asty uttarasyāṃ diśi devatātmā himālayo nāma nagādhirājaḥ
pūrvāparau toyanidhī vigāhya sthitaḥ pṛthivyā iva mānadaṇḍaḥ //
yaṃ sarvaśailāḥ parikalpya vatsaṃ merau sthite dogdhari dohadakṣe
bhāsvanti ratnāni mahauṣadhīś ca pṛthūpadiṣṭāṃ duduhur dharitrīm //
anantaratnaprabhavasya yasya himaṃ na saubhāgyavilopi jātam
eko hi doṣo guṇasaṃnipāte nimajjatīndoḥ kiraṇeṣv ivāṅkaḥ //
yaś cāpsarovibhramamaṇḍanānāṃ saṃpādayitrīṃ śikharair bibharti
balāhakacchedavibhaktarāgām akālasaṃdhyām iva dhātumattām //
āmekhalaṃ saṃcaratāṃ ghanānāṃ cchāyām adhaḥsānugatāṃ niṣevya
udvejitā vṛṣṭibhir āśrayante śṛṅgāṇi yasyātapavanti siddhāḥ //
padaṃ tuṣārasrutidhautaraktaṃ yasminn adṛṣṭvāpi hatadvipānām
vidanti mārgaṃ nakharandhramuktair muktāphalaiḥ kesariṇāṃ kirātāḥ //
nyastākṣarā dhāturasena yatra bhūrjatvacaḥ kuñjarabinduśoṇāḥ
vrajanti vidyādharasundarīṇām anaṅgalekhakriyayopayogam //
yaḥ pūrayan kīcakarandhrabhāgān darīmukhotthena samīraṇena
udgāsyatām icchati kiṃnarāṇāṃ tānapradāyitvam ivopagantum //
kapolakaṇḍūḥ karibhir vinetuṃ vighaṭṭitānāṃ saraladrumāṇām
yatra srutakṣīratayā prasūtaḥ sānūni gandhaḥ surabhīkaroti //
vanecarāṇāṃ vanitāsakhānāṃ darīgṛhotsaṅganiṣaktabhāsaḥ
bhavanti yatrauṣadhayo rajanyām atailapūrāḥ suratapradīpāḥ //
udvejayaty aṅgulipārṣṇibhāgān mārge śilībhūtahime 'pi yatra
na durvahaśroṇipayodharārtā bhindanti mandāṃ gatim aśvamukhyaḥ //
divākarād rakṣati yo guhāsu līnaṃ divā bhītam ivāndhakāram
kṣudre 'pi nūnaṃ śaraṇaṃ prapanne mamatvam uccaiḥśirasāṃ satīva //
lāṅgūlavikṣepavisarpiśobhair itas tataś candramarīcigauraiḥ
yasyārthayuktaṃ girirājaśabdaṃ kurvanti vālavyajanaiś camaryaḥ //
yatrāṃśukākṣepavilajjitānāṃ yadṛcchayā kiṃpuruṣāṅganānām
darīgṛhadvāravilambibimbās tiraskariṇyo jaladā bhavanti //
bhāgīrathīnirjharasīkarāṇāṃ voḍhā muhuḥ kampitadevadāruḥ
yad vāyur anviṣṭamṛgaiḥ kirātair āsevyate bhinnaśikhaṇḍibarhaḥ //
saptarṣihastāvacitāvaśeṣāṇy adho vivasvān parivartamānaḥ
padmāni yasyāgrasaroruhāṇi prabodhayaty ūrdhvamukhair mayūkhaiḥ //
yajñāṅgayonitvam avekṣya yasya sāraṃ dharitrīdharaṇakṣamaṃ ca
prajāpatiḥ kalpitayajñabhāgaṃ śailādhipatyaṃ svayam anvatiṣṭhat //
sa mānasīṃ merusakhaḥ pitṝṇāṃ kanyāṃ kulasya sthitaye sthitijñaḥ
menāṃ munīnām api mānanīyām ātmānurūpāṃ vidhinopayeme //
kālakrameṇātha tayoḥ pravṛtte svarūpayogye surataprasaṅge
manoramaṃ yauvanam udvahantyā garbho 'bhavad bhūdhararājapatnyāḥ //
asūta sā nāgavadhūpabhogyaṃ mainākam ambhonidhibaddhasakhyam
kruddhe 'pi pakṣacchidi vṛtraśatrāv avedanājñaṃ kuliśakṣatānām //
athāvamānena pituḥ prayuktā dakṣasya kanyā bhavapūrvapatnī
satī satī yogavisṛṣṭadehā tāṃ janmane śailavadhūṃ prapede //
sā bhūdharāṇām adhipena tasyāṃ samādhimatyām udapādi bhavyā
samyakprayogād aparikṣatāyāṃ nītāv ivotsāhaguṇena saṃpat //
prasannadik pāṃsuviviktavātaṃ śaṅkhasvanānantarapuṣpavṛṣṭi
śarīriṇāṃ sthāvarajaṅgamānāṃ sukhāya tajjanmadinaṃ babhūva //
tayā duhitrā sutarāṃ savitrī sphuratprabhāmaṇḍalayā cakāse
vidūrabhūmir navameghaśabdād udbhinnayā ratnaśalākayeva //
dine dine sā parivardhamānā labdhodayā cāndramasīva lekhā
pupoṣa lāvaṇyamayān viśeṣāñ jyotsnāntarāṇīva kalāntarāṇi //
tāṃ pārvatīty ābhijanena nāmnā bandhupriyāṃ bandhujano juhāva
u meti mātrā tapaso niṣiddhā paścād umākhyāṃ sumukhī jagāma //
mahībhṛtaḥ putravato 'pi dṛṣṭis tasminn apatye na jagāma tṛptim
anantapuṣpasya madhor hi cūte dvirephamālā saviśeṣasaṅgā //
prabhāmahatyā śikhayeva dīpas trimārgayeva tridivasya mārgaḥ
saṃskāravatyeva girā manīṣī tayā sa pūtaś ca vibhūṣitaś ca //
mandākinīsaikatavedikābhiḥ sā kandukaiḥ kṛtrimaputrakaiś ca
reme muhur madhyagatā sakhīnāṃ krīḍārasaṃ nirviśatīva bālye //
tāṃ haṃsamālāḥ śaradīva gaṅgāṃ mahauṣadhiṃ naktam ivātmabhāsaḥ
sthiropadeśām upadeśakāle prapedire prāktanajanmavidyāḥ //
asaṃbhṛtaṃ maṇḍanam aṅgayaṣṭer anāsavākhyaṃ karaṇaṃ madasya
kāmasya puṣpavyatiriktam astraṃ bālyāt paraṃ sātha vayaḥ prapede //
unmīlitaṃ tūlikayeva citraṃ sūryāṃśubhir bhinnam ivāravindam
babhūva tasyāś caturasraśobhi vapur vibhaktaṃ navayauvanena //
abhyunnatāṅguṣṭhanakhaprabhābhir nikṣepaṇād rāgam ivodgirantau
ājahratus taccaraṇau pṛthivyāṃ sthalāravindaśriyam avyavasthām //
sā rājahaṃsair iva saṃnatāṅgī gateṣu līlāñcitavikrameṣu
vyanīyata pratyupadeśalubdhair āditsubhir nūpurasiñjitāni //
vṛttānupūrve ca na cātidīrghe jaṅghe śubhe sṛṣṭavatas tadīye
śeṣāṅganirmāṇavidhau vidhātur lāvaṇya utpādya ivāsa yatnaḥ //
nāgendrahastās tvaci karkaśatvād ekāntaśaityāt kadalīviśeṣāḥ
labdhvāpi loke pariṇāhi rūpaṃ jātās tadūrvor upamānabāhyāḥ //
etāvatā nanv anumeyaśobhaṃ kāñcīguṇasthānam aninditāyāḥ
āropitaṃ yad giriśena paścād ananyanārīkamanīyam aṅkam //
tasyāḥ praviṣṭā natanābhirandhraṃ rarāja tanvī navalomarājiḥ
nīvīm atikramya sitetarasya tanmekhalāmadhyamaṇer ivārciḥ //
madhyena sā vedivilagnamadhyā valitrayaṃ cāru babhāra bālā
ārohaṇārthaṃ navayauvanena kāmasya sopānam iva prayuktam //
anyonyam utpīḍayad utpalākṣyāḥ stanadvayaṃ pāṇḍu tathā pravṛddham
madhye yathā śyāmamukhasya tasya mṛṇālasūtrāntaram apy alabhyam //
śirīṣapuṣpādhikasaukumāryau bāhū tadīyāv iti me vitarkaḥ
parājitenāpi kṛtau harasya yau kaṇṭhapāśau makaradhvajena //
kaṇṭhasya tasyāḥ stanabandhurasya muktākalāpasya ca nistalasya
anyonyaśobhājananād babhūva sādhāraṇo bhūṣaṇabhūṣyabhāvaḥ //
candraṃ gatā padmaguṇān na bhuṅkte padmāśritā cāndramasīm abhikhyām
umāmukhaṃ tu pratipadya lolā dvisaṃśrayāṃ prītim avāpa lakṣmīḥ //
puṣpaṃ pravālopahitaṃ yadi syān muktāphalaṃ vā sphuṭavidrumastham
tato 'nukuryād viśadasya tasyās tāmrauṣṭhaparyastarucaḥ smitasya //
svareṇa tasyām amṛtasruteva prajalpitāyām abhijātavāci
apy anyapuṣṭā pratikūlaśabdā śrotur vitantrīr iva tāḍyamānā //
pravātanīlotpalanirviśeṣam adhīraviprekṣitam āyatākṣyā
tayā gṛhītaṃ nu mṛgāṅganābhyas tato gṛhītaṃ nu mṛgāṅganābhiḥ //
tasyāḥ śalākāñjananirmiteva kāntir bhruvor ānatalekhayor yā
tāṃ vīkṣya līlācaturām anaṅgaḥ svacāpasaundaryamadaṃ mumoca //
lajjā tiraścāṃ yadi cetasi syād asaṃśayaṃ parvatarājaputryāḥ
taṃ keśapāśaṃ prasamīkṣya kuryur vālapriyatvaṃ śithilaṃ camaryaḥ //
sarvopamādravyasamuccayena yathāpradeśaṃ viniveśitena
sā nirmitā viśvasṛjā prayatnād ekasthasaundaryadidṛkṣayeva //
tāṃ nāradaḥ kāmacaraḥ kadā cit kanyāṃ kila prekṣya pituḥ samīpe
samādideśaikavadhūṃ bhavitrīṃ premṇā śarīrārdhaharāṃ harasya //
guruḥ pragalbhe 'pi vayasy ato 'syās tasthau nivṛttānyavarābhilāṣaḥ
ṛte kṛśānor na hi mantrapūtam arhanti tejāṃsy aparāṇi havyam //
ayācitāraṃ na hi devadevam adriḥ sutāṃ grāhayituṃ śaśāka
abhyarthanābhaṅgabhayena sādhur mādhyasthyam iṣṭe 'py avalambate 'rthe //
yadaiva pūrve janane śarīraṃ sā dakṣaroṣāt sudatī sasarja
tadāprabhṛty eva vimuktasaṅgaḥ patiḥ paśūnām aparigraho 'bhūt //
sa kṛttivāsās tapase yatātmā gaṅgāpravāhokṣitadevadāru
prasthaṃ himādrer mṛganābhigandhi kiṃ cit kvaṇatkiṃnaram adhyuvāsa //
gaṇā nameruprasavāvataṃsā bhūrjatvacaḥ sparśavatīr dadhānāḥ
manaḥśilāvicchuritā niṣeduḥ śaileyanaddheṣu śilātaleṣu //
tuṣārasaṃghātaśilāḥ khurāgraiḥ samullikhan darpakalaḥ kakudmān
dṛṣṭaḥ kathaṃ cid gavayair vivignair asoḍhasiṃhadhvanir unnanāda //
tatrāgnim ādhāya samitsamiddhaṃ svam eva mūrtyantaram aṣṭamūrtiḥ
svayaṃ vidhātā tapasaḥ phalānām kenāpi kāmena tapaś cacāra //
anarghyam arghyeṇa tam adrināthaḥ svargaukasām arcitam arcayitvā
ārādhanāyāsya sakhīsametāṃ samādideśa prayatāṃ tanūjām //
pratyarthibhūtām api tāṃ samādheḥ śuśrūṣamāṇāṃ giriśo 'numene
vikārahetau sati vikriyante yeṣāṃ na cetāṃsi ta eva dhīrāḥ //
avacitabalipuṣpā vedisaṃmārgadakṣā niyamavidhijalānāṃ barhiṣāṃ copanetrī
giriśam upacacāra pratyahaṃ sā sukeśī niyamitaparikhedā tacchiraścandrapādaiḥ //
tasmin viprakṛtāḥ kāle tārakeṇa divaukasaḥ
turāsāhaṃ purodhāya dhāma svāyaṃbhuvaṃ yayuḥ //
teṣām āvir abhūd brahmā parimlānamukhaśriyām
sarasāṃ suptapadmānāṃ prātar dīdhitimān iva //
atha sarvasya dhātāraṃ te sarve sarvatomukham
vāgīśaṃ vāgbhir arthyābhiḥ praṇipatyopatasthire //
namas trimūrtaye tubhyaṃ prāk sṛṣṭeḥ kevalātmane
guṇatrayavibhāgāya paścād bhedam upeyuṣe //
yad amogham apām antar uptaṃ bījam aja tvayā
ataś carācaraṃ viśvaṃ prabhavas tasya gīyase //
tisṛbhis tvam avasthābhir mahimānam udīrayan
pralayasthitisargāṇām ekaḥ kāraṇatāṃ gataḥ //
strīpuṃsāv ātmabhāgau te bhinnamūrteḥ sisṛkṣayā
prasūtibhājaḥ sargasya tāv eva pitarau smṛtau //
svakālaparimāṇena vyastarātriṃdivasya te
yau tu svapnāvabodhau tau bhūtānāṃ pralayodayau //
jagadyonir ayonis tvaṃ jagadanto nirantakaḥ
jagadādir anādis tvaṃ jagadīśo nirīśvaraḥ //
ātmānam ātmanā vetsi sṛjasy ātmānam ātmanā
ātmanā kṛtinā ca tvam ātmany eva pralīyase //
dravaḥ saṃghātakaṭhinaḥ sthūlaḥ sūkṣmo laghur guruḥ
vyakto vyaktetaraś cāsi prākāmyaṃ te vibhūtiṣu //
udghātaḥ praṇavo yāsāṃ nyāyais tribhir udīraṇam
karma yajñaḥ phalaṃ svargas tāsāṃ tvaṃ prabhavo girām //
tvām āmananti prakṛtiṃ puruṣārthapravartinīm
taddarśinam udāsīnaṃ tvām eva puruṣaṃ viduḥ //
tvaṃ pitṝṇām api pitā devānām api devatā
parato 'pi paraś cāsi vidhātā vedhasām api //
tvam eva havyaṃ hotā ca bhojyaṃ bhoktā ca śāśvataḥ
vedyaṃ ca veditā cāsi dhyātā dhyeyaṃ ca yat param //
iti tebhyaḥ stutīḥ śrutvā yathārthā hṛdayaṃgamāḥ
prasādābhimukho vedhāḥ pratyuvāca divaukasaḥ //
purāṇasya kaves tasya caturmukhasamīritā
pravṛttir āsīc chabdānāṃ caritārthā catuṣṭayī //
svāgataṃ svān adhīkārān prabhāvair avalambya vaḥ
yugapad yugabāhubhyaḥ prāptebhyaḥ prājyavikramāḥ //
kim idaṃ dyutim ātmīyāṃ na bibhrati yathā purā
himakliṣṭaprakāśāni jyotīṃṣīva mukhāni vaḥ //
praśamād arciṣām etad anudgīrṇasurāyudham
vṛtrasya hantuḥ kuliśaṃ kuṇṭhitāśrīva lakṣyate //
kiṃ cāyam aridurvāraḥ pāṇau pāśaḥ pracetasaḥ
mantreṇa hatavīryasya phaṇino dainyam āśritaḥ //
kuberasya manaḥśalyaṃ śaṃsatīva parābhavam
apaviddhagado bāhur bhagnaśākha iva drumaḥ //
yamo 'pi vilikhan bhūmiṃ daṇḍenāstamitatviṣā
kurute 'sminn amoghe 'pi nirvāṇālātalāghavam //
amī ca katham ādityāḥ pratāpakṣatiśītalāḥ
citranyastā iva gatāḥ prakāmālokanīyatām //
paryākulatvān marutāṃ vegabhaṅgo 'numīyate
ambhasām oghasaṃrodhaḥ pratīpagamanād iva //
āvarjitajaṭāmaulivilambiśaśikoṭayaḥ
rudrāṇām api mūrdhānaḥ kṣatahuṃkāraśaṃsinaḥ //
labdhapratiṣṭhāḥ prathamaṃ yūyaṃ kiṃ balavattaraiḥ
apavādair ivotsargāḥ kṛtavyāvṛttayaḥ paraiḥ //
tad brūta vatsāḥ kim itaḥ prārthayadhve samāgatāḥ
mayi sṛṣṭir hi lokānāṃ rakṣā yuṣmāsv avasthitā //
tato mandāniloddhūtakamalākaraśobhinā
guruṃ netrasahasreṇa codayām āsa vāsavaḥ //
sa dvinetro hareś cakṣuḥ sahasranayanādhikam
vācaspatir uvācedaṃ prāñjalir jalajāsanam //
evaṃ yad āttha bhagavann āmṛṣṭaṃ naḥ paraiḥ padam
pratyekaṃ viniyuktātmā kathaṃ na jñāsyasi prabho //
bhavallabdhavarodīrṇas tārakākhyo mahāsuraḥ
upaplavāya lokānāṃ dhūmaketur ivotthitaḥ //
pure tāvantam evāsya tanoti ravir ātapam
dīrghikākamalonmeṣo yāvanmātreṇa sādhyate //
sarvābhiḥ sarvadā candras taṃ kalābhir niṣevate
nādatte kevalāṃ lekhāṃ haracūḍāmaṇīkṛtām //
vyāvṛttagatir udyāne kusumasteyasādhvasāt
na vāti vāyus tatpārśve tālavṛntānilādhikam //
paryāyasevām utsṛjya puṣpasaṃbhāratatparāḥ
udyānapālasāmānyam ṛtavas tam upāsate //
tasyopāyanayogyāni ratnāni saritāṃ patiḥ
katham apy ambhasām antar ā niṣpatteḥ pratīkṣate //
jvalanmaṇiśikhāś cainaṃ vāsukipramukhā niśi
sthirapradīpatām etya bhujaṃgāḥ paryupāsate //
tatkṛtānugrahāpekṣī taṃ muhur dūtahāritaiḥ
anukūlayatīndro 'pi kalpadrumavibhūṣaṇaiḥ //
ittham ārādhyamāno 'pi kliśnāti bhuvanatrayam
śāmyet pratyapakāreṇa nopakāreṇa durjanaḥ //
tenāmaravadhūhastaiḥ sadayālūnapallavāḥ
abhijñāś chedapātānāṃ kriyante nandanadrumāḥ //
vījyate sa hi saṃsuptaḥ śvāsasādhāraṇānilaiḥ
cāmaraiḥ surabandīnāṃ bāṣpaśīkaravarṣibhiḥ //
utpāṭya meruśṛṅgāṇi kṣuṇṇāni haritāṃ khuraiḥ
ākrīḍaparvatās tena kalpitāḥ sveṣu veśmasu //
mandākinyāḥ payaḥśeṣaṃ digvāraṇamadāvilam
hemāmbhoruhasasyānāṃ tadvāpyo dhāma sāṃpratam //
bhuvanālokanaprītiḥ svargibhir nānubhūyate
khilībhūte vimānānāṃ tadāpātabhayāt pathi //
yajvabhiḥ saṃbhṛtaṃ havyaṃ vitateṣv adhvareṣu saḥ
jātavedomukhān māyī miṣatām ācchinatti naḥ //
uccair uccaiḥśravās tena hayaratnam ahāri ca
dehabaddham ivendrasya cirakālārjitaṃ yaśaḥ //
tasminn upāyāḥ sarve naḥ krūre pratihatakriyāḥ
vīryavaty auṣadhānīva vikāre sāṃnipātike //
jayāśā yatra cāsmākaṃ pratighātotthitārciṣā
haricakreṇa tenāsya kaṇṭhe niṣka ivārpitaḥ //
tadīyās toyadeṣv adya puṣkarāvartakādiṣu
abhyasyanti taṭāghātaṃ nirjitairāvatā gajāḥ //
tad icchāmo vibho sṛṣṭaṃ senānyaṃ tasya śāntaye
karmabandhacchidaṃ dharmaṃ bhavasyeva mumukṣavaḥ //
goptāraṃ surasainyānāṃ yaṃ puraskṛtya gotrabhit
pratyāneṣyati śatrubhyo bandīm iva jayaśriyam //
vacasy avasite tasmin sasarja giram ātmabhūḥ
garjitānantarāṃ vṛṣṭiṃ saubhāgyena jigāya yā //
saṃpatsyate vaḥ kāmo yaṃ kālaḥ kaścit pratīkṣyatām
na tv asya siddhau yāsyāmi sargavyāpāram ātmanā //
itaḥ sa daityaḥ prāptaśrīr neta evārhati kṣayam
viṣavṛkṣo 'pi saṃvardhya svayaṃ chettum asāṃpratam //
vṛtaṃ tenedam eva prāṅ mayā cāsmai pratiśrutam
vareṇa śamitaṃ lokān alaṃ dagdhuṃ hi tattapaḥ //
saṃyuge sāṃyugīnaṃ tam udyataṃ prasaheta kaḥ
aṃśād ṛte niṣiktasya nīlalohitaretasaḥ //
sa hi devaḥ paraṃ jyotis tamaḥpāre vyavasthitam
paricchinnaprabhāvarddhir na mayā na ca viṣṇunā //
umārūpeṇa te yūyaṃ saṃyamastimitaṃ manaḥ
śaṃbhor yatadhvam ākraṣṭum ayaskāntena lohavat //
ubhe eva kṣame voḍhum ubhayor vīryam āhitam
sā vā śaṃbhos tadīyā vā mūrtir jalamayī mama //
tasyātmā śitikaṇṭhasya saināpatyam upetya vaḥ
mokṣyate surabandīnāṃ veṇīr vīryavibhūtibhiḥ //
iti vyāhṛtya vibudhān viśvayonis tirodadhe
manasy āhitakartavyās te 'pi pratiyayur divam //
tatra niścitya kandarpam agamat pākaśāsanaḥ
manasā kāryasaṃsiddhitvarādviguṇaraṃhasā //
atha sa lalitayoṣidbhrūlatācāruśṛṅgaṃ rativalayapadāṅke cāpam āsajya kaṇṭhe
sahacaramadhuhastanyastacūtāṅkurāstraḥ śatamakham upatasthe prāñjaliḥ puṣpadhanvā //
tasmin maghonas tridaśān vihāya sahasram akṣṇāṃ yugapat papāta
prayojanāpekṣitayā prabhūṇāṃ prāyaś calaṃ gauravam āśriteṣu //
sa vāsavenāsanasaṃnikṛṣṭam ito niṣīdeti visṛṣṭabhūmiḥ
bhartuḥ prasādaṃ pratinandya mūrdhnā vaktuṃ mithaḥ prākramataivam enam //
ājñāpaya jñātaviśeṣa puṃsāṃ lokeṣu yat te karaṇīyam asti
anugrahaṃ saṃsmaraṇapravṛttam icchāmi saṃvardhitam ājñayā te //
kenābhyasūyā padakāṅkṣiṇā te nitāntadīrghair janitā tapobhiḥ
yāvad bhavaty āhitasāyakasya matkārmukasyāsya nideśavartī //
asaṃmataḥ kas tava muktimārgaṃ punarbhavakleśabhayāt prapannaḥ
baddhaś ciraṃ tiṣṭhatu sundarīṇām ārecitabhrūcaturaiḥ kaṭākṣaiḥ //
adhyāpitasyośanasāpi nītiṃ prayuktarāgapraṇidhir dviṣas te
kasyārthadharmau vada pīḍayāmi sindhos taṭāv ogha iva pravṛddhaḥ //
kām ekapatnīvrataduḥkhaśīlāṃ lolaṃ manaś cārutayā praviṣṭām
nitambinīm icchasi muktalajjāṃ kaṇṭḥe svayaṃgrāhaniṣaktabāhum //
kayāsi kāmin suratāparādhāt pādānataḥ kopanayāvadhūtaḥ
yasyāḥ kariṣyāmi dṛḍhānutāpaṃ pravālaśayyāśaraṇaṃ śarīram //
prasīda viśrāmyatu vīra vajraṃ śarair madīyaiḥ katamaḥ surāriḥ
bibhetu moghīkṛtabāhuvīryaḥ strībhyo 'pi kopasphuritādharābhyaḥ //
tava prasādāt kusumāyudho 'pi sahāyam ekaṃ madhum eva labdhvā
kuryāṃ harasyāpi pinākapāṇer dhairyacyutiṃ ke mama dhanvino 'nye //
athorudeśād avatārya pādam ākrāntisaṃbhāvitapādapīṭham
saṃkalpithārthe vivṛtātmaśaktim ākhaṇḍalaḥ kāmam idaṃ babhāṣe //
sarvaṃ sakhe tvayy upapannam etad ubhe mamāstre kuliśaṃ bhavāṃś ca
vajraṃ tapovīryamahatsu kuṇṭḥaṃ tvaṃ sarvatogāmi ca sādhakaṃ ca //
avaimi te sāram ataḥ khalu tvāṃ kārye guruṇy ātmasamaṃ niyokṣye
vyādiśyate bhūdharatām avekṣya kṛṣṇena dehodvahanāya śeṣaḥ //
āśaṃsatā bāṇagatiṃ vṛṣāṅke kāryaṃ tvayā naḥ pratipannakalpam
nibodha yajñāṃśabhujām idānīm uccairdviṣām īpsitam etad eva //
amī hi vīryaprabhavaṃ bhavasya jayāya senānyam uśanti devāḥ
sa ca tvadekeṣunipātasādhyo brahmāṅgabhūr brahmaṇi yojitātmā //
tasmai himādreḥ prayatāṃ tanūjāṃ yatātmane rocayituṃ yatasva
yoṣitsu tadvīryaniṣekabhūmiḥ saiva kṣamety ātmabhuvopadiṣṭam //
guror niyogāc ca nagendrakanyā sthāṇuṃ tapasyantam adhityakāyām
anvāsta ity apsarasāṃ mukhebhyaḥ śrutaṃ mayā matpraṇidhiḥ sa vargaḥ //
tad gaccha siddhyai kuru devakāryam artho 'yam arthāntarabhāvya eva
apekṣate pratyayam uttamaṃ tvāṃ bījāṅkuraḥ prāg udayād ivāmbhaḥ //
tasmin surāṇāṃ vijayābhyupāye tavaiva nāmāstragatiḥ kṛtī tvam
apy aprasiddhaṃ yaśase hi puṃsām ananyasādhāraṇam eva karma //
surāḥ samabhyarthayitāra ete kāryaṃ trayāṇām api viṣṭapānām
cāpena te karma na cātihiṃsram aho batāsi spṛhaṇīyavīryaḥ //
madhuś ca te manmatha sāhacaryād āsav anukto 'pi sahāya eva
samīraṇo nodayitā bhaveti vyādiśyate kena hutāśanasya //
tatheti śeṣām iva bhartur ājñām ādāya mūrdhnā madanaḥ pratasthe
airāvatāsphālanakarkaśena hastena pasparśa tadaṅgam indraḥ //
sa mādhavenābhimatena sakhyā ratyā ca sāśaṅkam anuprayātaḥ
aṅgavyayaprārthitakāryasiddhiḥ sthāṇvāśramaṃ haimavataṃ jagāma //
tasmin vane saṃyamināṃ munīnāṃ tapaḥsamādheḥ pratikūlavartī
saṃkalpayoner abhimānabhūtam ātmānam ādhāya madhur jajṛmbhe //
kuberaguptāṃ diśam uṣṇaraśmau gantuṃ pravṛtte samayaṃ vilaṅghya
dig dakṣiṇā gandhavahaṃ mukhena vyalīkaniḥśvāsam ivotsasarja //
asūta sadyaḥ kusumāny aśokaḥ skandhāt prabhṛty eva sapallavāni
pādena nāpaikṣata sundarīṇāṃ saṃparkam āsiñjitanūpureṇa //
sadyaḥ pravālodgamacārupatre nīte samāptiṃ navacūtabāṇe
niveśayām āsa madhur dvirephān nāmākṣarāṇīva manobhavasya //
varṇaprakarṣe sati karṇikāraṃ dunoti nirgandhatayā sma cetaḥ
prāyeṇa sāmagryavidhau guṇānāṃ parāṅmukhī viśvasṛjaḥ pravṛttiḥ //
bālenduvakrāṇy avikāsabhāvād babhuḥ palāśāny atilohitāni
sadyo vasantena samāgatānāṃ nakhakṣatānīva vanasthalīnām //
lagnadvirephāñjanabhakticitram mukhe madhuśrīs tilakaṃ prakāśya
rāgeṇa bālāruṇakomalena cūtapravāloṣṭham alaṃcakāra //
mṛgāḥ priyāladrumamañjarīṇāṃ rajaḥkaṇair vighnitadṛṣṭipātāḥ
madoddhatāḥ pratyanilaṃ vicerur vanasthalīr marmarapatramokṣāḥ //
cūtāṅkurāsvādakaṣāyakaṇṭhaḥ puṃskokilo yan madhuraṃ cukūja
manasvinīmānavighātadakṣaṃ tad eva jātaṃ vacanaṃ smarasya //
himavyapāyād viśadādharāṇām āpāṇḍurībhūtamukhacchavīnām
svedodgamaḥ kiṃpuruṣāṅganānāṃ cakre padaṃ patraviśeṣakeṣu //
tapasvinaḥ sthāṇuvanaukasas tām ākālikīṃ vīkṣya madhupravṛttim
prayatnasaṃstambhitavikriyāṇāṃ kathaṃ cid īśā manasāṃ babhūvuḥ //
taṃ deśam āropitapuṣpacāpe ratidvitīye madane prapanne
kāṣṭhāgatasneharasānuviddhaṃ dvandvāni bhāvaṃ kriyayā vivavruḥ //
madhu dvirephaḥ kusumaikapātre papau priyāṃ svām anuvartamānaḥ
śṛṅgeṇa ca sparśanimīlitākṣīṃ mṛgīm akaṇḍūyata kṛṣṇasāraḥ //
dadau rasāt paṅkajareṇugandhi gajāya gaṇḍūṣajalaṃ kareṇuḥ
ardhopabhuktena bisena jāyāṃ saṃbhāvayām āsa rathāṅganāmā //
gītāntareṣu śramavārileśaiḥ kiṃcitsamucchvāsitapatralekham
puṣpāsavāghūrṇitanetraśobhi priyāmukhaṃ kiṃpuruṣaś cucumbe //
paryāptapuṣpastabakastanābhyaḥ sphuratpravālauṣṭhamanoharābhyaḥ
latāvadhūbhyas taravo 'py avāpur vinamraśākhābhujabandhanāni //
śrutāpsarogītir api kṣaṇe 'smin haraḥ prasaṃkhyānaparo babhūva
ātmeśvarāṇāṃ na hi jātu vighnāḥ samādhibhedaprabhavo bhavanti //
latāgṛhadvāragato 'tha nandī vāmaprakoṣṭhārpitahemavetraḥ
mukhārpitaikāṅgulisaṃjñayaiva mā cāpalāyeti gaṇān vyanaiṣīt //
niṣkampavṛkṣaṃ nibhṛtadvirephaṃ mūkāṇḍajaṃ śāntamṛgapracāram
tacchāsanāt kānanam eva sarvaṃ citrārpitārambham ivāvatasthe //
dṛṣṭiprapātaṃ parihṛtya tasya kāmaḥ puraḥśukram iva prayāṇe
prānteṣu saṃsaktanameruśākhaṃ dhyānāspadaṃ bhūtapater viveśa //
sa devadārudrumavedikāyāṃ śārdūlacarmavyavadhānavatyām
āsīnam āsannaśarīrapātas tryambakaṃ saṃyaminaṃ dadarśa //
paryaṅkabandhasthirapūrvakāyam ṛjvāyataṃ saṃnamitobhayāṃsam
uttānapāṇidvayasaṃniveśāt praphullarājīvam ivāṅkamadhye //
bhujaṃgamonnaddhajaṭākalāpaṃ karṇāvasaktadviguṇākṣasūtram
kaṇṭhaprabhāsaṅgaviśeṣanīlāṃ kṛṣṇatvacaṃ granthimatīṃ dadhānam //
kiṃcitprakāśastimitogratārair bhrūvikriyāyāṃ virataprasaṅgaiḥ
netrair avispanditapakṣmamālair lakṣyīkṛtaghrāṇam adhomayūkhaiḥ //
avṛṣṭisaṃrambham ivāmbuvāham apām ivādhāram anuttaraṅgam
antaścarāṇāṃ marutāṃ nirodhān nivātaniṣkampam iva pradīpam //
kapālanetrāntaralabdhamārgair jyotiḥprarohair uditaiḥ śirastaḥ
mṛṇālasūtrādhikasaukumāryāṃ bālasya lakṣmīṃ glapayantam indoḥ //
mano navadvāraniṣiddhavṛtti hṛdi vyavasthāpya samādhivaśyam
yam akṣaraṃ kṣetravido vidus tam ātmānam ātmany avalokayantam //
smaras tathābhūtam ayugmanetraṃ paśyann adūrān manasāpy adhṛṣyam
nālakṣayat sādhvasasannahastaḥ srastaṃ śaraṃ cāpam api svahastāt //
nirvāṇabhūyiṣṭham athāsya vīryaṃ saṃdhukṣayantīva vapurguṇena
anuprayātā vanadevatābhyām adṛśyata sthāvararājakanyā //
aśokanirbhartsitapadmarāgam ākṛṣṭahemadyutikarṇikāram
muktākalāpīkṛtasinduvāraṃ vasantapuṣpābharaṇaṃ vahantī //
āvarjitā kiṃ cid iva stanābhyāṃ vāso vasānā taruṇārkarāgam
paryāptapuṣpastabakāvanamrā saṃcāriṇī pallavinī lateva //
srastāṃ nitambād avalambamānā punaḥ-punaḥ kesaradāmakāñcīm
nyāsīkṛtāṃ sthānavidā smareṇa maurvīṃ dvitīyām iva kārmukasya //
sugandhiniḥśvāsavivṛddhatṛṣṇaṃ bimbādharāsannacaraṃ dvirepham
pratikṣaṇaṃ saṃbhramaloladṛṣṭir līlāravindena nivārayantī //
tāṃ vīkṣya sarvāvayavānavadyāṃ rater api hrīpadam ādadhānām
jitendriye śūlini puṣpacāpaḥ svakāryasiddhiṃ punar āśaśaṃse //
bhaviṣyataḥ patyur umā ca śaṃbhoḥ samāsasāda pratihārabhūmim
yogāt sa cāntaḥ paramātmasaṃjñaṃ dṛṣṭvā paraṃ jyotir upārarāma //
tato bhujaṃgādhipateḥ phaṇāgrair adhaḥ kathaṃ cid dhṛtabhūmibhāgaḥ
śanaiḥ kṛtaprāṇavimuktir īśaḥ paryaṅkabandhaṃ nibiḍaṃ bibheda //
tasmai śaśaṃsa praṇipatya nandī śuśrūṣayā śailasutām upetām
praveśayām āsa ca bhartur enāṃ bhrūkṣepamātrānumatapraveśām //
tasyāḥ sakhībhyāṃ praṇipātapūrvaṃ svahastalūnaḥ śiśirātyayasya
vyakīryata tryambakapādamūle puṣpoccayaḥ pallavabhaṅgabhinnaḥ //
umāpi nīlālakamadhyaśobhi visraṃsayantī navakarṇikāram
cakāra karṇacyutapallavena mūrdhnā praṇāmaṃ vṛṣabhadhvajāya //
ananyabhājaṃ patim āpnuhīti sā tathyam evābhihitā bhavena
na hīśvaravyāhṛtayaḥ kadā cit puṣyanti loke viparītam artham //
kāmas tu bāṇāvasaraṃ pratīkṣya pataṅgavad vahnimukhaṃ vivikṣuḥ
umāsamakṣaṃ harabaddhalakṣyaḥ śarāsanajyāṃ muhur āmamarśa //
athopaninye giriśāya gaurī tapasvine tāmrarucā kareṇa
viśoṣitāṃ bhānumato mayūkhair mandākinīpuṣkarabījamālām //
pratigrahītuṃ praṇayipriyatvāt trilocanas tām upacakrame ca
saṃmohanaṃ nāma ca puṣpadhanvā dhanuṣy amoghaṃ samadhatta bāṇam //
haras tu kiṃcitpariluptadhairyaś candrodayārambha ivāmburāśiḥ
umāmukhe bimbaphalādharoṣṭhe vyāpārayām āsa vilocanāni //
vivṛṇvatī śailasutāpi bhāvam aṅgaiḥ sphuradbālakadambakalpaiḥ
sācīkṛtā cārutareṇa tasthau mukhena paryastavilocanena //
athendriyakṣobham ayugmanetraḥ punar vaśitvād balavan nigṛhya
hetuṃ svacetovikṛter didṛkṣur diśām upānteṣu sasarja dṛṣṭim //
sa dakṣiṇāpāṅganiviṣṭamuṣṭiṃ natāṃsam ākuñcitasavyapādam
dadarśa cakrīkṛtacārucāpaṃ prahartum abhyudyatam ātmayonim //
tapaḥparāmarśavivṛddhamanyor bhrūbhaṅgaduṣprekṣyamukhasya tasya
sphurann udarciḥ sahasā tṛtīyād akṣṇaḥ kṛśānuḥ kila niṣpapāta //
krodhaṃ prabho saṃhara saṃhareti yāvad giraḥ khe marutāṃ caranti
tāvat sa vahnir bhavanetrajanmā bhasmāvaśeṣaṃ madanaṃ cakāra //
tīvrābhiṣaṅgaprabhaveṇa vṛttim mohena saṃstambhayatendriyāṇām
ajñātabhartṛvyasanā muhūrtaṃ kṛtopakāreva ratir babhūva //
tam āśu vighnaṃ tapasas tapasvī vanaspatiṃ vajra ivāvabhajya
strīsaṃnikarṣaṃ parihartum icchann antardadhe bhūtapatiḥ sabhūtaḥ //
śailātmajāpi pitur ucchiraso 'bhilāṣaṃ vyarthaṃ samarthya lalitaṃ vapur ātmanaś ca
sakhyoḥ samakṣam iti cādhikajātalajjā śūnyā jagāma bhavanābhimukhī kathaṃ cit //
sapadi mukulitākṣīṃ rudrasaṃrambhabhītyā duhitaram anukampyām adrir ādāya dorbhyām
suragaja iva bibhrat padminīṃ dantalagnāṃ pratipathagatir āsīd vegadīrghīkṛtāṅgaḥ //
atha mohaparāyaṇā satī vivaśā kāmavadhūr vibodhitā
vidhinā pratipādayiṣyatā navavaidhavyam asahyavedanam //
avadhānapare cakāra sā pralayāntonmiṣite vilocane
na viveda tayor atṛptayoḥ priyam atyantaviluptadarśanam //
ayi jīvitanātha jīvasīty abhidhāyotthitayā tayā puraḥ
dadṛśe puruṣākṛti kṣitau harakopānalabhasma kevalam //
atha sā punar eva vihvalā vasudhāliṅganadhūsarastanī
vilalāpa vikīrṇamūrdhajā samaduḥkhām iva kurvatī sthalīm //
upamānam abhūd vilāsināṃ karaṇaṃ yat tava kāntimattayā
tad idaṃ gatam īdṛśīṃ daśāṃ na vidīrye kaṭhināḥ khalu striyaḥ //
kva nu māṃ tvadadhīnajīvitāṃ vinikīrya kṣaṇabhinnasauhṛdaḥ
nalinīṃ kṣatasetubandhano jalasaṃghāta ivāsi vidrutaḥ //
kṛtavān asi vipriyaṃ na me pratikūlaṃ na ca te mayā kṛtam
kim akāraṇam eva darśanaṃ vilapantyai rataye na dīyate //
smarasi smara mekhalāguṇair uta gotraskhaliteṣu bandhanam
cyutakeśaradūṣitekṣaṇāny avataṃsotpalatāḍanāni vā //
hṛdaye vasasīti matpriyaṃ yad avocas tad avaimi kaitavam
upacārapadaṃ na ced idaṃ tvam anaṅgaḥ katham akṣatā ratiḥ //
paralokanavapravāsinaḥ pratipatsye padavīm ahaṃ tava
vidhinā jana eṣa vañcitas tvadadhīnaṃ khalu dehināṃ sukham //
rajanītimirāvaguṇṭhite puramārge ghanaśabdaviklavāḥ
vasatiṃ priya kāmināṃ priyās tvad ṛte prāpayituṃ ka īśvaraḥ //
nayanāny aruṇāni ghūrṇayan vacanāni skhalayan pade-pade
asati tvayi vāruṇīmadaḥ pramadānām adhunā viḍambanā //
avagamya kathīkṛtaṃ vapuḥ priyabandhos tava niṣphalodayaḥ
bahule 'pi gate niśākaras tanutāṃ duḥkham anaṅga mokṣyati //
haritāruṇacārubandhanaḥ kalapuṃskokilaśabdasūcitaḥ
vada saṃprati kasya bāṇatāṃ navacūtaprasavo gamiṣyati //
alipaṅktir anekaśas tvayā guṇakṛtye dhanuṣo niyojitā
virutaiḥ karuṇasvanair iyaṃ guruśokām anuroditīva mām //
pratipadya manoharaṃ vapuḥ punar apy ādiśa tāvad utthitaḥ
ratidūtipadeṣu kokilāṃ madhurālāpanisargapaṇḍitām //
śirasā praṇipatya yācitāny upagūḍhāni savepathūni ca
suratāni ca tāni te rahaḥ smara saṃsmṛtya na śāntir asti me //
racitaṃ ratipaṇḍita tvayā svayam aṅgeṣu mamedam ārtavam
dhriyate kusumaprasādhanaṃ tava tac cāru vapur na dṛśyate //
vibudhair asi yasya dāruṇair asamāpte parikarmaṇi smṛtaḥ
tam imaṃ kuru dakṣiṇetaraṃ caraṇaṃ nirmitarāgam ehi me //
aham etya pataṅgavartmanā punar aṅkāśrayiṇī bhavāmi te
caturaiḥ surakāminījanaiḥ priya yāvan na vilobhyase divi //
madanena vinākṛtā ratiḥ kṣaṇamātraṃ kila jīviteti me
vacanīyam idaṃ vyavasthitaṃ ramaṇa tvām anuyāmi yady api //
kriyatāṃ katham antyamaṇḍanaṃ paralokāntaritasya te mayā
samam eva gato 'sy atarkitāṃ gatim aṅgena ca jīvitena ca //
ṛjutāṃ nayataḥ smarāmi te śaram utsaṅganiṣaṇṇadhanvanaḥ
madhunā saha sasmitaṃ kathāṃ nayanopāntavilokitaṃ ca yat //
kva nu te hṛdayaṃgamaḥ sakhā kusumāyojitakārmuko madhuḥ
na khalūgraruṣā pinākinā gamitaḥ so 'pi suhṛdgatāṃ gatim //
atha taiḥ paridevitākṣarair hṛdaye digdhaśarair ivārditaḥ
ratim abhyupapattum āturāṃ madhur ātmānam adarśayat puraḥ //
tam avekṣya ruroda sā bhṛśaṃ stanasaṃbādham uro jaghāna ca
svajanasya hi duḥkham agrato vivṛtadvāram ivopajāyate //
iti cainam uvāca duḥkhitā suhṛdaḥ paśya vasanta kiṃ sthitam
yad idaṃ kaṇaśaḥ prakīryate pavanair bhasma kapotakarburam //
ayi saṃprati dehi darśanaṃ smara paryutsuka eṣa mādhavaḥ
dayitāsv anavasthitaṃ nṛṇāṃ na khalu prema calaṃ suhṛjjane //
amunā nanu pārśvavartinā jagad ājñāṃ sasurāsuraṃ tava
bisatantuguṇasya kāritaṃ dhanuṣaḥ pelavapuṣpapatriṇaḥ //
gata eva na te nivartate sa sakhā dīpa ivānilāhataḥ
aham asya daśeva paśya mām aviṣahyavyasanapradhūṣitām //
vidhinā kṛtam ardhavaiśasaṃ nanu mām kāmavadhe vimuñcatā
anaghāpi hi saṃśrayadrume gajabhagne patanāya vallarī //
tad idaṃ kriyatām anantaraṃ bhavatā bandhujanaprayojanam
vidhurāṃ jvalanātisarjanān nanu māṃ prāpaya patyur antikam //
śaśinā saha yāti kaumudī saha meghena taḍit pralīyate
pramadāḥ pativartmagā iti pratipannaṃ hi vicetanair api //
amunaiva kaṣāyitastanī subhagena priyagātrabhasmanā
navapallavasaṃstare yathā racayiṣyāmi tanuṃ vibhāvasau //
kusumāstaraṇe sahāyatāṃ bahuśaḥ saumya gatas tvam āvayoḥ
kuru saṃprati tāvad āśu me praṇipātāñjaliyācitaś citām //
tad anu jvalanaṃ madarpitaṃ tvarayer dakṣiṇavātavījanaiḥ
viditaṃ khalu te yathā smaraḥ kṣaṇam apy utsahate na māṃ vinā //
iti cāpi vidhāya dīyatāṃ salilasyāñjalir eka eva nau
avibhajya paratra taṃ mayā sahitaḥ pāsyati te sa bāndhavaḥ //
paralokavidhau ca mādhava smaram uddiśya vilolapallavāḥ
nivapeḥ sahakāramañjarīḥ priyacūtaprasavo hi te sakhā //
iti devavimuktaye sthitāṃ ratim ākāśabhavā sarasvatī
śapharīṃ hradaśoṣaviklavāṃ prathamā vṛṣṭir ivānvakampata //
kusumāyudhapatni durlabhas tava bhartā na cirād bhaviṣyati
śṛṇu yena sa karmaṇā gataḥ śalabhatvaṃ haralocanārciṣi //
abhilāṣam udīritendriyaḥ svasutāyām akarot prajāpatiḥ
atha tena nigṛhya vikriyām abhiśaptaḥ phalam etad anvabhūt //
pariṇeṣyati pārvatīṃ yadā tapasā tatpravaṇīkṛto haraḥ
upalabdhasukhas tadā smaraṃ vapuṣā svena niyojayiṣyati //
iti cāha sa dharmayācitaḥ smaraśāpāvadhidāṃ sarasvatīm
aśaner amṛtasya cobhayor vaśinaś cāmbudharāś ca yonayaḥ //
tad idaṃ parirakṣa śobhane bhavitavyapriyasaṃgamaṃ vapuḥ
ravipītajalā tapātyaye punar oghena hi yujyate nadī //
itthaṃ rateḥ kim api bhūtam adṛśyarūpaṃ mandīcakāra maraṇavyavasāyabuddhim
tatpratyayāc ca kusumāyudhabandhur enām āśvāsayat sucaritārthapadair vacobhiḥ //
atha madanavadhūr upaplavāntaṃ vyasanakṛśā paripālayāṃ babhūva
śaśina iva divātanasya lekhā kiraṇaparikṣayadhūsarā pradoṣam //
tathā samakṣaṃ dahatā manobhavaṃ pinākinā bhagnamanorathā satī
nininda rūpaṃ hṛdayena pārvatī priyeṣu saubhāgyaphalā hi cārutā //
iyeṣa sā kartum avandhyarūpatāṃ samādhim āsthāya tapobhir ātmanaḥ
avāpyate vā katham anyathā dvayaṃ tathāvidhaṃ prema patiś ca tādṛśaḥ //
niśamya caināṃ tapase kṛtodyamāṃ sutāṃ girīśapratisaktamānasām
uvāca menā parirabhya vakṣasā nivārayantī mahato munivratāt //
manīṣitāḥ santi gṛhe 'pi devatās tapaḥ kva vatse kva ca tāvakaṃ vapuḥ
padaṃ saheta bhramarasya pelavaṃ śirīśapuṣpaṃ na punaḥ patatriṇaḥ //
iti dhruvecchām anuśāsatī sutāṃ śaśāka menā na niyantum udyamāt
ka īpsitārthasthiraniścayaṃ manaḥ payaś ca nimnābhimukhaṃ pratīpayet //
kadā cid āsannasakhīmukhena sā manorathajñaṃ pitaraṃ manasvinī
ayācatāraṇyanivāsam ātmanaḥ phalodayāntāya tapaḥsamādhaye //
athānurūpābhiniveśatoṣiṇā kṛtābhyanujñā guruṇā garīyasā
prajāsu paścāt prathitaṃ tadākhyayā jagāma gaurī śikharaṃ śikhaṇḍimat //
vimucya sā hāram ahāryaniścayā vilolayaṣṭipraviluptacandanam
babandha bālāruṇababhru valkalaṃ payodharotsedhaviśīrṇasaṃhati //
yathā prasiddhair madhuraṃ śiroruhair jaṭābhir apy evam abhūt tadānanam
na śaṭpadaśreṇibhir eva paṅkajaṃ saśaivalāsaṅgam api prakāśate //
pratikṣaṇaṃ sā kṛtaromavikriyāṃ vratāya mauñjīṃ triguṇāṃ babhāra yām
akāri tatpūrvanibaddhayā tayā sarāgam asyā rasanāguṇāspadam //
visṛṣṭarāgād adharān nivartitaḥ stanāṅgarāgāruṇitāc ca kandukāt
kuśāṅkurādānaparikṣatāṅguliḥ kṛto 'kṣasūtrapraṇayī tayā karaḥ //
mahārhaśayyāparivartanacyutaiḥ svakeśapuṣpair api yā sma dūyate
aśeta sā bāhulatopadhāyinī niṣeduṣī sthaṇḍila eva kevale //
punar grahītuṃ niyamasthayā tayā dvaye 'pi nikṣepa ivārpitam dvayam
latāsu tanvīṣu vilāsaceṣṭitaṃ viloladṛṣṭaṃ hariṇāṅganāsu ca //
atandritā sā svayam eva vṛkṣakān ghaṭastanaprasravaṇair vyavardhayat
guho 'pi yeṣāṃ prathamāptajanmanāṃ na putravātsalyam apākariṣyati //
araṇyabījāñjalidānalālitās tathā ca tasyāṃ hariṇā viśaśvasuḥ
yathā tadīyair nayanaiḥ kutūhalāt puraḥ sakhīnām amimīta locane //
kṛtābhiśekāṃ hutajātavedasaṃ tvaguttarāsaṅgavatīm adhītinīm
digdṛkṣavas tām ṛṣayo 'bhyupāgaman na dharmavṛddheṣu vayaḥ samīkṣyate //
virodhisattvojjhitapūrvamatsaraṃ drumair abhīṣṭaprasavārcitātithi
navoṭajābhyantarasaṃbhṛtānalaṃ tapovanaṃ tac ca babhūva pāvanam //
yadā phalaṃ pūrvatapaḥsamādhinā na tāvatā labhyam amaṃsta kāṅkṣitam
tadānapekṣya svaśarīramārdavaṃ tapo mahat sā carituṃ pracakrame //
klamaṃ yayau kandukalīlayāpi yā tayā munīnāṃ caritaṃ vyagāhyata
dhruvaṃ vapuḥ kāñcanapadmanirmitaṃ mṛdu prakṛtyā ca sasāram eva ca //
śucau caturṇāṃ jvalatāṃ havirbhujāṃ śucismitā madhyagatā sumadhyamā
vijitya netrapratighātinīṃ prabhām ananyadṛṣṭiḥ savitāram aikṣata //
tathābhitaptaṃ savitur gabhastibhir mukhaṃ tadīyaṃ kamalaśriyaṃ dadhau
apāṅgayoḥ kevalam asya dīrghayoḥ śanaiḥ-śanaiḥ śyāmikayā kṛtaṃ padam //
ayācitopasthitam ambu kevalaṃ rasātmakasyoḍupateś ca raśmayaḥ
babhūva tasyāḥ kila pāraṇāvidhir na vṛkṣavṛttivyatiriktasādhanaḥ //
nikāmataptā vividhena vahninā nabhaścareṇendhanasaṃbhṛtena ca
tapātyaye vāribhir ukṣitā navair bhuvā sahoṣmāṇam amuñcad ūrdhvagam //
sthitāḥ kṣaṇaṃ pakṣmasu tāḍitādharāḥ payodharotsedhanipātacūrṇitāḥ
valīṣu tasyāḥ skhalitāḥ prapedire cireṇa nābhiṃ prathamodabindavaḥ //
śilāśayāṃ tām aniketavāsinīṃ nirantarāsv antaravātavṛṣṭiṣu
vyalokayann unmiṣitais taḍinmayair mahātapaḥsākṣya iva sthitāḥ kṣapāḥ //
nināya sātyantahimotkirānilāḥ sahasyarātrīr udavāsatatparā
parasparākrandini cakravākayoḥ puro viyukte mithune kṛpāvatī //
mukhena sā padmasugandhinā niśi pravepamānādharapatraśobhinā
tuṣāravṛṣṭikṣatapadmasaṃpadāṃ sarojasaṃdhānam ivākarod apām //
svayaṃviśīrṇadrumaparṇavṛttitā parā hi kāṣṭhā tapasas tayā punaḥ
tad apy apākīrṇam ataḥ priyaṃvadāṃ vadanty aparṇeti ca tāṃ purāvidaḥ //
mṛṇālikāpelavam evamādibhir vrataiḥ svam aṅgaṃ glapayanty aharniśam
tapaḥ śarīraiḥ kaṭhinair upārjitaṃ tapasvināṃ dūram adhaś cakāra sā //
athājināṣāḍhadharaḥ pragalbhavāg jvalann iva brahmamayena tejasā
viveśa kaścij jaṭilas tapovanaṃ śarīrabaddhaḥ prathamāśramo yathā //
tam ātitheyī bahumānapūrvayā saparyayā pratyudiyāya pārvatī
bhavanti sāmye 'pi niviṣṭacetasāṃ vapurviśeṣeṣv atigauravāḥ kriyāḥ //
vidhiprayuktāṃ parigṛhya satkriyāṃ pariśramaṃ nāma vinīya ca kṣaṇam
umāṃ sa paśyann ṛjunaiva cakṣuṣā pracakrame vaktum anujjhitakramaḥ //
api kriyārthaṃ sulabhaṃ samitkuśaṃ jalāny api snānavidhikṣamāṇi te
api svaśaktyā tapasi pravartase śarīram ādyaṃ khalu dharmasādhanam //
api tvadāvarjitavārisaṃbhṛtaṃ pravālam āsām anubandhi vīrudhām
cirojjhitālaktakapāṭalena te tulāṃ yad ārohati dantavāsasā //
api prasannaṃ hariṇeṣu te manaḥ karasthadarbhapraṇayāpahāriṣu
ya utpalākṣi pracalair vilocanais tavākṣisādṛśyam iva prayuñjate //
yad ucyate pārvati pāpavṛttaye na rūpam ity avyabhicāri tad vacaḥ
tathā hi te śīlam udāradarśane tapasvinām apy upadeśatāṃ gatam //
vikīrṇasaptarṣibaliprahāsibhis tathā na gāṅgaiḥ salilair divaś cyutaiḥ
yathā tvadīyaiś caritair anāvilair mahīdharaḥ pāvita eṣa sānvayaḥ //
anena dharmaḥ saviśeṣam adya me trivargasāraḥ pratibhāti bhāvini
tvayā manonirviṣayārthakāmayā yad eka eva pratigṛhya sevyate //
prayuktasatkāraviśeṣam ātmanā na māṃ paraṃ saṃpratipattum arhasi
yataḥ satāṃ saṃnatagātri saṃgataṃ manīṣibhiḥ sāptapadīnam ucyate //
ato 'tra kiṃcid bhavatīṃ bahukṣamāṃ dvijātibhāvād upapannacāpalaḥ
ayaṃ janaḥ praṣṭumanās tapodhane na ced rahasyaṃ prativaktum arhasi //
kule prasūtiḥ prathamasya vedhasas trilokasaundaryam ivoditaṃ vapuḥ
amṛgyam aiśvaryasukhaṃ navaṃ vayas tapaḥphalaṃ syāt kim ataḥ paraṃ vada //
bhavaty aniṣṭād api nāma duḥsahān manasvinīnāṃ pratipattir īdṛśī
vicāramārgaprahitena cetasā na dṛśyate tac ca kṛśodari tvayi //
alabhyaśokābhibhaveyam ākṛtir vimānanā subhru kutaḥ pitur gṛhe
parābhimarśo na tavāsti kaḥ karaṃ prasārayet pannagaratnasūcaye //
kim ity apāsyābharaṇāni yauvane dhṛtaṃ tvayā vārddhakaśobhi valkalam
vada pradoṣe sphuṭacandratārake vibhāvarī yady aruṇāya kalpate //
divaṃ yadi prārthayase vṛthā śramaḥ pituḥ pradeśās tava devabhūmayaḥ
athopayantāram alaṃ samādhinā na ratnam anviṣyati mṛgyate hi tat //
niveditaṃ niśvasitena soṣmaṇā manas tu me saṃśayam eva gāhate
na dṛśyate prārthayitavya eva te bhaviṣyati prārthitadurlabhaḥ katham //
aho sthiraḥ ko 'pi tavepsito yuvā cirāya karṇotpalaśūnyatāṃ gate
upekṣate yaḥ ślathalambinīr jaṭāḥ kapoladeśe kalamāgrapiṅgalāḥ //
munivratais tvām atimātrakarśitāṃ divākarāpluṣṭavibhūṣaṇāspadām
śaśāṅkalekhām iva paśyato divā sacetasaḥ kasya mano na dūyate //
avaimi saubhāgyamadena vañcitaṃ tava priyaṃ yaś caturāvalokinaḥ
karoti lakṣyaṃ ciram asya cakṣuṣo na vaktram ātmīyam arālapakṣmaṇaḥ //
kiyac ciraṃ śrāmyasi gauri vidyate mamāpi pūrvāśramasaṃcitaṃ tapaḥ
tadardhabhāgena labhasva kāṅkṣitaṃ varaṃ tam icchāmi ca sādhu veditum //
iti praviśyābhihitā dvijanmanā manogataṃ sā na śaśāka śaṃsitum
atho vayasyāṃ paripārśvavartinīṃ vivartitānañjananetram aikṣata //
sakhī tadīyā tam uvāca varṇinaṃ nibodha sādho tava cet kutūhalam
yadartham ambhojam ivoṣṇavāraṇaṃ kṛtaṃ tapaḥsādhanam etayā vapuḥ //
iyaṃ mahendraprabhṛtīn adhiśriyaś caturdigīśān avamatya māninī
arūpahāryaṃ madanasya nigrahāt pinākapāṇiṃ patim āptum icchati //
asahyahuṃkāranivartitaḥ purā purārim aprāptamukhaḥ śilīmukhaḥ
imāṃ hṛdi vyāyatapātam akṣaṇod viśīrṇamūrter api puṣpadhanvanaḥ //
tadāprabhṛty unmadanā pitur gṛhe lalāṭikācandanadhūsarālakā
na jātu bālā labhate sma nirvṛtiṃ tuṣārasaṃghātaśilātaleṣv api //
upāttavarṇe carite pinākinaḥ sabāṣpakaṇṭhaskhalitaiḥ padair iyam
anekaśaḥ kinnararājakanyakā vanāntasaṃgītasakhīr arodayat //
tribhāgaśeṣāsu niśāsu ca kṣaṇam nimīlya netre sahasā vyabudhyata
kva nīlakaṇṭha vrajasīty alakṣyavāg asatyakaṇṭhārpitabāhubandhanā //
yadā budhaiḥ sarvagatas tvam ucyase na vetsi bhāvastham imaṃ janaṃ katham
iti svahastāllikhitaś ca mugdhayā rahasy upālabhyata candraśekharaḥ //
yadā ca tasyādhigame jagatpater apaśyad anyaṃ na vidhiṃ vicinvatī
tadā sahāsmābhir anujñayā guror iyaṃ prapannā tapase tapovanam //
drumeṣu sakhyā kṛtajanmasu svayaṃ phalaṃ tapaḥsākṣiṣu dṛṣṭam eṣv api
na ca prarohābhimukho 'pi dṛśyate manoratho 'syāḥ śaśimaulisaṃśrayaḥ //
na vedmi sa prārthitadurlabhaḥ kadā sakhībhir asrottaram īkṣitām imām
tapaḥkṛśām abhyupapatsyate sakhīṃ vṛṣeva sītāṃ tadavagrahakṣatām //
agūḍhasadbhāvam itīṅgitajñayā nivedito naiṣṭhikasundaras tayā
ayīdam evaṃ parihāsa ity umām apṛcchad avyañjitaharṣalakṣaṇaḥ //
athāgrahaste mukulīkṛtāṅgulau samarpayantī sphaṭikākṣamālikām
kathaṃ cid adres tanayā mitākṣaraṃ ciravyavasthāpitavāg abhāṣata //
yathā śrutaṃ vedavidāṃ vara tvayā jano 'yam uccaiḥpadalaṅghanotsukaḥ
tapaḥ kiledaṃ tadavāptisādhanaṃ manorathānām agatir na vidyate //
athāha varṇī vidito maheśvaras tadarthinī tvaṃ punar eva vartase
amaṅgalābhyāsaratiṃ vicintya taṃ tavānuvṛttiṃ na ca kartum utsahe //
avastunirbandhapare kathaṃ nu te karo 'yam āmuktavivāhakautukaḥ
kareṇa śaṃbhor valayīkṛtāhinā sahiṣyate tatprathamāvalambanam //
tvam eva tāvat paricintaya svayaṃ kadā cid ete yadi yogam arhataḥ
vadhūdukūlaṃ kalahaṃsalakṣaṇaṃ gajājinaṃ śoṇitabinduvarṣi ca //
catuṣkapuṣpaprakarāvikīrṇayoḥ paro 'pi ko nāma tavānumanyate
alaktakāṅkāni padāni pādayor vikīrṇakeśāsu paretabhūmiṣu //
ayuktarūpaṃ kim ataḥ paraṃ vada trinetravakṣaḥ sulabhaṃ tavāpi yat
stanadvaye 'smin haricandanāspade padaṃ citābhasmarajaḥ kariṣyati //
iyaṃ ca te 'nyā purato viḍambanā yad ūḍhayā vāraṇarājahāryayā
vilokya vṛddhokṣam adhiṣṭhitaṃ tvayā mahājanaḥ smeramukho bhaviṣyati //
dvayaṃ gataṃ saṃprati śocanīyatāṃ samāgamaprārthanayā kapālinaḥ
kalā ca sā kāntimatī kalāvatas tvam asya lokasya ca netrakaumudī //
vapur virūpākṣam alakṣyajanmatā digambaratvena niveditaṃ vasu
vareṣu yad bālamṛgākṣi mṛgyate tad asti kiṃ vyastam api trilocane //
nivartayāsmād asadīpsitān manaḥ kva tadvidhas tvaṃ kva ca puṇyalakṣaṇā
apekṣyate sādhujanena vaidikī śmaśānaśūlasya na yūpasatkriyā //
iti dvijātau pratikūlavādini pravepamānādharalakṣyakopayā
vikuñcitabhrūlatam āhite tayā vilocane tiryag upāntalohite //
uvāca cainaṃ paramārthato haraṃ na vetsi nūnaṃ yata evam āttha mām
alokasāmānyam acintyahetukaṃ dviṣanti mandāś caritaṃ mahātmanām //
vipatpratīkārapareṇa maṅgalaṃ niṣevyate bhūtisamutsukena vā
jagaccharaṇyasya nirāśiṣaḥ sataḥ kim ebhir āśopahatātmavṛttibhiḥ //
akiñcanaḥ san prabhavaḥ sa saṃpadāṃ trilokanāthaḥ pitṛsadmagocaraḥ
sa bhīmarūpaḥ śiva ity udīryate na santi yāthārthyavidaḥ pinākinaḥ //
vibhūṣaṇodbhāsi pinaddhabhogi vā gajājinālambi dukūladhāri vā
kapāli vā syād atha venduśekharaṃ na viśvamūrter avadhāryate vapuḥ //
tadaṅgasaṃsargam avāpya kalpate dhruvaṃ citābhasmarajo viśuddhaye
tathā hi nṛtyābhinayakriyācyutaṃ vilipyate maulibhir ambaraukasāṃ //
asaṃpadas tasya vṛṣeṇa gacchataḥ prabhinnadigvāraṇavāhano vṛṣā
karoti pādāv upagamya maulinā vinidramandārarajoruṇāṅgulī //
vivakṣatā doṣam api cyutātmanā tvayaikam īśaṃ prati sādhu bhāṣitam
yam āmananty ātmabhuvo 'pi kāraṇaṃ kathaṃ sa lakṣyaprabhavo bhaviṣyati //
alaṃ vivādena yathā śrutas tvayā tathāvidhas tāvad aśeṣam astu saḥ
mamātra bhāvaikarasaṃ manaḥ sthitaṃ na kāmavṛttir vacanīyam īkṣate //
nivāryatām āli kim apy ayaṃ baṭuḥ punar vivakṣuḥ sphuritottarādharaḥ
na kevalaṃ yo mahato 'pabhāṣate śṛṇoti tasmād api yaḥ sa pāpabhāk //
ito gamiśyāmy athaveti vādinī cacāla bālā stanabhinnavalkalā
svarūpam āsthāya ca tāṃ kṛtasmitaḥ samālalambe vṛṣarājaketanaḥ //
taṃ vīkṣya vepathumatī sarasāṅgayaṣṭir nikṣepaṇāya padam uddhṛtam udvahantī
mārgācalavyatikarākuliteva sindhuḥ śailādhirājatanayā na yayau na tasthau //
adyaprabhṛty avanatāṅgi tavāsmi dāsaḥ krītas tapobhir iti vādini candramaulau
ahnāya sā niyamajaṃ klamam utsasarja kleśaḥ phalena hi punar navatāṃ vidhatte //
atha viśvātmane gaurī saṃdideśa mithaḥ sakhīm
dātā me bhūbhṛtāṃ nāthaḥ pramāṇīkriyatām iti //
tayā vyāhṛtasaṃdeśā sā babhau nibhṛtā priye
cūtayaṣṭir ivābhyāṣye madhau parabhṛtāmukhī //
sa tatheti pratijñāya visṛjya katham apy umām
ṛṣīñ jyotirmayān sapta sasmāra smaraśāsanaḥ //
te prabhāmaṇḍalair vyoma dyotayantas tapodhanāḥ
sārundhatīkāḥ sapadi prādur āsan puraḥ prabhoḥ //
āplutās tīramandārakusumotkiravīciṣu
ākāśagaṅgāsrotassu diṅnāgamadagandhiṣu //
muktāyajñopavītāni bibhrato haimavalkalāḥ
ratnākṣasūtrāḥ pravrajyāṃ kalpavṛkṣā ivāśritāḥ //
adhaḥpravarttitāśvena samāvarjitaketunā
sahasraraśminā śaśvat sapramāṇam udīkṣitāḥ //
āsaktabāhulatayā sārdham uddhṛtayā bhuvā
mahāvarāhadaṃṣṭrāyāṃ viśrāntāḥ pralayāpadi //
sargaśeṣapraṇayanād viśvayoner anantaram
purātanāḥ purāvidbhir dhātāra iti kīrtitāḥ //
prāktanānāṃ viśuddhānāṃ paripākam upeyuṣām
tapasām upabhuñjānāḥ phalāny api tapasvinaḥ //
teṣāṃ madhyagatā sādhvī patyuḥ pādārpitekṣaṇā
sākṣād iva tapaḥsiddhir babhāse bahv arundhatī //
tām agauravabhedena munīṃś cāpaśyad īśvaraḥ
strī pumān ity anāsthaiṣā vṛttaṃ hi mahitaṃ satām //
taddarśanād abhūc chambhor bhūyān dārārtham ādaraḥ
kriyāṇāṃ khalu dharmyāṇāṃ satpatnyo mūlasādhanam //
dharmeṇāpi padaṃ śarve kārite pārvatīṃ prati
pūrvāparādhabhītasya kāmasyocchvāsitaṃ manaḥ //
atha te munayaḥ sarve mānayitvā jagadgurum
idam ūcur anūcānāḥ prītikaṇṭakitatvacaḥ //
yad brahma samyag āmnātaṃ yad agnau vidhinā hutam
yac ca taptaṃ tapas tasya vipakvaṃ phalam adya naḥ //
yad adhyakṣeṇa jagatāṃ vayam āropitās tvayā
manorathasyāviṣayaṃ manoviṣayam ātmanaḥ //
yasya cetasi vartethāḥ sa tāvat kṛtināṃ varaḥ
kiṃ punar brahmayoner yas tava cetasi vartate //
satyam arkāc ca somāc ca param adhyāsmahe padam
adya tūccaistaraṃ tasmāt smaraṇānugrahāt tava //
tvatsaṃbhāvitam ātmānaṃ bahu manyāmahe vayam
prāyaḥ pratyayam ādhatte svaguṇeṣūttamādaraḥ //
yā naḥ prītir virūpākṣa tvadanudhyānasaṃbhavā
sā kim āvedyate tubhyam antarātmāsi dehinām //
sākṣād dṛṣṭo 'si na punar vidmas tvāṃ vayam añjasā
prasīda kathayātmānaṃ na dhiyāṃ pathi vartase //
kiṃ yena sṛjasi vyaktam uta yena bibharṣi tat
atha viśvasya saṃhartā bhāgaḥ katama eṣa te //
athavā sumahaty eṣā prārthanā deva tiṣṭhatu
cintitopasthitāṃs tāvac chādhi naḥ karavāma kim //
atha mauligatasyendor viśadair daśanāṃśubhiḥ
upacinvan prabhāṃ tanvīṃ pratyāha parameśvaraḥ //
viditaṃ vo yathā svārthā na me kāścit pravṛttayaḥ
nanu mūrtibhir aṣṭābhir itthaṃbhūto 'smi sūcitaḥ //
so 'haṃ tṛṣṇāturair vṛṣṭiṃ vidyutvān iva cātakaiḥ
ariviprakṛtair devaiḥ prasūtiṃ prati yācitaḥ //
ata āhartum icchāmi pārvatīm ātmajanmane
utpattaye havirbhoktur yajamāna ivāraṇim //
tām asmadarthe yuṣmābhir yācitavyo himālayaḥ
vikriyāyai na kalpante saṃbandhāḥ sadanuṣṭhitāḥ //
unnatena sthitimatā dhuram udvahatā bhuvaḥ
tena yojitasaṃbandhaṃ vitta mām apy avañcitam //
evaṃ vācyaḥ sa kanyārtham iti vo nopadiśyate
bhavatpraṇītam ācāram āmananti hi sādhavaḥ //
āryāpy arundhatī tatra vyāpāraṃ kartuṃ arhati
prāyeṇaivaṃvidhe kārye purandhrīṇāṃ pragalbhatā //
tat prayātauṣadhiprasthaṃ siddhaye himavatpuram
mahākośīprapāte 'smin saṃgamaḥ punar eva naḥ //
tasmin saṃyaminām ādye jāte pariṇayonmukhe
jahuḥ parigrahavrīḍāṃ prājāpatyās tapasvinaḥ //
tataḥ paramam ity uktvā pratasthe munimaṇḍalam
bhagavān api saṃprāptaḥ prathamoddiṣṭam āspadam //
te cākāśam asiśyāmam utpatya paramarṣayaḥ
āsedur oṣadhiprasthaṃ manasā samaraṃhasaḥ //
alakām ativāhyeva vasatiṃ vasusaṃpadām
svargābhiṣyandavamanaṃ kṛtvevopaniveśitam //
gaṅgāsrotaḥparikṣiptavaprāntarjvalitauṣadhi
bṛhanmaṇiśilāsālaṃ guptāv api manoharam //
jitasiṃhabhayā nāgā yatrāśvā bilayonayaḥ
yakṣāḥ kiṃpuruṣāḥ paurā yoṣito vanadevatāḥ //
śikharāsaktameghānāṃ vyajante yatra veśmanām
anugarjitasaṃdigdhāḥ karaṇair murajasvanāḥ //
yatra kalpadrumair eva vilolaviṭapāṃśukaiḥ
gṛhayantrapatākāśrīr apaurādaranirmitā //
yatra sphaṭikaharmyeṣu naktam āpānabhūmiṣu
jyotiṣāṃ pratibimbāni prāpnuvanty upahāratām //
yatrauṣadhiprakāśena naktaṃ darśitasaṃcarāḥ
anabhijñās tamisrāṇāṃ durdineṣv abhisārikāḥ //
yauvanāntaṃ vayo yasminn ātaṅkaḥ kusumāyudhaḥ
ratikhedasamutpannā nidrā saṃjñāviparyayaḥ //
bhrūbhedibhiḥ sakampoṣṭhair lalitāṅgulitarjanaiḥ
yatra kopaiḥ kṛtāḥ strīṇām āprasādārthinaḥ priyāḥ //
saṃtānakatarucchāyāsuptavidyādharādhvagam
yasya copavanaṃ bāhyaṃ sugandhir gandhamādanaḥ //
atha te munayo divyāḥ prekṣya haimavataṃ puram
svargābhisaṃdhisukṛtaṃ vañcanām iva menire //
te sadmani girer vegād unmukhadvāḥsthavīkṣitāḥ
avaterur jaṭābhārair likhitānalaniścalaiḥ //
gaganād avatīrṇā sā yathāvṛddhapurassarā
toyāntar bhāskarālīva reje muniparamparā //
tān arghyān arghyam ādāya dūrāt pratyudyayau giriḥ
namayan sāragurubhiḥ pādanyāsair vasundharām //
dhātutāmrādharaḥ prāṃśur devadārubṛhadbhujaḥ
prakṛtyaiva śiloraskaḥ suvyakto himavān iti //
vidhiprayuktasatkāraiḥ svayaṃ mārgasya darśakaḥ
sa tair ākramayām āsa śuddhāntaṃ śuddhakarmabhiḥ //
tatra vetrāsanāsīnān kṛtāsanaparigrahaḥ
ity uvāceśvarān vācaṃ prāñjaliḥ pṛthivīdharaḥ //
apameghodayaṃ varṣam adṛṣṭakusumaṃ phalam
atarkitopapannaṃ vo darśanaṃ pratibhāti me //
mūḍhaṃ buddham ivātmānaṃ haimībhūtam ivāyasam
bhūmer divam ivārūḍhaṃ manye bhavadanugrahāt //
adyaprabhṛti bhūtānām adhigamyo 'smi śuddhaye
yad adhyāsitam arhadbhis tad dhi tīrthaṃ pracakṣate //
avaimi pūtam ātmānaṃ dvayenaiva dvijottamāḥ
mūrdhni gaṅgāprapātena dhautapādāmbhasā ca vaḥ //
jaṅgamaṃ praiṣyabhāve vaḥ sthāvaraṃ caraṇāṅkitam
vibhaktānugrahaṃ manye dvirūpam api me vapuḥ //
bhavatsaṃbhāvanotthāya paritoṣāya mūrcchate
api vyāptadigantāni nāṅgāni prabhavanti me //
na kevalaṃ darīsaṃsthaṃ bhāsvatāṃ darśanena vaḥ
antargatam apāstaṃ me rajaso 'pi paraṃ tamaḥ //
kartavyaṃ vo na paśyāmi syāc cet kiṃ nopapadyate
śaṅke matpāvanāyaiva prasthānaṃ bhavatām iha //
tathāpi tāvat kasmiṃś cid ājñāṃ me dātum arhatha
viniyogaprasādā hi kiṅkarāḥ prabhaviṣṇuṣu //
ete vayam amī dārāḥ kanyeyaṃ kulajīvitam
brūta yenātra vaḥ kāryam anāsthā bāhyavastuṣu //
ity ūcivāṃs tam evārthaṃ darīmukhavisarpiṇā
dvir iva pratiśabdena vyājahāra himālayaḥ //
athāṅgirasam agraṇyam udāharaṇavastuṣu
ṛṣayaś codayām āsuḥ pratyuvāca sa bhūdharam //
upapannam idaṃ sarvam ataḥ param api tvayi
manasaḥ śikharāṇāṃ ca sadṛśī te samunnatiḥ //
sthāne tvāṃ sthāvarātmānaṃ viṣṇum āhus tathā hi te
carācarāṇāṃ bhūtānāṃ kukṣir ādhāratāṃ gataḥ //
gām adhāsyat kathaṃ nāgo mṛṇālamṛdubhiḥ phaṇaiḥ
ā rasātalamūlāt tvam avālambiṣyathā na cet //
acchinnāmalasaṃtānāḥ samudrormyanivāritāḥ
punanti lokān puṇyatvāt kīrtayaḥ saritaś ca te //
yathaiva ślāghyate gaṅgā pādena parameṣṭhinaḥ
prabhaveṇa dvitīyena tathaivocchirasā tvayā //
tiryag ūrdhvam adhastāc ca vyāpako mahimā hareḥ
trivikramodyatasyāsīt sa ca svābhāvikas tava //
yajñabhāgabhujāṃ madhye padam ātasthuṣā tvayā
uccair hiraṇmayaṃ śṛṅgaṃ sumeror vitathīkṛtam //
kāṭhinyaṃ sthāvare kāye bhavatā sarvam arpitam
idaṃ tu bhaktinamraṃ te satām ārādhanaṃ vapuḥ //
tad āgamanakāryaṃ naḥ śṛṇu kāryaṃ tavaiva tat
śreyasām upadeśāt tu vayam atrāṃśabhāginaḥ //
aṇimādiguṇopetam aspṛṣṭapuruṣāntaram
śabdam īśvara ity uccaiḥ sārdhacandraṃ bibharti yaḥ //
kalpitānyonyasāmarthyaiḥ pṛthivyādibhir ātmani
yenedaṃ dhriyate viśvaṃ dhuryair yānam ivādhvani //
yogino yaṃ vicinvanti kṣetrābhyantaravartinam
anāvṛttibhayaṃ yasya padam āhur manīṣiṇaḥ //
sa te duhitaraṃ sākṣāt sākṣī viśvasya karmaṇaḥ
vṛṇute varadaḥ śaṃbhur asmatsaṃkrāmitaiḥ padaiḥ //
tam artham iva bhāratyā sutayā yoktum arhasi
aśocyā hi pituḥ kanyā sadbhartre pratipāditā //
yāvad etāni bhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca
mātaraṃ kalpayanty enām īśo hi jagataḥ pitā //
praṇamya śitikaṇṭhāya vibudhās tadanantaram
caraṇau rañjayanty asyāś cūḍāmaṇimarīcibhiḥ //
umā vadhūr bhavān dātā yācitāra ime vayam
varaḥ śaṃbhur alaṃ hy eṣa tvatkulodbhūtaye vidhiḥ //
astotuḥ stūyamānasya vandyasyānanyavandinaḥ
sutāsaṃbandhavidhinā bhava viśvaguror guruḥ //
evaṃ vādini devarṣau pārśve pitur adhomukhī
līlākamalapatrāṇi gaṇayām āsa pārvatī //
śailaḥ saṃpūrṇakāmo 'pi menāmukham udaikṣata
prāyeṇa gṛhiṇīnetrāḥ kanyārthe hi kuṭumbinaḥ //
mene menāpi tat sarvaṃ patyuḥ kāryam abhīpsitam
bhavanty avyabhicāriṇyo bhartur iṣṭe pativratāḥ //
idam atrottaraṃ nyāyyam iti buddhyā vimṛśya saḥ
ādade vacasām ante maṅgalālaṅkṛtāṃ sutām //
ehi viśvātmane vatse bhikṣāsi parikalpitā
arthino munayaḥ prāptaṃ gṛhamedhiphalaṃ mayā //
etāvad uktvā tanayām ṛṣīn āha mahīdharaḥ
iyaṃ namati vaḥ sarvāṃs trilocanavadhūr iti //
īpsitārthakriyodāraṃ te 'bhinandya girer vacaḥ
āśīrbhir edhayām āsuḥ puraḥpākābhir ambikām //
tāṃ praṇāmādarasrastajāmbūnadavataṃsakām
aṅkam āropayām āsa lajjamānām arundhatī //
tanmātaraṃ cāśrumukhīṃ duhitṛsnehaviklavām
varasyānanyapūrvasya viśokām akarod guṇaiḥ //
vaivāhikīṃ tithiṃ pṛṣṭās tatkṣaṇaṃ harabandhunā
te tryahād ūrdhvam ākhyāya celuś cīraparigrahāḥ //
te himālayam āmantrya punaḥ prekṣya ca śūlinam
siddhaṃ cāsmai nivedyārthaṃ tadvisṛṣṭāḥ kham udyayuḥ //
paśupatir api tāny ahāni kṛcchrād agamayad adrisutāsamāgamotkaḥ
kam aparam avaśaṃ na viprakuryur vibhum api taṃ yad amī spṛśanti bhāvāḥ //
athauṣadhīnām adhipasya vṛddhau tithau ca jāmitraguṇānvitāyām
sametabandhur himavān sutāyā vivāhadīkṣāvidhim anvatiṣṭhat //
vaivāhikaiḥ kautukasaṃvidhānair gṛhe gṛhe vyagrapuraṃdhrivargam
āsīt puraṃ sānumato 'nurāgād antaḥpuraṃ caikakulopameyam //
saṃtānakākīrṇamahāpathaṃ tac cīnāṃśukaiḥ kalpitaketumālam
bhāsā jvalat kāñcanatoraṇānāṃ sthānāntarasvarga ivābabhāse //
ekaiva satyām api putrapaṅktau cirasya dṛṣṭeva mṛtotthiteva
āsannapāṇigrahaṇeti pitror umā viśeṣocchvasitaṃ babhūva //
aṅkād yayāv aṅkam udīritāśīḥ sā maṇḍanān maṇḍanam anvabhuṅkta
saṃbandhibhinno 'pi gireḥ kulasya snehas tadekāyatanaṃ jagāma //
maitre muhūrte śaśalāñchanena yogaṃ gatāsūttaraphalgunīṣu
tasyāḥ śarīre pratikarma cakrur bandhustriyo yāḥ patiputravatyaḥ //
sā gaurasiddhārthaniveśavadbhir dūrvāpravālaiḥ pratibhinnarāgam
nirnābhikauśeyam upāttabāṇam abhyaṅganepathyam alañcakāra //
babhau ca saṃparkam upetya bālā navena dīkṣāvidhisāyakena
kareṇa bhānor bahulāvasāne saṃdhukṣyamāṇeva śaśāṅkalekhā //
tāṃ lodhrakalkena hṛtāṅgatailām āśyānakāleyakṛtāṅgarāgām
vāso vasānām abhiṣekayogyaṃ nāryaś catuṣkābhimukhaṃ vyanaiṣuḥ //
vinyastavaidūryaśilātale 'sminn aviddhamuktāphalabhakticitre
āvarjitāṣṭāpadakumbhatoyāḥ satūryam enāṃ snapayāṃ babhūvuḥ //
sā maṅgalasnānaviśuddhagātrī gṛhītapatyudgamanīyavastrā
nirvṛttaparjanyajalābhiṣekā praphullakāśā vasudheva reje //
tasmāt pradeśāc ca vitānavantaṃ yuktaṃ maṇistambhacatuṣṭayena
pativratābhiḥ parigṛhya ninye kḷptāsanaṃ kautukavedimadhyam //
tāṃ prāṅmukhīṃ tatra niveśya tanvīṃ kṣaṇaṃ vyalambanta puro niṣaṇṇāḥ
bhūtārthaśobhāhriyamāṇanetrāḥ prasādhane sannihite 'pi nāryaḥ //
dhūpoṣmaṇā tyājitam ārdrabhāvaṃ keśāntam antaḥkusumaṃ tadīyam
paryākṣipat kācid udārabandhaṃ dūrvāvatā pāṇḍumadhūkadāmnā //
vinyastaśuklāguru cakrur asyā gorocanāpatravibhaṅgam aṅgam
sā cakravākāṅkitasaikatāyās trisrotasaḥ kāntim atītya tasthau //
lagnadvirephaṃ paribhūya padmaṃ sameghalekhaṃ śaśinaś ca bimbam
tadānanaśrīr alakaiḥ prasiddhaiś ciccheda sādṛśyakathāprasaṅgam //
karṇārpito lodhrakaṣāyarūkṣe gorocanākṣepanitāntagaure
tasyāḥ kapole parabhāgalābhād babandha cakṣūṃṣi yavaprarohaḥ //
rekhābibhaktaś ca vibhaktagātryāḥ kiṃcinmadhūcchiṣṭavimṛṣṭarāgaḥ
kām apy abhikhyāṃ sphuritair apuṣyad āsannalāvaṇyaphalo 'dhraroṣṭhaḥ //
patyuḥ śiraścandrakalām anena spṛśeti sakhyā parihāsapūrvam
sā rañjayitvā caraṇau kṛtāśīr mālyena tāṃ nirvacanaṃ jaghāna //
tasyāḥ sujātotpalapatrakānte prasādhikābhir nayane nirīkṣya
na cakṣuṣoḥ kāntiviśeṣabuddhyā kālāñjanaṃ maṅgalam ity upāttam //
sā saṃbhavadbhiḥ kusumair lateva jyotirbhir udyadbhir iva triyāmā
sarid vihaṅgair iva līyamānair āmucyamānābharaṇā cakāse //
ātmānam ālokya ca śobhamānam ādarśabimbe stimitāyatākṣī
haropayāne tvaritā babhūva strīṇāṃ priyālokaphalo hi veṣaḥ //
athāṅgulibhyāṃ haritālam ārdraṃ māṅgalyam ādāya manaḥśilāṃ ca
karṇāvasaktāmaladantapatraṃ mātā tadīyaṃ mukham unnamayya //
umāstanodbhedam anupravṛddho manoratho yaḥ prathamo babhūva
tam eva menā duhituḥ kathaṃcid vivāhadīkṣātilakaṃ cakāra //
babandha cāsrākuladṛṣṭir asyāḥ sthānāntare kalpitasanniveśam
dhātryaṅgulībhiḥ pratisāryamāṇam ūrṇamayaṃ kautukahastasūtram //
kṣīrodaveleva saphenapuñjā paryāptacandreva śarattriyāmā
navaṃ navakṣaumanivāsinī sā bhūyo babhau darpaṇam ādadhānā //
tām arcitābhyaḥ kuladevatābhyaḥ kulapratiṣṭḥāṃ praṇamayya mātā
akārayat kārayitavyadakṣā krameṇa pādagrahaṇaṃ satīnām //
akhaṇḍitaṃ prema labhasva patyur ity ucyate tābhir umā sma namrā
tayā tu tasyārdhaśarīrabhājā paścātkṛtāḥ snigdhajanāśiṣo ' pi //
icchāvibhūtyor anurūpam adris tasyāḥ kṛtī kṛtyam aśeṣayitvā
sabhyaḥ sabhāyāṃ suhṛdāsthitāyāṃ tasthau vṛṣāṅkāgamanapratīkṣaḥ //
tāvad varasyāpi kuberaśaile tatpūrvapāṇigrahaṇānurūpam
prasādhanaṃ mātṛbhir ādṛtābhir nyastaṃ purastāt puraśāsanasya //
tadgauravān maṅgalamaṇḍanaśrīḥ sā paspṛśe kevalam īśvareṇa
sva eva veṣaḥ pariṇetur iṣṭaṃ bhāvāntaraṃ tasya vibhoḥ prapede //
babhūva bhasmaiva sitāṅgarāgaḥ kapālam evāmalaśekharaśrīḥ
upāntabhāgeṣu ca rocanāṅko gajājinasyaiva dukūlabhāvaḥ //
śaṅkhāntaradyoti vilocanaṃ yad antarniviṣṭāmalapiṅgatāram
sānnidhyapakṣe haritālamayyās tad eva jātaṃ tilakakriyāyāḥ //
yathāpradeśaṃ bhujageśvarāṇāṃ kariśyatām ābharaṇāntaratvam
śarīramātraṃ vikṛtiṃ prapede tathaiva tasthuḥ phaṇaratnaśobhāḥ //
divāpi niṣṭhyūtamarīcibhāsā bālyād anāviṣkṛtalāñchanena
candreṇa nityaṃ pratibhinnamauleś cūḍāmaṇeḥ kiṃ grahaṇaṃ harasya //
ity adbhutaikaprabhavaḥ prabhāvāt prasiddhanepathyavidher vidhātā
ātmānam āsannagaṇopanīte khaḍge niṣaktapratimaṃ dadarśa //
sa gopatiṃ nandibhujāvalambī śārdūlacarmāntaritorupṛṣṭham
tadbhaktisaṃkṣiptabṛhatpramāṇam āruhya kailāsam iva pratasthe //
taṃ mātaro devam anuvrajantyaḥ svavāhanakṣobhacalāvataṃsāḥ
mukhaiḥ prabhāmaṇḍalareṇugauraiḥ padmākaraṃ cakrur ivāntarīkṣam //
tāsāṃ ca paścāt kanakaprabhāṇāṃ kālī kapālābharaṇā cakāse
balākinī nīlapayodarājī dūraṃ puraḥkṣiptaśatahradeva //
tato gaṇaiḥ śūlabhṛtaḥ purogair udīrito maṅgalatūryaghoṣaḥ
vimānaśṛṅgāṇy avagāhamānaḥ śaśaṃsa sevāvasaraṃ surebhyaḥ //
upādade tasya sahasraraśmis tvaṣṭrā navaṃ nirmitam ātapatram
sa taddukūlād avidūramaulir babhau patadgaṅga ivottamāṅge //
mūrte ca gaṅgāyamune tadānīṃ sacāmare devam aseviṣātām
samudragārūpaviparyaye 'pi sahaṃsapāte iva lakṣyamāṇe //
tam anvagacchat prathamo vidhātā śrīvatsalakṣmā puruṣaś ca sākṣāt
jayeti vācā mahimānam asya saṃvardhayantyā haviṣeva vahnim //
ekaiva mūrtir bibhide tridhā sā sāmānyam eṣāṃ prathamāvaratvam
viṣṇor haras tasya hariḥ kadācid vedhās tayos tāv api dhātur ādyau //
taṃ lokapālāḥ puruhūtamukhyāḥ śrīlakṣaṇotsargavinītaveṣāḥ
dṛṣṭipradāne kṛtanandisaṃjñās taddarśitāḥ prāñjalayaḥ praṇemuḥ //
kampena mūrdhnaḥ śatapatrayoniṃ vācā hariṃ vṛtrahaṇaṃ smitena
ālokamātreṇa surān aśeṣān saṃbhāvayām āsa yathāpradhānam //
tasmai jayāśīḥ sasṛje purastāt saptarṣibhis tān smitapūrvam āha
vivāhayajñe vitate 'tra yūyam adhvaryavaḥ pūrvavṛtā mayeti //
viśvāvasuprāgraharaiḥ pravīṇaiḥ saṃgīyamānatripurāvadānaḥ
adhvānam adhvāntavikāralaṅghyas tatāra tārādhipakhaṇḍadhārī //
khe khelagāmī tam uvāha vāhaḥ saśabdacāmīkarakiṅkiṇīkaḥ
taṭābhighātād iva lagnapaṅke dhunvan muhuḥ protaghane viṣāṇe //
sa prāpad aprāptaparābhiyogaṃ nagendraguptaṃ nagaraṃ muhūrtāt
puro vilagnair haradṛṣṭipātaiḥ suvarṇasūtrair iva kṛṣyamāṇaḥ //
tasyopakaṇṭhe ghananīlakaṇṭḥaḥ kutūhalād unmukhapauradṛṣṭaḥ
svabāṇacihnād avatīrya mārgād āsannabhūpṛṣṭham iyāya devaḥ //
tam ṛddhimadbandhujanādhirūḍhair vṛndair gajānāṃ giricakravartī
pratyujjagāmāgamanapratītaḥ praphullavṛkṣaiḥ kaṭakair iva svaiḥ //
vargāv ubhau devamahīdharāṇāṃ dvāre purasyodghaṭitāpidhāne
samīyatur dūravisarpighoṣau bhinnaikasetū payasām ivaughau //
hrīmān abhūd bhūmidharo hareṇa trailokyavandyena kṛtapraṇāmaḥ
pūrvaṃ mahimnā sa hi tasya dūram āvarjitaṃ nātmaśiro viveda //
sa prītiyogād vikasanmukhaśrīr jāmātur agresaratām upetya
prāveśayan mandiram ṛddham enam āgulphakīrṇāpaṇamārgapuṣpam //
tasmin muhūrte purasundarīṇām īśānasaṃdarśanalālasānām
prāsādamālāsu babhūvur itthaṃ tyaktānyakāryāṇi viceṣṭitāni //
ālokamārgaṃ sahasā vrajantyā kayācid udveṣṭanavāntamālyaḥ
bandhuṃ na saṃbhāvita eva tāvat kareṇa ruddho 'pi na keśapāśaḥ //
prasādhikālambitam agrapādam ākṣipya kācid dravarāgam eva
utsṛṣṭalīlāgatir āgavākṣād alaktakāṅkāṃ padavīṃ tatāna //
vilocanaṃ dakṣiṇam añjanena saṃbhāvya tadvañcitavāmanetrā
tathaiva vātāyanasaṃnikarṣaṃ yayau śalākām aparā vahantī //
jālāntarapreṣitadṛṣtir anyā prasthānabhinnāṃ na babandha nīvīm
nābhipraviṣṭābharaṇaprabheṇa hastena tasthāv avalambya vāsaḥ //
ardhācitā satvaram utthitāyāḥ pade pade durnimite galantī
kasyāścid āsīd raśanā tadānīm aṅguṣṭhamūlārpitasūtraśeṣā //
tāsāṃ mukhair āsavagandhagarbhair vyāptāntarāḥ sāndrakutūhalānām
vilolanetrabhramarair gavākṣāḥ sahasrapatrābharaṇā ivāsan //
tāvat patākākulam indumaulir uttoraṇaṃ rājapathaṃ prapede
prāsādaśṛṅgāṇi divāpi kurvañ jyotsnābhiṣekadviguṇadyutīni //
tam ekadṛśyaṃ nayanaiḥ pibantyo nāryo na jagmur viṣayāntarāṇi
tathā hi śeṣendriyavṛttir āsāṃ sarvātmanā cakṣur iva praviṣṭā //
sthāne tapo duścaram etadartham aparṇayā pelavayāpi taptam
yā dāsyam apy asya labheta nārī sā syāt kṛtārthā kim utāṅkaśayyām //
paraspareṇa spṛhaṇīyaśobhaṃ na ced idaṃ dvandvam ayojayiṣyat
asmin dvaye rūpavidhānayatnaḥ patyuḥ prajānāṃ viphalo 'bhaviśyat //
na nūnam ārūḍharuṣā śarīram anena dagdhaṃ kusumāyudhasya
vrīḍād amuṃ devam udīkṣya manye saṃnyastadehaḥ svayam eva kāmaḥ //
anena saṃbandham upetya diṣṭyā manorathaprārthitam īśvareṇa
mūrdhānam āli kṣitidhāraṇoccam uccaistarāṃ vakṣyati śailarājaḥ //
ity oṣadhiprasthavilāsinīnāṃ śṛṇvan kathāḥ śrotrasukhās trinetraḥ
keyūracūrṇīkṛtalājamuṣṭiṃ himālayasyālayam āsasāda //
tatrāvatīryācyutadattahastaḥ śaradghanād dīdhitimān ivokṣṇaḥ
krāntāni pūrvaṃ kamalāsanena kakṣyāntarāṇy adripater viveśa //
tam anvag indrapramukhāś ca devāḥ saptarṣipūrvāḥ paramarṣayaś ca
gaṇāś ca giryālayam abhyagacchan praśastam ārambham ivottamārthāḥ //
tatreśvaro viṣṭarabhāg yathāvat saratnam arghyaṃ madhumac ca gavyam
nave dukūle ca nagopanītaṃ pratyagrahīt sarvam amantravarjam //
dukūlavāsāḥ sa vadhūsamīpaṃ ninye vinītair avarodharakṣaiḥ
velāsamīpaṃ sphuṭaphenarājir navair udanvān iva candrapādaiḥ //
tayā pravṛddhānanacandrakāntyā praphullacakṣuḥkumudaḥ kumāryā
prasannacetaḥsalilaḥ śivo 'bhūt saṃsṛjyamānaḥ śaradeva lokaḥ //
tayoḥ samāpattiṣu kātarāṇi kiṃcidvyavasthāpitasaṃhṛtāni
hrīyantraṇāṃ tatkṣaṇam anvabhūvann anyonyalolāni vilocanāni //
tasyāḥ karaṃ śailagurūpanītaṃ jagrāha tāmrāṅgulim aṣṭamūrttiḥ
umātanau gūḍhatanoḥ smarasya tacchaṅkinaḥ pūrvam iva praroham //
romodgamaḥ prādur abhūd umāyāḥ svinnāṅguliḥ puṅgavaketur āsīt
vṛttis tayoḥ pāṇisamāgamena samaṃ vibhakteva manobhavasya //
prayuktapāṇigrahaṇaṃ yad anyad vadhūvaraṃ puṣyati kāntim agryām
sānnidhyayogād anayos tadānīṃ kiṃ kathyate śrīr ubhayasya tasya //
pradakṣiṇaprakramaṇāt kṛśānor udarciṣas tan mithunaṃ cakāse
meror upānteṣv iva vartamānam anyonyasaṃsaktam ahastriyāmam //
tau dampatī triḥ pariṇīya vahnim karāgrasaṃsparśanimīlitākṣīm
tāṃ kārayām āsa vadhūṃ purodhās tasmin samiddhārciṣi lājamokṣam //
sā lājadhūmāñjalim iṣṭagandhaṃ gurūpadeśād vadanaṃ nināya
kapolasaṃsarpiśikhaḥ sa tasyā muhūrtakarṇotpalatāṃ prapede //
tad īṣadārdrāruṇagaṇḍalekham ucchvāsikālāñjanarāgam akṣṇoḥ
vadhūmukhaṃ klāntayavāvataṃsam ācāradhūmagrahaṇād babhūva //
vadhūṃ dvijaḥ prāha tavaiṣa vatse vahnir vivāhaṃ prati pūrvasākṣī
śivena bhartrā saha dharmacaryā kāryā tvayā muktavicārayeti //
ālocanāntaṃ śravaṇe vitatya pītaṃ guros tadvacanaṃ bhavānyā
nidāghakālolbaṇatāpayeva māhendram ambhaḥ prathamaṃ pṛthivyā //
dhruveṇa bhartrā dhruvadarśanāya prayujyamānā priyadarśanena
sā dṛṣṭa ity ānanam unnamayya hrīsannakaṇṭhī katham apy uvāca //
itthaṃ vidhijñena purohitena prayuktapāṇigrahaṇopacārau
praṇematus tau pitarau prajānāṃ padmāsanasthāya pitāmahāya //
vadhūr vidhātrā pratinandyate sma kalyāṇi vīraprasavā bhaveti
vācaspatiḥ sann api so 'ṣṭamūrttav āśāsya cintāstimito babhūva //
kḷptopacārāṃ caturasravedīṃ tāv etya paścāṭ kanakāsanasthau
jāyāpatī laukikam eṣitavyam ārdrākṣatāropaṇam anvabhūtām //
patrāntalagnair jalabindujālair ākṛṣṭamuktāphalajālaśobham
tayor upary āyatanāladaṇḍam ādhatta lakṣmīḥ kamalātapatram //
dvidhā prayuktena ca vāṅmayena sarasvatī tan mithunaṃ nunāva
saṃskārapūtena varaṃ vareṇyaṃ vadhūṃ sukhagrāhyanibandhanena //
tau sandhiṣu vyañjitavṛttibhedaṃ rasāntareṣu pratibaddharāgam
apaśyatām apsarasāṃ muhūrtaṃ prayogam ādyaṃ lalitāṅgahāram //
devās tadante haram ūḍhabhāryaṃ kirīṭabaddhāñjalayo nipatya
śāpāvasāne pratipannamūrtter yayācire pañcaśarasya sevām //
tasyānumene bhagavān vimanyur vyāpāram ātmany api sāyakānām
kāle prayuktā khalu kāryavidbhir vijṇāpanā bhartṛṣu siddhim eti //
atha vibudhagaṇāṃs tān indumaulir visṛjya kṣitidharapatikanyām ādadānaḥ kareṇa
kanakakalaśarakśābhaktiśobhāsanāthaṃ kṣitiviracitaśayyaṃ kautukāgāram āgāt //
navapariṇayalajjābhūṣaṇāṃ tatra gaurīṃ vadanam apaharantīṃ tatkṛtotkṣepam īśaḥ
api śayanasakhībhyo dattavācaṃ kathaṃcit pramathamukhavikārair hāsayām āsa gūḍham //
pāṇipīḍanavidher anantaraṃ śailarājaduhitur haraṃ prati
bhāvasādhvasaparigrahād abhūt kāmadohadamanoharaṃ vapuḥ //
vyāhṛtā prativaco na sandadhe gantum aicchad avalambitāṃśukā
sevate sma śayanaṃ parāṅmukhī sā tathāpi rataye pinākinaḥ //
kaitavena śayite kutūhalāt pārvatī pratimukhaṃ nipātitam
cakṣur unmiṣati sasmitaṃ priye vidyudāhatam iva nyamīlayat //
nābhideśanihitaḥ sakampayā śaṅkarasya rurudhe tayā karaḥ
taddukūlam atha cābhavat svayaṃ dūram ucchvasitanīvibandhanam //
evam āli nigṛhītasādhvasaṃ śaṅkaro rahasi sevyatām iti
sā sakhībhir upadiṣṭam ākulā nāsmarat pramukhavartini priye //
apy avastuni kathāpravṛttaye praśnatatparam anaṅgaśāsanam
vīkṣitena parigṛhya pārvatī mūrdhakampamayam uttaraṃ dadau //
śūlinaḥ karataladvayena sā saṃnirudhya nayane hṛtāṃśukā
tasya paśyati lalāṭalocane moghayatnavidhurā rahasy abhūt //
cumbaneṣv adharadānavarjitaṃ sannahastam adayopagūhane
kliṣṭamanmatham api priyaṃ prabhor durlabhapratikṛtaṃ vadhūratam //
yan mukhagrahaṇam akṣatādharaṃ dattam avraṇapadaṃ nakhaṃ ca yat
yad rataṃ ca sadayaṃ priyasya tat pārvatī viṣahate sma netarat //
rātrivṛttam anuyoktum udyataṃ sā vibhātasamaye sakhījanam
nākarod apakutūhalaṃ hriyā śaṃsituṃ ca hṛdayena tatvare //
darpaṇe ca paribhogadarśinī pṛṣṭhataḥ praṇayino niṣeduṣaḥ
prekṣya bimbam anu bimbam ātmanaḥ kāni kāni na cakāra lajjayā //
nīlakaṇṭhaparibhuktayauvanāṃ tāṃ vilokya jananī samāśvasat
bhartṛvallabhatayā hi mānasīṃ mātur asyati śucaṃ vadhūjanaḥ //
vāsarāṇi katicit kathañcana sthāṇunā ratam akāri cānayā
jñātamanmatharasā śanaiḥ śanaiḥ sā mumoca ratiduḥkhaśīlatām //
sasvaje priyam uronipīḍitā prārthitaṃ mukham anena nāharat
mekhalāpaṇayalolatāṃ gataṃ hastam asya śithilaṃ rurodha sā //
bhāvasūcitam adṛṣṭavipriyaṃ cāṭumat kṣaṇaviyogakātaram
kaiścid eva divasais tadā tayoḥ prema rūḍham itaretarāśrayam //
taṃ yathātmasadṛśaṃ varaṃ vadhūr anvarajyata varas tathaiva tām
sāgarād anapagā hi jāhnavī so 'pi tanmukharasaikanirvṛtiḥ //
śiṣyatāṃ nidhuvanopadeśinaḥ śaṅkarasya rahasi prapannayā
śikṣitaṃ yuvatinaipuṇaṃ tayā yat tad eva gurudakṣiṇīkṛtam //
daṣṭamuktam adharoṣṭham āmbikā vedanāvidhutahastapallavā
śītalena niravāpayat kṣaṇaṃ maulicandraśakalena śūlinaḥ //
cumbanādalakacūrṇadūṣitaṃ śaṅkaro 'pi nayanaṃ lalāṭajam
ucchvasatkamalagandhaye dadau pārvatīvadanagandhavāhine //
evam indriyasukhasya vartmanaḥ sevanād anugṛhītamanmathaḥ
śailarājabhavane sahomayā māsamātram avasad vṛṣadhvajaḥ //
so 'numānya himavantam ātmabhūr ātmajāvirahaduḥkhakheditam
tatra tatra vijahāra saṃpatann aprameyagatinā kakudmatā //
merum etya marudāśugokṣakaḥ pārvatīstanapuraskṛtān kṛtī
hemapallavavibhaṅgasaṃstarān anvabhūt suratamardanakṣamān //
padmanābhacaraṇāṅkitāśmasu prāptavatsv amṛtavipruṣo navāḥ
mandarasya kaṭakeṣu cāvasat pārvatīvadanapadmaṣaṭpadaḥ //
vāraṇadhvanitabhītayā tayā kaṇṭhasaktaghanabāhubandhanaḥ
ekapiṅgalagirau jagadgurur nirviveśa viśadāḥ śaśiprabhāḥ //
tasya jātu malayasthalīrate dhūtacandanalataḥ priyāklamam
ācacāma salavaṅgakesaraś cāṭukāra iva dakṣiṇānilaḥ //
hematāmarasatāḍitapriyā tatkarāmbuvinimīlitekṣaṇā
khe vyagāhata taraṅgiṇīm umā mīnapaṅktipunaruktamekhalā //
tāṃ pulomatanayālakocitaiḥ pārijātakusumaiḥ prasādhayan
nandane ciram ayugmalocanaḥ saspṛhaṃ suravadhūbhir īkṣitaḥ //
ity abhaumam anubhūya śaṅkaraḥ pārthivaṃ ca dayitāsakhaḥ sukham
lohitāyati kadācid ātape gandhamādanagiriṃ vyagāhata //
tatra kāñcanaśilātalāśrayo netragamyam avalokya bhāskaram
dakṣiṇetarabhujavyapāśrayāṃ vyājahāra sahadharmacāriṇīm //
padmakāntim aruṇatribhāgayoḥ saṃkramayya tava netrayor iva
saṃkṣaye jagad iva prajeśvaraḥ saṃharaty ahar asāv aharpatiḥ //
sīkaravyatikaraṃ marīcibhir dūrayaty avanate vivasvati
indracāpapariveṣaśūnyatāṃ nirjharās tava pitur vrajanty amī //
daṣṭatāmarasakesarasrajoḥ krandator viparivṛttakaṇṭhayoḥ
nighnayoḥ sarasi cakravākayor alpam antaram analpatāṃ gatam //
sthānam āhnikam apāsya dantinaḥ sallakīviṭapabhaṅgavāsitam
āvibhātacaraṇāya gṛhṇāte vāri vāriruhabaddhaṣaṭpadam //
paśya paścimadigantalambinā nirmitaṃ mitakathe vivasvatā
dīrghayā pratimayā saro 'mbhasāṃ tāpanīyam iva setubandhanam //
uttaranti vinikīrya palvalaṃ gāḍhapaṅktam ativāhitātapāḥ
daṃṣṭriṇo vanavarāhayūthapā daṣṭabhaṅgurabisāṅkurā iva //
eṣa vṛkṣaśikhare kṛtāspado jātarūparasagauramaṇḍalaḥ
hīyamānam ahar atyayātapaṃ pīvaroru pibatīva barhiṇaḥ //
pūrvabhāgatimirapravṛttibhir vyaktapaṅkam iva jātam ekataḥ
khaṃ hṛtātapajalaṃ vivasvatā bhāti kiñcid iva śeṣavat saraḥ //
āviśadbhir uṭajāṅgaṇaṃ mṛgair mūlasekasarasaiś ca vṛkṣakaiḥ
āśramāḥ praviśadagnidhenavo bibhrati śriyam udīritāgnayaḥ //
baddhakośam api tiṣṭhati kṣaṇaṃ sāvaśeṣavivaraṃ kuśeśayam
ṣaṭpadāya vasatiṃ grahīṣyate prītipūrvam iva dātum antaram //
dūramagraparimeyaraśminā vāruṇī dig aruṇena bhānunā
bhāti kesaravateva maṇḍitā bandhujīvatilakena kanyakā //
sāmabhiḥ sahacarāḥ sahasraśaḥ syandanāśvahṛdayaṅgamasvaraiḥ
bhānum agniparikīrṇatejasaṃ saṃstuvanti kiraṇoṣmapāyinaḥ //
so 'yam ānataśirodharair hayaiḥ karṇacāmaravighaṭṭitekṣaṇaiḥ
astam eti yugabhugnakesaraiḥ saṃnidhāya divasaṃ mahodadhau //
khaṃ prasuptam iva saṃsthite ravau tejaso mahata īdṛśī gatiḥ
tat prakāśayati yāvad udgataṃ mīlanāya khalu tāvataś cyutam //
saṃdhyayāpy anugataṃ raver vapur vandyam astaśikhare samarpitam
yena pūrvam udaye puraskṛtā nānuyāsyati kathaṃ tam āpadi //
raktapītakapiśāḥ payomucāṃ koṭayaḥ kuṭilakeśi bhānty amūḥ
drakṣyasi tvam iti saṃdhyayānayā vartikābhir iva sādhumaṇḍitāḥ //
siṃhakesarasaṭāsu bhūbhṛtāṃ pallavaprasaviṣu drumeṣu ca
paśya dhātuśikhareṣu bhānunā saṃvibhaktam iva sāṃdhyam ātapam //
adrirājatanaye tapasvinaḥ pāvanāmbuvihitāñjalikriyāḥ
brahma gūḍham abhisaṃdhyam ādṛtāḥ śuddhaye vidhivido gṛṇanty amī //
tan muhūrttam anumantum arhasi prastutāya niyamāya mām api
tvāṃ vinodanipuṇaḥ sakhījano valguvādini vinodayiṣyati //
nirvibhujya daśanacchadaṃ tato vāci bhartur avadhīraṇāparā
śailarājatanayā samīpagām ālalāpa vijayām ahetukam //
īśvaro 'pi divasātyayocitaṃ mantrapūrvam anutasthivān vidhim
pārvatīm avacanām asūyayā pratyupetya punar āha sasmitam //
muñca kopam animittakopane saṃdhyayā praṇamito 'smi nānyayā
kiṃ na vetsi sahadharmacāriṇaṃ cakravākasamavṛttim ātmanaḥ //
nirmiteṣu pitṛṣu svayaṃbhuvā yā tanuḥ sutanu pūrvam ujjhitā
seyam astam udayaṃ ca sevate tena mānini mamātra gauravam //
tām imāṃ timiravṛddhipīḍitāṃ śailarājatanaye 'dhunā sthitām
ekatas taṭatamālamālinīṃ paśya dhāturasanimnagām iva //
sāndhyam astamitaśeṣam ātapaṃ raktalekham aparā bibharti dik
sāṃparāyavasudhā saśoṇitaṃ maṇḍalāgram iva tiryagujjhitam //
yāminīdivasasandhisambhave tejasi vyavahite sumeruṇā
etad andhatamasaṃ niraṅkuśaṃ dikṣu dīrghanayane vijṛmbhate //
nordhvam īkṣaṇagatir na cāpy adho nābhito na purato na pṛṣṭhataḥ
loka eṣa timiraughaveṣṭito garbhavāsa iva vartate niśi //
śuddham āvilam avasthitaṃ calaṃ vakram ārjavaguṇānvitaṃ ca yat
sarvam eva tamasā samīkṛtaṃ dhiṅ mahattvam asatāṃ hṛtāntaram //
nūnam unnamati yajvanāṃ patiḥ śārvarasya tamaso niṣiddhaye
puṇḍarīkamukhi pūrvadiṅmukhaṃ kaitakair iva rajobhir āvṛtam //
mandarāntaritamūrtinā niśā lakṣyate śaśabhṛtā satārakā
tvaṃ mayā priyasakhīsamāgatā śroṣyateva vacanāni pṛṣṭhataḥ //
ruddhanirgamanam ā dinakṣayāt pūrvadṛṣṭatanucandrikāsmitam
etad udgirati candramaṇḍalaṃ digrahasyam iva rātricoditam //
paśya pakvaphalinīphalatviṣā bimbalāñchitaviyatsaro 'mbhasā
viprakṛṣṭavivaraṃ himāṃśunā cakravākamithunaṃ viḍambyate //
śakyam oṣadhipater navodayāḥ karṇapūraracanākṛte tava
apragalbhayavasūcikomalāś chettum agranakhasaṃpuṭaiḥ karāḥ //
aṅgulībhir iva keśasaṃcayaṃ sannigṛhya timiraṃ marīcibhiḥ
kuḍmalīkṛtasarojalocanaṃ cumbatīva rajanīmukhaṃ śaśī //
paśya pārvati navenduraśmibhiḥ sāmibhinnatimiraṃ nabhastalam
lakṣyate dviradabhogadūṣitaṃ saṃprasīdad iva mānasaṃ saraḥ //
raktabhāvam apahāya candramā jāta eṣa pariśuddhamaṇḍalaḥ
vikriyā na khalu kāladoṣajā nirmalaprakṛtiṣu sthirodayā //
unnateṣu śaśinaḥ prabhā sthitā nimnasaṃśrayaparaṃ niśātamaḥ
nūnam ātmasadṛśī prakalpitā vedhaseha guṇadoṣayor gatiḥ //
candrapādajanitapravṛttibhiś candrakāntajalabindubhir giriḥ
mekhalātaruṣu nidritān amūn bodhayaty asamaye śikhaṇḍinaḥ //
kalpavṛkṣaśikhareṣu saṃprati prasphuradbhir iva paśya sundari
hārayaṣṭigaṇanām ivāṃśubhiḥ kartum āgatakutūhalaḥ śaśī //
unnatāvanatabhāvavattayā candrikā satimirā girer iyam
bhaktibhir bahuvidhābhir arpitā bhāti bhūtir iva mattadantinaḥ //
etad ucchvasitapītam aindavaṃ voḍhum akṣamam iva prabhārasam
muktaṣaṭpadavirāvam añjasā bhidyate kumudam ā nibandhanāt //
paśya kalpatarulambi śuddhayā jyotsnayā janitarūpasaṃśayam
mārute calati caṇḍi kevalaṃ vyajyate viparivṛttam aṃśukam //
śakyam aṅgulibhir uddhṛtair adhaḥ śākhināṃ patitapuṣpapeśalaiḥ
patrajarjaraśaśiprabhālavair ebhir utkacayituṃ tavālakān //
eṣa cārumukhi yogatārayā yujyate taralabimbayā śaśī
sādhvasād upagataprakampayā kanyayeva navadīkṣayā varaḥ //
pākabhinnaśarakāṇḍagaurayor ullasatpratikṛtiprasannayoḥ
rohatīva tava gaṇḍalekhayoś candrabimbanihitākṣṇi candrikā //
lohitārkamaṇibhājanārpitaṃ kalpavṛkṣamadhu bibhratī svayam
tvām iyaṃ sthitimatīm upasthitā gandhamādanavanādhidevatā //
ārdrakesarasugandhi te mukhaṃ mattaraktanayanaṃ svabhāvataḥ
atra labdhavasatir guṇāntaraṃ kiṃ vilāsini madaḥ kariṣyati //
mānyabhaktir athavā sakhījanaḥ sevyatām idam anaṅgadīpanam
ity udāram abhidhāya śaṅkaras tām apāyayata pānam ambikām //
pārvatī tadupayogasambhavāṃ vikriyām api satāṃ manoharām
apratarkyavidhiyoganirmitām āmrateva sahakāratāṃ yayau //
tatkṣaṇaṃ viparivartitahriyor neṣyatoḥ śayanam iddharāgayoḥ
sā babhūva vaśavartinī dvayoḥ śūlinaḥ suvadanā madasya ca //
ghūrṇamānanayanaṃ skhalatkathaṃ svedibindumad akāraṇasmitam
ānanena na tu tāvad īśvaraś cakṣuṣā ciram umāmukhaṃ papau //
tāṃ vilambitapanīyamekhalām udvahañ jaghanabhāradurvahām
dhyānasaṃbhṛtavibhūtir īśvaraḥ prāviśan maṇiśilāgṛhaṃ rahaḥ //
tatra haṃsadhavalottaracchadaṃ jāhnavīpulinacārudarśanam
adhyaśeta śayanaṃ priyāsakhaḥ śāradābhram iva rohiṇīpatiḥ //
kliṣṭakeśam avaluptacandanaṃ vyatyayārpitanakhaṃ samatsaram
tasya tac chiduramekhalāguṇaṃ pārvatīratam abhūn na tṛptaye //
kevalaṃ priyatamādayālunā jyotiṣām avanatāsu paṅktiṣu
tena tatparigṛhītavakṣasā netramīlanakutūhalaṃ kṛtam //
sa vyabudhyata budhastavocitaḥ śatakumbhakamalākaraiḥ samam
mūrcchanāparigṛhītakaiśikaiḥ kinnarair uṣasi gītamaṅgalaḥ //
tau kṣaṇaṃ śithilitopagūhanau dampatī calitamānasor mayaḥ
padmabhedapiśunāḥ siṣevire gandhamādanavanāntamārutāḥ //
ūrumūlanakhamārgarājibhis tatkṣaṇaṃ hṛtavilocano haraḥ
vāsasaḥ praśithilasya saṃyamaṃ kurvatīṃ priyatamām avārayat //
sa prajāgarakaṣāyalocanaṃ gāḍhadantapadatāḍitādharam
ākulālakam araṃsta rāgavān prekṣya bhinnatilakaṃ priyāmukham //
tena bhaṅgiviṣamottaracchadaṃ madhyapiṇḍitavisūtramekhalam
nirmale 'pi śayanaṃ niśātyaye nojjhitaṃ caraṇarāgalāñchitam //
sa priyāmukharasaṃ divāniśaṃ harṣavṛddhijananaṃ siṣeviṣuḥ
darśanapraṇayinām adṛśyatām ājagāma vijayānivedanāt //
samadivasaniśīthaṃ saṅginas tatra śambhoḥ śatam agamad ṛtūnāṃ sāgram ekā niśeva
na tu suratasukheṣu chinnatṛṣṇo babhūva jvalana iva samudrāntargatas tajjaleṣu //
- Notes
- Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/)
- Holder of rights
- Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen
- Citation Suggestion for this Object
- TextGrid Repository (2022). 1_sanskr. tei. sa_kAlidAsa-kumArasaMbhava. GRETIL. Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen. https://hdl.handle.net/21.T11991/0000-001C-9420-6