhaviṣyati // BndP_2,74.163 //
caturviṃśattu varṣāṇi paṭumāṃśca bhaviṣyati /
bhavitāniṣṭakarmā tu varṣāṇāṃ pañcaviṃśatim // BndP_2,74.164 //
tataḥ saṃvatsaraṃ pūrṇaṃ hālo rājā bhaviṣyati /
pañcapattallako nāma bhaviṣyati mahābalaḥ // BndP_2,74.165 //
bhāvyaḥpurīṣabhīrustu samāḥ so 'pyekaviṃśatim /
śātakarṇirvarṣamekaṃ bhaviṣyati narādhipaḥ // BndP_2,74.166 //
aṣṭaviṃśativarṣāṇi śivasvātirbhaviṣyati /
rājā ca gautamī putra ekaviṃśatsamā nṛpaḥ // BndP_2,74.167 //
ekonaviṃśati rājā yajñaḥ śrīśātakarṇyatha /
ṣaḍeva bhavitā tsamādvijayastu samānṛpaḥ // BndP_2,74.168 //
deḍaśrīśātakarṇī ca tasya putraḥ samāstrayaḥ /
pulomāriḥ samāḥ sapta tataścaiṣāṃ bhaviṣyati // BndP_2,74.169 //
ityete vai nṛpāstriṃśadandhrā bhokṣyanti vai mahīm /
samāḥ śatāni catvāri pañcāśatṣaṭ tathaiva ca // BndP_2,74.170 //
andhrāṇāṃ saṃsthitāḥ pañca teṣāṃ vaṃśyāśca ye punaḥ /
saptaiva tu bhaviṣyanti daśābhīrāstato nṛpāḥ // BndP_2,74.171 //
sapta gardabhinaścāpi tato 'tha daśa vai śakāḥ /
yavanāṣṭau bhaviṣyanti tuṣārāstu caturdaśa // BndP_2,74.172 //
trayodaśa guruṇḍāśca maunā hyekādaśaiva tu /
andhrā bhokṣyanti vasudhāṃ śate dve ca śatañca vai // BndP_2,74.173 //
saptaṣaṣṭiṃ ca varṣāṇi daśābhīrāstato nṛpāḥ /
sapta gardabhinaścaiva bhokṣyantīmāṃ dvisaptatim // BndP_2,74.174 //
śatāni trīṇyaśītiṃ ca bhokṣyanti vasudhāṃ śakāḥ /
āśītī dve ca varṣāṇi bhoktāro yavanā mahīm // BndP_2,74.175 //
pañcavarṣaśatānīha tuṣārāṇāṃ mahī smṛtā /
śatānyarddhacaturthāni bhavitārastrayodaśa // BndP_2,74.176 //
guruṇḍā vṛṣalaiḥ sārddhaṃ bhokṣyante mlecchajātayaḥ /
śatāni trīṇi bhokṣyante maunā ekādaśaiva tu // BndP_2,74.177 //
teṣu cchinneṣu kālena tataḥ kilakilo nṛpaḥ /
tataḥ kilakilebhyaśca vindhyaśaktirbhaviṣyati // BndP_2,74.178 //
samāḥ ṣaṇṇavatiṃ caiva pṛthivīṃ tu sameṣyati /
nṛpānvaidiśakāṃścātha bhaviṣyāṃstu nibodhata // BndP_2,74.179 //
śeṣasya nāgarājasya putraḥ sura purañjayaḥ /
bhogī bhaviṣyate rājā nṛpo nāgakulodvahaḥ // BndP_2,74.180 //
sadācandrastu candrāśurdvitīyo nakhavāṃstathā /
dhanadharmā tataścāpi caturtho vaṃśajaḥ smṛtaḥ // BndP_2,74.181 //
bhūtinandastataścāpi vaidiśe tu bhaviṣyati /
tasya bhrātā yavīyāṃstu nāmnā nandiyaśāḥ kila // BndP_2,74.182 //
tasyānvayo bhaviṣyanti rājānaste trayastu vai /
daihitraḥ śiśiko nāma pūrikāyāṃ nṛpo 'bhavat // BndP_2,74.183 //
vindhyaśaktisutaścāpi pravīro nāma vīryavān /
bhokṣyate ca samāḥ ṣaṣṭiṃ purīṃ kāñcanakāṃ ca vai // BndP_2,74.184 //
yakṣyate vājapeyaiśca samāptavaradakṣiṇaiḥ /
tasya putrāstu catvāro bhaviṣyanti narādhipāḥ // BndP_2,74.185 //
vindhyakānāṃ kulānāṃ te nṛpā vaivāhikāstrayaḥ /
supratīko gabhīraśca samā bhokṣyati viṃśatim // BndP_2,74.186 //
śaṅkamāno 'bhavadrājā mahiṣīṇāṃ mahīpatiḥ /
puṣpamitrā bhaviṣyanti ṣaṭ strimitrāstrayodaśa // BndP_2,74.187 //
mekalāyāṃ nṛpāḥ sapta bhaviṣyanti ca saptatiḥ /
komalāyāṃ tu rājāno bhaviṣyanti mahābalāḥ // BndP_2,74.188 //
meghā iti samākhyātā buddhimanto navaiva tu /
naiṣadhāḥ pārthivāḥ sarve bhaviṣyantyāmanukṣayāt // BndP_2,74.189 //
nalavaṃśaprasūtāste vīryavanto mahābalāḥ /
magadhānāṃ mahāvīryo viśvasphāṇirbhaviṣyati // BndP_2,74.190 //
utsādya pārthivānsarvānso 'nyānvarṇānkariṣyati /
kaivarttānmadrakāṃśceva pulindānbrāhmaṇāṃstathā // BndP_2,74.191 //
sthāpayiṣyanti gajāno nānādeśeṣu te janān /
viśvasphāṇirmahāsattvo yuddhe viṣṇusamaprabhaḥ // BndP_2,74.192 //
viśvasphāṇirnarapatiḥ klībākṛtirivocyate /
utsādayitvā kṣatraṃ tu kṣatramanyatkariṣyati // BndP_2,74.193 //
nava nāgāstu bhokṣyati purīṃ caṃpāvatīṃ nṛpāḥ /
mathurāṃ ca purā ramyāṃ nāgā bhokṣyanti sapta vai // BndP_2,74.194 //
anugaṅgāprayāgaṃ ca sāketaṃ magadhāṃstathā /
etāñjanapadānsarvānbhokṣyante saptavaṃśajāḥ // BndP_2,74.195 //
naiṣa dhānya dukāṃścaiva śaiśītān kālatoyakān /
etāñjanapadānsarvānbhokṣyante maṇidhānyajān // BndP_2,74.196 //
kośalāṃścāndhrapaiṇḍrāṃśca tāmraliptānsasāgarān /
caṃpāṃ caiva purīṃ ramyāṃ bhokṣyante devarakṣitāḥ // BndP_2,74.197 //
kaliṅgā mahiṣāścaiva mahendranilayāśca ye /
etāñjanapadānsarvān pālayiṣyati vai guhaḥ // BndP_2,74.198 //
strīrāṣṭrabhojakāṃścaiva bhokṣyate kanakāhvayaḥ /
tulyakālaṃ bhaviṣyanti sarve hyate mahīkṣitaḥ // BndP_2,74.199 //
alpaprasādā hyanṛtā mahākrodhā hyadhārmikāḥ /
bhaviṣyantīha yavanā dharmataḥ kāmator'thataḥ // BndP_2,74.200 //
naiva mūrddhābhiṣiktāste bhaviṣyanti narādhipāḥ /
yugadoṣadurācārā bhaviṣyanti nṛpāstu te // BndP_2,74.201 //
bhaviṣyantīha payāye kālena vṛthivīkṣitaḥ /
vihīnāstu bhaviṣyanti dharmataḥ kāma tor'thataḥ // BndP_2,74.202 //
tairvimiśrā janapadā mlecchācārāśca sarvaśaḥ /
viparyayeṇa vartante nāśāyiṣyanti vai prajāḥ // BndP_2,74.203 //
lubdhā anṛtavācaśca bhavitārastadā nṛpāḥ /
teṣāṃ varttati paryāye bahustrīke yuge tadā // BndP_2,74.204 //
lavāllavaṃ bhraśyamānā āyurūpabalaśrutaiḥ /
tathā gatāsu vai kāṣṭhaṃ prajāsu jagatīśvarāḥ // BndP_2,74.205 //
rājānaḥ saṃpraṇaśyati kālenopahatāstadā /
kalkinā vyāhatāḥ sarve mlecchā yāsyanti saṃkṣayam // BndP_2,74.206 //
adhārmikāśca ye 'tyarthaṃ pākhaṇḍāścaiva sarvaśaḥ /
pranaṣṭe nṛpaśabde ca saṃdhyāśiṣṭe kalau yuge // BndP_2,74.207 //
kiñcicchiṣṭāḥ prajāstā vai dharme naṣṭe parigrahāḥ /
asādhanā hatasvāśca vyādhiśokanipīḍitāḥ // BndP_2,74.208 //
anāvṛṣṭihatāścaiva parasparavadhena ca // BndP_2,74.209 //
anādhārāḥ paritrastā vārtāmutsṛjya duḥkhitāḥ /
tyaktvā purāṇi grāmāṃśca bhaviṣyanti vanaukasaḥ // BndP_2,74.210 //
evaṃrūpeṣu naṣṭeṣu prajāstyaktvā gṛhāṇi tu /
naṣṭe snehe durāpannā bhraṣṭasnehāḥ suhṛjjanaḥ // BndP_2,74.211 //
varṇāśramaparibhraṣṭāḥ saṃkaraṃ ghoramāsthitāḥ /
saritparvatasevinyo bhaviṣyanti prajāstadā // BndP_2,74.212 //
saritaḥ sāgarānūpānsevante parvatānatha /
aṅgānkaliṅgānvaṅgāṃśca kāśmīrānkāśikośalān // BndP_2,74.213 //
ṛṣikāntāgiridroṇīḥ saṃśrayiṣyanti mānavāḥ /
kṛtsnaṃ himavataḥ pṛṣṭhaṃ kūlaṃ ca lavaṇāṃbhasaḥ // BndP_2,74.214 //
araṇyamabhipatsyante āryā mlecchajanaiḥ saha /
mṛgairmīnairvihaṅgaiśca śvāpadaiścekṣubhistathā // BndP_2,74.215 //
madhuśākaphalairmūlairvartayiṣyanti mānavāḥ /
cīraṃ parṇaṃ ca vividhaṃ valkalānyajināni ca // BndP_2,74.216 //
svayaṃ kṛtvā pidhāsyanti yathā munijanastathā /
bījānnāni tathā nimneṣvī hantaḥ kāṣṭhaśaṅkubhiḥ // BndP_2,74.217 //
ajaiḍakaṃ kharoṣṭraṃ ca pālayiṣyanti yatnataḥ /
nadīrvatsyanti toyārthe nūnamāśritya mānavāḥ // BndP_2,74.218 //
pārthivā vyavahāreṇa vibādhante parasparam /
bahumanyāḥ prajāhīnāḥ śaucācāravivarjitāḥ // BndP_2,74.219 //
evaṃ bhaviṣyanti narāstadādharma vyavasthitāḥ /
hīnāndīnāṃstathādharmānprajā samanuvartsyati // BndP_2,74.220 //
āyustadā trayoviṃśanna kaścidativartate /
durbalā viṣayaglānā jarāyā saṃpariplutāḥ // BndP_2,74.221 //
patramūlaphalāhārāścīrakṛṣṇājināṃbarāḥ /
vṛttyarthamabhilipsyantaścariṣyanti vasuṃdharām // BndP_2,74.222 //
etatkālamanuprāptāḥ prajāḥ kaliyugāntake /
kṣīṇe kaliyuge tasmindivye varṣasahasrake // BndP_2,74.223 //
niḥśeṣāstu bhaviṣyanti sārddhaṃ kaliyugena tu /
sa saṃdhyāṃśe tu niḥśeṣe kṛtaṃ vai pratipatsyate // BndP_2,74.224 //
yadā yandraśca sūryaśca tathā tiṣyabṛhaspatī /
ekarāśau bhaviṣyanti tadā kṛtayugaṃ bhavet // BndP_2,74.225 //
eṣa vaṃśakramaḥ kṛtsnaḥ kīrtito vo yathākramam /
atītā vartamānāśca tathaivānāgatāśca ye // BndP_2,74.226 //
mahānandābhiṣekānta janma yāvatparīkṣitaḥ /
etadvarṣasahasraṃ tu jñeyaṃ pañcāśaduttaram // BndP_2,74.227 //
pramāṇaṃ vai tathā vaktuṃ mahāpadmottaraṃ ca yat /
antaraṃ ca śatānyaṣṭau ṣaṭtriṃśacca samāḥ smṛtāḥ // BndP_2,74.228 //
etatkālāntara bhāvyamandhrāntādyāḥ prakīrttitāḥ /
bhaviṣyaistatra saṃkhyātāḥ purāṇajñaiḥ śrutārṣibhiḥ // BndP_2,74.229 //
saptarṣayastadā prāptāḥ pitrye pārīkṣite śatam /
saptaviṃśaiḥ śatairbhāvyā andhrāṇāṃ te 'nvayāḥ punaḥ // BndP_2,74.230 //
saptaviṃśatiparyante kṛtsne nakṣatramaṇḍale /
saptarṣayastu tiṣṭhanti paryāyeṇa śataṃśatam // BndP_2,74.231 //
saptarṣīṇāṃ yugaṃ tvetaddivyayā saṃkhyayā smṛtam /
māsā divyāḥ smṛtāḥ ṣaṭca divyābdāścaiva sapta hi // BndP_2,74.232 //
tebhyaḥ pravartate kālo divyaḥ saptarṣibhistu taiḥ /
saptarṣīṇāṃ tu yau pūrvau dṛśyete uttarādiśi // BndP_2,74.233 //
tayormadhye ca nakṣatraṃ dṛśyate yatsamaṃ divi /
tena saptarṣayo yuktā jñeyā vyomni śataṃ samāḥ // BndP_2,74.234 //
nakṣatrāṇāmṛṣīṇāṃ ca bhogasyaitannidarśanam /
saptarṣayo hyathāyuktāḥ kāle parīkṣite śatam // BndP_2,74.235 //
andhrāṃśe sacaturviṃśe bhaviṣyanti śataṃ samāḥ /
imāstadā tu prakṛtīrvyāpatsyante prajā bhṛśam // BndP_2,74.236 //
anṛtopahatāḥ sarvā dharmataḥ kāmator'thataḥ /
śrautasmārtte praśithile dharme varṇāśrame tadā // BndP_2,74.237 //
saṃkaraṃ durbalātmānaḥ pratiyāsyanti mohitāḥ /
saṃsaktāśca bhaviṣyanti śūdrāḥ sārddhaṃ dvijātibhiḥ // BndP_2,74.238 //
brāhmaṇāḥ śūdrayaṣṭāraḥ śūdrā vai mantrayonayaḥ /
upasthāsyanti tānviprāṃstadā daurvṛttyalipsavaḥ // BndP_2,74.239 //
lavāllavaṃ bhraśyamānāḥ prajāḥ sarvāḥ krameṇa tu /
kṣayameva gamiṣyanti kṣīṇaśeṣā yugakṣaye // BndP_2,74.240 //
yasminkṛṣṇo divyaṃ yātasta sminneva tadā dine /
pratipannaḥ kaliyugastasya saṃkhyāṃ nibodhata // BndP_2,74.241 //
sahasrāṇāṃ śatānīha trīṇi mānuṣasaṃkhyayā /
ṣaṣṭiṃ caiva sahasrāṇi varṣāṇāṃ tūcyate kaliḥ // BndP_2,74.242 //
divyaṃ varṣasahasraṃ tu tatsaṃdhyāṃśe hi kīrtite /
niḥśeṣe ca tadā tasminkṛtaṃ vai pratipatsyate // BndP_2,74.243 //
elaścekṣvākuvaṃśaśca saha bhedaiḥ prakīrtitau /
ikṣvākostu samṛtaṃ kṣattraṃ sumitrāntaṃ vivasvataḥ // BndP_2,74.244 //
ailaṃ kṣattraṃ kṣemakāntaṃ soma vaṃśavido viduḥ /
ete vivasvataḥ putrāḥ kīrtitāḥ kīrttivarddhanāḥ // BndP_2,74.245 //
atītā vartamānāśca tathaivānāgatāśca ye /
brāhmaṇāḥ kṣattriyā vaiśyaḥ śūdrāścaivātra ye smṛtāḥ // BndP_2,74.246 //
yugeyuge mahātmānaḥ samatītāḥ sahasraśaḥ /
bahutvānnāmadheyānāṃ parisaṃkhyā kulekule // BndP_2,74.247 //
punaruktibahutvācca na mayā parikīrttitā /
vaivasvataṃ'tare hyasminna nimivaṃśaḥ samāpyate // BndP_2,74.248 //
etasyāṃ tu yugākhyāyāṃ yataḥ kṣattraṃ prapatsyate /
tathā hi kathayiṣyāmi gadato me nibodhata // BndP_2,74.249 //
devāpiḥ pauravo rājā aikṣvākuścaiva yo maruḥ /
māhāyogabalopetau kalāpagrāmamāsthitau // BndP_2,74.250 //
etau kṣattrapraṇetārau caturviṃśe caturyuge /
suvarcā nāma putrastu ikṣvākostu bhaviṣyati // BndP_2,74.251 //
navaviṃśe yuge so 'tha vaṃśasyādirbhaviṣyati /
devāpeśca sapaulastu elādirbhavitā nṛpaḥ // BndP_2,74.252 //
kṣatrapravarttakau hyetau bhaviṣyete caturyuge /
evaṃ sarvatra vijñeyaṃ saṃtānārthe tu latraṇam // BndP_2,74.253 //
kṣīṇe kaliyuge tasminbhaviṣye ta kṛte yuge /
saptarṣibhistu taiḥ sārddhamādye tretāyuge punaḥ // BndP_2,74.254 //
gotrāṇāṃ kṣatriyāṇāṃ ca bhaviṣyete pravarttakau /
dvāparāṃśena tiṣṭhanti kṣatriyā ṛṣibhiḥ saha // BndP_2,74.255 //
bhaviṣye tu tataḥ sarge kāle kṛtayuge punaḥ /
bījārthaṃ te bhaviṣyanti brahmakṣatrasya vai punaḥ // BndP_2,74.256 //
evameva tu sarveṣu tiṣṭhantīhāsureṣu vai /
saptarṣayo nṛpaiḥ sārddhaṃ saṃtānārthaṃ yugeyuge // BndP_2,74.257 //
kṣatrasyaiva samucchedasaṃbandho vai dvijaiḥ smṛtaḥ /
manvantarāṇāṃ saptānāṃ saṃtānaśca śrutaśca te // BndP_2,74.258 //
parasparādyugānāṃ ca brahmakṣatrasya codbhavaḥ /
yathā pravṛttisteṣāṃ vai pravṛttānāṃ tathā kṣayaḥ // BndP_2,74.259 //
saptarṣayo vidusteṣāṃ dīrghāyuṣṭvādbhavābhavau /
etena kramayogena ailekṣvākvanvayā dvijāḥ // BndP_2,74.260 //
utpadyamānāstretāyāṃ kṣīyamāṇāḥ kalau punaḥ /
anuyānti yugākhyāṃ tu yāvanmanvantarakṣayaḥ // BndP_2,74.261 //
jāmadagnyena rāmeṇa kṣatre niravaśeṣite /
kṛteyaṃ saṃkulā sarvā kṣatriyairvasudhādhipaiḥ // BndP_2,74.262 //
dvipaṃśakāraṇañcaiva kīrtayiṣye nibodhata /
ailasyekṣvākunandasya prakṛtiḥ parivarttate // BndP_2,74.263 //
rājānaḥ śreṇibaddhāstu tathānye kṣatriyā nṛpāḥ /
elavaṃśasya ye khyātāstathaivekṣvākavo nṛpāḥ // BndP_2,74.264 //
teṣāmekaśataṃ pūrṇaṃ kulānāmabhiṣekitam /
tāvadeva tu bhojānāṃ vistaro dviguṇaḥ smṛtaḥ // BndP_2,74.265 //
bhajate tryaṃśakaṃ kṣattraṃ caturthātta dyathā diśam /
teṣvatītāḥ samānā ye bruvatastānnibodhata // BndP_2,74.266 //
śataṃ vai prativindhyānāṃ śataṃ nāgāḥ sahaihayāḥ /
dhṛta rāṣṭraścaikaśatamaśītirjanamejayāḥ // BndP_2,74.267 //
śataṃ ca brahmadattānāṃ śāriṇāṃ viriṇāṃ śatam /
tataḥ śataṃ tu paulānāṃ śvetakāśya kuśādayaḥ // BndP_2,74.268 //
tato 'pare sahasraṃ vai ye 'tītāḥ śaśavindavaḥ /
ījire cāśvamedhaiste sarve niyutadakṣiṇaiḥ // BndP_2,74.269 //
evaṃ rājarṣayo 'tītā śataśo 'tha sahasraśaḥ /
manorvaivasvatasyāsminvarttamāneṃ'tare tu ye // BndP_2,74.270 //
teṣāṃ nibodhatotpannā loke saṃtatayaḥ smṛtāḥ //
na śakyevistarastāsāṃ saṃtatīnāṃ parasparam // BndP_2,74.271 //
tatpūrvāparayogena vaktuṃ varṣaśatairapi /
aṣṭāviṃśadyugākhyāstu gatā vaivasvatentare // BndP_2,74.272 //
etai rājarṣibhiḥ sārddhaṃ śaṣṭāyāstā nibodhata /
catvāriṃśattrayaścaiva bhaviṣyāḥ saha rājabhiḥ // BndP_2,74.273 //
yugākhyānāva śiṣṭāstu tato vaivasvatakṣayaḥ /
etadvaḥ kathitaṃ sarve samāsavyāsayogataḥ // BndP_2,74.274 //
punaruktibahutvācca na śakya tu yugaiḥ saha /
ete yayātiputrāṇāṃ pañca vaṃśā viśāṃ hitāḥ // BndP_2,74.275 //
kīrttitāśca vyatītā ye ye lokāndhārayantyuta /
labhate ca varānpañca durlabhā niha laukikān // BndP_2,74.276 //
āyuḥ kīrttiṃ dhanaṃ putrānsvargaṃ cānantyamaśnute /
dhāraṇācchravaṇāccaiva pañcavaṃśasya dhīmataḥ // BndP_2,74.277 //
ityeṣa vo mayā pādastṛtīyaḥ kathito dvijāḥ /
vistareṇānupūrvyā ca kiṃ bhūyo varṇayāmyaham // BndP_2,74.278 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte madhyamabhāge tṛtīya upoddhātapāde vaṃśānuvarṇanaṃ nāma catuḥsaptatitamo 'dhyāyaḥ // 74//
samāptaścāyaṃ tṛtīyaḥ pādaḥ
athottarabhāgaprāramabhaḥ
śrutvā pādaṃ tṛtīyaṃ tu krāntaṃ sūtena dhīmatā /
tataścaturthaṃ papracchuḥ pādaṃ vai ṛṣisattamāḥ // BndP_3,1.1 //
pādaḥ krāntastṛtīyo 'yamanuṣaṅgeṇa nastvayā /
caturthaṃ vistarātpādaṃ saṃhāraṃ pārikīrttaya // BndP_3,1.2 //
manvantarāṇi sarvāṇi pūrvāṇyevāparaiḥ saha /
saptarṣīṇāmathaiteṣāṃ sāṃpratasyāntare manoḥ // BndP_3,1.3 //
vistarāvayavaṃ caiva nisargasya mahātmanaḥ /
vistareṇānupūrvyā ca sarvameva bravīhi naḥ // BndP_3,1.4 //
sūta uvāca
bhavatāṃ kathayiṣyāmi sarvametadyathātatham /
pādaṃ tvimaṃ sasaṃhāraṃ caturthaṃ munisattamāḥ // BndP_3,1.5 //
manorvaivasvatasyemaṃ sāṃpratasya mahātmaṃnaḥ /
vistareṇānupūrvyā ca nisargaṃ śṛṇuta dvijāḥ // BndP_3,1.6 //
manvantarāṇāṃ saṃkṣepaṃ bhaviṣyaiḥ saha saptabhiḥ /
pralayaṃ caiva lokānāṃ bruvato me nibodhata // BndP_3,1.7 //
etānyuktāni vai samyaksaptasaptasu vai prajāḥ /
manvantarāṇi saṃkṣepācchṛṇutā nāgatāni me // BndP_3,1.8 //
sāvarṇasya pravakṣyāmi manorvaivasvatasya ha /
bhaviṣyasya bhaviṣyaṃ tu samāsāttannibodhata // BndP_3,1.9 //
anāgatāśca saptaiva smṛtāstviha maharṣayaḥ /
kauśiko gālavaścaiva jāmadagnyaśca bhārgavaḥ // BndP_3,1.10 //
dvaipāyano vaśiṣṭaśca kṛpaḥ śāradvatastathā /
ātreyo dīptimāṃścaiva ṛṣayaśṛṅgastu kāśyapaḥ // BndP_3,1.11 //
bharadvājastathā drauṇiraśvatthāmā mahāyaśāḥ /
ete sapta mahātmāno bhaviṣyāḥ paramarṣayaḥ /
sutapāścāmitābhāśca sukhāścaiva gaṇāstrayaḥ // BndP_3,1.12 //
teṣāṃ gaṇastu devānāmekaiko viṃśakaḥ smṛtaḥ /
nāmatastu pravakṣyāmi nibodhadhvaṃ samāhitāḥ // BndP_3,1.13 //
ṛtustapaśca śukraśca kṛtirnemiḥ prabhākaraḥ /
prabhāso māsakṛddharmastejoraśmiḥ kraturvirāṭ // BndP_3,1.14 //
arciṣmān dyotano bhānuryaśaḥ kīrttirbudho dhṛtiḥ // BndP_3,1.15 //
viṃśatiḥ sutapā hyete nāmabhiḥ parikīrttitāḥ /
prabhurvibhurvibhāsaśca jetā hantā rihā ṛtuḥ // BndP_3,1.16 //
sumatiḥ pramatirdīptiḥ samākhyāto maho mahān /
dehī munirinaḥ poṣṭā samaḥ satyaśca viśrutaḥ // BndP_3,1.17 //
ityetehyamitābhāstu viṃśatiḥ parikīrttitāḥ /
dāmo dānī ṛtaḥ somo vittaṃ vaidyo yamo nidhiḥ // BndP_3,1.18 //
homo havyaṃ hutaṃ dānaṃ deyaṃ dātā tapaḥ śamaḥ /
dhruvaṃ sthānaṃ vidhānaṃ ca niyamaśceti viṃśatiḥ // BndP_3,1.19 //
sukhā hyete samākhyātāḥ sāvarṇye pratharmetare /
mārīcasyaiva te putrāḥ kaśyapasya mahātmanaḥ // BndP_3,1.20 //
sāṃpratasya bhaviṣyanti ṣaṣṭirdevāstadantare /
sāvarṇasya manoḥ putrā bhaviṣyanti navaiva tu // BndP_3,1.21 //
virajāścārvarīvāṃśca nirmokādyāstathā pare /
nava cānyeṣu vakṣyāmi sāvarṇeṣvantareṣu vai // BndP_3,1.22 //
sāvarṇamanavaścānye bhaviṣyā brahmaṇaḥ sutāḥ /
merusāvarṇitaste vai catvāro divyadṛṣṭayaḥ // BndP_3,1.23 //
dakṣasya te hi vauhitrāḥ kriyāyā duhituḥ sutāḥ /
mahatā tapasā yuktā merupṛṣṭhe mahau jasaḥ // BndP_3,1.24 //
brahmādibhistejanitā dakṣeṇaiva ca dhīmatā /
maharlokaṃ gatā vṛttā bhaviṣyā merumāśritāḥ // BndP_3,1.25 //
mahānubhāvāste pūrvaṃ jajñire cākṣuṣentare /
jajñire manavaste hi bhaviṣyānāgatāntare // BndP_3,1.26 //
prācetasasya dakṣasya dauhitrā manavastu ye /
sāvarṇā nāmataḥ pañca catvāraḥ paramarṣijāḥ // BndP_3,1.27 //
saṃjñāputrastu sāvarṇireko vaivasvatastathā /
jyeṣṭhaḥ saṃjñāsuto nāma murvaivasvataḥ prabhuḥ // BndP_3,1.28 //
vaivasvateṃ'tare prāpte samutpattistayoḥ śubhā /
caturdaśaite manavaḥ kīrtitā kīrtivarddhanāḥ // BndP_3,1.29 //
vede smṛtau purāṇe ca sarve te prabhaviṣṇavaḥ /
prajānāṃ patayaḥ sarve bhūtānāṃ patayaḥ sthitāḥ // BndP_3,1.30 //
tairiyaṃ pṛthivī sarvā saptadvīpā sapattanā /
pūrṇaṃ yugasahasraṃ vai paripālyā nareśvaraiḥ // BndP_3,1.31 //
prajābhistapasā caiva vistarasteṣu vakṣyate /
caturddaśaite vijñeyāḥ sargāḥ svāyaṃbhuvādayaḥ // BndP_3,1.32 //
manvantarādhikāreṣu varttante 'tra sakṛtsakṛt /
vinivṛttādhikārāste mahārlokaṃ samāśritāḥ // BndP_3,1.33 //
samatītāstu ye teṣāmaṣṭau ṣaṭ ca tathāpare /
pūrveṣu sāṃprataścāyaṃ śāsti vaivasvataḥ prabhuḥ // BndP_3,1.34 //
ye śiṣṭāstānpravakṣyāmi saha devarṣidānavaiḥ /
saha prajā nisargeṇa sarvāṃste 'nāgatāndvijaḥ // BndP_3,1.35 //
vaivasvata nisargeṇa teṣāṃ jñeyastu vistaraḥ /
anūnā nātiriktāste yasmātmarve vivasvataḥ // BndP_3,1.36 //
punaruktabahutvāttu na vakṣye teṣu vistaram /
manvantareṣu bhāvyeṣu bhūteṣvapi tathaiva ca // BndP_3,1.37 //
kulekule nisargāstu tasmājjñeyā vibhāgaśaḥ /
teṣāmeva hi siddhyarthaṃ vistareṇa krameṇa ca // BndP_3,1.38 //
dakṣasya kanyā dharmiṣṭhā suvratā nāma viśrutā /
sarvakanyāvariṣṭhā tu jyeṣṭhā yā vīriṇīsutā // BndP_3,1.39 //
gṛhītvā tāṃ pitā kanyāṃ jagāma brahmaṇo 'tike /
vairājasthamupāsīnaṃ dharmeṇa ca bhavena ca // BndP_3,1.40 //
bhavadharmasamīpasthaṃ dakṣaṃ brahmābhyabhāṣata /
dakṣa kanyā taveyaṃ vai janayiṣyati suvratā // BndP_3,1.41 //
caturo vai manūnputrāṃścāturvarṇyakarāñchubhān /
brahmaṇo vacanaṃ śrutvā dakṣo dharmo bhavastadā // BndP_3,1.42 //
tāṃ kanyāṃ manasā jagmustrayaste brahmaṇā saha /
satyābhidhyāyināṃ teṣāṃ sadyaḥ kanyā vyajāyata // BndP_3,1.43 //
sadṛśānūpatasteṣāṃ caturo vai kumārakān /
saṃsiddhāḥ kāryakaraṇe saṃbhūtāste śriyānvitāḥ // BndP_3,1.44 //
upabhogāsamarthaiśca sadyojātaiḥ śarīrakaiḥ /
te dṛṣṭvā tānsvayaṃbhūtānbrahmavyāhāriṇastadā // BndP_3,1.45 //
saraṃbdhā vai vyakarṣanta mama putro mametyuta /
abhidhyāyātmanotpannānūcurvai te parasparam // BndP_3,1.46 //
yo yasya vapuṣā tulyo bhajatāṃ satataṃ sutam /
yasya yaḥ sadṛśaścāpi rūpe vīrye ca mānataḥ // BndP_3,1.47 //
taṃ gṛhṇātu sa bhadraṃ vo varṇato yasya yaḥ samaḥ /
dhruvaṃ rūpaṃ pituḥ putraḥ so 'nurudhyati sarvadā // BndP_3,1.48 //
tasmādātmasamaḥ putraḥ piturmātuśca vīryataḥ /
evaṃ te samayaṃ kṛtvā sarveṣāṃ jagṛhaḥ sutān // BndP_3,1.49 //
cākṣuṣasyāntare 'tīte prāpte vaivasvatasya ha /
ruceḥ prajāpateḥ putro raucyo nāmābhavatsutaḥ // BndP_3,1.50 //
bhūtyāmutpādito yastu bhautyo nāma kaveḥ sutaḥ /
vaivasvateṃ'tare jātau dvau manū tu vivasvataḥ // BndP_3,1.51 //
vaivasvato manuryaśca sāvarṇo yaśca vai śrutaḥ /
jñeyaḥ saṃjñāsuto vidvānmanurvaivasvataḥ prabhuḥ // BndP_3,1.52 //
savarṇāyāḥ sutaścānyaḥ smṛto vaivasvato manuḥ /
sāvarṇama navo ye ca catvārastu maharṣijāḥ // BndP_3,1.53 //
tapasā saṃbhṛtātmānaḥ sveṣu manvantareṣu vai /
bhaviṣyeṣu bhaviṣyanti sarvakāryārthasādhakāḥ // BndP_3,1.54 //
prathame merusāvarṇedakṣaputrasya vai manoḥ /
parāmarīcigarbhāśca sudharmāṇaśca te trayaḥ /
saṃbhūtāśca mahātmānaḥ sarve vaivasvatentare // BndP_3,1.55 //
dakṣaputrasya putrāste rohitasya prajāpateḥ /
bhaviṣyanti bhaviṣyāstu ekaiko dvādaśo gaṇaḥ // BndP_3,1.56 //
aiśvaraśca graho rāhurvākurvaṃśastathaiva ca /
pārā dvādaśa vijñeyā uttarāṃstu nibodhata // BndP_3,1.57 //
vājipo vājijiccaiva prabhūtiśca kakudyatha /
dadhikrāvā vipakvaśca praṇīto vijayo madhuḥ // BndP_3,1.58 //
utathyottamakau dvau tu dvādaśaite marīcayaḥ /
sudharmāṇastu vakṣyāmi nāmatastānnibodhata // BndP_3,1.59 //
varṇastathāthagarviśca bhuraṇyo vrajano 'mitaḥ /
amito dravaketuśca jaṃbho 'thājastu śakrakaḥ // BndP_3,1.60 //
sunemirdyutayaścaiva sudharmāṇaḥ prakīrtitāḥ /
teṣāmindrastadā bhāvyo hyadbhuto nāma nāmataḥ // BndP_3,1.61 //
skando 'sau pārvatīyo vai kārtikeyastu pāvakiḥ /
medhātithiśca paulastyo vasuḥ kāśyapa evaṃ ca // BndP_3,1.62 //
jyotiṣmānbhārgavāścaiva dyutimānaṅgirāstathā /
vasinaścaiva vāsiṣṭha ātreyo havyavāhanaḥ // BndP_3,1.63 //
sutapāḥ paulahaścaiva saptaite rohitetare /
dhṛtiketurdīptiketuḥ śāpahastanirāmayāḥ // BndP_3,1.64 //
pṛthuśravāstathānīko bhūridyumno bṛhadyaśaḥ /
prathamasya tu sāvarṇernava putrāḥ prakīrtitāḥ // BndP_3,1.65 //
daśame tvatha paryāye dharmaputrasya vai manoḥ /
dvītīyasya tu sāvarṇerbhāvyasyaivāntare manoḥ // BndP_3,1.66 //
sudhāmāno viruddhāśca dvāveva tu gaṇau smṛtau /
dīptimantaśca te sarve śatasaṃkhyāśca te samāḥ // BndP_3,1.67 //
prāṇānāṃ yacchataṃ proktaṃ ṛṣibhiḥ puraṣeti vai /
devāste vai bhaviṣyanti dharmaputrasya vai manoḥ // BndP_3,1.68 //
teṣāmindrastathā vidvānbhaviṣyaḥ śāntirucyate /
haviṣmānpaulahaḥ śrīmānsukīrtiścātha bhārgavaḥ // BndP_3,1.69 //
āpomūrtistathātreyo vasiṣṭhaścāpavaḥ smṛtaḥ /
paulastyo 'pratimaścāpi nābhāgaścaiva kāśyapaḥ // BndP_3,1.70 //
abhimanyuścāṅgirasaḥ saptaite paramarṣayaḥ /
sukṣetraścottamaujāśca bhūrisenaśca vīryavān // BndP_3,1.71 //
śatānīko nirāmitro vṛṣaseno jayadrathaḥ /
bhūridyumnaḥ suvarcāśca daśaitemānavāḥ smṛtāḥ // BndP_3,1.72 //
ekādaśe tu paryāye sāvarṇe vai tṛtīyake /
nirvāṇaratayo devāḥ kāmagā vai manojavāḥ // BndP_3,1.73 //
gaṇāstvete trayaḥ khyātā devātānāṃ mahātmanām /
ekaikastriṃśatasteṣāṃ gaṇastu tridivaukasām // BndP_3,1.74 //
māsasyāhāni triṃśattu yāni vai kavayo viduḥ /
nirvāṇaratayo devā rātrayastu vihaṅgamāḥ // BndP_3,1.75 //
gaṇastṛtīyo yaḥ prokte devatānāṃ bhaviṣyati /
manojavā mūrūrttāstu iti devāḥ prakīrtitāḥ // BndP_3,1.76 //
ete hi brahmaṇaḥ putrā bhaviṣyā mānavāḥ smṛtāḥ /
teṣāmidro vṛṣā nāma bhaviṣyaḥ surarāṭ tataḥ // BndP_3,1.77 //
teṣāṃ saptaṛṣīṃścāpi kīrtyamānānnivaudhata /
haviṣmānkāśyapaścāpi vapuṣmāṃścaiva bhārgavaḥ // BndP_3,1.78 //
āruṇiśca tathātreyo vasiṣṭho naga eva ca /
puṣṭirāṅgiraso jñeyaḥ paulastyo niścarastathā // BndP_3,1.79 //
paulaho hyatitejaśca devā hyekādaśentare /
sarvavegaḥ sudharmā ca devānīkaḥ purovahaḥ // BndP_3,1.80 //
kṣemadharmā graheṣuśca ādarśaḥ paiṇḍrako maruḥ /
sāvarṇasya tu te putrāḥ prājāpatyasya vai nava // BndP_3,1.81 //
dvādaśe tvatha paryāye rudraputrasya vai manoḥ /
caturtho rudrasāvarṇo devāṃstasyāntare śṛṇu // BndP_3,1.82 //
pañcaiva tugaṇāḥ proktā devatānāmanāgatāḥ /
haritā rohitāścaiva devāḥ sumanasastathā // BndP_3,1.83 //
sukarmāṇaḥ sutaraśca vidvāṃścaiva sahasradaḥ /
parvato 'nu caraścaiva apāśuśca manojavaḥ // BndP_3,1.84 //
ūrjā svāhā svadhā tārā daśete haritāḥ smṛtāḥ /
tapo jñānī mṛtiścaiva varcā bandhuśca yaḥ smṛtaḥ // BndP_3,1.85 //
rajaścaiva tu rājaśca svarṇapādastathaiva ca /
puṣṭirvidhiśca vai devā daśaite rohitāḥ smṛtāḥ // BndP_3,1.86 //
tuṣtādyāstu ye devāstraya striṃśatprakīrtitāḥ /
te vai sumanaso vedyānnibodhata sukarmaṇaḥ // BndP_3,1.87 //
suparvā vṛṣabhaḥ pṛṣṭā kapidyumnavipaścitaḥ /
vikramaśca kramaścaiva vibhṛtaḥ kānta eva ca // BndP_3,1.88 //
ete devāḥ sukarmāṇaḥ sutarāṃśca nibodhata /
varṣo divyastathāñjiṣṭho varcasvī dyutimānkaviḥ // BndP_3,1.89 //
śubho haviḥ kṛtaprāptirvyāpṛto daśamastathā /
sutārā nāmatastvete devā vai saṃprakīrtitāḥ // BndP_3,1.90 //
teṣāmindrastu vijñeyo ṛtadhāmā mahāyaśāḥ /
dyutirvasiṣṭhaputrastu ātreyaḥ sutapāstathā // BndP_3,1.91 //
tapomūrtistvāṅgirasastapasvī kāśyapastathā /
tapodhanaśca paulastyaḥ paulahaśca taporatiḥ // BndP_3,1.92 //
bhārgavaḥ saptamasteṣāṃ vijñeyastu tapodhṛtiḥ /
ete saptarṣayaḥ siddhā antye sāvarṇikeṃ'tare // BndP_3,1.93 //
devavānupadevaśca devaśreṣṭho vidūrathaḥ /
mitravān mitraseno 'tha citraseno hyamitrahā // BndP_3,1.94 //
mitrabāhuḥ suvarcāśca dvādaśasya manoḥ sutāḥ /
trayodaśetu paryāye bhāvye raucyentare punaḥ // BndP_3,1.95 //
traya eva gaṇāḥ proktā devānāṃ tu svayaṃbhuvā /
brahmaṇo mānasāḥ putrāste hi sarve mahātmanaḥ // BndP_3,1.96 //
sutrāmāṇaḥ sudharmāṇaḥ sukarmāṇaśca te trayaḥ /
tridaśānāṃ gaṇāḥ proktā bhaviṣyāḥ somapāyinām // BndP_3,1.97 //
trayastriśaddevatā yāḥ pṛthagijyāstu yājñikaiḥ /
ājyena pṛṣadājyena grahaśreṣṭena caiva ha // BndP_3,1.98 //
ye vai devāstrayastriṃśatpṛthaktvena nibodhata /
sutrāmāṇaḥ prayājyāstu ājyāśā ye tu sāṃpratam // BndP_3,1.99 //
sukarmāṇo 'nuyājyākhyāḥ pṛṣadājyāśinastu ye /
upayājyāḥ sudharmāṇa iti devāḥ prakīrttitāḥ // BndP_3,1.100 //
divaspatirmahāsatvasteṣāmindro bhaviṣyati /
pulahātmajaputrāste vijñeyāstu ruceḥ sutāḥ // BndP_3,1.101 //
aṅgirāścaiva dhṛtimān paulastyo 'pyavyayastu saḥ /
paulahastattvadarśī cha bhārgavaśca nirupsukaḥ // BndP_3,1.102 //
niṣprakaṃpyastathātreyo nirmohaḥ kāśyapastathā /
sutapāścaiva vāsiṣṭhaḥ saptaite tu trayodaśa // BndP_3,1.103 //
citraseno vicitraśca nayo dharmo dhṛto bhavaḥ /
anekaḥ kṣatraviddhaśca suraso nirbhayo daśa // BndP_3,1.104 //
raucyasyaite manoḥ putrā hyantare tu trayodaśe /
caturdaśe tu paryāye bhautyasyāpyantare manoḥ // BndP_3,1.105 //
devatānāṃ gaṇāḥ pañca proktā ye tu bhaviṣyati /
cākṣuṣāśca pavitrāśca kaniṣṭhā bhrājitāstathā // BndP_3,1.106 //
vācāvṛddhāśca ityete pañca devagaṇāḥ smṛtāḥ /
niṣādādyāḥ svarāḥ sapta sapta tānviddhi cākṣuṣān // BndP_3,1.107 //
bṛhadādyāni sāmāni kaniṣṭhānsapta tānviduḥ /
sapta lokāḥ pavitrāste bhrājitāḥ saptasiṃdhavaḥ // BndP_3,1.108 //
vācāvṛddhānṛṣīnviddhi manoḥ svāyabhuvasya ye /
sarve manvantaredrāśca vijñeyāstulyalakṣaṇāḥ // BndP_3,1.109 //
tejasā tapasā vuddhyā balaśrutaparākramaiḥ /
trailokye yāni sattvāni gatimanti dhruvāṇi ca // BndP_3,1.110 //
sarvaśaḥ sarvairguṇaistāni indrāste 'bhibhavanti vai /
bhūtāpavādino hṛṣṭā madhyasthā bhūtavādinaḥ // BndP_3,1.111 //
bhūtābhavādinaḥ śaktāstrayo vedāḥ pravādinām /
agnīdhraḥ kāśyapaścaiva paulastyo māgadhaśca yaḥ // BndP_3,1.112 //
bhārgavo hyagnivāhuśca śucirāṅgirasastathā /
śukraścaiva tu vāsiṣṭhaḥ paulaho mukta eva ca // BndP_3,1.113 //
ātreyaḥ śvājitaḥ prokto manuputrānataḥ śṛṇu /
ururguruśca gaṃbhīro buddhaḥ śuddhaḥ śuciḥ kṛtī // BndP_3,1.114 //
ūrjasvī subalaścaiva bhautyasyaite manoḥ sutāḥ /
sāvarṇā manavo hyete catvāro brahmaṇaḥ sutāḥ // BndP_3,1.115 //
eko vaivasvataścaiva sāvarṇo manurucyate /
raucyo bhautyaśca yau tau tu matau paulahabhārgavau /
bhautyasyaivādhipatye tu tūrṇaṃ kalpastu pūryate // BndP_3,1.116 //
sūta uvāca
niḥśeṣeṣu tu sarveṣu tadā manvantareṣviha // BndP_3,1.117 //
ante 'nekayuge tasminkṣīṇe saṃhāra ucyate /
saptaite bhārgavā devā ante manvantare tadā // BndP_3,1.118 //
bhuktvā trailokyama dhyasthā yugākhyā hyekasaptatīḥ /
pitṛbhirmanubhiḥ sārddhaṃ kṣīṇe manvantare tadā // BndP_3,1.119 //
anādhāramidaṃ sarvaṃ trailokyaṃ vai bhaviṣyati /
tataḥ sthānā ni śubhrāṇi sthānināṃ tāni vai tadā // BndP_3,1.120 //
prabhraśayante vimuktāni tārā ṛkṣagrahaistathā /
tatasteṣu vyatīteṣu trailokyasyeśvareṣviha // BndP_3,1.121 //
saṃprapteṣu maharlokaṃ yasmiṃste kalpavāsinaḥ /
ajitādyā gaṇā yatra āyuṣmantaścaturdaśa // BndP_3,1.122 //
manvantareṣu sarveṣu devāste vai caturddaśa /
saśarīrāśca śrūyante janaloke sahānugāḥ // BndP_3,1.123 //
evaṃ deveṣvatīteṣu maharlokājjanaṃ prati /
bhūtādiṣvavaśiṣṭeṣu sthāvarāṃ teṣu teṣu vai // BndP_3,1.124 //
śūnyeṣu lokasthāneṣu mahānteṣu bhuvādiṣu /
deveṣu ca gateṣvūrddhvaṃ sāyujyaṃ kalpavāsinām // BndP_3,1.125 //
saṃhṛtya tāstato brahmā devarṣipitṛdānavān /
saṃsthāpayati vai sargamahardṛṣṭvā yugakṣaye // BndP_3,1.126 //
caturyugasahasrāntamaharyadbrahmaṇo viduḥ /
rātriṃ yugasahasrāntāṃ te 'horātravido janāḥ // BndP_3,1.127 //
naimittikaḥ prākṛtiko yaścaivātyantikor'thataḥ /
trividhiḥ sarvabhūtānāmityeṣa pratisaṃcaraḥ // BndP_3,1.128 //
brāhmo naimittikastasya kalpadāhaḥ prasaṃyamaḥ /
pratisarge tu bhūtānāṃ prākṛtaḥ karaṇakṣayaḥ // BndP_3,1.129 //
jñānāccātyantikaḥ proktaḥ kāraṇānāmasaṃbhavaḥ /
tataḥ saṃhṛtya tānbrahmā devāṃstrailokyavāsinaḥ // BndP_3,1.130 //
praharati prakurute sargasya pralayaṃ punaḥ /
suṣupsurbhagavānbrahmā prajāḥ saṃharate tadā // BndP_3,1.131 //
tato yugasahasrānte saṃprāpte ca yugakṣaye /
tatrātmasthāḥ prajāḥ kartuṃ prapede sa prajāpatiḥ // BndP_3,1.132 //
tadā bhavatyanāvṛṣṭiḥ saṃtatā śatavārṣikī /
tayā yānyalpasārāṇi sattvāni vṛthivītale // BndP_3,1.133 //
tānyevātra pralīyante bhūmitvamupayānti ca /
saptaraśmiratho bhūtvā udattiṣṭhadvibhāvasuḥ // BndP_3,1.134 //
asahyaraśmirbhagavānpibatyaṃbho ganastibhiḥ /
harītāraśmayastasyadīpyamānāstu saptatiḥ // BndP_3,1.135 //
bhūya eva vivarttante vyāpnuvantoṃbaraṃ śanaiḥ /
bhaumaṃ kāṣṭhendhanaṃ tejo bhṛśamadbhistu dīpyate // BndP_3,1.136 //
tasmādudakabhṛtsūryastapatīti hi kathyate /
nāvṛṣṭyā tapate sūryyo nāvṛṣṭyā pariṣicyate // BndP_3,1.137 //
nāvṛṣṭyā pariviśyeta vāriṇā dīpyate raviḥ /
tasmādapaḥ pibanyo vai dīpyate raviraṃbare // BndP_3,1.138 //
tasya te raśmayaḥ sapta pibantyaṃbho mahārṇavāt /
tenāhāreṇa saṃdīptāḥ sūryāḥ sapta bhavantyuta // BndP_3,1.139 //
tataste raśmayaḥ sapta sūryabhūtāścaturddiśam /
caturlokamimaṃ sarvaṃ dahanti śikhinastadā // BndP_3,1.140 //
prāpnuvanti ca tābhistu hyūrddhvaṃ cādhaśca raśmibhiḥ /
dīpyante bhāskarāḥ sapta yugāntāgnipratāpinaḥ // BndP_3,1.141 //
te vāriṇā pradīptāśca bahusāhasraraśmayaḥ /
svaṃ samāvṛtya tiṣṭhanti nirdahanto vasuṃdharām // BndP_3,1.142 //
tatasteṣāṃ pratāpena dahyamānā vasuṃdharā /
sādrinadyarṇavā pṛthvī nisnehā samapadyata // BndP_3,1.143 //
dīptābhiḥ saṃtatābhiśca citrābhiśca samantataḥ /
adhaścordhvaṃ ca tiryak ca saṃrūddhā sūryaraśmibhiḥ // BndP_3,1.144 //
sūryāgnīnāṃ pravṛddhānāṃ saṃsṛṣṭānāṃ parasparam /
ekatvamupayātānāmekajvālā bhavatyuta // BndP_3,1.145 //
sarvalokapraṇāśaśca so 'gnirbhūtvānumaṇḍalī /
caturlokamidaṃ sarvaṃ nirdahatyāśu tejasā // BndP_3,1.146 //
tataḥ pralīne sarvasmiñjaṅgame sthāvare tathā /
nirvṛkṣā nistṛṇā bhūmiḥ kūrmapṛṣṭhasamā bhavet // BndP_3,1.147 //
aṃbarīṣamivābhāti sarvamapyakhilaṃ jagat /
sarvameva tadarcirbhiḥ pūrṇaṃ jājvalyate ghanaḥ // BndP_3,1.148 //
bhūtale yāni sattvāni mahodadhigatāni ca /
tatastāni pralīyante bhūmitvamupayānti ca // BndP_3,1.149 //
dvīpāśca parvatāścaiva varṣāṇyatha mahodadhiḥ /
sarvaṃ tadbhasmasāccakre sarvātmā pāvakastu saḥ // BndP_3,1.150 //
samudrebhyo nadībhyaśca pātālebhyaśca sarvaśaḥ /
pibatyapaḥ samiddho 'gniḥ pṛthivīmāśrito jvalan // BndP_3,1.151 //
tataḥ saṃvarddhitaḥ śailānati kramya grahāṃstathā /
lokānsaṃharate dīpto ghoraḥ saṃvarttako 'nalaḥ // BndP_3,1.152 //
tataḥ sa pṛthivīṃ bhittvā rasātalamaśoṣyat /
nirdahyānte tu pātālaṃ vāyulokamathādahat // BndP_3,1.153 //
adhastātpṛthivīṃ dagdhvā tūrddhvaṃ sa dahato divam /
yojanānāṃ sahasrāṇi prayutānyarbudāni ca // BndP_3,1.154 //
udatiṣṭhañśikhāstasya bahvyaḥ saṃvarttakasya tu /
gandharvāṃśca piśācāṃśca samahoragarākṣasān // BndP_3,1.155 //
tadā dahati saṃdīpto golakaṃ caiva sarvaśaḥ /
bhūrlokaṃ ca bhuvarllokaṃ svarlokaṃ ca mahastathā // BndP_3,1.156 //
ghoro dahati kālāgnirevaṃ lokacatuṣṭayam /
vyāpteṣu teṣu lokeṣu tiryagūrddhvamathāgninā // BndP_3,1.157 //
tattejaḥ samanuprāpya kṛtsnaṃ jagadidaṃ śanaiḥ /
ayoguḍanibhaṃ sarvaṃ tadā hyevaṃ prakāśate // BndP_3,1.158 //
tato gajakulākārāstaḍidbhiḥ samalaṅkṛtāḥ /
uttiṣṭhanti tadā ghorā vyomni saṃvartakā ghanāḥ // BndP_3,1.159 //
kecinnīlotpalaśyāmāḥ kecitkumudasannibhāḥ /
kecidvaiḍūryasaṃkāśā indranīlanibhāḥ pare // BndP_3,1.160 //
śaṅkhakundanibhāścānye jātyañjananibhāstathā /
dhūmravarṇā ghanāḥ kecitkecitpītāḥpayodharāḥ // BndP_3,1.161 //
kecidrāsabhavarṇābhā lākṣārasanibhāstathā /
manaśilābhāstvapare kapotābhāstathāṃbudāḥ // BndP_3,1.162 //
indragopanibhāḥ keciddharitālanibhāstathā /
cāṣapatranibhāḥ keciduttiṣṭhanti ghanā divi // BndP_3,1.163 //
kecitpuravarākārāḥ kecidgajakulopamāḥ /
kecitparvatasaṃkāśāḥ kecitsthalanibhā ghanāḥ // BndP_3,1.164 //
krīḍāgāranibhāḥ kecitkecinmīnakulopamāḥ /
bahurūpā ghorarūpā ghorasvaraninādinaḥ // BndP_3,1.165 //
tadā jaladharāḥ sarve pūrayanti nabhastalam /
tataste jaladā ghorarāviṇo bhāskarātmakāḥ // BndP_3,1.166 //
saptadhā saṃvṛtātmānastamagniṃ śamayantyuta /
tataste jaladā varṣaṃ muñcanti ca mahaughavat // BndP_3,1.167 //
sughoramaśivaṃ sarvaṃ nāśayanti ca pāvakam /
pravṛṣṭaiśca tathātyarthaṃ vāriṇā pūryate jagat // BndP_3,1.168 //
adbhistejobhibhūtaṃ ca tadāgniḥ praviśatyapaḥ /
naṣṭe cāgnau varṣagate payodāḥ pāvakodbhavāḥ // BndP_3,1.169 //
plāvayanto jagatsarvaṃ bṛhajjalaparisravaiḥ /
dhārābhiḥ pūrayantīmaṃ codyamānāḥ svayaṃbhuvā // BndP_3,1.170 //
anye tu salilaughaistu velāmabhibhavantyapi /
sādridvīpāntaraṃ pītaṃ jalamanneṣu tiṣṭhati // BndP_3,1.171 //
punaḥ patati bhūmau tatpayodhastānnabhastale /
saṃveṣṭayati ghorātmā divi vāyuḥ samatataḥ // BndP_3,1.172 //
tasminnekārmave ghore naṣṭe sthāvārajaṅgame /
pūrme yugasahasre vai niḥśeṣaḥ kalpa ucyate // BndP_3,1.173 //
athāṃbhasa''vṛte loke prāhurekārmavaṃ budhāḥ /
atha bhūmirjalaṃ khaṃ ca vāyuścaikārmave tadā // BndP_3,1.174 //
naṣṭe 'nale 'ndhabhūte tu prājñāyata na kiñcana /
pārthivāstvatha sāmudrā āpo daivyāśca sarvaśaḥ // BndP_3,1.175 //
asarantyo vrajantyaikyaṃ salilākhyāṃ bhajantyuta /
āgatāgatike caiva tadā tatsalilaṃ smṛtam // BndP_3,1.176 //
pracchādyati mahīmetāmarṇavākhyaṃ tu tajjalam /
ābhāti yasmāttadbhābhirbhāśabdo vyāptidīptiṣu // BndP_3,1.177 //
bhasma sarvamanuprāpya tasmādaṃbho nirucyate /
nānātve caiva śīghre ca dhāturvai ara ucyate // BndP_3,1.178 //
ekārmave tadā hyo vai na śīghrastena tā narāḥ /
tasminyugasahasrānte divase brahmaṇo gate // BndP_3,1.179 //
tāvantaṃ kālamevaṃ tu bhavatyekārmavaṃ jagat /
tadā tu sarve vyāpārā nivarttante prajāpateḥ // BndP_3,1.180 //
ekamekārṇave tasminnaṣṭe sthāvarajaṅgame /
tadā sa bhavati brahmā sahasrākṣaḥ sahasrapāt // BndP_3,1.181 //
sahasraśīrṣā sumanāḥ sahasrapātsahasracakṣurvadanaḥ sahasravāk /
sahasrabāhuḥ prathamaḥ prajāpatistrayī mayo yaḥ puruṣo nirucyate // BndP_3,1.182 //
ādityavarmā bhuvanasya goptā apūrva ekaḥ prathamasturāṣāṭ /
hiraṇyagarbhaḥ puruṣo mahānvai saṃpaṭhyate vai rajasaḥ parastāt // BndP_3,1.183 //
caturyugasahasrānte sarvataḥ salilāplute /
suṣupsuraprakāśepsuḥ sa rātriṃ kurute prabhuḥ // BndP_3,1.184 //
caturvidhā yadā śete prajāḥ sarvā layaṃ gatāḥ /
paśyanti taṃ mahātmānaṃ kālaṃ sapta maharṣayaḥ // BndP_3,1.185 //
janalokaṃ vivarttāste tapasā labdhacakṣuṣaḥ // BndP_3,1.185 //
bhṛgvādayo mahātmānaḥ pūrve vyākhyātalakṣaṇāḥ // BndP_3,1.186 //
satyādīnsaptalokānvai te hi paśyanti cakṣuṣā /
brahmāṇaṃ te tu paśyanti sadā brāhmīṣu rātriṣu // BndP_3,1.187 //
saptarṣayaḥ prapaśyanti svapnaṃ kālaṃ svarātriṣu /
kalpānāṃ parameṣṭi tvāttasmādādyaḥ sa paṭhyate // BndP_3,1.188 //
sa sraṣṭā sarvabhūtānāṃ kalpādiṣu punaḥ punaḥ /
evameśāyitvā tu hyātmanyeva prajāpatiḥ // BndP_3,1.189 //
athātmani mahātejāḥ sarvamādāya sarvakṛt /
tataḥ sa vasate rātriṃ tamasyekārṇave jale // BndP_3,1.190 //
tato rātrikṣaye prāpte prati buddhaḥ prajāpatiḥ /
manaḥ sisṛkṣayā yuktaḥ sargāya nidadhe punaḥ // BndP_3,1.191 //
evaṃ sa loke nirvṛtta upaśānte prajāpatau /
brāhme naimittike tasminkalpite vai prasaṃyame // BndP_3,1.192 //
dehairviyogaḥ sattvānāṃ tasminvai kṛtsnaśaḥ smṛtaḥ /
tato dhagdheṣu bhūteṣu sarveṣvādityaraśimabhiḥ // BndP_3,1.193 //
devarṣimanuvaryeṣu tasminnaṃbuplave tadā /
gandharvādīni sattvāni piśāyāntāni sarvaśaḥ // BndP_3,1.194 //
kalpādāvaprataptāni janamevāśrayanti vai /
tiryagyonīni narake yāni yāni gatānyapi // BndP_3,1.195 //
tadā tānyāpi dagdhāni dhūtapāpāni sarvaśaḥ /
jale tānyupapadyante yāvatsaṃplavate jagat // BndP_3,1.196 //
vyuṣṭāyāṃ ca racanyāṃ tu brahmaṇo 'vyaktayonitaḥ /
jāyante hi punastāni sarvabhūtāni kṛtasnaśaḥ // BndP_3,1.197 //
ṛṣayo manavo devāḥ prajāḥ sarvāścaturvidhāḥ /
teṣāmapi ca siddhānāṃ nidhanotpattirucyate // BndP_3,1.198 //
yathāsūryasya loke 'sminnudayāstamane smṛte /
tathā janmanirodhaśca bhūtānāmiha dṛśyate // BndP_3,1.199 //
ābhūtasaṃplavāttasmādbhavaḥ saṃsāra ucyate /
yathā sarvāṇi bhūtānāṃ jāyante varṣaṇeṣviha // BndP_3,1.200 //
sthāvarādīni niyamātkalpe kalpe tathā prajāḥ /
yathārttāvṛtuliṅgāni nānārūpāṇi paryaye // BndP_3,1.201 //
dṛśyante tāni tānyeva tathā brahmadyurātriṣu /
pratyāhāre visarge ca gatimanti dhruvāṇi ca // BndP_3,1.202 //
niṣkramante viśante ca prajāḥ kāle prajāpatim /
brahmāṇaṃ sarvabhūtāni mahāyogaṃ maheśvaram // BndP_3,1.203 //
sa sraṣṭā sarvabhūtānāṃ kalpādiṣu punaḥ punaḥ /
vyakto 'vyakto mahādevastasya sarvamidaṃ jagat // BndP_3,1.204 //
yenaiva sṛṣṭāḥ prathamaṃ prayātā āpo hi mārgeṇa mahītale 'smin /
pūrvaṃ prayātena yathātvathāpastenaiva tenaiva tu svarvrajanti // BndP_3,1.205 //
yathā śūbhena tvaśubhena caiva tatraiva tatraiva vivarttamānāḥ /
martyāstu dehāntarabhāvitatvādravervaśādūrdhvamadhaścaranti // BndP_3,1.206 //
ye cāpi devā manavaḥ prajeśā anye 'pi ye svargagatāśca siddhāḥ /
tadbhāvitāḥ khyātivaśāśca dharmyāḥ punarvisargeṇa bhavanti sattvāḥ // BndP_3,1.207 //
ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi kālamābhūtasaṃplavam /
manvantarāṇi yāni syurvyākhyātāni mayā dvijāḥ // BndP_3,1.208 //
saha prajānisargeṇa saha devaiścaturddaśa /
sā yugākhyā sahasraṃ tu sarvāṇyevāntarāṇi vai // BndP_3,1.209 //
asyāḥ sahasre dva pūrṇa viśeṣaḥ kalpa ucyate /
etadbrāhmamaharjñeyaṃ tasya sakhyāṃ nibodhata // BndP_3,1.210 //
nimeṣatulyamātrā hi kṛtā labdakṣaṇena tu /
mānuṣākṣinimeṣāstu kāṣṭhā pañcadaśa smṛtāḥ // BndP_3,1.211 //
nava kṣaṇastu pañjaiva viṃśatkāṣṭhā tu te trayaḥ /
prasthā sapto dakāścaiva sādhikāktu lavaḥ smṛtaḥ // BndP_3,1.212 //
lavāstriṃśatkalā jñeyā muhūrttastriṃśataḥ kalāḥ /
muhūrttāstu punastriṃśadahorātramiti sthitiḥ // BndP_3,1.213 //
ahorātraṃ kalānāṃ tu adhikāni śatāni ṣaṭ /
tāścaiva saṃkhyāyā jñeyāścandrādityagatiryathā // BndP_3,1.214 //
nimeṣā daśapañcaivaṃ kāṣṭhā stāstriṃśataḥ kalā /
triṃśatkalā muhūrttaṃ tu daśabhāgaṃ kalā smṛtam // BndP_3,1.215 //
catvāriṃśatkalāḥ pañca muhūrtta iti saṃjñitaḥ /
muhūrttāśca lavāścāpi pramāṇajñaiḥ prakalpitāḥ // BndP_3,1.216 //
tathānenāṃbhasaścāpiṃ palānyatha trayodaśa /
māgadhenaiva mānena jalaprastho vidhīyate // BndP_3,1.217 //
ete vārāplutaprasthāścatvāro nālikoccayaḥ /
hemamāṣaiḥ kṛtacchidraścaturbhiścaturaṅgulaiḥ // BndP_3,1.218 //
samāhani ca rātrau ca muhūrttā vai dvinālikāḥ /
ravergativiśeṣeṇa sarveṣveteṣu nityaśaḥ // BndP_3,1.219 //
adhikaṃ ṣaṭśataṃ yacca kalānāṃ pravidhīyate /
tadaharmānuṣaṃ jñeyaṃ nākṣatraṃ tu daśādhikam // BndP_3,1.220 //
sāvanena tu mānena abdo 'yaṃ mānuṣaḥ smṛtaḥ /
etaddivyamahorātramiti śāstraviniścayaḥ // BndP_3,1.221 //
ahlānena tu yā saṃkhyā māsartvayanavārṣikī /
tadā baddhamidaṃ jñānaṃ saṃjñayā hyupalakṣitam // BndP_3,1.222 //
kalānāṃ tu parimāṇaṃ kalā ityabhidhīyate /
yadaho brahmaṇaḥ proktaṃ divyā koṭī tu sā smṛtā // BndP_3,1.223 //
śatānāṃ ca sahasrāṇi daśadviguṇitāni ca /
navatiṃ ca sahasrāṇi tathaivānyāni yāni tu // BndP_3,1.224 //
etacchrutvā tu ṛṣayo vismayaṃ paramādbhutam /
saṃkhyāsaṃbhajanaṃ jñānamapṛcchansutarāṃ tadā // BndP_3,1.225 //
ṛṣaya ūcuḥ
saṃprakālana mānaṃ tu mānuṣeṇaiva sammatam /
mānena śrotumicchāmaḥ saṃkṣepārthapādākṣaram // BndP_3,1.226 //
teṣāṃ śrutvā sa devastu vāyurlokahite rataḥ /
saṃkṣepāddivyacakṣuṣṭvā tprovāca vacanaṃ prabhuḥ // BndP_3,1.227 //
ete rātryahanī pūrvaṃ kīrtite tviha laukike /
tāsāṃ saṃkhyātha varṣāgraṃ brāhme vakṣyāmyahaḥkṣaye // BndP_3,1.228 //
koḍīśatāni catvāri varṣāṇi mānuṣāṇi tu /
dvātriṃśacca tathā koṭyaḥ saṃkhyātāḥ saṃkhyayā dvijaiḥ // BndP_3,1.229 //
tathā śatasahasrāṇi ekonanavatiḥ punaḥ /
aśītiśca sahasrāṇi eṣa kālaḥ plavasya tu // BndP_3,1.230 //
mānuṣākhyena saṃkhyātaḥ kālo hyābhūtasaṃ plavaḥ /
saptasūryapradagdheṣu tadā lokeṣu teṣu vai /
mahābhūtaṣu līyanta prajāḥ sarvāścaturvidhāḥ // BndP_3,1.231 //
salilenāplute loke naṣṭe sthāvarajaṅgame // BndP_3,1.232 //
vinivṛtte ca saṃhāre upaśānte prajāpatau /
nirāloke pradagdhe tu naiśena tamasā vṛte // BndP_3,1.233 //
īśvarādhiṣṭhite tvasmiṃ stadā hyekārmave kila /
tāvadekārmave jñeyaṃ yāvadāsīdahaḥ prabhoḥ // BndP_3,1.234 //
rātristu salilāvasthā nivṛttau vāpyahaḥ smṛtam /
ahorātrastathaivāsya krameṇa parivartate // BndP_3,1.235 //
ābhūtasaṃplavo hyeṣa ahorātraḥ smṛtaḥ prabhoḥ /
trailokye yāni sattvāni gatimantidhruvāṇi ca // BndP_3,1.236 //
ābhūtebhyaḥ pralīyante tasmādābhūtasaṃplavaḥ /
atītā vartamānāśca tathaivānāgatāḥ prajāḥ // BndP_3,1.237 //
divyasaṃkhyā prasaṃkhyātā aparārdhaguṇīkṛtāḥ /
parārddhaṃ dviguṇaṃ cāpi paramāyuḥ prakīrttatam // BndP_3,1.238 //
etāvānsthitikālastu hyajasyeha prajāpateḥ /
sthityantaṃ pratisargaśca brahmaṇaḥ parameṣṭhinaḥ // BndP_3,1.239 //
yathā vāyupravegena dīpārcirupaśamyati /
tathaiva pratisargeṇa brahmā samupaśāmyati // BndP_3,1.240 //
tathā svapratisaṃsṛṣṭe mahadādau maheśvare /
mahatpralīyate vyakte guṇasāmyaṃ tato bhavet // BndP_3,1.241 //
ityeṣa vaḥ samākhyāto mayā hyābhūtasaṃplavaḥ /
brahmanaimittiko hyeṣa saṃprakṣālanasaṃyamaḥ /
samāsena samākhyāto bhūyaḥ kiṃ varmayāmi vaḥ // BndP_3,1.242 //
ya idaṃ dhārayennityaṃ śṛṇuyādvāpyabhīkṣṇaśaḥ /
kīrttayedvarṇayedvāpi mahatīṃ siddhimāpnuyāt // BndP_3,1.243 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte uttarabhāge caturtha upasaṃhārapāde ābhūtasaṃplavākhyavarṇanaṃ nāma prathamo 'dhyāyaḥ
vāyuruvāca
asādhāraṇavṛttaistu hutaśeṣādibhirjanaiḥ /
dharmā vaiśeṣikāścaiva ācīrṇāḥ sūkṣmadarśibhiḥ // BndP_3,2.1 //
te devaiḥ saha tiṣṭhanti maharlokanivāsinaḥ /
caturdaśaite manavaḥ kīrtitāḥ kīrtivarddhanāḥ // BndP_3,2.2 //
atītā varttamānāśca tathaivānāgatāśca ye /
devāśca ṛṣayaścaiva manavaḥ pitarastathā // BndP_3,2.3 //
sarve hyuktā mayātīta maharlokaṃ samāśritāḥ /
brāhmaṇaiḥ kṣatriyairvaiśyairdhārmikaiḥ sahitaiḥ saraiḥ // BndP_3,2.4 //
taistathākāribhiryuktaiḥ śraddhāvadbhiradarpitaiḥ /
varṇāśramāṇāndharmeṣu śrautasmārtteṣu saṃsthitaiḥ /
vinivṛttādhikārāste yāvanmanvantarakṣayaḥ // BndP_3,2.5 //
ṛṣaya ūcuḥ
maharlloketi yatproktaṃ mātariśvaṃstvayā vibhoḥ // BndP_3,2.6 //
pratiloke tu karttavyaṃ tatrakiṃ samadhiṣṭhitam /
provāca madhuraṃ vākyaṃ yathā tattvena tattvavit // BndP_3,2.7 //
vāyuruvāca
catardaśaiva sthānāni nirmitāni maharṣibhiḥ /
lokākhyāni tu yāni syuryeṣāṃ tiṣṭhanti mānavāḥ // BndP_3,2.8 //
sapta teṣu kṛtānyāhurakṛtāni tu sapta vai /
bhūrādayastu satyāntāḥ sapta lokāḥ kṛtāstviha // BndP_3,2.9 //
akṛtāni tu saptaiva prākṛtāni tu yāni vai /
sthānāni sthānibhiḥ sārddhaṃ kṛtāni tu nibandhanam // BndP_3,2.10 //
pṛthivī cāntarīkṣaṃ ca divyaṃ yacca mahaḥ smṛtam /
sthānānyetāni catvāri smṛtānyāvarṇakāni ca // BndP_3,2.11 //
kṣayātiśayayuktāni tathāyuktāni cakṣate /
yāni naimittikāni syustiṣṭhantyābhūtasaṃplavāt // BndP_3,2.12 //
janastapaśca satyaṃ ca sthānānyetāni trīṇi tu /
ekāntikāni tāni syustiṣṭhantīhāprasaṃyamāt // BndP_3,2.13 //
vyaktāni tu pravakṣyāmi sthānānyetāni sapta vai /
bhūrlokaḥ prathamasteṣāṃ dvitīyastu bhuvaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.14 //
svastṛtīyastu vijñeyaścaturtho vai mahaḥ smṛtaḥ /
janastu pañcamo lokastapaḥ ṣaṣṭho vibhāvyate // BndP_3,2.15 //
satyastu saptamo loko nirālokastataḥ param /
bhūriti vyāhṛteḥ pūrva bhūrlokaśca tato 'bhavat // BndP_3,2.16 //
dvītīyo bhuva ityukta antarikṣaṃ tato 'bhavat /
tṛtīyaṃ svaritītyukto divaṃ prādurbabhūva ha // BndP_3,2.17 //
vyāhāraistribhiretaistu brahmā lokamakalpayat /
tato bhūḥ pārthivo loko hyantarikṣaṃ bhūvaḥ smṛtam // BndP_3,2.18 //
svarlokaṃ vai divaṃ hyeṣa purāṇe niścayo gataḥ /
bhūtasyādhipatiścāgnistato bhūtapatiḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.19 //
vāyurbhuvaścādhipatistena vāyurbhuvaspatiḥ /
divasya sūryo 'dhipatistena sūryo divaspatiḥ // BndP_3,2.20 //
maheti vyātdṛtenaiva maharlokastato 'bhavat /
vinivṛttādhikāraṇāṃ devānāṃ tatra vai kṣayaḥ // BndP_3,2.21 //
janastu pañcamo lokastasmājjāyanti vai janāḥ /
tāsāṃ svāyaṃbhuvādyānāṃ prajānāṃ jananājjanaḥ // BndP_3,2.22 //
ye te svāyaṃbhuvādyā hi purastātparikīrttitāḥ /
kalpa ete yadā loke pratiṣṭhanti tadā tapaḥ // BndP_3,2.23 //
ṛbhuḥ sanatkumārādyā yatrāsannūrddhvaretasaḥ /
tapasā bhāvitātmānastatra saṃtīti vā tapaḥ // BndP_3,2.24 //
satyeti brahmaṇaḥ śabdaḥ sattāmātrastu sa smṛtaḥ /
brahmalokastataḥ satyaḥ saptamaḥ sa tu bhāsvaraḥ // BndP_3,2.25 //
gandharvāpsaraso yakṣā guhyakāstu sarākṣasāḥ /
sarvabhūtapiśācāśca nāgāśca saha mānuṣaiḥ // BndP_3,2.26 //
svarlokavāsinaḥ sarve devā bhuvi nivāsinaḥ /
maruto mātariśvāno rudrā devāstathāśvinau // BndP_3,2.27 //
aniketāntarikṣāste bhuvarlokā divaukasaḥ /
ādityā ṛbhavo viśve sādhyāśca pitarastathā // BndP_3,2.28 //
ṛṣayoṅgira saścaiva bhuvarlokaṃ samāśritāḥ /
ete vaimānikā devāstārāgrahanivāsinaḥ // BndP_3,2.29 //
āraṃbhante tu tanmātraiḥ śuddhāsteṣāṃ parasparam /
śukrādyāścakṣuṣāntāśca ye vyatītā bhuvaṃ śritāḥ // BndP_3,2.30 //
maharlokaścaturthastu tasmiṃste kalpavāsinaḥ /
ityete kramaśaḥ proktā brahmavyāhārasaṃbhavāḥ // BndP_3,2.31 //
bhūrlokaprathamā lokā maharantāśca te smṛtāḥ /
tānsarvānsaptasūryāste arcibhirnirdahanti vai // BndP_3,2.32 //
mārīciḥ kaśyapo dakṣastathā svāyaṃbhuvoṅgirāḥ /
bhṛguḥ pulastyaḥ pulahaḥ kraturityevamādayaḥ // BndP_3,2.33 //
prajānāṃ patayaḥ sarve varttaṃnne tatra taiḥ saha /
niḥsattvā nirmamāścaiva tatra te hyūrdvaretasaḥ // BndP_3,2.34 //
ṛbhuḥ sanatkumārādyā vairājāste tapodhanāḥ /
manvantarāṇāṃ sarveṣāṃ sāvarṇānāṃ tataḥ smṛtāḥ // BndP_3,2.35 //
caturdaśānāṃ sarveṣāṃ punarāvṛttihetavaḥ /
yogaṃ tapaśca sattvaṃ ca samādhāya tadātmani // BndP_3,2.36 //
ṣaṣṭhe kāle nivarttate tadā prāhurviparyayāt /
satyastu saptamo loko hyapunarmārgagāminām // BndP_3,2.37 //
brahmalokaḥ samākhyāto hyapratīghātalakṣaṇaḥ /
paryāsaparimāṇena bhūrlokaḥ samabhismṛtaḥ // BndP_3,2.38 //
bhūmyantaraṃ yadādityādantarikṣaṃ bhuvaḥ smṛtam /
sūryadhruvāntaraṃ yacca svargaloko divaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.39 //
dhruvājjanāntaraṃ yacca maharlokaḥ sa ucyate /
vyākhyātāḥ saptalokāstu teṣāṃ vakṣyāmi siddhayaḥ // BndP_3,2.40 //
bhūrlokavāsinaḥ sarve unnādāstu rasātmakāḥ /
bhuvi svarge ca ye sarve somapā ājyapāśca te // BndP_3,2.41 //
caturthe ye 'pi varttante maharlokaṃ samāśritāḥ /
vijñeyā mānasī teṣāṃ siddhirvai pañcalakṣaṇā // BndP_3,2.42 //
sadyaścotpadyate teṣāṃ manasā sarvamīpsitam /
ete devā yajante vai yajñaiḥ sarvaiḥ parasparam // BndP_3,2.43 //
atītā varttamānāśca tathā ye cāpyanāgatāḥ /
prathamānantaroddiṣṭā antarāḥ sāṃprataiḥ punaḥ // BndP_3,2.44 //
nivarttate hi saṃbandho 'tīte devagaṇe tapaḥ /
vinivṛttādhikārāṇāṃ siddhasteṣāṃ tu mānasī // BndP_3,2.45 //
taṣāṃ tu mānasī jñeyā śuddhā siddhiḥ parasparāt /
uktā lokāstu catvāro janasyānuvidhistathā /
samāsena mayā viprā bhūyastaṃ varttayāmi vaḥ // BndP_3,2.46 //
vāyuruvāca
marīciḥ kaśyapo dakṣo vasiṣṭhaścāṅgirā bhṛguḥ // BndP_3,2.47 //
pulastyaḥ pulahaschaiva kraturityevāmādayaḥ /
pūrvaṃ te saṃprasūyante brahmaṇo mānasā iha // BndP_3,2.48 //
tataḥ prajāḥ pratiṣṭhāpya janamevāśrayanti te /
kalpadāheṣu tu sadā tathā kāleṣu teṣu vai // BndP_3,2.49 //
bhūrādiṣu mahānteṣu bhṛśaṃ vyāpte yathāgninā /
śikhāḥ saṃvarttakāgneryāḥ prāpnuvanti savāsanāḥ // BndP_3,2.50 //
yāmādayo gaṇāḥ sarve maharlokanivāsinaḥ /
maharlokeṣu dīpteṣu janamevāśrayanti te // BndP_3,2.51 //
sarve sūkṣmaśarīrāste tatrasthāśca bhavanti te /
teṣāṃ te tulyasāmarthyā stulyamūrttidharāstathā // BndP_3,2.52 //
janaloke vivarttante saṃvarttaḥ plavate jagat /
vyuṣṭāyāṃ tu rajanyāṃ vai brahmaṇo 'vyaktayonitaḥ // BndP_3,2.53 //
aharādau prasūyante pūrvavatkramaśastviha /
svāyaṃbhuvādayaḥ sarve marīcyantāstu sādhakāḥ // BndP_3,2.54 //
devāste vai punasteṣāṃ jāyante nidhaneṣviha /
yāmādayaḥ krameṇaiva kaniṣṭhādyāḥ prajāpateḥ // BndP_3,2.55 //
pūrvaṃ pūrve prasūyante paścime paścimāstathā /
devānvaye devatā hi sapta saṃbhūta yaḥ smṛtāḥ // BndP_3,2.56 //
vyatītāḥ kalpajāsteṣāṃ tisraḥ śiṣṭāstathāpare /
āvarttamānā devāste krameṇaitena sarvaśaḥ // BndP_3,2.57 //
gatvā java javībhāvaṃ daśakṛtvāḥ punaḥ punaḥ /
tataste vai gaṇāḥ sarve dṛṣṭvā bhāveṣvanityatām // BndP_3,2.58 //
bhāvinor'thasya ca balātpuṇyakhyātibalena ca /
nivṛttavṛttyaḥ sarve 'trasthāḥ sumanasastathā // BndP_3,2.59 //
vairājamupapadyante lokānutsṛjya taṃ gatāḥ /
tato 'nenaiva kālena nityayuktāstapasvinaḥ // BndP_3,2.60 //
kathanāccaiva dharmasya teṣāṃ te jajñire 'nvaye /
ihotpannāstataste vai sthānānyāpūrayantyuta // BndP_3,2.61 //
devatve ca ṛṣitve ca manuṣyatve ca sarvaśaḥ /
evaṃ devagaṇāḥ sarve daśakṛtvo nivartyavai // BndP_3,2.62 //
vairājeṣūpapannāste daśa tiṣṭhantyupaplavān /
pūrṇopūrṇo tataḥ kalpesthitvā vairājake punaḥ // BndP_3,2.63 //
brahmaloke vivarttante pūrvapūrvakrameṇa tu /
etasminbrahmaloke tu kalpe vairājake gate // BndP_3,2.64 //
vairājaḥ punaravyakte kalpasthānamakalpayat /
evaṃ pūrvānupūrvyeṇa brahmalokagatena vai // BndP_3,2.65 //
vairājeṣūpapadyante daśakṛtvo vivartyata /
evaṃ devayugānīha vyatītāni sahasraśaḥ // BndP_3,2.66 //
nidhanaṃ brahmaloke tu gatānāmṛṣibhiḥ saha /
na śakyamānupūrvyeṇa teṣāṃ vaktuṃ pravistaram // BndP_3,2.67 //
anāditvācca kālasya hyasaṃkhyānācca sarvaśaḥ /
evameva na saṃdeho yathāvatkathitaṃ mayā // BndP_3,2.68 //
tadupaśrutya vākyārthamṛṣayaḥ saṃśayānvitāḥ /
sūtamāhuḥ purāṇajñaṃ vyāsaśiṣyaṃ mahāmatim // BndP_3,2.69 //
ṛṣaya ūcuḥ
vairājāste yadāhārā yatsattvāśca yadāśrayāḥ /
tiṣṭhanti caiva yatkālaṃ tanno brūhi yathātatham // BndP_3,2.70 //
taduktamṛṣibhirvākyaṃ śrutvā lokārthatattvavit /
sūtaḥ paurāṇiko vākyaṃ vinayenedama bravīt // BndP_3,2.71 //
tataḥ prāpya tu sarveśaṃ śuddhabuddhiṃ tamāśrayat /
ābhūtasaṃplavāstatra daśa tiṣṭhanti te 'jvarāḥ // BndP_3,2.72 //
sarve sūkṣmaśarīrāste vidvāṃso ghanamūrtayaḥ /
sthitalokasthitatvācca teṣāṃ bhūtaṃ na vidyate // BndP_3,2.73 //
ūcuḥ sanatkumārādyāḥ siddhāste yogadharmiṇaḥ /
evameva mahābhāgāḥ praṇavaṃ saṃpraviśya ha // BndP_3,2.74 //
brahmaloke pravarttāmastannaḥ śreyo bhaviṣyate /
evamuktvā tadā sarve brahmāṇḍādhyavasāyi naḥ // BndP_3,2.75 //
yājayitvā tadātmāno varttante yogadharmiṇaḥ /
tatraiva saṃpralīyante śāntā dīparciṣo yathā // BndP_3,2.76 //
brahmakāyamavarttanta puna rāvṛttidurlabham /
lokaṃ taṃ samanuprāpya sarve te bhāvanāmayam // BndP_3,2.77 //
ānandaṃ brahmaṇaḥ prāpya amṛtatvāya te gatāḥ /
vairājebhyastathaivorddhva mantare ṣaḍguṇe tataḥ // BndP_3,2.78 //
brahmalokaḥ samākhyāto yatra brahmā purohitaḥ /
te sarve praṇavātmāno buddhiśuddhatayā sthitāḥ // BndP_3,2.79 //
ānandaṃ brahmaṇaḥ prāpya hyamṛtatvaṃ bhajantyuta /
dvandvaiste nābhibhūyante bhāvatrayavivarjitāḥ // BndP_3,2.80 //
ādhipatyaṃ vinā tulyā brahmaṇaste mahaujasaḥ /
prabhāvavijayaiśvaryasthitivairāgyadarśanaḥ // BndP_3,2.81 //
te brahmalaukikāḥ sarve gatiṃ prāpyānivarttinīm /
brahmaṇā sahadevaiśca saṃprāpte pratisaṃcare // BndP_3,2.82 //
tapasoṃ'te kriyātmāno buddhāvasthā manīṣiṇaḥ /
avyakte saṃpralīyante sarve te kṣaṇadarśinaḥ // BndP_3,2.83 //
ityetadamṛtaṃ śukraṃ nityamakṣayavyayam /
devarṣayo brahmasatraṃ sanātanamupāsate // BndP_3,2.84 //
apunarmārakādīnāṃ teṣāṃ caivoddhvaretasām /
karmābhyāsakṛtāṃ śraddhāṃ vedānteṣūpalakṣyate // BndP_3,2.85 //
tatra te 'bhyāsino yuktāḥ parāṃ kāṣṭhāmupāsate /
hitvā śarīraṃ pāpmānamamṛtatvāya te gātāḥ // BndP_3,2.86 //
vītarāgā jitakrodhā nirmohāḥ satyavādinaḥ /
śāntāḥ praṇihitātmāno dayāvanto jitendriyāḥ // BndP_3,2.87 //
niḥsaṃgāḥ śucayaścaiva brahmasāyujyagāḥ smṛtāḥ /
akāmayuktairye vīrāstapobhirdagdhakilbiṣāḥ // BndP_3,2.88 //
teṣāṃmabhraṃśino lokā aprameyasukhāḥ smṛtāḥ /
etadbrahmapadaṃ divyaṃ parame vyomni bhāsvaram /
yatra gatvā na śocanti hyamarā brahmaṇā saha // BndP_3,2.89 //
ṛṣaya ūcuḥ
kasmādeṣu parārddhaṃśca kaścaiva para ucyate /
etadveditumicchāmastanno nigada sattama // BndP_3,2.90 //
sūta uvāca
śṛṇudhvaṃ me parārddhasya parisaṃkhyāṃ parasyaca // BndP_3,2.91 //
ekaṃ daśaśataṃ caiva sahasraṃ caiva saṃkhyāyā /
vijñeyamāsahasraṃ tu sahasrāṇi daśāyutam // BndP_3,2.92 //
ekaṃ śatasahasraṃ tu niyutaṃ procyate budhaiḥ /
tathā śatasahasrāṇāṃ daśaprayutamucyate // BndP_3,2.93 //
tathā daśasahasrāṇāmayutaṃ koṭirucyate /
arbudaṃ daśakoṭyastu hyabjaṃ koṭiśataṃ viduḥ // BndP_3,2.94 //
sahasramāpi koṭīnāṃ kharvamāhurmanīṣiṇaḥ /
daśakoṭisahasrāṇi nikharvamiti taṃ viduḥ // BndP_3,2.95 //
śataṃ koṭi sahasrāṇāṃ śaṅkurityabhidhīyate /
sahasraṃ tu sahasrāṇāṃ koṭīnāṃ padmamucyate // BndP_3,2.96 //
sahasrāṇi sahasrāṇāṃ koṭīnāṃ daśadhā punaḥ /
guṇitāni samudraṃ vai prāhuḥ saṃkhyāvido janāḥ // BndP_3,2.97 //
koṭīsahasraniyutamantyamityabhidhīyate /
koṭīsahasraprayutaṃ madhyamityabhisaṃjñitam // BndP_3,2.98 //
koṭikoṭisahasraṃ tu parārddha iti kīrtyate /
parārddhaṃ dviguṇaṃ cāpi paramāhurmanīṣiṇaḥ // BndP_3,2.99 //
śatamāhuḥ parivṛḍhaṃ sahasraṃ paripadmakam /
vijñeyamayutaṃ tasmānniyutaṃ prayutaṃ tataḥ // BndP_3,2.100 //
arbudaṃ nyarbudaṃ caiva kharbudaṃ ca tataḥ smṛtam /
kharvaṃ caiva nikharvaṃ ca śaṅkuḥ padmantathaiva ca // BndP_3,2.101 //
samudramantyaṃ madhyaṃ ca parārddhaṃ ca paraṃ tataḥ /
evamaṣṭādaśaitāni sthānāni gaṇanāvidhau // BndP_3,2.102 //
śatādīni vijānīyātsaṃjñitāni maharṣibhiḥ /
kalpasaṃkhyāpravṛttasya parārddho brahmamaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.103 //
tāvaccheṣo 'pi kālo 'sya tasyānte pratitiṣṭhate /
para eva parārddhaśca saṃkhyātaḥ saṃkhyāyā mayā // BndP_3,2.104 //
yasmādasya paraṃ viryaṃ paramāyuḥ paraṃ tapaḥ /
parā śaktiḥ paro dharmaḥ parāvidyā parā dhṛtiḥ // BndP_3,2.105 //
paraṃ brahma paraṃ jñānaṃ paramaiśvaryameva ca /
tasmātparataraṃ bhūtaṃ brahmaṇo yanna vidyate // BndP_3,2.106 //
pare sthito hyeṣa paraḥ sarvārthevu tataḥ param /
saṃkhyātastu paro brahmā tasyārddhasya parārddhatā // BndP_3,2.107 //
saṃkhyeyaṃ cāpyasaṃkhyeyaṃ satataṃ cāpi tāntrikam /
saṃkhyeyaṃ saṃkhyayā dṛṣṭamaparārddhādvibhāṣyate // BndP_3,2.108 //
rāśau dṛṣṭe na saṃkhyāsti tadasaṃkhyāstu lakṣṇam /
ānantyaṃ sikatā dyeṣu hṛṣṭaṃ cānyaṃ tvalakṣaṇam // BndP_3,2.109 //
īśvaraistatprasaṃkhyānaṃ śuddhatvāddivyadṛṣṭibhiḥ /
evaṃ jñānapratiṣṭhatvātsarvaṃ brahmānupaśyati // BndP_3,2.110 //
etacchrutvā tu te sarve naimiṣeyāstapasvinaḥ /
bāṣpaparyākulākṣāstu praharṣādgadgadasvarāḥ // BndP_3,2.111 //
papracchurmātāriśvānaṃ sarve te brahmavādinaḥ /
brahmalokastu bhagavanyāvanmātrāntare prabho // BndP_3,2.112 //
yojanāgreṇa saṃkhyātaḥ sādhanaṃ yojanasya tu /
krośasya ca parīmāṇaṃ śrotumīcchāma tattvataḥ // BndP_3,2.113 //
teṣāṃ tadvacanaṃ śrutvā mātariśvā vinītavat /
uvāca madhuraṃ vākyaṃ yathādṛṣṭaṃ yathākramam // BndP_3,2.114 //
vāyuruvāca
etadvo 'haṃ pravakṣyāmi śruṇudhvaṃ me vivakṣitam /
avyaktādvyaktabhāgo vai mahānsthūlo vibhāṣyate // BndP_3,2.115 //
daśaiva mahato bhāgā bhūtādiḥ sthūla ucyate /
daśabhāgādhikaṃ cāpi bhūtādiparimāṇakam // BndP_3,2.116 //
paramāṇuḥ susūkṣmastu bhāvagrāhyo na cakṣuṣā /
yadabhedyatamaṃ loke vijñeyaṃ paramāṇuvat // BndP_3,2.117 //
jālāntaragate bhānaiṃ yatsūkṣmaṃ dṛśyate rajaḥ /
prathamaṃ tatpramāṇānāṃ paramāṇuṃ pracakṣate // BndP_3,2.118 //
aṣṭānāṃ paramāṇūnāṃ samāvāyo yadā bhavet /
trasareṇuḥ samākhyātastatpadmaraja ucyate // BndP_3,2.119 //
trasareṇavo 'tha ye 'pyaṣṭau rathareṇustu sasmṛtaḥ /
te 'pyaṣṭau samavāyasthā bālāgraṃ tatsmṛtaṃ budhaiḥ // BndP_3,2.120 //
bālāgrāṇyaṣṭalikṣā syādyūkālikṣāṣṭakaṃ bhavet /
yūkāṣṭakaṃ yavaprāhuraṅgulaṃ tu yavāṣṭakam // BndP_3,2.121 //
dvādaśāṅgulaparvāṇi vitastisthānamucyate /
ratniścāguliparvāṇi vijñeyo hyekaviṃśatiḥ // BndP_3,2.122 //
catvāro viṃśatiścaiva hastaḥ syādaṅgulāni tu /
kiṣkurdviratnirvijñeyo dvicatvāriṃśadaṅgulaḥ // BndP_3,2.123 //
ṣaṇṇavatyaṅgulaṃ caiva dhanurāhurmanīṣiṇaḥ /
etadgavyūtisaṃkhyāyāmādānaṃ dhanuṣaḥ smṛtam // BndP_3,2.124 //
dhanurdaṇḍayugaṃ nālī tulyānyastaistathāṅgulaiḥ /
dhanuṣāṃ triśataṃ nalvamāhuḥ saṃkhyāvido janāḥ // BndP_3,2.125 //
dhanuḥ sahasre dve cāpi gavyūtirupadiśyate /
aṣṭau dhanuḥ sahasrāṇi yojanaṃ tu vidhīyate // BndP_3,2.126 //
etena dhanuṣā caiva yojanaṃ tu samāpyate /
etatsahasraṃ vijñeyaṃ śakrakośāntaraṃ tathā // BndP_3,2.127 //
yojanānāṃ ca saṃkhyātaṃ saṃkhyājñānaviśāradaiḥ /
etena yojanāgreṇa śṛṇudhvaṃ brahmaṇoṃ'tare // BndP_3,2.128 //
mahītalātsahasrāṇāṃ rātādūrdhvaṃ divākaraḥ /
divākarātsahasre tu śate caurddhvaṃ niśākaraḥ // BndP_3,2.129 //
pūrṇaṃ śatasahasraṃ tu yojanānāṃ niśākarāt /
nakṣatramaṇḍalaṃ kṛtsnamupariṣṭātprakāśata // BndP_3,2.130 //
śataṃ sahasraṃ saṃkhyātametaddviguṇitaṃ punaḥ /
grahāntaramathaikaikamūrddhvaṃ nakṣatramaṇḍarāt // BndP_3,2.131 //
tārāgrahāṇāṃ sarveṣāmadhyastāccarate budhaḥ /
tasyorddhvaṃ carate śukrastasmādūrddhvaṃ ca lohitaḥ // BndP_3,2.132 //
tato bṛhaspatiścorddhvaṃ tasmādūrddhvaṃ śanaiścaraḥ /
urddhvaṃ śatasahasraṃ tu yojanānāṃ śanaiścarāt // BndP_3,2.133 //
saptarṣimaṇḍalaṃ kṛtsnamupariṣṭātprakāśate /
ṛṣibhyastu sahasrāṇāṃ śatādūrddhvaṃ vibhāṣyate // BndP_3,2.134 //
yo 'sau tārāmaye divye vimāne hrasvarūpake /
uttānapādaputro 'sau meḍhībhūto dhruvo divi // BndP_3,2.135 //
trailokyasyaiṣa utsedho vyākhyāto yojanairmayā /
manvantareṣu devānāmijyā yatraiva laukikī // BndP_3,2.136 //
varṇāśramebhya iṣṭā tu loke 'sminsaṃpravarttate /
sarvāsāṃ devayonīnāṃ sthitihetuḥ sa vai smṛtaḥ // BndP_3,2.137 //
trailokyametadvyākhyātamata ūrddhvaṃ nibodhata /
dhruvādūrddhvaṃ maharloko yasmiṃste kalpavāsinaḥ // BndP_3,2.138 //
ekāyojanakoṭīśā ityevaṃ niścayogataḥ /
dvīkoṭyāṃ tu maharlokājjanaloko vyavasthitaḥ // BndP_3,2.139 //
yatra te brahmaṇaḥ putrā dakṣādyāḥ sādhakāḥ smṛtāḥ // BndP_3,2.140 //
vai rājā yatra te devā bhūtadāhavivarjitāḥ /
ṣaḍguṇaṃ tu tapolokātsatyalokāntaraṃ smṛtam // BndP_3,2.141 //
apunarmārako nāma brahmalokaḥ sa ucyate /
yasminna cyavate bhūyo brahmaṇaṃ ya upāsate // BndP_3,2.142 //
ekakoṭiryojanānāṃ pañcāśanniyutāni tu /
ūrddhvabhāgastatoṃ'ḍasya brahmalokātparaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.143 //
caturdaśaiva koṭyastu niyutāni ca pañca ṣaṭ /
sa caurddhva saṃpracāro 'sya gatyantaścaparaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.144 //
dhruvāgrametadvyākhyātaṃ yojanagrādyathāśrutam /
adhogatīnāṃ vakṣyāmi bhūtānāṃ sthānakalpanām // BndP_3,2.145 //
gacchanti ghorakarmāṇaḥ prāṇino yatra karmabhiḥ /
narako rauravo ghoraḥ śūkarastāla evaṃ ca // BndP_3,2.146 //
taptakumbho mahājvālaḥ śabalo 'tha vimohanaḥ /
kṛmī ca kṛmibhakṣaśca lālābhakṣo viśaṃsanaḥ // BndP_3,2.147 //
adhaḥśirāḥ pūyavaho rudhirāndhustathaivaca /
viṣṭākīrṇaśca narako mūtrakīrṇa stathaiva ca // BndP_3,2.148 //
tathā vaitaraṇī kṛṣṇamasipatravanaṃ tathā /
agnijvālo mahāghoraḥ saṃdaṃśo 'thāśvabhojanaḥ // BndP_3,2.149 //
tamaścakṛṣṇasūtraśca lohaścāpyabhijastathā /
apratiṣṭho 'tha vīciśca narakā hyevamādayaḥ // BndP_3,2.150 //
tāmasā narakāḥ sarve yamasya viṣaye sthitāḥ /
yeṣu duṣkṛtakarmāṇaḥ patantīha vṛthakpṛthak // BndP_3,2.151 //
bhūmeradhastātte sarve rauravādyaḥ prakīrttitāḥ /
raurave kūṭasākṣe tumithyā yaścābhiśasati // BndP_3,2.152 //
krūragraha pakṣavādī hyasaktaḥ patate naraḥ /
rādho godhro bhrūṇahā ca hyagnidātā purasya ca // BndP_3,2.153 //
śūkare brahmahā majjetsurāpaḥ svarṇataskaraḥ /
tāle patetkṣatriyahā hatvā vaiśyaṃ ca majjati // BndP_3,2.154 //
brahmahatyā ca yaḥ kuryādyaśca syādgurutalpagaḥ /
saptakumbheṣvasau gāmī tathā rājabhaṭaśca yaḥ // BndP_3,2.155 //
saṃtāpyate vāśvaṇiktathāca dhanarakṣitā /
sādhvīvikrayakarttā ca yastu bhaktaṃ parityajet // BndP_3,2.156 //
mahājvāle duhitaraṃ snuṣāṃ gacchati yastu vai /
vedaṃ vikrīṇateye ca vedaṃ vai dūṣayanti ye // BndP_3,2.157 //
guruṃścaivāvamanyante vākśaraistāḍayanti ca /
agamyagāmī ca naro narakaṃ śabalaṃ vrajet // BndP_3,2.158 //
vimohe patate ghore maryādāṃ yobhinatti vai /
duriṣṭaṃ kurute yastu kīḍalohaṃ prapadyate // BndP_3,2.159 //
devabrāhmaṇavidveṣṭā gurūṇāṃ vāpyapūjakaḥ /
ratnaṃ dūṣayate yastu kṛmibhakṣe prapadyate // BndP_3,2.160 //
paryaśnāti ya eko 'nnaṃ brāhmaṇānsuhṛdo vinā /
lālābhakṣe sa tiṣṭhettu durgandhe narake gataḥ // BndP_3,2.161 //
kāṇḍakarttā kulālaśca niṣkahartā cikitsakaḥ /
ārāme 'pyagnidātā yaḥ patate sa viśaṃsani // BndP_3,2.162 //
asatpratigrahī yaśca tathaivāyājyayājakaḥ /
nakṣatrairjīvate yaśca naro gacchatyadhomukham // BndP_3,2.163 //
kṣīraṃ surāṃ ca lavaṇaṃ lākṣāṃ gandhaṃ rasaṃ tilān evamādīni vikrīṇanghore pūyavahe patet // BndP_3,2.164 //
yaḥ kukkuṭānnibadnāti mārjārānsūkarāṃstathā /
pakṣiṇaśca mṛgāñchāgānso 'pyenaṃ narakaṃ vrajet // BndP_3,2.165 //
ajāviko māhiṣikastathā cakradhvajī ca yaḥ /
raṅgopajīvako vipraḥ śākanirgrāmayājakaḥ // BndP_3,2.166 //
agāradāhī garadaḥ kuṇḍāśī somavikrayī /
surāpo māsabhakṣaśca tathā ca paśughātakaḥ // BndP_3,2.167 //
viśastā mahiṣādīnāṃ mṛgahantā tathaiva ca /
parvakāraśca mūcī ca yaśca syānmitraghātakaḥ // BndP_3,2.168 //
rudhirāndhau patantyete hyevamāhurmanīṣiṇaḥ /
upaviṣṭaṃ bhoktumatha paṅktyāṃ vai vañcayanti ye // BndP_3,2.169 //
patanti narake ghore viḍbhuje nātra saṃśayaḥ /
mṛṣāvādī naro yaśca tathā prākrośako 'śubhaḥ // BndP_3,2.170 //
patate narake ghore mūtrākīrṇe sa pāpakṛta /
madhugrāhābhihantāro yānti vaitagṇīṃ narāḥ // BndP_3,2.171 //
unmattāścittabhagnāścaśaucācāravivarjitāḥ /
krodhanā duḥkhadā ye ca kuhakāḥ kṛṣṇagāminaḥ // BndP_3,2.172 //
asipatra vanacchadakṛto hyorabhrikāśca ye /
karttanaṣu vikṛtyanta mṛgavyādhaḥ sudāruṇaiḥ // BndP_3,2.173 //
āśrama pratyavasitā hyagnijvāle patanti vai /
bhakṣyante śyāmaśabalairayastuḍaśva vāyasaiḥ // BndP_3,2.174 //
iṣṭāpūrtavratālopātsaṃdaṃśe narake patet /
skandante ye divāsvapne vratino brahmacāriṇaḥ // BndP_3,2.175 //
putrairadhyāpitā ye ca putrairākṣāpitāśca ye /
te sarva narakaṃ yānti niyataṃ tu śvabhojanam // BndP_3,2.176 //
varṇāśramaviruddhā ye krodhaharṣasamanvitāḥ /
karmāṇi ye tu kurvanti sarve nirayavāsinaḥ // BndP_3,2.177 //
upariṣṭātsthito ghora uṣṇātmā rauravo mahān /
sudāruṇastu śītātmā tasyādhastāttapaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.178 //
evamādikrameṇaiva varṇyamānānnibodhata /
bhūmeradhastātsaptaiva narakāḥ parikīrttitāḥ // BndP_3,2.179 //
adharmasūtayaste syurandhatāmisrakādayaḥ /
rauravaḥ prathamasteṣāṃ mahāraurava eva ca // BndP_3,2.180 //
asyādhaḥ punarapyanyaḥ śītastapa iti smṛtaḥ /
tṛtīyaḥ kālasūtraḥ syānmahāhirvividhaḥ smṛtaḥ // BndP_3,2.181 //
apratiṣṭhaścaturthaḥ syāda vīciḥ pañcamaḥ smṛtaḥ /
lohaḥ ṣaṣṭhaḥ smṛtasteṣāmavidheyastu saptamaḥ // BndP_3,2.182 //
ghorātvādrauravaḥ proktaḥ soṣṇako dahanaḥ smṛtaḥ /
sudāruṇastu śītātmā tsyādhastāttapo 'dhamaḥ // BndP_3,2.183 //
savāṃ nikṛntanaḥ prokto kālasūtro 'tidāruṇaḥ /
apratiṣṭhe sthitirnāsti bhramastasminsadā smṛtaḥ // BndP_3,2.184 //
avīcirdāruṇaḥ prokto yantrasaṃpīḍanācca saḥ /
tasmātsudāruṇo lohaḥ karmaṇāṃ śrayaṇācca saḥ // BndP_3,2.185 //
tathābhūtaśarītvādavidheyastu sa smṛtaḥ /
pīḍābandhavadhāsaṃgādapratīkāralakṣaṇaḥ // BndP_3,2.186 //
ūrddhvādhaḥ saṃgatāste tu nirālokāśca te smṛtāḥ /
duḥkhotkarṣastu sarveṣu hyadharmasya nimittataḥ // BndP_3,2.187 //
ūrddhvalokaiḥ samāvetau nirālokau ca tāvubhau /
kūṭāgārapra māṇaiśca śarīraistatra nārakāḥ // BndP_3,2.187 //
upabhogasamarthaistu sadyo jāyanti karmabhiḥ /
duḥkhaprakarṣaścograstu teṣu sarveṣu vai smṛtaḥ // BndP_3,2.188 //
upabhogasamarthaistu sadyo jāyanti karmabhiḥ /
duḥkhaprakarṣaścograstu teṣu sarveṣu vai smṛtaḥ // BndP_3,2.189 //
yātanāścāpyasaṃkhyeyā nārakāṇāṃ tathā smṛtāḥ /
tatrānubhūyate duḥkhaṃ kṣīṇe karmaṇi vai punaḥ // BndP_3,2.190 //
tiryagyonau prasūyante karmaśeṣeṇa teṃ'tataḥ /
devāṃśca tārakāścaiva hyūrddhvaṃ cādhaśca saṃsthitāḥ // BndP_3,2.191 //
dharmādharmanimittena sadyo jāyanti mūrttayaḥ /
upabhogārthamutpattiraupapattikakarmataḥ // BndP_3,2.192 //
paśyanti nārakāndevā hyadhovaktrā hyaghogatān /
nārakāṃśca tathā devānsarvānpaśyaṃ tyadhemukhān // BndP_3,2.193 //
anayostulyatā yasmāddhāramāśca svabhāvataḥ /
tasmādūrddhvamadhobhāvo lokāloke na vidyate // BndP_3,2.194 //
eṣā svābhāvikī saṃjñā lokāloke pravarttate /
athābruvanpunarvāyuṃbrāhmaṇāḥ satriṇastadā // BndP_3,2.195 //
ṛṣaya ūcuḥ
sarveṣāmeva bhūtānāṃ lokālokanivāsinām /
saṃsāre saṃsarantīha yāvantaḥ prāṇinaśca te // BndP_3,2.196 //
saṃkhyāyā parisaṃkhyāya tānnaḥ prabrūhi kṛtsnaśaḥ /
ṛṣīṇāṃ tadvacaḥ śrutvā maruto vākyamabravīt // BndP_3,2.197 //
vāyuruvāca
na śakyaṃ divyayā dṛṣṭyā jñātuṃ jñānena vā punaḥ /
cakṣuṣā vai prasaṃkhyātumato hyante na ca dvijāḥ // BndP_3,2.198 //
anādhyānādameyatvānnaiva praśno vidhīyate /
brahmaṇā saṃjñitaṃ yattu saṃkhyayā tannibodhata // BndP_3,2.199 //
yaḥ sahasratamo bhāgaḥ sthāvarāṇāṃ bhavediha /
pārthivāḥ kṛmayastāvatsaṃsekādyeṣu saṃbhavaḥ // BndP_3,2.200 //
saṃsekajānāṃ bhāgena sahasreṇaiva saṃmitāḥ /
audakā jantavaḥ sarve niścayāttannidhāryatām // BndP_3,2.201 //
sahasreṇaiva bhāgena sattvānāṃ salilaukasām /
vihaṅgamāstu vijñeyā laukikāste ca sarvaśaḥ // BndP_3,2.202 //
yaḥ sahasratamo bhāgasteṣāṃ vai pakṣimāṃ bhavet /
paśavastatsamā jñeyā laukikāstu catuṣpadāḥ // BndP_3,2.203 //
catuṣpadānāṃ sarveṣāṃ sahasreṇaiva saṃmitāḥ /
dvipadāstatsahasreṇa saṃmitā dhārmikāḥ punaḥ // BndP_3,2.204 //
sahasreṇaiva bhāgena dhārmikebhyo divaṃ gatāḥ /
yaḥ sahasratamo bhāgo dhārmikāṇāṃ bhaveddivi // BndP_3,2.205 //
saṃmitāstena bhāgena mokṣiṇastāvadeva hi /
svargopapādakaistulyā yātanāsthānavāsinaḥ // BndP_3,2.206 //
patitādharmavidveṣāddurātmāno mriyanti ye /
raurave tamasi hyete śītoṣṇaṃ prāpnuvanti te // BndP_3,2.207 //
vedanāḥ kaṭukāḥ stabdhā yātanāsthānamāgatāḥ /
uṣṇastu rauravo jñeyastejoghorarasātmakaḥ // BndP_3,2.208 //
tatoṃ'dhanāmakaścāpi śītānmā satataṃ tapaḥ /
evaṃ sudurlabhāḥ saṃtaḥ svarge vā dhārmikā narāḥ // BndP_3,2.209 //
eṣā saṃjñīkṛtā saṃkhyā ceśvareṇa svayaṃbhuvā /
gaṇānā dinivṛttaiṣā saṃkhyā brāhmī tvamānuṣī // BndP_3,2.210 //
ṛṣaya ūcuḥ
mahāñjanastapaḥ satyo bhūto bhavyo bhavastathā /
uktā hyete tvayā lākā lākānāmantaraṇa ca // BndP_3,2.211 //
lokāntaraṃ ca yādṛk ca tanno brūhi yathā tathā /
teṣāṃ tadvacana śrutvā ṛṣīṇāmūrddhvaretasām /
sa vāyurdṛṣṭatattvārtha idaṃ tattvamuvāca ha // BndP_3,2.212 //
vāyuruvāca
vyaktaṃ tarkeṇa paśyanti yogātpratyakṣadarśinaḥ // BndP_3,2.213 //
pratyāhāreṇa dhyānena tapasā kṣayamātmanaḥ /
ṛbhuḥ sanatkumārādyāḥ saṃbuddhāḥ śuddhabuddhayaḥ // BndP_3,2.214 //
vyapetakośā virajāḥ saṃto brahmaiva sattamāḥ /
akṣayāḥ prītisaṃyuktā brāhme tiṣṭhanti yoginaḥ // BndP_3,2.215 //
ṛṣīṇāṃ bālaśilyānāṃ tairyathākṛtamīśvaraiḥ /
yathātraiva sayā dṛṣṭaṃ sāṃnidhyaṃ tatra kurvatā // BndP_3,2.216 //
agrāhyamakṛtārthānāmālayaṃ ceśvarasya yat /
īśvaraḥ paramāṇutvādbhāvagrāhyo manīṣiṇām // BndP_3,2.217 //
jñānaṃ vairāgyamaiśvaryaṃ tapaḥ satyaṃ kṣamā dhṛtiḥ /
draṣṭṛtvamātmasaṃbandhamadhiṣṭātṛtvameva ca // BndP_3,2.218 //
avyayāni daśaitāni tasmistiṃṣṭhanti śaṅkare /
vibhutvātkhalu yogāḍhyo brahmaṇo 'nugrahe rataḥ // BndP_3,2.219 //
sa lokavigraho bhūtvā sāhāyyamupatiṣṭhate /
akṣaraṃ dhruvamavyagramaṣṭamaṃ tvaupasargikam // BndP_3,2.220 //
tasyeśvarasya cinmātraṃ sthānaṃ māyāmayaṃ param /
māyayā kṛtamācaṣṭe māyī devo maheśvaraḥ // BndP_3,2.221 //
devānāmupasaṃhārastatpramāṇaṃ hi kīrtyate /
vistareṇānupūrvyā ca bruvato me nibodhata // BndP_3,2.222 //
trayodaśaiva koṭyastu niyutāni daśeṣavaḥ /
bhūlokādbrahmaloko vai yojanaiḥ saṃprakīrtyate // BndP_3,2.223 //
ekā yojanakoṭī tu pañcāśanniyutāni ca /
ūrddhva bhāgavato 'ḍaṃ tu brahmalokātparaṃ smṛtam // BndP_3,2.224 //
eṣorddhvagaḥ pracārastu gatyantaśca tataḥ smṛtaḥ /
nityā hyaparisaṃkṣātāḥ parasparaguṇāśrayāt // BndP_3,2.225 //
sūkṣmāḥ prasavadharmiṇyastataḥ prakṛtayaḥ smṛtāḥ /
yebhyo 'dhikarttā saṃjajñe kṣetrajño brahmasaṃjñitaḥ // BndP_3,2.226 //
tāsu prakṛtimatsūkṣmamadhiṣṭhātṛtvamavyayam /
anutpādyaṃ paraṃ dhāma paramāṇu pareśayam // BndP_3,2.227 //
akṣayaścāpyanūhyaśca tvamūrttirmūrttimānasau /
prādurbhāvastirobhāvaḥ sthitiścaivāpyanugrahaḥ // BndP_3,2.228 //
vidhiranyairanaupamyaḥ paramāṇumaheśvaraḥ /
satejā eṣa tamaso yaḥ purastātprakāśakaḥ // BndP_3,2.229 //
yadaṇḍamāsītsauvarmaṃ prathamaṃ tvaupasargikam /
bṛhattu sarvato vṛttamīśvarāttadvyajāyate // BndP_3,2.230 //
īśvarādbījanirbhedaḥ kṣetrajño bījamiṣyate /
yoniṃ prakṛti mācaṣṭe sā ca nārāyaṇātmikā // BndP_3,2.231 //
vibhurlokasya sṛṣṭyarthaṃ lokasaṃsthānameva ca /
sannisargaḥ satattvācca lokadhāturmahātmanaḥ // BndP_3,2.232 //
purastādbrahmalokasya hyaṇḍādarvāk ca brahmaṇaḥ /
tyormadhye puraṃ divyaṃ mana mayamanāmayam // BndP_3,2.233 //
tadvigrahavataḥ sthānamīśvarasyāmitaujasaḥ /
śivaṃ nāma puraṃ tatra śaraṇaṃ janmabhīruṇām // BndP_3,2.234 //
sahasrāṇāṃ śataṃ pūrvaṃ yojanānāṃ dvijottamāḥ /
abhyantaraṃ tu vistīrṇaṃ mahīmaṇḍalasaṃsthitam // BndP_3,2.235 //
madhyāhnārkaprakāśena paratejo 'bhimardinā /
śāta kaiṃbhena mahatā prākāreṇārkavarcasā // BndP_3,2.236 //
dvāraiścaturbhiḥ sauvarṇairmuktādāmavibhūṣitaiḥ /
tapanīyanibhaiḥ śubhrairgāḍhaṃ sukṛtaveṣṭanam // BndP_3,2.237 //
taccākāśe puraṃ ramyaṃ divyaṃ ghaṇṭādināditam /
ramye puravaraśreṣṭhe tasminvaihāyabhūmiṣu // BndP_3,2.238 //
nānāratnavicitreṣu patākābahuleṣu ca /
sarvakāmasamṛddheṣu vanopavanaśobhiṣu // BndP_3,2.239 //
rājateṣu gṛhānteṣu śātakaiṃbhamayeṣu ca /
saṃdhyābhrasannikāśeṣu kailāsapratimeṣu ca // BndP_3,2.240 //
hṛṣṭaiḥ śabdādibhirbhogairye bhaviṣyānusāriṇaḥ /
prāsādavarapṛṣṭheṣu teṣu modanti suvratāḥ // BndP_3,2.241 //
brahmaghoṣairaviratāḥ kathāśca vividhāḥ śubhāḥ /
gītavāditraghoṣāśca saṃsravāśca samantataḥ // BndP_3,2.242 //
saṃhatāścaivamatulā janāśrayakṛtastathā /
evamādīni vartante teṣāṃ prāsādamūrddhani // BndP_3,2.243 //
sahasrapādaḥ prāsādastapanīyamayaḥ śubhaḥ /
anaupamyairvarai ratnaiḥ sarvataḥ saṃvibhūṣitaḥ // BndP_3,2.244 //
sphāṭikaiścandrasaṃkāśairvaiḍūryamaṇisaprabhaiḥ /
bālasuryamayaiścāpi sauvarṇaiścāgnisaprabhaiḥ // BndP_3,2.245 //
cukruśurmunayaḥ śrutvā naimiṣeyāstapasvinaḥ /
āpannasaṃśayāścemaṃ vākyamūcuḥ samīraṇam // BndP_3,2.246 //
ṛṣaya ūcuḥ
ke tu tatra mahātmāno ye bhavasyānusāriṇaḥ /
anugrāhyatamāḥ samyakpramodante purottame // BndP_3,2.247 //
ṛṣīṇāṃ vacanaṃ śrutvā vāyurvākyamudairayat /
vāyuruvāca
śrūyatāṃ devadevasya bhaktiryairanukalpitā // BndP_3,2.248 //
hrīmantasphūrjitā dāntāḥ śauryayuktā hyalolupāḥ /
karmaṇā manasā vācā viśuddhenāntarātmanā // BndP_3,2.249 //
ananyamanaso bhūtvā prapannā ye maheśvaram /
tairlabdhaṃ rudrasālokyaṃ śāśvataṃ padamavyayam // BndP_3,2.250 //
bhavasya rūpasādṛśyaṃ gatāścaiva hyanuttamam /
vaiśvānāramukhāḥ sarve viśvarūpāḥ kapardinaḥ // BndP_3,2.251 //
nīlakaṇṭhāḥ śitagrīvāstīkṣṇadaṃṣṭāstrilocanāḥ /
arddhacandrakṛtoṣṇīṣā jaṭāmukuṭa dhāriṇaḥ // BndP_3,2.252 //
sarve daśabhujā vīrāḥ padmāntarasugandhinaḥ /
taruṇādityasaṃkāśāḥ sarve te pītavāsasaḥ // BndP_3,2.253 //
pinākapāṇayaḥ sarveśveta govṛṣavāhanāḥ /
śriyānvitāḥ kuṇḍalino muktāhāravibhūṣitāḥ // BndP_3,2.254 //
tejasābhyadhikairdahaiḥ sarvajñāḥ sarvadarśinaḥ /
vibhajya bahudhātmānaṃ jarāmṛtyuvivarjitāḥ // BndP_3,2.255 //
krīḍante vividhairbhāvairbhogānprāpya sudurlabhān /
svacchandagatayaḥ siddhāḥ siddhaiścanyairvibodhitāḥ // BndP_3,2.256 //
ekādaśānāṃ rudrāṇāṃ koṭyo naikā mahātmanām /
ebhiḥ saha mahātmā vai devadevo maheśvaraḥ // BndP_3,2.257 //
bhaktānukaṃpī bhagavānmodate pārvatīpriyaḥ /
nāhaṃ teṣāṃ tu rudrāṇāṃ bhavasya ca mahātmanaḥ // BndP_3,2.258 //
nānātvamanupaśyāmi satyametadbravīmi vaḥ /
mātāriśvābravītpuṇyamityetāmīśvarācchrutām // BndP_3,2.259 //
atha te ṛṣayaḥ sarve divākarasamaprabhāḥ /
śrutvemāṃ paramāṃ puṇyāṃ kathāṃ traiyaṃbakīntataḥ // BndP_3,2.260 //
bhṛśaṃ cānugrahaṃ prāpya harṣaṃ caivāpyanuttamam /
saṃbhājayitvā cāpyenaṃ vāyumūcurmahābalam // BndP_3,2.261 //
ṛṣaya ūcuḥ
samīraṇa mahābhāga tvasmākaṃ ca tvayā vibho /
īśvarasyottamaṃ puṇyamaṣṭamaṃ tvaupasārgikam // BndP_3,2.262 //
tasya sthānaṃ pramāṇaṃ ca cathāvatparikīrtitam /
yogadharmasamṛddhaṃ vai paramaṃ paramātmanaḥ // BndP_3,2.263 //
mahādevasya māhātmyaṃ durvijñeyaṃ surairapi /
svena māhātmyayogena sahasrasyāmitaujasaḥ // BndP_3,2.264 //
yasya bhaktaṃṣu saṃmoho hyanukaṃpārthameva ca /
brāhmī lakṣmyā svayaṃ juṣṭā yā sāpratimaśālinī // BndP_3,2.265 //
vyāpyajyotsneva candrasya vinyastā viśvarūpiṇaḥ /
vibhūtirbhrājate 'tyarthaṃ devadevasya veśmani // BndP_3,2.266 //
mahādevasya tulyānāṃ rudrāṇāṃ tu mahātmanām /
tatsarvaṃ nikhilenedaṃ vaktrādamṛtanisravaḥ // BndP_3,2.267 //
āpītaṃ khalu śarvasya bhaktyāsmābhistu suvrata /
nāsti kiñcidavijñeya manyaccaivānugāminaḥ /
praśnaṃ devavaraprāṇa yathāvadvaktumarhasi // BndP_3,2.268 //
sūta uvāca
sa khalūvāca bhagavānkiṃ bhūyo varttayāmyaham /
yanmayā caiva vaktavyaṃ tadvadiṣyāmi suvratāḥ // BndP_3,2.269 //
ṛṣaya ūcuḥ
ādityāḥ paripārśve ye siṃhā vai krodhavikramāḥ /
vaiśvānarā bhūtagaṇa vyāghrāscaivānugāminaḥ // BndP_3,2.270 //
ābhutasaṃplave ghore sarvaprāṇibhṛtāṃ kṣaye /
kimāvasthā bhavantyete tanno brūhi yathārthavat // BndP_3,2.271 //
vijñāyeśvarasadbhāvamavyaktaṃ prabhavaṃ tathā /
vāyuruvāca
yatra pūrvaṃ gatāste tu kumārā brahmaṇaḥ sutāḥ // BndP_3,2.272 //
sanandanaśca sanakastṛtīyaśca sanātanaḥ /
voḍhuśca kapilasteṣāmāsuriśca mahāyaśāḥ // BndP_3,2.273 //
muniḥ pañjaśikhaścaiva ye cānye 'pyevamādayaḥ /
tataḥ kāle vyatikrānte kalpānāṃ paryaye gate // BndP_3,2.274 //
mahābhūtavināśānte pralaye pratyupasthite /
anekarudrakoṭyastu yā prasannā maheśvarīm // BndP_3,2.275 //
śabdādīnviṣayānbhogānsaṃtyajyāṣṭavidhāśrayāt /
praviśya sarvabhūtāni jñānayuktena tejasā // BndP_3,2.276 //
vihāya padamavyagraṃ bhūtānāma nukaṃpayā /
tatra yānti mahātmānaḥ paramāṇuṃ maheśvaram // BndP_3,2.277 //
taranti sumahāvarttāṃ janmamṛtyūdakāṃ nadīm /
tataḥ paśyantyaparvāṇaṃ paraṃ brahmāṇāmeva ca // BndP_3,2.278 //
devyā vai sahitāḥ sapta yā devyaḥ parikīrttitāḥ /
yattatsahasraṃ siṃhānāmādityānāṃ tathaiva ca // BndP_3,2.279 //
vaiśvānarā bhūtagaṇā vyāghrāścaivānugāminaḥ /
āveśyātmani tānsarvān saṃkhyāyogyabhavāṃstathā // BndP_3,2.280 //
lokānsapta imānbhūyo mahābhūtāni pañca ca /
viṣṇunā saha saṃyuktaḥ karoti vikaroti ca // BndP_3,2.281 //
sa rudro yaḥ sāmamayastathaiva ca yajurmayaḥ /
sa eṣa otaḥ protaśca bahirantaśca niścayāt // BndP_3,2.282 //
eko hi bhagavānnāthaḥ prabhavaścāntakṛddvijāḥ /
tataste ṛṣayaḥ sarve divākarasamaprabhāḥ // BndP_3,2.283 //
susatyaṃ śravasaḥ samyagāropyāgniṃ tathātmani /
karmaṇā manasā vācā viśuddhenāntarātmanā // BndP_3,2.284 //
ananyamanaso bhūtvā prapadyante maheśvaram /
vratopavāsaniratāḥ sarvabhūtadayāparāḥ // BndP_3,2.285 //
yogaṃ tvanuyamaṃ divyaṃ prāptantaiśchinnasaṃśayaiḥ /
prapadya parayā bhaktyājñānayuktena tejasā // BndP_3,2.286 //
tairlabdhaṃ rudrasālokyaṃ śāśvataṃ padamavyayam /
yaḥ paṭhettapasā yukto vāyuproktāmimāṃ śrutim // BndP_3,2.287 //
brāhmaṇaḥ kṣatriyo vāpivaiśyo vā svakriyāparaḥ /
labhate rudralokaṃ vai kāraṇaṃ lokakāraṇam // BndP_3,2.288 //
vinivṛtte tadā sarge prakṛtyā vasthitena vai /
tadātyantaparokṣatvādadṛṣṭatvācca kasyacit // BndP_3,2.289 //
anākhyānādabodhyatvādajñānājjñānināmapi /
āgatāgatikatvācca grahaṇaṃ tanna vidyate // BndP_3,2.290 //
bhāvagrāhyānumānācca cintayitvedamucyate /
sthite tu kāraṇe tasminnitye sadasadātmake // BndP_3,2.291 //
anirdeśye pravṛttirvai svātmikākāraṇena tu /
evaṃ saptadvirabhyastāḥ kramātprakṛtayastu vai // BndP_3,2.292 //
pratyāhāre tadā sarge praviśanti parasparam /
yenedamāvṛtaṃ sarvamaṇḍamapsu pralīyate // BndP_3,2.293 //
saptadvīpasamudrāntaṃ saptalokaṃ saparvatam /
udakāvaraṇaṃ yacca jyotiṣyālīyate tu yat // BndP_3,2.294 //
yattejasaṃ cāvaraṇaṃ māruto grasate nu yat /
yadvāyavyaṃ cāvaraṇamākāśagrasate tu tat // BndP_3,2.295 //
ākāśāvaraṇaṃ yacca bhūtādirgrasate tu tat /
bhūtādiṃ grasate cāpi mahānvai buddhilakṣamaḥ // BndP_3,2.296 //
mahāntaṃ grasate 'vyaktaṃ guṇasāmyaṃ tataḥ param /
etau saṃhāravistārau brahmā vyaktau tataḥ punaḥ // BndP_3,2.297 //
sṛjate grasate caiva vikārātsargasaṃyame /
saṃsiddhakāryakaraṇāḥ saṃsiddhā jñāninastu ye // BndP_3,2.298 //
gatvā javaṃ javībhāve sthāne sveṣu prasaṃyamāt /
pratyāhāre 'dhiyujyante kṣetrajñāḥ karaṇaiḥ punaḥ // BndP_3,2.299 //
avyaktaṃ kṣetramityāhurbrahmā kṣetrajña ucyate /
sādharmyavaidharmyakṛtaḥ saṃyogo nādimāstayoḥ // BndP_3,2.300 //
evaṃ sargeṣu vijñeyaḥ kṣetrajñeṣviha brāhmaṇāḥ /
brahmaviccaiva vijñeyaḥ kṣetrajñānātpṛthak // BndP_3,2.301 //
viṣayāviṣayatvaṃ ca kṣetrakṣetrajñayoḥ smṛtam /
brahmā tvaviṣayo jñeyo viṣayaḥ kṣetramucyate // BndP_3,2.302 //
kṣetrajñādhiṣṭhitaṃ kṣetraṃ kṣetrajñārthaṃ pracakṣate /
bahutvācca śarīrāṇāṃ śarīrī bahudhā smṛtaḥ // BndP_3,2.303 //
avyūhāśaṅkarāccaiva jyotiryacca vyavasthitam /
yasmātpratiśarīraṃ hi sukhaduḥkho palabdhitā // BndP_3,2.304 //
tasmātpuruṣanānātvaṃ vijñeyaṃ tu vijānatā /
yadā pravarttate caiṣāṃ bhedānāṃ caiva saṃyamaḥ // BndP_3,2.305 //
svabhāvakāritāḥ sarve kālena mahatā tadā /
nivarttante tadā tasminsthitarāgāḥ svayaṃbhuvaḥ // BndP_3,2.306 //
saha sāyujyakaiḥ sarvairbrahmalokanivāsibhiḥ /
vinivṛttestadā teṣāṃ sthiterātmanivāsinām // BndP_3,2.307 //
tatkālavāsināṃ teṣāṃ tatra vai doṣadarśinām /
utpadyate 'tha vairāgyamātmavāda praṇāśanam // BndP_3,2.308 //
bhojyabhoktṛtvanānātvaisteṣāṃ tadbhāvadarśinām /
pṛthagjñānena kṣetrajñāstataste brahmalaukikāḥ // BndP_3,2.309 //
prakṛtau kāraṇātītāḥ sarve nānāpradarśinaḥ /
svātmanyevāvatiṣṭhante praśāntādarśanātmakāḥ // BndP_3,2.310 //
śuddhā nirañjanāḥ sarve cetanācetanāstathā /
tatraiva parinirvāṇāḥ smṛtānāgāminastu te // BndP_3,2.311 //
nirguṇatvāgnirātmānaḥ prakṛtyante vyatikramāt /
ityevaṃ prākṛtaḥ proktaḥ pratisargaḥ svayaṃbhuvā // BndP_3,2.312 //
varṇāśramācārayutaḥ pratisargaṃ śṛṇoti yaḥ /
sa vrajecchivasālokyaṃ bhaktimānvigatajvaraḥ // BndP_3,2.313 //
amadyapaśca ya śūdro bhavabhakto jitedriyaḥ /
ābhūtasaṃplavasthāyī apratīghātalakṣaṇaḥ // BndP_3,2.314 //
gāṇapatyaṃ sa labhate sthānaṃ vā sārvakālikam /
madyapo madyapaiḥ sārddhaṃ bhūtasaṃghaiśca modate // BndP_3,2.315 //
sevyamāno mahīpṛṣṭhe martyānāṃ varado bhavaḥ /
iti hovāca bhagavānvāyurvākyamidavaram // BndP_3,2.316 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte uttarabhāge caturtha upasaṃhārapāde śivapuravarṇanaṃ nāma dvitīyo 'dhyāyaḥ
sūta uvāca
pratyāhāraṃ pravakṣyāmi parasyānte svayaṃbhuvaḥ /
brahmaṇaḥ sthitikāle tu kṣīṇe tasmiṃstadā prabhoḥ // BndP_3,3.1 //
yathedaṃ kurute vyaktaṃ susūkṣmaṃ viśvamīśvaraḥ /
avyaktaṃ grasate vyaktaṃ pratyāhāre ca kṛtsnaśaḥ // BndP_3,3.2 //
purāntadvyaṇukādyānāṃ saṃpūrṇe kalpasaṃkṣaye /
upasthite mahāghore hyapratyakṣe tu kasyacit // BndP_3,3.3 //
ante drumasya saṃprāpte paścimāsya manostadā /
ante kaliyuge tasminkṣīṇe saṃhāra ucyate // BndP_3,3.4 //
saṃprakṣāle tadā vṛ-tte pratyāhāre hyupasthite /
pratyāhāre tadā tasminbhūtatanmātrasaṃkṣaye // BndP_3,3.5 //
mahadādivikārasya viśeṣāntasya saṃkṣaye /
svabhāvakārite tasminpravṛtte pratisaṃcare // BndP_3,3.6 //
āpo grasaṃti vai pūrvaṃ bhūmergandhātmakaṃ gumam /
āttagandhā tato bhūmiḥ pralayatvāya kalpate // BndP_3,3.7 //
praṇaṣṭe gandhatanmātre toyāvasthā dharā bhavet /
āpastadā praviṣṭāstu vegavatyo mahāsvanāḥ // BndP_3,3.8 //
sarvamāpūrayitvedaṃ tiṣṭhanti vicaranti ca /
apāmapi gaṇo yastu jyotiḥṣvālīyate rasaḥ // BndP_3,3.9 //
naśyantyāpastadā tatra rasatanmātrasaṃkṣayāt /
tīvratejohṛtarasājyotiṣṭvaṃ prāpnuvantyuta // BndP_3,3.10 //
graste ca salile tejaḥ sarvatomukhamīkṣate /
athāgniḥ sarvato vyāpta ādatte tajjalaṃ tadā // BndP_3,3.11 //
sarvamāpūryate 'rcirbhistadā jagadidaṃ śanaiḥ /
arcirbhiḥ saṃtate tasmiṃstaryagūrdhvamadhastataḥ // BndP_3,3.12 //
jyotiṣo 'pi guṇaṃ rūpaṃ vāyuratti prakāśakam /
pralīyate tadā tasmindīpārciriva mārute // BndP_3,3.13 //
pranaṣṭe rūpatanmātre hṛtarūpo vibhāvasuḥ /
upaśāmyati tejo hivāyurādhūyate mahān // BndP_3,3.14 //
nirāloke tadā loke vāyubhūte ca tejasi /
tatastu mūlamāsādya vāyuḥ saṃbandhamātmanaḥ // BndP_3,3.15 //
ūrdhvañcādhaśca tiryakca dodhavīti diśo daśa /
vāyorapi guṇaṃ sparśamākāśaṃ grasate ca tat // BndP_3,3.16 //
praśāmyati tadā vāyuḥ khantu tiṣṭhatyanāvṛtam /
arūpamarasasparśamagandhaṃ na ca mūrtimat // BndP_3,3.17 //
sarvamāpūrayacchabdaiḥ sumahattatprakāśate /
tasmiṃllīne tadā śiṣṭamākāśaṃ śabdalakṣaṇam // BndP_3,3.18 //
śabdamātraṃ tadākāśaṃ sarvamāvṛtya tiṣṭhati /
tatra śabdaṃ gumaṃ tasya bhūtadirgrasate punaḥ // BndP_3,3.19 //
bhūtendriyeṣu yugapadbhūtādau saṃsthiteṣu vai /
abhimānātmako hyeṣa bhūtādistāmasaḥ smṛtaḥ // BndP_3,3.20 //
bhūtādirgrasate cāpi mahānvai buddhilakṣaṇaḥ /
mahānātmā tu vijñeyaḥ saṃkalpo vyavasāyakaḥ // BndP_3,3.21 //
buddhirmanaśca liṅgaṃ ca mahānakṣara eva ca /
paryāyavācakaiḥ śabdaistamāhustattva cintakāḥ // BndP_3,3.22 //
saṃpralīneṣu bhūteṣu guṇasāmye tato mahān /
līyante guṇasāmyaṃ tu svātmanyevāvatiṣṭhate // BndP_3,3.23 //
līyante sarvabhūtānāṃ kāraṇāni prasaṃgame /
ityeṣa saṃyamaścaiva tattvānāṃ kāraṇaiḥ saha // BndP_3,3.24 //
tattvaprasaṃyamo hyeṣa smṛto hyāvartako dvijāḥ /
dharmādharmauṃ tapo jñānaṃ śubhaṃ satyānṛte tathā // BndP_3,3.25 //
ūrdhvabhāvo hyadhobhāvaḥ sukhaduḥkhe priyāpriye /
sarvametatprapañcasthaṃ guṇamātrātmakaṃ smṛtam // BndP_3,3.26 //
nirindriyāṇāṃ ca tadā jñānināṃ yacchubhāśubham /
prakṛtyāṃ caiva tatsarvaṃ puṇyaṃ pāpaṃ pratiṣṭhati // BndP_3,3.27 //
yātyavasthā tu sācaiva dehināṃ tu nirucyate /
jantūnāṃ pāpapuṇyaṃ tu prakṛtau yatpratiṣṭhitam // BndP_3,3.28 //
avasthāsthāni tānyeva puṇyapāpāni jantavaḥ /
yojayante punardehānparatvena tathaiva ca // BndP_3,3.29 //
dharmādharmauṃ tu jantūnāṃ guṇamātrātmakāvubhau /
kāraṇaiḥ svaiḥ pracīyete kāyatveneha jantubhiḥ // BndP_3,3.30 //
sacetanāḥ pralīyante kṣetrajñādhiṣṭhitā guṇāḥ /
sarge ca pratisarge ca saṃsāre caiva jantavaḥ // BndP_3,3.31 //
saṃyujyante viyujyante kāraṇaiḥ saṃcaranti ca /
rājasī tāmasī caiva sāttvikī caiva vṛttayaḥ // BndP_3,3.32 //
guṇamātrāḥ pravartante puruṣādhiṣṭhatā stridhā /
urddhvadeśātmakaṃ sattvamadhobhāgātmakaṃ tamaḥ // BndP_3,3.33 //
tayoḥ pravarttakaṃ madhye ihaivāvarttakaṃ rajaḥ /
ityevaṃ parivartantetrayaścetoguṇātmakāḥ // BndP_3,3.34 //
lokeṣu sarvabhūtānāṃ tanna kāryaṃ vijānatā /
avidyāpratyayāraṃbhā ārabhyante hi mānavaiḥ // BndP_3,3.35 //
etāstu gatayastisraḥ śubhātpāpātmikāḥ smṛtāḥ /
tamaso 'bhibhavājjanturyāthātathyaṃ na vindati // BndP_3,3.36 //
atattvadarśanātso 'tha vividhaṃ vadhyate tataḥ /
prākṛtena ca bandhena tathyāvaikārikeṇa ca // BndP_3,3.37 //
dakṣiṇābhistatīyena baddho 'tyantaṃ vivarttate /
ityete vai trayaḥ proktā bandhā hyajñānahetukāḥ // BndP_3,3.38 //
anitye nityasaṃjñā ca duḥkhe ca sukhadarśanam /
asve svamiti ca jñānamaśucau śuciniścayaḥ // BndP_3,3.39 //
yeṣāmete manodoṣā jñānadoṣā viparyayāt /
rāgadveṣanivṛttiśca tajjñānaṃ samudāhṛtam // BndP_3,3.40 //
ajñānaṃ tamaso mūraṃ karmadvayaphalaṃ rajaḥ /
karma jastu punardeho mahāduḥkhaṃ pravarttate // BndP_3,3.41 //
śrotrajā netrajā caiva tvagjihvāghrāṇajā tathā /
punarbhavakarī duḥkhātkarmaṇā jāyate tṛṣā // BndP_3,3.42 //
satṛṣṇo 'bhihito bālaḥ svakṛtaiḥ karmaṇaḥ phalaiḥ /
tailavīḍakavajjīvastatraiva parivarttate // BndP_3,3.43 //
tasmānmūlamanarthānāmajñāna mupadiśyate /
taṃ śatrumavadhāryaikaṃ jñāne yatnaṃ samācaret // BndP_3,3.44 //
jñānāddhi tyajate sarvaṃ tyāgādbuddhirvirajyate /
vairāgyācchudhyate cāpi śuddhaḥ sattvena mucyate // BndP_3,3.45 //
ata ūrddhvaṃ pravakṣyāmi rāgaṃ bhūtāpahāriṇam /
abhiṣvaṅgāya yogaḥ syādviṣayeṣvavaśātmanaḥ // BndP_3,3.46 //
aniṣṭamiṣṭamaprītiprītitāpaviṣādanam /
duḥkhalābhe na tāpaśca sukhānusmaraṇaṃ tathā // BndP_3,3.47 //
ityeṣa vaiṣayo rāgaḥ saṃbhūtyāḥ kāraṇaṃ smṛtaḥ /
brahmādau sthāvarānte vai saṃsārehyādibhautike // BndP_3,3.48 //
ajñānapūrvakaṃ tasmādajñānaṃ tu vivarjayet /
yasya cārṣe na pramāṇaṃ śiṣṭācāraṃ tathaiva ca // BndP_3,3.49 //
varṇāśramaviruddho yaḥ śiṣṭaśāstravirodhakaḥ /
eṣa mārgo hi niraye tiryyagyonau ca kāraṇam // BndP_3,3.50 //
tiryyagyo nigataṃ caiva kāraṇaṃ tattrarucyate /
trividho yātanāsthāne tiryyagyonau ca ṣaḍvidhe // BndP_3,3.51 //
kāraṇe viṣaye caiva pratighātastu sarvaśaḥ /
anaiśvaryaṃ tu tatsarvaṃ pratighātātmakaṃ smṛtam // BndP_3,3.52 //
ityeṣā tāmasī vṛttirbhūtādīnāṃ caturvidhā /
sattvasthamātrakaṃ cittaṃ yathāsattvaṃ pradarśanāt // BndP_3,3.53 //
tattvānāṃ ca yathātattvaṃ dṛṣṭvā vai tattvadarśanāt /
sattvakṣetrajñanānātvametannānārthadarśanam // BndP_3,3.54 //
nānātvadarśanaṃ jñānaṃ jñānādvai yoga ucyate /
tena baddhasya vai bandho mokṣo muktasya tena ca // BndP_3,3.55 //
saṃsāre vinivṛtte tu mukto liṅgena mucyate /
niḥsaṃbandho hyacaitanyaḥ svātmanyevāvatiṣṭhate // BndP_3,3.56 //
svātmanyavasthitaścāpi virūpākhyena likhyate /
ityetallakṣaṇaṃ proktaṃ samāsājjñāna mokṣayoḥ // BndP_3,3.57 //
sa cāpi trividhaḥ prokto mokṣo vai tattvadarśibhiḥ /
pūrvaṃ viyogo jñānena dvitīye rāgasaṃkṣayāt // BndP_3,3.58 //
tṛṣṇākṣa yāttṛtīyastu vyākhyātaṃ mokṣakāraṇam /
liṅgābhāvāttu kaivalyaṃ kaivalyāttu nirañjanam // BndP_3,3.59 //
nirañjanatvācchuddhastu nitānyo naiva vidyate /
ata ūrddhvaṃ pravakṣyāmi vairāgyaṃ doṣadarśanāt // BndP_3,3.60 //
divye ca mānuṣe caiva viṣaye pañcalakṣaṇe /
apradveṣo 'nabhiṣvaṅgaḥ karttavyo doṣadarśanāt // BndP_3,3.61 //
tapaprītiviṣādānāṃ kāryaṃ tu parivarjanam /
evaṃ vairāgyamāsthāya śarīrī nirmamo bhavet // BndP_3,3.62 //
anityamaśivaṃ duḥkhamiti vuddhyānucintya ca /
viśuddhaṃ kāryakaraṇaṃ sattvasyātiniṣaivayā // BndP_3,3.63 //
paripakvakaṣāyo hi kṛtsnāndoṣānprapaśyati /
tataḥ prayāṇakāle hi doṣairnaimittikaistathā // BndP_3,3.64 //
ūṣmā prakupitaḥ kāye tīvravāyusamīritaḥ /
sa śarīramupāśritya kṛtsnāndoṣānruṇaddhi vai // BndP_3,3.65 //
prāṇakthānāni bhindanhi chindanmarmāṇyatītya ca /
śaityātprakupito vāyurūrddhvaṃ tūtkramate tataḥ // BndP_3,3.66 //
sa cāyaṃ sarvabhūtānāṃ prāṇasthāneṣvavasthitaḥ /
samāsātsaṃvṛte jñāne saṃcṛtteṣu ca karmasu // BndP_3,3.67 //
sa jīvo nābhyadhiṣṭhānaḥ karmabhiḥ svaiḥ purākṛtaiḥ /
aṣṭāṅgapraṇavṛttiṃ vai sa vicyāvayate punaḥ // BndP_3,3.68 //
śarīraṃ prajahansoṃ'te nirucchvāsastato bhavet /
evaṃ prāṇaiḥ parityakto mṛta ityabhidhīyate // BndP_3,3.69 //
yatheha loke svapne taṃ nīyamānamitastataḥ /
rañjanaṃ tadvidheyasya te tānyo na ca vidyate // BndP_3,3.70 //
nṛṣṇākṣayastṛtīyastu vyākhyātaṃ mokṣalakṣaṇam /
śabdādye viṣaye doṣadṛṣṭirvai pañcalakṣaṇe // BndP_3,3.71 //
apradveṣo 'nabhiṣvaṅgaḥ prītitāpavivarjanam /
vairāgyakāraṇaṃ hyete prakṛtīnāṃ layasya ca // BndP_3,3.72 //
aṣṭau prakṛtayo jñeyāḥ pūrvoktā vai yathākramam /
avyaktādyāstu vijñeyā bhūtāntāḥ prakṛterbhavāḥ // BndP_3,3.73 //
varṇāśramācārayuktaḥ śiṣṭaḥ śāstrāvirodhanaḥ /
varṇāśramāṇāṃ dharmo 'yaṃ devasthāneṣu kāraṇam // BndP_3,3.74 //
brahmādīni piśācāntānyaṣṭau sthānāni devatā /
aiśvaryamāṇimādyaṃ hi kāraṇaṃ hyaṣṭalakṣaṇam // BndP_3,3.75 //
nimittamapratīghāte dṛṣṭe śabdādilakṣaṇe /
aṣṭāvetāni rūpāṇi prākṛtāni yathākramam // BndP_3,3.76 //
kṣetrajñeṣvanusajjante guṇamātratmakāni tu /
prāvṛṭkāle pṛthagmeghaṃ paśyantīva sacakṣuṣaḥ // BndP_3,3.77 //
paśyantyevaṃ vidhāḥ siddhā jīvaṃ divyena cakṣuṣā /
khādataścānnapānāni yonīḥ praviśatastathā // BndP_3,3.78 //
tiryagūrdhvamadhastācca dhāvato 'pi yathākramam /
jīvaḥ prāṇastathā liṅgaṃ karaṇaṃ ca catuṣṭayam // BndP_3,3.79 //
paryāyavācakaiḥ śabdairekārthaiḥ so 'bhilaṣyate /
vyaktāvyaktapramāṇo 'yaṃ sa vai bhuṅkte tu kṛtsnaśaḥ // BndP_3,3.80 //
avyaktānugrahāntaṃ ca kṣetrajñādhiṣṭhitaṃ ca yat /
evaṃ jñātvā śucirbhūtvā jñānādvai vipramucyate // BndP_3,3.81 //
naṣṭaṃ caiva yathā tattvaṃ tattvānāṃ tattvadarśane /
yatheṣṭaṃ pariniryāti bhinne dehe sunirvṛte // BndP_3,3.82 //
bhidyate karaṇaṃ cāpi hyavyaktajñāninastataḥ /
mukto guṇaśarīreṇa praṇādyena tu sarvaśaḥ // BndP_3,3.83 //
nānyaccharīramādatte dagdhe vīje yathāṅkuraḥ /
jñānī ca sarvasaṃsārāvijñaśārīramānasaḥ // BndP_3,3.84 //
jñānāccaturddaśābuddhaḥ prakṛtistho nivartate /
prakṛtiṃ satyamityāhurvikāro 'nṛtamucyate // BndP_3,3.85 //
asadbhāvo 'nṛtaṃ jñeyaṃ sadbhāvaḥ satya mucyate /
anāmarūpaṃ kṣetrajñanāmarūpaṃ pracakṣate // BndP_3,3.86 //
yasmātkṣetraṃ vijānāti tatmātkṣetrajña ucyate /
kṣetraṃ pratyayate yasmātkṣetrajñaḥ śubha ucyate // BndP_3,3.87 //
kṣetrajñaḥ smaryate tasmātkṣetraṃ tajjñairvibhāṣyate /
kṣetraṃ tvatpratyayaṃ dṛṣṭaṃ kṣetrajñaḥ pratyayaḥ sadā // BndP_3,3.88 //
kṣapaṇātkāraṇāccaiva kṣatatrāṇāttathaiva ca /
bhojyatvaviṣayatvācca kṣetraṃ kṣetravido viduḥ // BndP_3,3.89 //
mahadādyaṃ viśeṣāntaṃ sarvairūpyaṃ vilakṣaṇam /
vikāralakṣaṇaṃ tadvai so 'kṣaraḥ kṣarameti ca // BndP_3,3.90 //
tamevānuvikāraṃ tu yasmādvai kṣarate punaḥ /
tasmācca kāraṇāccaiva jñaramityabhidhīyate // BndP_3,3.91 //
saṃsāre narakebhyaśca trāyate puruṣaṃ ca yat /
duḥkhatrāṇātpunaścāpi kṣetramityabhidhīyate // BndP_3,3.92 //
sukhaduḥkhamahaṃbhāvādbhojyamityabhidhīyate /
acetanatvādviṣayastadvidharmā vibhuḥ smṛtaḥ // BndP_3,3.93 //
na kṣīyate na kṣarati vikāraprasṛtaṃ tu tat /
akṣaraṃ tena vāpyuktama kṣīṇatvāttathaiva ca // BndP_3,3.94 //
yasmātpūryanuśete ca tasmātpuruṣa ucyate /
purapratyayiko yasmātpuruṣetyabhidhīyate // BndP_3,3.95 //
puruṣaṃ kathayasvātha kathito 'jñairvibhāṣyate /
śuddho nirañjanābhāso jñātā jñānavivarjitaḥ // BndP_3,3.96 //
astināstīti so 'nyo vā baddho mukto gataḥsthitaḥ /
nairhetukāttvanirdeśyādahastasminna vidyate // BndP_3,3.97 //
śuddhatvānna tu dṛśyo vai draṣṭṛtvātsamadarśanaḥ /
ātmapratyayakāritvādanyūnaṃ vāpyahetukam // BndP_3,3.98 //
bhāvagrāhyamanumānāccintayanna pramuhyate /
yadā paśyati jñātāraṃ śāntārthaṃ darśanātmakam // BndP_3,3.99 //
dṛśyādṛśyeṣu nirdeśyaṃ tadā taddurddharaṃ varam /
vijñātā na ca dṛśyeta vṛthaktveneha sarvaśaḥ // BndP_3,3.100 //
svenātmanā tathātmānaṃ kāraṇātmā niyacchati /
prakṛtau kāraṇe tatra svātmanyevopatiṣṭhati // BndP_3,3.101 //
astināstīti so 'nyo vā ihāmutreti vā punaḥ /
ekatvaṃ vā pṛthakvaṃ vā kṣetrajñaḥ puruṣo 'pi vā // BndP_3,3.102 //
ātmā vā sa nirātmā vā cetano 'cetano 'pi vā /
karttā vā so 'pyakarttā vā bhoktā vā bhojyameva ca // BndP_3,3.103 //
yadgatvā na nivarttante kṣetrajñaṃ tu nirañjanam /
avācyaṃ tadanākhyānādagrāhyaṃ vādahetubhiḥ // BndP_3,3.104 //
apratarkyamacintyatvādavā yetvācca sarvaśaḥ /
nālapya vacasā tattvamaprāpya manasā saha // BndP_3,3.105 //
kṣetrajñe nirguṇe śuddhe śānte kṣīṇe nirañjane /
vyapetasukhaduḥkhe ca niruddhe śāntimāgate // BndP_3,3.106 //
nirātmake punastasminvācyāvācyaṃ na vidyate /
etau saṃhāravistārau vyaktāvyaktau tataḥ punaḥ // BndP_3,3.107 //
sṛjyate grasate caiva vyaktau paryavatiṣṭhate /
kṣetrajñādhiṣṭhitaṃ sarvaṃ punaḥ sarge pravarttate // BndP_3,3.108 //
adhiṣṭhānaṃ prapadyeta tasyānte buddhipūrvakam /
sādharmyavaidharmyakṛtaḥ saṃyogo viditastayoḥ /
anādimāṃśca saṃyogo mahāpuruṣajaḥ smṛtaḥ // BndP_3,3.109 //
yāvacca sargaprati sargakālastāvajjagattiṣṭhati saṃnirudhya /
pūrvaṃ hi tasyaiva ca buddhipūrvaṃ pravarttate tatpuruṣārthaṃmeva // BndP_3,3.110 //
eṣā nisargapratisargapūrvā prādhānikī ceśvarakāritā vā /
anādyanantā hyabhimānapūrvakaṃ vitrāsayantī jagadabhyupaiti // BndP_3,3.111 //
ityeṣa prākṛtaḥ sargastṛtīyo hetulakṣaṇaḥ /
ukto hyasmiṃstadātyantaṃ kālaṃ jñātvā pramucyate // BndP_3,3.112 //
ityeṣa pratisargo vastrividaḥ kīrttito mayā /
vistareṇānupūrvyāca bhūyaḥ kiṃ varttayāmyaham // BndP_3,3.113 //
iti śrī brahmāṇḍe mahāpurāṇe vāyuprokte uttarabhāge caturtha upasaṃhārapāde pratisargo nāma tṛtīyo 'dhyāyaḥ
hayagrīva uvāca
kiricakrarathendrasya pañcaparvasamāśritāḥ /
devatāśca śṛṇu prājña nāma yacchṛṇvatāṃ jayaḥ // BndP_3,20.1 //
prathamaṃ parvabindvākhyaṃ saṃprāptā daṇḍanāyikā /
sā tatra jagaduddaṇḍakaṇṭakavrātaghasmarī // BndP_3,20.2 //
nānāvidhābhirjvālābhirnartayantī jayaśriyam // BndP_3,20.3 //
uddaṇḍapotranirghātanirbhinnoddhatadānavāḥ /
daṃṣṭrābālamṛgāṅkāṃśuvibhāvanavibhāvarī // BndP_3,20.4 //
prāvṛṣeṇyapayovāhavyūhanīlavapurllatā /
kiricakrarathendrasya sālaṅkārāyate sadā /
potriṇī putritāśeṣaviśvāvartakadaṃbikā // BndP_3,20.5 //
tasyaiva rathanābhasya dvitīyaṃ parva saṃśritāḥ /
jṛṃbhinī mohinī caiva staṃbhinī tisra eva hi /
utphulladāḍimīprakhyaṃ sarvadānavamardanāḥ // BndP_3,20.6 //
musalaṃ ca halaṃ hālāpātraṃ maṇigaṇarpitam /
jvalanmāṇikyavalayairbi bhrāṇāḥ pāṇipallavaiḥ // BndP_3,20.7 //
atitīkṣṇakarālākṣyo jvālābhirdaityasainikān /
dahantya iva niḥśaṅkaṃ sevante sūkarānanām // BndP_3,20.8 //
kiricakrarathendrasya tṛtīyaṃ parva saṃśritāḥ /
andhinyādyāḥ pañca devyo devīyantrakṛtāspadāḥ // BndP_3,20.9 //
kaṭhoreṇāṭṭahāsena bhindantyo bhuvanatrayam /
jvālā iva tu kalpagneraṅganāveṣamāśritāḥ // BndP_3,20.10 //
bhaṇḍāsurasya sarveṣāṃ sainyānāṃ rudhiraplutim /
lilikṣamāṇā jihvābhirlelihānābhirujjvalāḥ // BndP_3,20.11 //
sevanteṃ satataṃ daṇḍanāthāmuddaṇḍavikramām /
kiricakrarathendrasya caturthaṃ parva saṃśritāḥ // BndP_3,20.12 //
brahmādyāḥ pañcamīvarjyā aṣṭamīravarjitā api /
ṣaḍeva devyaḥ ṣaṭcakrajvalajjvālākalevarāḥ // BndP_3,20.13 //
mahatā vikramaugheṇa vibantya iva dānavān /
ājñayā daṇḍanāthāyāstaṃ pradeśamupāsate // BndP_3,20.14 //
tasyaiva parvaṇo 'dhastāttvaritāḥ sthānamāśritāḥ /
yakṣiṇī śaṅkhinī caiva lākinī hākinī tathā // BndP_3,20.15 //
śākinī ḍākinī caiva tāsāmaikyasvarūpiṇī /
hākinī saptamītyetāścaṇḍadordaṇḍavikramāḥ // BndP_3,20.16 //
pibantya iva bhūtāni pibantya iva medinīm /
tvacaṃ raktaṃ tathā māṃsaṃ medo 'sthi ca virodhinām // BndP_3,20.17 //
majjānamatha śukraṃ ca pibantayo vikaṭānanāḥ /
niṣṭhuraiḥ siṃhanādaiśca pūrayantyo diśo daśa // BndP_3,20.18 //
dhātunāthā iti proktā aṇimādyaṣṭasiddhidāḥ /
mohane māraṇe caiva staṃbhane tāḍane tathā // BndP_3,20.19 //
bhakṣaṇe duṣṭadaityānāmāmūlaṃ ca nikṛntane /
paṇḍitāḥ khaṇḍitāśeṣavipado bhaktiśāliṣu // BndP_3,20.20 //
dhātunāthā itiproktāḥ sarvadhātuṣu saṃsthitāḥ /
saptāpi vāridhīnūrmimālāsaṃcuṃbitāṃbarān // BndP_3,20.21 //
kṣaṇardhenaiva niṣpātuṃ niṣpannabahusāhasāḥ /
śakaṭā kāradantāśca bhayaṅkaravilocanāḥ // BndP_3,20.22 //
svasvāminīdrohakṛtāṃ svakīyasamayadruhām /
vaidikadrohaṇādeva drohiṇāṃ vīravairiṇām // BndP_3,20.23 //
yajñadrohakṛtāṃ duṣṭadaityānāṃ bhakṣaṇe samāḥ /
nityameva ca sevante potriṇīṃ daṇḍanāyikām // BndP_3,20.24 //
tasyaiva parvaṇaḥ pārśve dvitīye divyamandire /
krodhinī staṃbhinī khyāte vartete devate ubhe // BndP_3,20.25 //
cāmare vījayantyau ca lolakaṅkaṇadorlate /
devadviṣāṃ camūraktahālāpānamahoddhate // BndP_3,20.26 //
sadā vighūrṇamānākṣyau sadā prahasitānane /
atha tasya rathendrasya kiricakrāśritasya ca // BndP_3,20.27 //
pārśvadvayakṛtāvāsamāyudhadvandvamuttamam /
halaṃ ca musalaṃ caiva devatārūpamāsthitam // BndP_3,20.28 //
svakīyamukuṭasthāne svakīyāyudhavigraham /
ābibhrāṇaṃ jaga ṣighasmaraṃ vibudhaiḥ smṛtam // BndP_3,20.29 //
etadāyudhayugmena lalitā daḍanāyikā /
khaṇḍayiṣyati saṃgrāmaṃ viṣaṅgaṃ nāmadānaham // BndP_3,20.30 //
tasyaiva parvaṇo daṇḍanāthāyā agrasīmani /
varttamāno mahābhīmaḥ siṃho nādairdhvanannabhaḥ // BndP_3,20.31 //
daṃṣṭrākaṭakaṭātkāra badhirīkṛtadiṅmukhaḥ /
caṇḍoccaṇḍa iti khyātaścaturhastastrilocanaḥ // BndP_3,20.32 //
śūlakhaḍgapretapāśāndadhāno dīptavigrahaḥ /
sadā saṃsevate devīṃ paśyanneva hi potriṇīm // BndP_3,20.33 //
kiricakrarathendrasya ṣaṣṭaṃ parva samāśritāḥ /
vārttālyādyā aṣṭa devyo dikṣvaṣṭāsūpaviśrutāḥ // BndP_3,20.34 //
aṣṭaparvataniṣpātaghoranirghātaniḥsvanāḥ /
aṣṭanāgasphuradbhūṣā anaṣṭabalatejasaḥ // BndP_3,20.35 //
prakṛṣṭadoṣprakāṇḍoṣmahutadānavakoṭayaḥ /
sevante lalitāṃ devyo daṇḍanāthāmaharniśam // BndP_3,20.36 //
tāsāmākhyāśca vikhyātāḥ samākarṇaya kuṃbhaja /
vārtālī caiva vārāhīsā vārāhamukhī parā // BndP_3,20.37 //
andhinī rodhinī caiva jṛṃbhiṇī caiva mohinī /
staṃbhinīti ripukṣobhastaṃbhanoccāṭanakṣamāḥ // BndP_3,20.38 //
tāsāṃ ca parvaṇo vāmabhāge satatasaṃsthitiḥ /
daṇḍanāthopavāhyastu kāsaro dhūsarākṛtiḥ // BndP_3,20.39 //
ardhakrośāyataḥ śṛṅgadvitaye krośavigrahaḥ /
khaḍgavanniṣṭhurairlomajātaiḥ saṃvṛtavigrahaḥ // BndP_3,20.40 //
kāladaṇḍavaduccaṇḍabālakāṇḍabhayaṅkaraḥ /
nīlāñjanācalaprakhyo vikaṭonnataruṣṭabhūḥ // BndP_3,20.41 //
mahānīlagiriśreṣṭhagariṣṭhaskandhamaṇḍalaḥ /
prabhūtoṣmalaniśvāsaprasarākaṃpitāṃbudhiḥ // BndP_3,20.42 //
ghargharadhvaninā kālamahiṣaṃ vihasanniva /
varttate khuravikṣiptapuṣkalāvartavāridaḥ // BndP_3,20.43 //
tasyaiva parvaṇo 'dhastāccitrasthānakṛtālayāḥ /
indrādayo 'nekabhedā diśāmaṣṭakadevatāḥ // BndP_3,20.44 //
lalitāyāṃ kāryasiddhiṃ vijñāpayitumāgatāḥ /
indraścāpsarasaścaiva sa catuṣṣaṣṭikoṭayaḥ // BndP_3,20.45 //
siddha agniśca sādhyāśca viśvedevāstathāpare /
viśvakarmā mayaścaiva mātaraśca balonnatāḥ // BndP_3,20.46 //
rudrāśca paricārāśca rudrāścaiva piśācakāḥ /
krandañcirakṣasāṃ nāthā rākṣasā bahavastathā // BndP_3,20.47 //
mitrāśca tatra gandharvāḥ sadā gānaviśāradāḥ /
viśvāvasuprabhṛtayo vikhyātāstatpurogamāḥ // BndP_3,20.48 //
tathā bhūtagaṇāścānye varuṇo vāsavaḥ pare /
vidyādharāḥ kinnarāśca māruteśvara eva ca // BndP_3,20.49 //
tathā citrarathaścaiva rathakāraka kārakāḥ /
tuṃbururnārado yakṣaḥ somoyakṣeśvarastathā // BndP_3,20.50 //
devaiśca bhagavāṃstatra govindaḥ kamalāpatiḥ /
īśānaśca jagaccakrabhakṣakaḥ śūlabhīṣaṇaḥ // BndP_3,20.51 //
brahmā caivāśvinīputro vaidyavidyāviśāradau /
dhanvantariśca bhagavānathānye gaṇanāyakāḥ // BndP_3,20.52 //
kaṭakāṇḍagaladdāna saṃtarpitamadhuvratāḥ /
ananto vāsukistakṣaḥ karkeṭaḥ padma eva ca // BndP_3,20.53 //
mahāpadmaḥ śaṅkhapālo gulikaḥ subalastathā /
ete nāgeśvarāścaiva nāgakoṭibhirāvṛtāḥ // BndP_3,20.54 //
evaṃprakārā bahavo devatāstatra jāgrati /
pūrvādidiśamārabhya paritaḥ kṛtamandirāḥ // BndP_3,20.55 //
tatraiva devatāścakre cakrākārā maruddiśaḥ /
āśritya kila vartante tadadhiṣṭhātṛdevatāḥ // BndP_3,20.56 //
jṛṃbhiṇī staṃbhinī caiva mohinī tisra eva ca /
tasyaiva parvaṇaḥ prānte kiricakrasya bhāsvataḥ // BndP_3,20.57 //
kapālaṃ ca gadāṃ bibhradūrdhvakeśo mahāvapuḥ /
pātālatalajaṃbālabahulā kārakālimā // BndP_3,20.58 //
aṭṭahāsamahāvajradīrṇabrahmāṇḍamaṇḍalaḥ /
bhindanḍamarukadhvānai rodasīkandarodaram // BndP_3,20.59 //
phūtkārītripurāyuktaṃ phaṇipāśaṃ kare vahan /
kṣetrapālaḥ sadā bhāti sevamānaḥ kiṭīśvarīm // BndP_3,20.60 //
tasyaiva ca samīpasthastasyā vāhanakesarī /
yamā ruhya pravavṛte bhaṇṭāsurabadhaiṣiṇī // BndP_3,20.61 //
prāguktameva deveśīvāhasiṃhasya lakṣaṇm /
tasyaiva parvaṇo 'dhastāddaṇḍanāthāsamatviṣaḥ // BndP_3,20.62 //
daṇḍinīsadṛśāśeṣabhūṣaṇāyudhamaṇḍitāḥ /
śamyāḥ kroḍānanāścandrarekhottaṃsitakuntalāḥ // BndP_3,20.63 //
halaṃ ca musalaṃ haste ghūrṇayantyo muhurmuhuḥ /
lalitādrohiṇāṃ śyāmādrohiṇāṃ svāminīdruhām // BndP_3,20.64 //
raktasrotobhirutkūlaiḥ pūrayantyaḥ kapālakam /
nijabhaktadrohakṛtā mantramālāvibhūṣaṇāḥ // BndP_3,20.65 //
svagoṣṭhīsamāyākṣepakāriṇāṃ muṇḍamaṇḍalaiḥ /
akhaṇḍaraktavicchardairbibhratyo vakṣasi krajaḥ // BndP_3,20.66 //
sahasraṃ devatāḥ proktāḥ sevamānāḥ kiṭīśvarīm // BndP_3,20.67 //
tāsāṃ nāmāni sarvāsāṃ daṇḍinyāḥ kuṃbhasaṃbhava /
sahasranāmādhyāye tu vakṣyante nādhunā punaḥ // BndP_3,20.68 //
atha tāsāṃ devatānāṃ kolāsyānāṃ samīpataḥ /
vāhanaṃ kṛṣṇasāraṅgo daṇḍinyāḥ samaye sthitaḥ // BndP_3,20.69 //
krośārdhārddhāyataḥ śṛṅge tadardhārdhāyato mukhe /
krośapramāṇāpādaśca sadā coddhṛtavāladhiḥ // BndP_3,20.70 //
udare dhavalacchāyo huṅkāreṇa mahīyasā /
hasanmārutavāhasya hariṇasya parākramam // BndP_3,20.71 //
tasyaiva parvaṇo deśe varttate vāhanottamam /
kiricakrarathendrasya sthitastatraiva parvaṇi // BndP_3,20.72 //
varttate madirāsiṃdhurdevatārūpamāsthitā /
māṇikyagirivacchoṇaṃ haste piśitapiṇḍakam // BndP_3,20.73 //
dadhānā ghūrṇamā nākṣī hemāṃbhojasragāvṛtā /
madaśaktyā samāśliṣṭā dhṛtaraktasarojayā // BndP_3,20.74 //
yadāyadā bhaṇḍadaityaḥ saṃgrāme saṃpravartate /
yuddhasveda manuprāptāḥ śaktayaḥ syuḥ pipāsitāḥ // BndP_3,20.75 //
tadātadā surāsiṃdhurātmānaṃ bahudhā kṣipan /
raṇe khedaṃ devatānāmañjasāpākariṣyati // BndP_3,20.76 //
tadapyadbhutame varṣe bhaviṣyati na saṃśayaḥ /
tadā śroṣyasi saṃgrāme kathyamānaṃ mayā mudā // BndP_3,20.77 //
tasyaiva parvaṇo 'dhastādaṣṭadikṣvagha eva hi /
uparyapi kṛtāvāsā hetukādyā daśa smṛtāḥ // BndP_3,20.78 //
mahānto bhairavaśreṣṭhāḥ khyātā vipulavikramāḥ /
uddīptāyuta tejobhirddivā dīpitabhānavaḥ // BndP_3,20.79 //
kalpāntakāle daṇḍinyā ājñayā viśvaghasmarāḥ /
atyudagraprakṛtayo radadaṣṭauṣṭhasaṃpuṭāḥ // BndP_3,20.80 //
triśūlāgravinirbhinnamahāvāridamaṇḍalāḥ /
hetukastripurāriśca tṛtīyaścāgnibhairavaḥ // BndP_3,20.81 //
yamajihvaikapādau ca tathā kālakarālakau /
bhīmarūpo hāṭakeśastathaivācalanāmavān // BndP_3,20.82 //
ete daśaiva vikhyātā daśakoṭibhaṭānvitāḥ /
tasyaiva kiricakrasya vartante parvasīmani // BndP_3,20.83 //
evaṃ hi daṇḍanāthāyāḥ kiricakrasya devatāḥ /
jṛṃbhiṇyādyacalendrāntāḥ proktāstrailokyapāvanāḥ // BndP_3,20.84 //
tatratyairdevatāvṛndairbahavastatra saṃgare /
dānavā mārayiṣyante pāsyante raktavṛṣṭayaḥ // BndP_3,20.85 //
itthaṃ bahuvidhatrāṇaṃ parvasthairdevatāgaṇaiḥ /
kiricakraṃ daṇḍanetryā ratharatnaṃ cacāla ha // BndP_3,20.86 //
cakrarājaratho yatra tatra geyarathottamaḥ /
yatra geyarathastatra kiricakrarathottamaḥ // BndP_3,20.87 //
etadratha trayaṃ tatra trailokyamiva jaṅgamam /
śaktisenāsahasrasyāntaścacāra tadā śubham // BndP_3,20.88 //
merumandaravindhyānāṃ samavāya ivābhavat /
mahāghoṣaḥ pravavṛte śaktīnāṃ sainyamaṇḍale /
cacāla vasudhā sarvā taccakraravadāritā // BndP_3,20.89 //
lalitā cakrarājākhyā rathanāthasya kīrtitāḥ /
ṣaṭsārathaya uddaṇḍapāśagrahaṇakovidāḥ // BndP_3,20.90 //
yatra geyarathastatra kiricakrarathottamam /
iti devī prathamatastathā tripurabhairavī // BndP_3,20.91 //
saṃhārabhairavaścānyo raktayoginivallabhaḥ /
sārasaḥ pañcamaścaiva cāmuṇḍā ca tathā parā // BndP_3,20.92 //
etāsu devatāstatra rathasārathayaḥ smṛtāḥ /
geyaca krarathendrasya sārathistu hasaṃtikā // BndP_3,20.93 //
kiricakrarathendrasya staṃbhinī sārathiḥ smṛtā /
daśayojanamunnamro lalitārathapuṅgavaḥ // BndP_3,20.94 //
saptayojanamucchrāyo gītasakrarathottamaḥ /
ṣaḍyojanasamunnamro kiricakraratho mune // BndP_3,20.95 //
mahāmuktātapatraṃ tu daśayojanavistṛtam /
vartate laliteśānyā ratha eva na cānyataḥ // BndP_3,20.96 //
tadeva śaktisāmrājyasūcakaṃ parikīrtitam /
sāmānyamātapatraṃ tu tathadvandvepi vartate // BndP_3,20.97 //
atha sā laliteśānī sarvaśaktimaheśvarī /
mahāsāmrājyapadavīmārūḍhā parameśvarī // BndP_3,20.98 //
cacāla bhaṇḍadetyasya kṣayasiddhyabhikāṅkṣiṇī /
śabdāyante diśaḥ sarvāḥ kaṃpate ca vasuṃdharā // BndP_3,20.99 //
kṣubhyanti sarvabhūtāni laliteśāvinirgame /
devadundubhayo nedurnipetuḥ puṣpavṛṣṭayaḥ // BndP_3,20.100 //
viśvāvasuprabhṛtayo gandharvāḥ suragāyakāḥ /
tumbururnāradaścaiva sākṣādeva sarasvatī // BndP_3,20.101 //
jayamaṅgala padyāni paṭhantaḥ paṭugītibhiḥ /
harṣasaṃphullavadanāḥ sphuratpulakabhūṣaṇāḥ /
muhurjayajayetyevaṃ stuvānā laliteśvarīm // BndP_3,20.102 //
harṣeṇāḍhyā madonmattāḥ pranṛtyantaḥ padepade /
saptarṣayo vaśiṣṭhādyā ṛgyajuḥ sāmarūpibhiḥ // BndP_3,20.103 //
atharvarūpairmantraiśca vardhayanto jayaśriyam /
haviṣeva mahāvahniśikhāmatyantapāvinīm // BndP_3,20.104 //
āśīrvādena mahatā vardhayāmāsuruttamāḥ /
taiḥ stūyamānā lalitā rājamānā rathottame // BndP_3,20.105 //
bhaṇḍāsuraṃ vinirjetumuddaṇḍaiḥ saha sainikaiḥ // BndP_3,20.106 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne kiricakrarathadevatāprakāśanaṃ nāma viṃśo 'dhyāyaḥ
ākarṇya lalitādevyā yātrānigamanisvanam /
mahāntaṃ kṣobhamāyātā bhaṇḍāsurapurālayāḥ // BndP_3,21.1 //
yatra cāsti durāśasya bhaṇḍadaityasya durdhiyaḥ /
mahendraparvatopānte mahārṇavataṭe puram // BndP_3,21.2 //
tattu śūnyakanāmnaiva vikhyātaṃ bhuvanatraye /
viṣaṅgāgrajadaityasya sadāvāsaḥ kilābhavat // BndP_3,21.3 //
tasminneva pure tasya śatayojanavistare /
vitresura surāḥ sarve śrīdevyāgamasaṃbhramāt // BndP_3,21.4 //
śatayojanavistīrṇaṃ tatsarvaṃ puramāsuram /
dhūmairivāvṛtamabhūdutpātajanitairmuhuḥ // BndP_3,21.5 //
akāla eva nirbhinnā bhittayo daityapattane /
dhūrṇamānā patanti sma maholkā gaganasthalāt // BndP_3,21.6 //
utpātānāṃ prāthamiko bhūkaṃpaḥ paryavartata /
mahī jajvāla sakalā tatra śūnyakapattane // BndP_3,21.7 //
akāla eva hṛtkaṃpaṃ bhejurdaityapuraukasaḥ /
dhvajāgravartinaḥ kaṅkagṛdhrāścaiva bakāḥ khagāḥ // BndP_3,21.8 //
ādityamaṇḍale dṛṣṭvādṛṣṭvā cakranduruccakaiḥ /
kravyādā bahavastatra locanairnāvalokitāḥ // BndP_3,21.9 //
muhurākāśavāṇībhiḥ paruṣābhirbabhāṣire /
sarvato dikṣudṛśyante ketavastu malīmasāḥ // BndP_3,21.10 //
dhūmāyamānāḥ prakṣobhajanakā daityarakṣasām /
daityastrīṇāṃ ca vibhraṣṭā akāle bhūṣaṇasrajaḥ // BndP_3,21.11 //
hāheti dūraṃ krandantyaḥ paryaśru samarodiṣuḥ /
dapaṇānāṃ varmaṇāṃ ca dhvajānāṃ khaḍgasaṃpadām // BndP_3,21.12 //
maṇīnāmaṃbarāṇāṃ ca mālinyamabhavanmuhuḥ /
saudheṣu candraśālāsu keliveśmasu sarvataḥ // BndP_3,21.13 //
aṭṭālakeṣu goṣṭheṣu vipaṇeṣu sabhāsu ca /
catuṣkikāsvaliṅgeṣu pragrīveṣu valeṣu ca // BndP_3,21.14 //
sarvatobhadravāseṣu nandyāvarteṣu veśmasu /
vicchandakeṣu saṃkṣubdheṣvavarodhanapāliṣu /
svastikeṣu ca sarveṣu garbhāgārapuṭeṣu ca // BndP_3,21.15 //
gopureṣu kapāṭeṣu valabhīnāṃ ca sīmasu /
vātāyaneṣu kakṣyāsu dhiṣṇyeṣu ca khaleṣu ca // BndP_3,21.16 //
sarvatra daitya nagaravāsibhirjanamaṇḍalaiḥ /
aśrūyanta mahāghoṣāḥ paruṣā bhūtabhāṣitāḥ // BndP_3,21.17 //
śithilī savato jātā ghoraparṇā bhayānakā /
karaṭaiḥ kaṭukālāpairvaloki divākaraḥ /
ārāviṣu karoṭīnāṃ koṭayaścāpatanbhuvi // BndP_3,21.18 //
apatanvedimadhyeṣu bindavaḥ śoṇitāṃbhasām /
keśaughakāśca niṣpetuḥ sarvato dhūmadhūsarāḥ // BndP_3,21.19 //
bhaumāntarikṣadivyānāmutpātānāmiti vrajam /
avalokya bhṛśaṃ trastāḥ sarve nagaravāsinaḥ /
nivedayāmāsuramī bhaṇḍāya prathitaujase // BndP_3,21.20 //
sa ca bhaṇḍaḥ pracaṇḍotthaistairutpātakadaṃbakaiḥ /
asaṃjātadhṛtibhraṃśo mantra sthānamupāgamat // BndP_3,21.21 //
meroriva vapurbhedaṃ bahuratnavicitritam /
adhyāsāmāsa daityendraḥ siṃhāsanamanuttamam // BndP_3,21.22 //
sphuranmukuṭalagnānāṃ ratnānāṃ kiraṇairghanaiḥ /
dīpayannakhilāśāntānadyutaddānaveśvaraḥ // BndP_3,21.23 //
ekayojanavistāre mahatyāsthānamaṇḍape /
tuṅgasiṃhāsanasthaṃ taṃ siṣevāte tadānujai // BndP_3,21.24 //
viśukraśca viṣaṅgaśca mahābalaparākramau /
trailokyakaṇṭakībhūtabhujadaṇḍabhayaṅkarau // BndP_3,21.25 //
agrajasya sadaivājñāmavilaṅghya muhurmuhuḥ /
trailokyavijaye labdhaṃ vardhayantau mahadyaśaḥ // BndP_3,21.26 //
na tena śirasā tasya mṛdūnantau pādapīṭhikām /
kṛtāṃ jaripraṇāmau ca samupāviśatā bhuvi // BndP_3,21.27 //
athāsthāne sthite tasminnamaradveṣiṇāṃ vare /
sarve sāmantadaityendrāstaṃ draṣṭuṃ samupāgatāḥ // BndP_3,21.28 //
teṣāme kaikasainyānāṃ gaṇanā na hi vidyate /
svaṃsvaṃ nāma samuccārya praṇemurbhaṇḍakeśvaram // BndP_3,21.29 //
ma ca tānasurānsarvānatidhīrakanīnakaiḥ /
saṃbhāvayansamālokaiḥ kiyantaṃ citkṣaṇaṃ sthitaḥ // BndP_3,21.30 //
avocata viśukrastamagrajaṃ dānaveśvaram /
mathyamānamahāsiṃdhusamānārgalanisvanaḥ // BndP_3,21.31 //
devatvadīyadorddaṇḍavidhvastabalavikramāḥ /
pāpinaḥ pāmarācārā durātmānaḥ surādhamāḥ // BndP_3,21.32 //
śaraṇyamanyataḥ kvāpi nāpnuvanto viṣādinaḥ /
jvalajjvālākule vahnau patitvā nāśamāgatāḥ // BndP_3,21.33 //
tasmāddevātsamutpannā kācitstrī balagarvitā /
svayameva kilāsrākṣustāṃ devā vāsavādayaḥ // BndP_3,21.34 //
taiḥ punaḥ prabalotsāhaiḥ protsāhitaparākramāḥ /
bahustrīparivārāśca vividhāyudhamaṇḍitāḥ // BndP_3,21.35 //
asmāñjetuṃ kilāyānti hā kaṣṭaṃ vidhivaiśasam /
abalānāṃ samūhaschedbalino 'smānvijeṣyate // BndP_3,21.36 //
tarhi pallavabhaṅgena pāṣāṇasya vidāraṇam /
ūhyamānamidaṃ hantuṃ parihāsāya kalpyate // BndP_3,21.37 //
viḍaṃbanā na kimasau lajjākaramidaṃ na kim /
asmatsainikanāsīrabhaṭebhyo 'pi bhavedbhayam // BndP_3,21.38 //
kātaratvaṃ samāpannāḥ śakrādyāstridivaukasaḥ /
brahmādayaśca nirviṇṇavigrahā madbalāyudhaiḥ // BndP_3,21.39 //
viṣṇośca kā kathaivāste vitrastaḥ sa maheśvaraḥ /
anyeṣāmiha kā vārtā dikpālāste palāyitāḥ // BndP_3,21.40 //
asmākamiṣubhistīkṣṇairadṛśyairaṅgapātibhiḥ /
sarvatra viddhavarmāṇo durmadā vibudhāḥ kṛtāḥ // BndP_3,21.41 //
tādṛśānāmapi mahāparākramabhujoṣmaṇām /
asmākaṃvijayāyādya strī kācidabhidhāvati // BndP_3,21.42 //
yadyapi strī tathāpyeṣā nāvamānyā kadācana /
alpo 'pi ripurātmajñairnāvamānyo jigīṣubhiḥ // BndP_3,21.43 //
tasmāttadutsāraṇārthaṃ preṣaṇīyāstu kiṅkarāḥ /
sakacagrahamākṛṣya sānetavyā madoddhatā // BndP_3,21.44 //
deva tvadīya śuddhāntarvartinīnāṃ mṛgīdṛśām /
cireṇa ceṭikābhāvaṃ sā duṣṭā saṃśrayiṣyati // BndP_3,21.45 //
ekaikasmādbhaṭādasmātsainyeṣu paripanthinaḥ /
śaṅkate khalu vitrastaṃ trailokyaṃ sacarācaram // BndP_3,21.46 //
anyaddevasya cittaṃ tu pramāṇamiti dānava /
nivedya bhaṇḍadaityasya krodhaṃ tasya vyavīvṛdhat // BndP_3,21.47 //
viṣaṅgastu mahāsattvo vicārajño vicakṣaṇaḥ /
idamāha mahādaityamagrajanmānamuddhatam // BndP_3,21.48 //
deva tvameva jānāsi sarvaṃ kāryamarindama /
na tu te kvāpi vaktavyaṃ nītivartmani vartate // BndP_3,21.49 //
sarvaṃ vicārya kartavyaṃ vicāraḥ paramā gatiḥ /
avicāreṇa cetkarma samūlamavakṛntati // BndP_3,21.50 //
parasya kaṭake cārāḥ preṣaṇīyāḥ prayatnataḥ /
teṣāṃ balābalaṃ jñeyaṃ jayasaṃsiddhimicchatā // BndP_3,21.51 //
cāracakṣurdṛḍhaprajñaḥ sadāśaṅkitamānasaḥ /
aśaṅkitākāravāṃśca guptamantraḥ svamantriṣu // BndP_3,21.52 //
ṣaḍupāyānprayuñjānaḥ sarvatrā bhyarhite pade /
vijayaṃ labhate rājā jālmo makṣu vinaśyati // BndP_3,21.53 //
avimṛśyaiva yaḥ kaścidārambhaḥ sa vināśakṛt /
vimṛśya tu kṛtaṃ karma viśeṣājjayadāyakam // BndP_3,21.54 //
tiryagityapi nārīti kṣudrā cetyapi rājabhiḥ /
nāvajñā vairiṇāṃ kāryā śakteḥ sarvatra sambhavaḥ // BndP_3,21.55 //
staṃbhotpannena kenāpi naratiryagvapurbhṛtā /
bhūtena sarvabhūtānāṃ hiraṇyakaśipurhataḥ // BndP_3,21.56 //
purā hi caṇḍikā nāma nārī mayāvijṛṃbhiṇī /
niśumbhaśuṃbhau mahiṣaṃ vyāpāditavatī raṇe // BndP_3,21.57 //
tatprasaṃgena bahavastayā daityā vināśitāḥ /
ato vadāmināvajñā strīmātre kriyatāṃ kvacit // BndP_3,21.58 //
śaktireva hi sarvatra kāraṇaṃ vijayaśriyaḥ /
śakterādhāratāṃ praptaiḥ strīpuṃliṅgairna no bhayam // BndP_3,21.59 //
śaktistu sarvato bhāti saṃsārasya svabhāvataḥ /
tarhi tasyā durāśāyāḥ pravṛttirjñāyatāṃ tvayā // BndP_3,21.60 //
keyaṃ kasmātsamutpannā kimācārā kimāśrayā /
kiṃbalā kiṃsahāyā vā deva tatpravicāryatām // BndP_3,21.61 //
ityuktaḥ sa viṣaṅgeṇa ko vicāro mahaujasām /
asmadbale mahāsattvā akṣauhiṇyadhipāḥ śatam // BndP_3,21.62 //
pātuṃ kṣamāste jaladhīnalaṃ dagdhuṃ triviṣṭapam /
are pāpasamācāra kiṃvṛthā śaṅkase striyaḥ // BndP_3,21.63 //
tatsarvaṃ hi mayā pūrvaṃ cāradvārāvalokitam /
agre samuditā kācillalitānāmadhāriṇī // BndP_3,21.64 //
yathārthanāmavatyeṣā puṣpavatpeśalākṛtiḥ /
na sttvaṃ na ca vīryaṃ vā na saṃgrāmeṣu vā gatiḥ // BndP_3,21.65 //
sā cāvicāranivahā kintu māyāparāyaṇā /
tatsattvenāvidyamānaṃ strīkadambakamātmanaḥ // BndP_3,21.66 //
utpāditavatī kiṃ te na caivaṃ tu viceṣṭate /
atha vā bhava duktena nyāyenāstu mahadbalam // BndP_3,21.67 //
trailokyollaṅghimahimā bhaṇḍaḥ kena vijīyate // BndP_3,21.68 //
idānīmapi madbāhubalasaṃmardamūrcchitāḥ /
śvasituṃ cāpi paṭavo na kadācana nākinaḥ // BndP_3,21.69 //
kecitpātālagarbheṣu kecidambudhivāriṣu /
keciddigantakoṇeṣu kecitkuñjeṣubhūbhṛtām // BndP_3,21.70 //
vilīnā bhṛśavitrastāstyaktadārasutaśriyaḥ /
bhraṣṭādhikārāḥ paśavaśchannaveṣāścaranti te // BndP_3,21.71 //
etādṛśaṃ na jānāti mama bāhuparākramam /
abalā na cirotpannā tenaiṣā darpamaśnute // BndP_3,21.72 //
na jānanti striyo mūḍhā vṛthā kalpitasāhasāḥ /
vināśamanudhāvanti kāryākāryavimohitāḥ // BndP_3,21.73 //
atha vā tāṃ puraskṛtya yadyāgacchanti nākinaḥ /
yathā mahoragāḥ siddhāḥ sādhyā vā yuddhadurmadāḥ // BndP_3,21.74 //
brahmā vā padmanābho vā rudro vāpi surādhipaḥ /
anye vā haritāṃ nāthāstānsaṃpeṣṭumahaṃ paṭuḥ // BndP_3,21.75 //
atha vā mama senāsu senānyo raṇadurmadāḥ /
pakvakarkarikāpeṣamavapekṣyati vairiṇaḥ // BndP_3,21.76 //
kuṭilākṣaḥ kuraṇḍaśca karaṅkaḥ kālavāśitaḥ /
vajradanto vajramukho vajralomā balāhakaḥ // BndP_3,21.77 //
sūcīmukhaḥ phalamukho vikaṭo vikaṭānanaḥ /
karālākṣaḥ karkaṭako madano dīrghajihvakaḥ // BndP_3,21.78 //
huṃbako halamulluñcaḥ karkaśaḥ kalkivāhanaḥ /
pulkasaḥ puṇḍa3ketuśca caṇḍabāhuśca kukkuraḥ // BndP_3,21.79 //
jaṃbukākṣo jṛṃbhaṇaśca tīkṣmaśṛṅgastrikaṇṭaka /
caturguptaścaturbāhuścakārākṣaścatuḥśirāḥ // BndP_3,21.80 //
vajraghoṣaścordhvakeśo mahāmāyāmahāhanuḥ /
makhaśatrurmakhāskandī siṃhaghoṣaḥ śirālakaḥ // BndP_3,21.81 //
andhakaḥ siṃdhunetraśca kūpakaḥ kūpalocanaḥ /
guhākṣo gaṇḍagallaśca caṇḍadharmo yamāntakaḥ // BndP_3,21.82 //
laḍunaḥ paṭṭasenaśca purajitpūrvamārakaḥ /
svargaśatruḥ svargabalo durgākhyaḥ svargakaṇṭakaḥ // BndP_3,21.83 //
atimāyo bṛhanmāya upamāya ulūkajit /
puruṣeṇo viṣeṇaśca kuntiṣeṇaḥ parūṣakaḥ // BndP_3,21.84 //
malakaśca kaśūraśca maṅgalo draghaṇastathā /
kollāṭaḥ kujilāśvaśca dāsero babhruvāhanaḥ // BndP_3,21.85 //
dṛṣṭahāso dṛṣṭaketuḥ parikṣeptāpakañcukaḥ /
mahāmaho mahādaṃṣṭro durgatiḥ svargamejayaḥ // BndP_3,21.86 //
ṣaṭketuḥ ṣaḍvasuścaiva ṣaḍdanta ṣaṭpriyastathā /
duḥśaṭho durvinītaśca chinnakarṇaśca mūṣakaḥ // BndP_3,21.87 //
adṛhāsī mahāśī ca mahāśīrṣo madotkaṭaḥ /
kumbhotkacaḥ kumbhanāsaḥ kumbhagrīvo ghaṭodaraḥ // BndP_3,21.88 //
aśvameḍhro mahāṇḍaśca kumbhāṇḍaḥ pūtināsikaḥ /
pūtidantaḥ pūticakṣuḥ pūtyāsyaḥ pūtimehanaḥ // BndP_3,21.89 //
ityevamādayaḥ śūrā hiraṇyakaśipoḥ samāḥ /
hiraṇyākṣa samāścaiva mama putrā mahābalāḥ // BndP_3,21.90 //
ekaikasya sutāsteṣu jātāḥ śurāḥ paraḥśatam /
senānyo me madoduvṛttā mama putrairanudrutāḥ // BndP_3,21.91 //
nāśayiṣyanti samare proddhatānamarādhamān /
ye kecitkupitā yuddhe sahasrākṣauhiṇī varāḥ /
bhasmaśeṣā bhaveyustai hā hanta kimutābalā // BndP_3,21.92 //
māyāvilāsāḥ sarve 'pi tasyāḥ samarasīmani /
mahāmāyāvinodāśca kupyuste bhasmasādbalam // BndP_3,21.93 //
tadvṛthā śaṅkayā khinnaṃ mā te bhavatu mānasam /
ityaktvā bhaṇḍadaityendraḥ samutthāya nṛpāsanāt // BndP_3,21.94 //
uvāca nijasenānyaṃ kuṭilākṣaṃ mahābalam /
uttiṣṭha re balaṃ sarvaṃ saṃnāhaya samantataḥ // BndP_3,21.95 //
śūnyakasya samantācca dvāreṣu balamarpaya /
durgāṇi saṃgṛhāṇa tvaṃ kurukṣepaṇikāśatam // BndP_3,21.96 //
duṣṭābhicārāḥ kartavyā metribhiśca purohitaiḥ /
sajjīkuru tvaṃ śastrāṇi yuddhametadupasthitam // BndP_3,21.97 //
senāpatiṣu yaṃ kecidagre prasthāpayādhunā /
anekabalasaṃghātasahitaṃ ghoradarśanam // BndP_3,21.98 //
tena saṃgrāmasamaye sannipatya vinirjitam /
keśeṣvākṛṣya tāṃ mūḍhāṃ devasattve na darpitām // BndP_3,21.99 //
ityābhāṣya camūnāthaṃ sahasratritayādhipam /
kuṭilākṣaṃ mahāsattvaṃ svayaṃ cāntaḥ puraṃ yayau // BndP_3,21.100 //
athāpatantyāḥ śrīdevyā yātrāniḥ sāṇaniḥsvanāḥ /
aśrūyanta ca daityendrairatikarṇajvarāvahāḥ // BndP_3,21.101 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne bhaṇḍāsurāhaṅkāro nāmaikaviṃśo 'dhyāyaḥ
atha śrīlalitāsenānissāṇapratinisvanaḥ /
uccacālasurendrāṇāṃ yoddhato dundubhidhvaniḥ // BndP_3,22.1 //
tena marditadikkena kṣubhyadgarbhapayodhinā /
badhirīkṛtalokena cakampe jagatāṃ trayī // BndP_3,22.2 //
mardayankakubhāṃ vṛndaṃ bhindanbhūdharakandarāḥ /
puprothe gaganābhoge daitya niḥsāṇanisvanaḥ // BndP_3,22.3 //
mahānaraharikruddhahuṅkāroddhatimaddhvaniḥ /
virasaṃ virarāsoccairvibudhadveṣijhallarī // BndP_3,22.4 //
tataḥ kilakilārāvamukharā daityakoṭayaḥ /
samanahyanta saṃkruddhāḥ prati tāṃ parameśvarīm // BndP_3,22.5 //
kaścidratnavicitreṇa varmaṇācchannavigrahaḥ /
cakāśe jaṅgama iva prottuṅgo rohaṇācalaḥ // BndP_3,22.6 //
kālarātrimivodagrāṃ śastrakāreṇa gopitām /
adhunīta bhaṭaḥ kaścidatidhautāṃ kṛpāṇikām // BndP_3,22.7 //
ullā sayankarāgreṇa kuntapallavamekataḥ /
ārūḍhaturago vīthyāṃ cāribhedaṃ cakāra ha // BndP_3,22.8 //
kecidāruruhuryodhā mātaṅgāṃstuṅgavarṣmaṇaḥ /
utpāta vātasaṃpātapreritāniva parvatān // BndP_3,22.9 //
paṭṭiśairmudgaraiścaiva bhidurairbhiṇḍipālakaiḥ /
druhaṇaiśca bhuśuṇḍībhiḥ kuṭhārairmusalairapi // BndP_3,22.10 //
gadābhiśca śataghnībhistriśikhairviśikhairapi /
ardhacakrairmahācakrairvakrāṅgairuragānanaiḥ // BndP_3,22.11 //
phaṇiśīrṣaprabhedaiśca dhanurbhiḥ śārṅgadhanvibhiḥ /
daṇḍaiḥ kṣepaṇikāśastrairvajrabāṇairdṛṣadvaraiḥ // BndP_3,22.12 //
yavamadhyairmuṣṭimadhyairvalalaiḥ khaṇḍalairapi /
kaṭāraiḥ koṇamadhyaiśca phaṇidantaiḥ paraḥśataiḥ // BndP_3,22.13 //
pāśāyudhaiḥ pāśatuṇḍaiḥ kākatuṇḍaiḥ sahasraśaḥ /
evamādibhiratyugrairāyudhairjīvahāribhiḥ // BndP_3,22.14 //
parikalpitahastāgrā varmitā daityakoṭayaḥ /
aśvārohā gajārohā gardabhārohiṇaḥ pare // BndP_3,22.15 //
uṣṭrārohā vṛkārohā śunakārohiṇaḥ pare /
kākādirohiṇo gṛdhrārohāḥ kaṅkādirohiṇaḥ // BndP_3,22.16 //
vyāghrādirohiṇaścānye pare siṃhādirohiṇaḥ /
śarabhārohiṇaścānye bheruṇḍārohiṇaḥ pare // BndP_3,22.17 //
sūkarārohiṇo vyālārūḍhāḥ pretādirohiṇaḥ /
evaṃ nānāvidhairvāhavāhino lalitāṃ prati // BndP_3,22.18 //
praceluḥ prabalakrodhasaṃmūrcchitanijāśayāḥ /
kuṭilaṃ sainyabharttāraṃ durmadaṃ nāma dānavam /
daśākṣauhiṇikāyuktaṃ prāhiṇollalitāṃ prati // BndP_3,22.19 //
didhakṣubhirivāśeṣaṃ viśvaṃ saha balotkaṭaiḥ /
bhaṭairyuktaḥ sa senānī lalitābhimukhe yayau // BndP_3,22.20 //
bhindanpaṭahasaṃrāvaiścaturdaśa jaganti saḥ /
aṭṭahāsānvitanvāno durmadastanmukho yayau // BndP_3,22.21 //
atha bhaṇḍāsurājñaptaḥ kuṭilākṣo mahābalaḥ /
śūnyakasya puradvāre pracīne samakalpayat /
rakṣaṇārthaṃ daśākṣau hiṇyupetaṃ tālajaṅghakam // BndP_3,22.22 //
avācīne puradvāre daśākṣauhiṇikāyutam /
nāmnā tālabhujaṃ daityaṃ rakṣaṇārthamakalpayat // BndP_3,22.23 //
pratīcīne puradvāre daśākṣauhiṇikāyutam /
tālagrīvaṃ nāma daityaṃ rakṣārthaṃ samakalpayat // BndP_3,22.24 //
uttare tu puradvāre tālaketuṃ mahā balam /
ādideśa sa rakṣārthaṃ daśākṣauhiṇikāyutam // BndP_3,22.25 //
purasya sālavalaye kapiśīrṣakaveśmasu /
maṇḍalākārato vastundaśākṣauhiṇimādiśat // BndP_3,22.26 //
evaṃ pañcāśatā kṛtvākṣauhiṇyā purarakṣaṇam /
śūnyakasya purasyaiva tadvṛttaṃ svāmine 'vadat // BndP_3,22.27 //
kuṭilākṣa uvāca
deva tvadājñayā dattaṃ sainyaṃ nagararakṣaṇe /
durmadaḥ preṣitaḥ pūrvaṃ duṣṭāṃ tāṃ lalitāṃ prati // BndP_3,22.28 //
asmatkiṅkara mātreṇa sunirāśā hi sābalā /
tathāpi rājñāmācāraḥ karttavyaṃ purarakṣaṇam // BndP_3,22.29 //
ityuktvā bhaṇḍadaityendraṃ kubilākṣo 'tigarvitaḥ /
svasainyaṃ sajjayāmāsa senāpatibhiranvitaḥ // BndP_3,22.30 //
dūtastu preṣitaḥ pūrvaṃ kuṭilākṣeṇa dānavaḥ /
sa dhvanandhvajinīyukto lalitāsainya māvṛṇot // BndP_3,22.31 //
kṛtvā kilakilārāvaṃ bhaṭāstatra sahasraśaḥ /
dodhūyamānairasibhirnipetuḥ śaktisainikaiḥ // BndP_3,22.32 //
tāśca śaktya uddaṇḍāḥ sphuritāṭṭahasasvanāḥ /
dedīpyamānaśastrābhāḥ samayudhyanta dānavaiḥ // BndP_3,22.33 //
śaktīnāṃ dānavānāṃ ca saṃśobhitajagattrayaḥ /
samavartata saṃgrāmo dhūligrāmatatāmbaraḥ // BndP_3,22.34 //
rathavaṃśeṣu mūrcchantyaḥ karikaṇṭhaiḥ prapañcitāḥ /
aśvaniḥśvāsavikṣiptā dhūlayaḥ ravaṃ prapedire // BndP_3,22.35 //
tamāpatantamālokya daśākṣauhiṇikāvṛtam /
saṃpatsarasvatī krodhādabhidudrāva saṃgare // BndP_3,22.36 //
sampatkarīsamānābhiḥ śaktibhiḥ samadhiṣṭhitāḥ /
aśvāśca dantino mattā vyamardandānatrīṃ camum // BndP_3,22.37 //
anyonyatumule yuddhe jāte kilikilārave /
dhūlīṣu dhūyamānāsu tāḍyamānāsu bheriṣu // BndP_3,22.38 //
itastataḥ pravavṛdhe raktasindhurmahīyasī /
śaktibhiḥ pātyamānānāṃ dānavānāṃ sahasraśaḥ // BndP_3,22.39 //
dhvajāni luṭhitānyāsanvilūnāni śilīmukhaiḥ /
visrastatattacchihnāni samaṃ chatrakadambakaiḥ // BndP_3,22.40 //
raktāruṇāyāṃ yuddhorvyāṃ patitaiśchatramaṇḍalaiḥ /
ālaṃbi tulanā saṃdhyāraktābhrahimarociṣā // BndP_3,22.41 //
jvālākapālaḥ kalpāgniriva cārupayonidhau /
daityasainyāni nivahāḥ śaktīnāṃ paryavārayan // BndP_3,22.42 //
śakticchandojjvalacchastradhārāniṣkṛttakandharāḥ /
dānavānāṃ raṇatale nipeturmuṇḍarāśayaḥ // BndP_3,22.43 //
daṣṭauṣṭhairbhrukuṭīkrūraiḥ krodhasaṃraktalocanaiḥ /
muṇḍairakhaṇḍamabhavatsaṃgrāmadharaṇītalam // BndP_3,22.44 //
evaṃ pravṛtte samaye jagaccakrabhayaṅkare /
śaktayo bhṛśasaṃkruddhā daityasenāmamardayan // BndP_3,22.45 //
itastataḥ śaktiśastraistāḍitā mūrcchitā iti /
vineśurdānavāstatra saṃpaddevībalāhatāḥ // BndP_3,22.46 //
atha bhagnaṃ samāśvāsya nijaṃ balamarindamaḥ /
uṣṭramāruhya sahasā durmado 'bhyadravaccamum // BndP_3,22.47 //
dīrghagrīvaḥ samunnaddhaḥ pṛṣṭhe niṣṭhuratodanaḥ /
adhiṣṭhito durmadena vāhanoṣṭraścacāla ha // BndP_3,22.48 //
tamuṣṭravāhanaṃ duṣṭamanvīyuḥ kruddhacetasaḥ /
dānāvanaśvasatsarvānbhītāñchaktiyuyutsayā // BndP_3,22.49 //
avākiraddiśo bhallairullasatphalaśālibhiḥ /
saṃpatkarīcamūcakraṃ vanaṃ vārbhirivāṃbudaḥ // BndP_3,22.50 //
tena duḥsahasattvena tāḍitā bahubhiḥ śaraiḥ /
staṃbhitevābhavatsenā saṃpatkaryāḥ kṣaṇaṃ raṇe // BndP_3,22.51 //
atha krodhāruṇaṃ cakṣurdadhānā saṃpadaṃbikā /
raṇakolāhalagajamārūḍhāyudhyatāmunā // BndP_3,22.52 //
ālolakaṅkaṇakvāṇaramaṇīyataraḥ karaḥ /
tasyāścākṛṣya kodaṇḍamaurvīmākarṇamāhave // BndP_3,22.53 //
laghuhastatayāpaśyannākṛṣṭanna ca mokṣaṇam /
dadṛśe ghanuṣaścakraṃ kevalaṃ śaradhāraṇe // BndP_3,22.54 //
āśvarkābarasaṃparkasphuṭapratiphalatphalāḥ /
śarāḥ sampatkarīcāpacyutāḥ samadahannarīn // BndP_3,22.55 //
durmadasyātha tasyāśca samabhūdyuddhamuddhatam /
abhūdanyonyasaṃghaṭṭādvisphuliṅgaśilīmukhaiḥ // BndP_3,22.56 //
prathamaṃ prasṛtairbāṇaiḥ sampaddevīsuradviṣoḥ /
andhakāraḥ samabhavattiraskurvannahaskaram // BndP_3,22.57 //
tadantare ca bāṇānāmatisaṃghaṭṭayonayaḥ /
viṣphuliṅgā vidadhire dadhire bhramacāturīm // BndP_3,22.58 //
tayādhirūḍhaḥ saṃśroṇyāraṇakolāhalaḥ karī /
parākramaṃ bahuvidhaṃ darśayāmāsa saṃgare // BndP_3,22.59 //
kareṇa katiciddaityānpādaghātena kāṃścana /
udagradantamusalaghātairanyāṃśca dānavān // BndP_3,22.60 //
vālakāṇḍahatairanyānphetkārairaparānripūn /
gātravyāmarddanairanyānnakhaghātaistathāparān // BndP_3,22.61 //
pṛthumānābhighātena kāṃściddaityanvyamardayat /
caturaṃ caritaṃ cakre saṃpaddevīmataṅgajaḥ // BndP_3,22.62 //
sudurmadaḥ krudhā rakto dṛḍhenaikena patriṇā /
saṃpatkarīmukuṭagaṃ maṇimekamapāharat // BndP_3,22.63 //
atha krodhāruṇadṛśā tayā muktaiḥ śilīmukhaiḥ /
vikṣato vakṣasi kṣipraṃ durmado jīvitaṃ jahau // BndP_3,22.64 //
tataḥ kilakilā rāvaṃ kṛtvā śakticamūvaraiḥ /
tatsainikavarāstvanye nihatā dānavottamāḥ // BndP_3,22.65 //
hatāvaśiṣṭā daityāstu śaktibāṇaiḥ khilīkṛtāḥ /
palāyitā raṇakṣoṇyāḥ śūnyakaṃ puramāśrayan // BndP_3,22.66 //
tadvṛttāntamathākarṇya saṃkruddho dānaveśvaraḥ // BndP_3,22.67 //
pracaṇḍena prabhāveṇa dīpyamāna ivātmani /
sa pasparśa niyuddhāya khaḍgamugravilocanaḥ /
kuṭilākṣaṃ nikaṭagaṃ babhāṣe pṛtanāpatim // BndP_3,22.68 //
kathaṃ sā duṣṭavanitā durmadaṃ balaśālinam /
nipātitavatī yuddhe kaṣṭa eva vidheḥ kramaḥ // BndP_3,22.69 //
na sureṣu na yakṣeṣu noragendreṣu yadbalam /
abhūtpratihataṃ so 'pi durmado 'balayā hataḥ // BndP_3,22.70 //
tāṃ duṣṭavanitāṃ jetumākraṣṭuṃ ca kacaṃ haṭhāt /
senāpatiṃ kuraṇḍākhyaṃ preṣayāhavadurmadam // BndP_3,22.71 //
eti saṃproṣitastena kuṭilākṣo mahāpalam /
kuraṇḍaṃ caṇḍadorddaṇḍamājuhāva prabhoḥ puraḥ // BndP_3,22.72 //
sa kuraṇḍaḥ samāgatya praṇāma svāmine 'diśat /
uvāca kuṭilākṣastaṃ gaccha sajjaya sainikān // BndP_3,22.73 //
māyāyāṃ caturo 'si tvaṃ citrayuddhaviśārada /
kūṭayuddhe ca nipuṇastāṃ striyaṃ parimardaya // BndP_3,22.74 //
iti svāmipurastena kuṭilākṣeṇa deśitaḥ /
nirjagāma purāttūrṇaṃ kuraṇḍaścaṇḍavikramaḥ // BndP_3,22.75 //
viṃśatyakṣauhiṇībhiśca samantātparivāritaḥ /
mardayansa mahīgolaṃ hastivājipadātibhiḥ /
durmadasyāgrajaścaṇḍaḥ kuraṇḍaḥ samaraṃ yayau // BndP_3,22.76 //
dūlībhistumulīkurvandigantaṃ dhīramānasaḥ /
śokaroṣagrahagrasto javanāśvagato yayau // BndP_3,22.77 //
śārṅgaṃ dhanuḥ samādāya ghoraṭaṅkāramutsvanam /
vavarṣa śaradhārabhiḥ saṃpatkaryā mahācamūm // BndP_3,22.78 //
pāpe madanujaṃ hatvā durmadaṃ yuddhadurmadam /
vṛthā vahasi vikrāntilavaleśaṃ mahāmadam // BndP_3,22.79 //
idānīṃ caiva bhavatīmetairnārācamaṇḍalaiḥ /
antakasya purīmatra prāpayiṣyāmi paśya mām // BndP_3,22.80 //
atihṛdyamatisvādu tvadvapurbilanirgatam /
apūrvamaṅganāraktaṃ pibantu raṇapūtanāḥ // BndP_3,22.81 //
mamānujavadhotthasya pratyavāyasya tatphalam /
adhunā bhokṣyase duṣṭe paśya me bhujayorbalam // BndP_3,22.82 //
iti saṃtarjayansaṃpatkarīṃ karivarasthitām /
sainyaṃ protsāhayāmāsa śaktisenāvimardane // BndP_3,22.83 //
atha tāṃ pṛtanāṃ caṇḍī kuraṇḍasya mahaujasaḥ /
vimardayitumudyuktā svasainyaṃ prodasīsahat // BndP_3,22.84 //
apurvāhavasaṃjātakautukātha jagāda tām /
aśvarūḍhā samāgatya sasnehārdramidaṃ vacaḥ // BndP_3,22.85 //
sakhi saṃpatkari prītyā mama vāṇī niśamyatam /
asya yuddhamidaṃ dehi mama kartuṃ guṇottaram // BndP_3,22.86 //
kṣaṇaṃ sahasva samare mayaivaiṣa niyotsyate /
yācitāsi sakhitvena nātra saṃśayamācara // BndP_3,22.87 //
iti tasyā vacaḥ śrutvā saṃpaddevyā śucismitā /
nivartayāmāsa camūṅkuruṇḍābhimukhotthitām // BndP_3,22.88 //
atha bālārkavarṇābhiḥ śaktibhiḥ samadhiṣṭhitāḥ /
taraṅgā iva sainyābdhesturaṅgā vātaraṃhasaḥ // BndP_3,22.89 //
kharaiḥ khurapuṭaiḥ kṣoṇīmullikhanto muhurmuhuḥ /
peturekapravāheṇa kuraṇḍasya camūmukhe // BndP_3,22.90 //
valgāvibhāgakṛtyeṣu saṃvartanavivartane /
ghatibhedeṣu cāreṣu pañcadhā khurapātane // BndP_3,22.91 //
protsāhane ca saṃjñābhiḥ karapādāgrayonibhiḥ /
caturābhisturaṅgasya hṛdayajñābhirāhave // BndP_3,22.92 //
aśvārūḍhāṃbikāsainyaśaktibhiḥ saha dānavāḥ /
protsāhitāḥ kuraṇḍena samayudhyanta durmadāḥ // BndP_3,22.93 //
evaṃ pravṛtte samare śaktīnāṃ ca suradviṣām /
aparājitanāmānaṃ hayamāruhya veginam /
abhyadravaddurācāramaśvārūḍhāḥ kuraṇḍakam // BndP_3,22.94 //
pracaladveṇisubhagā śaraccandrakalojjvalā /
saṃdhyānuraktaśītāṃśumaṇḍalīsuṃdarānanā // BndP_3,22.95 //
smayamāneva samare gṛhītamaṇikārmukā /
avākiraccharāsāraiḥ kuraṇḍaṃ turagānanā // BndP_3,22.96 //
turagārūḍhayotkṣiptāḥ samākrāmandigantarān /
diśo daśa vyānaśire rukmapuṅkhāḥ śilīmukhāḥ // BndP_3,22.97 //
durmadasyāgrajaḥ kruddhaḥ kuraṇḍaścaṇḍavikramaḥ /
viśikhaiḥ śārṅganiṣṭhyūtairaśvārūḍhā mavākirat // BndP_3,22.98 //
caṇḍaiḥ khurapuṭaiḥ sainyaṃ khaṇḍayannativegataḥ /
aśvārūḍhāturaṅgo 'pi mardayāmāsa dānavān // BndP_3,22.99 //
tasyā heṣāravāddūramutpātāṃbudhiniḥsvanaḥ /
amūrcchayannanekāni tasyānītāni vairiṇaḥ // BndP_3,22.100 //
itastataḥ pracalitairdaityacakre hayāsanā /
nijaṃ pāśāyudhaṃ divyaṃ mumoca jvalitākṛti // BndP_3,22.101 //
tasmātpāśātkoṭiśo 'nye pāśā bhujagabhīṣaṇāḥ /
samastamapi tatsainyaṃ baddhvābaddhvā vyamūrchayan // BndP_3,22.102 //
tha sainikabandhena kruddhaḥ sa ca kuraṇḍakaḥ /
sareṇaikena ciccheda tasyā maṇidhanurguṇam // BndP_3,22.103 //
chinnamaurvi dhanustyaktvā bhṛśaṅkruddhā hayāsanā /
aṅkuśaṃ pātayāmāsa tasya vakṣasi durmateḥ // BndP_3,22.104 //
tenāṅkuśena jvalatā pītajīvitaśoṇitaḥ /
kuraṇḍo nyapatadbhūmau vajrarugṇa iva drumaḥ // BndP_3,22.105 //
tadaṅkuśaviniṣṭhyūtāḥ putanāḥ kāścidudbhaṭāḥ /
tatsainyaṃ pāśaniṣyandaṃ bhakṣayitvā kṣayaṃ gatāḥ // BndP_3,22.106 //
itthaṃ kuruṇḍe nihate viṃśatyakṣauhiṇīpatau /
hatāvaśiṣṭāste daityāḥ prapalāyanta vai drutam // BndP_3,22.107 //
kuraṇḍaṃ sānujaṃ yuddhe śaktisainyairnipātitam /
śrutvā śūnyakanātho 'pi niśaśvāsa bhujaṅgavat // BndP_3,22.108 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne durmadakuraṇḍavadho nāma dvāviṃśo 'dhyāyaḥ
athāśvarūḍhayā kṣipte kuraṇḍe bhaṇḍadānavaḥ /
kuṭilākṣamidaṃ proce punareva yuyutsayā // BndP_3,23.1 //
svapne 'pi yanna saṃbhāvyaṃ yanna śrutamitaḥ purā /
yacca no śaṅkitaṃ citte tadetatkaṣṭamāgatam // BndP_3,23.2 //
kuraṇḍadurmadau sattvaśālinau bhrātarau hitau /
duṣṭadāsyāḥ prabhāvo 'yaṃ māyāvinyā mahattaraḥ // BndP_3,23.3 //
itaḥ paraṃ karaṅkādīnpañcasenādhināyakān /
śatamakṣauhiṇīnāṃ ca prasthāpaya raṇāṅgaṇe // BndP_3,23.4 //
te yuddhadurmadāḥ śūrāḥ saṃgrāmeṣu tanutyajaḥ /
sarvathaiva vijeṣyante durvidagdhavilāsinīm // BndP_3,23.5 //
iti bhaṇḍavacaḥ śrutvā bhṛśaṃ catvarayānvitaḥ /
kuṭilākṣaḥ karaṅkādīnājuhāva camūpatīn // BndP_3,23.6 //
te svāminaṃ namaskṛtya kuṭilākṣeṇa deśitāḥ /
agnau praviṣṇava iva krodhāndhā niryayuḥ purāt // BndP_3,23.7 //
teṣāṃ prayāṇaniḥsāṇaraṇitaṃ bhṛśaduḥsaham /
ākarṇya diggajāstūrṇaṃ śīrṇakarṇā jughūrṇire // BndP_3,23.8 //
śatamakṣauhiṇīnāṃ ca prācalatketumālakam /
uttaraṅgaturaṅgādi babhau mattamataṅgajam // BndP_3,23.9 //
hreṣamāṇahayākīrṇaṃ krandadbhaṭakulodbhavam /
bṛṃhamāṇagajaṃ garjadrathayakraṃ cacāla tat // BndP_3,23.10 //
cakranemihatakṣoṇīreṇukṣapitarociṣā /
babhūve tuhināsāracchanneneva vivasvatā // BndP_3,23.11 //
dhūlīmayamivāśeṣamabhavadviśvamaṇḍalam /
kvacicchabdamayaṃ caiva niḥsāṇakaṭhinasvanaiḥ // BndP_3,23.12 //
udbhūtairdhūlikājālairākrāntā daityasainikāḥ /
iyattayātaḥ senāyāḥ saṃkhyāpi paribhāvitā // BndP_3,23.13 //
dhvajā bahuvidhākārā mīnavyālādicitritāḥ /
pracelurdhūlikājāle matsyā iva mahodadhau // BndP_3,23.14 //
tānāpatata ālokya lalitāsainikaṃ prati /
vitresuramarāḥ sarve śaktīnāṃ bhaṅgaśaṅkayā // BndP_3,23.15 //
te karaṅkamukhāḥ pañca senāpataya uddhatāḥ /
sarpiṇīṃ nāma samare māyāṃ cakrurmahīyasīm // BndP_3,23.16 //
taiḥ samutpatitā duṣṭā sarpiṇī ramaśāṃbarī /
dhūmravarṇā ca dhūmroṣṭhī dhūmravarmapayodharā // BndP_3,23.17 //
mahodadhirivātyantaṃ gaṃbhīrakuharodarī /
puraścacāla śaktīnāntrāsayantī mano raṇe // BndP_3,23.18 //
kadrūrivāparā duṣṭā bahusarpavibhūṣaṇā /
sarpāṇāmudbhavasthānaṃ māyāmayaśarīriṇām // BndP_3,23.19 //
senāpatīnāṃ nāsīre vellayantīmahītale /
vellitaṃ bahudhā cakre ghorārāvavirāviṇī // BndP_3,23.20 //
tathaiva māyayā pūrvaṃ te 'suredrā vyajījayan /
karaṅkādyā durātmānaḥ pañcapañcattvakāmukāḥ // BndP_3,23.21 //
atha pravavṛte yuddhaṃ śaktīnāmamaradruhām /
anyonyavīrabhāṣābhiḥ protsāhitaghanakrudhām // BndP_3,23.22 //
atyantasaṃkulatayā na vijñātaparasparāḥ /
śaktayo dānavaścaiva prajahuḥ śastrapāṇayaḥ // BndP_3,23.23 //
anyonyaśastrasaṃghaṭṭasamutthitahutāśane /
pravṛttaviśikhasrotaḥpracchannaharidantare // BndP_3,23.24 //
bahuraktanadīpūrahriyamāṇamataṅgaje /
māṃsakardamanirmagnaniṣpandarathamaṇḍale // BndP_3,23.25 //
vikīrṇakeśaśaivālavilasadraktanirjhare /
atiniṣṭhuravidhvaṃsi siṃhanādabhayaṅkare // BndP_3,23.26 //
rajo 'ndhakāratu mule rākṣasītṛptidāyini /
śastrīśaraṇivicchinnadaityakaṇṭhotthitāsṛji // BndP_3,23.27 //
pravṛtte ghorasaṃgrāme śaktīnāṃ ca suradviṣām /
athasvabalamādāya pañcabhiḥ preritā satī /
sarpiṇī bahudhā sarpānvisasarja śarīrataḥ // BndP_3,23.28 //
takṣakarkeṭakasamā vāsukipramukhatviṣaḥ /
nānāvidhavapurvarṇā nānādṛṣṭibhayaṅkarāḥ // BndP_3,23.29 //
nānāvidhaviṣajvālānirdagdhabhuvanatrayāḥ /
dāradaṃ vatsanābhaṃ ca kālakūṭamathāparam // BndP_3,23.30 //
saurāṣṭraṃ ca viṣaṃ ghoraṃ brahmaputramathāparam /
pratipannaṃ śauklikeyamanyānyapi viṣāṇi ca // BndP_3,23.31 //
vyālaiḥ svakīyavadanairvilolarasanādvayaiḥ /
vikirantaḥ śaktisainye visamruḥ sarpiṇītanoḥ // BndP_3,23.32 //
dhūmravarṇā dvivadanā sarpā atibhayaṅkarāḥ /
sarpiṇyā nayanadvandvā dutthitāḥ krodhadīpitāḥ // BndP_3,23.33 //
pītavarṇāstriphaṇakā daṃṣṭrābhirvikaṭānanāḥ /
sarpiṇyāḥ karṇakuharādutthitāḥ sarpakoṭayaḥ // BndP_3,23.34 //
agrepucche ca vadanaṃ dhārayantaḥ phaṇānvitam /
āsyādā nīlavapuṣaḥ sarpiṇyāḥ phaṇino 'bhavan // BndP_3,23.35 //
anyaiśca balavarṇāśca caturvaktrāścatuṣpadāḥ /
nāsikāvivarāttasyā udgatā ugrarociṣaḥ // BndP_3,23.36 //
laṃbamānamahācarmāvṛttasthūlapayodharāt /
nābhikuṇḍācca bahavo raktavarṇā bhayānakāḥ // BndP_3,23.37 //
halāhalaṃ vahantaśca protthitāḥ pannagādhipāḥ /
vidaśantaḥ śaktisenāṃ dahanto viṣavahnibhiḥ // BndP_3,23.38 //
badhnanto bhogapāśaiśca nighnantaḥ phaṇamaṇḍalaiḥ /
atyantamākulāṃ cakrurlaliteśīcamūmamī // BndP_3,23.39 //
khaṇḍyamānā api muhuḥ śaktīnāṃ śastrakoṭibhiḥ // BndP_3,23.40 //
uparyupari vardhante sapiṇḍapravisarpiṇaḥ /
naśyanti bahavaḥ sarpā jāyante cāpare punaḥ // BndP_3,23.41 //
ekasya nāśasamaye bahavo 'nye samutthitāḥ /
mūlabhūtā yato duṣṭā sarpiṇī na vinaśyati // BndP_3,23.42 //
atastatkṛtasarpāṇāṃ nāśe sarpāntarodbhavaḥ /
tataścaśaktisainyānāṃ śarīrāṇi viṣānalaiḥ // BndP_3,23.43 //
dahyamānāni duḥkhena viplutānyabhavanraṇe /
kiṅkartavyavimūḍheṣu śakticakreṣu bhogibhiḥ // BndP_3,23.44 //
parākramaṃ bahuvidhaṃ cakruste pañca dānavāḥ /
karīndrī gardabhaśatairyuktaṃ syandanamāsthitaḥ // BndP_3,23.45 //
cakreṇa tīkṣṇadhāreṇa śaktisenāmamardayat /
vajradantābhidhaścānyo bhaṇḍadaityacamūpatiḥ // BndP_3,23.46 //
vajrabāṇābhighātena hoṣṭrato hi raṇaṃ vyadhāt /
atha vajramukhaścaiva cakrivantaṃ mahattaram // BndP_3,23.47 //
āruhya kuntadhārābhiḥ śakticakramamardayat /
vajradantābhidhāno 'nyaścamūnāmadhipo balī // BndP_3,23.48 //
gṛdhrayugmarathārūḍhaḥ prajahāra śilīmukhaiḥ /
taiḥ senāpatibhirduṣṭaiḥ protsāhitamathāhave // BndP_3,23.49 //
śatamakṣauhiṇīnāṃ ca nipapātaikahelayā /
sarpiṇī ca durācārā bahumāyāparigrahā // BndP_3,23.50 //
kṣaṇekṣaṇe koṭisaṃkhyānvisasarja phaṇādharān /
tathā vikalitaṃ sainyamavalokya ruṣākulā // BndP_3,23.51 //
nakulī garuḍārūḍhā sā papāta raṇājire /
prataptakanakaprakhyā lalitātālusambhavā // BndP_3,23.52 //
samastavāṅmayākārā dantairvajramayairyutā /
sarpiṇyabhimukhaṃ tatra visasarja nijaṃ balam // BndP_3,23.53 //
tayādhiṣṭhitatuṅgāṃsaḥ pakṣavikṣiptabhūdharaḥ /
garuḍaḥ prācaladyuddhe sumeruriva jaṅgamaḥ // BndP_3,23.54 //
sarpiṇīmāyayā jātānsarpāndṛṣṭvā bhayānakān /
krodharaktekṣaṇaṃ vyāttaṃ nakulī vidadhe mukham // BndP_3,23.55 //
atha śrīnakulīdevyā dvātriṃśaddantakoṭayaḥ /
dvātriṃśatkoṭayo jātā nakulāḥ kanakaprabhāḥ // BndP_3,23.56 //
itastataḥ khaṇḍayantaḥ sarpiṇīsarpamaṇḍalam /
nijadaṃṣṭrāvimardena nāśayantaśca tadviṣam /
vyabhramansamare ghore viṣaghnāḥ svarṇababhravaḥ // BndP_3,23.57 //
utkarṇāḥ krodha samparkāddhūnitāśeṣalomakāḥ /
utphullā nakulā vyāttavadanā vyadaśannahīn // BndP_3,23.58 //
ekaikamāyāsarpasya babhrurekaika udgataḥ /
tīkṣṇadantanipātena khaṇḍayāmāsa vigraham // BndP_3,23.59 //
bhogibhogasṛtai raktaiḥ sṛkkiṇī śoṇatāṃ gate /
lihanto nakulā jihvāpallavaiḥ pupluvurmṛdhe // BndP_3,23.60 //
nakulairdaśyamānānāmatyantacaṭulaṃ vapuḥ /
muhuḥ kuṇḍalitairbhogaiḥ pannagānāṃ vyaceṣṭata // BndP_3,23.61 //
nakulāvalidaṣṭānāṃ naṣṭāsūnāṃ phaṇābhṛtām /
phaṇābharasamutkīrṇā maṇayo vyarucanraṇe // BndP_3,23.62 //
nakulāghātasaṃśīrṇaphaṇācakrairvinirgataiḥ /
phaṇayastanmahādrohavahvijvālā ivābabhuḥ // BndP_3,23.63 //
evaṃprakārato babhrumaṇḍalairavakhaṇḍite /
māyāmaye sarpajāle sarpiṇī kopamādadhe // BndP_3,23.64 //
tayā saha mahadyuddhaṃ kṛtvā sā nakuleśvarī /
gāruḍāstramatikrūraṃ samādhatta śilīmukhe // BndP_3,23.65 //
tadgāruḍāstramuddāmajvālādīpitadiṅmukham /
praviśya sarpiṇīdehaṃ sarpamāyāṃ vyaśoṣayat // BndP_3,23.66 //
māyāśaktorvināśena sarpiṇī vilayaṃ gatā /
krodhaṃ ca tadvināśena prāptāḥ pañca camūvarāḥ // BndP_3,23.67 //
yadbalena surānsarvānsenānyaste 'vamenire /
sā sarpiṇī kathāśeṣaṃ nītā nakulavīryataḥ // BndP_3,23.68 //
ataḥsvabalanāśena bhṛśaṃ kruddhāścamūcarāḥ /
ekodyamena śastraughairnakulīṃ tāmavākiran // BndP_3,23.69 //
ekaiva sā tārkṣyarathā pañcabhiḥ pṛtaneśvarī /
laghuhastatayā yuddhe cakre vai śastravarṣiṇī // BndP_3,23.70 //
paṭṭiśairmusalaiścaiva bhindipālaiḥ sahasraśaḥ /
vajrasāramayairdantairvyadaśanmarma sīmasu // BndP_3,23.71 //
tato hāhārutaṃ ghoraṃ kurvāṇā daityakiṅkarāḥ /
udagradaṃśanakulairnakulairākulīkṛtāḥ // BndP_3,23.72 //
utpatya gaganātkecidghoracītkāra kāriṇaḥ /
deśantastaddviṣāṃ sainya sakulāḥ prajvalakrudhaḥ // BndP_3,23.73 //
karṇeṣu daṣṭvā nāsāyāmanye daṣṭāḥ śirastaṭe /
pṛṣṭhato pyadaśankecidā gatya vyākṛtakriyāḥ // BndP_3,23.74 //
vikalāśchinnavarmāṇo bhayavisrastaśastrikāḥ /
nakulairabhibhūtāste nyapatannamaradruhaḥ // BndP_3,23.75 //
kecitpraviśyanakulā vyāttānyāsyāni vairiṇām /
bhogibhogāni vākṛṣya vyadaśanrasanātalam // BndP_3,23.76 //
anye karṇeṣu nakulāḥ prāviśandevavairiṇām /
sūkṣmarūpā viśantisma nānārandhrāṇi babhravaḥ // BndP_3,23.77 //
iti tairabhibhūtāni nakulairavalokayan /
nijasainyāni dīnāni karaṅkaḥ kopamāsthitaḥ // BndP_3,23.78 //
anye 'pi ca camūnāthā laghuhastā mahābalāḥ // BndP_3,23.79 //
pratibabhru śarastomānvavṛṣurvāridā iva /
daityasainyapatiprauḍha kodaḍotthāḥ śilīmukhāḥ /
babhrūṇāṃ dantakoṭīṣu kaṭhoraghaṭṭanaṃ vyadhuḥ // BndP_3,23.80 //
camūpatiśakhyūhairāhatebhyaḥ paraḥśataiḥ /
babhrūṇāṃ vajradatebhyo niścakrāma hutāśanaḥ /
pañcāpi te camūnāthavisṛṣṭairekahelayā // BndP_3,23.81 //
sphuratphalaiḥ śarakulairbabhrusenāṃ vyamardayat /
itastataścamūnāthavikṣiptaśarakoṭibhiḥ /
viśīrṇagātrā nakulā nakulīṃ paryavārayan // BndP_3,23.82 //
atha sā nakulī vāṇī vāṅmayasyaikanāyikā /
nakulānāṃ parāvṛttyā mahāntaṃ roṣamāśritā // BndP_3,23.83 //
akṣīṇanakulaṃ nāma mahāstraṃ sarvatomukham /
vahnijvālāparītāgraṃ saṃdadhe śārṅgadhanvani // BndP_3,23.84 //
tadastrato viniṣṭhyūtā nakulāḥ koṭisaṃkhyākāḥ /
vajrāṅgā vajralomāno vajradaṃṣṭrā mahājavā // BndP_3,23.85 //
vajrasārāśca nibiḍā vajrajāla bhayaṅkarā /
vajrākārairnaśaistūrṇa dārayanto mahītalam // BndP_3,23.86 //
vajraratnaprakāśena locanenāpi śobhitāḥ /
vajrasaṃpātasadṛśā nāsācītkāra kāriṇaḥ // BndP_3,23.87 //
mardayanti surārātisainyaṃ daśanakoṭibhiḥ /
parākramaṃ bahuvidhaṃ tenire te nirenasaḥ // BndP_3,23.88 //
evaṃ nakulakoṭībhir vajraghorairmahābalaiḥ /
vinaṣṭāḥ pratyavayavaṃ vineśurdānavādhamāḥ // BndP_3,23.89 //
evaṃ vajramayairbabhumaṇḍalaiḥ śaṇḍite bale // BndP_3,23.90 //
śatākṣauhiṇike saṃkhye te svamātrāvaśeṣitāḥ /
atitrāsena roṣeṇa gṛhītāśca camūvarāḥ /
saṃgrāmamadhikaṃ tenuḥ samākṛṣṭaśarāsanāḥ // BndP_3,23.91 //
taiḥ samaṃ bahudhā yuddhaṃ tanvānā nakuleśvarī /
paṭṭiśena karaṅkasya ciccheda kaṭhinaṃ śiraḥ // BndP_3,23.92 //
kākavāśitasukhyānāṃ caturṇāmapi vairiṇām /
utpatyotpatya tārkṣyeṇa vyalunādasinā śiraḥ // BndP_3,23.93 //
tādṛśaṃ lāghavaṃ dṛṣṭvā nakulyā śyāmalāṃbikā // BndP_3,23.94 //
bahu mene mahāsattvāṃ duṣṭāsuravināśinīm /
nijāṅgadevatattvaṃ ca tasyai śyāmāṃbikā dadau // BndP_3,23.95 //
lokottare guṇe dṛṣṭe kasya na prītisaṃbhavaḥ /
hataśiṣṭā bhītabhītā nakulīśaraṇaṃ gatāḥ // BndP_3,23.96 //
sāpi tānvīkṣya kṛpayā mā bhaiṣṭeti vihasya ca /
bhavadrājñe raṇodantamaśeṣaṃ ca nibodhata // BndP_3,23.97 //
tayaivaṃ preṣitāḥ śīghraṃ tadālokya raṇakṣitim /
muditāste punarbhītyā śūnyakāyāṃ palāyitāḥ // BndP_3,23.98 //
tadudantaṃ tataḥ śrutvā bhaṇḍaścaṇḍo ruṣābhavat // BndP_3,23.99 //
iti brahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge lalitopākhyāne karaṅkādipañcasenāpativadho nāma trayoviṃśo 'dhyāyaḥ
hateṣu teṣu roṣāndho niśvasañchūnyakeśvaraḥ /
kujalāśamiti proce yuyutsāvyākulāśayaḥ // BndP_3,24.1 //
bhadra senāpate 'smākamabhadraṃ samupāgatam /
karaṅkādyaścamūnāthāḥ kandaladbhujavikramāḥ // BndP_3,24.2 //
sarpiṇīmāyayā sarvagīrvāṇamadabhañjanāḥ /
pāpīyasyā tayā gūḍhamāyayā vinipātitāḥ // BndP_3,24.3 //
balāhakaprabhṛtayaḥ sapta ye sainikādhipāḥ /
tānudagrabhujāsattvānprāhiṇu pradhanaṃ prati // BndP_3,24.4 //
triśataṃ cākṣauhiṇīnāṃ prasthāpaya sahaiva taiḥ /
te mardayitvā lalitāsainyaṃ māyāparāyaṇāḥ // BndP_3,24.5 //
aye vijayamāhārya saṃprāpsyanti mamāntikam /
kīkasagarbhasaṃjātāste pracaṇḍaparākramāḥ // BndP_3,24.6 //
balāhakamukhāḥ sapta bhrātaro jayinaḥ sadā /
teṣāmavaśyaṃ vijayo bhaviṣyati raṇāṅgaṇe // BndP_3,24.7 //
iti bhaṇḍāsureṇoktaḥ kuṭilākṣaḥ samāhvayat /
balāhakamukhānsapta senānāthānmadotkaṭān // BndP_3,24.8 //
balāhakaḥ prathamatastasmā tsūcīmukho 'paraḥ /
anyaḥ phālamukhaścaiva vikarṇo vikaṭānanaḥ // BndP_3,24.9 //
karālāyuḥ karaṭakaḥ saptaite vīryaśālinaḥ /
bhaṇḍāsuraṃ namaskṛtya yuddhakautūhalolvaṇāḥ // BndP_3,24.10 //
kīkasāsūnavaḥ sarve bhrātaro 'nyonyamāvṛtāḥ /
anyonyasusahāyāśca nirjagamurnagarāntarāt // BndP_3,24.11 //
triśātākṣauhiṇīsenāsenānyo 'nvagamaṃstadā /
ullikhanti ketujālairaṃbare ghanamaṇḍalam // BndP_3,24.12 //
ghorasaṃgrāmiṇīpādā ghātairmarditabhūtalā /
pibanti dhūlikājālairaśeṣānapi sāgarān // BndP_3,24.13 //
bherīniḥ sāṇataṃpoṭṭapaṇavānakanisvanaiḥ /
nabhoguṇamayaṃ viśvamādadhānāḥ padepade // BndP_3,24.14 //
triśatākṣauhiṇīsenāṃ tāṃ gṛhītvā madeddhatāḥ /
praveṣṭumiva viśvasminkaikaseyāḥ pratasthire // BndP_3,24.15 //
dhṛtaroṣāruṇāḥ sūryamaṇḍalo ddīptakaṅkaṭāḥ /
uddīptaśastrabharaṇāścelurddīptordhvakeśinaḥ // BndP_3,24.16 //
sapta lokānpramathituṃ proṣitāḥ pūrvamuddhatāḥ /
bhaṇḍāsureṇa mahatā jagadvijayakāriṇā // BndP_3,24.17 //
saptalokavimardena tena dṛṣṭvā mahābalāḥ /
proṣitā lalitāsainyaṃ jetukāmena durdhiyā // BndP_3,24.18 //
te patanto raṇatalamuccalacchatrapāṇayaḥ /
śaktisenāmabhimukhaṃ sakrodhamabhidudruvuḥ // BndP_3,24.19 //
muhuḥ kilakilārābairghoṣayanto diśo daśa /
devyāstu sainikaṃ yatra tatra te jagamuruddhatāḥ // BndP_3,24.20 //
sainyaṃ ca lalitādevyāḥ sannaddhaṃ śāstrabhīṣaṇam /
abhyamitrīṇamabhavadbaddhabhrukuṭiniṣṭhuram // BndP_3,24.21 //
pāśinyo musalinyaśca cakriṇyaścāparā mune /
mudgariṇyaḥ paṭṭiśinyaḥ kodaṇḍinyastathāparāḥ // BndP_3,24.22 //
anekāḥśaktayastīvrā lalitāsainyasaṃgatāḥ /
pibantya iva daityābdhiṃ sānnipetuḥ sahasraśaḥ // BndP_3,24.23 //
āyātāyāta he duṣṭāḥ pāpinyo vanitādhamāḥ /
māyāparigrahairdūraṃ mohayantyo jaḍāśayān // BndP_3,24.24 //
neṣyāmo bhavatīradya pretanāthaniketanam /
śvasadbhujagasaṃkāśairbāṇaira tyantabhīṣaṇaiḥ /
iti śaktīrbhartsayanto dānavāścakrurāhavam // BndP_3,24.25 //
kācicciccheda daityendraṃ kaṇṭhe paṭṭiśapātanāt /
tadgalodgalito raktapūra ūrdhvamukho 'bhavat // BndP_3,24.26 //
tatra lagnā bahutarā gṛdhrā maṇḍalatāṃ gatāḥ /
taireva pretanāthasya cchatracchavirudañcitā // BndP_3,24.27 //
kācicchaktiḥ murārātiṃ muktaśaktyāyudhaṃ raṇe /
lūnatacchaktinaikena bāṇena vyalunīta ca // BndP_3,24.28 //
ekā tu gajamārūḍhā kasyaciddaityadurmateḥ /
uraḥsthale svakariṇā vaprāghātamaśikṣayat // BndP_3,24.29 //
kācitpratibhaṭārūḍhaṃ dantinaṃ kuṃbhasīmani /
khaḍgena sahasā hatvā gajasya svapriyaṃ vyadhāt // BndP_3,24.30 //
karamuktena cakreṇa kasyaciddevavairiṇaḥ /
dhanurdaṇḍaṃ dvidhā kṛtvā svabhruvoḥ pratimāṃ tanet // BndP_3,24.31 //
śaktiranyā śaraiḥ śātaiḥ śātayitvā virodhinaḥ /
kṛpāṇapadmā romālyāṃ svakīyāyāṃ mudaṃ vyadhāt // BndP_3,24.32 //
kācinmudgarapātena cūrṇayitvā virodhinaḥ /
rathyakranitaṃbasya svasya tenātanonmudam // BndP_3,24.33 //
rathakūbaramugreṇa kasyaciddānavaprabhoḥ /
khaḍgena chindatī svasya priyamuvyāstatāna ha // BndP_3,24.34 //
abhyantaraṃ śaktisenā daityānāṃ praviveśa ha /
praviveśa ca daityānāṃ senā śaktibalāntaram // BndP_3,24.35 //
nīrakṣīravadatyantāśleṣaṃ śaktisuradviṣām /
saṃkulākāratāṃ prāpto yuddhakāle 'bhavattadā // BndP_3,24.36 //
śaktīnāṃ khaḍgapātena lūnaśuṇḍāradadvayāḥ /
daityānāṃ kariṇo mattā mahākroḍā ivābhavan // BndP_3,24.37 //
evaṃ pravṛtte samare vīrāṇāṃ ca bhayaṅkare /
aśakye smartumapyantaṃ kātaratvavatāṃ nṛṇām /
bhīṣaṇānāṃ bhīṣaṇe ca śastravyāpāradurgame // BndP_3,24.38 //
balāhako mahāgṛdhraṃ vajratīkṣṇamukhādikam /
kāladaṇḍopamaṃ jaṅghākāṇḍe caṇḍaparākramam // BndP_3,24.39 //
saṃhāraguptanāmānaṃ pūrvamagre samutthitam /
dhūmavaddhūsarākāraṃ pakṣakṣepabhayaṅkaram // BndP_3,24.40 //
āruhya vividhaṃyuddhaṃ kṛtavānyuddhadurmadaḥ /
pakṣau vitatya krośārdhaṃ sa sthito bhīmaniḥsvanaiḥ /
aṅgārakuṇḍavaccañcuṃ vidāryābhakṣayaccamūm // BndP_3,24.41 //
saṃhāraguptaṃ sa mahāgṛdhraḥ krūravilocanaḥ /
balāhakamuvāhoccairākṛṣṭadhanuṣaṃ raṇe // BndP_3,24.42 //
balāhako vapurdhunvangṛdhrapṛṣṭhakṛtasthitiḥ /
sapakṣakūṭaśailastho balāhaka ivābhavat // BndP_3,24.43 //
sūcīmukhaśca daityendraḥ sūcīniṣṭhurapakṣatim /
kākavāhanamāruhya kaṭhinaṃ samaraṃ vyadhāt // BndP_3,24.44 //
mattaḥ parvataśṛṅgābhaścañcūdaṇḍaṃ samudvahan /
kāladaṇḍapramāṇena jaṅghākāṇḍena bhīṣaṇaḥ // BndP_3,24.45 //
puṣkalāvartakasamā jaṃbālasadṛśadyatiḥ /
krośamātrāyatau pakṣāvubhāvapi samudvahan // BndP_3,24.46 //
sūcīmukhādhiṣṭhito 'sau karaṭaḥ kaṭuvāsitaḥ /
mardayañcañcughātena śaktīnāṃ maṇḍalaṃ mahat // BndP_3,24.47 //
atho phalamukhaḥ phālaṃ gṛhītvā nijamāyudham /
kaṅkamāruhya samare cakāśe girisannibham // BndP_3,24.48 //
vikarṇākhyaśca daityendraścamūbhartā mahābalaḥ /
bheruṇḍapatanārūḍhaḥ pracaṇḍayuddhamātanot // BndP_3,24.49 //
vikaṭānananāmānaṃ vilasatpaṭṭiśāyudham /
uvāha samare caṇḍaḥ kukkuṭo 'tibhayaṅkaraḥ // BndP_3,24.50 //
garjankaṇṭhastharomāṇi harṣayañjvaladīkṣaṇaḥ /
paśyanpuraḥ śaktisainyaṃ cacāla caraṇāyudhaḥ // BndP_3,24.51 //
karālākṣaśca bhūbhartā ṣaṣṭho 'tyantagariṣṭhadaḥ /
vajraniṣṭhuraghoṣaśca prācalatpretavāhanaḥ // BndP_3,24.52 //
śmaśānamantraśūreṇatena saṃsādhitaḥ purā /
preto bhūtasamāviṣṭastamuvāha raṇājire // BndP_3,24.53 //
avāṅmukho dīrghabāhuḥ prasāritapadadvayaḥ /
proto vāhanatāṃ prāptaḥkarālākṣamathāvahat // BndP_3,24.54 //
anyaḥ karaṭako nāma daityasenāśikhāmaṇiḥ /
sardayāmāsa śaktīnāṃ sainyaṃ vetālavāhanaḥ // BndP_3,24.55 //
yojanāyatamūrtiḥ sanvetālaḥ krūralocanaḥ /
śmaśānabhūmau vetālo mantreṇānena sādhitaḥ // BndP_3,24.56 //
mardayāmāsa pṛtanāṃ śaktīnāṃ tena deśitaḥ /
tasya vetālavaryasya vartamānoṃsasīmani /
bahudhāyudhyata tadā śaktibhiḥ saha dānavaḥ // BndP_3,24.57 //
evamete khalātmānaḥ sapta saptārṇavopamāḥ /
śaktīnāṃ sainikaṃ tatra vyākulīcakruruddhatāḥ // BndP_3,24.58 //
te sapta pūrvaṃ tapasā savitāramatoṣayan /
tena datto varasteṣāṃ tapastuṣṭena bhāsvatā // BndP_3,24.59 //
kaikaseyā mahābhāgā bhavatāṃ tapasādhunā /
parituṣṭo 'smi bhadraṃ vo bhavanto vṛṇatāṃ varam // BndP_3,24.60 //
ityukte dinanāthena kaikaseyāstapaḥ kṛśāḥ /
prārthayāmāsuratyarthaṃ durdāntaṃ varamīdṛśam // BndP_3,24.61 //
raṇeṣu sannidhātavyamasmākaṃ netrakukṣiṣu /
bhavatā ghoratejobhirdahatā pratirodhinaḥ // BndP_3,24.62 //
tvayā yadā sannihitaṃ tapanāsmākamakṣiṣu /
tadākṣiviṣayaḥ sarvo niśceṣṭo bhavatātprabho // BndP_3,24.63 //
tvatsānnidhyasamiddhena netreṇāsmākamīkṣitāḥ /
stabdhaśastrā bhaviṣyanti pratirodhakasainikāḥ // BndP_3,24.64 //
tataḥ stabdheṣu śastreṣu vīkṣaṇādeva naḥ prabho /
niśceṣṭā ripavo 'smābhirhantavyāḥ sukaratvataḥ // BndP_3,24.65 //
iti pūrvaṃ varaḥ prāptaḥ kaikaseyaurdivākarāt /
varadānena te tatra yuddhe cerurmadhoddhatāḥ // BndP_3,24.66 //
atha sūryasamāviṣṭanetraistestu nirīkṣitāḥ /
śaktayaḥ stabdhaśastraughā viphalotsā hatāṃ gatāḥ // BndP_3,24.67 //
kīkasātanayaistaistu saptabhiḥ sattvaśālibhiḥ /
viṣṭaṃbhitāstraśastrāṇāṃ śaktīnāṃ nodyamo 'bhavat // BndP_3,24.68 //
udyame kriyabhāṇe 'pi śastrastambhena bhūyasā /
abhibhūtāḥ saniśvāsaṃ śaktayo joṣamāsata // BndP_3,24.69 //
atha te vāsaraṃ prāpya nānāpraharaṇodyatāḥ /
vyamardayañchaktisainyaṃ daityāḥ svasvāmideśitāḥ // BndP_3,24.70 //
śaktayastāstu sainyena nirvyāpārā nirāyudhāḥ /
akṣubhyanta śaraisteṣāṃ vajrakaṅkaṭabhodibhiḥ // BndP_3,24.71 //
śaktayo daityaśastraudhairviddhagātrāḥ sṛtāmṛjaḥ /
supallavā raṇe rejuḥ kaṅkolalatikā iva // BndP_3,24.72 //
hāhākāraṃ vitanvatyaḥ prapannā laliteśvarīm /
cukruśuḥ śaktayaḥ sarvāstaiḥ staṃbhitanijāyudhāḥ // BndP_3,24.73 //
atha devyājñayā daṇḍanāthā pratyaṅgarakṣiṇī /
tiraskaraṇikā devī samuttasthau raṇājire // BndP_3,24.74 //
tamoliptāhvayaṃ nāma vimānaṃ sarvatomukham /
mahāmāyā samāruhya śaktīnāmabhayaṃ vyadhāt // BndP_3,24.75 //
tamālaśyāmalākārā śyāmakañcukadhāriṇī /
śyāmacchāye tamolipte śyāmayuktaturaṅgame // BndP_3,24.76 //
vāsantī mohanābhikhyaṃ dhanurādāya sasvanam /
siṃhanādaṃ vinadyeṣūnavarṣatsarpasannibhān // BndP_3,24.77 //
kṛṣṇarūpabhujaṅga bhānadhomusalasaṃnibhān /
mohanāstraviniṣṭhyūtānbāṇāndaityā na sehire // BndP_3,24.78 //
itastato mardyamānā mahāmāyāśilīmukhaiḥ /
prakopaṃ paramaṃ prāptā balāhakamukhāḥ khalāḥ // BndP_3,24.79 //
atho tiraskaraṇyaṃbā daṇḍanāthānideśataḥ /
andhābhidhaṃ mahāstraṃ sā mumoca dviṣatāṃ gaṇe // BndP_3,24.80 //
balāhakādyāste sapta dinanāthavaroddhatāḥ /
andhāstreṇa nijaṃ netraṃ dadhire cchāditaṃ yathā // BndP_3,24.81 //
tiraskaraṇikādevyā mahāmohanadhanvanaḥ /
udgatenāndhabāṇena cakṣusteṣāṃ vyadhīyata // BndP_3,24.82 //
andhīkṛtāśca te sapta na tu praikṣanta kiñcana /
tadvīkṣaṇasya virahācchastrastambhaḥ kṣayaṃ gataḥ // BndP_3,24.83 //
punaḥ sasiṃhanādaṃ tāḥ prodyatāyudhapāṇayaḥ /
cakruḥ samarasannāhaṃ daityānāṃ prajighāṃsayā // BndP_3,24.84 //
tiraskaraṇikāṃ devīmagre kṛtvā mahābalām /
sadupāyaprasaṅgena bhṛśaṃ tuṣṭā raṇaṃ vyadhuḥ // BndP_3,24.85 //
sādhusādhu mahābhāge tiraskaraṇikāṃbike /
sthāne kṛtatiraskārā dvipāmeṣāṃ durātmanām // BndP_3,24.86 //
tvaṃ hi durjananetrāṇāṃ tiraskāramahauṣadhī /
tvayā baddhadṛśānena daityacakreṇa bhūyate // BndP_3,24.87 //
devakāryamidaṃ devi tvayā samyaganuṣṭitam /
asmādṛśāmajayyeṣu yadeṣu vyasanaṃ kṛtam // BndP_3,24.88 //
tattvayaiva durācārānetānsapta mahāsurān /
nihatāṃllalitā śrutvā santoṣaṃ paramāpsyati // BndP_3,24.89 //
evaṃ tvayā viracite daṇḍinīprīti māpsyati /
mantriṇyapi mahābhāgāyāsyatyeva parāṃ mudam // BndP_3,24.90 //
tasmāttvameva saptaitānnigṛhaṇa raṇājire /
eṣāṃ sainyaṃ tu nikhilaṃ nāśayāma udāyudhāḥ // BndP_3,24.91 //
ityuktvā preritā tābhiḥ śaktibhiyurddhakautukān /
tamoliptena yānena balāhakabalaṃ yayau // BndP_3,24.92 //
tāmāyāntīṃ samāvekṣya te saptātha surādhamāḥ /
punareva ca sāvitraṃ varaṃ sasmarurañjasā // BndP_3,24.93 //
praviṣṭamapi sāvitraṃ nāśakaṃ tannirodhane /
tiraskṛtaṃ tu netrasthaṃ tiraskaraṇitejasā // BndP_3,24.94 //
varadānāstraroṣāndhaṃ mahābalaparākramam /
astreṇa ca ruṣā cāndhaṃ balāhakamahāsuram /
ākṛṣya keśeṣvasinā cakartāntardhidevatā // BndP_3,24.95 //
tasya vāhanagṛdhrasya lunānā patriṇā śiraḥ /
sūcīmukhasyābhimukhaṃ tiraskaraṇikā vrajat // BndP_3,24.96 //
tasya paṭṭiśapātena vilūya kaṭhinaṃ śiraḥ /
anyeṣāmapi pañcānāṃ pañcatvamakarocchanaiḥ // BndP_3,24.97 //
taiḥ saptadaityamuṇḍaiścagrathitānyonyakeśakaiḥ /
hāradāma gale kṛtvā nanādāntardhidevatā // BndP_3,24.98 //
samastamapi tatsainyaṃ śaktayaḥ krodhasūrcchitāḥ /
hatvā tadraktasalilairbahvīḥ prāvāhayannadīḥ // BndP_3,24.99 //
tatrāścaryamabhūdbhūri māhāmāyāṃbikākṛtam /
balāhakādisenānyāṃ dṛṣṭirodhanavaibhavāt // BndP_3,24.100 //
hataśiṣṭāḥ katipayā bahuvitrāsasaṅkulāḥ /
śaraṇaṃ jagmuratyārttāḥ krandantaṃ śūnyakeśvaram // BndP_3,24.101 //
daṇḍinīṃ ca mahāmāyāṃ praśaṃsanti muhurmuhuḥ /
prasādamaparaṃ cakṣustasyā ādāyapipriyuḥ // BndP_3,24.102 //
sādhusādhviti tatrasthāḥ śaktayaḥ kampamaulayaḥ /
tiraskaraṇikāṃ devīmaślāghanta padepade // BndP_3,24.103 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne balāhakādisaptasenāpativadho nāma caturviṃśo 'dhyāyaḥ
tataḥ śrutvā vadhaṃ teṣāṃ tapobalavatāmapi /
nyaśvasatkṛṣṇasarpendra iva bhaṇḍo mahāsuraḥ // BndP_3,25.1 //
ekānte mantrayāmāsa sa āhūya mahodarau /
bhaṇḍaḥ pracaṇḍaśaiṇḍīryaḥ kāṅkṣamāṇo raṇe jayam // BndP_3,25.2 //
yuvarājo 'pi sakrodho viṣaṅgeṇa yavīyasā /
bhaṇḍāsuraṃ namaskṛtya mantrasthānamupāgamat // BndP_3,25.3 //
atyāptairmantribhiryuktaḥ kuṭilākṣapuraḥsaraiḥ /
lalitāvijaye mantraṃ cakāra kvathitāśyaḥ // BndP_3,25.4 //
bhaṇḍa uvāca
aho bata kulabhraṃśaḥ samāyātaḥ suradviṣām /
upekṣāmadhunā kartuṃ pravṛtto balavānvidhiḥ // BndP_3,25.5 //
madbhṛtyanāmamātreṇa vidravanti divaukasaḥ /
tādṛśānāmihāsmākamāgato 'yaṃ viparyayaḥ // BndP_3,25.6 //
karoti balinaṃ klībaṃ dhaninaṃ dhanavarjitam /
dīrghāyuṣamanāyuṣkaṃ durdhātā bhavitavyatā // BndP_3,25.7 //
kva sattvamasmadbāhunāṃ kveyaṃ durllalitā vadhūḥ /
akāṇḍa eva vidhinā kṛto 'yaṃ niṣṭhuro vidhiḥ // BndP_3,25.8 //
sarpiṇīmāyayodagrāstaṃyā durghaṭaśauryayā /
adhisaṃgrāmabhūcakre senānyo vinipātitāḥ // BndP_3,25.9 //
evamuddāmadarpāḍhyā vanitā kāpi māyinī /
yadi saṃpraharatyasmāndhigbalaṃ no bhujārjitam // BndP_3,25.10 //
imaṃ prasaṃgaṃ vaktuṃ ca jihvā jihveti māmakī /
vanitā kimu matsainyaṃ marda yiṣyati durmadā // BndP_3,25.11 //
tadatra mūlacchedāya tasyā yatno vidhīyatām /
mayā cāramukhājjñātā tasyā vṛttirmahābalā // BndP_3,25.12 //
sarveṣāmapi sainyānāṃ paścādevāvatiṣṭhate /
agrataścalitaṃ sainyaṃ hayahastirathādikam // BndP_3,25.13 //
asminneva hyavasare pārṣṇigrāho vidhīyatām /
pārṣṇigrahamimaṃ kartuṃ viṣaṅgaścaturo bhavet // BndP_3,25.14 //
tena prauḍhamadonmatā bahusaṃgrāmadurmadāḥ /
daśa pañca ca senānyaḥ saha yāntu yuyutsayā // BndP_3,25.15 //
pṛṣṭhataḥ parivārāstu na tathā saṃti te punaḥ /
alpaistu rakṣitā vai syāttenaivāsau sunigrahā // BndP_3,25.16 //
atastvaṃ bahusannāhamāvidhāya madotkaṭaḥ /
viṣaṅga guptarūpeṇa pārṣṇigrāhaṃ samācara // BndP_3,25.17 //
alpīyasī tvayā sārddhaṃ senā gacchatu vikramāt /
sajjāśca lantu senānyo dikpālavijayoddhatāḥ // BndP_3,25.18 //
akṣauhiṇyaśca senānāṃ daśa pañca calantu te /
tvaṃ guptaveṣastāṃ duṣṭāṃ sannipatya dṛḍhaṃ jahi // BndP_3,25.19 //
saiva niḥśeṣaśaktīnāṃ mūlabhūtā mahīyasī /
tasyāḥ samūlanāśena śaktivṛndaṃ vinaśyati // BndP_3,25.20 //
kandacchede sarojinyā dalajālamivāṃbhasi /
sarveṣāmeva paścādyo rathaścalati bhāsuraḥ // BndP_3,25.21 //
daśayojanasaṃpannanijadehasamucchrayaḥ /
mahāmuktātapatreṇa sarvoddhva pariśobhitaḥ // BndP_3,25.22 //
vahanmuharvījyamānaṃ cāmarāṇāṃ catuṣṭayam /
uttaṅgaketusaṃghātalikhitāṃbudamaṇḍalaḥ // BndP_3,25.23 //
tasminrathe samāyāti sā dṛṣṭā hariṇekṣaṇā /
nibṛtaṃ saṃnipatya tvaṃ cihnenānena lakṣitām // BndP_3,25.24 //
tāṃ vijitya durācārāṃ keśeṣvā kṛṣya mardaya /
purataścalite sainye sattvaśālini sā vadhūḥ // BndP_3,25.25 //
strīmātrarakṣā bhavato vaśameṣyati sattvaram /
bhavatsahāyabhūtāyāṃ senendrāṇāmihābhidhā // BndP_3,25.26 //
śṛṇu yairbhavato yuddhe sāhyakāryamatandritaiḥ /
ādyo madanako nāma dīrghajihvo dvitīyakaḥ // BndP_3,25.27 //
hubako hulumuluśca kaklasaḥ kaklivāhanaḥ /
thuklasaḥ puṇḍraketuśca caṇḍabāhuśca kukkuraḥ // BndP_3,25.28 //
jaṃbukākṣo jaṃbhanaśca tīkṣṇaśṛṅgastrikaṇṭakaḥ /
candraguptaśca pañcaite daśa coktāścamūvarāḥ // BndP_3,25.29 //
ekaikākṣauhiṇīyuktāḥ pratyekaṃ bhavatā saha /
āgamiṣyanti senānyo damanādyā mahābalāḥ // BndP_3,25.30 //
parasya kaṭakaṃ naiva yathā jānāti te gatim /
tathā guptasamācāraḥ pārṣṇigrāhaṃ samācara // BndP_3,25.31 //
asminkārye sumahatāṃ prauḍhimānaṃ samudvahan /
niṣaṅga tvaṃ hi tabhase jayasiddhimanuttamām // BndP_3,25.32 //
iti mantritamantro 'yaṃ durmantrī bhaṇḍadānavaḥ /
viṣaṅgaṃ preṣayāmāsa rakṣitaṃ sainyapālakaiḥ // BndP_3,25.33 //
atha śrīlalitādevyāḥ pārṣṇigrāhakṛtodyame /
yuvarājānuje daitye sūryo 'stagirimāyayau // BndP_3,25.34 //
prathame yuddhadivase vyatīte lokabhīṣaṇe /
andhakāraḥ samabhavattasya bāhyacikīrṣayā // BndP_3,25.35 //
mahiṣaskandhadhūmrābhaṃ vanakroḍavapurdduti /
nīlakaṇṭhanibhacchāyaṃ nibiḍaṃ paprathe tamaḥ // BndP_3,25.36 //
kuñjeṣu piṇḍitamiva pradhāvadiva saṃdhiṣu /
ujjihānamiva kṣoṇīvivarebhyaḥ sahasraśaḥ // BndP_3,25.37 //
nirgacchadiva śailānāṃ bhūri kandaramandirāt /
kvaciddīpaprabhājāle kṛtakātaraceṣṭitam // BndP_3,25.38 //
dattāvalaṃbanamiva strīṇāṃ karṇotpalatviṣi /
ekībhūtamiva prauḍhadiṅnāgamiva kajjale /
ābaddhamaitrakamiva sphuracchādvalamaṇḍale // BndP_3,25.39 //
kṛtapriyāśleṣamiva sphurantīṣvasiyaṣṭiṣu /
guptapraviṣṭamiva ca śyāmāsu vanapaṅktiṣu // BndP_3,25.40 //
krameṇa bahulībhūtaṃ prasasāra mahattamaḥ /
triyāmāvāmanayanā nīlakañcukarociṣā // BndP_3,25.41 //
timireṇāvṛtaṃ viśvaṃ na kiñcitpratyapadyata /
asurāṇāṃ praduṣṭānāṃ rātrireva balāvahā // BndP_3,25.42 //
teṣāṃ māyāvilāso 'yaṃ tasyāmeva hi vardhate /
atha pracalitaṃ sainyaṃ viṣaṅgeṇa mahaujasā // BndP_3,25.43 //
dhautakhaḍgalatācchāyāvardhiṣṇu timiracchaṭam /
damanādyāśca senānyaḥ śmāmakaṅkaṭadhāriṇaḥ // BndP_3,25.44 //
śyāmoṣṇīṣadharāḥ śyāmavarṇasarvaparicchadāḥ /
ekatvamiva saṃprāptāstimireṇātibhūyasā // BndP_3,25.45 //
viṣaṅgamanusaṃceluḥ kṛtāgrajanamaskṛtim /
kūṭena yuddhakṛtyena vijigīṣurmaheśvarīm // BndP_3,25.46 //
meghaḍaṃbarakaṃ nāma dadhe vakṣasi kaṅkaṭam /
yathā tasya niśāyuddhānurūpo veṣasaṃgrahaḥ // BndP_3,25.47 //
tathā kṛtavatī senā śyāmalaṃ kañcukādikam /
na ca dundubhinisvāno na ca marddalagarjitam // BndP_3,25.48 //
paṇavānakabherīṇāṃ na ca ghoṣavijṛṃbhaṇam /
guptācārāḥ pracalitāstimireṇa samāvṛtāḥ // BndP_3,25.49 //
parairadṛśyagatayo viṣkośīkṛtariṣṭayaḥ /
paścimābhimukhaṃ yānti lalitāyāḥ patākinīm // BndP_3,25.50 //
āvṛtottaramārgeṇa pūrvabhāgamaśiśriyan /
niśvāsamapi sasvānamakurvantaḥ padepade // BndP_3,25.51 //
sāvadhānāḥ pracalitāḥ pārṣṇigrāhāya dānavāḥ /
bhūyaḥ purasya digbhāgaṃ gatvā mandaparākramāḥ // BndP_3,25.52 //
lalitāsainyameva svānsūcayantaḥ prapṛcchataḥ /
āgatya nibhṛtaṃ pṛṣṭhe kavacacchannavigrahāḥ // BndP_3,25.53 //
cakrarājarathaṃ tuṅgaṃ merumandarasaṃnibham /
apaśyannatidīptābhiḥ śaktibhiḥ parivāritam // BndP_3,25.54 //
tatra muktātapatrasya varttamānāmadhaḥsthale /
sahasrādityasaṃkāśāṃ paścimābhimukhīṃ sthitām // BndP_3,25.55 //
kāmeśvaryādinityābhiḥ svasamānasamṛddhibhiḥ /
narmālāpavinodena sevyamānāṃ rathottame // BndP_3,25.56 //
tāṃ tathābhūtavṛttāntāma tādṛśaraṇodyamām /
purogataṃ mahatsainyaṃ vīkṣamāṇa sakautukam // BndP_3,25.57 //
manvānaśca hi tāmeva viṣaṅgaḥ sudurāśayaḥ /
pṛṣṭhavaṃśe rathendrasya ghaṭṭayāmāsa sainikaiḥ // BndP_3,25.58 //
tatrāṇi mādiśaktīnāṃ parivāravarūthinī /
mahākalakalaṃ cakruraṇimādyāḥ paraḥśatam // BndP_3,25.59 //
paṭṭiśairdrughaṇaiścaiva bhindipālairbhuśuṇḍibhiḥ /
kaṭhoravajranirdhātaniṣṭhuraiḥ śaktimaṇḍalaiḥ // BndP_3,25.60 //
mardayanto mahāsattvāḥ samaraṃ bahumenire /
ākasmikaraṇotsāhaviparyāviṣṭavigraham // BndP_3,25.61 //
akāṇḍakṣubhitaṃ cāsīdrathasthaṃ śaktimaṇḍalam /
vipāṭaiḥ pāṭayāmāsuradṛśyairandhakāriṇaḥ // BndP_3,25.62 //
tataścakrarathendrasya navame parvaṇi sthitāḥ /
adṛśyamānaśastrāṇāmadṛśyanijavarmaṇām // BndP_3,25.63 //
timiracchannarūpāṇāṃ dānavānāṃ śilīmukhaiḥ /
itastato bahu kliṣṭaṃ channavarmitamarmavat // BndP_3,25.64 //
śaktīnāṃ maṇḍalaṃ tene krandanaṃ lalitāṃ prati /
pūrvānukrama tastatra saṃprāptaṃ sumahadbhayam // BndP_3,25.65 //
karṇākarṇikayākarṇya lalitā kopamādadhe /
etasminnantare bhaṇḍaścaṇḍadurmatripaṇḍitaḥ // BndP_3,25.66 //
daśākṣauhiṇikāyuktaṃ kuṭilākṣaṃ mahaujasam /
lalitāsainyanāśāya yuddhāya prajighāya saḥ // BndP_3,25.67 //
yathā paścātkalakalaṃ śrutvāgrevartinī camūḥ /
nāgacchati tathā cakre kuṭilākṣo mahāraṇam // BndP_3,25.68 //
evaṃ cobhayato yuddhaṃ paścādagre tathābhavat /
atyantatumulaṃ cāsīcchaktīnāṃ sainike mahat // BndP_3,25.69 //
naktasattvāśca daityendrāstimireṇa samāvṛtāḥ /
itastataḥ śithilatāṃ kaṇṭake ninyuruddhatāḥ // BndP_3,25.70 //
niṣaṅgeṇa durāśena dhamanādyaiścamūvaraiḥ /
camūbhiśca praṇahitā nyapatañchatrukoṭayaḥ // BndP_3,25.71 //
tābhirdaityāstramālābhiścakrarājaratho vṛtaḥ /
bakāvalīnibiḍataḥ śailarāja ivābabhau // BndP_3,25.72 //
ākrāntaparvaṇādhastādviṣaṅgeṇa durātmanā /
mukta ekaḥ śarodevyāstālavṛntamacūrṇayat // BndP_3,25.73 //
atha tenāvyāhitena saṃbhrānte śaktimaṇḍale /
kāmeśvarīmukhā nityā mahāntaṃ krodhamāyayuḥ // BndP_3,25.74 //
īṣadbhṛkuṭisaṃsaktaṃ śrīdevyā vadanāṃbujam /
avalokya bhṛśodvignā nityā dadhuratiśramam // BndP_3,25.75 //
nityā kālasvarūpiṇyaḥ pratyekaṃ tithivigrahāḥ /
krodhamudvīkṣya samnājñyā yuddhāya dadhurudyamam // BndP_3,25.76 //
praṇipatya ca tāṃ devīṃ mahārājñīṃ mahodayām /
ūcurvācamakāṇḍotthāṃ yuddhakautukagadgadām // BndP_3,25.77 //
tithinityā ucuḥ /
devadevī mahārājñī tavāgre brekṣitāṃ camūm /
daṇḍinīmantranāthādimahāśaktyābhapālitām // BndP_3,25.78 //
dharṣitu kātarā duṣṭā māyācchadmaparāyaṇāḥ /
pārṣṇigrāheṇa yuddhena bādhante rathapuṅgavam // BndP_3,25.79 //
tasmāttimirasaṃchannamūrtīnāṃ vibudhadruhām /
śamayāmo vayaṃ darpaṃ kṣaṇamātraṃ vilokaya // BndP_3,25.80 //
yā vahnivāsinī nityā yā jvālāmālinī parā /
tābhyāṃ pradīpite yuddhe draṣṭuṃ śaktāḥ suradviṣaḥ // BndP_3,25.81 //
praśamayya mahādarpaṃ pārṣṇigrāhapravartinām /
sahasaivāgamiṣyāmaḥ sevituṃ śrīpadāṃbujam /
ājñāṃ dehi mahārājñi mardanārthaṃ durātmanām // BndP_3,25.82 //
ityukte sati nityābhistathāstviti jagāda sā /
atha kāmeśvarī nityā praṇamya laliteśvarīm /
tayā saṃpreṣitā tābhiḥ kuṇḍalīkṛta kārmukā // BndP_3,25.83 //
sā hantuṃ tāndurācārānkūṭayuddhakṛtakṣaṇān /
bālāruṇamiva krodhāruṇaṃ vaktraṃ vitanvatī // BndP_3,25.84 //
re re tiṣṭhata pāpiṣṭhā māyāniṣṭhāśchinadmi vaḥ /
andhakāramanuprāpya kūṭayuddhaparāyaṇāḥ // BndP_3,25.85 //
iti tānbhartsayantī sā tūṇīrotkhātasāyakāt /
parvāvarohaṇaṃ cakre krodhena praskhaladgatiḥ // BndP_3,25.86 //
sajjakārmukahastāśca bhagamālāpuraḥsarāḥ /
anyāśca caritā nityāḥ kṛta parvāvarohaṇāḥ // BndP_3,25.87 //
jvālāmālini nityā ca yā nityā vahnivāsinī /
sajje yuddhe svatejobhiḥ samadīpayatāṃ raṇe // BndP_3,25.88 //
atha te duṣṭadanujāḥ pradīpte yuddhamaṇḍale /
prakāśavapuṣastatra marāntaṃ krodhamāyayuḥ // BndP_3,25.89 //
kāmeśvaryādikā nityāstāḥ pañcadaśa sāyudhāḥ /
sasiṃhanādāstāndaityānamṛdnanneva helayā // BndP_3,25.90 //
mahākalakalastatra samabhūdyuddhasīmani /
mandarakṣobhitāṃbhodivellatkallolamaṇḍalaḥ // BndP_3,25.91 //
tāśca nityāvalatkvāṇakaṅkaṇairyudhi pāṇibhiḥ /
ākṛṣya prāmakodaṇḍāstenire yuddhamuddhatam // BndP_3,25.92 //
yāmatritayaparyantamevaṃ yuddhamavarttata /
nityānāṃ niśitairbāṇairakṣauhiṇyaśca saṃhṛtāḥ // BndP_3,25.93 //
jaghāna damanaṃ duṣṭaṃ kāmeśī prathamaṃ śaraiḥ /
dīrghajihvaṃ camūnāthaṃ bhagamālā vyadārat // BndP_3,25.94 //
nityaklinnā ca bheruṇḍā humbekaṃ hulumallakam /
kaklasaṃ vahnivāsā ca nijaghāna śaraiḥ śataiḥ // BndP_3,25.95 //
mahāvajreśvarī bāṇairabhinatkekivāhanam /
puklasaṃ śivadūtī ca prāhiṇodyamasādanam // BndP_3,25.96 //
puṇḍraketuṃ bhujoddaṇḍaṃ tvaritā samadārayat /
kulasundarikā nityā caṇḍabāhuṃ ca kukkuram // BndP_3,25.97 //
atha nilapatākā ca vijayā ca jayoddhate /
jaṃbukākṣaṃ jṛṃbhaṇaṃ ca vyatanvātāṃ raṇe balim /
sarvamaṅgalikā nityā tīkṣṇaśṛṅgamakhaṇḍayat /
jvālāmālinikā nityā jaghānograṃ trikarṇakam // BndP_3,25.98 //
candraguptaṃ ca duḥśīlaṃ citraṃ citrā vyadārat /
senānātheṣu sarveṣu nihateṣu durātmasu // BndP_3,25.99 //
viṣaṅgaḥ paramaḥ kuddhaścacāla purato balī /
atha yāmāvaśeṣāyāṃ yāminyāṃ ghaṭikādvayam // BndP_3,25.100 //
nityābhiḥ saha saṃgrāmaṃ vidhāya sa durāśayaḥ /
aśakyatvaṃ samuddiśya cakrāma prapalāyitum // BndP_3,25.101 //
kāmeśvarīkarākṛṣṭacāpotthaurniśitaiḥ śaraiḥ /
bhinnavarmā dṛḍhataraṃ viṣaṅgo vihvalāśayaḥ /
hatāvaśiṣṭairyodhaiśca sārdhameva palāyitaḥ // BndP_3,25.102 //
tābhirna nihato duṣṭo yasmādvadhyaḥ sa dānavaḥ /
daṇḍanāthāśareṇaiva kāladaṇḍasamatviṣā // BndP_3,25.103 //
tasminpalāyite duṣṭe viṣaṅge bhaṇḍasodare /
sā vibhātā ca rajanī prasannāścābhavandiśaḥ // BndP_3,25.104 //
palāyitaṃ raṇevīramanusarttumanaucitī /
iti tāḥ samarānnityāstasminkāle vyaraṃsiṣuḥ // BndP_3,25.105 //
daityaśastravraṇasyandiśoṇitaplutavigrahāḥ /
nityāḥ śrīlalitāṃ devīṃ praṇipeturjayoddhatāḥ // BndP_3,25.106 //
itthaṃ rātrau mahadyuddhaṃ tatra jātaṃ bhayaṅkaram /
nityānāṃ rūpajālaṃ ca śastrakṣatamalokayat // BndP_3,25.107 //
śrutvodantaṃ mahārājñī kṛpāpāṅgena saikṣata /
tadālokanamātreṇa vraṇo nirvraṇatāmagāt // BndP_3,25.108 //
nityānāṃ vikramaiścāpi lalitā prītimāsadat // BndP_3,25.109 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne viṣaṅgapalāyanaṃ nāma pañcaviṃśo 'dhyāya
prathamayuddhadivasaḥ /
daśākṣauhiṇikāyuktaḥ kuṭilākṣo 'pi vīryavān /
daṇḍanāthāśaraistīkṣṇai raṇe bhagnaḥ palāyitaḥ /
daśākṣauhiṇikaṃ sainyaṃ tayā rātrau vināśitam // BndP_3,26.1 //
imaṃ vṛttāntamākarṇya bhaṇḍaḥ kṣobhamathāyayau /
rātrau kapaṭasaṃgrāmaṃ duṣṭānāṃ nirjaradruhām /
mantriṇī daṇḍanāthā ca śrutvā nirvedamāpatuḥ // BndP_3,26.2 //
aho bata mahatkaṣṭaṃ daityairdevyāḥ samāgatam /
uttānabuddhibhirdūramasmābhiścalitaṃ puraḥ // BndP_3,26.3 //
mahācakrarathendrasya na jātaṃ rakṣaṇaṃ balaiḥ /
etaṃ tvavasaraṃ prāpya rātrau duṣṭaiḥ parākṛtam // BndP_3,26.4 //
ko vṛttānto 'bhavattatra svāminyā kiṃ raṇaḥ kṛtaḥ /
anyā vā śaktayastatra cakruryuddhaṃ mahāsuraiḥ // BndP_3,26.5 //
vimraṣṭavyamidaṃ kāryaṃ pravṛttistatra kīdṛśī /
mahādevyāśca hṛdaye kaḥ prasaṃgaḥ pravartate // BndP_3,26.6 //
iti śaṅkākulāstatra daṇḍanāthāpurogamāḥ /
mantriṇīṃ purataḥ kṛtvā pracelurlalitāṃ prati // BndP_3,26.7 //
śakticakracamūnāthāḥ sarvāstāḥ pūjitā drutam /
vyatītāyāṃ vibhāvaryāṃ rathendraṃ paryavārayan // BndP_3,26.8 //
avaruhya svayānābhyāṃ mantriṇīdaṇḍanāyike /
adhastātsainyamāveśya tadāruruhatū ratham // BndP_3,26.9 //
krameṇa nava parvāṇi vyatītya tvaritakramaiḥ /
tattatsarvagataiḥ śakticakraiḥ samyaṅ niveditaiḥ // BndP_3,26.10 //
abhajetāṃ mahārājñīṃ mantriṇīdaṇḍanāyike /
te vyajijñapatāṃ devyā aṣṭāṅgaspṛṣṭabhūtale // BndP_3,26.11 //
mahāpramādaḥ samabhūditi naḥ śrutamaṃbike /
kūṭayuddhaprakāreṇa daityairapakṛtaṃ khalaiḥ // BndP_3,26.12 //
sa durātmā durācāraḥ prakāśasamārāttrasan /
kuhakavyavahāreṇa jayasiddhiṃ tu kākṣati // BndP_3,26.13 //
daivānnaḥ svāminīgātre duṣṭānāmamaradruhām /
śarādikaparāmarśo na jātastena jīvati // BndP_3,26.14 //
ekāvalaṃbanaṃ kṛtvā mahārājñi bhavatpadam /
vayaṃ sarvā hi jīvāmaḥ sādhayāmaḥ samīhitam // BndP_3,26.15 //
ato 'smābhiḥ prakartavyaṃ śrīmatyaṅgasya rakṣaṇam /
māyāvinaśca daityendrāstatra mantro vidhīyatām // BndP_3,26.16 //
āpatkāleṣu jetavyā bhaṇḍādyā dānavādhamāḥ /
kūṭayuddhaṃ na kurvanti na viśanti camūmimām // BndP_3,26.17 //
tathā mahendraśailasya kāryaṃ dakṣiṇadeśataḥ /
śibiraṃ bahuvistāraṃ yojanānāṃ śatāvadhi // BndP_3,26.18 //
vahliprākāravalayaṃ rakṣaṇārthaṃ vidhīyatām /
asmatsenāniveśasya dviṣāṃ darpaśamāya ca // BndP_3,26.19 //
śatayojanamātrastu madhyateśaḥ prakalpyatām /
vahniprākārācakrasya dvārandakṣiṇato bhavet // BndP_3,26.20 //
yato dakṣiṇadeśasthaṃ śūnyakaṃ vidviṣāṃ puram /
dvāre ca bahavaḥ kalpyāḥ parivārā udāyudhāḥ // BndP_3,26.21 //
nirgacchatāṃ praviśatāṃ janānāmuparodhakāḥ /
anālasyā anidrāśca vidheyāḥ satatodyatāḥ // BndP_3,26.22 //
evaṃ ca sati duṣṭānāṃ kūṭayuddhaṃ cikīrṣitam /
avelāsu ca saṃdhyāsu madhyarātriṣu ca dviṣām /
aśakyameva bhavati prauḍhamākramaṇaṃ haṭhāt // BndP_3,26.23 //
no ceddurāśayā daityā bahumāyāparigrahāḥ /
paśyatoharavatsarvaṃ viluṭhanti mahadbalam // BndP_3,26.24 //
mantriṇyā daṇḍanāthāyā iti śrutvā vacastadā /
śucidantarucā muktā vahantī lalitābravīt // BndP_3,26.25 //
bhavatīnāmayaṃ mantraścārubuddhyā vicāritaḥ /
ayaṃ kuśaladhīmārgonītireṣā sanātanī // BndP_3,26.26 //
svacakrasya puro rakṣāṃ vidhāya dṛḍhasādhanaiḥ /
paracakrākramaḥ kāryo jigīṣadbhirmahājanaiḥ // BndP_3,26.27 //
ityuktvā mantriṇīdaṇḍanāthe sā laliteśvarī /
jvālāmālinikāṃ nityāmāhūyedamuvāca ha // BndP_3,26.28 //
vatse tvaṃ vahnirūpāsi jvālāmālāmayākṛtiḥ /
tvayā vidhīyatāṃ rakṣā balasyāsya mahīyasaḥ // BndP_3,26.29 //
śatayojanavistāraṃ parivṛtya mahītalam /
triṃśadyojanamunnaddhaṃ jvālākāratvamāvraja // BndP_3,26.30 //
dvārayojanamātraṃ tu muktvānyatra jvalattanuḥ /
vahnijvālātvamāpannā saṃrakṣa sakalaṃ balam // BndP_3,26.31 //
ityuktvā mantriṇīdaṇḍanāthe sā laliteśvarī /
mahendrottarabhūbhāgaṃ calituṃ cakra udyamam // BndP_3,26.32 //
sā ca nityānityamayī jvalajjvā lāmayākṛtiḥ /
caturdaśītithimayī tatheti praṇanāma tām // BndP_3,26.33 //
tayaiva pūrvanirdiṣṭaṃ mahendrottarabhūtalam /
kuṇḍalīkṛtya jajvālaśālarūpeṇa sā punaḥ // BndP_3,26.34 //
nabhovalayajaṃbālajvālāmālāmayākṛtiḥ /
babhāse daṇḍanāthāyā mantrināthacamūrapi // BndP_3,26.35 //
anyā sāmapi śaktīnāṃ mahatīnāṃ mahadbalam /
viśaṅkaṭodaraṃ sālaṃ praviveśa gataklamā // BndP_3,26.36 //
rājacakrarathendraṃ tu madhye saṃsthāpya daṇḍinī /
vāmapakṣe rathaṃ svīyaṃ dakṣiṇe śyāmalāratham // BndP_3,26.37 //
paścādbhāge sampadeśīṃ purastāśca hayāsanām /
evaṃ saṃveśya paritaścakrarājarathasya ca // BndP_3,26.38 //
dvāre niveśayāmāsa viṃśatyakṣauhiṇīyutām /
jvaladdaṇḍāyudhodagrāṃ stambhinīṃ nāma devatām // BndP_3,26.39 //
yā devī daṇḍanāthāyā vighnadevīti viśrutā /
evaṃ surakṣitaṃ kṛtvā śibiraṃ yotriṇī tathā /
pūṣaṇyuditabhūyiṣṭhe punaryuddhamupāśrayat // BndP_3,26.40 //
kṛtvā kilakilārāvaṃ tataḥ śaktimahācamūḥ /
agniprākārakadvārānnirjagām mahāravā // BndP_3,26.41 //
itthaṃ surakṣitaṃ śrutvā lalitāśibirodaram /
bhūyaḥ saṃjvaramāpannaḥ pracaṇḍo bhaṇḍadānavaḥ // BndP_3,26.42 //
mantrayitvā punastatra kuṭilākṣapurogamaiḥ /
viṣaṅgeṇa viśukreṇāsamamātmasutairapi // BndP_3,26.43 //
ekaughasya prasāreṇa yuddhaṃ kartuṃ mahābalaḥ /
caturbāhumukhānputrāṃścaturjaladhisannibhān // BndP_3,26.44 //
caturānyuddhakṛtyeṣu samāhūya sa dānavaḥ /
preṣayāmāsa yuddhāya bhaṇḍaścaṇḍakrudhā jvalan // BndP_3,26.45 //
triṃśatsaṃkhyāśca tatputrā mahākāyā mahābalāḥ /
teṣāṃ nāmāni vakṣyāmi samākarṇaya kumbhaja // BndP_3,26.46 //
caturbāhuścakorākṣastṛtīyastu catuḥ śirāḥ /
vajraghoṣaścordhvakeśo mahākāyo mahāhanuḥ // BndP_3,26.47 //
makhaśatrurmakhaskandīsiṃhaghoṣaḥ sirālakaḥ /
laḍunaḥ paṭṭasenaśca purājitpūrvamārakaḥ // BndP_3,26.48 //
svargaśatruḥ svargabalo durgākhyaḥ svargakaṇṭakaḥ /
atimāyo bṛhanmāya upamāyaśca vīryavān // BndP_3,26.49 //
ityete durmadāḥ putrā bhaṇḍadaityasya durddhiyaḥ /
pituḥ sadṛśadorvīryāḥ pituḥ sadṛśavigrahāḥ // BndP_3,26.50 //
āgatya bhaṇḍacaraṇāvabhyavandata bhaktitaḥ /
tānudvīkṣya prasannābhyāṃ locanābhyāṃ sa dānavaḥ /
sagauravamidaṃ vākyaṃ babhāṣe kulaghātakaḥ // BndP_3,26.51 //
bho bho madīyāstanayā bhavatāṃ kaḥ samo bhuvi /
bhavatāmeva satyena jitaṃ viśvaṃ mayā purā // BndP_3,26.52 //
śakrasyā gneryamasyāpi nirṛteḥ pāśinastathā /
kaceṣu karṣaṇaṃ kopātkṛtaṃ yuṣmābhirāhave // BndP_3,26.53 //
astrāṇyapi ca śastrāṇi jānītha nikhilānyapi /
jāgratsveva hī yuṣmāsu kulabhraṃśo 'yamāgataḥ // BndP_3,26.54 //
māyāvinī dulalitā kācitstrī yuddhadurmadā /
bahubhiḥ svasamānābhiḥ strībhiryuktā hinasti naḥ // BndP_3,26.55 //
tadenāṃ samare 'vaśyamātmavaśyāṃ vidhāsyatha /
jīvagrāhaṃ ca sā grāhyā bhavadbhirjvaladāyudhaiḥ // BndP_3,26.56 //
aprameyaprakopāndhānyuṣmānekāṃ striyaṃ prati /
sampreṣaṇamanaucityaṃ tathāpyeṣa vidheḥ kramaḥ // BndP_3,26.57 //
imamekaṃ sahadhvaṃ ca śauryakītiviparyayam /
ityuktvā bhaṇḍadaityendrastānprahaiṣīdraṇaṃ prati /
dviśataṃ cākṣauhiṇīnāṃ tatsahāyatayāhinot // BndP_3,26.58 //
dviśatyakṣauhiṇīsenā mukhyasya tilakāyitā /
baddhabhrukuṭayaḥ śastrapāṇayo niryayurgṛhāt // BndP_3,26.59 //
nirgame bhaṇḍaputrāṇāṃ bhūḥ prakampamalambata /
utpātā vividhā jātā vitrastaṃ cābhavajjagat // BndP_3,26.60 //
tānkumārānmahāsattvāṃllājavarṣairavākiran /
vithīṣu yānaiścalitānpauravṛddhapurandhrayaḥ // BndP_3,26.61 //
bandino māgadhāścaiva kumārāṇāṃ stutiṃ vyadhuḥ /
maṅgalārārtikaṃ cakrurdvāredvāre purāṅganāḥ // BndP_3,26.62 //
bhidyamāneva vasudhā kṛṣyamāṇamivābaram /
āsītteṣāṃ viniryāṇe ghūrṇamāna ivārṇavaḥ // BndP_3,26.63 //
dviśatyakṣauhiṇīsenāṃ gṛhītvā bhaṇḍasūnavaḥ /
krodhodyadbhrukuṭīkrūravadanā niryayuḥ purāt // BndP_3,26.64 //
śaktisainyāni sarvāṇi bhakṣayāmaḥ kṣaṇādraṇe /
teṣāmāyudhacakrāṇi cūrṇayāmaḥ śitaiśaraiḥ // BndP_3,26.65 //
agniprākāravalayaṃ śamayāmaśca raṃhasā /
durvidagdhāṃ tāṃ lalitāṃ bandīkurmaśca sarvaram // BndP_3,26.66 //
ityanyonyaṃ pravalganto vīrabhāṣaṇaghoṣaṇaiḥ /
āseduragniprākārasamīpaṃ bhaṇḍasūnavaḥ // BndP_3,26.67 //
yauvanena madenāndhā bhūyasā ruddhadṛṣṭayaḥ /
bhrukuṭīkuṭilāścakruḥ siṃhanādaṃmahāttaram // BndP_3,26.68 //
vidīrṇamiva tenāsīdbrahmāṇḍa caṇḍimaspṛśā /
utpātavāridotsṛṣṭaghoranirghātaraṃhasā // BndP_3,26.69 //
etasyānanubhūtasya mahāśabdasya ḍambaraḥ /
kṣobhayāmāsa śaktīnāṃ śravāṃsi ca manāṃsi ca // BndP_3,26.70 //
āgatya te kalakalaṃ cakruḥsārdhaṃ svasainikaiḥ /
vividhāyudhasampātamūrcchadvaimānikacchaṭam // BndP_3,26.71 //
caturbāhumakhānbhūtvā bhaṇḍadaityakumārakān /
āgatānyuddhakṛtyāya bālā kautūhalaṃ dadhe // BndP_3,26.72 //
kumārī lalitādevyāstasyā nikaṭavāsinī /
samastaśakticakrāṇāṃ pūjya vikramaśālinī // BndP_3,26.73 //
lalitāsadṛśākārā kumārī kopamādadhe /
yā sadā navavarṣeva sarvavidyāmahākhaniḥ // BndP_3,26.74 //
bālāruṇatanuḥ śroṇīśoṇavarṇavapurlatā /
mahārājñī pādapīṭhe nityamāhitasaṃnidhiḥ // BndP_3,26.75 //
tasyā bahiścarāḥ prāṇā yā caturthaṃ vilocanam /
tānāgatānbhaṇḍasutānsaṃhariṣyāmi satvaram // BndP_3,26.76 //
iti niścitya bālāṃbā mahārājñyai vyajijñapat /
mātarbhaṇḍamahādaityasūnavo yoddhumāgatāḥ // BndP_3,26.77 //
taiḥ samaṃ yoddhumicchāmi kumāritvātsakautukā /
saphurantāviva me bāhū yuddhakaṇḍūyayānayā // BndP_3,26.78 //
krīḍā mamaiṣā hantavyā na bhavatyā nivāraṇaiḥ /
ahaṃ hi vālikā nityaṃ krīḍaneṣvanurāgiṇī // BndP_3,26.79 //
kṣaṇaṃ raṇakrīḍayā ca prītiṃ yāsyāmi caitasā /
iti vijñāpitā devī pratyuvāca kumārikām // BndP_3,26.80 //
vatse tvamatimṛdvaṅgī navavarṣā navakramā /
navīnayuddhaśikṣā ca kumārī tvaṃ mamaikikā // BndP_3,26.81 //
tvāṃ vinā kṣaṇamātraṃ me na niśvāsaḥ pravartate /
mamocchvasitamevāsi na tvaṃ yāhi mahāhavam // BndP_3,26.82 //
daṇḍinī mantriṇī caiva śaktayo 'nyāśca koṭiśaḥ /
saṃtyeva samare kartuṃ vatse tvaṃ kiṃ pramādyasi // BndP_3,26.83 //
iti śrīlalitādevyā niruddhāpi kumārikā /
kaumārakautukāviṣṭā punaryuddhamayācata // BndP_3,26.84 //
sudṛḍhaṃ niścayaṃ dṛṣṭvā tasyāḥ śrīlalitāṃbikā /
anujñāṃ kṛtavatyeva gāḍhamāśliṣya bāhubhiḥ // BndP_3,26.85 //
svakīyakavacādekamācchidya kavacaṃ dadau /
svāyudhebhyaścāyudhāni vitīryavisasarja tām // BndP_3,26.86 //
karṇīrathaṃ mahārājñyā cāpadaṇḍātsamuddhṛtam /
haṃsayugyaśatairyuktamāruroha kumārikā // BndP_3,26.87 //
tasyāṃ raṇe pravṛttāyāṃ sarvaparvasthadevatāḥ /
baddhāñjalipuṭā nemuḥ pradhṛtāsiparaṃparāḥ // BndP_3,26.88 //
tābhiḥ praṇamyamānā sā cakrarājarathottamāt /
avaruhya tale sainyaṃ vartamānamagāhata // BndP_3,26.89 //
tāmāyāntīmatho dṛṣṭvā kumārīṃ kopapāṭalām /
mantriṇīdaṇḍanāthe ca sabhaye vācamūcatuḥ // BndP_3,26.90 //
kiṃ bhartṛdārike yuddhe vyavasāyaḥ kṛtastvayā /
akāṇḍe kiṃ mahārājñyā preṣitāsi raṇaṃ prati // BndP_3,26.91 //
tadetaducitaṃnaiva vartamāne 'pi sainike /
tvaṃ mūrtaṃ jīvitamasi śrīdevyā bālike yataḥ // BndP_3,26.92 //
nivartasva raṇotsāhātpraṇāmaste vidhīyate /
iti tābhyāṃ prārthitāpi prācaladdṛḍhaniścayā // BndP_3,26.93 //
atyantaṃ vismayāviṣṭe mantriṇīdaṇḍanāyike /
sahaiva tasyā rakṣārthaṃ celatuḥ pārśvayordvayoḥ // BndP_3,26.94 //
athāgnivaraṇadvārā tābhyāmanugatā satī /
prabhūtasenāyuktābhyāṃ nirjagāma kumārikā // BndP_3,26.95 //
sanāthaśaktisenānāṃ sarvāsāmanugṛhṇatī /
praṇāmāñjalijālāni karṇīrathakṛtāsanā // BndP_3,26.96 //
bhaṇḍasya tanayānduṣṭānabhyadravadarindamā /
tasyāḥ prādeśikaṃ sainyaṃ kumāryā na hi vidyate // BndP_3,26.97 //
sarvaṃ hi lalitāsainyaṃ tatsainyaṃ samajāyata /
tataḥ pravavṛte yuddhamatyuddhatāparākramam // BndP_3,26.98 //
vavarṣa śarajālāni daityendreṣu kumārikā /
bhaṇḍāsurakumāraistairmahārājñīkumārikā /
yadyuddhamatanottattu spṛhaṇīyaṃ surāsuraiḥ // BndP_3,26.99 //
atyantavismitā daityakumārā navavarṣiṇīm /
karmīrathasthāmālokya kirantīṃśaramaṇḍalam // BndP_3,26.100 //
kṣaṇekṣaṇe bālikayā kriyamāṇaṃ mahāraṇam /
vyajijñapanmahārājñyai bhramantyaḥ paricārikāḥ // BndP_3,26.101 //
mantriṇīdaṇḍanāthe ca na tāṃ vijahatū raṇe /
prekṣakatva manuprāpte tṛṣṇīmeva babhūvatuḥ // BndP_3,26.102 //
sarveṣāṃ daityaputrāṇāmekarūpā kumārikā /
pratyekabhinnā dadṛśe biṃbamāleva bhāsvataḥ // BndP_3,26.103 //
sāyakairagnicūḍālaisteṣāṃ marmāṇi bhindatī /
raktotpalamiva krodhasaṃraktaṃ bibhratī mukham // BndP_3,26.104 //
āścaryaṃ bruvato vyomni paśyatāṃ tridivaukasām /
sādhuvādairbahuvidhairmatriṇīdaṇḍanāthayoḥ // BndP_3,26.105 //
arcyamānā raṇaṃ cakre laghuhastā kumārikā /
dvitīyaṃ yuddhadivasaṃ samastamapi sā raṇe // BndP_3,26.106 //
prakāśayāmāsa balaṃ lalitāduhitā nijam /
astrapratyastramokṣeṇa tānsarvānapi bhindatī // BndP_3,26.107 //
nārāyaṇāstramokṣeṇa maharājñīkumārikā /
dviśatyakṣauhiṇīsainyaṃ bhasmasādakarotkṣaṇāt // BndP_3,26.108 //
akṣauhiṇīnāṃ kṣayataḥ kṣaṇātkopamupāgatāḥ /
ākṛṣṭagurudhanvānaste 'patannekahelayā // BndP_3,26.109 //
tataḥ kalakale jāte śaktīnāṃ ca divaukasām /
yugapattriṃśato bāṇānasṛjatsā kumārikā // BndP_3,26.110 //
hastalāghavamāśritya muktaiścandrārdhasāyakaiḥ /
triṃśatā triṃśato bhaṇḍaputrāṇā sāhataṃ śiraḥ // BndP_3,26.111 //
iti bhaṇḍasya putreṣu prāpteṣu yamasādanam /
atyantavismayāviṣṭā vabṛṣuḥ puṣpamabhragāḥ // BndP_3,26.112 //
sā ca putrī mahārājñyāḥ vidhvastāsuramainikā /
mantriṇīdaṇḍanāthābhyāmāliṅgyata bhṛśaṃ mudā // BndP_3,26.113 //
tasyāḥ parākramonmeṣairnṛtyantyojayadāyibhiḥ /
śaktayastumulaṃ cakruḥ sādhuvādairjagattrayam // BndP_3,26.114 //
sarvāśca śaktisenānyo daṇḍanāthāpuraḥsarāḥ /
tadāścaryaṃ mahārājñyai nivedayitumudgatāḥ // BndP_3,26.115 //
tābhirnivedyamānāni sā devī lalitāṃbikā /
putrībhujāvadānāni śrutvā prītiṃ samāyayau // BndP_3,26.116 //
samastamapi taccakraṃ śaktīnāṃ tatparākramaiḥ /
adṛṣṭapūrvairdeveṣu vismayasya vaśaṃ gatam // BndP_3,26.117 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne bhaṇḍaputravadho nāma ṣaḍviṃśo 'dhyāyaḥ
atha naṣṭeṣu putreṣu śokānalapariplutaḥ /
vilalāpa sa daityendro matvā jātaṃ kulakṣayam // BndP_3,27.1 //
hā putrā hā guṇodārā hā madekaparāyaṇāḥ /
hā mannetrasudhāpūrā hā matkulavivardhanāḥ // BndP_3,27.2 //
hā samastasuraśreṣṭhamadabhañjanatatparāḥ /
hā samastasurastrīṇāmantarmohanamanmathāḥ // BndP_3,27.3 //
diśata prītivācaṃ me mamāṅke valgatādhunā /
kimidānīmimaṃ tātamavamucya sukhaṃ gatāḥ // BndP_3,27.4 //
yuṣmānvinā na śobhante mama rājyāni putrakāḥ /
riktāni mama gehāni riktā rājasabhāpi me // BndP_3,27.5 //
kathamevaṃ viniḥśeṣaṃ hatāyūyaṃ durāśayāḥ /
apradhṛṣyabhujāsattvānbhavato matkulāṅkurān /
kathamekapade duṣṭā vanitā saṃgare 'vadhīt // BndP_3,27.6 //
mama naṣṭāni saukhyāni mama naṣṭāḥ kulastriyaḥ /
itaḥ paraṃ kule kṣīṇe sāhasāni sukhāni ca // BndP_3,27.7 //
bhavataḥ sukṛtairlabdhvā mama pūrvajanuḥkṛtaiḥ /
nāśo 'yaṃ bhavatāmadya jāto naṣṭastato 'smyaham // BndP_3,27.8 //
hā hato 'smi vipanno 'smi mandabhāgyo 'smi putrakāḥ /
iti śokātsa paryasyanpralapanmuktamūrdhajaḥ /
mūrcchayā luptahṛdayo niṣpapāta nupāsanāt // BndP_3,27.9 //
viśukraśca viṣaṅgaśca kuṭilākṣaśca saṃsadi /
bhaṇḍamāśvāsayāmāsurdaivasya kuṭilakramaiḥ // BndP_3,27.10 //
viśukra uvāca
devaki prākṛta iva prāptaḥ śokasya vaśyatām /
lapasi tve prati sutānprāptamṛtyūnmahāhave // BndP_3,27.11 //
dharmavānvihitaḥ panthā vīrāṇāmeṣa śāśvataḥ /
aśocyamāhave mṛtyuṃ prāpnuvanti yadarhitam // BndP_3,27.12 //
etadeva vināśāya śalyavadbādhate manaḥ /
yatstrī samāgatya haṭhānni hanti subhaṭānraṇe // BndP_3,27.13 //
ityukte tena daityena putraśoko vyamucyata /
bhaṇḍena caṇḍakālāgnisadṛśaḥ krodha ādadhe // BndP_3,27.14 //
sa kośātkṣipramuddhṛtya khaḍgamugraṃ yamopamam /
visphāritākṣiyugalo bhṛśaṃ jajvāla tejasā // BndP_3,27.15 //
idānīmeva tāṃ duṣṭāṃ khaḍgenānena khaṇḍaśaḥ /
śakalīkṛtya samare śramaṃ prāpsyāmi bandhubhiḥ // BndP_3,27.16 //
iti roṣaskhaladvarṇaḥ śvasanniva bhujaṅgamaḥ /
khaḍgaṃ vidhunvannutthāya pracacālā timattavat // BndP_3,27.17 //
taṃ nirudhya ca saṃbhrāntāḥ sarve dānavapuṅgavāḥ /
vācamūcuratikrodhājjvalanto lalitāṃ prati // BndP_3,27.18 //
na tadarthe tvayā kāryaḥ svāminsaṃbhrama īdṛśaḥ /
asmābhiḥ svabalairyuktai raṇotsāho vidhīyate // BndP_3,27.19 //
bhavadājñālavaṃ prāpya samastabhuvanaṃ haṭhāt /
vimarddayitumīśāḥ smaḥ kimu tāṃ mugdhabhāminīm // BndP_3,27.20 //
kiṃ cūṣayāmaḥ saptābdhīnkṣodayāmo 'tha vā girīn /
adharottaramevaitattrailokyaṃ karavāma vā // BndP_3,27.21 //
chinadāma surānsarvānbhinadāma tadālayān /
pinṣāma haritpālānājñāṃ dehi mahāmate // BndP_3,27.22 //
ityudīrita mākarṇya mahāhaṅkāragarvitam /
uvāca vacanaṃ kruddhaḥ pratighāruṇalocanaḥ // BndP_3,27.23 //
viśukra bhavatā gatvā māyāntārhitavarṣmaṇā /
jayavighnaṃ mahāyantraṃ karttavyaṃ kaṭake dviṣām // BndP_3,27.24 //
iti tasya vacaḥ śrutvā viśukro roṣarūṣitaḥ /
māyātirohitavapurjagāma lalitābalam // BndP_3,27.25 //
tasminprayātumudyukte suryo 'staṃ samupāgataḥ /
paryastakiraṇastomapāṭalīkṛtadiṅmukhaḥ // BndP_3,27.26 //
anurāgavatī saṃdhyā prayāntaṃ bhānumālinam /
anuvavrāja pātālakuñje rantumivotsukā // BndP_3,27.27 //
vegātprapatato bhānordehasaṃgātsamutthitāḥ /
caramābdheriva payaḥkaṇāstārā virejire // BndP_3,27.28 //
athāsasāda bahulaṃ tamaḥ kajjalamecakam /
sārthaṃ karttumivodyuktaṃ savarṇasyāsidurdhiyā // BndP_3,27.29 //
māyārathaṃ samārūḍho gūḍhaśarvarasaṃvṛtaḥ /
adṛśyavapurāpede lalitākaṭakaṃ khalaḥ // BndP_3,27.30 //
tatra gatvā jvalajjvālaṃ vahniprākāramaṇḍalam /
śatayojanavistārāmālokayat durmatiḥ // BndP_3,27.31 //
parito vibhramañśālamavakāśamavāpnuvan /
dakṣiṇaṃ dvāramāsādya nidadhyau kṣaṇamuddhataḥ // BndP_3,27.32 //
tatrāpaśyanmahāsattvāssāvadhānā dhṛtāyudhāḥ /
ārūḍhayānāḥ sanaddhavarmāṇo dvāradeśataḥ // BndP_3,27.33 //
staṃbhinīpramukhāḥ śaktīrviśatyakṣauhiṇīyutāḥ /
sarvadā dvārarakṣārthaṃ nirdiṣṭā daṇḍanāthayā // BndP_3,27.34 //
vilokya vismayāviṣṭo vicārya ca ciraṃ tadā /
śālasya bahirevāsau sthitvā yantraṃ samātanot // BndP_3,27.35 //
gavyūtimātrakāyāme tatsamānapravistare /
śilāpaṭṭe sumahati prālikhadyantramuttamam // BndP_3,27.36 //
aṣṭadikṣvaṣṭaśūlena saṃhārākṣaramaulinā /
aṣṭabhirdaivataiścaiva yuktaṃ yantraṃ samālikhat // BndP_3,27.37 //
alasā kṛpaṇā dīnā nitandrāca pramīlikā /
klībā ca nirahaṅkārā cetyaṣṭau devatāḥ smṛtāḥ // BndP_3,27.38 //
devatāṣṭakametaśca śūlāṣṭakapuṭopari /
niyojya likhitaṃ yantraṃ māyāvī samamantrayat // BndP_3,27.39 //
pūjāṃ vidhāya mantrasya balibhiśchāgalādibhiḥ /
tadyantraṃ cārikaṭake prākṣipatsamare 'suraḥ // BndP_3,27.40 //
pākārasya bahirbhāge vartinā tena durdhiyā /
kṣiptamullaṅghya ca raṇe papāta kaṭakāntare // BndP_3,27.41 //
tadyantrasya vikāreṇa kaṭakasthāstuśaktayaḥ /
vimuktaśastrasaṃnyāsamāsthitā dīnamānasāḥ // BndP_3,27.42 //
kiṃ hatairasuraiḥ kāryaṃ śastrāśastrikramairalam /
jayasiddhaphalaṃ kiṃ vā prāṇihiṃsā ca pāpadā // BndP_3,27.43 //
amarāṇāṃ kṛte ko 'yaṃ kimasmākaṃ bhaviṣyati /
vṛthā kalakalaṃ kṛtvā na phalaṃ yuddhakarmaṇā // BndP_3,27.44 //
kā svāminī mahārājñī kā vāsau daṇḍanāyikā /
kā vā sā mantriṇī śyāmā bhṛtyatvaṃ no 'tha kīdṛśam // BndP_3,27.45 //
iha sarvābhirasmābhirbhṛtyabhūtābhirekikā /
vanitā svāminīkṛtye kiṃ phalaṃ mokṣyate param // BndP_3,27.46 //
pareṣāṃ marmabhidurairāyudhairna prayojanam /
yuddhaṃ śāmyatu cāsmākaṃ dehaśastrakṣatipradam // BndP_3,27.47 //
yuddhe ca maraṇaṃ bhāvi vṛthā syurjīvitāni naḥ /
yuddhe mṛtyurbhavedeva iti tatra pramaiva kā // BndP_3,27.48 //
utsāhena phalaṃ nāsti nidraivaikā sukhāvahā /
ālasyasadṛśaṃ nāsti cittaviśrāntidāyakam // BndP_3,27.49 //
etādṛśīśca no jñātvā sā rājñī kiṃ kariṣyati /
tasyā rājñītvamapi naḥ samavāyena kalpitam // BndP_3,27.50 //
evaṃ copekṣitāsmābhiḥ sā vinaṣṭabalā bhavet /
naṣṭa sattvā ca sā rājñī kānnaḥ śikṣāṃ kariṣyati // BndP_3,27.51 //
evameva raṇāraṃbhaṃ vimucya vidhutāyudhāḥ /
śaktayo nidrayā dvāre ghūrṇamānā ivābhavan // BndP_3,27.52 //
sarvatra māndyaṃ kāryeṣu mahadālasyamāgatam /
śithilaṃ cābhavatsarvaṃ śaktīnāṃ kaṭakaṃ mahat // BndP_3,27.53 //
jayavighnaṃ mahāyantramiti kṛtvā sa dānavaḥ // BndP_3,27.54 //
nirvidya tatprabhāveṇa kaṭakaṃ pramimanthiṣuḥ /
dvitīyayuddhadivasasyārdharātre gate sati // BndP_3,27.55 //
nismṛtya nagarādbhūyastriṃśadakṣauhiṇīvṛtaḥ /
ājagāma punardaityo viśukraḥ kaṭakaṃ dviṣām // BndP_3,27.56 //
aśrūyanta tatastasya raṇaniḥsāṇanisvanāḥ /
tathāpi tā nirudyogāḥ śaktayaḥ kaṭake 'bhavan // BndP_3,27.57 //
tadā mahānubhāvatvādvikārairvighnayantrajaiḥ /
aspṛṣṭe mantriṇīdaṇḍanāthe cintāmavā patuḥ // BndP_3,27.58 //
aho bata mahatkaṣṭamidamāpatitaṃ bhayam /
kasya vātha vikāreṇa sainikā nirgatodyamāḥ // BndP_3,27.59 //
nirastāyudhasaṃraṃbhā nidrātandrāvighūrṇitāḥ /
na mānayanti vākyāni rārcayanti maheśvarīm /
audāsīnyaṃ vitanvanti śaktayo nispṛhā imāḥ // BndP_3,27.60 //
iti te mantriṇīdaṇḍanāthe cintāparāyaṇe /
cakrasyandanamārūḍhe mahārājñīṃ samūcatuḥ // BndP_3,27.61 //
mantriṇyuvāca
devi sakya vikāro 'yaṃ śaktayo vigatodyamāḥ /
na śṛṇvanti mahārājñi tavājñāṃ viśvapālitām // BndP_3,27.62 //
anyonyaṃ ca viraktāstāḥ parācyaḥ sarvakarmasu /
nidrātandrāmukulitā durvākyāni vitanvate // BndP_3,27.63 //
kā daṇḍinī mantriṇī kā mahārājñīti kā punaḥ /
yuddhaṃ ca kīdṛśamiti kṣepaṃ bhūri vitanvate // BndP_3,27.64 //
asminnevāntare śatrurāgacchati mahābalaḥ /
uddaṇḍabherīnisvānairvibhindanniva rodasī // BndP_3,27.65 //
atra yatprāptarūpaṃ tanmahārājñi prapadyatām /
ityuktvā saha daṇḍinyā mantriṇī praṇatiṃ vyadhāt // BndP_3,27.66 //
tataḥ sā lalitā devī kāmeśvaramukhaṃ prati /
dattadṛṣṭaḍiḥ samahasadatiraktaradāvaliḥ // BndP_3,27.67 //
tasyāḥ smitaprabhāpuñje kuñjarākṛtimānmukhe /
kaṭakroḍagaladdānaḥ kaścideva vyajṛṃbhata // BndP_3,27.68 //
japāpaṭalapāṭalyo bālacandravapurdharaḥ /
bījapūragadāmikṣucāpaṃ śūlaṃ sudarśanam // BndP_3,27.69 //
abjapāśotpalavrīhimañjarīvaradāṃ kuśān /
ratnakuṃbhaṃ ca daśabhiḥ svakairhastaiḥ samudvahan // BndP_3,27.70 //
tundilaścandracūḍālo mandrabṛṃhitanisvanaḥ /
siddhilakṣmīsamāśliṣṭaḥ praṇanāma maheśvarīm // BndP_3,27.71 //
tayā kṛtāśīḥ sa mahāngaṇanātho gajānanaḥ /
jayavighnamahāyantraṃbhettuṃ vegādviniryayau // BndP_3,27.72 //
antarevahi śālasya bhramaddantāvalānanaḥ /
nibhṛtaṃ kutracillagnaṃ jayavighnaṃ vyalokayat // BndP_3,27.73 //
sa devo ghoranirghātairduḥsahairdantapātanaiḥ /
kṣaṇāccūrmīkaroti sma jayavighnamahāśilām // BndP_3,27.74 //
tatra sthitābhirduṣṭābhirdevatābhiḥ sahaiva saḥ /
parāgaśeṣatāṃ nītvā tadyantraṃ prakṣipaddivi // BndP_3,27.75 //
tataḥ kilakilārāvaṃ kṛtvā'lasyavivarjitāḥ /
udyatāḥ samaraṃ kartuṃ śaktayaḥ śastrapāṇayaḥ // BndP_3,27.76 //
sa detivadanaḥ kaṇṭhakalitākuṇṭhanisvanaḥ /
jayayantraṃ hi tatsṛṣṭaṃ tathā rātrau vyanāśayat // BndP_3,27.77 //
imaṃ vṛttāntamākarṇya bhaṇḍaḥ sa kṣobhamāyayau /
sasarjaya bahūnātmarūpāndantāvalānanān // BndP_3,27.78 //
te kaṭakroḍavigalanmadasaurabhacañcalaiḥ /
cañcarīkakulairagre gīyamānamahodayāḥ // BndP_3,27.79 //
sphuraddāḍimakiñjalkavikṣepakararociṣaḥ /
sadā ratnākarānekahelayā pātumudyatāḥ // BndP_3,27.80 //
āmodapramukhā ṛddhimukhyaśaktiniṣevitāḥ /
āmodaśca pramodaśca mumukho durmukhastathā // BndP_3,27.81 //
arighno vighnakarttā ca ṣaḍete vighnanāyakāḥ /
te saptakoṭisaṃkhyānāṃ heraṃbāṇāmadhīśvarāḥ // BndP_3,27.82 //
te puraścalitāstasya mahāgaṇapate raṇe /
agniprākāravalayādvinirgatya gajānanāḥ // BndP_3,27.83 //
krodhahuṅkāratumulāḥ pratya padyanta dānavān /
punaḥ pracaṇḍaphūtkārabadhirīkṛtaviṣṭapāḥ // BndP_3,27.84 //
papāta daityasainyeṣu gaṇacakracamūgaṇaḥ /
acchidanniśitairbāṇairgaṇanāthaḥ sa dānavān // BndP_3,27.85 //
gaṇanāthena tasyābhūdviśukrasya mahaujasaḥ /
yuddhamuddhatahuṅkārabhinnakārmukaniḥsvanam // BndP_3,27.86 //
bhrukuṭī kuṭile cakre daṣṭoṣṭhamatipāṭalam /
viśukro yudhi bibhrāṇaḥ samayudhyata tena saḥ // BndP_3,27.87 //
śastrāghaṭṭananisvānair huṃkāraiśca suradviṣām /
daityasaptikhurakrīḍatkuddālīkūṭanisvanaiḥ // BndP_3,27.88 //
phetkāraiśca gacendrāṇāṃ bhayenākrandanairapi /
heṣayā ca hayaśreṇyā rathacakrasvanairapi // BndP_3,27.89 //
dhanuṣāṃ guṇanissvānaiścakracītkaraṇairapi // BndP_3,27.90 //
śarasātkāraghoṣaiśca vīrabhāṣākadaṃbakaiḥ /
aṭṭahāsairmahendrāṇāṃ siṃhanādaiścabhūriśaḥ // BndP_3,27.91 //
kṣubhyaddigantaraṃ tatra vavṛdhe yuddhamuddhatam /
triṃśadakṣauhiṇī senā viśukrasya durātmanaḥ // BndP_3,27.92 //
pratyekaṃ yodhayā māsurgaṇanāthā mahārathāḥ /
dantairmarma vibhindanto viṣṭaṃyataśca śuṇḍayā // BndP_3,27.93 //
krodhayantaḥ karṇatālaiḥ puṣkalāvarttakopamaiḥ /
nāsāśvāsaiśca paruṣairvikṣipantaḥ patākinīm // BndP_3,27.94 //
urobhirmardayantaśca śailavaprasamaprabhaiḥ /
piṃṣantaśca padāghātaiḥ pīnairghnantastathodaraiḥ // BndP_3,27.95 //
vibhindantaśca śūlena kṛttantaścakrapātanaiḥ /
śaṅkhasvanena mahatā trāsayanto varūthinīm // BndP_3,27.96 //
gaṇanāthamukhodbhūtā gajavakrāḥ sahasraśaḥ /
dhūlīśeṣaṃ samastaṃ tatsainyaṃ cakrurmahodyatāḥ // BndP_3,27.97 //
atha krodhasamāviṣṭo nijasainyapurogamaḥ /
preṣayāmāsa devasya gajāsura masau punaḥ // BndP_3,27.98 //
pracaṇḍasiṃhanādena gajadaityena durdhiyā /
saptākṣauhiṇiyuktena yuyudhe sa gaṇeśvaraḥ // BndP_3,27.99 //
hīyamānaṃ samālokya gajāsurabhujābalam /
vardhamānaṃ ca tadvīryaṃ viśukraḥ prapalāyitaḥ // BndP_3,27.100 //
sa eka eva vīredraḥ pracalannākhuvāhanaḥ /
saptākṣauhiṇikāyuktaṃ gajāsuramamardayat // BndP_3,27.101 //
gajāsure ca nihate viśukre prapalāyite /
lalitāntikamāpede mahāgamapatirmṛdhāt // BndP_3,27.102 //
kālarātriśca daityānāṃ sā rātrirviratiṃ gatā /
lalitā cāti muditā babhūvāsya parākramaiḥ // BndP_3,27.103 //
vitatāra mahārājñīprīyamāṇā gaṇeśituḥ /
sarvadaivatapūjāyāḥ pūrvapūjyatvamuttamam // BndP_3,27.104 //
iti śrībrahmāṇḍapurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne gaṇanāthaparākramo nāma saptaviṃśo 'dhyāyaḥ
raṇebhagnaṃ mahādaityaṃ bhaṇḍadaityaḥ sahodaram /
senānāṃ kadanaṃ śrutvā santapto bahucintayā // BndP_3,28.1 //
ubhāvapi sametau tau yuktau sarvaiścasainikaiḥ /
preṣayāmāsa yuddhāya bhaṇḍadaityaḥ sahodarau // BndP_3,28.2 //
tāvubhau paramakruddhau bhaṇḍadaityena deśitau /
viṣaṅgaśca viśukraśca mahodyama mavāpanuḥ // BndP_3,28.3 //
kaniṣṭhasahitaṃ tatra yuvarājaṃ mahābalam /
viśukramanuvavrāja senā trailokyakampinī // BndP_3,28.4 //
akṣauhiṇīcatuḥśatyā senānāmāvṛtaśca saḥ /
yuvarājaḥ pravavṛdhe pratāpena mahīyasā // BndP_3,28.5 //
ulūkajitprabhṛtayo bhāgineyā daśoddhatāḥ /
bhaṇḍasya ca bhaginyāntu dhūminyāṃ jātayonayaḥ // BndP_3,28.6 //
kṛtāstraśikṣā bhaṇḍena mātulena mahīyasā /
vikrameṇa valantaste senānāthāḥ pratasthire // BndP_3,28.7 //
prodgataiścāpanirghoṣairghoṣayanto diśo daśa /
dvayormātulayoḥ prītiṃ bhāgineyā vitenire // BndP_3,28.8 //
ārūḍhayānāḥ pratyekagāḍhāhaṅkāraśālinaḥ /
ākṛṣṭagurudhanvāno viśukramanuvavrajuḥ // BndP_3,28.9 //
yauvarājyaprabhācihnacchatracāmaraśobhitaḥ /
ārūḍhavāraṇaḥ prāpa viśukro yuddhamedinīm // BndP_3,28.10 //
tataḥ kalakalārāvakāriṇyā senayā vṛtaḥ /
viśukraḥ paṭu dadhvāna siṃhanādaṃ bhayaṅkaram // BndP_3,28.11 //
tatkṣobhātkṣubhitasvāntāḥ śaktayaḥ saṃbhramoddhatāḥ /
agniprākāravalayānnirjagamurbaddhapaṅkayaḥ // BndP_3,28.12 //
taḍinmayamivākāśaṃ kurvantyaḥ svasvarociṣā /
raktāmvujāvṛtamiva vyomacakraṃ raṇonmukhāḥ // BndP_3,28.13 //
atha bhaṇḍakanīyāṃsāvāgatau yuddhadurmadau /
niśamya yugapadyoddhaṃ mantriṇīdaṇḍanāyake // BndP_3,28.14 //
kiricakaṃ jñeyacakramārūḍhe rathaśekharam /
dhṛtātapatravalaye cāmarābhyāṃ ca vījite // BndP_3,28.15 //
apsarobhiḥ pranṛttābhirgīyamānamahodaye /
nirjagamatū raṇaṃ kartumubhābhyāṃ lalitājñayā // BndP_3,28.16 //
śrīcakraratharājasya rakṣaṇārthaṃ niveśite /
śatākṣauhiṇikāṃ senāṃ varjayitvāstrabhīṣaṇam // BndP_3,28.17 //
anyatsarvaṃ camujālaṃ nirjagāma raṇonmukhī /
purataḥ prācaladdaṇḍanāthā rathaniṣeduṣī // BndP_3,28.18 //
ekayaiva karāṅgulyā ghūrṇayantī halāyudham /
musalaṃ cānyahastena bhrāmayantī muhurmuhuḥ // BndP_3,28.19 //
taralendukalācūḍāsphuratpotramukhāmbujā /
puraḥ prahartrī samare sarvadā vikramoddhatā /
asyā anupracalitā geyacakrarathasthitā // BndP_3,28.20 //
dhanuṣo dhvaninā viśvaṃ pūrayantī mahoddhatā /
veṇīkṛtakacanyastavilasaccandrapallavā // BndP_3,28.21 //
sphurattritayanetreṇa sindūratilakatviṣā /
pāṇinā padmaramyeṇa maṇikaṅkaṇacāruṇā // BndP_3,28.22 //
tūṇīramukhataḥ kṛṣṭaṃ bhrāmayantī śilīmukham /
jaya vardhasvavardhasvetyatiharṣasamākule // BndP_3,28.23 //
nṛtyadbhirdivyamunibhirvarddhitāśīrvaco 'mṛtaiḥ /
geyacakrarathendrasya cakranemivighaṭṭanaiḥ // BndP_3,28.24 //
dārayantī kṣititalaṃ daityānāṃ hṛdayaiḥ saha /
lokātiśāyitā viśvamanomohanakāriṇā /
gītibandhenāmarībhirbahvībhirgītavaibhavā // BndP_3,28.25 //
akṣauhiṇīsahasrāṇāmaṣṭakaṃ samaroddhatam /
karṣatī kalpaviśleṣanirmaryādābdhisaṃnibham // BndP_3,28.26 //
tasyāḥ śakticamūcakre kāścitkanakarociṣaḥ /
kāściddāḍimasaṃkāśāḥ kāścijjīmūtarociṣaḥ // BndP_3,28.27 //
anyāḥ siṃdūrarucayaḥ parāḥ pāṭalapāṭalāḥ /
kācādrikāmbarāḥ kāścitparāḥ śyāmalakomalāḥ // BndP_3,28.28 //
anyāstu hīrakaprakhyāḥ parā gārutmatopamāḥ /
viruddhaiḥ pañcabhirbāṇairmiśritaiḥ śatakoṭibhiḥ // BndP_3,28.29 //
vyañjayantyo deharucaṃ katicidvividhāyudhāḥ /
asaṃkhyāḥ śaktayaścelurdaṇḍinyāssainike tathā // BndP_3,28.30 //
tathaiva sainyasannāho mantriṇyāḥ kumbhasambhava /
yathā bhūṣaṇaveṣādi yathā prabhāvalakṣaṇam // BndP_3,28.31 //
yathā sadguṇaśālitvaṃ yathā cāśritalakṣaṇam /
yathā daityaughasaṃhāro yathā sarvaiśca pūjitā // BndP_3,28.32 //
yathā śaktirmahārājñyā deḍinyaśca tathākhilam /
viśeṣastu paraṃ tasyāḥ sācivye tatkare sthitam /
mahārājñīvitīrṇaṃ tadājñāmudrāṅgulīyakam // BndP_3,28.33 //
itthaṃ pracalite sainye mantriṇīdaṇḍanāthayoḥ /
tadbhārabhaṅgurā bhūmirdelālīlāmalaṃbata // BndP_3,28.34 //
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ tumulaṃ romaharṣaṇam /
uddhūtadhūlijaṃbālībhūtasaptārṇavījalam // BndP_3,28.35 //
hayasthairhayasādinyo rathasthai rathasaṃsthitāḥ /
ādhoraṇairhastipakāḥ khaḍgaiḥ padgāśca saṅgatāḥ // BndP_3,28.36 //
daṇḍanāthāviṣaṅgeṇa samayudhyanta saṅgare /
viśukreṇa samaṃ śyāmā vikṛṣṭamaṇikārmukā // BndP_3,28.37 //
aśvarūḍhā cakāroccaiḥ saholūkajitā raṇam /
sampadīśāca jagrāha puruṣeṇa yuyutsayā // BndP_3,28.38 //
viṣeṇa nakulī devī samāhvāsta yuyutsayā /
kuntiṣeṇena samaraṃ mahāmāyā tadākarot // BndP_3,28.39 //
maladena samaṃ cakre yuddhamunmattabhairavī /
laghuśyāmā cakāroccaiḥ kuśūreṇa samaṃ raṇam // BndP_3,28.40 //
svapneśī maṅgalākhyena daityendreṇa raṇaṃvyadhāt /
vāgvādinī tu jaghaṭe drughaṇena samaṃ raṇe // BndP_3,28.41 //
kolāṭena ca duṣṭena caṇḍakālyakarodraṇam /
akṣauhiṇībhirdaityānāṃ śatākṣauhiṇikāstathā /
mahāntaṃ samare cakruranyonyaṃ krodhamūrchitāḥ // BndP_3,28.42 //
pravartamāne samare viśukro duṣṭadānavaḥ /
vardhamānāṃ śakticamūṃ hīyamānāṃ nijāṃ camūm // BndP_3,28.43 //
avalokya ruṣāviṣṭaḥ sa kṛṣṭagurukārmukaḥ /
śaktisainye samaste 'pi tṛṣāstraṃ pramumoca ha // BndP_3,28.44 //
tena dāvānalajvālādīptena mathitaṃ balam /
tṛtīye yuddhadivase yāmamātraṃ gate ravau /
viśukramuktatarṣāstravyākulāḥ śaktayo 'van // BndP_3,28.45 //
kṣobhayannindriyagrāmaṃ tālumūlaṃ viśoṣayan /
rūkṣayankarṇakuharamaṅgadaurvalyamāhavan // BndP_3,28.46 //
pātayanpṛthivīpṛṣṭhe dehaṃ visraṃsitāyudham /
āvirbabhūva śaktīnāmatitīvrastṛṣājvaraḥ // BndP_3,28.47 //
yuddheṣvanudyamakṛtā sarvotsāhavirodhinā /
tarṣeṇa tena kvathitaṃ śaktisainyaṃ vilokyasā /
mantriṇī saha potriṇyā bhṛśaṃ cintāmavāpa ha // BndP_3,28.48 //
uvāca tāṃ daṇḍanāthāmatyāhitaviśaṅkinīm /
rathasthitā rathagatā tatpratī kārakarmaṇe /
sakhi potriṇi duṣṭasya tarṣāstramidamāgatam // BndP_3,28.49 //
śithilīkurute sainyamasmākaṃ hā vidheḥ kramaḥ /
viśuṣkatālumūlānāṃ vibhraṣṭāyudhatejasām /
śaktīnāṃ maṇḍalenātra samare samupekṣitam // BndP_3,28.50 //
na kāpi kurute yuddhaṃ na dhārayati cāyudham /
viśuṣkatālumūlatvā dvaktumapyāli na kṣamāḥ // BndP_3,28.51 //
īdṛśīnno gatiṃ śrutvā kiṃ vakṣyati maheśvarī /
kṛtā cāpakṛtirdaityairupāyaḥ pravicintyatām // BndP_3,28.52 //
sarvatra dvyaṣṭasāhasrākṣauhiṇyamatra potriṇi /
ekāpi śaktirnaivāsti yā tarṣeṇa na pīḍitā // BndP_3,28.53 //
atraivāvasare dṛṣṭvā muktaśastrāṃ patākinīm /
randhraprahāriṇo hanta bāṇairnighnanti dānavāḥ // BndP_3,28.54 //
atropāyastvayā kāryo mayā ca samarodyame /
tvadīyarathaparvastho yo 'sti śītamahārṇavaḥ // BndP_3,28.55 //
tamādiśa samastānāṃ śaktīnāṃ tarṣanuttaye /
nālpaiḥ pānīyapānādyairetāsāṃ tarṣasaṃkṣayaḥ // BndP_3,28.56 //
sa eva madirāsiṃdhuḥ śaktyaughaṃ tarpayiṣyati /
tamādiśa mahātmānaṃ samarotsāhakāriṇam /
sarvatarṣapraśamanaṃ mahābalavivardhanam // BndP_3,28.57 //
ityukte daṇḍanāthā sā sadupāyena harṣitā /
ājuhāva sudhāsiṃdhumājñāṃ cakreśvarī raṇe // BndP_3,28.58 //
sa madālasaraktākṣo hemābhaḥ sragvibhūṣitaḥ // BndP_3,28.59 //
praṇamya daṇḍanāthāṃ tāṃ tadājñāparipārakaḥ // BndP_3,28.60 //
ātmānaṃ bahudhā kṛtvā taruṇādityapāṭalam /
kvacittāpicchavacchyāmaṃ kvacicca dhavaladyutim // BndP_3,28.61 //
koṭiśo madhurādhārā karihastasamākṛtīḥ /
vavarṣa siṃdhurājo 'yaṃ vāyunā bahulīkṛtaḥ // BndP_3,28.62 //
puṣkalāvartakādyaistu kalapakṣayabalāhakaiḥ /
niṣicyamāno madhye 'bdhiḥ śaktisainye papāta ha // BndP_3,28.63 //
yadgandhāghrāmamātreṇa mṛta uttiṣṭhate sphuṭam /
durbalaḥ prabalaśca syāttadvavarṣa surāṃbudhiḥ // BndP_3,28.64 //
parārddhasaṃkhyātītāstā madhudhārāparaṃparāḥ /
prapibantyaḥ pipāsārtairmukhaiḥ śaktaya utthitāḥ // BndP_3,28.65 //
yathā sā madirāsiṃdhuvṛṣṭirdaityeṣu no patet /
tathā sainyasya parito mahāprākāramaṇḍalam // BndP_3,28.66 //
laghuhastatayā muktaiḥ śarajātaiḥ sahasraśaḥ /
cakāra vismayakarī kadaṃbavanavāsinī // BndP_3,28.67 //
karmaṇā tena sarve 'pi vismitā maruto 'bhavan /
atha tāḥ śaktayo bhūri pibanti sma raṇāntare // BndP_3,28.68 //
vividhā madirādhārā balotsāhavivardhanīḥ /
yasyā yasyā manaḥprītī ruciḥ svādo yathāyathā // BndP_3,28.69 //
tṛtīye yuddhadivase praharadvitayāvadhi /
saṃtataṃ madhyadhārābhiḥ pravavarṣa surāṃbudhiḥ // BndP_3,28.70 //
gauḍī paiṣṭī ca mādhvī ca varā kādaṃbarī tathā /
haitālī lāṅgaleyā ca tālajātāstathā surāḥ // BndP_3,28.71 //
kalpavṛkṣodbhavā divyā nānādeśasamudbhavāḥ /
susvādusaurabhādyāśca śubhagandhasukhapradāḥ // BndP_3,28.72 //
bakulaprasavāmodā dhvanantyo budbudojjvalāḥ /
kaṭukāśca kaṣāyāśca madhurāstiktatāspṛśaḥ // BndP_3,28.73 //
bahuvarmasamāviṣṭāśchedinīḥ picchalāstathā /
īṣadamlāśca kaṭvamlā madhurāmlāstathā parāḥ // BndP_3,28.74 //
śastrakṣatarugāhantrī cāsthisaṃdhānadāyinī /
raṇabhramaharā śītā laghvyastadvatkavoṣṭhakāḥ // BndP_3,28.75 //
saṃtāpahāriṇīścaiva vāruṇīstā jayapradāḥ /
nānāvidhāḥ surādhārā vavarṣa madirārṇavaḥ // BndP_3,28.76 //
avicchinnaṃ yāmamātramekaikā tatra yoginī /
airāvatakara prakhyāṃ surādhārāṃ mudā papau // BndP_3,28.77 //
uttānaṃ vadanaṃ kṛtvā vilolarasanāścalam /
śaktayaḥ prapapuḥ sīdhu mudā mīlitalocanāḥ // BndP_3,28.78 //
itthaṃ bahuvidhaṃ mādhvīdhārāpātaiḥ sudhāṃbudhiḥ /
āgatastarpayitvā tu divyarūpaṃ samāsthitaḥ // BndP_3,28.79 //
punargatvā daṇḍanāthāṃ praṇamya sa surāṃbudhiḥ /
snigdhagaṃbhīraghoṣeṇa vākyaṃ cedamuvāca tām // BndP_3,28.80 //
devi paśya mahārājñi daṇḍamaṇḍalanāyike /
mayā saṃtarpitā mugdharūpā śaktivarūthinī // BndP_3,28.81 //
kāścinnṛtyanti gāyantyo kalakvaṇitamekhalāḥ /
nṛtyantīnāṃ puraḥ kāścitkaratālaṃ vitanvate // BndP_3,28.82 //
kāściddhasaṃti vyāvalgadvalguvakṣojamaṇḍalāḥ /
patantyanyonyamaṅgeṣu kāścidānandamantharāḥ // BndP_3,28.83 //
kāścidvalganti ca śroṇivigalanmekhalāṃbarāḥ /
kāścidutthāya saṃnaddhā ghūrṇayanti nirāyudhāḥ // BndP_3,28.84 //
itthaṃ nirdiśyamānāstāḥ śaktī maireya siṃdhunāṃ /
avalokya bhṛśaṃ tuṣṭā daṇḍinī tamuvāca ha // BndP_3,28.85 //
parituṣṭāsmi madyābdhe tvayā sāhyamanuṣṭhitam /
devakāryamida kiñca nirvighnitamidaṃ kṛtam // BndP_3,28.86 //
ataḥ paraṃ matprasādāddvāpare yājñikairmakhe /
somapānavadatyantamupayojyo bhaviṣyasi // BndP_3,28.87 //
mantreṇa pūtaṃ tvāṃ yāge pāsyantyakhiladevatāḥ /
yāgeṣu mantrapūtena pītena bhavatā janāḥ // BndP_3,28.88 //
siddhimṛddhiṃ balaṃ svargamapavargaṃ ca bibhratu /
maheśvarī mahādevo baladevaśca bhārgavaḥ /
dattātreyo vidhirviṣṇustvāṃ pāsyanti mahājanāḥ // BndP_3,28.89 //
yāge samarcitastvaṃ tu sarvasiddhiṃ pradāsyasi // BndP_3,28.90 //
itthaṃ varapradānena toṣayitvā surāṃbudhim // BndP_3,28.91 //
mantriṇīṃ tvarayāmāsa punaryuddhāya daṇḍinī /
punaḥ pravavṛte yuddhaṃ śaktīnāṃ dānavaiḥ saha // BndP_3,28.92 //
mudāṭṭahāsanirbhinnadigaṣṭakadharā dharam /
pratyagramadirāmattāḥ pāṭalīkṛtalocanāḥ /
śaktayo daityacakreṣu nyapatannekahelayā // BndP_3,28.93 //
dvayena dvayamāreje śaktīnāṃ samadaśriyām /
madarāgeṇa cakṣūṃṣi daityaraktena śastrikā // BndP_3,28.94 //
tathā babhūva tumulaṃ yuddhaṃ śaktisuradviṣām /
yathā mṛtyuravitrastaḥ prajāḥ saṃharate svayam // BndP_3,28.95 //
saṃskhalatpadavinyāsā madenāraktadṛṣṭayaḥ /
skhaladakṣarasaṃdarbhavīrabhāṣā raṇoddhatāḥ // BndP_3,28.96 //
kadaṃbagolakākārā dṛṣṭasarvāṅgadṛṣṭayaḥ /
yuvarājasya sainyāni śaktyaḥ samānāśayan // BndP_3,28.97 //
akṣauhiṇīśataṃ tatra daṇḍinī sā vyadārayat /
akṣauhiṇīsārddhaśata nāśayāmāsa mantriṇī // BndP_3,28.98 //
aśvārūḍhāprabhṛtayo madāruṇavilocanāḥ /
akṣauhiṇīsārdhaśataṃ nityurantakamandiram // BndP_3,28.99 //
aṅkuśenātitīkṣṇena turagā rohiṇī raṇe /
ulūkajitamunmathya paralokātithiṃ vyadhāt // BndP_3,28.100 //
sampatkarīprabhṛtayaḥ śaktidaṇḍādhināyikāḥ /
paruṣeṇa mukhānyanyānyavaruddhāvyadārayan // BndP_3,28.101 //
astaṃ gate savitari dhvastasarvabalaṃ tataḥ /
viśukraṃ yodhayāmāsa śyāmalā kopaśālinī // BndP_3,28.102 //
astrapratya stramokṣeṇa bhīṣaṇena divaukasām /
mahatā raṇakṛtyena yodhayāmāsa mantriṇī // BndP_3,28.103 //
āyudhāni sutīkṣṇāni viśukrasya mahaujasaḥ /
kramaśaḥ khaṇḍayantī sā ketanaṃ rathasārathim // BndP_3,28.104 //
dhanurguṇaṃ dhanurdaṇḍaṃ khaṇḍayantī śilīmukhaiḥ /
astreṇa brahmaśirasā jvalatpāvakarociṣā // BndP_3,28.105 //
viśukraṃ mardayāmāsa so 'patacchūrṇavigrahaḥ /
viṣaṅgaṃ ca mahādaityaṃ daṇḍanāthā madoddhatā // BndP_3,28.106 //
yodhayāmāsa caṇḍana musalena vinighnatī /
sacāpi duṣṭo danujaḥ kāladaṇḍanibhāṃ gadām /
udyamya bāhunā yuddhaṃ cakārāśeṣabhīṣaṇam // BndP_3,28.107 //
anyonyamaṅgaṃ mṛdnantau gadāyuddhapravartinau /
caṇḍāṭṭahāsamukharau paribhramaṇakāriṇau // BndP_3,28.108 //
kurvāṇau vividhāṃścārānghūrṇantau tūrmaveṣṭinau /
anyonyadaṇḍahananairmohayantau muhurmuhuḥ // BndP_3,28.109 //
anyonyaprahṛtau randhramīkṣamāṇau mahoddhatau /
mahāmusaladaṇḍāgraghaṭṭanakṣobhitāṃbarau /
ayudhyetāṃ durādharṣauṃ daṇḍinīdaityaśekharau // BndP_3,28.110 //
athārddharātrisamayaparyantaṃ kṛtasaṃgarā /
saṃkruddhā hantumārebhe viṣaṅgaṃ daṇḍanāyikā // BndP_3,28.111 //
taṃ mūrdhani nimagnena halenākṛṣya vairiṇam /
kaṭhoraṃ tāḍanaṃ cakre musalenātha potriṇī // BndP_3,28.112 //
tato musalaghātena tyaktaprāṇo mahāsuraḥ /
cūrṇitena śatāṅgena samaṃ bhūtalamāśrayat // BndP_3,28.113 //
iti kṛtvā mahatkarma mantriṇīdaṇḍanāyike /
tatraiva taṃ niśā śeṣaṃ ninyatuḥ śibiraṃ prati // BndP_3,28.114 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopakhyāne viśukraviṣaṅgavadho nāmāṣṭāviṃśo 'dhyāyaḥ
agastya uvāca
aśvānana mahāprājña varṇitaṃ mantriṇībalam /
viṣaṅgasya vadho yuddhe varṇito daṇḍanāthayā // BndP_3,29.1 //
śrīdevyāḥ śrotumicchāmi raṇacakre parākramam /
sodarasyāpadaṃ dṛṣṭvā bhaṇḍaḥ kimakarocchucā // BndP_3,29.2 //
kathaṃ tasya raṇotsāhaḥ kaiḥ samaṃ samayudhyata /
sahāyāḥ ke 'bhavaṃstasya hatabhrātṛtanūbhuvaḥ // BndP_3,29.3 //
hayagrīva uvāca
idaṃ śṛṇu mahāprājña sarvapāpanikṛntanam /
lalitācaritaṃ puṇyamaṇimādigumapradam // BndP_3,29.4 //
vaiṣuvāyanakāleṣu puṇyeṣu samayeṣu ca /
siddhidaṃ sarvapāpaghnaṃ kīrtidaṃ pañcaparvasu // BndP_3,29.5 //
tadā hatau raṇe tatra śrutvā nijasahodarau /
śokena mahatāviṣṭo bhaṇḍaḥ pravilalāpa saḥ // BndP_3,29.6 //
vikīrmakeśo dharaṇau mūrchitaḥ patitastadā /
na lebhe kiñcidāśvāsaṃ bhrātṛvyasanakarśitaḥ // BndP_3,29.7 //
punaḥ punaḥ pravilapankuṭilākṣeṇa bhūriśaḥ /
āśvāsyāmānaḥ śokena yuktaḥ kopamavāpa saḥ // BndP_3,29.8 //
phālaṃ vahannatikrūraṃ bhramadbhrukuṭibhīṣaṇam /
aṅgārapāṭalākṣaśca niḥśvasankṛṣṇasarpavat // BndP_3,29.9 //
uvāca kuṭilākṣaṃ drāksamastapṛtanāpatim /
kṣipraṃ muhurmuhuḥ spṛṣṭvā dhunvānaḥ karavālikām // BndP_3,29.10 //
krodhahuṅkāramātanvangarjannutpātameghavat // BndP_3,29.11 //
yayaiva dṛṣṭayā māyābalādyuddhe vināśitāḥ /
bhrātaro mama putrāśca senānāthāḥ sahasraśaḥ // BndP_3,29.12 //
tasyāḥ striyāḥ pramattāyāḥ kaṇṭhotthaiḥ śoṇitadravaiḥ /
bhrātṛputramahāśokavahniṃ nirvāpayāmyaham // BndP_3,29.13 //
gaccha re kuṭilākṣa tvaṃ sajjīkuru patākinīm /
ityuktvā kaṭhinaṃ varma vajrapātasahaṃ mahat // BndP_3,29.14 //
dadhāno bhujamadhyena badhnanpṛṣṭha tatheṣudhī /
uddāmamaurviniḥśvāsakaṭhoraṃ bhrāmayandhanuḥ // BndP_3,29.15 //
kālāgniriva saṃkruddho nirjagāma nijātpurāt /
tālajaṅghādikaiḥ sārddhaṃpūrvadvāre niveśite // BndP_3,29.16 //
caturbhirdhṛtaśastraughairdhṛtavarmabhiruddhataiḥ /
pañcatriṃśaccamūnāthaiḥ kuṭilākṣapuraḥsaraiḥ // BndP_3,29.17 //
sarvasenāpatīndreṇa kuṭilākṣeṇa sa krudhā /
militena ca bhaṇḍena catvāriṃśaccamūvarāḥ // BndP_3,29.18 //
dīptāyudhā dīptakeśā nirjagmurdīptakaṅkaṭāḥ /
dvisahasrākṣauhiṇīnāṃ pañcāśītiḥ parārdhikā // BndP_3,29.19 //
tadenamanvagādekahelayā mathituṃ dviṣaḥ /
bhaṇḍāsure viniryāte sarvasainikasaṃkule // BndP_3,29.20 //
śūnyake nagare tatra strīmātramavaśeṣitam /
ābhilo nāma daityendro rathavaryo mahārathaḥ /
sahasrayugyasiṃhāḍhyamāruroha raṇoddhataḥ // BndP_3,29.21 //
tatvare vijvalajjvālākālāgniriva dīptimān /
ghātako nāma vai khaḍgaścandrahāsasamākṛtiḥ // BndP_3,29.22 //
itastataścalantīnāṃ senānāṃ dhūlirutthitā /
voḍhuṃ tāsāṃ bharaṃ bhūmirakṣameva divaṃ yayau // BndP_3,29.23 //
kecidbhūmeraparyāptāḥ pracelurvyomavartmanā /
keṣāñcitskandhamārūḍhāḥ keciccelurmahārathāḥ // BndP_3,29.24 //
na dikṣu na ca bhūcakre na vyomani ca te mamuḥ /
duḥkhadukhena te celuranyonyāśleṣapīḍitāḥ // BndP_3,29.25 //
atyanta senāsaṃmardādrathacakrairvicūrṇitāḥ /
kecitpādena nāgānāṃ marditā nyapatanbhuvi // BndP_3,29.26 //
itthaṃ pracalitā tena samaṃ sarvaiśca sainikaiḥ /
vajraniṣpeṣasadṛśo meghanādo vyadhīyata // BndP_3,29.27 //
tenātīva kaṭhoreṇa siṃhanādena bhūyasā /
bhaṇḍadaityamukhotthena vidīrṇamabhavajjagat // BndP_3,29.28 //
sāgarāḥ śoṣamāpannāścandrākārai prapalāyitau /
uḍūni nyapatanvyomno bhūmirdelāyitābhavat // BndP_3,29.29 //
diṅnāgāścābhavaṃstrastā mūrcchitāśca divaukasaḥ /
śaktīnāṃ kaṭakaṃ cāsīdakāṇḍatrāsavihvalam // BndP_3,29.30 //
prāṇānsaṃdhārayāmāsuḥ kathañcinmadhya āhave /
śaktayo bhayavibhraṣṭānyāyudhāni punardadhuḥ // BndP_3,29.31 //
vahniprākāravalayaṃ praśāntaṃ punarutthitam /
daityendrasiṃhanādena camūnāthadhanuḥsvanaiḥ // BndP_3,29.32 //
krandanaiścāpi yoddhṝṇāmabhūcchabdamayaṃ jagat /
tena nādena mahatā bhaṇḍadaityavinirgamam /
niścitya lalitā devī svayaṃ yoddhuṃ pracakrame // BndP_3,29.33 //
aśakyamanyaśaktīnāmākalayya mahāhavam /
bhaṇḍadaityena duṣṭena svayamudyogamāsthitā // BndP_3,29.34 //
cakrarājarathastasyāḥ pracacāla mahodayaḥ /
caturvedamahācakrapuruṣārthamahābhayaḥ // BndP_3,29.35 //
ānandadhvajasaṃyukto navabhiḥ parvabhiryutaḥ /
navaparvasthadevībhirākṛṣṭagurudhanvibhiḥ // BndP_3,29.36 //
parārdhādhikasaṃkhyātaparivārasamṛddhibhiḥ /
parvasthāneṣu sarveṣu pālitaḥ sarvato diśam // BndP_3,29.37 //
daśayojanamunnaddhaścaturyojana vistṛtaḥ /
mahārājñīcakrarājo rathendraḥ pracalanbabhau // BndP_3,29.38 //
tasminpracalite juṣṭe śyāmayā daṇḍanāthayā /
geyacakraṃ tu bālāgre kiricakraṃ tu bṛṣṭhataḥ // BndP_3,29.39 //
anyāsāmapi śaktīnāṃ vāhanāni parārddhaśaḥ /
nṛsiṃhoṣṭranaravyālamṛgapakṣihayāstathā // BndP_3,29.40 //
gajabheruṇḍaśarabha vyāghravātamṛgāstathā /
etādṛśaśca tiryañco 'pyanye vāhanatāṃ gatāḥ // BndP_3,29.41 //
muhuruccāvacāḥ śaktīrbhaṇḍāsuravadhodyatāḥ /
yojanāyāmavistāramapi taddvāramaṇḍalam /
vahniprākāracakrasya na paryāptaṃ camūpateḥ // BndP_3,29.42 //
jvālāmālinikā nityā dvārasyātyantavistṛtim /
vitatāna samastānāṃ sainyānāṃ nirgamaiṣiṇī // BndP_3,29.43 //
atha sā jagatāṃ mātā mahārājñī mahodayā /
nirjagāmā gnipuratā varadvārātpratāpinī // BndP_3,29.44 //
devadundubhayo neduḥ patitāḥ puṣpavṛṣṭayaḥ /
mahāmuktātapatraṃ taddivi dīptamadṛśyata // BndP_3,29.45 //
nimittāni prasannāni śaṃsakāni jayaśriyāḥ /
abhavaṃllalitāsainye utpātāstu dviṣāṃ bale // BndP_3,29.46 //
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ sena yorubhayorapi /
prasarpadviśikhaiḥ stomabaddhāndhatamasacchaṭam // BndP_3,29.47 //
hanyamānagajastomasṛtaśoṇitabindubhiḥ /
hnīyamāṇaśiraśchannadaityaśvetātapatrakam // BndP_3,29.48 //
na diśo na nabho nāgā na bhūmirna ca kiñcana /
dṛśyate kevalaṃ dṛṣṭaṃ rajomātraṃ ca sūrcchitam // BndP_3,29.49 //
nṛtyatkabandhanivahāvirbhūtataṭapādapam /
daityakeśasahasraistu śaivālāṅkurakomalā // BndP_3,29.50 //
śvetātapatrayavalayaśvetapaṅkajabhāsurā /
cakrakṛttakarigrāmapādakūrmaparaṃparā // BndP_3,29.51 //
śaktidhvastamahādaityagalagaṇḍaśiloccayā /
vilūnakāṇḍaiḥ patitaiḥ saphenā balacāmaraiḥ // BndP_3,29.52 //
tīkṣṇāsivallarījālairnibiḍīkṛtatīrabhūḥ /
daityavīrekṣamaśreṇimuktiṃsapuṭabhāsurā // BndP_3,29.53 //
daityavāhanasaṃghātana kramīnaśatākulā /
prāvahacchoṇitanadī senayoryudhyamānayoḥ // BndP_3,29.54 //
itthaṃ pravavṛte yuddhaṃ mṛtyośca trāsadāyakam /
caturthayuddhadivase prātarā rabhyabhīṣaṇam /
praharadvayaparyantaṃ senayorubhayorapi // BndP_3,29.55 //
tataḥ śrīlalitādevyā bhaṇḍasyāthābhavadraṇaḥ /
astrapratyastrasaṃkṣobhaistumulīkṛtadiktaṭaḥ // BndP_3,29.56 //
dhanurjyātalaṭaṅkārahuṅkārairatibhīṣaṇaḥ /
tūṇīravadanātkṛṣṭadhanurvaraviniḥ sṛtaiḥ /
vimuktairviśiśairbhīmairāhave prāṇahāribhiḥ // BndP_3,29.57 //
hastalāghavavegena na prājñāyata kiñcana /
mahārājñīkarāṃbhojavyāpāraṃ śaramokṣaṇe /
śṛṇu sarvaṃ pravakṣyāmi kumbhasaṃbhava saṅgare // BndP_3,29.58 //
saṃdhāne tvekadhā tasya daśadhā cāpanirgame /
śatadhā gagane daityasainyaprāptau sahasradhā /
daityāṅgasaṃge saṃprāptāḥ koṭisaṃkhyāḥ śilīmukhāḥ // BndP_3,29.59 //
parāndhakāraṃ sṛjatī bhindatī rodasī śaraiḥ /
marmābhinatpracaṇḍasya mahārājñī maheṣubhiḥ // BndP_3,29.60 //
vahatkopāruṇaṃ netraṃ tato bhaṇḍaḥ sa dānavaḥ /
vavaṣa śarajālena mahatā laliteśvarīm // BndP_3,29.61 //
andhatāmisrakaṃ nāma mahāstraṃ pramumoca saḥ /
mahātaraṇibāṇena tannunoda maheśvarī // BndP_3,29.62 //
pākhaṇḍāstraṃ mahāvīro bhaṇḍaḥ pramumuce raṇe /
gāyatryastraṃ tasya nutyai sasarja jagadaṃbikā // BndP_3,29.63 //
andhāstramasṛjadbhaṇḍaḥ śaktidṛṣṭivināśanam /
cākṣuṣmatamahāstreṇa śamayāyāsa tatprasūḥ // BndP_3,29.64 //
śaktināśābhidhaṃ bhaṇḍo mumocāstraṃ mahāraṇe /
viśvāvasorathāstreṇa tasya darpamapākarot // BndP_3,29.65 //
antakāstraṃ sasarjoccaiḥ saṃkruddho bhaḍadānavaḥ /
mahāmṛtyuñjayāstreṇa nāśayāmāsa tadbalam // BndP_3,29.66 //
sarvāstrasmṛtināśākhyamastraṃ bhaṇḍo vyamuñcata /
dhāraṇāstreṇa cakreśī tadbalaṃ samanāśayat // BndP_3,29.67 //
bhayāstramasṛjadbhaṇḍaḥ śaktīnāṃ bhītidāyakam /
abhayaṅkaramaindrāstraṃ mumuce jagadaṃbikā // BndP_3,29.68 //
mahārogāstramasṛjacchaktisenāsu dānavaḥ /
rājayakṣmādayo rogāstato 'bhūvansahasraśaḥ // BndP_3,29.69 //
tannivāraṇasiddhyarthaṃ lalitā parameśvarī /
nāmatrayamahāmantramahāstraṃ sā mumoca ha // BndP_3,29.70 //
acyutaścāpyanantaśca govindastu śarotthitāḥ /
huṅkāramātrato dagdhvārogāṃstānanayanmudam // BndP_3,29.71 //
natvā ca tāṃ maheśānīṃ tadbhaktavyādhimardanam /
vidhātuṃ triṣu lokeṣu niyuktāḥ svapadaṃ yayuḥ // BndP_3,29.72 //
āyurnāśanamastraṃ tu muktavānbhaṇḍadānavaḥ /
kālasaṃkarṣaṇīrūpamastraṃ rājñī vyamuñcata // BndP_3,29.73 //
mahāsurāstramuddāmaṃ vyasṛjadbhaṇḍadānavaḥ /
tataḥ sahasraśo jātā mahākāyā mahābalāḥ // BndP_3,29.74 //
madhuśca kaiṭabhaścaiva mahiṣāsura eva ca /
dhūmralocanadaityaśca caṇḍamuṇḍādayo 'surāḥ // BndP_3,29.75 //
cikṣubhaścāmaraścaiva raktabījo 'surastathā /
śumbhaścaiva niśumbhaśca kālakeyā mahābalāḥ // BndP_3,29.76 //
dhūmrābhidhānāśca pare tasmādastrātsamutthitāḥ /
te sarve dānavaśreṣṭhāḥ kaṭhoraiḥ śastramaṇḍalaiḥ // BndP_3,29.77 //
śaktisenāṃ mardayanto narddantaśca bhayaṅkaram /
hāheti krandamānāścaśaktayo daityamarditāḥ // BndP_3,29.78 //
lalitāṃ śaraṇaṃ prāptāḥ pāhi pāhīti satvaram /
atha devī bhṛśaṃ kruddhā ruṣāṭṭahāsamātanot // BndP_3,29.79 //
tataḥ samutthitā kāciddurgā nāma yaśasvinī /
samastadevatejobhirnirmitā viśvarūpiṇī // BndP_3,29.80 //
śūlaṃ ca śūlinā dattaṃ cakraṃ cakrisamarpitam /
śaṅkhaṃ varuṇadattaśca śaktiṃ dattāṃ havirbhujā // BndP_3,29.81 //
cāpamakṣayatūṇīrau maruddattau mahāmṛdhe /
vajridattaṃ ca kuliśaṃ caṣakandhanadārpitam // BndP_3,29.82 //
kāladaṇḍaṃ mahādaṇḍaṃ pāśaṃ pāśadharārpitam /
brahmadattāṃ kuṇḍikāṃ ca ghaṇṭāmairāvatārpitām // BndP_3,29.83 //
mṛtyudattau khaḍgakheṭau hāraṃ jaladhinārpitam /
viśvakarmapradattāni bhūṣaṇāni ca bibhratī // BndP_3,29.84 //
aṅgaiḥ sahasrakiraṇaśreṇibhāsuraraśmibhiḥ /
āyudhāni samastāni dīpayanti mahodayaiḥ // BndP_3,29.85 //
anyadattairathānyaiśca śobhamānā paricchadaiḥ /
siṃhavāhanamāruhya yuddhaṃ nārāyaṇīvyadhāt // BndP_3,29.86 //
tathā te mahiṣaprakhyā dānavā vinipātitāḥ /
caṇḍikāsaptaśatyāṃ tu yathā karma purākarot // BndP_3,29.87 //
tathaiva samarañcakre mahiṣādimadāpaham /
tatkṛtvā duṣkaraṃ karma lalitāṃ praṇanāma sā // BndP_3,29.88 //
mūkāstramasṛdduṣṭaḥ śaktisenāsu dānavaḥ /
mahāvāgvā dinī nāma sasarjāstraṃ jagatprasūḥ // BndP_3,29.89 //
vidyārūpasya vedasya taskarānasurādhamān /
sasarja tatra samare durmado bhaṇḍadānavaḥ // BndP_3,29.90 //
dakṣahastāṅguṣṭhanakhānmahārājñyā tiraskṛtaḥ /
arṇavāstraṃ mahādīro bhaṇḍadaityo raṇe 'sṛjat // BndP_3,29.91 //
tatroddāmapayaḥ pūre śaktisainyaṃ mamajaja ca /
atha śrīlalitādakṣahastatarjanikānakhāt /
ādikūrmaḥ samutpanno yojanāyatavistaraḥ // BndP_3,29.92 //
dhṛtāstena mahābhogakharpareṇa prathīyasā /
śaktayo harṣamāpannāḥ sāgarāstrabhayaṃ jahuḥ // BndP_3,29.93 //
tatsāmudraṃ ca bhagavānsakalaṃ salilaṃ papau /
hairaṇyākṣaṃ mahāstraṃ tu vijahau duṣṭadānavaḥ // BndP_3,29.94 //
tasmātsahasraśo jātā hiraṇyākṣā gadāyudhāḥ /
tairhanyamāne śaktīnāṃ sainye santrā savihvale /
itastataḥ pracalite śithile raṇakarmaṇi // BndP_3,29.95 //
atha śrīlalitādakṣahastamadhyāṅgulīnakhāt /
mahāvarāhaḥ samabhūcchvetaḥ kailāsasaṃnibhaḥ // BndP_3,29.96 //
tena vajrasamānena potriṇābhividāritāḥ /
koṭiśaste hiraṇyākṣā mardyamānāḥ kṣayaṃ gatāḥ // BndP_3,29.97 //
athabhaṇḍastvatikrodhādbhukuṭīṃ vitatāna ha /
tasya bhrukuṭito jātā hiraṇyāḥ koṭisaṃkhyakāḥ // BndP_3,29.98 //
jvaladādityavaddīptā dīpapraharaṇāśva te /
amardayaccaktisainyaṃ prahlādaṃ cāpyamardayan // BndP_3,29.99 //
yaḥ prahlādo 'sti śaktīnāṃ paramānandalakṣaṇaḥ /
sa eva bālakobhūtvā hiraṇyaparipīḍitaḥ // BndP_3,29.100 //
lalitāṃ śaraṇaṃ prāptastena rājñī kṛpāmagāt /
atha śaktyā nandarūpaṃ prahlādaṃ parirakṣitum // BndP_3,29.101 //
dakṣahastānāmikāgraṃ dhunoti sma maheśvarī /
tasmād dhūtasaṭājālaḥ prajvalallocanatrayaḥ // BndP_3,29.102 //
siṃhāsyaḥ puruṣā kāraḥ kaṇṭhasyādho janārdanaḥ /
nakhāyudhaḥ kālarudrarūpī ghorāṭṭahāsavān // BndP_3,29.103 //
sahasrasaṃkhyadordaṇḍo lalitājñānupālakaḥ /
hiraṇyakaśipūnsarvānbhaṇḍabhrukuṭisaṃbhavān // BndP_3,29.104 //
kṣaṇādvidārayāmāsa nakhaiḥ kuliśakarkaśaiḥ /
balīndrāstraṃ mahāghoraṃ sarvadaivatanāśanam /
amuñcallalitā devī pratibhaṇḍamahāsuram // BndP_3,29.105 //
tadastradarpanāśāya vāmanāḥ śataśo 'bhavan /
mahārājñīdakṣahastakaniṣṭhāgrānmahaujasaḥ // BndP_3,29.106 //
kṣaṇekṣaṇe vardhamānāḥ pāśahastā mahābalāḥ /
balīndrānastrasaṃbhūtānbadhnantaḥ pāśabandhanaiḥ // BndP_3,29.107 //
dakṣahastakaniṣṭhāgrājjātāḥ kāmeśayoṣitaḥ /
mahākāyā mahotsāhāstadastraṃ samanāśayan // BndP_3,29.108 //
haihayāstraṃ samasṛjadbhaṇḍadaityo raṇājire /
tasmātsahasraśojātāḥ sahasrārjunakoṭayaḥ // BndP_3,29.109 //
atha śrīlalitāvāmahastāṅguṣṭanakhāditaḥ /
prajvalanbhārgavo rāmaḥ sakrodhaḥ siṃhanādavān // BndP_3,29.110 //
dhārayā dārayannetānkuṭhārasya kaṭhorayā /
sahasrārjunasaṃkhyātānkṣaṇādeva vyanāśayan // BndP_3,29.111 //
atha kruddho bhaṇḍadaityaḥ krodhāddhuṅkāramātanot /
tasmāddhuṅkārato jātaścandrahāsakṛpāṇavān // BndP_3,29.112 //
sahasrākṣauhiṇīrakṣaḥsenayā parivāritaḥ /
kaniṣṭhaṃ kuṃbhakarṇaṃ ca meghanādaṃ ca nandanam /
gṛhītvā śaktisainyaṃ tadatidūramamardayat // BndP_3,29.113 //
atha śrīlalitāvāmahastatarjanikānakhāt /
kodaṇḍarāmaḥ samabhūllakṣmaṇena samanvitaḥ // BndP_3,29.114 //
jaṭāmukuṭavānvallībandhdhatūṇīrapṛṣṭabhūḥ /
nīlotpaladalaśyāmo dhanurvisphārayanmuhuḥ // BndP_3,29.115 //
nāśayāmāsa divyāstraiḥ kṣaṇādrākṣasasainikam /
mardayāmāsa paulastyaṃ kuṃbhakarṇaṃ ca sodaram /
lakṣmaṇo meghanādaṃ ca mahāvīramanāśayat // BndP_3,29.116 //
dvividāstraṃ mahābhīmamasṛjadbhaṇḍadānavaḥ /
tasmādanekaśo jātāḥ kapayaḥ piṅgalocanāḥ // BndP_3,29.117 //
krodhenātyantatā mrāsyāḥ pratyekaṃ hanumatsamāḥ /
vyanāśayacchaktisainyaṃ krūrakreṅkārakāriṇaḥ // BndP_3,29.118 //
atha śrīlalitāvāmahastamadhyāṅgulīnakhāt /
āvirbabhūva tālāṅkaḥ krodhamadhyāruṇekṣaṇaḥ // BndP_3,29.119 //
nīlāṃbarapinaddhāṅgaḥ kailāsācalanirmalaḥ /
dvividāstrasamudbhūtānkapīnsarnvānvyanāśayan // BndP_3,29.120 //
rājāsuraṃ nāma mahatsasarjāstraṃ mahābalaḥ /
tasmādastrātsamudbhūtā bahavo nṛpadānavāḥ // BndP_3,29.121 //
śiśupālo dantavaktraḥ śālvaḥ kāśīpatistathā /
paiṇḍrako vāsudevaśca rukmī ḍiṃbhakahaṃsakau // BndP_3,29.122 //
śaṃbaraśca pralaṃbaśca tathā bāṇāsuro 'pi ca /
kaṃsaścāṇūramallaśca muṣṭikotpalaśekharau // BndP_3,29.123 //
ariṣṭo dhenukaḥ keśī kāliyo yamalārjunau /
pūtanā śakaṭaścaiva tṛṇāvartādayo 'surāḥ // BndP_3,29.124 //
narakākhyo mahāvīro viṣṇurūpī murāsuraḥ /
aneke saha senābhirutthitāḥ śastrapāṇayaḥ // BndP_3,29.125 //
tānvināśayituṃsarvānvāsudevaḥ sanātanaḥ /
śrīdevīvāmahastābjānāmikānakhasaṃbhavaḥ // BndP_3,29.126 //
caturvyūhaṃ samātene catvāraste tato 'bhavan /
vāsudevo dvitīyastu saṃkarṣaṇa iti smṛtaḥ // BndP_3,29.127 //
pradyumnaścāniruddhaśca te sarve prīdyatāyudhāḥ /
tānaśeṣāndurācārānbhūmabhorapravartakān // BndP_3,29.128 //
nāśayāmāsururvīśaveṣacchannānmahāsurān // BndP_3,29.129 //
atha teṣu vinaṣṭeṣu saṃkruddho bhaṇḍradānavaḥ /
dharmaviplāvakaṃ ghoraṃ kalyastraṃ samamuñcata // BndP_3,29.130 //
tataḥ kalyastratojātā āndhrāḥ puṇḍāśca bhūmipāḥ /
kirātāḥ śabarā hūṇā yavanāḥ pāpavṛttayaḥ // BndP_3,29.131 //
veda viplāvakā dharmadrohiṇaḥ prāṇahiṃsakāḥ /
varṇāśrameṣu sāṃkaryakāriṇo malināṅgakāḥ /
lalitāśaktisainyāni bhūyobhūyo vyamardayan // BndP_3,29.132 //
atha śrīlalitāvāmahastapadmasya bhāsvataḥ /
kaniṣṭhikānakhodbhūtaḥ kalkirnāma janārdanaḥ // BndP_3,29.133 //
aśvārūḍhaḥ pratīpta śrīraṭṭahāsaṃ cakāra saḥ /
tasyaiva dhvaninā sarve vajraniṣpeṣabandhunā // BndP_3,29.134 //
kirātā mūrcchitā neśuḥ śaktayaścāpi harṣitāḥ /
daśāvatāranāthāste kṛtvedaṃ karma duṣkaram // BndP_3,29.135 //
lalitāṃ tāṃ namaskṛtya baddhāñjalipuṭāḥ sthitāḥ /
pratikalpaṃ dharmarakṣāṃ kartuṃ matsyā dijanmabhiḥ /
lalitāṃbāniyuktāste vaikuṇṭhāya pratasthire // BndP_3,29.136 //
itthaṃ samasteṣvastraṃṣu nāśiteṣu durāśayaḥ /
mahāmohāstramasṛjacchaktayastena mūrchitāḥ // BndP_3,29.137 //
śāṃbhavāstraṃ visṛjyāṃbā mahāmohāstramakṣiṇot /
astrapratyastradhārābhiritthaṃ jāte mahāhave /
astaśailaṅgabhastīśo gantumārabhatāruṇaḥ // BndP_3,29.138 //
atha nārāyaṇāstreṇa sā devī lalitāṃbikā /
sarvā akṣauhiṇīstasya bhasmasādakarodraṇe // BndP_3,29.139 //
atha pāśupatāstreṇa dīptakālānalatviṣā /
catvāriṃśaccamūnāthānmahārājñī vyamardayat // BndP_3,29.140 //
athaikaśeṣaṃ taṃ duṣṭaṃ nihatāśeṣabāndhavam /
krodhena prajvalantaṃ ca jagadviplavakāriṇam // BndP_3,29.141 //
mahāsuraṃ mahāsattvaṃ bhaṇḍaṃ caṇḍaparākramam /
mahākāmeśvarāstreṇa sahasrādityavarcasā /
gatāsumakaronmātā lalitā parameśvarī // BndP_3,29.142 //
tadastrajvālayākrāntaṃ śūnyakaṃ tasya paṭṭanam /
sastrīkaṃ ca sabālaṃ ca sagoṣṭhaṃ dhanadhānyakam // BndP_3,29.143 //
nirdagdhamāsītsahasā sthalamātramaśiṣyata /
bhaṇḍasya saṃkṣayeṇāsīttrailokyaṃ harṣanartitam // BndP_3,29.144 //
itthaṃ vidhāya surakāryamanindyaśīlā śrīcakrarājarathamaṇḍalamaṇḍanaśrīḥ /
kāmeśvarī trijagatāṃ jananī babhāse vidyotamānavibhavā vijyaśriyāḍhyā // BndP_3,29.145 //
sainyaṃ samastamapi saṅgarakarmakhinnaṃ bhaṇḍāsuraprabalabāṇakṛśānutaptam /
astaṃ gate savitari prathitaprabhāvā śrīdevatā śibiramātmana ānināya // BndP_3,29.146 //
yo bhaṇḍadānavavadhaṃ lalitāṃbayemaṃ kḷptaṃ sakṛtpaṭhati tasya tapodhanendra /
nāśaṃ prayānti kadanāni dṛtāṣṭasiddherbhuktiśca muktirapi vartata eva haste // BndP_3,29.147 //
imaṃ pavitraṃ lalitāparākramaṃ samastapāpaghnamaśeṣasiddhidam /
paṭhanti puṇyeṣu dineṣu ye narā bhajanti te bhāgyasamṛddhimuttamām // BndP_3,29.148 //
iti śrībrahmāṇḍapurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne bhaṇḍāsuravadho nāmaikonatriṃśo 'dhyāyaḥ
agastya uvāca
aśvānana mahāprājña śrutamākhyānamuttamam /
vikramo lalitādevyā viśiṣṭo varṇitastvayā // BndP_3,30.1 //
caritairanaghairdevyāḥ suprīto 'smi hayānana /
śrutā sā mahatīśaktirmantriṇīdaṇḍanāthayoḥ // BndP_3,30.2 //
paścātkimakarottatra yuddhānantaramaṃbikā /
caturthadinaśarvaryāṃ vibhātāyāṃ hayānana // BndP_3,30.3 //
hayagrīva uvāca
śṛṇu kumbhaja tatprājña yattayā jagadaṃbayā /
paścādācaritaṃ karma nihate bhaṇḍadānave // BndP_3,30.4 //
śaktīnāmakhilaṃ sainyaṃ daityayudhaśatārditam /
muhurāhlādayāmāsa locanairamṛtāplutaiḥ // BndP_3,30.5 //
lalitāparameśānyāḥ kaṭākṣāmṛtadhārayā /
jahuryuddhapariśrāntiṃ śaktayaḥ prītimānasāḥ // BndP_3,30.6 //
asminnavasare devā bhaṇḍamardanatoṣitāḥ /
sarve 'pi sevituṃ prāptā brahmaviṣṇupurogamāḥ // BndP_3,30.7 //
brahmā viṣṇuśca rudraśca śakrādyāstridaśāstathā /
ādityā vasavo rudrā marutaḥ sādhyadevatāḥ // BndP_3,30.8 //
siddhāḥ kiṃpuruṣā yakṣā nirṛtyādyā niśācarāḥ /
prahlādādyā mahādaityāḥ sarve 'pyaṇḍanivāsinaḥ // BndP_3,30.9 //
āgatya tuṣṭuvuḥ prītyā siṃhāsanamaheśvarīm // BndP_3,30.10 //
brahmādyā ūcuḥ
namonamaste jagadekanāthe namonamaḥ śrītripurābhidhāne /
namonamo bhaṇḍamahāsuraghne namo 'stu kāmeśvari vāmakeśi // BndP_3,30.11 //
cintāmaṇe cintitadānadakṣe 'cintaye cirākārataraṅgamāle /
citrāmbare citrajagatprasūte citrākhyanitye sukhade namaste // BndP_3,30.12 //
mokṣaprade mugdhaśaśāṅkacūḍe mugdhasmite mohanabhedadakṣe /
mudreśvarīcarcitarājatantre mudrāpriye devi namonamaste // BndP_3,30.13 //
krūrāntakadhvaṃsini komalāṅge kopeṣu kālīṃ tanumādadhāne /
kroḍānane pālitasainyacakre kroḍīkṛtāśeṣabhaye namaste // BndP_3,30.14 //
ṣaḍaṅgadevīparivārakṛṣṇe ṣaḍaṅgayuktaśrutivākyamṛgye /
ṣaṭcakrasaṃsthe ca ṣaḍūrmiyukte ṣaḍbhāvarūpe lalite namaste // BndP_3,30.15 //
kāme śive mukhyasamastanitye kāntāsanānte kamalāyatākṣi /
kāmaprade kāmini kāmaśaṃbhoḥ kāmye kalānāmadhipe namaste // BndP_3,30.16 //
divyauṣadhādye nagaraugharūpe divye dinādhīśasahasrakānte /
dedīpyamāne dayayā sanāthe devādhidevapramade namaste // BndP_3,30.17 //
sadāṇimādyaṣṭakasevanīye sadāśivātmojjvalamañcavāse /
sabhye sadekāla yapādapūjye savitri lokasya namonamaste // BndP_3,30.18 //
brāhmīmukhairmātṛgaṇairniṣevye brahmapriye brāhmaṇabandhametri /
brahmāmṛtasrotasi rājahaṃsibrahmeśvari śrīlalite namaste // BndP_3,30.19 //
saṃkṣobhiṇīmukhyasamastamudrāsaṃsevite saṃsaraṇaprahantri /
saṃsāralīlākṛtisārasākṣi sadā namaste lalite 'dhināthe /
nitye kalāṣoḍaśakena nāmākarṣiṇyadhīśi pramathena sevye // BndP_3,30.20 //
nitye nirātaṅkadayāprapañce nīlālakaśreṇi namonamaste /
anaṅgapuṣpādibhirunnadābhiranaṅgadevībhirajasrasevye /
abhavyahantryakṣararāśirūpe hatārivarge lalite namaste // BndP_3,30.21 //
saṃkṣobhiṇīmukhyacaturdaśārcirmālāvṛtodāramahāpradīpte /
ātmānamābibhrati vibhramāḍhye śubhrāśraye śubhrapade namaste // BndP_3,30.22 //
saśarvasiddhādi kaśaktivandye sarvajñavijñātapadāravinde /
sarvādhike sarvagate samastasiddhiprade śrīlalite namaste // BndP_3,30.23 //
sarvajñajātaprathamābhiranyadevī bhirapyāśritacakrabhūme /
sarvāmarākāṅkṣitapūrayitri sarvasya lokasya savitri pāhi // BndP_3,30.24 //
vande vaśinyādikavāgvibhūte varddhiṣṇucakra dyutivāhavāhe /
balāhakaśyāmakace vaco 'bdhe varaprade suṃdari pāhi viśvam // BndP_3,30.25 //
bāṇādidivyāyudhasārvabhaume bhaṇḍāsurānīkavanāntadāve /
atyugratejojjvalitāṃburāśe prasevyamāne parito namaste // BndP_3,30.26 //
kāmeśi vajreśi bhageśyarūpe kanye kale kālavilopadakṣe /
kathāviśeṣīkṛtadaityasainye kāmeśayānte kamale namaste // BndP_3,30.27 //
bindusthite bindukalaikarūpe bindvātmike bṛṃhitacitprakāśe /
bṛhatkucaṃbhojavilolahāre bṛhatprabhāve lalite namaste // BndP_3,30.28 //
kāmeśvarotsaṃgasadānivāse kālātmike devi kṛtānukaṃpe /
kalpāvasānotthita kālirūpe kāmaprade kalpalate namaste // BndP_3,30.29 //
savāruṇe sāṃdrasudhāṃśuśīte sāraṅgaśāvākṣi sarojavaktre /
sārasya sārasya sadaikabhūme samastavidyeśvari saṃnatiste // BndP_3,30.30 //
tava prabhāveṇa cidagnijāyāṃ śrīśaṃbhunāthaprakaḍīkṛtāyāḥ /
bhaṇḍāsurādyāḥ samare pracaṇḍā hatā jagatkaṇṭakatāṃ prayātāḥ // BndP_3,30.31 //
navyāni sarvāṇi vapūṃṣi kṛtvā hi sāṃdrakāruṇyasudhāplavairnnaḥ /
tvayā samastaṃ bhuvanaṃ saharṣaṃ sujīvitaṃ suṃdari sabhyalabhye // BndP_3,30.32 //
śrīśaṃbhunāthasya mahāśayasya dvitīyatejaḥ prasarātmake yaḥ /
sthāṇvāśrame kḷptatayā viraktaḥ satīviyogena virastabhogaḥ // BndP_3,30.33 //
tenādrivaṃśe dhṛtajanmalābhāṃ kanyāmumāṃ yojayituṃ pravṛttāḥ /
evaṃ smaraṃ preritavanta eva tasyāntikaṃ ghora tapaḥsthitasya // BndP_3,30.34 //
tenātha vairāgyatapovighātakrodhena lālāṭakṛśānudagdhaḥ /
bhasmāvaśeṣo madanastato 'bhūttato hi bhaṇḍāsura eṣa jātaḥ // BndP_3,30.35 //
tato vadhastasya durāśayasya kṛto bhavatyā raṇadurmadasya /
athāsmadarthe tvatanussajātastvaṃ kāmasaṃjīvanamāśukuryāḥ // BndP_3,30.36 //
iyaṃ ratirbhartṛviyogakhinnā vaidhavyamatyantamabhavyamāpa /
punastvadutpāditakāmasaṃgādbhaviṣyati śrīlalite sanāthā // BndP_3,30.37 //
tayā tu dṛṣṭena manobhavena saṃmohitaḥ pūrvavadindumauliḥ /
ciraṃ kṛtātyantamahāsaparyā tāṃ pārvatīṃ drākpariṇeṣyatīśaḥ // BndP_3,30.38 //
tayośca saṃgādbhavitā kumāraḥ samastagīrvāṇacamūvinetā /
tenaiva vīreṇa raṇe nirasya sa tārako nāma surārirājaḥ // BndP_3,30.39 //
yo bhaṇḍadaityasya durāśayasya mitraṃ sa lokatrayadhūmaketuḥ /
śrīkaṇṭhaputraiṇa raṇe hataścetprāṇapratiṣṭhaiva tadā bhavennaḥ // BndP_3,30.40 //
tasmāttvamaṃbatripure janānāṃ mānāpahaṃ manmathavīravaryam /
utpādyaratyā vidhavātvaduḥkhamapākuru vyākulakuntalāyāḥ // BndP_3,30.41 //
eṣā tvanāthā bhavatīṃ prapannā bhartṛpraṇāśena kṛśāṅgayaṣṭiḥ /
namaskaroti tripurābhidhāne tadatra kāruṇyakalāṃ vidhehi // BndP_3,30.42 //
hayagrīva uvāca
iti stutvā maheśānī brahmādyā vibudhottamāḥ /
tāṃ ratiṃ darśayamāsurmalināṃ śokakarśitam // BndP_3,30.43 //
sā paryaśrumukhī kīrṇakuntalā dhūlidhūsarā /
nanāma jagadaṃbāṃ vai vaidhavyatyaktabhūṣaṇā // BndP_3,30.44 //
atha taddarśanotpannakāruṇyā parameśvarī /
tataḥ kaṭākṣādutpannaḥ smayamānasukhāṃbujaḥ // BndP_3,30.45 //
pūrvadehādhikarucirmanmatho madameduraḥ /
dvibhujaḥ sarvabhūṣāḍhyaḥ puṣpeṣuḥ puṣpakārmukaḥ // BndP_3,30.46 //
ānandayankaṭākṣeṇa pūrvajanmapriyāṃ ratim /
atha sāpi ratirdevī mahatyānandasāgare /
majjantī nijabhartāramavarokya mudaṃ gatā // BndP_3,30.47 //
ānandayankaṭākṣeṇa pūrvajanmapriyāṃ ratim /
atha sāpi ratirdevī mahatyānandasāgare /
majjantī nijabhartāramavalokya mudaṃ gatā // BndP_3,30.48 //
śyāmale snāpayitvaināṃ vastrakāñcyādibhūṣaṇaiḥ /
alaṅkṛtya yathāpūrvaṃ śīghramānīyatāmiha // BndP_3,30.49 //
tadājñāṃ śirasā dhṛtvā śyāmā sarvaṃ tathākarota /
brahmarṣibhirvasiṣṭhādyairvaivāhi kavidhānataḥ // BndP_3,30.50 //
kārayāmāsa daṃpatyoḥ pāṇigrahaṇamaṅgalam /
apsarobhiśca sarvābhirnṛtyagītādisaṃyutam // BndP_3,30.51 //
etaddṛṣṭvā mahendrādyā ṛṣayaśca tapodhanāḥ /
sādhusādhviti śaṃsaṃtastuṣṭuvurlalitāṃbikām // BndP_3,30.52 //
puṣpavṛṣṭiṃ vimuñcantaḥ sarve santuṣṭamānasāḥ /
babhūvustau mahābhaktyā praṇamya laliteśvarīm // BndP_3,30.53 //
tatpārśve tu samāgatya baddhāñjalipuṭau sthitau /
atha kandarpavīro 'pi namaskṛtya maheśvarīm /
vyajñāpayadidaṃ vākyaṃ bhaktinirbharamānasaḥ // BndP_3,30.54 //
yaddagdhamīśanetreṇa vapurme lalitāṃbike /
tattvadīyakaṭākṣasya prasādātpunarāgatam // BndP_3,30.55 //
tava putro 'smi dāso 'smi kvāpi kṛtye niyuṅkṣva mām /
ityuktā parameśānī tamāha makaradhvajam // BndP_3,30.56 //
śrīdevyuvāca
vatsāgaccha manojanmanna bhayaṃ tava vidyate /
matprasādājjagatsarvaṃ mohayāvyāhatāśuga // BndP_3,30.57 //
tadbāṇapātanājjātadhairyaviplava īśvaraḥ /
parvatasya sutāṃ gaurīṃ pariṇeṣyati satvaram // BndP_3,30.58 //
sahasrakoṭayaḥ kāmā matprasādāttvadudbhavāḥ /
sarveṣāṃ dehamāviśya dāsyanti ratimuttamām // BndP_3,30.59 //
matprasādena vairāgyātsaṃkruddho 'pi sa īśvaraḥ /
dehadāhaṃ vidhātuṃ te na samartho bhaviṣyati // BndP_3,30.60 //
adṛśyamūrtiḥ sarveṣāṃ prāṇināṃ bhavamohanaḥ /
svabhāryāvirahāśaṅkī dehasyārdhaṃ pradāsyati /
prayāto 'sau kātarātmā tvadbāṇāhatamānasaḥ // BndP_3,30.61 //
adya prabhṛti kandarpa matprasādānmahīyasaḥ /
tvannindāṃ ye kariṣyanti tvayi vā vimukhāśayāḥ /
avaśyaṃ klībataiva syātteṣāṃ janmanijanmani // BndP_3,30.62 //
ye pāpiṣṭhā durātmāno madbhaktadrohiṇaśca hi /
tānagamyāsu nārīṣu pātayitvā vināśaya // BndP_3,30.63 //
yeṣāṃ madīya pūjāsu madbhakteṣvādṛtaṃ manaḥ /
teṣāṃ kāmasukhaṃ sarvaṃ saṃpādaya samīpsitam // BndP_3,30.64 //
iti śrīlalitādevyā kṛtājñāvacanaṃ smaraḥ /
tatheti śirasā bibhratsāṃjalirniryayau tataḥ // BndP_3,30.65 //
tasyānaṅgasya sarvebhyo romakūpebhya utthitāḥ /
bahavaḥ śobhanākārā madanā viśvamohanāḥ // BndP_3,30.66 //
tairvimohya samastaṃ ca jagaccakraṃ manobhavaḥ /
punaḥ sthāṇvāśramaṃ prāpa candramaulerjigīṣayā // BndP_3,30.67 //
vasaṃtena ca mitreṇa senānyā śītarociṣā /
rāgeṇa pīṭhamardena mandānilarayeṇa ca // BndP_3,30.68 //
puṃskokilagalatsvānakāhalībhiśca saṃyutaḥ /
śṛṅgāravīrasaṃpanno ratyāliṅgitavigrahaḥ // BndP_3,30.69 //
jaitra śarāsanaṃ dhunvanpravīrāṇāṃ purogamaḥ /
madanārerabhimukhaṃ prāpya nibhaya āsthitaḥ // BndP_3,30.70 //
taponiṣṭhaṃ candracūḍaṃ tāḍayāmāsa sāyakaiḥ /
atha kandarpabāṇaudhaistāḍitaścandraśekharaḥ /
dūrīcakāra vairāgyaṃ tapastattyāja duṣkaram // BndP_3,30.71 //
niyamānakhilāṃstyaktvā tyaktadhairyaḥ śivaḥ kṛtaḥ /
tāmeva pārvatīṃ dhyātvā bhūyobhūyaḥ smarāturaḥ // BndP_3,30.72 //
niśaśvāsa vahañśarvaḥ pāṇḍuraṃ gaṇḍamaṇḍalam /
bāṣpāyamāṇo virahī saṃtapto dhairyaviplavāt /
bhūyobhūyo girisutāṃ pūrvadṛṣṭāmanusmaran // BndP_3,30.73 //
anaṅgabāṇadahanaistapyamānasya śūlinaḥ /
na candrarekhā no gaṅgā dehatāpacchide 'bhavat // BndP_3,30.74 //
nandibhṛṅgimahākālapramukhairgaṇamaṇḍalaiḥ /
āhṛte puṣpaśayane viluloṭha muhurmuhuḥ // BndP_3,30.75 //
nandino hastamālaṃbya puṣpatalpāntarātpunaḥ /
puṣpatalpāntaraṃ gatvā vyaceṣṭata muhurmuhuḥ // BndP_3,30.76 //
na puṣpaśayanenendukhaṇḍanirgalitāmṛte /
na himānīpayasi vā nivṛttastadvapurjvaraḥ // BndP_3,30.77 //
sa taneratanujvālāṃ śamayiṣyanmuhurmuhuḥ /
śilībhūtānhimapayaḥ paṭṭānadhyavasacchivaḥ /
bhūyaḥ śailasutārūpaṃ citrapaṭṭe nakhairlikhat // BndP_3,30.78 //
tadālokanato 'dūramanaṅgārtimavardhayat /
tāmālikhya hriyā namrāṃ vīkṣamāṇāṃ kaṭākṣataḥ // BndP_3,30.79 //
taccitrapaṭṭamaṅgeṣu romaharṣeṣu cākṣipat /
cintāsaṃgena mahatā mahātyā ratisaṃpadā /
bhūyasā smaratāpena vivyathe viṣamekṣaṇaḥ // BndP_3,30.80 //
tāmeva sarvataḥ paśyaṃstasyāmeva mano diśan /
tathaiva saṃllapansārdhamunmādenopapannayā // BndP_3,30.81 //
tanmātrabhūtahṛdayastaccittastatparāyaṇaḥ /
tatkathāsudhayā nītasamastarajanīdinaḥ // BndP_3,30.82 //
tacchīlavarṇana ratastadrūpālokanotsukaḥ /
taccārubhogasaṃkalpamālākarasumālikaḥ /
tanmayatvamanuprāptastatāpātitarāṃ śivaḥ // BndP_3,30.83 //
imāṃ manobhava rujamacikitsyāṃ sa dhūrjaṭiḥ /
avalokya vivāhāya bhṛśamudyamavānabhūt // BndP_3,30.84 //
itthaṃ vimohya taṃ devaṃ kandarpo lalitājñayā /
atha tāṃ parvatasutāmāśugairabhyatāpayat // BndP_3,30.85 //
prabhūtavirahajvālāmalinaiḥ śvasitānalaiḥ /
śuṣyamāṇādharadalo bhṛśaṃ pāṇḍukapolabhūḥ // BndP_3,30.86 //
nāhāre vā na śayane na svāpe dhṛtimicchati /
makhīsahasraiḥ siṣice nityaṃ śītopacārakaiḥ // BndP_3,30.87 //
punaḥ punastapyamānā punareva ca vihvalā /
na jagāma rujāśānti manmathāgnermahīyasaḥ // BndP_3,30.88 //
na nidrāṃ pārvatī bheje viraheṇopatāpitā /
svatanostāpanenāsau pituḥ khedamavardhayat // BndP_3,30.89 //
apratīkārapuruṣaṃ virahaṃ tuhituḥ śive /
avalokya sa śailendro mahāduḥkhamavāptavān // BndP_3,30.90 //
bhadre tvaṃ tapasā devaṃ toṣayitvā maheśvaram /
bhārtāraṃ taṃ samṛccheti pitrā sampreritātha sā // BndP_3,30.91 //
himavacchailaśikhare gaurīśikharanāmani /
vakāra patilābhāya pārvatī duṣkaraṃ tapaḥ // BndP_3,30.92 //
śiśireṣu jalāvāsā grīṣme dahanamadhyagā /
arke niviṣṭadṛṣṭiśca sughoraṃ tapa āsthitā // BndP_3,30.93 //
tenaiva tapasā tuṣṭaḥ sānnidhyaṃ dattavāñchivaḥ /
aṅgīcakāra tāṃ bhāryāṃ vaivāhikavidhānataḥ // BndP_3,30.94 //
athādripatinā dattāṃ tanayāṃ nalinekṣaṇām /
saptarṣidvārataḥ pūrvaṃ prārthitāmudavoḍha saḥ // BndP_3,30.95 //
tayā ca ramamāṇo 'sau bahukālaṃ maheśvaraḥ /
oṣadhīprasthanagare śvaśurasya gṛhe 'vasat // BndP_3,30.96 //
punaḥ kailāsamāgatya samastaiḥ pramathaiḥ saha /
pārvatīmānināyādrināthasya prītimāvahat // BndP_3,30.97 //
ramamāṇastayā sārthaṃ kailāse mandare tathā /
vindhyādrau hemaśaile ca malaye pāriyātrake // BndP_3,30.98 //
nānāvidheṣu sthāneṣu ratiṃ prāpa maheśvaraḥ /
atha tasyāṃ sasarjograṃ vīryaṃ sā soḍhumakṣamā // BndP_3,30.99 //
bhuvyatyajatsāpi vahnau kṛttikāsu sa cākṣipat /
tāśca gaṅgājale 'muñcansā caiva śarakānane // BndP_3,30.100 //
tatrodbhūto mahāvīro mahāsenaḥ ṣaḍānanaḥ /
gaṅgāyāścāntikaṃ nīto dhūrjaṭirvṛddhi māgamat // BndP_3,30.101 //
sa vardhamāno divasedivase tīvravikramaḥ /
śikṣito nijatātena sarvā vidyā avāptavān // BndP_3,30.102 //
atha tātakṛtānujñaḥ surasainyapatirbhavan /
tārakaṃ mārayāmāsa samastaiḥ saha dānavaiḥ // BndP_3,30.103 //
tatastārakadaityendravadhasantoṣaśālinā /
śakreṇa dattāṃ sa guho devasenāmupānayat // BndP_3,30.104 //
sā śakratanayā devasenā nāma yaśasvinī /
āsādyaramaṇaṃ skandamānandaṃ mṛśamādadhau // BndP_3,30.105 //
itthaṃ saṃmohitāśeṣaviśvacakro manobhavaḥ /
devakāryaṃ susampādya jagāma śrīpuraṃ punaḥ // BndP_3,30.106 //
yatra śrīnagare puṇye lalitā parameśvarī /
vartate jagatāmṛddhyai tatra tāṃ sevituṃ yayau // BndP_3,30.107 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne madanapunarbhavo nāma triṃśo 'dhyāyaḥ
agastya uvāca
kimidaṃ śrīpuraṃ nāma kena rūpeṇa vartate /
kena vānirmitaṃ pūrva tatsarvaṃ me nivadaya // BndP_3,31.1 //
kiyatpramāṇaṃ kiṃ varṇaṃ kathayasva mama prabho /
tvameva sarvasandehapaṅkaśoṣaṇabhāskaraḥ // BndP_3,31.2 //
hayagrīva uvāca
yathā cakrarathaṃ prāpya pūrvoktairlakṣaṇairyutam /
mahāyāgānalotpannā lalitā parameśvarī // BndP_3,31.3 //
kṛtvā vaivāhikīṃ līlāṃ brahmādyaiḥ prārthitā punaḥ /
vyajeṣṭa bhaṇḍanāmānamasuraṃ lokakaṇṭakam // BndP_3,31.4 //
tadā devā mahendrādyāḥ santoṣaṃ bahu bhejire /
atha kāmeśvarasyāpi lalitāyāśca śobhanam /
nityopabhogasarvārthaṃ mandiraṃ kartumutsukāḥ // BndP_3,31.5 //
kumārā lalitādevyā brahmaviṣṇumaheśvarāḥ /
vardhakiṃ viśvakarmāṇaṃ surāṇāṃ śilpakovidam // BndP_3,31.6 //
surāṇāṃ śilpanaṃ ca mayaṃ māyāvicakṣaṇam /
āhūya kṛtasatkārānūcire lalitājñayā // BndP_3,31.7 //
adhikāripuruṣā ūcuḥ
bho viśvakarmañchilpajña bhobho maya mahodaya /
bhavantau sarvaśāstrajñau ghaṭanāmārgakovidau // BndP_3,31.8 //
saṃkalpamātreṇa mahāśilpakalpaviśāradau /
yuvābhyāṃ lalitādevyā nityajñānamahodadheḥ // BndP_3,31.9 //
ṣoḍaśīkṣetramadhyeṣu tatkṣetrasamasaṃkhyayā /
kartavyā śrīnagaryo hi nānāratnairalaṅkṛtāḥ // BndP_3,31.10 //
yatra ṣoḍaśadhā bhinnā lalitā parameśvarī /
viśvatrāṇāya satataṃ nivāsaṃ racayiṣyati // BndP_3,31.11 //
asmākaṃ hi priyamidaṃ marutāmapica priyam /
sarvalokapriyaṃ caitattannāmnaiva viracyatām // BndP_3,31.12 //
iti kāraṇadevānāṃ vacanaṃ suniśamya tau /
viśvakarmamayau natvā vyabhāṣetāṃ tathāstviti // BndP_3,31.13 //
punarnatvā pṛṣṭavantau tau tānkāraṇa pūruṣān /
keṣu kṣetreṣu kartavyāḥ śrīnagaryo mahodayāḥ // BndP_3,31.14 //
brahmādyāḥ paripṛṣṭāste procustau śilpinau punaḥ /
kṣetrāṇāṃ pravibhāgaṃ tu kalpayantau yathocitam // BndP_3,31.15 //
kāraṇapuruṣā ūcuḥ
prathamaṃ merupṛṣṭhe tu niṣadhe ca mahīdhare /
hemakūṭe himagirau pañcame gandhamādane // BndP_3,31.16 //
nīle meṣe ca śṛṅgāre mahendre ca mahāgirau /
kṣetrāṇi hi navaitāni bhaumāni viditānyatha // BndP_3,31.17 //
audakāni tu saptaiva proktānyakhila sindhuṣu /
lavaṇo 'bdhīkṣusārābdhiḥ surābdhirghṛtasāgaraḥ // BndP_3,31.18 //
dadhisindhuḥ kṣīrasindhurjalasindhuśca saptamaḥ /
pūrvoktā nava śailendrāḥ paścātsapta ca sindhavaḥ // BndP_3,31.19 //
ātdṛtya ṣoḍaśa kṣetrāṇyaṃbāśrīpurakḷptaye /
yeṣu divyāni veśmāni lalitāyā mahaujasaḥ /
sṛjataṃ divyaghaṭanāpaṇḍitau śilpinau yuvām // BndP_3,31.20 //
yeṣu kṣetreṣu kḷptāni ghnantyā devyā mahāsurān /
nāmāni nityānāmnaiva prathitāni na saṃśayaḥ // BndP_3,31.21 //
sā hi nityāsvarūpeṇa kālavyāptikarī parā /
sarvaṃ kalayate devī kalanāṅkatayā jagat // BndP_3,31.22 //
nityānāca mahārājñī nityā yatra na tadbhidā /
atastadīyanāmnā tu sanāmā prathitā purā // BndP_3,31.23 //
kāmeśvarīpurī caiva bhagamālāpurī tathā /
nityaklinnāpurītyādināmāni prathitānyalam // BndP_3,31.24 //
ato nāmāni varṇena yogye puṇyatame dine /
mahāśilpaprakāreṇa purīṃ racayatāṃ śubhām // BndP_3,31.25 //
iti kāraṇakṛtyendrairbrahmaviṣṇumaheśvaraiḥ /
proktau tau śrīpurīstheṣu teṣu kṣetreṣu cakratuḥ // BndP_3,31.26 //
atha śrīpuravistāraṃ purādhiṣṭhātṛdevatāḥ /
kathayāmyahamādhārya lopāmudrāpate śṛṇu // BndP_3,31.27 //
yo merurakhilādhārastuṅgaścānantayojanaḥ /
caturdaśajagaccakrasaṃprotanijavigrahaḥ // BndP_3,31.28 //
tasya catvāri śṛṅgāṇi śakranairṛtavāyuṣu /
madhyasthaleṣu jātāni procchrāyasteṣu kathyate // BndP_3,31.29 //
pūrvoktaśṛṅgatritayaṃ śatayojanamunnatam /
śatayojanavistāraṃ teṣu lokāstrayo matāḥ // BndP_3,31.30 //
brahmaloko viṣṇulokaḥ śivalokastathaiva ca /
eteṣāṃ gṛhavinyāsānvakṣyāmyavasarāntare // BndP_3,31.31 //
madhye sthitasya śṛṅgasya vistāraṃ cocchrayaṃ śṛṇu /
catuḥśataṃ yojanānāmucchritaṃ vistṛtaṃ tathā // BndP_3,31.32 //
tatraiva śṛṅge mahati śilpibhyāṃ śrīpuraṃ kṛtam /
catuḥśataṃ yojanānāṃ vistṛta kumbhasaṃbhava // BndP_3,31.33 //
tatrāyaṃ pravibhāgaste pravivicya pradarśyate /
prākāraḥ prathamaḥ proktaḥ kālāyasavinirmitaḥ // BndP_3,31.34 //
ṣaṭdaśādhikasāhasrayojanāyataveṣṭanaḥ /
caturdikṣu dvāryutaśca caturyojanamucchritaḥ // BndP_3,31.35 //
śālamūlaparīṇāho yojanāyutamabdhipa /
śālāgrasya tu gavyūternaddhavātāyanaṃ pṛthak // BndP_3,31.36 //
śāladvārasya caunnatyamekayojanamāśritam /
dvāredvāre kapāṭe dve gavyūtyardhapravistare // BndP_3,31.37 //
ekayojanamunnaddhe kālāyasa vinirmite /
ubhayorargalā cetthamardhakrośasamāyatā // BndP_3,31.38 //
evaṃ caturṣu dvāreṣu sadṛśaṃ parikīrtitam /
gopurasya tu saṃsthānaṃ kathaye kuṃbhasaṃbhava // BndP_3,31.39 //
pūrvoktasya tu śālasya mūle yojanasaṃmite /
pārśvadvaye yojane dve dve samādāya nirmite // BndP_3,31.40 //
vistāramapi tāvantaṃ saṃprāptaṃ dvāragarbhitam /
pārśvadvayaṃ yojane dve madhye śālasya yojanam // BndP_3,31.41 //
melayitvā pañca mune yojanāni pramāṇataḥ /
pārśvadvayena sārdhena krośayugmena saṃyutam // BndP_3,31.42 //
melayitvā pañcasaṃkhyāyojanānyāyatastathā /
evaṃ prākāratastatra gopuraṃ racitaṃ mune // BndP_3,31.43 //
tasmādgopuramūlasya veṣṭo viṃśatiyojanaḥ /
uparyupari veṣṭasya hrāsa eva prakīrtyate // BndP_3,31.44 //
gopurasyonnatiḥ proktāpañcaviṃśatiyojanā /
yojaneyojane dvāraṃ sakapāṭaṃ manoharam // BndP_3,31.45 //
bhūmikāścāpi tāvantyo yathordhvaṃ hrāsasaṃyutāḥ /
gopurāgrasya nistāro yojanaṃ hi samāśritaḥ // BndP_3,31.46 //
āyāmo 'pi ca tāvānvai tatra trimukuṭaṃ smṛtam /
mukuṭasya tu vistāraḥ krośamāno ghaṭodbhava // BndP_3,31.47 //
krośadvayaṃ samunnaddhaṃ hrāsaṃ gopuravanmune /
mukuṭasyāntare kṣoṇī krośārdhena ca saṃmitā // BndP_3,31.48 //
mukuṭaṃ paścime prācyāṃ dakṣiṇe dvāragopure /
dakṣottarastu mukuṭāḥ paścimadvāragopure // BndP_3,31.49 //
dakṣiṇadvāravatproktā uttaradvāḥkirīṭikāḥ /
paścimadvāravatpūrvadvāre mukuṭakalpanā // BndP_3,31.50 //
kālāyasākhyaśālasyāntare mārutayojane /
antare kāṃsyaśālasya pūrvavadgopuro 'nvitaḥ // BndP_3,31.51 //
śālamūlapramāṇaṃ ca pūrvavatparikīrtitam /
kāṃsyaśālo 'pi pūrvādidikṣu dvārasamanvintaḥ // BndP_3,31.52 //
dvāredvāre gopurāṇi parvalakṣaṇabhāñji ca /
kālāyasasya kāṃsyasya yoṃ'tardeśaḥ samantataḥ // BndP_3,31.53 //
nānāvṛkṣamahodyānaṃ tatproktaṃ kumbhasaṃbhava /
udbhijjādyaṃ yāvadasti tatsarvaṃ tatra vartate // BndP_3,31.54 //
paraṃsahasrāstaravaḥ sadāpuṣpāḥ sadāphalāḥ /
sadāpallavaśobhāḍhyāḥ sadā saurabhasaṃkulāḥ // BndP_3,31.55 //
cūtāḥ kaṅkolakā lodhrā bakulāḥ karṇikārakāḥ /
śiṃśapāśca śirīṣāśca devadārunameravaḥ // BndP_3,31.56 //
punnāgā nāgabhadrāśca mucukundāśca kaṭphalāḥ /
elālavaṅgāstakkolāstathā karpūraśākhinaḥ // BndP_3,31.57 //
pīlavaḥ kākatuṇḍyaśca śālakāścāsanāstathā /
kāñcanārāśca lakucāḥ panasā hiṅgulāstathā // BndP_3,31.58 //
pāṭalāśca phalinyaśca jaṭilyo jaghanephalāḥ /
gaṇikāśca kuraṇṭāśca bandhujīvāśca dāḍimāḥ // BndP_3,31.59 //
aśvakarṇā hastikarṇāścāṃpeyāḥ kanakadrumāḥ /
yūthikāstālaparṇyaśca tulasyaśca sadāphalāḥ // BndP_3,31.60 //
tālāstamālahintālakharjūrāḥ śarabarburāḥ /
ikṣavaḥ kṣīriṇaścaiva śleṣmāntakavibhītakāḥ // BndP_3,31.61 //
harītkyastvavākpuṣpyo ghoṇṭālyaḥ svargapuṣpikāḥ /
bhallātakāśca khadirāḥ śākhoṭāścandanadrumāḥ // BndP_3,31.62 //
kālāgurudrumāḥ kālaskandhāściñcā vadāstathā /
uduṃbarārjunāśvatthāḥ śamīvṛkṣā dhruvādrumāḥ // BndP_3,31.63 //
rucakāḥ kuṭajāḥ saptaparṇāśca kṛtamālakāḥ /
kapitthāstintiṇī caivetyevamādhyāḥ sahasraśaḥ // BndP_3,31.64 //
nānāṛtusamāviṣṭā devyāḥ śṛṅgārahetavaḥ /
nānāvṛkṣamahotsedhā vartante varaśākhinaḥ // BndP_3,31.65 //
kāṃsyaśālasyāntarole saptayojanadūrataḥ /
caturasrastāmraśālaḥ siṃdhuyojanamunnataḥ // BndP_3,31.66 //
anayorantarakṣoṇī proktā kalpakavāṭikā /
karpūragandhibhiścāruratnabījasamanvitaiḥ // BndP_3,31.67 //
kāñcanatvaksuruciraiḥ phalaistaiḥ phalitā drumāḥ /
pītāṃbarāṇi divyāni pravālānyeva śākhiṣu // BndP_3,31.68 //
amṛtaṃ syānmadhurasaḥ puṣpāṇi ca vibhūṣaṇam /
īdṛśā vahavastatra kalpavṛkṣāḥ prakīrtitāḥ // BndP_3,31.69 //
eṣā kakṣā dvitīyā syānkalpavāpīti nāmataḥ /
tāmraśālasyāntarāle nāgaśālaḥ prakīrtitāḥ // BndP_3,31.70 //
anayorubhayostiryagadeśaḥ syātsaptayojanaḥ /
tatra saṃtānavāṭī syānkalpavāpīsamākṛtiḥ // BndP_3,31.71 //
tayormadhye mahī proktā haricandanavāṭikā /
kalpavāṭīsamākārā phalapuṣpasamākulā // BndP_3,31.72 //
eṣu sarveṣu śāleṣu pūrvavaddvārakalpanam /
pūrvavadgopurāṇāṃ ca mukuṭānāṃ ca kalpanam // BndP_3,31.73 //
gopuradvārakḷptaṃ ca dvāre dvāre ca saṃmitiḥ /
ārakūṭasyāntarāle saptayojanadūrataḥ // BndP_3,31.74 //
pañcalohamayaḥ śālaḥ pūrvaśālasamākṛtiḥ /
tayormadhye mahī proktā mandāradrumavāṭikā // BndP_3,31.75 //
pañcalohasyāntarāle saptayojanadūrataḥ /
raupyaśālastu saṃproktaḥ pūrvoktairlakṣaṇairyutaḥ // BndP_3,31.76 //
tayormadhyamahī proktā pārijātadruvāṭikā /
divyāmodasusaṃpūrṇā phalapuṣpabharojjvalā // BndP_3,31.77 //
raupyaśālasyāntarāle saptayojanavistaraḥ /
hemaśālaḥ prakathitaḥ pūrvavaddvāraśobhitaḥ // BndP_3,31.78 //
tayormadhye mahīproktā kadambataruvāṭikā /
tatra divyā nīpavṛkṣā yojanadvayamunnatāḥ // BndP_3,31.79 //
sadaiva madirāspandā meduraprasavojjvalāḥ /
yebhyaḥ kādaṃbarī nāma yoginī bhogadāyinī // BndP_3,31.80 //
viśiṣṭā madirodyānā mantriṇyāḥ satataṃ priyā /
te nīpavṛkṣāḥ succhāyāḥ patralāḥ pallavākulāḥ /
āmodalolabhṛṅgālījhaṅkāraiḥ pūritodarāḥ // BndP_3,31.81 //
tatraiva mantriṇīnāthāyā mandiraṃ sumanoharam /
kadaṃbavanavāṭyāstu vidikṣujvalanāditaḥ // BndP_3,31.82 //
catvāri mandirāṇyuccaiḥ kalpitānyādiśilpinā /
ekaikasya tu ge7sya vistāraḥ pañcayojanaḥ // BndP_3,31.83 //
pañcayojanamāyāmaḥ saptāvaraṇataḥ sthitiḥ /
evamanyavidikṣu syussarvatra priyakadrumāḥ /
nivāsanagarī seyaṃ śyāmāyāḥ parikīrtitā // BndP_3,31.84 //
senārthaṃ nagarī tvanyā mahāpadmāṭavīsthale /
yadatraiva gṛha tasyā bahuyojanadūrataḥ // BndP_3,31.85 //
śrīdevyā nityasevā tu matriṇyā na ghaṭiṣyate /
ataścitāmaṇigṛhopānte 'pi bhavanaṃ kṛtam /
tasyāḥ śrīmantranāthāyāḥ suratvaṣṭrā mayena ca // BndP_3,31.86 //
śrīpure mantreṇī devyā mandirasya guṇānbahun /
varṇayiṣyati ko nāma yo dvijihvāsahasravān // BndP_3,31.87 //
kādaṃbarīmadātāmranayanāḥ kalavīṇayā /
gāyantyastatra khelanti mānyamātaṅgakanyakāḥ // BndP_3,31.88 //
agastya uvāca
mātaṅgo nāma kaḥproktastasya kanyāḥ kathaṃ ca tāḥ /
sevante mantriṇīnāthāṃ sadā madhumadālasāḥ // BndP_3,31.89 //
hayagrīva uvāca
mataṅgo nāma tapasāmekarāśistapodhanaḥ /
mahāprabhāvasaṃpanno jagatsarjanalaṃpaṭaḥ // BndP_3,31.90 //
tapaḥ śaktyāttadhiyā ca sarvatrājñāpravarttakaḥ / tasya putrastu mātaṅgo mudriṇīṃ mantrināyikām // BndP_3,31.91 // .
ghoraistapobhiratyarthaṃ pūrayāmāsa dhīradhīḥ /
mataṅgamuniputreṇa suciraṃ samupāsitā // BndP_3,31.92 //
mantriṇī kṛtasānnidhyā vṛṇīṣva varamityaśāt /
so 'pisarvamuniśreṣṭho mātaṅgastapasāṃ nidhiḥ /
uvāca tāṃ puro dattasānnidhyāṃ śyāmalāṃbikām // BndP_3,31.93 //
mātaṅgamahāmuniruvāca
devī tvatsmṛtimātreṇa sarvāśca mama siddhayaḥ /
jātā evāṇimādyāstāḥ sarvāścānyā vibhūtayaḥ // BndP_3,31.94 //
prāpaṇīyanna me kiñcidastyaṃbabhuvanatraye /
sarvataḥ prāptakālasya bhavatyāścaritasmṛteḥ // BndP_3,31.95 //
athāpi tava sāṃnidhyamidaṃ no niṣphalaṃ bhavet /
evaṃ paraṃ prārthaye 'haṃ taṃ varaṃ pūrayāṃbike // BndP_3,31.96 //
pūrvaṃ himavatā sārthaṃ sauhārdaṃ parihāsavān /
krīḍāmattena cāvācyaistatra tena pragalbhitam // BndP_3,31.97 //
ahaṅgaurīgururiti ślāghāmātmani tenivān /
tadvākyaṃ mama naivābhūdyatastatrādhiko guṇaḥ // BndP_3,31.98 //
ubhayorguṇasāmye tu mitrayoradhike guṇe /
ekasya kāraṇājjāte tatrānyasya spṛhā bhavet // BndP_3,31.99 //
gaurīgurutvaślāghārthaṃ prāptakāmo 'pyahaṃ tapaḥ /
kṛtavānmantriṇīnāthe tattvaṃmattanayā bhava // BndP_3,31.100 //
yato mannāmavikhyātā bhaviṣyasi na saṃśayaḥ /
ityuktaṃ vacanaṃ śrutvā mātaṅgasya mahāmuneḥ /
tathāstviti tiroghat sa ca prīto 'bhavanmuniḥ // BndP_3,31.101 //
mātaṅgasya maharṣestu tasya svapne tadā mudā /
tāpicchamañjarīmekāṃ dadau karṇāvataṃsataḥ // BndP_3,31.102 //
tatsvapnasya prabhāveṇa mātaṅgasya sadharmiṇī /
nāmnā siddhimatī garbhe laghuśyāmāmadhārayat // BndP_3,31.103 //
tata eva samutpannā mātaṅgī tena kīrtitāḥ /
laghuśyāmeti sā prokta śyāmā yanmūlakandabhūḥ // BndP_3,31.104 //
mātaṅgakanyakā hṛdyāḥ koṭīnāmapi koṭiśaḥ /
laghuśyāmā mahāśyāmāmātaṅgī vṛndasaṃyutāḥ /
aṅgaśaktitvamāpannāḥ sevante priyakapriyām // BndP_3,31.105 //
iti mātaṅgakanyānāmutpattiḥ kuṃbhasaṃbhava /
kathitāḥ saptakakṣāśca śālā lohādinirmitāḥ // BndP_3,31.106 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge lalitopākhyāne hayagrīvāgastyasaṃvāde saptakakṣyā mataṅgakanyāprādurbhāvo nāmaikatriṃśo 'dhyāyaḥ
hayagrīva uvāca
kathitaṃ saptaśālānāṃ lakṣaṇaṃ śilpibhiḥ kṛtam /
atha ratnamayāḥ śālāḥ prakīrtyante 'vadhāraya // BndP_3,33.1 //
suvarṇamayaśālasya puṣparāgamayasya ca /
saptayojanamātraṃ syānmadhyentaramudātdṛtam // BndP_3,33.2 //
tatra siddhāḥsiddhanāryaḥ khelanti madavihvalāḥ /
rasai rasāyanaiścāpi khaḍgaiḥ pādāñjanairapi // BndP_3,33.3 //
lalitāyāṃ bhaktiyuktāstarpayanto mahājanān /
vasaṃti vividhāstatra pibanti madirārasān // BndP_3,33.4 //
puṣparāgādiśālānāṃ pūrvavaddvārakḷptayaḥ /
puṣparāgādiśāleṣu kavāṭārgalagopuram /
puṣparāgādijaṃ jñeyamuccendvādityabhāsvaram // BndP_3,33.5 //
hemaprākāracakrasya puṣparāgamayasya ca /
antare yā svalī sāpi puṣparāgamayī smṛtā // BndP_3,33.6 //
vakṣyamāṇamahāśālākakṣāsu nikhilāsvapi /
tadvarṇāḥ pakṣiṇastatra tadvarṇāni sarāṃsi ca // BndP_3,33.7 //
tadvarmasalilā nadyastadvarṇāśca maṇidrumāḥ /
siddhajātiṣu ye devīmupāsya vividhaiḥ kramai /
tyaktavanto vapuḥ pūrvaṃ te siddhāstatra sāṃganāḥ // BndP_3,33.8 //
lalitāmantrajaptāro lalitākramatatparāḥ /
te sarve lalitādevyā nāmakīrtanakāriṇaḥ // BndP_3,33.9 //
puṣparāgamahāśālāntare mārutayojane /
padmarāgamayaḥ śālaścaturasraḥ samantataḥ // BndP_3,33.10 //
sthalī ca padmarāgaḍhyā gopurādyaṃ ca tanmayam /
tatra cāraṇadeśasthāḥ pūrvadehavināśataḥ /
siddhiṃ prāptā mahārājñīcaramāmbhojasevakāḥ // BndP_3,33.11 //
cāraṇīnāṃ striyaścāpi cārvaṅgyo madalālasāḥ /
gāyanti lalitādevyā gītibandhānmuhurmuhuḥ // BndP_3,33.12 //
tatraiva kalpavṛkṣāṇāṃ madhyasthavedikāsthitāḥ /
bhartṛbhiḥ sahacāriṇyaḥ pibanti madhuraṃ madhu // BndP_3,33.13 //
padmarāgamahāśālāntare marutayojane /
gomedakamahāśālaḥ pūrvaśālāsamākṛtiḥ /
atituṅgo hīraśālastayormadhye ca hīrabhūḥ // BndP_3,33.14 //
tatra devīṃ samabhyarcya pūrvajanmani kumbhaja /
vasantyapsarasāṃ vṛndaiḥ sākaṃ gandharvapuṅgavāḥ // BndP_3,33.15 //
mahārājñīguṇagaṇāngāyanto vallakīsvanaiḥ /
kāmabhojaikarasikāḥ kāmasannibhavigrahāḥ /
sukumāraprakṛtayaḥ śrīdevībhaktiśālinaḥ // BndP_3,33.16 //
gomedakasya śālastupūrvaśālasamākṛtiḥ /
tadantare yoginīnāṃ bhairavāṇāṃ ca koṭayaḥ /
kālasaṅkarṣaṇīmaṃbāṃ sevante tatra bhaktitaḥ // BndP_3,33.17 //
gomedakamahāśālāntare mārutayojane /
urvaśī menakā caiva rambhā cālaṃbuṣā tathā // BndP_3,33.18 //
mañjughoṣā sukeśī ca pūrvacittirghṛtācikā /
kṛtasthalā ca viśvācī puñjikasthalayā saha // BndP_3,33.19 //
tilottameti devānāṃ veśyā etādṛśo 'parāḥ /
gandharvaiḥ saha navyāni kalpavṛkṣama dhūni ca // BndP_3,33.20 //
pibantyo lalitādevīṃ dhyāyantyaśca muhurmuhuḥ /
svasaubhāgyavivṛddhyarthaṃ guṇayantyaśca tanmanum // BndP_3,33.21 //
caturdaśasucotpannā sthāneṣvapsaraso 'khilāḥ /
tatraiva devīmarcantyo vasaṃti muditāśayāḥ // BndP_3,33.22 //
agastya uvāca
caturdaśāpi janmāni tāsāmapsarasāṃ vibho /
kīrtaya tvaṃ mahāprājña sarvavidyāmahānidhe // BndP_3,33.23 //
hayagrīva uvāca
brāhmaṇo hṛdayaṃ kāmo mṛtyururvī ca mārutaḥ /
tapanasya karāścandrakaro vedāśca pāvakaḥ // BndP_3,33.24 //
saudāminī ca pīyūṣaṃ dakṣakanyā jalaṃ tathā /
janmanaḥ kāraṇānyetānyā mananti manīṣiṇaḥ // BndP_3,33.25 //
gīrvāṇagaṇyanārīṇāṃ sphuratsaubhāgyasaṃpadām /
etāḥ samastā gandharvaiḥ sārdhamarcanti cakriṇīm // BndP_3,33.26 //
kinnarāḥ saha nārībhistathā kiṃpuruṣā mune /
strībhiḥ saha madonmattā hīrakasthalamāśritāḥ // BndP_3,33.27 //
mahārājñīmantrajāpairvidhūtāśeṣa kalmaṣāḥ /
nṛtyantaścaiva gāyanto vartante kuṃbhasaṃbhava // BndP_3,33.28 //
tatraiva hīrakakṣoṇyāṃ vajrā nāma nadī mune /
vajrakārairnibiḍitā bhāsamānā taṭadrumaiḥ // BndP_3,33.29 //
vajraratnaikasikatā vajradravamayodakā /
sadā vahati sā siṃdhuḥ paritastatra pāvanī // BndP_3,33.30 //
lalitāparameśānyāṃ bhakta ye mānavottamāḥ /
te tasyā udakaṃ pītvā vajrarūpakalevarāḥ /
dīrghāyuṣaśca nīrogā bhavanti kalaśodbhava // BndP_3,33.31 //
bhaṇḍāsureṇa galite mukte vajre śatakratuḥ /
tarayāstīre tapastepe vajreśīṃ prati bhaktimān // BndP_3,33.32 //
tajjalāduditā devī vajraṃ dattvā baladviṣe /
punarantardadheso 'pi kṛtārthaḥsvargameyivān // BndP_3,33.33 //
atha vajrākhyaśālasyāntare mārutayojane /
vaidūryaśāla uttuṅgaḥ pūrvavadgopurānvitaḥ /
sthālī ca tatra vaidṛryanirmitā bhāsvarākṛtiḥ // BndP_3,33.34 //
pātālavāsino yeye śrīdevyarcanasādhakāḥ /
te siddhamūrtayastatra vasanti sukhamedurāḥ // BndP_3,33.35 //
śeṣakarkeṭakamahāpadmavāsukiśaṅkhakāḥ /
takṣakaḥ śaṅkhacūḍaśca mahādanto mahāphaṇaḥ // BndP_3,33.36 //
ityevamādayastatra nāgā nāgāstrayo 'pi ca /
balīndrapramukhānāṃ ca daityānāṃ dharmavartinām /
gaṇastatra tathā nāgaiḥ sārdhaṃ vasati sāṃganāḥ // BndP_3,33.37 //
lalitāmantra japtāro lalitāśāstradīkṣitāḥ /
lalitāpūjakā nityaṃ vasantyasurabhoginaḥ // BndP_3,33.38 //
tatra vaidūryakakṣāyāṃ nadyaḥ śiśirapāthasaḥ /
sarāṃsivimalāṃbhāṃsi sārasālaṅkṛtāni ca // BndP_3,33.39 //
bhavanāni tu divyāni vaidūryamaṇimanti ca /
teṣu krīḍanti te nāgā asurāśca sahāṅganāḥ // BndP_3,33.40 //
vaidūryākhyamahāśālāntare mārutayojane /
indranīlamayaḥ śālaścakravāla ivāparaḥ // BndP_3,33.41 //
tanmadhyakakṣābhūmiśca nīlaratnamayī mune /
tatra nadyaśca madhurāḥ sarāṃsi śiśirāṇi ca /
nānāvidhāni bhogyāni vastūni sarasānyapi // BndP_3,33.42 //
ye bhūlokagatā martyā lalitāmantrasādhakāḥ /
te dehānte śakranīlakakṣyāṃ prāpya vasaṃti vai // BndP_3,33.43 //
tatra divyāni vastūni bhuñjānā vanitāsakhāḥ /
pibanto madhuraṃ madyaṃ nṛtyanto bhaktinirbharāḥ // BndP_3,33.44 //
sarassu teṣu siṃdhūnāṃ kuleṣu kalaśodbhava /
latāgṛheṣu ramyeṣu mandireṣu maharddhiṣu // BndP_3,33.45 //
sadā japantaḥ śrīdevī paṭhantaścāpi tadguṇān /
nivasaṃti mahābhāgā nārībhiḥ pariveṣṭitāḥ // BndP_3,33.46 //
karmakṣaye punaryānti bhūloke mānuṣīṃ tanum /
pūrvavāsanayā yuktāḥ punararcanti cakriṇīm /
punaryānti śrīnagare śakranīlamahāsthalīm // BndP_3,33.47 //
tatsthalasyaiva saṃparkādrāgadveṣasamudbhavaiḥ /
nīlairbhāvaiḥ sadā yuktā vartante manujā mune // BndP_3,33.48 //
ye punarjñānino martyā nirdvandvā niyatendriyāḥ /
te mune vismayāviṣṭāḥ saṃviśanti maheśvarīm // BndP_3,33.49 //
indranīlākhyaśālasyāntare mārutayojane /
muktāphalamayaḥśālaḥ pūrvavadgopurānvitaḥ // BndP_3,33.50 //
atyantabhāsvarā svacchā tayormadhye sthalī mune /
sarvāpi muktākhacitāḥ śiśirātimanoharāḥ // BndP_3,33.51 //
tāmraparṇī mahāparṇī sadā muktāphalodakā /
evamādyā mahānadyaḥ pravaranti mahāsthale // BndP_3,33.52 //
tāsāṃ tīreṣu sarve 'pi devalokanivāsinaḥ /
vasaṃti pūrvajanuṣi śrīdevīmantrasādhakāḥ // BndP_3,33.53 //
pūrvādyaṣṭasu bhāgeṣu lokāḥ śakrādigocarāḥ /
muktāśālasya paritaḥ saṃyujya dvāradeśakān // BndP_3,33.54 //
muktāśālasya nīlasya dvārayormadhyadeśataḥ /
pūrvabhāge śakralokastatkoṇe vahnilokabhūḥ // BndP_3,33.55 //
yāmyabhāge yamapuraṃ tatra daṇḍadharaḥ prabhuḥ /
sarvatra lalitāmantrajāpī tīvrasvabhāvavān // BndP_3,33.56 //
ājñādharo yamabhaṭaiścitraguptapurogamaiḥ /
sārdhaṃ niyamayatyeva śrīdevīsamayaṃ guhaḥ // BndP_3,33.57 //
guhaśaptāndurācārāllaṃlitādveṣakāriṇaḥ /
kūḍabhaktiparānmūrkhāṃstabdhānatyantadarpitān // BndP_3,33.58 //
mantracorānkumantrāṃśca kuvidyānaghasaṃśrayān /
nāstikānpāpaśīlāṃśca vṛthaiva prāṇihiṃsakān // BndP_3,33.59 //
strīdviṣṭāṃllokavidviṣṭānpāṣaṇḍānāṃ hi pālinaḥ /
kālasūtre raurave ca kumbhīpāke ca kumbhaja // BndP_3,33.60 //
asipatravane ghore kṛmibhakṣe pratāpane /
lālākṣepe sūcivedhe tathaivāṅgārapātane // BndP_3,33.61 //
evamādiṣu kaṣṭeṣu narakeṣu ghaṭodbhava /
pātayatyājñayā tasyāḥ śrīdevyāḥ sa mahaujasaḥ // BndP_3,33.62 //
tasyaiva paścime bhāge nirṛtiḥ khaḍgadhārakaḥ /
rākṣasaṃ lokamāśritya vartate lalitārcakaḥ // BndP_3,33.63 //
tasya cottarabhāge tu dvārayorantasyale /
vāruṇaṃ lokamāśritya varuṇe vartate sadā // BndP_3,33.64 //
vāruṇyāsvādanonmattaḥ śubhrāṅgo jhaṣavāhanaḥ /
sadā śrīdevatāmaṃ trajāpī śrīkramasādhakaḥ // BndP_3,33.65 //
śrīdevatādarśanasya dveṣiṇaḥ pāśabandhanaiḥ /
baddhvā nayatyadhomārgaṃ bhaktānāṃ bandhamocakaḥ // BndP_3,33.66 //
tasya cottarakoṇeṣu vāyuloko mahādyutiḥ /
tatra vāyuśarīrāśca sadānandamahodayāḥ // BndP_3,33.67 //
siddhā divyarṣayaścaiva pavanābhyāsino 'pare /
gorakṣapramukhāścānye yogino yogatatparāḥ // BndP_3,33.68 //
etaiḥ saha mahāsattvaktatra śrīmāruteśvaraḥ /
sarvathā bhinnamūrtiśca vartate kumbhasambhava // BndP_3,33.69 //
iḍā ca piṅgalā caiva suṣumṇā tasya śaktayaḥ /
tisro mārutanāthasya sadā madhumadālasāḥ // BndP_3,33.70 //
dhvajahasto mṛgavare vāhane mahati sthitaḥ /
lalitāyajanadhyānakramapūjanatatparaḥ // BndP_3,33.71 //
ānandapūritāṅgībhiranyābhiḥ śaktibhirvṛtaḥ /
sa māruteśvaraḥ śrīmānsadā japati cakriṇīm // BndP_3,33.72 //
tena sattvena kalpānte trailokyaṃ sacarācaram /
parāgamayatāṃ nītvā vinodayati tatkṣaṇāt // BndP_3,33.73 //
tasya sattvasya siddhyarthaṃ tāmeva laliteśvarīm /
pūjayanbhāvayannāste sarvābharaṇabhūṣitaḥ // BndP_3,33.74 //
tallokapūrvabhāgasthe yakṣaloke mahādyutiḥ /
yakṣendro vasati śrīmāṃstaddvāradvandvamadhyagaḥ // BndP_3,33.75 //
nidhibhiśca navākārairṛddhivṛddhyādiśaktibhiḥ /
sahito lalitābhaktānpūrayandhanasampadā // BndP_3,33.76 //
yakṣībhiśca manojñābhiranukūlapravṛttibhiḥ /
vividhairmadhubhedaiśca sampūjayati cakriṇīm // BndP_3,33.77 //
maṇibhadraḥ pūrṇabhadro maṇimānmāṇikandharaḥ /
ityevamādayo yakṣasenānyastatra saṃti vai // BndP_3,33.78 //
tallokapūrvabhāge tu rudraloko mahodayaḥ /
anardhyaratnakhacitastatra rudro 'dhidevatā // BndP_3,33.79 //
sadaiva manyunā dīptaḥ sadā baddhamaheṣudhiḥ /
svasamānairmahāsattvailoṅkanirvāhadakṣiṇaiḥ // BndP_3,33.80 //
adhijyakārmukairdakṣaiḥ ṣoḍaśāvaraṇasthitaiḥ /
āvṛtaḥ satataṃ vaktrairjapañchīdevatāmanum // BndP_3,33.81 //
śrīdevīdhyānasampannaḥ śrīdevīpūjanotsukaḥ /
anekakoṭirudrāṇīgaṇamaṇḍitapārśvabhūḥ // BndP_3,33.82 //
tāśca sarvāḥ pradīptāṅgyo navayauvanagarvitāḥ /
lalitādhyānaniranāḥ sadāsavamadālasāḥ // BndP_3,33.83 //
tābhiśca sākaṃ sa śrīmānmahārudrastriśūlabhṛt /
hiraṇyabāhupramuśai rudrairanyairniṣevitaḥ // BndP_3,33.84 //
lalitādarśanabhraṣṭānuddhatāngurudhikkṛtān /
śūlakoṭyā vinirbhidya netrotthaiḥ kaṭupāvakaiḥ // BndP_3,33.85 //
dahaṃsteṣā vadhūbhṛtyānprajāścaiva vināśayan /
ājñādharo mahāvīro lalitājñāprapālakaḥ // BndP_3,33.86 //
rudraloke 'tirucire vartate kumbhasambhava /
mahārudrasya tasyarṣe parivārāḥ pramāthinaḥ // BndP_3,33.87 //
ye rudrāstānasaṃkhyātānko vā vaktuṃ paṭurbhavet /
ye rudrā adhibhūmyāṃ tu sahasrāṇāṃ sahasraśaḥ // BndP_3,33.88 //
diviye 'pi ca vartante sahasrāṇāṃ sahasraśaḥ /
yeṣāmannamiṣaścava yeṣāṃ vātāstatheṣavaḥ // BndP_3,33.89 //
yeṣāṃ ca varṣamiṣavaḥ pradīptāḥ piṅgalekṣaṇāḥ /
arṇave cāntarikṣe ca vartamānā mahaujasaḥ // BndP_3,33.90 //
jaṭāvanto madhuṣmanto nīlagrīvā vilohitāḥ /
ye bhūtānāmadhibhuvo viśikhāsaḥ kapardinaḥ // BndP_3,33.91 //
ye anneṣu vividhyanti pātreṣu pibato janān /
ye pathāṃ rathakā rudrā ye ca tīrthanivāsinaḥ // BndP_3,33.92 //
sahasrasaṃkhyā ye cānye sṛkāvanto niṣaṅgiṇaḥ /
lalitājñāpraṇetāro diśo rudrā vitasthire // BndP_3,33.93 //
te sarve sumahātmānaḥ kṣaṇādviśvatrayīvahāḥ /
śrīdevyā dhyānaniṣaṇātāñchrīdevīmantrajāpinaḥ // BndP_3,33.94 //
śrīdevatāyāṃ bhaktāśca pālayanti kṛpālavaḥ /
ṣoḍaśāvaraṇaṃ cakraṃ muktāprākāramaṇḍale // BndP_3,33.95 //
āśritya rudrāste sarve mahārudraṃ mahodayam /
hiraṇyabāhupramukhā jvalanmanyumupāsate // BndP_3,33.96 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne puṣparāgaprakārādibhuktākarāntasaptakakṣāntarakathanaṃ nāma trayastriṃśo 'dhyāyaḥ
hayagrīva uvāca
atha vāpītra yādīnāṃ kakṣyābhedānpracakṣmahe /
eṣāṃ śravaṇamātreṇa jāyate śrīmahodayaḥ // BndP_3,35.1 //
sahasrastambhaśālasyātaramārutayojane /
mano nāma mahāśālaḥ sarvaratnavicitritaḥ // BndP_3,35.2 //
pūrvavadgopuradvārakapāṭārgalasaṃyutaḥ /
tanmadhyakakṣyābhāgastu sarvāpyamṛtavāpikā // BndP_3,35.3 //
yatpītvā yoginaḥ siddhā vajrakāyā mahābalāḥ /
bhavanti puruṣāḥ prājñāstadeva hi rasāyanam // BndP_3,35.4 //
vāpyāmamṛtamayyāṃ tu vartate toyatāṃ gatam /
tadgandhāghrāṇamātreṇa siddhikāntāpatirbhavet // BndP_3,35.5 //
aspṛśannapi vindhayāre puruṣaḥ kṣīṇakalmaṣaḥ /
ubhayoḥ śālayoḥ pārśve sudhāvāpītaṭadvaye // BndP_3,35.6 //
adhakrośasamāyāmā anyāssarvāśca vāpikāḥ /
caturyojanadūraṃ tu talaṃ tasyā jalāntare // BndP_3,35.7 //
sopānāvalayastasyā nānāratnavicitritāḥ /
svarṇavarṇā ratnavarṇāstasyāṃ haṃsāśca sārasāḥ // BndP_3,35.8 //
āsphoṭyate taṭadvandvataraṅgairmandacañcalaiḥ /
pakṣiṇastajjalaṃ pītvā rasāyanamayaṃ navam // BndP_3,35.9 //
ajarāmaratāṃ prāptāstatra vindhyaniṣūdana /
sadākūjitalakṣeṇa tatra kāraṇḍavadvijāḥ // BndP_3,35.10 //
japanti lalitādevyā mantrameva mahattaram /
parito vāpikācakrapariveṣaṇabhūyasā // BndP_3,35.11 //
na tatra gantu mārgo 'sti naukāvāhanamantarā /
ājñayā kevalaṃ tatra mantriṇī daṇḍanāthayoḥ /
tārā nāma mahāśaktirvartate toraṇeśvarī // BndP_3,35.12 //
bahvyastatrotpalaśyāmāstārāyāḥ paricārikāḥ /
ratnanaukāsahasreṇa khelantyo sarasījale // BndP_3,35.13 //
aparaṃ pāramāyānti punaryānti paraṃ taṭam /
vīṇāveṇumṛdaṅgādi vādayantyo muhurmuhuḥ // BndP_3,35.14 //
koṭiśastatra tārāyā nāvikyo navayauvanāḥ /
muhurgāyanti nṛtyanti devyāḥ puṇyatamaṃ yaśaḥ // BndP_3,35.15 //
aritrapāṇayaḥ kāścitkāścicchūgāmbupāṇayaḥ /
pibantyastatsudhātoyaṃ saṃcarantyastarīśataiḥ // BndP_3,35.16 //
tāsāṃ naukāvāhikānāṃ śaktīnāṃ śyāmalatviṣām /
pradhānabhūtā tārāṃbā jalaughaśamanakṣamā // BndP_3,35.17 //
ājñāṃ vinā tayostārā mantriṇīdaṇḍadhārayoḥ /
trinetrasyāpi no datte vāpikāṃbhasi santaram // BndP_3,35.18 //
gāyantīnāṃ calantīnāṃ naukābhirmaṇicārubhiḥ /
mahārājñī mahaudāryaṃ patantīnāṃ padepade // BndP_3,35.19 //
pibantīnāṃ madhu bhṛśaṃ māṇikyacaṣakodaraiḥ /
pratinaukaṃ maṇigṛhe vasantīnāṃ manohare // BndP_3,35.20 //
tārātaraṇiśaktīnāṃ samavāyo 'tisundaraḥ /
kāścinnaukāḥ suvarṇāḍhyāḥ kāścidratnakṛtā mune // BndP_3,35.21 //
makarākāramāpannāḥ kāścinnaukā mṛgānanāḥ /
kāścitsiṃhāsanā nāvaḥ kāściddantāvalānanāḥ // BndP_3,35.22 //
itthaṃ vicitrarūpābhirnauṅkābhiḥ pariveṣṭitā /
tārāṃbāmahatīṃ naukāmadhigamya virājate // BndP_3,35.23 //
anulomavilomābhyāṃ sañcāraṃ vāpikājale /
tanvānā satataṃ tārā kakṣyāmenāṃ hi rakṣati // BndP_3,35.24 //
manaśālasyāntarāle saptayojanadūrataḥ /
buddhiśāla iti khyātaścaturyojanamucchritaḥ // BndP_3,35.25 //
tanmadhyakakṣyābhāge 'sti sarvāpyānandavāpikā /
tatra divyaṃ mahāmadyaṃ bakulāmodameduram /
prataptakanakacchāyaṃ tajjalatvena varttate // BndP_3,35.26 //
ānandavāpikāgādhāḥ pūrvavatparikīrttitāḥ /
sopānādikramaścaiva pakṣiṇāstatra pūrvavat // BndP_3,35.27 //
tatratyaṃ salilaṃ madyaṃ pāyampāyaṃ taṭasthitāḥ /
viharanti madonmattāḥ śaktayo madapāṭalāḥ // BndP_3,35.28 //
sākṣācca vāruṇī devī tatra naukādhināyikā /
yāṃ sudhāmālinīmāhuryāmā huramṛteśvarīm // BndP_3,35.29 //
sā tatra maṇinaukāsthaśaktisenāsamāvṛtā /
īṣadālokamātreṇa trailokyamadadāyinī // BndP_3,35.30 //
taruṇāditya saṅkāśa madāraktakapolabhūḥ /
pārijātaprasūnasrakparivītakacācitā // BndP_3,35.31 //
vahantī madirāpūrṇaṃ caṣakaṃ loladutpalam /
pakvaṃ piśitakhaṇḍaṃ ca maṇipātre tathānyake // BndP_3,35.32 //
vāruṇītaraṇiśreṇīnāyikā tatra rājate /
sāpyājñayaiva sarveṣāṃ mantriṇīdaṇḍanāthayoḥ /
dadāti vāpītaraṇaṃ trinetrasyāpi nānyathā // BndP_3,35.33 //
atha buddhimahāśālāntare mārutayojane /
ahaṅkāramahāśālaḥ pūrvavadgopurānvitaḥ // BndP_3,35.34 //
tayostu śālayormadhye kakṣyābhūrakhilā mune /
vimarśavāpikā nāma sauṣumṇāmṛtarūpiṇī // BndP_3,35.35 //
tanmahāyogināmantarmano mārutapūritam /
suṣumṇadaṇḍavivare jāgarti paramāmṛtam // BndP_3,35.36 //
tadeva tasyāḥ salilaṃ vāpikāyāstapodhana /
pūrvavattaṭasopānapakṣinaukā hi tāḥ smṛtāḥ // BndP_3,35.37 //
tatra naukeśvarī devī klarukulletiviśrutā /
tamālaśyāmalākārā śyāmakañcukadhāriṇī // BndP_3,35.38 //
naukeśvarībhiranyābhissvasamānābhirāvṛtā /
ratnāritrakarā nityamullasanmadamāṃsalā // BndP_3,35.39 //
parito bhrāmyati mune maṇinaukādhirohiṇī /
vāpikā payasāgādhā pūrvavatparikīrtitā // BndP_3,35.40 //
ahaṅkārasya śālasyāntare mārutayojane /
sūryabiṃbamahāśālaścaturyojana mucchritaḥ // BndP_3,35.41 //
sūryasyāpi mahānāsīdyadabhūdaruṇodayaḥ /
tanmadhyakakṣyā vasudhā khacitā kuravindakaiḥ // BndP_3,35.42 //
tatra bālātapodgāre lalitā parameśvarī /
atitīvratapastaptvā sūryo 'labhata tāṃ dyutim // BndP_3,35.43 //
graharāśigaṇāḥ sarve nakṣatrāṇyapi tārakāḥ /
te 'treva hi tapastaptvā lokabhāsakatāṃ gatāḥ // BndP_3,35.44 //
mārtaṇḍabhairavastatra bhinno dvādaśadhā mune /
śaktibhistaijasībhiśca koṭisaṃkhyābhiranvitaḥ 35.45 /
mahāprakāśarūpaśca madāruṇavilocanaḥ /
kaṅkolitarukhaṇḍeṣu nityaṃ krīḍārasotsukaḥ /
vartate vindhyadarpāre pāre yastanmayasthitaḥ // BndP_3,35.46 //
mahāprakāśanāmrāsti tasya śaktirmahīyasī /
cakṣuṣmatyaparāśaktiśchāyā devī parā smṛtā // BndP_3,35.47 //
itthaṃ tisṛbhi riṣṭābhiḥ śaktibhiḥ parivāritaḥ /
lalitāyā maheśānyāḥ sadā vidyā hṛdā japan // BndP_3,35.48 //
tadbhaktānāmindriyāṇi bhāsvarāṇi prakāśayan /
bahirantastamojālaṃ samūlamavamardayan // BndP_3,35.49 //
tatra bālātapodgāre bhāti mārtaṇḍabhairavaḥ /
sūryabimbamahāśālāntare mārutayojane // BndP_3,35.50 //
candrabimbamayaḥ śālaścaturyojanamucchritaḥ /
pūrvavadgopuradvārakapāṭārgalasaṃyutaḥ // BndP_3,35.51 //
tanmadhyabhūḥ samastāpi candrikādvāramucyate // BndP_3,35.52 //
tatraiva candrikādvāre tapastaptvā sudāruṇam /
atrinetrasamutpannaścandramāḥ kāntimāyayau // BndP_3,35.53 //
atra śrīsomanāthākhyo vartate nirmalākṛtiḥ /
devastralokyatimiradhvaṃsī saṃsāravartakaḥ // BndP_3,35.54 //
pibañca ṣakasampūrṇaṃ nirmalaṃ candrikāmṛtam /
saptaviṃśatinakṣatraśaktibhiḥ parivāritaḥ // BndP_3,35.55 //
sadā pūrṇanijākāro niṣkalaṅko nijākṛtiḥ /
tatraiva candrikādvāre vartate bhagavāñchaśī // BndP_3,35.56 //
lalitāyā japaidhyānaiḥ stotraiḥ pūjāśatairapi /
aśvinyādiyutastatra kālaṃ nayati candramāḥ // BndP_3,35.57 //
anyāśca śaktayastārānāmadheyāḥ sahasraśaḥ /
santi tasyaiva nikaṭe sā kakṣā tatpra pūritā // BndP_3,35.58 //
atha candrasya śālasyāntare mārutayojane /
śṛṅgāro nāma śālo 'sti caturyojanamucchritaḥ // BndP_3,35.59 //
śṛṅgārāgārarūpaistu kaustubhairiva nirmitaḥ /
mahāśṛṅgāraparikhā tanmadhye vasudhākhilā // BndP_3,35.60 //
parikhāvalaye tatra śṛṅgārarasapūrite /
śṛṅgāraśaktayaḥ santi nānābhūṣaṇabhāsurāḥ // BndP_3,35.61 //
tatra naukāsahasreṇa saṃcarantyo madoddhatāḥ /
upāsate sadā sattaṃ naukāsthaṃ kusumāyudham // BndP_3,35.62 //
sa tu saṃmohayatyeva viśvaṃ sammohanādibhiḥ /
viśikhairakhilāṃllokāṃllalitājñāvaśaṃvadaḥ // BndP_3,35.63 //
tatprabhāveṇa saṃmūḍhā mahāpadmāṭavīsthalam /
vanituṃ śuddhaveṣāśca lalitābhaktinirbharāḥ /
sāvadhānena manasā yānti padmāṭadīsthalam // BndP_3,35.64 //
na gantuṃ pārayatyeva surasiddhanarāḥ surāḥ /
brahmaviṣṇumaheśāstu śuddhacittāḥ svabhāvataḥ /
tadājñayā paraṃ yānti mahāpadmāṭavīsthalam // BndP_3,35.65 //
saṃsāriṇaśca rāgāndhābahusaṃkalpakalpanāḥ /
mahākulāśca puruṣā vikalpajñānadhūsarāḥ // BndP_3,35.66 //
prabhūtarāgagahanāḥ prauḍhavyāmohadāyinīm /
mahāśṛṅgāraparikhāntarituṃ na vicakṣaṇāḥ // BndP_3,35.67 //
yasmādajeyasaindaryastrailokyajanamohanaḥ /
mahāśṛṅgāraparikhādhikārī vartate smaraḥ // BndP_3,35.68 //
tasya sarvamatikramya mahatāmapi mohanam /
mahāpadmāṭavīṃ gantuṃ na ko 'pi bhavati kṣamaḥ // BndP_3,35.69 //
atha śṛṅgāraśālasyāntarāle saptayojane /
cintāmaṇigṛhaṃ nāma cakrarājamahālayaḥ // BndP_3,35.70 //
tanmadhyabhūḥ samastāpi parito ratnabhūṣitā /
mahāpadmāṭavī nāma sarvasaubhāgyadāyinī // BndP_3,35.71 //
śṛṅgārākhyāmahākālaparyantaṃ gopuraṃ mune /
caturdikṣvapyevameva gopurāṇāṃ vyavasthitiḥ // BndP_3,35.72 //
sarvadikṣu taduktāni gopurāṇiśata mune /
śālāstu viṃśatiḥ proktāḥ pañcasaṃkhyādhikāḥ śubhāḥ // BndP_3,35.73 //
sarveṣāmapi śālānāṃ mūlaṃ yojanasaṃmitam /
padmāṭavīsthalaṃ vakṣye sāvadhāno mune śṛṇu // BndP_3,35.74 //
samastaratnakhacite tatra ṣaḍyojanāntare /
paritasthalapadmāni mahākāṇḍāni saṃti vai // BndP_3,35.75 //
kāṇḍāstu yojanāyāmā mṛdubhiḥ kaṇṭakairvṛtāḥ /
patrāṇi tāladaśakamātrāyāmāni saṃti vai // BndP_3,35.76 //
kesarāśca sarojānāṃ pañcatālasamāyatāḥ /
daśatālasamunnamraḥ karṇikāḥ parikīrtitāḥ // BndP_3,35.77 //
atyantakomalānyatra sadā vikasitāni ca /
navasaurabhahṛdyāni viśaṅkaṭadalāni ca /
bahuśaḥ saṃti padmāni koḍīnāmapi koḍiśaḥ // BndP_3,35.78 //
mahāpadmāḍavīkakṣyāpūrvabhāge ghaṭodbhava /
krośonnato vahnirūpo vartulākārasaṃsthitaḥ // BndP_3,35.79 //
arddhayojanavistāraḥ kalābhirdaśabhiryutaḥ /
arghyapātramahādhāro vartate kumbhasambhava // BndP_3,35.80 //
tadādhārasya paritaḥ śaktayodīptavigrahāḥ /
dhūmrārciḥpramukhā bhānti kalā daśa vibhāvasoḥ // BndP_3,35.81 //
dīptatāruṇyalakṣmīkā nānālaṅkārabhūṣitāḥ /
ādhārarūpaṃ śrīmantaṃ bhagavantaṃ havirbhujam /
pariṣvajyaiva parito vartante manmathālasāḥ // BndP_3,35.82 //
dhūmrārciruṣṇā jvalinī jvālinī visphuliṅginī /
suśrīḥsurūpā kapilā havyakavyavahetica /
etā daśakalāḥ proktā vahnerādhārarūpiṇaḥ // BndP_3,35.83 //
tatrādhāre sthito devaḥ pātrarūpaṃ samāśritaḥ /
sūryastrilokītimirapradhvaṃsaprathitodayaḥ // BndP_3,35.84 //
sūryātmakaṃ tu tatpātraṃ sārddhayojanamunnatam /
yojanāyāmavistāraṃ mahājyotiḥ prakāśitam // BndP_3,35.85 //
tatpātrātparitaḥ saktavapuṣaḥ putrikā iva /
vartante dvādaśa kalā atibhāsvararociṣaḥ // BndP_3,35.86 //
tapinī tāpinī dhūmrā marīcirjvalinī ruciḥ /
suṣumṇā bhogadā viśvā bodhinī dhāriṇī kṣamā // BndP_3,35.87 //
tasminpātre parānandakāraṇaṃ paramāmṛtam /
sarvauṃṣadhi rasāḍhyaṃ ca hṛdyasaurabhasaṃyutam // BndP_3,35.88 //
nīlotpalaiśca kahlārairamlānairatisaurabhaiḥ /
vāsyamānaṃ sadā hṛdyaṃ śītalaṃ laghu nirmalam // BndP_3,35.89 //
caladvīciśatodāraṃ lalitābyarcanocitam /
sadā śabdāyamānaṃ ca bhāsater'canakāraṇam // BndP_3,35.90 //
tadarghyamamṛtaṃ proktaṃ niśākarakalāmayam /
tasmiṃstanīyasīrnauṅkā maṇikḷptāḥ samāsthitāḥ /
niśākarakalā hṛdyāḥ krīḍanti navayauvanāḥ // BndP_3,35.91 //
amṛtā mānadā pūṣṇā tuṣṭiḥ puṣṭī ratirdhṛtiḥ /
śaśinī candrikā kāntirjyotsnā śrīḥ prītiraṅgadā // BndP_3,35.92 //
pūrṇā pūrṇāmṛtā ceti kalāḥ pīyūṣa rociṣaḥ /
navayauvanasaṃpūrṇāḥ sadā prahasitānanāḥ // BndP_3,35.93 //
puṣṭirṛddhiḥ sthitirmedhā kāntirlakṣmīrdyutirdhṛtiḥ /
jarā siddhiriti proktāḥ krīḍanti brahmaṇaḥ kalāḥ // BndP_3,35.94 //
sthitiśca pālinī śāntiśceśvarī tatikāmike /
varadāhlādinī prītirdīrghā ceti hareḥ kalāḥ // BndP_3,35.95 //
tīkṣṇā raudrī bhayā nidrā tandrā kṣutkrodhinī trapā /
utkārī mṛtyurapyetā roddhryastatra sthitāḥ kālāḥ // BndP_3,35.96 //
īśvarasya kalāḥ pītāḥ śvetāścaivāruṇāḥ sitāḥ /
catasreva proktāstu śaṅkarasya kalā atha // BndP_3,35.97 //
nivṛttiśca pratiṣṭhā ca tridyā śāntistathaiva ca /
indirā dīpikā caiva recikā caiva mocikā // BndP_3,35.98 //
parā sūkṣmā ca vindhyāre tathā sūkṣmāmṛtā kalā /
jñānāmṛtā vyādhinī ca vyāpinī vyomarūpikā /
etāṃ ṣoḍaśa saṃproktāstatra krīḍanti śaktayaḥ // BndP_3,35.99 //
rudranaukāsamārūḍhāstataścetaśca cañcalāḥ /
śaktirupeṇa khelanti tatra vidyāḥ sahasraśaḥ // BndP_3,35.100 //
arghyasaṃśodhanārthāya kalpitāḥ parameṣṭhinā /
tadarghyamamṛtaṃ pītvā sadā mādyanti śaktayaḥ // BndP_3,35.101 //
mahāpadmāṭavīvāsā mahācakrasthitā api /
muhurmuhurnavanavaṃ muhuscābaddhasaurabham // BndP_3,35.102 //
ratnakumbhasahasraiśca suvarṇaghaṭakoṭibhiḥ /
āpūryāpūrya satataṃ tadarghyamamṛtaṃ mahat // BndP_3,35.103 //
cintāmaṇigṛhasthānāṃ paricārakaśaktayaḥ /
aṇimādikaśaktīnāmarghyayanti madoddhatāḥ // BndP_3,35.104 //
mahāpadmāṭavīkakṣyāpūrvabhāger'ghyakalpanam /
ittha samīritaṃ paścāttatrānyadapi kathyate // BndP_3,35.105 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne mahāpadmāṭavyārghyasthāpanakathanaṃ nāma pañcatriṃśo 'dhyāyaḥ
hayagrīva uvāca
cintāmaṇigṛhasyāgnidigbhāge kundamānakam /
yojanāyāmavistāraṃ yojanocchāsacātakam // BndP_3,36.1 //
tatra jvalati cidvahniḥ sudhādhārāśatārcitaḥ /
paramaiśvaryajanakaḥ pāvano lalitājñayā // BndP_3,36.2 //
anindhano mahājvālaḥ sudhayā tarpitākṛtiḥ /
kaṅkolīpallavacchāyastatra jvalati cicchikhī // BndP_3,36.3 //
tatra hotrī mahādevī hotā kāmeśvaraḥ paraḥ /
ubhau tau nityahotārau rakṣataḥ sakalaṃ jagat // BndP_3,36.4 //
anuttaraparādhīnā lalitā saṃpravartitā /
lalitācoditaḥ kāmaḥ śaṅkareṇa pravartitaḥ // BndP_3,36.5 //
cintāmaṇigṛhendrasya rakṣobhāgembujāṭavau // BndP_3,36.6 //
cakrarājarathaśreṣṭhastiṣṭhatyunnatavigrahaḥ /
navabhiḥ parvabhiryuktaḥ sarvaratnamayākṛtiḥ // BndP_3,36.7 //
caturyojanavistāro daśayojanamunnataḥ /
yathottare hrāsayuktaḥ sthūlataḥ kūbarojjvalaḥ // BndP_3,36.8 //
caturvedamahācakraḥ puruṣārthamahāhayaḥ /
tattvairu pacaradbhiśca cāmarairabhimaṇḍitaḥ // BndP_3,36.9 //
pūrvoktalakṣaṇairyukto muktācchatreṇa śobhitaḥ /
bhaṇḍāsuramahāyuddhe kṛtasāhasikakriyaḥ // BndP_3,36.10 //
vartate rathamūrdhanyaḥ śrīdevyāsanapāṭitaḥ /
cintāmaṇigṛhendrasya vāyubhāgembujāṭavau // BndP_3,36.11 //
geyacakrarathendrastu mantriṇyāḥ prāntatiṣṭhati /
cintāmaṇigṛhendrasya rudrabhāgembujāṭavau // BndP_3,36.12 //
vallabho daṇḍanāthāyāḥ kiricakre mahārathaḥ /
etadrathatrayaṃ sarvakṣetraśrīpurapaktiṣu /
samānameva vijñeyamaṅgasthā devatā yathā // BndP_3,36.13 //
ānalaṃ kuṇḍamāgneye yattiṣṭhati sadā jvalat /
taptametattu gāyatrī taptaṃ syāda bhayaṅkaram // BndP_3,36.14 //
ghṛṇisūryastu tatpaścād oṃkārasya ca mandiram /
devī turīyagāyatrī cakṣuṣmatyapi tāpasa // BndP_3,36.15 //
atha gandharvarājaśca pariṣadrudra eva ca /
tārāṃbikā bhagavatī tatpaścādbhāgataḥ sthitāḥ // BndP_3,36.16 //
cintāmaṇigṛhendrasya rakṣobhāgaṃ samāśritaḥ /
nāmatraya pahāmantravācyo 'sti bhagavānhariḥ // BndP_3,36.17 //
mahāgaṇapatistasyottarasaṃśritaketanaḥ /
pañcākṣarīmantravācyastasya cāpyuttare śivaḥ // BndP_3,36.18 //
atha mṛtyuñjayeśaśca vācyartryakṣaramātrataḥ /
sarasvatī dhāraṇākhyā hyasya cottaravāsinī // BndP_3,36.19 //
akārādikṣakārāntavarṇamūrtestu mandiram /
mātṛkāyā uttaratastasyāṃ vindhyaniṣūdana // BndP_3,36.20 //
uttare sampadeśī vai kālasaṃkarṣaṇī tathā /
śrīmahāśambhunāthā ca devyāvirbhāvakāraṇam // BndP_3,36.21 //
śrīḥ parāṃbā ca viśadajyotsnā nirmalavigrahā /
uttarottarametāstu devatāḥ kṛtamandirāḥ // BndP_3,36.22 //
bālācaivānnapūrṇā ca hayārūḍhā tathaiva ca /
śrīpādukācatasrastaduttarottaramandirāḥ // BndP_3,36.23 //
cintāmaṇigṛhendrasya vāyavyavasudhāditaḥ /
mahāpadmāṭavau tvanyā devatāḥ kṛtamandirāḥ // BndP_3,36.24 //
unmattabhairavī caiva svapnavārāhikā parā /
tiraskaraṇikāṃbā ca tathānyā pañcamī parā // BndP_3,36.25 //
yathāpūrvaṃ kṛtagṛhā etā devyo mahodayāḥ /
śrīpūrtiśca mahādevī śrīmahāpādukāpi ca // BndP_3,36.26 //
yathāpūrvaṃ kṛtagṛhe dve ete devatottame /
śaṅkareṇa ṣaḍāmnāyasāgare pratipāditāḥ /
yā vidyāstāḥ samastāśca mahāpadmāṭavīsthale // BndP_3,36.27 //
itthaṃ śrīraśmimālāyā maṇikḷptā gahāgṛhāḥ /
uccadhvajā uccaśālāssasopānāstapodhana // BndP_3,36.28 //
cintāmaṇigṛhendrasya pūrvadvāre samudrapa /
dakṣiṇe pārśvabhāgetu mantrināthāgṛhaṃ mahat // BndP_3,36.29 //
vāmabhāge daṇḍanāthābhavanaṃ ratnanirmitam /
brahmaviṣṇumaheśānāmardhyasthānamya pūrvataḥ // BndP_3,36.30 //
bhavanaṃ dīpitāśeṣadikcakraṃ ratnaraśmibhiḥ /
samastā devatā etā lalitābhaktinirbharāḥ /
lalitāmantrajāpyāśca śrīdevīṃ samupāsate // BndP_3,36.31 //
pūrvokta mardhyasthānaṃ ca pūrvoktaṃ cārdhyakalpanam /
yāmyadvāraprabhṛtiṣu sarveṣvapi samaṃ smṛtam // BndP_3,36.32 //
atha cintāmaṇigṛhaṃ vakṣye śṛṇu mahāmune /
tacchrīpaṭṭanamadhyasthaṃ yojanadvayavismṛtam // BndP_3,36.33 //
tasya cintāmaṇibhayī bhittiḥ kośasuvistṛtā /
cintāmaṇiśilābhiśca cchādinībhistathopari // BndP_3,36.34 //
saṃvṛtā kūṭarūpeṇa tatratatra samunnatā /
gṛhabhittistathonnamrā caturyojanamānataḥ // BndP_3,36.35 //
viṃśatiryojanaṃ tasyāśconnamrā bhūmirucyate /
tatordhvaṃ hrāsasaṃyuktaṃ sthaulyatrimukuṭojjvalā // BndP_3,36.36 //
tāni cecchākriyājñānarūpāṇi mukuṭānyṛṣe /
sadā dedīpyamānāni cintāmaṇimayānyapi // BndP_3,36.37 //
cintāmaṇigṛhe sarvaṃ cintāmaṇimayaṃ smṛtam /
yasya dvārāṇi catvāri krośārdhāyāmabhāñji ca // BndP_3,36.38 //
krośārddhārddhaṃ ca vistāro dvārāṇāṃ kathito mune /
dvāreṣu sarveṣu punaścintāmaṇigṛhāntare // BndP_3,36.39 //
pihitā lalitā devyā mūtarlohitasindhuvat /
taruṇārkasahasrābhā candravacchītalā hyapi /
muhuḥ pravāharūpeṇa prasarantī mahāmune // BndP_3,36.40 //
pūrvāmnāya mayaṃ caiva pūrvadvāraṃ prakīrtitam /
dakṣiṇadvāradeśastu dakṣiṇāmnāyalakṣaṇaḥ // BndP_3,36.41 //
paścimadvāradeśastu paścimāmnāyalakṣaṇaḥ /
uttaradvāradeśaḥ syāduttarāmnāyalakṣaṇaḥ // BndP_3,36.42 //
gṛharājasyāntarāle bhittau khacitadaṇḍakāḥ /
ratnapradīpā bhāsvantaḥ koṭyarkasadṛśatviṣaḥ /
paritastatra vartante bhāsayanto gṛhāntaram // BndP_3,36.43 //
cintāmaṇigṛhasyāsya madhyasthāne mahīyasi /
atyuccairvedikābhāge binducakraṃ mahāttaram // BndP_3,36.44 //
cintāratnagṛhottuṅgabhintterbindośca madhyabhūḥ /
bhittiḥ krośaṃ parityajya krośatrayamudāhṛtam // BndP_3,36.45 //
tatra krośatrayasthāne hyaṇimādyātmarociṣā /
krośatrayaṃ samastaṃ taddhastasaṃkhyāprakārataḥ /
caturviṃśatisāhasrahastaiḥ saṃmitamucyate // BndP_3,36.46 //
bindupīṭheśaparyamtaṃ caturdaśavibhedataḥ /
antare bhedite jāte hastasaṃkhyā mayocyate // BndP_3,36.47 //
padmāṭavīsthalāccintāmaṇiveśmāntaraṃ mune /
hastaviṃśatirunnamraṃ tatra syuraṇimādayaḥ // BndP_3,36.48 //
aṇimāntaravistāraścaturnalvasamanvitaḥ /
kiṣkuścatuḥśatī nalvakiṣkurhasta udīryate // BndP_3,36.49 //
tatrāntare 'ṇimādyāstu pūrvādikṛtamandirāḥ /
aṇimā mahimā caiva laghimā garimā tathā // BndP_3,36.50 //
īśitvaṃ ca vaśitvaṃ ca prākāmyaṃ muktireva ca /
icchā prāptiḥ sarvakāmetyetāḥ siddhaya uttamāḥ // BndP_3,36.51 //
rasasiddhirmokṣasiddhirbalasiddhistathaiva ca /
khaḍgasiddhiḥ pādukāyā siddhirañjanasiddhikaḥ // BndP_3,36.52 //
vāksiddhirlokasiddhiśca dehasiddhiranantaram /
etā aṣṭau siddhayastu bahvyo 'nyā yogisaṃmatāḥ // BndP_3,36.53 //
tatrāntare tu paritaḥ sevate parameśvarīm /
koṭiśaḥ siddhayastasminnaṇimādyantare mune // BndP_3,36.54 //
navalāvaṇyasaṃpūrṇāḥ smayamānamukhāṃbujāḥ /
jvalaccintāmaṇi karāḥ madā ṣoḍaśavarṣikāḥ /
atyudāraprakṛtayaḥ khelanti madavihvalāḥ // BndP_3,36.55 //
tasyāṇimādyantarasyopariṣṭātsumanoharam /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram // BndP_3,36.56 //
caturdikṣu ca sopānapaṅktibhiḥ sumanoharam /
brahmādyaṃbaradhiṣṇyaṃ syāttatradevīḥ sthitāḥ śṛṇu // BndP_3,36.57 //
brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā /
vārāhī caiva māhendrī cāmuṇḍāpyatha saptamī /
mahālakṣmīraṣṭamī tu tatraitāḥ kṛtamandirāḥ // BndP_3,36.58 //
nānāvidhāyudhāḍhyāśca nānāśaktiparicchadāḥ /
pūrvādidiśamārabhya prādakṣiṇyakṛtālayāḥ // BndP_3,36.59 //
atha brāhyantarā tasyopariṣṭātkumbhasaṃbhava /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
mudrāntaramiti traidhaṃ tatra mudrāḥ kṛtālayāḥ // BndP_3,36.60 //
saṃkṣobhadrāvaṇākarṣavaśyonmādamahāṅkuśāḥ /
khecarī bījayonyākhyā trikhaṇḍā daśamī punaḥ // BndP_3,36.61 //
pūrvādidiśamārabhya mudrā etāḥ pratiṣṭhitāḥ /
atyantasundarākārā navayauvanavihvalāḥ // BndP_3,36.62 //
kāntibhiḥ kamanīyābhiḥ pūrayantyo gṛhāntaram /
sevante muniśārdūla lalitāparameśvarīm // BndP_3,36.63 //
antaraṃ trayametattu cakraṃ trailokyamohanam /
etasmiñchaktayo yāsu tā uktāḥ prakaṭābhidhāḥ // BndP_3,36.64 //
etasāṃ samadhiṣṭhātrī tripurā cakranāyikā /
taccakrapālanakarī mudrāsaṃkṣobhaṇātmikā // BndP_3,36.65 //
atha mudrāntarasyordhvaṃ proktā nityākalāṃ taram /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
parvataścaiva sopānamuttarottaramiṣyate // BndP_3,36.66 //
nityākalāntare tasminkāmākarṣaṇikāsukhāḥ /
paritaḥ kṛtasaṃsthānāḥ ṣoḍaśendukalātmikāḥ // BndP_3,36.67 //
tarpayantyo diśāṃ cakraṃ sudhāsyandaiḥ suśītalaiḥ /
tāsāṃ nāmāni mattastvamavadhāraya kumbhaja // BndP_3,36.68 //
kāmākarṣiṇikā nityā buddhyākarṣaṇikāparā /
rasākarṣaṇikā nityā gandhākarṣaṇikā kalā // BndP_3,36.69 //
cittākarṣaṇikā nityā dhairyākarṣaṇikā kalā /
smṛtyākarṣaṇikā nityā nāmākarṣaṇikā kalā // BndP_3,36.70 //
bījākarṣaṇikā nityā cārthākarṣaṇikā kalā /
amṛtākarṣaṇī cānyā śarīrākarṣaṇī kalā // BndP_3,36.71 //
etāstu guptayoginyastripureśī tu cakriṇī /
sarvāśāpūrikābhikhyā cakrādhiṣṭhānadevatā // BndP_3,36.72 //
etaccakre pālikā tu mudrā drāviṇikābhidhā /
nityā kalāntarādūrdhvaṃ dhiṣṇya matyantasundaram // BndP_3,36.73 //
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
prāgvatsopānasaṃyuktaṃ sarvasaṃkṣobhaṇābhidham // BndP_3,36.74 //
tatrāṣṭau śaktayastīvrā madāruṇavilocanāḥ /
navatāruṇyamaccāśca sevante parameśvarīm // BndP_3,36.75 //
kusumā mekhalā caiva madanā madanāturā /
rekhā veginyaṅkuśā ca mālinyaṣṭau ca śaktayaḥ // BndP_3,36.76 //
koṭiśastatparīvāraḥ śaktayo 'naṅgapūrvikāḥ /
sarvasaṃkṣobhamidaṃ cakraṃ tadadhidevatā // BndP_3,36.77 //
suṃdarī nāma vijñeyā nāmnā guptatarāpi sā /
taccakrapālanakarī mudrākarṣaṇikā smṛtā // BndP_3,36.78 //
anaṅgaśaktyantarasyopariṣṭātkuṃbhasaṃbhava /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
saṃkṣobhiṇyādyantaraṃ syātsarvasaubhāgyadāyakam // BndP_3,36.79 //
sarvasaṃkṣobhiṇīmukhyāstatra śaktaya uddhatāḥ /
caturdaśa vasaṃtyeva tāsāṃ nāmāni macchṛṇu // BndP_3,36.80 //
sarvasaṃkṣobhiṇī śaktiḥ sarvavidrāviṇī tathā /
sarvākarṣaṇikā śāktiḥ sarvāhlādanikā tathā // BndP_3,36.81 //
sarvasaṃmohinī śaktiḥ sarvastaṃbhanaśaktikā /
sarvajṛṃbhiṇikā śaktistathā sarvavaśaṅkarī // BndP_3,36.82 //
sarvarañjanaśaktiśca sarvonmādaniśaktikā /
sarvārthasādhikā śaktiḥ sarvasaṃpattipūriṇī // BndP_3,36.83 //
sarvamantramayī śaktiḥ sarvadvandvakṣayaṅkarī /
etāśca saṃpradāyākhyāścakriṇīpuravāsinīḥ // BndP_3,36.84 //
mudrāśca sarvavaśyākhyāstaccakre rakṣikā matāḥ /
koṭiśaḥ śaktayastatra tāsāṃ kiṅkaryya uddhṛtāḥ // BndP_3,36.85 //
saṃkṣobhiṇyādyantarasyopariṣṭātkuṃbhasaṃbhava /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
sarvasiddhādikānāṃ tu mandiraṃ viṣṭyamucyate // BndP_3,36.86 //
sarvasiddhipradā caiva sarvasaṃpatpradā tathā /
sarvapriyaṅkarī devī sarvamaṅgalakāriṇī // BndP_3,36.87 //
sarvakāmapradā devī sarvaduḥkhavimocanī /
sarvamṛtyupraśaminī sarvavighnanivāriṇī // BndP_3,36.88 //
sarvāṅgasundarī devī sarvasaubhāgyadāyinī /
etā devyaḥ kalotkīrṇā yoginyo nāmataḥ smṛtāḥ // BndP_3,36.89 //
cakriṇī śrīśca vijñeyā cakraṃ sarvārthasādhakam /
sarvonmādanamudrāśca cakrasya paripālikāḥ // BndP_3,36.90 //
sarvasiddhyādyantarasyopariṣṭātkumbhasambhava /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram // BndP_3,36.91 //
sarvajñādyantaraṃ nāmnā sarvarakṣākaraṃ smṛtam /
cakraṃ mahattaraṃ divyaṃ sarvajñādyāḥ prakīrtitāḥ // BndP_3,36.92 //
sarvajñā sarvaśaktiśca sarvaiśvaryapradāyinī /
sarvajñānamayī devī sarvavyādhivināśinī // BndP_3,36.93 //
sarvādhārasvarūpā ca sarvapāpaharī tathā /
sarvānandamayī devī sarvarakṣāsvarūpiṇī // BndP_3,36.94 //
sarvepsitapradā caitā nirgarvā yoginīśvarāḥ // BndP_3,36.95 //
mālinī cakriṇī proktā mudrā sarvamahāṅkuśā /
iti cintāmaṇi gṛhe sarvajñādyantarāvadhi /
cakrāṇi kānicitproktānyanyānyapi mune śṛṇu // BndP_3,36.96 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne cintāmaṇigṛhāntarakathanaṃ nāma ṣaṭtriṃśo 'dhyāyaḥ
hayagrīva uvāca
sarvajñadyantarālasyopariṣṭātkalaśodbhava /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram // BndP_3,37.1 //
vaśinyādyantaraṃ jñeyaṃ prāgvatsopānamandiram /
sarvarogaharaṃ nāmnā taccakramiti viśrutam // BndP_3,37.2 //
vaśinyādyāstatra devyaḥ pūrvādidiganukramāt /
svaraistu rahitāstatra prathamā vaśinīśvarī // BndP_3,37.3 //
kavargasahitā paścātkāmeśvaryākhyavāhmayī /
cavargajuṣṭā vāgīśī modinī syāttṛtīyakā // BndP_3,37.4 //
ṭavargamaṇḍitākārā vimalākhyā sarasvatī /
tavargeṇa tathopetā pañcamī vākpradhāraṇā // BndP_3,37.5 //
pavargeṇa parisphītā ṣaṣṭhī tu jayinī matā /
yādivarṇacatuṣkoṇe sarvaiśvaryādivāṅmayī // BndP_3,37.6 //
sādhikākṣaraṣaṭkena kaulinī tvaṣṭamī matā /
etā devyo japaratā muktābharaṇamaṇḍitāḥ // BndP_3,37.7 //
sadā sphuradgadyapadyalaharīlālitā matāḥ /
kāvyaiśca nāṭakaiścaiva madhuraiḥ karṇahāribhiḥ /
vinodayantyaḥ śrīdevīṃ vartante kumbhasambhavaḥ // BndP_3,37.8 //
etā rahasyanāmnaiva khyātā vātāpitāpana /
nāyikā svasya cakrasya siddhānāmnā prakīrtitā // BndP_3,37.9 //
asya cakrasya saṃrakṣākāriṇī khecarī matā /
vaśinyādyantarālasyopariṣṭādvindhyamardana // BndP_3,37.10 //
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
astraṃ cakramitijñeyaṃ tatra bāṇādidevatāḥ // BndP_3,37.11 //
pañca bāṇeśvarīdevyaḥ pañca kāmeśvarāśugāḥ /
aṅkuśadvitayaṃ dīptamādistrīpuṃsayordvayoḥ // BndP_3,37.12 //
dhanurdvayaṃ ca vindhyāre nava puṇḍreṣu kalpitam /
pāśadvayaṃ ca dīptābhaṃ catvāryastrāṇi kumbhaja // BndP_3,37.13 //
kāmeśvaryāstu catvāri catvāri śrīmaheśituḥ /
āhatyāṣṭāyudhānīti prajvalanti vibhānti ca // BndP_3,37.14 //
bhaṇḍāsuramahāyuddhe duṣṭadānavaśoṇitaiḥ /
pītairatīva tṛptānidivyāstrāṇyati jāgrati // BndP_3,37.15 //
eteṣāmāyudhānāṃ tu parivārāyudhānyalam /
vartante 'strāntare tatra teṣāṃ saṃkhyā tu koṭiśaḥ // BndP_3,37.16 //
vajraśaktiḥ śataghnī ca bhuśuṇḍī musalaṃ tathā /
kṛpāṇaḥ paṭṭiśaṃ caiva mudgaraṃ bhindipālakam // BndP_3,37.17 //
evamādīni śastrāṇi sahasrāṇāṃ sahasraśaḥ /
aṣṭāyudhamahāśaktīḥ sevante madavihvalāḥ // BndP_3,37.18 //
atha śastrāntarālasyopari vātāpitāpana /
hastaviṃśatirunnamraṃ caturnalvapravistaram /
dhiṣṇyaṃ tu samayeśīnāṃ sthānaṃ ca tisṛṇāṃ matam // BndP_3,37.19 //
kāmeśādyāstatra devyastisro 'nyā tu caturthikā /
saiva niḥśeṣaviśvānāṃ savitrī laliteśvarī // BndP_3,37.20 //
tisṛṇāṃ śṛṇu nāmāni kāmeśī prathamā matā /
vajreśī bhagamālā ca tāḥ sevante sahasraśaḥ // BndP_3,37.21 //
sarveṣāṃ darśanānāṃ ca yā devyo vividhāḥ smṛtāḥ /
tāḥ sarvāstatra sevante kāmeśādimahodayāḥ // BndP_3,37.22 //
etāsāṃca prasaṃgeṣu nityānāṃ ca prasañjane /
cakriṇīnāṃ yoginīnāṃ śrīdevī pūraṇātmikā // BndP_3,37.23 //
yā kāmeśvaradevāṅkaśāyinī lalitāṃbikā /
kāmeśyādicaturthī sā nityānāṃ ṣoḍaśī matā // BndP_3,37.24 //
yoginī cakradevīnāṃ navamī parikīrtitā /
samayeśyantarālasyopariṣṭādilvalāntaka // BndP_3,37.25 //
nāthāntaramiti proktaṃ hastaviṃśatirunnatam /
caturnalvapravistāraṃ prāgvatsopānamaṇḍitam // BndP_3,37.26 //
tatra nāthāmahādevyā yogaśāstrapravarttakāḥ /
sarveṣāṃ mantraguravaḥ sarvavidyāmahārṇavāḥ // BndP_3,37.27 //
catvāro yāganāthāśca lokānāmiha guptaye /
sṛṣṭāḥ kāmaṃśadevena teṣāṃ nāmāni me śṛṇu // BndP_3,37.28 //
mitrī ca śoḍiśaścaiva caryākhyaḥ kumbhasambhava /
taiḥ sṛṣṭā bahavo lokārakṣārthaṃ pādukātmakāḥ // BndP_3,37.29 //
divyavidyā mānavaughasiddhaughāḥ suratāpasāḥ /
prāptasālokyasārūpyasāyujyādikasiddhayaḥ // BndP_3,37.30 //
mahānto guravastāṃstu sevante pracurā gurūn /
atha nāthāntarālasyopariṣṭāddhiṣṇyamuttamam // BndP_3,37.31 //
hastaviṃśatirunnamaṃ caturnalvapravistaram /
nityāntaramiti proktaṃ nityāḥ pañcadaśātra vai // BndP_3,37.32 //
atha kāmeśvarī nityā nityā ca bhagamālinī /
nityaklinnā api tathā bheruṇḍā vahnivāsinī // BndP_3,37.33 //
mahāvajreśvarī dūtī tvaritā kulasundarī /
nityā nīlapatākā ca vijayā sarvamaṅgalā // BndP_3,37.34 //
jvālāmālinikā citretyetāḥ pañcadaśoditāḥ /
etā devīsvarūpāḥ syurmahābalaparākramāḥ // BndP_3,37.35 //
prathamā mukhyatithitāṃ prāptā vyāpya jagattrayāḥ /
kālatritayarūpāśca kālagrāsavicakṣaṇāḥ // BndP_3,37.36 //
brahmādīnāmaśeṣāṇāṃ cirakālamupeyuṣām /
tattatkālaśatāyuṣyarūpā devyājñayā sthitāḥ // BndP_3,37.37 //
nityodyatā nirāntakāḥ śrīparāṅgasamudbhavāḥ /
sevante jagatāmṛddhyai lalitāṃ citsvarūpiṇīm // BndP_3,37.38 //
tāsāṃ bhavanatāṃ prāptā dīptāḥ pañcadaśeśvarāḥ /
visṛṣṭibinducakre tu ṣoḍaśyā bhavanaṃ matam // BndP_3,37.39 //
atha nityāntarālasyopariṣṭātkumbhasambhava /
aṅgadevyantaraṃ proktaṃ hastaviṃśātirunnatam // BndP_3,37.40 //
caturnalvapravistāraṃ prāgvatsopānamandiram /
tasminhṛdayadevyādyāḥ śaktayaḥ saṃti vai mune // BndP_3,37.41 //
hṛddevī ca śirodevī śikhādevī tathaiva ca /
varmadevī dṛṣṭidevī śastradevī ṣaḍīritāḥ // BndP_3,37.42 //
atyantasannikṛṣṭāstāḥ śrīkāmeśvarasubhruvaḥ /
navalāvaṇyapūrṇāṅgyaḥ sāvadhānā dhṛtāyudhāḥ // BndP_3,37.43 //
parito bindupīṭhe ca bhrāmyanto dṛptamūrtayaḥ /
lalitājñāpravartinyo vaśīnāṃ pīṭhavartikāḥ // BndP_3,37.44 //
athāṅgadevyantarasyopariṣṭānmaṇḍalākṛti /
bindunāda mahāpīṭhaṃ daśahastasamunnatam // BndP_3,37.45 //
nalvāṣṭakapravistāramudyadādityasaṃnibham /
bindupīṭhamidaṃ jñeyaṃ śrīpīṭhamapi ceṣyate // BndP_3,37.46 //
mahāpīṭhamiti jñeyaṃ vidyāpīṭhamapīṣyate /
ānandapīṭhamapi ca pañcāśatpīṭharūpadhṛk // BndP_3,37.47 //
tatra śrīlalitādevyāḥ pañcabrahmamaye mahat /
jāgarti mañcaratnaṃ tu prapañcatrayamūlakam // BndP_3,37.48 //
tasya mañcasya pādāstu catvāraḥ parikīrtitāḥ /
daśahastasamunnamrā hastatritayaviṣṭhitāḥ // BndP_3,37.49 //
brahmaviṣṇumaheśāneśvararūpatvamāgatāḥ /
śaktibhāvamanuprāptāḥ sadā śrīdhyānayogataḥ // BndP_3,37.50 //
ekastu pañcapādaḥ syājjapākusumasannibhaḥ /
brahmātmakaḥ sa vijñeyo vahnidigbhāgamāśritaḥ // BndP_3,37.51 //
caturtho mañcapādastu karṇikārakasāraruk /
īśvarātmā sa vijñeya īśadigbhāgamāśritaḥ // BndP_3,37.52 //
ete sarve sāyudhāśca sarvālaṅkārabhūṣitāḥ /
uparyadhaḥstaṃbharūpā madhye puruṣarūpiṇaḥ // BndP_3,37.53 //
śrīdhyānamīlitākṣāśca śrīdhyānānniścalāṅgakāḥ /
teṣāmupari mañcasya phalakastu sadāśivaḥ // BndP_3,37.54 //
vikāsidāḍimacchāyaścaturnalvapravistaraḥ /
nalvaṣaṭkāyāmavāṃśca sadābhāsvaramūrtimān // BndP_3,37.55 //
aṅgadevyantarāraṃbhānmañcasya phalakāvadhi /
cintāmaṇimayāṅgāni tattvarūpāṇi tāpasa // BndP_3,37.56 //
sopānāni vibhāsaṃte ṣaṭtriṃśadvai niveśanaiḥ /
ārohasya krameṇaiva sopānānyabhidadhmahe // BndP_3,37.57 //
bhūmirāpo 'nalo vāyurākāśo gandha eva ca /
raso rūpaṃ sparśasaṃbdopasthapāyupadāni ca // BndP_3,37.58 //
pāṇivāgghrāṇajihvāścatvak cakṣuḥ śrotrameva ca /
ahaṅkāraśca buddhiśca manaḥ prakṛtipūruṣau // BndP_3,37.59 //
niyatiḥ kālarāgau ca kalā vidye ca māyayā /
śuddhāvidyeśvarasadāśivaśaktiḥ śivā iti // BndP_3,37.60 //
etāḥ ṣaṭtriṃśadākhyātāstattvasopānapaṅktayaḥ /
pūṣā sopānapaṅktiśca mañcapūrvadiśaṃśritāḥ // BndP_3,37.61 //
atha mañcasyopariṣṭāddhaṃsatūlikatalpakaḥ /
hastamātraṃ samunnamraṃ caturnalvapravistaram // BndP_3,37.62 //
pādopadhānamūrdhopadhāna dandvavirājitam /
gaḍḍakānāṃ catuḥ ṣaṣṭiśobhitaṃ pāṭalatviṣā // BndP_3,37.63 //
tasyopariṣṭātkausuṃbhavasanenottaracchadaḥ /
śucinā mṛdunā kḷptaḥ padmarāgamaṇitviṣā // BndP_3,37.64 //
tasyopari vasanpūrvadiṅmukho dayayānvitaḥ /
śṛṅgāraveṣarucirassadā ṣoḍaśavārṣikaḥ // BndP_3,37.65 //
udyadbhāskarabiṃbābhaścaturhastastrilocanaḥ /
hārakeyūramukuṭakaṭakādyairalaṅkṛtaḥ // BndP_3,37.66 //
kamanīyasmitajyotsnāmaripūrṇakapolabhūḥ /
jāgarti bhagavānādidevaḥ kāmeśvaraḥ śivaḥ // BndP_3,37.67 //
tasyotsaṃge samāsīnā taruṇādityapāṭalā /
sadā ṣoḍaśavarṣā ca navayauvanadarpitā // BndP_3,37.68 //
amṛṣṭapadmarāgābhā candanābjanakhacchaṭā /
yāvakaśrīrnirvyapekṣā pādalauhityavāhinī // BndP_3,37.69 //
kalanisvānamañjīrapatatkaṅkaṇamohanā /
anaṅgavaratūṇīradarponmathanajaṅghikā // BndP_3,37.70 //
kariśuṇḍadoḥ kadalikākāntitulyoruśobhinī /
aruṇena dukūlena susparśena tanīyasā /
alaṅkṛtanitaṃbāḍhyā jaghanābhogabhāsurā // BndP_3,37.71 //
ardhorukagranthimatī ratnakāñcīvirājitā /
natanābhimahāvartatri valyūrmiprabhāsarit // BndP_3,37.72 //
stanakuḍmalahindolamuktādāmaśatāvṛtā /
atipīvaravakṣojabhārabhaṅguramadhyabhūḥ // BndP_3,37.73 //
śirīṣadāmamṛdulacchadābhāṃścaturo bhujān // BndP_3,37.74 //
keyūrakaṅkaṇaśreṇīmaṇḍitānsormikāṅgulīn /
vahantī patisaṃsṛṣṭaśaṅkhasundarakandharā // BndP_3,37.75 //
mukhadarpaṇa vṛttābhacibukā pāṭalādharā /
śucibhiḥ paṅktiśuddhaisca vidyārūpairvibhāsvaraiḥ /
kundakuḍmalalakṣmīkairdantairdarśitacandrikā // BndP_3,37.76 //
sthūlamauktikasanaddhanānābharaṇabhāsurā /
ketakāntardalaśroṇī dīrghadīrghavilocanā // BndP_3,37.77 //
ardhendulalite bhāle samyakkḷptālakacchaṭā /
pālīvataṃ samāṇikyakuṇḍalāmaṇḍitaśrutiḥ // BndP_3,37.78 //
navakarpūrakastūrīsadāmoditavīṭikā /
śaraccañcanniśānāthamaṇḍalīmadhurānanā // BndP_3,37.79 //
cintāmaṇīnāṃ sāreṇa kḷptacārukirīṭikā /
sphurattilakaratnābhabhālanetravirājitā // BndP_3,37.80 //
gāḍhāndhakāranibiḍakṣāmakuntalasaṃhatiḥ /
sīmantareśāvinyastakindūraśreṇibhāsurā // BndP_3,37.81 //
sphuraccandrakalottaṃsamadalolavilocanā /
sarvaśṛṅgāraveṣāḍhyā sarvābharaṇabhūṣitā // BndP_3,37.82 //
samastalokamātā ca sadānandavivardhinī /
brahmaviṣṇugirīśeśasadāśivanidānabhūḥ // BndP_3,37.83 //
apāṅgariṅkhatkaruṇānirjharītarpitākhilā /
bhāsate sā bhagavatī pāpaghnī lalitāṃbikā // BndP_3,37.84 //
anyadaivatapūjānāṃ yasyāḥ pūjāphalaṃ viduḥ /
yasyāḥ pūjāphalaṃ prāhuyasyā eva hi pūjanam // BndP_3,37.85 //
tasyāśca lalitādevyā varṇayāmi kathaṃ punaḥ /
varṣakoṭisahasreṇāpyekāṃśo varṇyate na hi // BndP_3,37.86 //
varṇyamānā hyavāgrūpā vācastasyāṃ kuto gatiḥ /
yato vāco nivartante aprāpya manasā saha // BndP_3,37.87 //
bahunā kimihoktena tattvabhūtamidaṃ śṛṇu /
na pakṣapātānna snehānna mohādvā mayocyate // BndP_3,37.88 //
saṃtu kalpataroḥ śākhā lekhinyastapasāṃ nidhe /
maṣīpātrāṇi sarve 'pi sapta saṃtu mahārṇavāḥ // BndP_3,37.89 //
pañcāśatkoṭivistīrṇā bhūmiḥ patratvamṛcchatu /
tasya lekhanakālo 'stu parārdhyādhikavatsaraiḥ // BndP_3,37.90 //
likhantu sarve lokāśca pratyekaṃ koṭibāhavaḥ /
sarve bṛhaspatisamā vaktāro yadi kuṃbhaja // BndP_3,37.91 //
athāpi tasyāḥ śrīdevyāḥ pādābjaikāṅgulidyuteḥ /
sahasrāṃśeṣvekaikāṃśavarṇanā na hi jāyate /
atha vā vṛttirakhilā niṣphalā tadguṇastutau // BndP_3,37.92 //
bindupīṭhasya paritaścaturasravayā sthitā /
mahāmāyājavanikā laṃbate mecakaprabhā // BndP_3,37.93 //
devyā upari hastānāṃ viṃśatidvitayordhvataḥ /
indragopavitānaṃ tu baddhaṃ trailokyadurlabham // BndP_3,37.94 //
tatrālaṅkārajālaṃ tu vartamānaṃ sudurlabham /
madvāṇī varṇayiṣyantī kaṇṭha eva hriyā hatā // BndP_3,37.95 //
saiva jānāti tatsarvaṃ tatratyamakhilaṃ guṇam /
manaso 'pi hi dūre tatsaubhāgyaṃ kenavarṇyate // BndP_3,37.96 //
itthaṃ bhaṇḍamahādaityavadhāya lalitāṃbikā /
prādurbhutā cidanalāddagdhaniḥśeṣadānavā // BndP_3,37.97 //
divyaśilpijanaiḥ kḷptaṃ ṣoḍaśakṣetraveśanam /
adhiṣṭhāya śrīnagaraṃ sadā rakṣati viṣṭapam // BndP_3,37.98 //
itthameva prakāreṇa śrīpurāṇyanyakānyapi /
na bhedako 'pi vinyāso nāmamātraṃ purāṃ bhidā // BndP_3,37.99 //
nānāvṛkṣamahodyānamārabhyetikrameṇa ye /
vadanti śrīpurakathāṃ te yānti paramāṃ gatim // BndP_3,37.100 //
ākarṇayanti pṛcchanti vicinvanti ca ye narāḥ /
ye pustake dhārayanti te yānti paramāṃ gatim // BndP_3,37.101 //
ye śrīpuraprakāreṇa tattatsthānavibhedataḥ /
kṛtvā śilpijanaiḥ sarvaṃ śrīdevyāyatanaṃ mahat /
saṃpādayanti ye bhaktāste yānti paramāṃ gatim // BndP_3,37.102 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne gṛharājāntarakathanaṃ nāma saptatriṃśo 'dhyāyaḥ
agastya uvāca
anādyanantamavyaktaṃ vyaktānāmādikāraṇam /
ānandabodhaikarasaṃ tanmahanmanmahe mahaḥ // BndP_3,39.1 //
aśvānana mahāprājña vedavedāntavittama /
śrutametanmahāpuṇyaṃ lalitākhyānamuttamam // BndP_3,39.2 //
sarvapūjyā tvayā proktā tripurā paradevatā /
pāśāṅkuśadhanurbāṇa pariṣkṛtacaturbhujā // BndP_3,39.3 //
tasyā mantramiti proktaṃ śrīcakraṃ cakrūṣaṇam /
navāvaraṇamīśānī śrīparasyādhidaivatam // BndP_3,39.4 //
kāñcīpure pavitre 'sminmahīmaṇḍalamaṇḍale /
keyaṃ vibhāti kalyāṇī kāmākṣītyabhiviśrutā // BndP_3,39.5 //
dvibhujā vividhollāsavilasattanuvallarī /
adṛṣṭapūrvasaindaryā parajyotirmayī parā // BndP_3,39.6 //
sūta uvāca
agastyenaivamuktaḥ sanparānandādṛtekṣaṇaḥ /
dhyāyaṃstacca paraṃ tejo hayagrīvo mahāmanāḥ /
iti dhyātvā namaskṛtya tamagastyamathābravīt // BndP_3,39.7 //
hayagrīva uvāca
rahasyaṃ saṃpravakṣyāmi lopāmudrāpate śṛṇu // BndP_3,39.8 //
ādyā yāṇutarā sā syāccitparā tvādikāraṇam /
antākhyeti tathā proktā svarūpāttattvacintakaiḥ // BndP_3,39.9 //
dvitīyābhūttataḥ śuddhaparādvibhujasaṃyutā /
dakṣahaste yogamudrāṃ vāmahaste tu pustakam // BndP_3,39.10 //
bibhratī himakundendumuktāsamavapurdyutiḥ /
parāparā tṛtīyā syādbā lārkāyutasaṃmitā // BndP_3,39.11 //
sarvābharaṇasaṃyuktā daśahastadhṛtāmbujā /
vāmorunyastahastā vā kirīṭārdhendubhūṣaṇā // BndP_3,39.12 //
paścāccaturbhujā jātā sā parā tripurāruṇā /
pāśāṅkuśekṣukodaṇḍapañcabāṇalasatkarā // BndP_3,39.13 //
lalitā saiva kāmākṣī kāñcyāṃ vyaktimupāgatā /
sarasvatīramāgauryastāmevādyāmupāsate // BndP_3,39.14 //
netradvayaṃ maheśasya kāśīkāñjīpuradvayam // BndP_3,39.15 //
vikhyātaṃ vaiṣṇavaṃ kṣetraṃ śivasāṃnidhya kārakam /
kāñcīkṣetre purā dhātā sarvalokapitāmahaḥ // BndP_3,39.16 //
śrīdevīdarśanāyaiva tapastepe suduṣkaram /
ātmaikadhyānayuktasya tasyavratavato mune // BndP_3,39.17 //
prādurāsītpuro lakṣmīḥ padmahastā parātparā /
padmāsane ca tiṣṭhantī viṣṇunā jiṣṇunā saha // BndP_3,39.18 //
sarvaśṛṅgāraveṣāḍhyā sarvābharaṇabhūṣitā /
siṃhāsaneśvarī khyātā sarvalokaikarakṣiṇī // BndP_3,39.19 //
tāṃ dṛṣṭvādbhutasaindaryāṃ parajyotirmayīṃ parām /
ādilakṣmīmiti khyātāṃ sarveṣāṃ hṛdaye sthitām // BndP_3,39.20 //
yāmāhustripurāmeva brahmaviṣṇavīśamātaram /
kāmākṣīti prasiddhāṃ tāmastau ṣītpurmabhaktimān // BndP_3,39.21 //
brahmovāca /
jaya devi jaganmātarjaya tripurasundari /
jaya śrīnāthasahaje jaya śrīsarvamaṅgale // BndP_3,39.22 //
jaya śrīkaruṇārāśe jaya śṛṅgāranāyike /
jayajayedhikasiddheśi jaya yogīndravandite // BndP_3,39.23 //
jayajaya jagadamba nityarūpe jayajaya sannutalokasaukhyadātri /
jayajaya himaśailakīrtanīye jayajaya śaṅkarakāmavāmanetri // BndP_3,39.24 //
jagajjanmasthitidhvaṃsapidhānānugrahānmuhuḥ /
yā karoti svasaṅkalpāttasyai devyai namonamaḥ // BndP_3,39.25 //
varṇāśramāṇāṃ sāṃkaryakāriṇaḥ pāpino janān /
nihantyādyātitīkṣṇāstraistasyai devyaidṛ // BndP_3,39.26 //
nāgamaiśca na vedaiśca na śāstrairna ca yogibhiḥ /
dedyā yā ca svasaṃvedyā tasyai devyai namonamaḥ // BndP_3,39.27 //
rahasyāmnāyavedāntaistattvavidbhirmunīśvaraiḥ /
paraṃ brahmeti yā khyātā tasyaidṛ // BndP_3,39.28 //
hṛdayasthāpi sarveṣāṃ yā na kenāpi dṛśyate /
sūkṣmavijñānarūpāyaidṛ // BndP_3,39.29 //
brahmā viṣṇuśca rudraśca īśvaraśca sadāśivaḥ /
yaddhyānaikaparā nityaṃ tasyaidṛ // BndP_3,39.30 //
yaccaraṇabhaktā indrādyā yadājñāmeva bibhrati /
sāmrājyasaṃpadīśāyai tasyaidṛ // BndP_3,39.31 //
vedā niḥśvasitaṃ yasyā vīkṣitaṃ bhūtapañcakam /
smitaṃ carācaraṃ viśvaṃ tasyaidṛ // BndP_3,39.32 //
sahasraśīrṣā bhogīndro dharitrīṃ tu yadājñayā /
dhatte sarvajanādhārāṃ tasyaidṛ // BndP_3,39.33 //
jvalatyagnistapatyarkevāto vāti yadājñayā /
jñānaśaktisvarūpāyai tasyaidṛ // BndP_3,39.34 //
pañcaviṃśatitattvāni māyākañcukapañcakam /
yanmayaṃ munayaḥ prāhustasyaidṛ // BndP_3,39.35 //
śivaśaktīśvarāścaiva śuddhabodhaḥ sadāśivaḥ /
yadunmeṣavibhedāḥ syustasyaidṛ // BndP_3,39.36 //
gururmantro devatā ca tathā prāṇāśca pañcadhā /
yā virājati cidrūpā tasyaidṛ // BndP_3,39.37 //
sarvātmanāmantarātmā paramāndarūpiṇī /
śrīvidyeti smṛtā vā tu tasyaidṛ // BndP_3,39.38 //
darśanāni ca sarvāṇi yadaṅgāni vidurbudhāḥ /
tattanniyamayūpāyai tasyai devyai namonamaḥ // BndP_3,39.39 //
yā bhāti sarvalokeṣu maṇimantrauṣa dhātmanā /
tattvopadeśarūpāyai tasyaidṛ // BndP_3,39.40 //
deśakālapadārthātmā yadyadvastu yathā tathā /
tattadrūpeṇa yā bhāti tasyaidṛ // BndP_3,39.41 //
he pratibhaṭākārā kalyāṇaguṇaśālinī /
viśvottīrṇeti cākhyātā tasyaidṛ // BndP_3,39.42 //
iti stutvā mahādevīṃ dhātā lokapitāmahaḥ /
bhūyobhūyo namaskṛtya sahasā śaraṇaṃ gataḥ // BndP_3,39.43 //
santuṣṭā sā tadā devī brahmāṇaṃ prekṣya saṃnatam /
varadā sarvalokānāṃ vṛṇīṣva varamityaśāt // BndP_3,39.44 //
brahmovāca /
bhaktyā tvaddarśanenaiva kṛtārtho 'smi na saṃśayaḥ /
tathāpi prārthaye kiñcillokānugrahakāmyayā // BndP_3,39.45 //
karmabhūmau tu loke 'sminprāyo mūḍhā ime janāḥ /
teṣāmanugrahārthāya nityaṃ kurvatra saṃnidhim // BndP_3,39.46 //
tatheti tasya taṃ kāmaṃ pūrayāmāsa vedhasaḥ /
atha dhātā punastasyā devyā vāsamakalpayat // BndP_3,39.47 //
śrīdevīsodaraṃ natvā puṇḍarīkākṣamacyutam /
tatsāṃnidhyaṃ sadā kāñcyāṃ prārthayāmāsa cādṛtaḥ // BndP_3,39.48 //
tatastathā kariṣyāmītyabravīttaṃ janārdanaḥ /
atha tuṣṭo jagaddhātā punaḥ prāha maheśvarīm // BndP_3,39.49 //
śivo 'pyatraiva sāṃnidhyaṃ tava prītyā karotviti /
atha śrītripurādakṣabhāgātkāmeśvaraḥ paraḥ // BndP_3,39.50 //
īśānaḥsarvavidyā nāmīśvaraḥ sarvadehinām /
āvirāsīnmahādevaḥ sākṣācchṛṅgāranāyakaḥ // BndP_3,39.51 //
tataḥ punaḥ śrīkāmākṣībhālanetrakaṭākṣataḥ /
kācidbālā prādurāsīnmahāgaurā mahojjvalā // BndP_3,39.52 //
sarvaśṛṅgāraveṣāḍhyā mahālāvaṇyaśevadhiḥ /
atha śrīpuṇḍarīkākṣo brahmaṇā saha sādaram // BndP_3,39.53 //
kārayāmāsa kalyāṇamādistrīpuṃsayostayoḥ /
ākhaṇḍalādayo devā vasurudrādidevatāḥ // BndP_3,39.54 //
mārkaṇḍeyādimunayo vasiṣṭhādimunīśvarāḥ /
yogīndrāḥ sanakādyāśca nāradādyāḥ surarṣayaḥ // BndP_3,39.55 //
vāmadevaprabhṛtayo jīvanmuktāḥ śukādayaḥ /
yakṣakinnara gandharvasiddhavidyādharoragāḥ // BndP_3,39.56 //
gaṇāgraṇīrmahāśāstā durgādyāścaiva mātaraḥ /
yā yāstu devatāḥ proktāstāḥ sarvāḥ parameśvarīm // BndP_3,39.57 //
bhadrāsanavimānasthā nemuḥ prāñjalayastadā /
manasā nirmitaṃ dhātrā madhye nagaramadbhutam // BndP_3,39.58 //
mandiraṃ parameśānyā manoharatamaṃ śubham /
śrīmatā vāsudevena sodarema maheśvaraḥ // BndP_3,39.59 //
tatrodavoḍhatāṃ gaurīmupāgni bhagavānbhavaḥ /
devadundubhayo neduḥ puṣpavṛṣṭiḥ papāta ha // BndP_3,39.60 //
dampatyorjagatāṃ patyoḥ pāṇigrahaṇamaṅgalam /
ko vā varṇayituṃ śakto yadi jihvāsahasravān // BndP_3,39.61 //
ādiśrīmandirasyāsya vāyubhāge maheśituḥ /
vistṛtaṃ bhuvanaśreṣṭhaṃ kalpitaṃ parameṣṭhinā // BndP_3,39.62 //
śrīgṛhasyāgnibhāge tu vicitraṃ viṣṇumandiram /
itthaṃ tā devatāstatra tisraḥ sannihitāḥ sadā // BndP_3,39.63 //
tadā pradakṣiṇīkṛtya tatparau dampatī tu tau /
prāptau sabhāvanāgāraṃ tadā vidhijanārdanau // BndP_3,39.64 //
samāgamya ca sabhyānāṃ samāstānāṃyathāvidhi /
saṃskāraṃ vaidikairmantraiḥ kathayāmāsaturmudā // BndP_3,39.65 //
ādyādilakṣmīḥ sarveṣāṃ purataḥ śrīpareśvarī /
virañciṃ dakṣiṇenākṣṇā vāmena harimaikṣata // BndP_3,39.66 //
kā nāma vāṇī mā nāma kamalā te ubhe tataḥ /
prādurbhūte prabhāpuñje pañjarānta iva sthite // BndP_3,39.67 //
śrīdevatānamacchīrṣabaddhāñjalipuṭāvubhau /
jaya kāmākṣikāmākṣītyūcatustāṃ praṇematuḥ // BndP_3,39.68 //
mūrte ca gaṅgāyamune tatra sevārthamāgate /
tisraḥ koṭyor'dhakoṭī ca yā yāstīr thādhidevatāḥ // BndP_3,39.69 //
sevārthaṃ tripurāṃbā yāstāstāḥ sarvāḥ samāgatāḥ /
tadā karābhyāmādāya cāmare bhāratīśriyau /
śrīdevīmupatasthāte vījayantyau yathocitam // BndP_3,39.70 //
anarghyaratnakhacitakiṅkiṇīcitadorlate /
ādiśrīnayanotpanne te ubhe bhāratīśriyau // BndP_3,39.71 //
saṃvīkṣya sarvajanatā viśeṣeṇa visismiye /
tadā prabhṛti kalyāṇī kāmākṣītyabhidhāmiyāt /
taduccāraṇamātreṇa śrīdevī śaṃ prayacchati // BndP_3,39.72 //
kāmākṣīti trayo varṇāḥ sarvamaṅgalahetavaḥ /
atha sā jagadīśānī vedavedāṅgapārage // BndP_3,39.73 //
vidhau nityaṃ niṣīdeti saṃdideśa sarasvatīm /
sāpi vāṇīśvarī gaṅgāhastanikṣiptacāmarā /
paśyatāṃ sarvadevānāṃ vidhāturmukhamāviśat // BndP_3,39.74 //
indirā ca mahālakṣmyā saṃdiṣṭā tuṣṭayā tathā /
yathocitanivāsāya viṣṇorvakṣasthalaṃ mudā /
tadājñāṃ śirasā dhṛtvā ramā viṣṇuśca bhaktitaḥ // BndP_3,39.75 //
tāvubhau daṃpatī natvā mahātripurasundarīm /
prārthayāmāsaturbhūyastadāvaraṇadevatām // BndP_3,39.76 //
tathāstviti varaṃ dattvā tābhyāṃ tripurasundaram /
tadāvaraṇadevatvaṃ prāptau padmācyutau tadā // BndP_3,39.77 //
svapīṭhottaramāsthāpya dakṣiṇe sthitavānsvayam /
athovāca mahāgaurīṃ tvamanyadrūpamācara /
tatra yāto mahāgauryāḥ pratibiṃbo manoharaḥ // BndP_3,39.78 //
cakāsaddivyadehena mahāgaurīsamākṛtiḥ /
taruṇāruṇarājābhasaindaryacaraṇadvayaḥ // BndP_3,39.79 //
kvaṇatkaṅkaṇamañjīratittirīkṛtapīṭhakaḥ /
vidyudullāsitasvānamanojñamaṇimekhalaḥ // BndP_3,39.80 //
ratnakaṅkaṇakeyūravirājitabhujadvayaḥ /
muktāvaidūryamāṇikya nibaddhavarabandhanaḥ // BndP_3,39.81 //
vibhrājamāno madhyena valitritayaśobhitaḥ /
jāhnavīsaridāvartaśobhinābhīvibhūṣitaḥ // BndP_3,39.82 //
pāṭīrapaṅkakarpūrakuṅkumālaṅkṛtastanaḥ /
āmuktamuktālaṅkārabhāsurastanakuñcukaḥ // BndP_3,39.83 //
vinodena kaṭīdeśalaṃbamānasuśṛṅkhalaḥ /
māṇikyaśakalābaddhamudrikābhiralaṅkṛtaḥ // BndP_3,39.84 //
dakṣahastāṃbujāsaktasnigdhojjavalamanoharaḥ /
ābhātyāprapadīnasragdivyākalpakadaṃbakaiḥ // BndP_3,39.85 //
dīptabhūṣaṇaratnāṃśurājirājitadiṅmukhaḥ /
taptahāṭakasaṃkḷptaratnagrībopaśobhitaḥ // BndP_3,39.86 //
māṅgalyasūtraratnāṃśuśoṇimādharakandharaḥ /
pālīvataṃsamāṇikyatāṭaṅkaparibhūṣitaḥ // BndP_3,39.87 //
japāvidrumalāvaṇyalalitādharapallavaḥ /
dāḍimīphalabījābhadantapaṅktivirājitaḥ // BndP_3,39.88 //
mandamandasmitollāsikapolaphalakomalaḥ /
aupamyarahitodāranāsāmaṇimanoharaḥ // BndP_3,39.89 //
vilasattilapuṣpaśrīvimalonnata nāsikaḥ /
īṣadunmeṣamadhuranīlotpalavilocanaḥ // BndP_3,39.90 //
navaprasūnacāpaśrīlalitabhrūvikāśakaḥ /
arddhendutulito bhāle pūrṇendurucirānanaḥ // BndP_3,39.91 //
sāṃdrasaurabhasaṃpannakastūrītilakojjvalaḥ /
mattālimālāvilasadalakāḍhyamukhāṃbujaḥ // BndP_3,39.92 //
pārijātaprasūnasragvāhidhammillabandhanaḥ /
atyartharatnakhacitamukuṭāñcitamastakaḥ // BndP_3,39.93 //
sarvalāvaṇyavasatirbhavanaṃ vibhramāśriyaḥ /
śivo viṣṇuśca tatratyāḥ samastāśca mahājanāḥ // BndP_3,39.94 //
biṃbasya tasya devyāśca abhedaṃ jagṛhustadā /
atha tarhi maheśānī svatantrā praviveśa ha // BndP_3,39.95 //
agrataḥ sarbadevānāmāśrayeṇa prapaśyatām /
bimbaṃ kṛtvātmanā bimbe saṃpraviśya sthitāṃ ca tām /
dṛṣṭvā bhūyo namaskṛtya punaḥ prārthitavānvidhiḥ // BndP_3,39.96 //
pūrṇabrahme mahāśakte mahātripurasundari /
śrīkāmākṣīti vikhyāte namastubhyaṃ dinedine /
kiñcidvijñāpayāmyadya śṛṇu tatkṛpayā mama // BndP_3,39.97 //
atraiva tu mahāgauryā maheśasyobhayorapi /
śrīdevi nityakalyāṇi vivāhaḥ prativatsaram /
kartavyo jagatāmṛddhasevāyai ca divaukasām // BndP_3,39.98 //
bhūloke 'sminmahādevi vimūḍhā janatā api /
tāṃ dṛṣṭvā bhaktito natvā prayāntu paramāṃ gatim // BndP_3,39.99 //
tathetyākāśavāṇyā tu dadau tasyauttaraṃ parā /
visasarja ca sarvāṃstānsvaniketanivṛttaye // BndP_3,39.100 //
tadadbhutatamaṃ śīlaṃ smṛtvā smṛtvā muhurmuhuḥ /
tāṃ namaskṛtya te sarve tato jagamuryathāgatam // BndP_3,39.101 //
pitāmahastu hṛṣṭātmā mukundena śivena ca /
sārdhaṃ śrīmandire tatra mantropetāṃ niveśya ca /
ārādhya vaidikaiḥ stotraiḥ sāṣṭāṅgaṃ praṇanāma saḥ // BndP_3,39.102 //
athākāśagirā devī brahmāṇamidamabravīt // BndP_3,39.103 //
viṣṇuṃ śivaṃ ca svasthāne samādhāya samāhitaḥ /
pratisaṃvatsaraṃ tatra sevāṃ kurudṛḍhāśaya // BndP_3,39.104 //
svayaṃvyaktamiha śrīśamitreśāṃbāsamanvitam /
śrīkāmagiripīṭhaṃ tu sākṣācchrīpuramadhyagam // BndP_3,39.105 //
vāmabhāge vṛtaṃ lakṣyaṃ viṣṇunānyatra sevinam // BndP_3,39.106 //
cidānandākārarūpaṃ sarvapīṭhādhidaivatam /
adṛśyamūrtimavyaktamādadhāra yathā vidhi // BndP_3,39.107 //
śrīmanojñe sunakṣatre dalānāṃ hīrakorakaiḥ /
arciṣmadbhirapradhṛṣyairllokānāmabhivṛddhaye // BndP_3,39.108 //
idānīṃ tvaṃ tadabhyarcya yadhāvidhi vidhe mudā /
maṇḍalaṃ tvakhilaṃ kṛtvā nijalokaṃ hi pālaya // BndP_3,39.109 //
ityukto bhagavānbrahmā tathā kṛtvā tadīritam /
nikṣipya hṛdi tāṃ devīṃ nijaṃ dhāma jagāma saḥ // BndP_3,39.110 //
iti te tattvataḥ proktaṃ kāmākṣīśīlamadbhutam /
sākṣādevamahālakṣmīmimāṃ viddhi ghaṭodbhava // BndP_3,39.111 //
ya idaṃ śṛṇuyānnityaṃ yaścāpi prayataḥ paṭhet /
tasya bhuktiśca muktiśca karasthā nātra saṃśayaḥ // BndP_3,39.112 //
bṛhaspatisamo buddhyā sarvavidyādhipo bhavet /
ādirnārāyaṇaḥ śrīmānbhagavānbhaktavatsalaḥ // BndP_3,39.113 //
tapasā toṣitaḥ pūrvaṃ mayā ca cirakālataḥ /
sārūpyamuktiṃ kṛpayā dattvā putrāya me prabhuḥ /
mahātripurasundaryā mahātmyaṃ samupādiśat // BndP_3,39.114 //
tatastasmādahaṃ kiñcidvedmi vakṣye na cānyathā /
rahasyamantraṃ saṃvakṣyeśṛṇu taṃ tvaṃ samāhitaḥ // BndP_3,39.115 //
na brahmā na ca viṣṇurvā na rudraśca trayo 'pyamī /
mohitā māyayā yasyāsturīyastu sa ceśvaraḥ /
sadāśivo na jānāti kathaṃ prākṛtadevatāḥ // BndP_3,39.116 //
sadāśivastu sarvātmā saccidānandavigrahaḥ /
akartumanyathā kartuṃ kartumasyā anugrahāt // BndP_3,39.117 //
sadā kaścittadevāhaṃ manyamāno maheśvaraḥ /
tanmāyāmohito bhūtvā tvavaśaḥ śavatāmagāt // BndP_3,39.118 //
saiva kāraṇameteṣāmutpattau ca laye 'pi ca /
kaścidatra viśeṣo 'sti vaktavyāṃśo 'pi taṃ śṛṇu // BndP_3,39.119 //
brahmādīnāṃ trayāṇāṃ ca turīyastvīśvaraḥ prabhuḥ /
caturṇāmapi sarveṣāmādi kartā sadāśivaḥ // BndP_3,39.120 //
etadrahasyaṃ kathitaṃ tasyāścaritamadbhutam /
bhūya eva pravakṣyāmi sāvadhānamanāḥ śṛṇu // BndP_3,39.121 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne ekonacatvāriṃśo 'dhyāyaḥ
agastya uvāca
śrīkāmakoṣṭhapīṭhasthā mahātripurasundarī /
kaṅkaṃ vilāsamakarotkāmākṣītyabhiviśrutā // BndP_3,40.1 //
śrīkāmākṣīti sā devī mahātripurasuṃdarī /
bhūmaṇḍalasthitā devī kiṃ karoti maheśvarī /
etasyāścaritaṃ divyaṃ vada me vadatāṃ vara // BndP_3,40.2 //
hayagrīva uvāca
atra sthitāpi sarveṣāṃ hṛdayasthā ghaṭodbhava /
tattatkarmānurūpaṃ sā pradatte dehināṃ phalam // BndP_3,40.3 //
yatkiñcidvartate loke sarvamasyā viceṣṭitam /
kiñciccintayate kaścitsvacchandaṃ vidadhātyasau // BndP_3,40.4 //
tasyā evāvatārāstu tripurādyāśca śaktayaḥ /
iyameva mahālakṣmīḥ sasarjāṇḍatrayaṃ purā // BndP_3,40.5 //
paratrayāṇāmāvāsaṃ śaktīnāṃ tisṛṇāmapi /
ekasmādaṇḍato jātāvaṃbikāpuruṣottamau // BndP_3,40.6 //
śrīviriñcau tato 'nyasmādanya smācca girāśivau /
indirāṃ yojayāmāsa mukundena maheśvarī /
pārvatyā parameśānaṃ sarasvatyā pitāmaham // BndP_3,40.7 //
brahmāṇaṃ sarva lokānāṃ sṛṣṭikārye nyayuṅkta sā /
vāsudevaṃ paritrāṇe saṃhāre ca trilocanam // BndP_3,40.8 //
te sarve 'pi mahālakṣmīṃ dhyāyantaḥ śarmadāṃ sadā /
brahmaloke ca vaikuṇṭhe kailāse ca vasaṃtyamī // BndP_3,40.9 //
kadācitpārvatī devī kailāsaśikhare śubhe /
viharantī maheśasya pidhānaṃ netrayorvyadhāt // BndP_3,40.10 //
candrasūryauṃ yatastasya netrāttasmājjagattrayam /
andhakārāvṛtamabhūdatejaskaṃ samantataḥ // BndP_3,40.11 //
tataśca sakalā lokā styaktadevapitṛktiyāḥ /
iti karttavyatāmūḍhā na prajānanta kiñcana // BndP_3,40.12 //
taddṛṣṭvā bhagavānrudraḥ pārvatīmidamabravīt /
tvayā pāpaṃ kṛtaṃ devi mama netrapidhānataḥ // BndP_3,40.13 //
ṛṣayastyaktatapaso hatasandhyāśca vaidikāḥ /
sarvaṃ ca vaidikaṃ karma tvayā nāśitamaṃbike // BndP_3,40.14 //
tasmātpāpasya śāntyarthaṃ tapaḥ kuru suduṣkaram /
gatvā kāśīṃ vrataṃ tatra kiñcitkālaṃ samācara // BndP_3,40.15 //
paścātkāñcīpuraṃ gatvā kāmākṣīṃ tatra drakṣyasi /
ārādhayaitāṃ nityāṃ tvaṃ sarvapāpaharīṃ śivām // BndP_3,40.16 //
tulasīmagrataḥ kṛttvā kampākūle tapaḥ kuru /
ityādiśya mahādevastatraivāntaradhīyata // BndP_3,40.17 //
tathā kṛtavatīśānī bharturājñānuvartinī /
cireṇa tapasā kliṣṭāmananyahṛdayāṃ śivām // BndP_3,40.18 //
agrataḥ kṛtasāṃnidhyā kāmākṣī vākyamabravīt /
vatse tapobhiratyugrairalaṃ prītāsmi suvrate // BndP_3,40.19 //
unmīlya nayane paścātpārvatī svapuraḥ sthitām /
bālārkāyutasaṃkāśāṃ sarvābharaṇabhūṣitām // BndP_3,40.20 //
kirīṭahārakeyūrakaṭakādyairalaṅkṛtām /
pāśāṅkuśekṣukodaṇḍapañcabāṇalasatkarām // BndP_3,40.21 //
kirīṭamukuṭollāsicandrarekhāvibhūṣaṇām /
vidhātṛharirudreśasadāśivapadapradām // BndP_3,40.22 //
saguṇaṃ brahmatāmāhuranuttarapadābhidhām /
prapañcadvayanirmāṇakāriṇīṃ tāṃ parāṃbikām // BndP_3,40.23 //
tāṃ dṛṣṭvātha mahārājñīṃ mahā nandapariplutā /
pulakācitasarvāṅgī harṣeṇotphullalocanā // BndP_3,40.24 //
caṇḍikāmaṅgalādyaiśca sahasā svasakhījanaiḥ /
praṇipatya ca sāṣṭāṅgaṃ kṛtvā caiva pradakṣiṇām // BndP_3,40.25 //
baddhāñjalipuṭā bhūyaḥ praṇatā svaikyarūpiṇī /
tāmāha kṛpayā vīkṣya mahātripurasuṃdarī // BndP_3,40.26 //
bāhubhyāṃ saṃpariṣvajya sasnehamidamabravīt /
vatse labhasva bhartāraṃ rudraṃ svamanasepsitam // BndP_3,40.27 //
loke tvamapi rakṣārthaṃ mamājñāma nuvartaya /
ahaṃ tvamiti ko bhedastvamevāhaṃ na saṃśayaḥ // BndP_3,40.28 //
kiṃ pāpaṃ tava kalyāṇi tvaṃ hi pāpanikṛntanī /
āmananti hi yogīndrāstvāmeva brahmarūpiṇīm // BndP_3,40.29 //
līlāmātramidaṃ vatse paralokaviḍaṃbanam /
ityūciṣīṃ mahārājñīmabikāṃ sarvamaṅgalā /
bhaktyā praṇamya paśyantī parāṃ prītimupāyayau // BndP_3,40.30 //
stuvatyāmeva pārvatyāṃ tadānīmeva sāparā /
praviṣṭā hṛdayaṃ tasyāḥ prahṛṣṭāyā mahāmune // BndP_3,40.31 //
atha vismayamāpannā cintayantī muhurmuhuḥ /
svapnaḥ kimeṣa dṛṣṭo vā mayā kimatha vā bhramaḥ // BndP_3,40.32 //
itthaṃ vimṛśya paritaḥ prerayāmāsa locane /
jayāṃ ca vijayāṃ paścātsakhyāvālokya sasmite /
prasannavadanā sā tu praṇate vadati sma sā // BndP_3,40.33 //
etāvantamalaṃ kālaṃ kutra yāte yuvāṃ priye /
mayā dṛṣṭāṃ tu kāmākṣīṃ yuvāṃ cetkimapaśyatam // BndP_3,40.34 //
sakhyau tu tadvacaḥ śrutvā praharṣotphullalocane /
puṣpāṇi pūjanārhāṇi nidhāyāgre samūcatuḥ // BndP_3,40.35 //
satyamevādhunā dṛṣṭā hyāvābhyāmapi sā parā /
na svapno na bhramo vāpi sākṣātte hṛdayaṃ gatā /
ityuktvā pārśvayostasyā niṣaṇṇe vinayānate // BndP_3,40.36 //
ekāmramūle bhagavānbhavānīvirahārtimān /
gaurīsaṃprāptaye dadhyau kāmākṣīṃ niyatendriyaḥ // BndP_3,40.37 //
tatrāpi kṛtasāṃnidhyā śrīvidyādevatā parā /
acaṣṭa kṛpayā tuṣṭā dhyāyantaṃ niścalaṃ śivam // BndP_3,40.38 //
alaṃ dhyānena kandarpadarpaghna tvaṃ mamājñayā /
aṅgīkuruṣva kandarpaṃ bhūyo macchāsane sthitam // BndP_3,40.39 //
ekāmrasaṃjñe matpīṭhe tvihaiva nivasansadā /
tvamevāgatya matprītyai saṃnidhau mama suvrata /
gaurīmanugṛhāṇa tvaṃ kaṃpānīranivāsinīm // BndP_3,40.40 //
tāpadvayaṃ jahīhyāśu yogajaṃ tadviyogajam /
ityuktvāntardadhe tasya hṛdaye paramā ramā // BndP_3,40.41 //
śivo vyutthāya sahasā dhīraḥ saṃhṛṣṭamānasaḥ /
tasyā anugrahaṃ labdhvā sarvadevaniṣevitaḥ // BndP_3,40.42 //
hṛdidhyāyaṃśca tāmeva mahātripurasundarīm /
yadvilāsātsamutpannaṃ layaṃ yāti ca yatra vai // BndP_3,40.43 //
jagaccarācaraṃ caitatprapañcadvitayātmakam /
bhūṣayantīṃ śivāṃ kampāmanukaṃpārdramānasām // BndP_3,40.44 //
aṅgīkṛtya tadā gaurī vaivāhikavidhānataḥ /
ādāya vṛṣamāruhya kailāsaśikharaṃ yayau // BndP_3,40.45 //
punaranyaṃ mahaprājñaṃ samākarṇaya kumbhaja /
ādilakṣmyāḥ prabhāvaṃ tu kathayāmi tavānagha // BndP_3,40.46 //
sabhāyāṃ brahmaṇo gatvā samāsedustrimurttayaḥ /
dikpālāśca surāḥ sarve sanakādyāśca yoginaḥ // BndP_3,40.47 //
devarṣayo nāradādyā vaśiṣṭhādyāśca tāpasāḥ /
te sarve sahitāstatra brahmaṇaśca kapardinaḥ /
dvayoḥ pañcamukhatvena bhedaṃ na vividustadā // BndP_3,40.48 //
anyonyaṃ pṛṣṭavantaste brahmā kaḥ kaścaśaṅkaraḥ /
teṣāṃ saṃvadatāṃ madhye kṣipramantarhitaḥ śivaḥ // BndP_3,40.49 //
tadā pañcamukho brahmā sito nārāyaṇastayoḥ /
ubhayorapi saṃvādastvahaṃ brahmetyajāyata // BndP_3,40.50 //
a5mannābhikamalājjātastvaṃ yanmamātmajaḥ /
sṛṣṭikartā tvahaṃ brahmā nāmasādharmyatastathā /
tvaṃ ca rudraśca me putrau sṛṣṭikarturubhau yuvām // BndP_3,40.51 //
iti māyāmohitayorubhayorantare tadā /
tayośca svasya māhātmyamahaṃ brahmeti darśayan /
prādurāsīnmahājyotistaṃbharūpo maheśvaraḥ // BndP_3,40.52 //
jñātvaivainaṃ maheśānaṃ viṣṇustūṣṇīṃ tataḥ sthitaḥ /
pañcavaktrastato brahmā hyavamatyaivamāsthitaḥ /
brahmaṇaḥ śirasāmūrdhvaṃ jyotiścakramabhūtpuraḥ // BndP_3,40.53 //
tanmadhye saṃsthito devaḥ prādurāsomayā saha /
ūrdhvamaikṣatha bhūyastamavamatya vaco 'bravīt // BndP_3,40.54 //
tanniśamya bhṛśaṃ krodhamavāpa tripurāntakaḥ /
viṣṇumevaṃ tadālokya krodhenaiva vikārataḥ // BndP_3,40.55 //
tayoreva samutpanno bhairavaḥ krodhasaṃyutaḥ /
mūrdhānamekaṃ ciccheda nakhenaiva tadā vidheḥ /
hāheti tatra sarve 'pi krandantaśca palāyitāḥ // BndP_3,40.56 //
atha brahmakapālaṃ tu nakhalagnaṃ sa bhairavaḥ /
bhūyobhūyo dhunoti sma tathāpi na mumoca tam // BndP_3,40.57 //
tadbrahmahatyāmuktyarthaṃ cacāra dharaṇītale /
puṇyakṣetrāṇi sarvāṇi gaṅgādyāśca mahānadīḥ // BndP_3,40.58 //
na ca tābhirvimukto 'bhūtkapālī brahmahatyayā /
viṣaṇṇavadano dīno niḥśrīka iva lakṣitaḥ /
cireṇa prāptavānkāñcīṃ brahmaṇā pūrvamoṣitām // BndP_3,40.59 //
tatra bhikṣāmaṭannityaṃ sevamānaḥ parā śriyam /
pañcatīrthe pratidinaṃ snātvā bhūlakṣaṇāṅkite // BndP_3,40.60 //
kañcitkālamuvāsātha prabhrānta iva bilvalaḥ /
kāñcīkṣetranivāsena krameṇa prayatāśayaḥ // BndP_3,40.61 //
nirdhūtanikhilātaṅkaḥ śrīdevīṃ manasā vān /
uttare sevituṃ lakṣmyā vāsudevena dakṣiṇe // BndP_3,40.62 //
śrīkāmakoṣṭhamāgatya purastāttasya saṃsthitaḥ /
ādilakṣmīpadadhyānamātatāna yatātmavān // BndP_3,40.63 //
yathā dīpo nivātastho nistaraṅgo yathāṃbudhiḥ /
tathāntarvāyurodhena na cacālā caleśvaraḥ // BndP_3,40.64 //
tailadhārāvadacchinnāmanavacchinnabhairavaḥ /
vitene śailatanayānāthaśrīdhyānasantatim /
na brahmā naiva viṣṇurvā na siddhaḥ kapilo 'pi vā // BndP_3,40.65 //
nānye ca sanakādyā ye munayo vā śukādayaḥ /
tayā samādhiniṣṭhāyāṃ na samarthāḥ kathañcana // BndP_3,40.66 //
atha śrībhāvayogena śrībhāvaṃ prāptavāñśivaḥ /
tataḥ prasannā śrīdevī prabhāmaṇḍalavartinī /
ardharātre puraḥ sthitvā vācaṃ provāca vāṅmayī // BndP_3,40.67 //
śrīkaṇṭha sarvapāpaghna kiṃ pāpaṃ tava vidyate /
madrūpastvaṃ kathaṃ dehaḥ seyaṃ lokaviḍambanā // BndP_3,40.68 //
śvobhūte brahmahatyāyāḥ kṣaṇānmukto bhaviṣyasi /
ityuktvāntardadhe tatra mahāsiṃhāsaneśvarī // BndP_3,40.69 //
bhairavo 'pi prahṛṣṭātmā kṛtārthaḥ śrīvilokanāt /
vinīya taṃ niśāśeṣaṃ śrīdhyānaikaparāyaṇaḥ // BndP_3,40.70 //
prātaḥ pañcamahātīrthe snātvā sandhyāmupāsya ca /
punaḥ punardhūnute sma karalagnaṃ kapālakam // BndP_3,40.71 //
tathāpi tattu nāsraṃsatsa nirvedaṃ paraṃ gataḥ /
svapnaḥ kimeṣa māyā vā mānasabhrāntireva vā // BndP_3,40.72 //
muhurevaṃ vicintyeśaḥ śokavyākulamānasaḥ /
svayameva nigṛhyātha śokaṃ dhīrāgraṇīḥ śivaḥ // BndP_3,40.73 //
tulasīmaṇḍalaṃ natvā pūjayitvā puraḥ sthitaḥ /
nigṛhītendriyagrāmaḥ samādhistho 'bhavatpunaḥ // BndP_3,40.74 //
yāmamātre gate devī punaḥ sāṃnidhyamāgatā /
alaṃ samādhinā śambho nimajjātra sarovare // BndP_3,40.75 //
ityā diśya tiro 'dhatta so 'pi cintāmupāgamat /
iyaṃ ca māyā svapno vā kiṃ karttavyaṃ mayātha vā // BndP_3,40.76 //
śvobhūte brahmahatyāyāḥ kṣaṇānmukto bhaviṣyasi /
ityuktaṃ śrīparādevyā yāmātītamidaṃ dinam // BndP_3,40.77 //
evaṃ sarvaṃ ca mithyaivetyadhikaṃ cintayāvṛtaḥ /
bhagavānvyo mavāṇyā tu nimajjāpsviti garjitam // BndP_3,40.78 //
śrutvā śaṅkāṃ samutsṛjya tattvaṃ niścitya śaṅkaraḥ /
nimamajja sarasyāṃ tu gaṅgāyāṃ punarutthitaḥ // BndP_3,40.79 //
tatra kāśīṃ samālokya kimetaditi cintayan /
sa muhurtaṃ sthitastūṣṇīṃ nakhalīnakapālakaḥ // BndP_3,40.80 //
lalāṭanta pamudvīkṣya taraṇiṃ taruṇondubhṛt /
bhikṣārthaṃ nagarīmenāṃ praviveśa vaśī śivaḥ // BndP_3,40.81 //
gṛhāṇi kānicidgatvā pratolyāṃ paryaṭanbhavaḥ /
so 'paśyadagrataḥ kāñcitkāñcīṃ śrīdevatākṛtim // BndP_3,40.82 //
bhikṣāṃ jyotirmayīṃ tasmai dattvā kṣipraṃ tirodadhe /
kṣaṇādbrahmakapālaṃ tatpracyutaṃ tannakhāgrataḥ // BndP_3,40.83 //
taddṛṣṭvādbhutamīśānaḥ kāmākṣī śīlamuttamam /
prasannavadanāṃbhojo bahu mene muhuḥ param // BndP_3,40.84 //
purī kāñcī purī puṇyā nadī kaṃpā nadī parā /
devatā saiva kāmākṣītyāsītsaṃbhāvanā puraḥ // BndP_3,40.85 //
itthaṃ devīprabhāveṇa vimuktaḥ saṃkaṭāddharaḥ /
svasthaḥ svasthānamagamacchlāghamānaḥ parāṃ śriyam // BndP_3,40.86 //
punaranyatpravakṣyāmi vilāsaṃ śṛṇu kumbhaja /
prabhāvaṃ śrīmahādevyāḥ kāmadaṃ śṛṇvatāṃ sadā // BndP_3,40.87 //
ayodhyādhipatiḥ śrīmānnāmnā daśaratho nṛpaḥ /
santānarahito 'tiṣṭhadbahukālaṃ śucākulaḥ // BndP_3,40.88 //
rahasyāhūya matimānvaśiṣṭhaṃ svapurohitam /
uvācācārasaṃśuddhaḥ sarvaśāstrārthavedinam // BndP_3,40.89 //
śrīnātha bahavo 'tītāḥ kālānādhigataḥ sutaḥ /
saṃtatermama saṃtāpaḥ saṃtataṃ vardhatetarām /
kiṃ kurve yadi saṃtānasaṃpatsyāttannivedaya // BndP_3,40.90 //
vaśiṣṭha uvāca
mama vaṃśa mahārāja rahasyaṃ kathayāmi te /
ayodhyā mathurā māyā kāśī kāñcī hyavantikā /
etā puṇyatamāḥ proktāḥ purīṇāmuttamottamāḥ // BndP_3,40.91 //
asyāḥ sāṃnidhyamātreṇa mahātripurasundarīm /
arcayanti hyayodhyāyāṃ manuṣyā adhidevatām // BndP_3,40.92 //
naitasyāḥ sadṛśī kāciddevatā vidyate parā /
enāmevarcayantyanye sarve śrīdevatāṃ nṛpa // BndP_3,40.93 //
brahmaviṣṇumaheśādyāḥ sastrīkāḥ sarvadā sadā /
nārikelaphalālībhiḥ panasaiḥ kadalīphalaiḥ // BndP_3,40.94 //
madhvājyaśarkarāprājyairmahāpāyasarāśibhiḥ /
siddhadravyaviśeṣaiśca pūjayettripurāṃbikām /
abhīṣṭamacireṇaiva saṃpradāsyati saiva naḥ // BndP_3,40.95 //
ityuktavantamabhyarcya gurumiṣṭairupāyanaiḥ /
svāṅgajaprāptaye bhūyo visasarja viśāṃpatiḥ // BndP_3,40.96 //
tato gurūktarītyaiva lalitāṃ parameśvarīm /
arcayāmāsa rājendro bhaktyā paramayā yutaḥ // BndP_3,40.97 //
evaṃ pratidinaṃ pūjāṃ vidhāya prītamānasaḥ /
ayodhyādevatādhāmāmaśiṣattatra saṅgataḥ // BndP_3,40.98 //
ardharātre vyatīte tu nibhṛtollāsadīpike /
kiñcinnidrālasasyāsya puratastripurāṃbikā // BndP_3,40.99 //
pāśāṅkuśadhanurbāṇapariṣkṛtacaturbhujā /
sarvaśṛṅgāraveṣāḍhyā sarvābharaṇabhūṣitā /
sthitvā vācamuvācemāṃ mandamindumatīsutam // BndP_3,40.100 //
asti paṅktiratha śrīmanputrabhāgyaṃ tavānagha /
viśvāsaghātakarmāṇi saṃti pūrvakṛtāni te // BndP_3,40.101 //
tādṛśāṃ karmaṇāṃ śāntyai gatvā kāñcīpuraṃ varam /
snātvā kampāsarasyāṃ ca tatra māṃ paśya pāvanīm // BndP_3,40.102 //
madhye kāñcīpurasya tvaṃ kandarākāśamadhyagam /
kāmakoṣṭhaṃ vipāpmāpi saptadvārabilānvitam // BndP_3,40.103 //
sāmrājyasūcakaṃ puṃsāṃ trayāṇāmapi siddhidam /
prāṅmukhī tatra varte 'haṃ mahāsiṃhāsaneśvarī // BndP_3,40.104 //
mahālakṣmīsvarūpeṇa dvibhujā padmadhāriṇī /
cakreśvarī mahārājñī hyadṛśyā sthūlacakṣuṣām // BndP_3,40.105 //
mamākṣijā mahāgaurī vartate mama dakṣiṇe /
saundaryasārasīmā sā sarvābharaṇabhūṣitā // BndP_3,40.106 //
mayā ca kalpitā'vāsā dvibhujā padmadhāriṇī /
mahālakṣmīsvarūpeṇa kiṃ vā kṛtyātmanā sthitā // BndP_3,40.107 //
āpīṭhamauliparyantaṃ paśya tastāṃ mamāṃśajām /
pātakānyāśu naśyanti kiṃ punastūpapātakam // BndP_3,40.108 //
kuvāsanā kubuddhiśca kutarkanicayaśca yaḥ /
kudehaśca kubhāvaśca nāstikatvaṃ layaṃ vrajet // BndP_3,40.109 //
kuruṣva me mahāpūjāṃ sitāmadhvājyapāyasaiḥ /
vividhairbhakṣyabhojyaiśca padārthaiḥ ṣaḍrasānvitaiḥ // BndP_3,40.110 //
tatraiva suprasannāhaṃ pūrayiṣyāmi te varam /
upadiśyeti samrājñī divyamūrtistirodadhe // BndP_3,40.111 //
rājāpi sahasotthāya kimetaditi vismitaḥ /
devīmudbodhya kausalyāṃ śubhalakṣaṇalakṣitām // BndP_3,40.112 //
tasyai tadrātrivṛttāntaṃ kathayāmāsa sādaram /
tatsamā karṇya sā devī santoṣamabhajattadā // BndP_3,40.113 //
prāptaharṣo nṛpaḥ prātastayā dayitayā saha /
anīkasacivopetaḥ kāñcīpuramupāgamat // BndP_3,40.114 //
snātvā kaṃpātaraṅgiṇyāṃ dṛṣṭvā devīṃ ca pāvanīm /
pañcatīrthe tataḥ snātvā devyā kausalyayā nṛpaḥ // BndP_3,40.115 //
gobhūvastra hiraṇyādyaistattīrthakṣetravāsinaḥ /
prīṇayitvā sapatnīkastathā tadbhaktipūjakān // BndP_3,40.116 //
athālayaṃ samāviśya mahābhaktyā nṛpottamaḥ /
pradakṣiṇatrayaṃ kṛtvā vinayena samanvitaḥ // BndP_3,40.117 //
tataḥ saṃnidhimāgatya devyā kausalyayā saha /
śrīkāmakoṣṭhanilayaṃ mahātripurasundarīm // BndP_3,40.118 //
trimūrtijananīmaṃbāṃ dṛṣṭvā śrīcakrarūpiṇīm /
praṇipatya tu sāṣṭāṅgaṃ bhāryayā saha bhaktimān // BndP_3,40.119 //
svapure traipure dhāmni purekṣvākupravartite /
durvāsā saśiṣyeṇa pūjārthaṃ pūrvakalpite // BndP_3,40.120 //
dāsīdāsadhvajārohagṛhotsavasamanvite /
tatra svaguruṇoktaṃ ca kṛtvā svātmārghapūjanam // BndP_3,40.121 //
rātrau svapne tu yadrūpaṃ dṛṣṭavānsvapure mahaḥ /
tadevātrāpi saṃdadhyau sannidhau rājasattamaḥ // BndP_3,40.122 //
ciraṃ dhyātvā mahārājaḥ suvāsāṃsi bahūni ca /
divyānyāyatanānyasyai dattvā stotraṃ cakāra ha // BndP_3,40.123 //
pādāgralaṃbiparamābharaṇābhirāmemañjīraratnarucimañjulapādapadme /
pītāṃbarasphuritapeśalahemakāñci keyūrakaṅkaṇapariṣkṛtabāhuvalli // BndP_3,40.124 //
puṇḍrekṣucāpavilasanmṛduvāmapāṇe ratnormikāsumaśarāñcitadakṣahaste /
vakṣojamaṇḍalavilāsivalakṣahāri pāśāṅkuśāṅgadalasadbhujaśobhitāṅgi // BndP_3,40.125 //
vaktraśriyā vijitaśāradacandrabiṃbe tāṭaṅkaratnakaramaṇḍitagaṇḍabhāge /
vāme kare sarasijaṃ subisaṃ dadhāne kāruṇyanirjharadapāṅgayute maheśi // BndP_3,40.126 //
māṇikyasūtramaṇibhāsurakaṃbukaṇṭhi bhālasthacandraśakalojjavalitālakāḍhye /
mandasmitasphuraṇaśālini mañjunāse netraśriyā vijitanīlasarojapatre // BndP_3,40.127 //
subhrūlate suvadane sulalāṭacitre yogīndramānasasarojanivāsahaṃsi /
ratnānubaddhatapanīyamahākirīṭe sarvāṅgasundari samastasurendravandye // BndP_3,40.128 //
kāṅkṣānurūpavarade karuṇārdracitte sāmrājyasampadabhimānini cakranāthe /
indrādidevaparisevitapādapadme siṃhāsaneśvarī pare mayi saṃnidadhyāḥ // BndP_3,40.129 //
iti statvā sa bhūpālo bahirnirgatya bhaktitaḥ /
tasyāstu dakṣiṇe bhāge mahāgaurīṃ dadarśa ha // BndP_3,40.130 //
praṇamya daṇḍavadbhūmau kṛtvā cāsyāḥ stutiṃ punaḥ /
dattvā cāsyai mahārhāṇi vāsāṃsi vividhāni ca // BndP_3,40.131 //
amulyāni mahārhāṇi bhūṣaṇāni mahānti ca /
tataḥ pradakṣiṇīkṛtya nirgatya saha bhāryayā // BndP_3,40.132 //
svagurūktavidhānena mahāpūjāṃ vidhāya ca /
tāmeva cintayaṃstatra saptarātramuvāsa saḥ // BndP_3,40.133 //
aṣṭame divase devīṃ natvā bhaktyā vilokayan /
ambābhīṣṭaṃ pradehīti prārthayāmāsa cetasā // BndP_3,40.134 //
suprasannā ca kāmākṣī sāṃtarikṣagirāvadat /
bhaviṣyanti madaṃśāste catvārastanayā nṛpa // BndP_3,40.135 //
ityudīritamākarṇya pramodavikasanmukhaḥ /
śriyaṃ praṇamya sāṣṭāṅgamanananyaśaraṇaḥ parām // BndP_3,40.136 //
āmantrya manasaivāṃbāṃ sastrīkaḥ saha mantribhiḥ /
ayodhyāṃ nagarīṃ prāpadindumatyāstu nandanaḥ // BndP_3,40.137 //
evaṃ prabhāvā kāmākṣī sarvalokahitaiṣiṇī /
sarveṣāmapi bhaktānāṃ kāṅkṣitaṃ pūrayatyalam // BndP_3,40.138 //
enāṃ lokeṣu bahavaḥ kāmākṣīṃ paradevatām /
upāsya vidhivadbhaktyā prāptāḥ kāmānaśeṣataḥ // BndP_3,40.139 //
adyāpi prāpnuvantyeva bhaktimantaḥ phalaṃ mune /
aneke ca bhaviṣyanti kāmākṣyāḥ karuṇādṛśaḥ // BndP_3,40.140 //
māhātmyamasyāḥ śrīdevyāḥ ko vā varṇayituṃ kṣamaḥ /
nāhaṃ na śambhurna brahmā na viṣṇuḥ kimutāpare // BndP_3,40.141 //
iti te kathitaṃ kiñcitkāmākṣyāḥ śīlamujjvalam /
śṛṇvatāṃ paṭhatāṃ cāpi sarvapāpaharaṃ smṛtam // BndP_3,40.142 //
iti śrībrahmāṇḍe mahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne catvāriṃśo 'dhyāyaḥ
hayagrīva uvāca
praviśya tu japasthānamānīya nijamāsanam /
abhyukṣya vidhivanmantrairgurūktakramayogataḥ // BndP_3,44.1 //
svātmānaṃ devatāmūrtiṃ dhyāyaṃstatrāviśeṣataḥ /
prāṅmukho dṛḍhamābadhya padmāsanamananyadhīḥ // BndP_3,44.2 //
trikhaṇḍāmanubadhnīyādgurvādīnabhivandya ca /
dviruktabālabījāni madhyādyaṅguliṣu kramāt // BndP_3,44.3 //
talayorapi vinyasya karaśuddhipuraḥsaram /
agniprākāraparyantaṃ kuryātsvāstreṇa mantravit // BndP_3,44.4 //
pratilomena pādādyamanulomena kādikam /
vyāpa kanyāsamāropya vyāpayanvāgbhavādibhiḥ // BndP_3,44.5 //
vyaktaiḥ kāramasūkṣmasthūlaśarīrāṇi kalpayet /
nābhau hṛdi bhruvormadhye bālābījānyatha nyaset // BndP_3,44.6 //
mātṛkāṃ mūlapuṭitāṃ nyasennābhyādiṣu kramāt /
bālābījāni tānyeva dvirāvṛttyātha vinyaset // BndP_3,44.7 //
madhyādikaraśākhāsu talayorapi nānyathā /
nābhyādāvatha vinyasya nyasedatha padadvaye // BndP_3,44.8 //
jānūrusphigguhyamūlanābhi hṛnmūrdhasu kramāt /
navāsanāni brahmāṇaṃ viṣṇuṃ rudraṃ tatheśvaram // BndP_3,44.9 //
sadāśivaṃ ca pūṣāṇaṃ tūlikāṃ ca prakāśakam /
vidyāsanaṃ ca vinyasya hṛdaye darśayettataḥ // BndP_3,44.10 //
padmatrikhaṇḍayonyākhyāṃ mudrāmoṣṭhapuṭena ca /
vāyumāpūrya huṃ huṃ huṃ tviti prābīdhya kuṇḍalīm // BndP_3,44.11 //
mantraśaktyā samunnīya dvādaśānte śivaikatām /
bhāvayitvā punastaṃ ca svasthāne viniveśya ca // BndP_3,44.12 //
vāgbhavādīni bījāni mūlahṛdbāhuṣu nyaset /
samastamūrdhni dormūlamadhyāgreṣu yathākramam // BndP_3,44.13 //
hastau vinyasya cāṅgeṣu hyaṅguṣṭhāditalāvadhi /
hṛdayādau ca vinyasya kuṅkumaṃ nyāsamācaret // BndP_3,44.14 //
śuddhā tṛtīyabījena puṭitāṃ mātṛkāṃ punaḥ /
ādyabījadvayaṃ nyasya hyantyabījaṃ nyasediti // BndP_3,44.15 //
punarbhūtalavinyāsamācarennātivistaram /
vargāṣṭakaṃ nyasenmūle nābhau hṛdayakaṇṭhayoḥ // BndP_3,44.16 //
prāgādhāyaiṣu śaṣasānmūlahṛnmūrddhasu nyaset /
kakṣakaṭyaṃsavāmāṃsakaṭihṛtsu ca vinyaset // BndP_3,44.17 //
prabhūtādhaḥ ṣaḍaṅgāni dādivargaistu vinyaset /
ṛṣistu śabdabrahmasyācchando bhūtalipirmatā // BndP_3,44.18 //
śrīmūlaprakṛtistvasya devatā kathitā manoḥ /
akṣasrakpustake cordhve puṣpasāyakakārmuke // BndP_3,44.19 //
varābhītikarābjaiśca dhārayantīmanūpamām /
rakṣaṇākṣamayīṃ mānāṃ vahantī kaṇṭhadeśataḥ // BndP_3,44.20 //
hārakeyūrakaṭakacchannavīravibhūṣaṇām /
divyāṅgarāgasaṃbhinnamaṇikuṇḍalamaṇḍitām // BndP_3,44.21 //
lipikalpadrumasyādho rūpipaṅkajavāsinīm /
sākṣāllipimayīṃ dhyāyedbhairavīṃ bhaktavatsalām // BndP_3,44.22 //
anekakoṭidūtībhiḥ samantātsamalaṅkṛtām /
evaṃ dhyātvā nyasedbhūyo bhūtalepyakṣarānkramāt // BndP_3,44.23 //
mūlādyājñāvasāneṣu vargāṣṭakamatho nyaset /
śaṣasānmūrdhni saṃnyasya svarāneṣveva vinyaset // BndP_3,44.24 //
hādirūrdhvādipañcāsyeṣvagre mūle ca madhyame /
aṅgulīmūlamaṇibandhayordeṣṇośca pādayoḥ // BndP_3,44.25 //
jaṭhare pārśvayordakṣavāmayornābhipṛṣṭhayoḥ /
śaṣasānmūlahṛnmūrdhasvetānvā lādikānnya set // BndP_3,44.26 //
hrasvāḥ pañcātha sandhyarṇāścatvāro hayarā valau /
akau khagenagaścādau kramoyaṃ śiṣṭavargake // BndP_3,44.27 //
śaṣasā iti vikhyātā dvicatvāriṃśadakṣarāḥ /
ādyaḥ pañcākṣaro vargo dvitīyaścaturakṣaraḥ // BndP_3,44.28 //
pañcākṣarī tu ṣaḍvargī trivarṇo navamo mataḥ /
brahmā viṣṇuśca rudraśca dhaneśendrayamāḥ kramāt // BndP_3,44.29 //
varuṇaścaiva somaśca śaktitrayamime nava /
varṇānāmīśvarāḥ proktāḥ kramo bhūtaliperayam // BndP_3,44.30 //
evaṃ sṛṣṭau pāṭho viparītaḥ saṃhṛtāvamunyeva /
sthānāni yojanīyau visargabindū ca varṇāntau // BndP_3,44.31 //
dhyānapūrvaṃ tataḥ prājño ratyādinyāsamācaret /
japākusumasaṃkāśāḥ kuṅkumāruṇavigrahāḥ // BndP_3,44.32 //
kāmavāmādhirūḍhāṅkā dhyeyāḥ śaradhanurdharāḥ /
ratiprītiyutaḥ kāmaḥ kāminyāḥ kāntaiṣyate // BndP_3,44.33 //
kāntimānmohinīyuktakāmāṅgaḥ kalahapriyām /
anveti kāmacāraistu vilāsinyā samanvitaḥ // BndP_3,44.34 //
kāmaḥ kalpalatā yuktaḥ kāmukaḥ śyāmavarṇayā /
śucismitānvitaḥ kāmo bandhako vismṛtāyutaḥ // BndP_3,44.35 //
ramaṇo vismitākṣyā ca rāmo 'yaṃ lelihānayā /
ramaṇyā ratināthopi digvastrāḍhyo ratipriyaḥ // BndP_3,44.36 //
vāmayā kubjayā yukto ratinātho dharāyutaḥ /
ramākānto ramopāsyo ramamāṇo niśācaraḥ // BndP_3,44.37 //
kalyāṇo mohinīnātho nandakaścottamānvitaḥ /
nandī surottamāḍhyo nandano nandayitā punaḥ // BndP_3,44.38 //
sulāvaṇyānvitaḥ pañcabāṇo bālanidhīśvaraḥ /
kalahapriyayā yuktastathā ratisakhaḥ punaḥ // BndP_3,44.39 //
ekākṣyā puṣpadhanvāpi sumukheśo mahādhanuḥ /
nīlī jaḍilyo bhramaṇaḥ kramaśaḥ pālinīpatiḥ // BndP_3,44.40 //
bhramamāṇaḥ śivākānto bhramo bhrāntaśca mugdhayā /
bhrāmako ramayā prāpto bhrāmito bhṛṅga iṣyate // BndP_3,44.41 //
bhrāntācāro locanayā dīrghajihvikayā punaḥ /
bhramāvahaṃ samanveti mohanastu ratipriyām // BndP_3,44.42 //
mohakastu palāśākṣyā gṛhiṇyāṃ moha iṣyate /
vikaṭeśo mohadharo vardhanoyaṃ dharāyutaḥ // BndP_3,44.43 //
madanātho 'nūpamastu manmatho malayānvitaḥ /
mādakohlādinīyuktaḥ samicchanviśvatomukhī // BndP_3,44.44 //
nāyako bhṛṅgapūrvastu gāyako nandinīyutaḥ /
gaṇako 'nāmayā jñeyaḥ kālyā nartaka iṣyate // BndP_3,44.45 //
kṣvellakaḥ kālakarṇyaḍhyaḥ kandarpo matta iṣyate /
nartakaḥ śyāmalākānto vilāsī jhaṣayānvitaḥ // BndP_3,44.46 //
unmattāmupasaṃgamya modate kāmavardhanaḥ /
dhyānapūrvaṃ tataḥ śrīkaṇṭhādivinyāsamācaret // BndP_3,44.47 //
siṃdūrakāñcanasamobhayabhāgamardhanārīśvaraṃ girisutāharabhūpacihnam /
pāśadvayākṣavalayeṣṭadahastameva smṛtvā nyasellipipadeṣu samīhitārtham // BndP_3,44.48 //
śrīkaṇṭhānantasūkṣmau ca trimūrtiramareśvaraḥ /
urvīśobhārabhūtiścātithīśaḥ sthāṇuko haraḥ // BndP_3,44.49 //
caṇḍīśo bhautikaḥ sadyojātaścānugraheśvaraḥ /
akrūraśca mahāsenaḥ syurete varamūrttayaḥ // BndP_3,44.50 //
tataḥ krodhīśacaṇḍīśau pañcāntakaśivottamau /
tathaikarudrakūrmaikanetrāḥ sacaturātanāḥ // BndP_3,44.51 //
ajeśaḥ śarvasomeśau haro lāgalidārukau /
ardhanārīśvaraścomākāntaścāpāḍhyadaṇḍinau // BndP_3,44.52 //
atrirmīnaśca meṣaśca lohitaśca śikhī tathā /
khaḍgadaṇḍadvidaṇḍau ca sumahākālavyā linau // BndP_3,44.53 //
bhujaṅgeśaḥ pinākī ca khaḍgeśaśca bakastathā /
śveto hyabhraśca lakulīśivaḥ saṃvarttakastathā // BndP_3,44.54 //
pūrṇodarī ca virajā tṛtīyā śālma tathā /
lolākṣī vartulākṣī ca dīrghaṅghoṇā tathaiva ca // BndP_3,44.55 //
sudīrghamukhigo mukhyau navamī dīrghajihvikā /
kuñjarī caurdhvakeśā ca dvimukhī vikṛtānanā // BndP_3,44.56 //
satyalīlākalāvidyāmukhyāḥ syuḥ svaraśaktayaḥ /
mahākālī sarasvatyau sarvasiddhisamanvite // BndP_3,44.57 //
gaurī trailokyavidyā ca tathā mantrātmaśaktikā /
laṃbodarī bhūtamatā drāviṇī nāgarī tathā // BndP_3,44.58 //
khecarī mañjarī caiva rūpiṇī vīriṇī tathā /
koṭarā pūtanā bhadrā kālī yoginya eva ca // BndP_3,44.59 //
śaṅkhinīgarjinīkālarātrikūrdinya eva ca /
kapardinī tathā vajrā jayā ca sumukheśvarī // BndP_3,44.60 //
revatī mādhavī caiva vāruṇī vāyavī tathā /
rakṣāvadhāriṇī cānyā tathā ca sahajāhvayā // BndP_3,44.61 //
lakṣmīśca vyāpinīmāye saṃkhyātā varṇaśaktayaḥ /
dviruktavālāyā varṇai raṅgaṃ kṛtvātha kevalaiḥ // BndP_3,44.62 //
ṣoḍhā nyāsaṃ prakurvīta devatātmatvasiddhaye /
vighneśādīṃstu tatrādau vinyaseddhyānapūrvakam // BndP_3,44.63 //
taruṇāruṇasaṃkāśāngajavaktrāṃstrilocanān /
pāśāṅkuśavarābhītihastāñchaktisamanvitān // BndP_3,44.64 //
vighneśo vighnarājaśca vināyakaśivottamau /
vighnakṛdvighnahantā ca vighnarāḍhgaṇanāyakaḥ // BndP_3,44.65 //
ekadanto dvidantaśca gajavaktro nirañjanaḥ /
kapardavāndīrghamukhaḥ śaṅkukarṇo vṛṣadhvajaḥ // BndP_3,44.66 //
gaṇanātho gajendrāsyaḥ śūrpakarṇastrilocanaḥ /
lambodaro mahānādaścaturmūrtiḥ sadāśivaḥ // BndP_3,44.67 //
āmodo durmadaścaiva sumukhaśca pramodakaḥ /
ekapādo dvipādaśca śūro vīraśca ṣaṇmukhaḥ // BndP_3,44.68 //
varado nāma devaśca vakratuṇḍo dvidantakaḥ /
senānīrgrāmaṇīrmatto mattamūṣakavāhanaḥ // BndP_3,44.69 //
jaṭī muṇḍī tathā khaḍgī vareṇyo vṛṣaketanaḥ /
bhaṅyapriyo gaṇeśaśca meghanādo gaṇeśvaraḥ // BndP_3,44.70 //
ete gaṇeśā varṇānāmekapañcāśataḥ kramāt /
śrīśca hrīścaiva puṣṭiśca śāntistuṣṭiḥ sarasvatī // BndP_3,44.71 //
ratirmedhā tathā kāntiḥ kāminī mohinī tathā /
tīvrā ca jvālinī nandā suyaśāḥ kāmarūpiṇī // BndP_3,44.72 //
ugrā tejovatī satyā vighneśānī svarūpiṇī /
kāmārttā madajihvā ca vikaṭā ghūrṇitānanā // BndP_3,44.73 //
bhūtirbhūmirdviramyā cāmārūpā makaradhvajā /
vikarṇabhrukuṭī lajjā dīrghaghoṇā dhanurdharī // BndP_3,44.74 //
tathaiva yāminī rātriścandrakāntā śaśiprabhā /
lolākṣī capalā ṛjvī durbhagā subhagā śivā // BndP_3,44.75 //
durgā guhapriyā kālī kālajihvā ca śaktayaḥ /
grahanyāsaṃ tataḥ kuryāddhyānapūrvaṃ samāhitaḥ // BndP_3,44.76 //
varadābhayahastāḍhyāñchaktyāliṅgitavigrahān /
kuṅkumakṣīrarudhirakundakāñcanakaṃbubhiḥ // BndP_3,44.77 //
ambhodadhūmatimiraiḥ sūryādīnsadṛśānsmaret /
hṛdayādho raviṃ nyasya śīrṣṇi somaṃ dṛśoḥ kujam // BndP_3,44.78 //
hṛdi śukraṃ ca hṛnmadhye budhaṃ kaṇṭhe bṛhaspatim /
nābhau śanaiścaraṃ vaktre rāhuṃ ketuṃ padadvaye // BndP_3,44.79 //
jvalatkālānalaprakhyā varadābhayapāṇayaḥ /
tārā nyasettato dhyāyansarvābharaṇabhūṣitāḥ // BndP_3,44.80 //
bhāle nayanayoḥ karṇadvaye nāsāpuḍadvaye /
kaṇṭhe skandhadvaye paścātkūrpayormaṇibandhayoḥ // BndP_3,44.81 //
stanayornābhikaṭyūrujānujaṅghāpadadvaye /
yoginīnyāsamādadhyā dviśuddho hṛdaye tathā // BndP_3,44.82 //
nābhau svādhiṣṭhite mūle bhrūmadhye mūrdhani kramāt /
padmendukarṇikāmadhye varṇaśaktīrdaleṣvatha // BndP_3,44.83 //
dalāgreṣu tu padmasya mūrdhni sarvāśca vinyaset /
amṛtā nandinīndrāṇī tvīśānī cātyumā tathā // BndP_3,44.84 //
ūrdhvakeśī ṛdviduṣī ḷkārikā tathaiva ca /
ekapādātmikaiśvaryakāriṇī cauṣadhātmikā // BndP_3,44.85 //
tatoṃbikātho rakṣātmiketi ṣoḍaśa śaktayaḥ /
kālikā khecarī gāyatrī ghaṇṭādhāriṇī tathā // BndP_3,44.86 //
nādātmikā ca cāmuṇṭā chatrikā ca jayā tathā /
jhaṅkāriṇī ca saṃjñā ca ṭaṅkahastā tataḥ param // BndP_3,44.87 //
ṭaṅkāriṇī ca vijñeyāḥ śaktayo dvādaśa kramāt /
ḍaṅkārī ṭaṅkāriṇī ca ṇāminī tāmasī tathā // BndP_3,44.88 //
thaṅkāriṇī dayā dhātrī nādinī pārvatī tathā /
phaṭkāriṇī ca vijñeyāḥ śaktayo dvayapannagāḥ // BndP_3,44.89 //
vardhinī ca tathā bhadrā majjā caiva yaśasvinī /
ramā ca lāminī ceti ṣaḍetāḥ śaktayaḥ kramāt // BndP_3,44.90 //
nāradā śrīstathā ṣaṇḍhāśaśvatyapi ca śaktayaḥ /
catasro 'pi tathaiva dve hākinī ca kṣamā tathā // BndP_3,44.91 //
tataḥ pāde ca liṅge ca kukṣau hṛddoḥśirasmu ca /
dakṣā divāmapādāntaṃ rāśīnmeṣādikānnyaset // BndP_3,44.92 //
tataḥ pīṭhāni pañcāśadekaṃ cakraṃ mano nyaset /
vārāṇasī kāmarūpaṃ nepālaṃ pauṇḍravardhanam // BndP_3,44.93 //
varasthiraṃ kānyakubjaṃ pūrṇaśailaṃ tathārbudam /
āmrātakeśvaraikāmraṃ trisrotaḥ kāmakoṣṭhakam // BndP_3,44.94 //
kailāsaṃ bhṛgunagaraṃ kedāraṃ candrapuṣkaram /
śrīpīṭhaṃ caikavīrāṃ ca jālandhraṃ mālavaṃ tathā // BndP_3,44.95 //
kulānnaṃ devikoṭaṃ ca gokarṇaṃ māruteśvaram /
aṭṭahāsaṃ ca virajaṃ rājaveśma mahāpatham // BndP_3,44.96 //
kolāpurakailāpurakāleśvarajayantikāḥ /
ujjyinyapi citrā ca kṣīrakaṃ hastināpuram // BndP_3,44.97 //
uḍīrāṃ ca prayāgaṃ ca ṣaṣṭimāyāpuraṃ tathā /
gaurīśaṃ salayaṃ caiva śrīśailaṃ marumeva ca // BndP_3,44.98 //
punargirivaraṃ paścānmahendraṃ vāmanaṃ girim /
syāddhiraṇyapuraṃ paścānmahālakṣmīpuraṃ tathā // BndP_3,44.99 //
purodyānaṃ tathā chāyākṣetramāhurmanīṣiṇaḥ /
lipikramasamāyuktāṃllipisthāneṣu vinyaset // BndP_3,44.100 //
anyānyathīktasthāneṣu saṃyuktāṃllipisaṅkamāt /
ṣoḍhā nyāso mayākhyātaḥ sākṣādīśvarabhāṣitaḥ // BndP_3,44.101 //
evaṃ vinyastadehastu devatāvigraho bhavet /
tataḥ ṣoḍhā puraḥ kṛtvā śrīcakranyāsamācaret // BndP_3,44.102 //
aṃśādyānandyamūrtyantaṃ mantraistu vyāpakaṃ caret /
cakreśvarīṃ cakrasamarpaṇamantrānhṛdi nyaset // BndP_3,44.103 //
anyānyathoktasthāneṣu gaṇapatyādikānnyaset /
dakṣiṇorusamaṃ vāmaṃ sarvāṃśca kramaśo nyaset // BndP_3,44.104 //
gaṇeśaṃ kṣetrapālaṃ ca yoginīṃ baṭukaṃ tathā /
ādāvindrādayo nyasyāḥ padāṅguṣṭhadvayāgrake // BndP_3,44.105 //
jānupārśvaṃsamūrdhāsyapārśvajānuṣu mūrdhani /
mūlādhāre 'ṇimādīnāṃ siddhīnāṃ daśakaṃ tataḥ // BndP_3,44.106 //
nyastavyamaṃsadoḥ pṛṣṭhavakṣassu prapadoḥ sphiji /
dordeśapṛṣṭhayormūrdhapādadvitayayoḥ kramāt // BndP_3,44.107 //
aṇimā caiva laghimā tṛtīyā mahimā tathā /
īśitvaṃ ca vaśitvaṃ ca prākāmyaṃ prāptireva ca /
icchāsiddhī rasasiddhirmokṣasiddhiriti smṛtāḥ // BndP_3,44.108 //
tato vipra nyaseddhīmānmātṛṇāmaṣṭakaṃ kramāt /
pādāṅguṣṭhayuge dakṣapārśve mūrddhani vāmataḥ // BndP_3,44.109 //
vāmajanau dakṣajānau dakṣavāmāṃsayostathā // BndP_3,44.110 //
brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā /
vārāhī ca tathendrāṇī cāmuṇḍā caiva saptamī // BndP_3,44.11 //
mahālakṣmīśca vijñeyā mātaro vai kramād budhaiḥ /
mudrādevīrnyasedaṣṭāveṣveva dve ca te punaḥ // BndP_3,44.12 //
mūrddhārndhyorapi mudrāstu sarvasaṃkṣobhiṇī tathā /
sarvavidrāviṇī paścātsarvārthākarṣaṇī tathā // BndP_3,44.13 //
sarvādyā vaśakariṇī sarvādyā priyakāriṇī /
mahāṅkuśī ca sarvādyā sarvādyā khecarī tathā // BndP_3,44.14 //
trikhaṇḍā sarvabījā ca mūdrā sarvaprapīrikā /
yonimudreti vijñeyāstatra cakreśvarīṃ nyaset // BndP_3,44.15 //
trailokya mohanaṃ cakraṃ samarpya vyāpya varṣmaṇi /
tataḥ kalānāṃ nityānāṃ kramātṣoḍaśakaṃ nyaset // BndP_3,44.16 //
kāmākarṣaṇarūpā ca śabdākarṣaṇarūpiṇī /
ahaṅkārākarṣiṇī ca śabdākarṣaṇarūpiṇī // BndP_3,44.17 //
sparśākarṣaṇarūpā ca rūpākarṣaṇarūpiṇī /
rasākarṣaṇarūpā ca gandhākarṣaṇarūpiṇī // BndP_3,44.18 //
cittākarṣaṇarūpā ca dhairyākarṣaṇarūpiṇī /
smṛtyākarṣaṇarūpā ca hṛdākarṣaṇarūpiṇī // BndP_3,44.19 //
śraddhākarṣaṇarūpā ca hyātmākarṣaṇarūpiṇī /
amṛtākarṣiṇī proktā śarīrākarṣaṇī tathā // BndP_3,44.120 //
sthānāni dakṣiṇaṃ śrotraṃ pṛṣṭhamaṃsaśca kūrparaḥ /
dakṣahasta talasyātha pṛṣṭhaṃ tatsphikca jānunī // BndP_3,44.21 //
tajjaṅghāprapade vāmaprapadādivilomataḥ /
cakreśīṃ nyasya cakraṃ ca samarcya vyāpya varṣmaṇi // BndP_3,44.22 //
nyasedanaṅgakusumadevyādīnāmathāṣṭakam /
śaṅkhajatrūrujaṅghāsu vāme tu pratilomataḥ // BndP_3,44.23 //
anaṅgakusumā paścāddvitīyānaṅga mekhalā /
anaṅgamadanā paścādanaṅgamadanāturā // BndP_3,44.24 //
anaṅgarekhā tatpaścādvegākhyānaṅgapūrvikā /
tato 'naṅgāṅkuśā paścādanaṅgādhāramālinī // BndP_3,44.25 //
cakreśīṃ nyasya cakraṃ ca samarpya vyāpya varṣmaṇi /
śaktidevīrnyasetsarvasaṃkṣobhiṇyādikā atha // BndP_3,44.26 //
lalāṭagaṇḍayoraṃ se pādamūle ca jānuni /
uparyadhaśca jaṅghāyāṃ tathā vāme vilomataḥ // BndP_3,44.27 //
sarvasaṃkṣobhiṇī śaktiḥ sarvavidrāviṇī tathā /
sarvādyākarṣaṇī śaktiḥ sarvaprahlādinī tathā // BndP_3,44.28 //
sarvasaṃmohinī śaktiḥ sarvādyā staṃbhinī tathā /
sarvādyā jṛṃbhiṇī śaktiḥ sarvādyā vaśakāriṇī // BndP_3,44.29 //
sarvādyā rañjinī śaktiḥ sarvādyonmādinī tathā /
sarvārthasādhinī śaktissarvāśāpūriṇī tathā // BndP_3,44.130 //
sarvamantramayī śaktiḥ sarvadvandvakṣayaṅkarā /
cakreśīṃ nyasya cakraṃ ca samarpya vyāpya varṣmaṇi // BndP_3,44.31 //
sarvasiddhipradādīnāṃ daśakaṃ cātha vinyaset /
dakṣanāsāpuṭe dantamūle dakṣastane tathā // BndP_3,44.32 //
kūrpare maṇibandhe ca nyasyedvāme vilomataḥ /
sarvasiddhipradā nityaṃ sarvasaṃpatpradā tathā // BndP_3,44.33 //
sarvapriyaṅkarā devī sarvamaṅgalakāriṇī /
sarvāghamocinī śaktiḥ sarvaduḥkhavimocinī // BndP_3,44.34 //
sarva mṛtyupraśaminī sarvavighnavināśinī /
sarvāṅgasundarī caiva sarvasaubhāgyadāyinī // BndP_3,44.35 //
cakreśīṃ nyasya cakraṃ ca samarpya vyāpya varṣmaṇi /
sarvajñādyānnyasedvakṣasyapi dantasthaleṣvatha // BndP_3,44.36 //
sarvajñā sarvaśaktiśca sarvajñānapradā tathā /
sarvajñānamayī devī sarvavyādhivināśinī // BndP_3,44.37 //
sarvādhārasvarūpā ca sarvapāpaharā tathā /
sarvānandamayī devī sarvarakṣāsvarūpiṇī /
vijñeyā daśamī caiva sarvepsitaphalapradā // BndP_3,44.38 //
cakreśīṃ nyasya cakraṃ ca samarpya vyāpya varṣmaṇi /
prāgvāmādyāśca vinyasya pakṣiṇyādyāstataḥ sudhīḥ // BndP_3,44.39 //
dakṣe tu cibuke kaṇṭhe stane nābhau ca pārśvayoḥ /
vāmā vinodinī vidyā vaśitā kāmikī matā // BndP_3,44.140 //
kāmeśvarī parā jñeyā mohinī vimalā tathā /
aruṇā jayinī paścāttathā sarveśvarī matā /
kaulinīti samuktāni tāsāṃ nāmāni sūribhiḥ // BndP_3,44.41 //
cakreśvarīṃ nyaseccakraṃ samarpya vyāpya varṣmaṇi /
hṛdi trikoṇaṃ saṃbhāvya dikṣu prāgāditaḥ kramāt // BndP_3,44.42 //
tadbahirvinnyaseddhīmānāyudhānāṃ catuṣṭayam /
nyasedagnyādikoṇeṣu madhye pīṭhacatuṣṭayam // BndP_3,44.43 //
madhyavṛttaṃnyasitvā ca nityāṣoḍaśakaṃ nyaset /
kāmeśvarī tathā nityā nityā ca bhagamālinī // BndP_3,44.44 //
nityaklinnā tathā nityā nityā bheruṇḍinī matā /
vahnivāsinikā nityā mahāvajreśvarī tathā // BndP_3,44.45 //
nityā ca dūtī nityā ca tvaritā tu tataḥ param /
kulasundarikā nityā kulyā nityā tataḥ param // BndP_3,44.46 //
nityā nīlapatākā ca nityā tu vijayā parā /
tatastu maṅgalā caiva nityapūrvā pracakṣyate // BndP_3,44.47 //
prabhāmālinikā nityā citrā nityā tathaiva ca /
etāstrikoṇāntareṇa pādato hṛdi vinyaset // BndP_3,44.48 //
nityā pramodinī caiva nityā tripurasundarī /
tanmadhye vinyaseddevīmakhaṇḍajagadātmikām // BndP_3,44.49 //
cakreśvarīṃ hṛdi nyasya kṛtvā cakraṃ samuddhṛtam /
pradarśya mudrāṃ yonyākhyāṃ sarvānandamanuṃ japet // BndP_3,44.150 //
ityātmanastu cakrasya cakradevī bhaviṣyati // BndP_3,44.151 //
iti śrībrahmāṇḍamahāpurāṇe uttarabhāge hayagrīvāgastyasaṃvāde lalitopākhyāne catuścatvāriṃśo 'dhyāyaḥ
samāptaṃ lalitopākhyānam / śrīmatpratāpagaḍhapattanamadhyavarttiśrīrāmapūrvakagaḍhābhidhavāsinedam / saṃśodhitaṃ nikhilamānyapurāṇakaṃ yad brahmāṇḍasaṃjñamiha tadviduṣāṃ mude 'stu raghunāthenedaṃ yat kvacidastī hāpyasaṃśuddham / saṃśodhitamapi dayayā tatkṣantavyaṃ hyaśeṣeṇa oṃ namo bhagavate vāsudevāya / rāmāya namaḥ
samāptamidaṃ brahmāṇḍamahāpurāṇam /