na bhetavyaṃ na boddhavyaṃ na śrāvyaṃ vādino vacaḥ
jhaṭiti prativaktavyaṃ sabhāsu vijigīṣubhiḥ //
Note:
na bhetavyaṃ na boddhavyaṃ na śrāvyaṃ vādino vacaḥ
jhaṭiti prativaktavyaṃ sabhāsu vijigīṣubhiḥ //
asaṃbhramo vilajjatvam avajñā prativādini
hāso rājñaḥ stavaś ceti pañcaite jayahetavas //
Note:
asaṃbhramo vilajjatvam avajñā prativādini
hāso rājñaḥ stavaś ca iti pañca ete jaya-hetavas //
uccair udghoṣya jetavyaṃ madhyasthaś ced apaṇḍitas
paṇḍito yadi tatraiva pakṣapāto 'dhiropyatām //
Note:
uccair udghoṣya jetavyaṃ madhya-sthaś ced apaṇḍitas
paṇḍito yadi tatra eva pakṣa-pāto 'dhiropyatām //
Note: VAR. 3b: udghoṣya; ed.: udghuṣya (L)
lobho hetur dhanaṃ sādhyaṃ dṛṣṭāntas tu purohitas
ātmotkarṣo nigamanam anumāneṣv ayaṃ vidhis //
Note:
lobho hetur dhanaṃ sādhyaṃ dṛṣṭāntas tu purohitas
ātmotkarṣo nigamanam anumāneṣv ayaṃ vidhis //
abhyāsyaṃ lajjamānena tattvaṃ jijñāsunā ciram
jigīṣunā hriyaṃ tyaktvā kāryaḥ kolāhalo mahān //
Note:
abhyāsyaṃ lajjamānena tattvaṃ jijñāsunā ciram
jigīṣunā hriyaṃ tyaktvā kāryaḥ kolāhalo mahān //
pāṭhanair granthanirmāṇaiḥ pratiṣṭhā tāvad āpyate
evam ca tathyavyutpattir āyuṣo 'nte bhaven na vā //
Note:
pāṭhanair grantha-nirmāṇaiḥ pratiṣṭhā tāvad āpyate
evam ca tathya-vyutpattir āyuṣo 'nte bhaven na vā //
stotāraḥ ke bhaviṣyanti mūrkhasya jagatītale
na stauti cet svayaṃ ca svaṃ kadā tasyāstu nirvṛtis //
Note:
stotāraḥ ke bhaviṣyanti mūrkhasya jagatī-tale
na stauti cet svayaṃ ca svaṃ kadā tasya astu nirvṛtis //
vācyatāṃ samayo 'tītaḥ spaṣṭam agre bhaviṣyati
iti pāṭhayatāṃ granthe kāṭhinyaṃ kutra vartate //
Note:
vācyatāṃ samayo 'tītaḥ spaṣṭam agre bhaviṣyati
iti pāṭhayatāṃ granthe kāṭhinyaṃ kutra vartate //
agatitvam atiśraddhā jñānābhāsena tṛptatā
trayaḥ śiṣyaguṇā hy ete mūrkhācāryasya bhāgyajās //
Note:
agatitvam atiśraddhā jñāna-ābhāsena tṛptatā
trayaḥ śiṣya-guṇā hy ete mūrkha-ācāryasya bhāgya-jās //
yadi na kvāpi vidyāyāṃ sarvathā kramate matis
māntrikās tu bhaviṣyāmo yogino yatayo 'pi vā //
Note:
yadi na kva api vidyāyāṃ sarvathā kramate matis
māntrikās tu bhaviṣyāmo yogino yatayo 'pi vā //
avilambena saṃsiddhau māntrikair āpyate yaśas
vilambe karmabāhulyaṃ vikhyāpyāvāpyate dhanam //
Note:
avilambena saṃsiddhau māntrikair āpyate yaśas
vilambe karma-bāhulyaṃ vikhyāpya avāpyate dhanam //
sukhaṃ sukhiṣu duḥkhe 'pi jīvanaṃ duḥkhaśāliṣu
anugrahāyate yeṣāṃ te dhanyāḥ khalu māntrikās //
Note:
sukhaṃ sukhiṣu duḥkhe 'pi jīvanaṃ duḥkha-śāliṣu
anugrahāyate yeṣāṃ te dhanyāḥ khalu māntrikās //
Note: VAR.: 12b em: sukhe sukhiṣu
yāvad ajñānato maunam ācāro vā vilakṣaṇas
tāvan māhātmyarūpeṇa paryavasyati māntrike //
Note:
yāvad ajñānato maunam ācāro vā vilakṣaṇas
tāvan māhātmya-rūpeṇa paryavasyati māntrike //
cārān vicārya daivajñair vaktavyaṃ bhūbhujāṃ phalam
grahacāraparijñānaṃ teṣām āvaśyakaṃ yatas //
Note:
cārān vicārya daivajñair vaktavyaṃ bhūbhujāṃ phalam
graha-cāra-parijñānaṃ teṣām āvaśyakaṃ yatas //
putra ity eva pitari kanyakety eva mātari
garbhapraśneṣu kathayan daivajño vijayī bhavet //
Note:
putra ity eva pitari kanyaka īty eva mātari
garbha-praśneṣu kathayan daivajño vijayī bhavet //
āyuspraśne dīrgham āyur vācyaṃ mauhūrtikair janais
jīvanto bahumanyante mṛtāḥ prakṣyanti kaṃ punas //
Note:
āyus-praśne dīrgham āyur vācyaṃ mauhūrtikair janais
jīvanto bahumanyante mṛtāḥ prakṣyanti kaṃ punas //
sarvaṃ koṭidvayopetaṃ sarvaṃ kāladvayāvadhi
sarvaṃ vyāmiśram iva ca vaktavyaṃ daivacintakais //
Note:
sarvaṃ koṭi-dvaya-upetaṃ sarvaṃ kāla-dvaya-avadhi
sarvaṃ vyāmiśram iva ca vaktavyaṃ daiva-cintakais //
nirdhanānāṃ dhanāvāptiṃ dhaninām adhikaṃ dhanam
bruvāṇāḥ sarvathā grāhyā lokair jyautiṣikā janās //
Note:
nirdhanānāṃ dhana-avāptiṃ dhaninām adhikaṃ dhanam
bruvāṇāḥ sarvathā grāhyā lokair jyautiṣikā janās //
śatasya lābhe tāmbūlaṃ sahasrasya tu bhojanam
daivajñānām upālambho nityaḥ kāryaviparyaye //
Note:
śatasya lābhe tāmbūlaṃ sahasrasya tu bhojanam
daivajñānām upālambho nityaḥ kārya-viparyaye //
api sāgaraparyantā vicetavyā vasuṃdharā
deśo hy aratnimātre 'pi nāsti daivajñavarjitas //
Note:
api sāgara-paryantā vicetavyā vasuṃdharā
deśo hy aratni-mātre 'pi nāsti daivajña-varjitas //
vārān ke cid grahān ke cit ke cid ṛkṣāṇi jānate
tritayaṃ ye vijānanti te vācaspatayaḥ svayam //
Note:
vārān ke cid grahān ke cit ke cid ṛkṣāṇi jānate
tritayaṃ ye vijānanti te vācas-patayaḥ svayam //
naimittikāḥ svapnadṛśo devatānām [[amī trayaḥ]]
nisargaśatravaḥ sṛṣṭā daivajñānām amī trayas //
Note:
naimittikāḥ svapna-dṛśo devatānām [[amī trayaḥ]]
nisarga-śatravaḥ sṛṣṭā daivajñānām amī trayas //
svasthair asādhyarogaiś ca jantubhir nāsti kiṃ cana
kātarā dīrgharogāś ca bhiṣajāṃ bhāgyahetavas //
Note:
svasthair asādhya-rogaiś ca jantubhir na asti kiṃ cana
kātarā dīrgha-rogāś ca bhiṣajāṃ bhāgya-hetavas //
nātidhairyaṃ pradātavyaṃ nātibhītiś ca rogiṇi
naiścintyān nādime dānaṃ nairāśyād eva nāntime //
Note:
na atidhairyaṃ pradātavyaṃ na atibhītiś ca rogiṇi
naiścintyān nā adime dānaṃ nairāśyād eva na antime //
bhaiṣajyaṃ tu yathākāmaṃ pathyaṃ tu kaṭhinaṃ vadet
ārogyaṃ vaidyamāhātmyād anyathātvam apathyatas //
Note:
bhaiṣajyaṃ tu yathākāmaṃ pathyaṃ tu kaṭhinaṃ vadet
ārogyaṃ vaidya-māhātmyād anyathātvam apathyatas //
nidānaṃ roganāmāni sātmyāsātmye cikitsitam
sarvam apy upadekṣyanti rogiṇaḥ sadane striyas //
Note:
nidānaṃ roga-nāmāni sātmya-asātmye cikitsitam
sarvam apy upadekṣyanti rogiṇaḥ sadane striyas //
jṛmbhamāṇeṣu rogeṣu mriyamāṇeṣu jantuṣu
rogatattveṣu śanakair vyutpadyante cikitsakās //
Note:
jṛmbhamāṇeṣu rogeṣu mriyamāṇeṣu jantuṣu
roga-tattveṣu śanakair vyutpadyante cikitsakās //
pravartanārtham ārambhe madhye tv auṣadhahetave
bahumānārtham ante ca jihīrṣanti cikitsakās //
Note:
pravartana-artham ārambhe madhye tv auṣadha-hetave
bahumāna-artham ante ca jihīrṣanti cikitsakās //
lipsamāneṣu vaidyeṣu cirād āsādya rogiṇam
dāyādāḥ saṃprarohanti daivajñā māntrikā api //
Note:
lipsamāneṣu vaidyeṣu cirād āsādya rogiṇam
dāyādāḥ saṃprarohanti daivajñā māntrikā api //
rogasyopakrame sāntvaṃ madhye kiṃ cid dhanavyayas
śanair anādaras śāntau snāto vaidyaṃ na paśyati //
Note:
rogasya upakrame sāntvaṃ madhye kiṃ cid dhana-vyayas
śanair anādaras śāntau snāto vaidyaṃ na paśyati //
daivajñatvaṃ māntrikatā bhaiṣajyaṃ cāṭukauśalam
ekaikam arthalābhāya dvitriyogas tu durlabhas //
Note:
daivajñatvaṃ māntrikatā bhaiṣajyaṃ cāṭu-kauśalam
eka-ekam artha-lābhāya dvi-tri-yogas tu durlabhas //
anṛtaṃ cāṭuvādaś ca dhanayogo mahān ayam
satyaṃ vaiduṣyam ity eṣa yogo dāridryakārakas //
Note:
anṛtaṃ cāṭuvādaś ca dhana-yogo mahān ayam
satyaṃ vaiduṣyam ity eṣa yogo dāridrya-kārakas //
kātaryaṃ durvinītatvaṃ kārpaṇyam avivekatām
sarvaṃ mārjanti kavayaḥ śālīnāṃ muṣṭikiṃkarās //
Note:
kātaryaṃ durvinītatvaṃ kārpaṇyam avivekatām
sarvaṃ mārjanti kavayaḥ śālīnāṃ muṣṭi-kiṃkarās //
na kāraṇam apekṣante kavayaḥ stotum udyatās
kiṃ cid astuvatām teṣāṃ jihvā phuraphurāyate //
Note:
na kāraṇam apekṣante kavayaḥ stotum udyatās
kiṃ cid astuvatām teṣāṃ jihvā phuraphurāyate //
stutaṃ stuvanti kavayo na svato guṇadarśinas
kītaḥ kaś cid alir nāma kiyatī tatra varṇanā //
Note:
stutaṃ stuvanti kavayo na svato guṇa-darśinas
kītaḥ kaś cid alir nāma kiyatī tatra varṇanā //
ekaiva kavitā puṃsāṃ grāmāyāśvāya hastine
antato 'nnāya vastrāya tāmbūlāya ca kalpate //
Note:
eka aiva kavitā puṃsāṃ grāmāya aśvāya hastine
antato 'nnāya vastrāya tāmbūlāya ca kalpate //
śabdākhyam aparaṃ brahma saṃdarbheṇa pariṣkṛtam
vikrīyate katipayair vṛthānyair viniyujyate //
Note:
śabda-ākhyam aparaṃ brahma saṃdarbheṇa pariṣkṛtam
vikrīyate katipayair vṛtha ānyair viniyujyate //
varṇayanti narābhāsān vāṇīṃ labdhvāpi ye janās
labdhvāpi kāmadhenuṃ te lāṅgale viniyuñjate //
Note:
varṇayanti nara-ābhāsān vāṇīṃ labdhva āpi ye janās
labdhva āpi kāma-dhenuṃ te lāṅgale viniyuñjate //
praśaṃsanto narābhāsān pralapanto 'nyathānyathā
kathaṃ tarantu kavayaḥ kāmapāramyavādinas //
Note:
praśaṃsanto nara-ābhāsān pralapanto 'nyatha ānyathā
kathaṃ tarantu kavayaḥ kāma-pāramya-vādinas //
yat sandarbhe yad ullekhe yad vyaṅgye nibhṛtaṃ manas
samādher api taj jyāyāḥ śaṃkaro yadi varṇyate //
Note:
yat sandarbhe yad ullekhe yad vyaṅgye nibhṛtaṃ manas
samādher api taj jyāyāḥ śaṃkaro yadi varṇyate //
[bandhavaḥ]
Note:
[bandhavaḥ]
gṛhiṇī bhaginī tasyāḥ śvaśurau śyāla ity api
prāṇinām kalinā sṛṣṭāḥ pañca prāṇā ime 'pare //
Note:
gṛhiṇī bhaginī tasyāḥ śvaśurau śyāla ity api
prāṇinām kalinā sṛṣṭāḥ pañca prāṇā ime 'pare //
jāmātaro bhāgineyā mātulā dārabāndhavās
ajñātā eva gṛhiṇāṃ bhakṣayanty ākhuvad gṛhe //
Note:
jāmātaro bhāgineyā mātulā dāra-bāndhavās
ajñātā eva gṛhiṇāṃ bhakṣayanty ākhu-vad gṛhe //
mātulasya balaṃ mātā jāmātur duhitā balam
śvaśurasya balaṃ bhāryā svayam evātither balam //
Note:
mātulasya balaṃ mātā jāmātur duhitā balam
śvaśurasya balaṃ bhāryā svayam eva atither balam //
jāmātur vakratā tāvad yāvac chyālasya bālatā
prabudhyamāne sāralyaṃ prabuddhe 'smin palāyanam //
Note:
jāmātur vakratā tāvad yāvac chyālasya bālatā
prabudhyamāne sāralyaṃ prabuddhe 'smin palāyanam //
bhāryā jyeṣṭhā śiśuḥ śyālaḥ śvaśrūḥ svātantryavartinī
śvaśuras tu pravāsīti jāmātur bhāgyadhoraṇī //
Note:
bhāryā jyeṣṭhā śiśuḥ śyālaḥ śvaśrūḥ svātantrya-vartinī
śvaśuras tu pravāsi īti jāmātur bhāgya-dhoraṇī //
bhūṣaṇair vāsanaiḥ pātraiḥ putrāṇām upalālanais
sakṛd āgatya gacchantī kanyā nirmārṣṭi mandiram //
Note:
bhūṣaṇair vāsanaiḥ pātraiḥ putrāṇām upalālanais
sakṛd āgatya gacchantī kanyā nirmārṣṭi mandiram //
gṛhiṇī svajanaṃ vakti śuṣkāhāraṃ mitāśanam
patipakṣyāṃs tu bahvāśān kṣīrapāṃs taskarān api //
Note:
gṛhiṇī sva-janaṃ vakti śuṣka-āhāraṃ mita-āśanam
pati-pakṣyāṃs tu bahv-āśān kṣīra-pāṃs taskarān api //
bhārye dve putraśālinyau bhaginī pativarjitā
aśrāntakalaho nāma yogo 'yaṃ gṛhamedhinām //
Note:
bhārye dve putra-śālinyau bhaginī pati-varjitā
aśrānta-kalaho nāma yogo 'yaṃ gṛha-medhinām //
bhārye dve bahavaḥ putrā dāridryaṃ rogasaṃbhavas
jīrṇau ca mātāpitarāv ekaikaṃ narakādhikam //
Note:
bhārye dve bahavaḥ putrā dāridryaṃ roga-saṃbhavas
jīrṇau ca mātā-pitarāv ekaikaṃ naraka-adhikam //
[uttamaṛṇāḥ]
Note:
[uttama-ṛṇāḥ]
smṛte sīdanti gātrāṇi dṛṣṭe prajñā vinaśyati
aho mahad idaṃ bhūtam uttamarṇābhiśābdhitam //
Note:
smṛte sīdanti gātrāṇi dṛṣṭe prajñā vinaśyati
aho mahad idaṃ bhūtam uttama-rṇa-abhiśābdhitam //
antako 'pi hi jantūnām antakālam apekṣate
na kālaniyamaḥ kaś cid uttamārṇasya vidyate //
Note:
antako 'pi hi jantūnām anta-kālam apekṣate
na kāla-niyamaḥ kaś cid uttamārṇasya vidyate //
na paśyāmo mukhe daṃṣṭrāṃ na pāśaṃ vā karāñjale
uttamārṇam avekṣyaiva tathāpy udvejite manas //
Note:
na paśyāmo mukhe daṃṣṭrāṃ na pāśaṃ vā kara-añjale
uttamārṇam avekṣya eva tatha āpy udvejite manas //
[dāridryam]
Note:
[dāridryam]
śatrau sāntvaṃ pratīkāraḥ sarvarogeṣu bheṣajam
mṛtyau mṛtyuñjayadhyānaṃ dāridrye tu na kiṃ cana //
Note:
śatrau sāntvaṃ pratīkāraḥ sarva-rogeṣu bheṣajam
mṛtyau mṛtyuñjaya-dhyānaṃ dāridrye tu na kiṃ cana //
śaktiṃ karoti saṃcāre śītoṣṇe marṣayaty api
dīpayaty udare vahniṃ dāridryaṃ paramauṣadham //
Note:
śaktiṃ karoti saṃcāre śīta-uṣṇe marṣayaty api
dīpayaty udare vahniṃ dāridryaṃ parama-auṣadham //
giraṃ skhalantīṃ mīlantīṃ dṛṣṭiṃ pādau visaṃsthulau
protsāhayati yācñāyāṃ rājājñeva daridratā //
Note:
giraṃ skhalantīṃ mīlantīṃ dṛṣṭiṃ pādau visaṃsthulau
protsāhayati yācñāyāṃ rāja-ājña īva daridratā //
Note: VAR. 55b: em.: visaṃsthulau; ed.: visaṃsphuṭau
jīryanti rājavidveṣā jīryanty avihitāny api
ākiṃcanyabalāḍhyānām antato 'śmāpi jīryati //
Note:
jīryanti rāja-vidveṣā jīryanty avihitāny api
ākiṃcanya-bala-āḍhyānām antato 'śma āpi jīryati //
nāsya corā na piśunā na dāyādā na pārthivās
dainyaṃ rājyād api jyāyo yadi tattvaṃ prabudhyate //
Note:
na asya corā na piśunā na dāyādā na pārthivās
dainyaṃ rājyād api jyāyo yadi tattvaṃ prabudhyate //
[dhaninaḥ]
Note:
[dhaninaḥ]
prakāśayaty ahaṃkāraṃ pravartayati taskarān
protsāhayati dāyādāṃl lākṣmīḥ kiṃ cid upasthitā //
Note:
prakāśayaty ahaṃkāraṃ pravartayati taskarān
protsāhayati dāyādāṃl lākṣmīḥ kiṃ cid upasthitā //
viḍambayanti ye nityaṃ vidagdhān dhanino janās
ta eva tu viḍambyante śriyā kimcidupekṣitās //
Note:
viḍambayanti ye nityaṃ vidagdhān dhanino janās
ta eva tu viḍambyante śriyā kim-cid-upekṣitās //
prāmāṇyabuddhiḥ stotreṣu devatābuddhir ātmani
kīṭabuddhir manuṣyeṣu nūtanāyāḥ śriyaḥ phalam //
Note:
prāmāṇya-buddhiḥ stotreṣu devatā-buddhir ātmani
kīṭa-buddhir manuṣyeṣu nūtanāyāḥ śriyaḥ phalam //
śṛṇvanta eva pṛcchanti paśyanto 'pi na jānate
viḍambanāni dhanikāḥ stotrāṇīty eva manvate //
Note:
śṛṇvanta eva pṛcchanti paśyanto 'pi na jānate
viḍambanāni dhanikāḥ stotrāṇi ity eva manvate //
āvṛtya śrīmadenāndhān anyonyakṛtasaṃvidas
svairaṃ hasanti+pārśvasthā bālonmattapiśācavat //
Note:
āvṛtya śrī-madena andhān anyonya-kṛta-saṃvidas
svairaṃ hasanti+pārśva-sthā bāla-unmatta-piśāca-vat //
stotavyaiḥ stūyante nityaṃ sevanīyaiś ca sevyate
na bibheti na jihreti tathāpi dhaniko janas //
Note:
stotavyaiḥ stūyante nityaṃ sevanīyaiś ca sevyate
na bibheti na jihreti tatha āpi dhaniko janas //
kṣaṇamātraṃ grahāveśo yāmamātraṃ surāmadas
lakṣmīmadas tu mūrkhāṇām ādeham anuvartate //
Note:
kṣaṇa-mātraṃ graha-āveśo yāma-mātraṃ surā-madas
lakṣmī-madas tu mūrkhāṇām ā-deham anuvartate //
śrīr māsam ardhamāsaṃ vā ceṣṭitvā vinivartate
vikāras tu tadārabdho nityaṃ laśunagandhavat //
Note:
śrīr māsam ardha-māsaṃ vā ceṣṭitvā vinivartate
vikāras tu tad-ārabdho nityaṃ laśuna-gandha-vat //
kaṇṭḥe madaḥ kodravajo hṛdi tāmbūlajo madas
lakṣmīmadas tu sarvāṅge putradāramukheṣv api //
Note:
kaṇṭḥe madaḥ kodrava-jo hṛdi tāmbūla-jo madas
lakṣmī-madas tu sarvāṅge putra-dāra-mukheṣv api //
yatrāsīd asti vā lakṣmīs tatronmadaḥ pravartatām
kule 'py avataraty eṣa kuṣṭhāpasmāravat katham //
Note:
yatrā asīd asti vā lakṣmīs tatra unmadaḥ pravartatām
kule 'py avataraty eṣa kuṣṭhā-apasmāra-vat katham //
adhyāpayanti śāstrāṇi tṛṇīkurvanti paṇḍitān
vismārayanti jātiṃ svāṃ varāṭāḥ pañcaṣā kare //
Note:
adhyāpayanti śāstrāṇi tṛṇīkurvanti paṇḍitān
vismārayanti jātiṃ svāṃ varāṭāḥ pañcaṣā kare //
bibhartu bhṛtyān dhaniko dattāṃ vā deyam arthiṣu
yāvad yācakasādharmyaṃ tāval loko na mṛṣyati //
Note:
bibhartu bhṛtyān dhaniko dattāṃ vā deyam arthiṣu
yāvad yācaka-sādharmyaṃ tāval loko na mṛṣyati //
[piśunāḥ]
Note:
[piśunāḥ]
dhanabhāro hi lokasya piśunair eva dhāryate
kathaṃ te taṃ laghūkartuṃ yatante 'parathā svatas //
Note:
dhana-bhāro hi lokasya piśunair eva dhāryate
kathaṃ te taṃ laghūkartuṃ yatante 'parathā svatas //
śramānurūpaṃ piśune kim upakriyate nṛpais
dviguṇaṃ triguṇaṃ caiva kṛtānto lālayiṣyati //
Note:
śrama-anurūpaṃ piśune kim upakriyate nṛpais
dvi-guṇaṃ tri-guṇaṃ ca eva kṛta-anto lālayiṣyati //
Gokarṇe Bhadrakarṇe ca japo duṣkarmanāśanas
rājakarṇe japaḥ sadyaḥ sarvakarmavināśanas //
Note:
Gokarṇe Bhadrakarṇe ca japo duṣkarma-nāśanas
rāja-karṇe japaḥ sadyaḥ sarva-karma-vināśanas //
na svārthaṃ kimcid icchanti na preryante ca kena cit
parārtheṣu pravartante śaṭhāḥ santaś ca tulyavat //
Note:
na sva-arthaṃ kim-cid icchanti na preryante ca kena cit
para-artheṣu pravartante śaṭhāḥ santaś ca tulya-vat //
kālāntare hy anarthāya gṛdhro gehopari sthitas
khalo gṛhasamīpasthaḥ sadyo 'narthāya dehinām //
Note:
kāla-antare hy anarthāya gṛdhro geha-upari sthitas
khalo gṛha-samīpa-sthaḥ sadyo 'narthāya dehinām //
[lobhinaḥ]
Note:
[lobhinaḥ]
śuṣkopavāso dharmeṣu bhaiṣajyeṣu ca laṅghanam
japayajñaś ca yajñeṣu rocate lobhaśālinām //
Note:
śuṣka-upavāso dharmeṣu bhaiṣajyeṣu ca laṅghanam
japa-yajñaś ca yajñeṣu rocate lobha-śālinām //
kiṃ vakṣyatīva dhanikād yāvad udvijate 'dhanas
kiṃ prakṣyatīti lubdho 'pi tāvad udvijate tatas //
Note:
kiṃ vakṣyati iva dhanikād yāvad udvijate 'dhanas
kiṃ prakṣyati iti lubdho 'pi tāvad udvijate tatas //
sarvam ātithyaśāstrārthaṃ sākṣāt kurvanti lobhinas
bhikṣākabalam ekaikaṃ ye hi paśyanti meruvat //
Note:
sarvam ātithya-śāstra-arthaṃ sākṣāt kurvanti lobhinas
bhikṣākabalam eka-ekaṃ ye hi paśyanti meru-vat //
dhanapālaḥ piśāco hi datte svāminy upasthite
dhanalubdhaḥ piśācas tu na kasmai cana ditsate //
Note:
dhana-pālaḥ piśāco hi datte svāminy upasthite
dhana-lubdhaḥ piśācas tu na kasmai cana ditsate //
dātāro 'rthibhir arthyante dātṛbhiḥ puno 'rthinas
kartṛkarmavyatīhārād aho nimnonnataṃ kiyat //
Note:
dātāro 'rthibhir arthyante dātṛbhiḥ puno 'rthinas
kartṛ-karma-vyatīhārād aho nimna-unnataṃ kiyat //
svasminn asati nārthasya rakṣakaḥ saṃbhaved iti
niścityaivaṃ svayam api bhuṅkte lubdhaḥ kathaṃ cana //
Note:
svasminn asati na arthasya rakṣakaḥ saṃbhaved iti
niścitya evaṃ svayam api bhuṅkte lubdhaḥ kathaṃ cana //
prasthāsyamānaḥ praviśet pratiṣṭheta dine dine
vicitrān ullikhed vighnāṃs tiṣṭhāsur atithiś ciram //
Note:
prasthāsyamānaḥ praviśet pratiṣṭheta dine dine
vicitrān ullikhed vighnāṃs tiṣṭhāsur atithiś ciram //
[dhārmikāḥ]
Note:
[dhārmikāḥ]
pradīyate viduṣy ekaṃ kavau daśa naṭe śatam
sahasraṃ dāmbhike loke śrotriye tu na kimcana //
Note:
pradīyate viduṣy ekaṃ kavau daśa naṭe śatam
sahasraṃ dāmbhike loke śrotriye tu na kim-cana //
ghaṭakaṃ samyagārādhya vairāgyaṃ paramaṃ vahet
tāvad arthāḥ prasiddhyanti yāvac cāpalam āvṛtam //
Note:
ghaṭakaṃ samyag-ārādhya vairāgyaṃ paramaṃ vahet
tāvad arthāḥ prasiddhyanti yāvac cāpalam āvṛtam //
ekataḥ sarvaśāstrāṇi tulasīkāṣṭham ekatas
vaktavyaṃ kiṃ cid ity uktaṃ vastutas tulasī parā //
Note:
ekataḥ sarva-śāstrāṇi tulasī-kāṣṭham ekatas
vaktavyaṃ kiṃ cid ity uktaṃ vastutas tulasī parā //
vismṛtaṃ vāhaṭenedaṃ tulasyāḥ paṭhatā guṇan
viśvasaṃmohinī vittadāyinīti guṇadvayam //
Note:
vismṛtaṃ vāhaṭena idaṃ tulasyāḥ paṭhatā guṇan
viśva-saṃmohinī vittadāyini īti guṇa-dvayam //
kaupīnaṃ bhasitālepo darbhā+rudrākṣamālikā
maunam ekāsikā ceti mūrkhasaṃjīvanāni ṣaṭ //
Note:
kaupīnaṃ bhasita-ālepo darbhā+rudra-akṣa-mālikā
maunam eka-āsikā ca iti mūrkha-saṃjīvanāni ṣaṭ //
vāsaḥ puṇyeṣu tīrtheṣu prasiddhaś ca mṛto gurus
adhyāpanāvṛttayaś ca kīrtanīyā dhanārthibhis //
Note:
vāsaḥ puṇyeṣu tīrtheṣu prasiddhaś ca mṛto gurus
adhyāpana-āvṛttayaś ca kīrtanīyā dhana-arthibhis //
mantrabhraṃśe saṃpradāyaḥ prayogaś cyutasaṃkṛtau
deśadharmas tv anācāre pṛcchatāṃ siddham uttaram //
Note:
mantra-bhraṃśe saṃpradāyaḥ prayogaś cyuta-saṃkṛtau
deśa-dharmas tv anācāre pṛcchatāṃ siddham uttaram //
yathā jānanti bahavo yathā vakṣyanti dātari
tathā dharmaṃ caret sarvaṃ na vṛthā kiṃ cid ācaret //
Note:
yathā jānanti bahavo yathā vakṣyanti dātari
tathā dharmaṃ caret sarvaṃ na vṛthā kiṃ cid ācaret //
sadā japapaṭo haste madhye madhye 'kṣimīlanam
sarvaṃ brahmeti vādaś ca sadyaspratyayahetavas //
Note:
sadā japa-paṭo haste madhye madhye 'kṣi-mīlanam
sarvaṃ brahma iti vādaś ca sadyas-pratyaya-hetavas //
āmadhyāhnaṃ nadīvāsaḥ samāje devatārcanam
satataṃ śuciveṣaś cety etad dambhasya jīvitam //
Note:
ā-madhya-ahnaṃ nadī-vāsaḥ samāje devatā-arcanam
satataṃ śuci-veṣaś cety etad dambhasya jīvitam //
tāvad dīrghaṃ nityakarma yāvat syād draṣṭṛmelanam
tāvatsaṃkṣipyate sarvaṃ yāvad draṣṭā na vidyate //
Note:
tāvad dīrghaṃ nitya-karma yāvat syād draṣṭṛ-melanam
tāvat-saṃkṣipyate sarvaṃ yāvad draṣṭā na vidyate //
ānandabāṣparomāñcau yasya svecchāvaśaṃvadau
kiṃ tasya sādhanair anyaiḥ kiṃkarāḥ sarvapārthivās //
Note:
ānanda-bāṣpa-romāñcau yasya svecchā-vaśaṃvadau
kiṃ tasya sādhanair anyaiḥ kiṃkarāḥ sarva-pārthivās //
[durjanāḥ]
Note:
[durjanāḥ]
daṇḍyamānā vikurvanti lālyamānās tatas tarām
durjanānām ato nyāyyaṃ dūrād eva visarjanam //
Note:
daṇḍyamānā vikurvanti lālyamānās tatas tarām
durjanānām ato nyāyyaṃ dūrād eva visarjanam //
adānam īṣaddānaṃ ca kimcitkopāya durdhiyām
saṃpūrṇadānaṃ prakṛtir virāmo vairakāraṇam //
Note:
adānam īṣad-dānaṃ ca kim-cit-kopāya durdhiyām
saṃpūrṇa-dānaṃ prakṛtir virāmo vaira-kāraṇam //
jyāyān asaṃstavo duṣṭair īrṣyāyai saṃstavaḥ punas
apatyasaṃbandhavidhiḥ svānarthāyaiva kevalam //
Note:
jyāyān asaṃstavo duṣṭair īrṣyāyai saṃstavaḥ punas
apatya-saṃbandha-vidhiḥ sva-anarthāya eva kevalam //
jñāteyaṃ jñānahīnatvaṃ piśunatvaṃ daridratā
milanti yadi catvāri tad diśe 'pi namo namas //
Note:
jñāta īyaṃ jñāna-hīnatvaṃ piśunatvaṃ daridratā
milanti yadi catvāri tad diśe 'pi namo namas //
parachidreṣu hṛdayaṃ paravārtāsu ca śravas
paramarmāsu vācaṃ ca khalānām asṛjad vidhis //
Note:
para-chidreṣu hṛdayaṃ para-vārtāsu ca śravas
para-marmāsu vācaṃ ca khalānām asṛjad vidhis //
viṣeṇa pucchalagnena vṛścikaḥ prāṇinām iva
kalinā daśamāṃśena sarvaḥ kālo 'pi dāruṇas //
Note:
viṣeṇa puccha-lagnena vṛścikaḥ prāṇinām iva
kalinā daśama-aṃśena sarvaḥ kālo 'pi dāruṇas //
yatra bhāryāgiro vedā yatra dharmo 'rthasādhanam
yatra svapratibhā mānaṃ tasmai śrīkalaye namas //
Note:
yatra bhāryā-giro vedā yatra dharmo 'rtha-sādhanam
yatra sva-pratibhā mānaṃ tasmai śrī-kalaye namas //
kāmam astu jagat sarvaṃ kālasyāsya vaśaṃvadam
kālakālaṃ prapannānāṃ kālaḥ kiṃ naḥ kariṣyati? //
Note:
kāmam astu jagat sarvaṃ kālasya asya vaśaṃvadam
kāla-kālaṃ prapannānāṃ kālaḥ kiṃ naḥ kariṣyati? //
kavinā nīlakaṇṭhena kaler etad viḍambanam
racitaṃ viduṣāṃ prītyai rājāsthānānumodanam //
Note:
kavinā nīlakaṇṭhena kaler etad viḍambanam
racitaṃ viduṣāṃ prītyai rājāsthāna-anumodanam //
iti Nīlakaṇṭha-viracitaṃ Kaliviḍambanaṃ saṃpūrṇam
- Notizen
- Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/)
- Rechtsinhaber*in
- Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen
- Zitationsvorschlag für dieses Objekt
- TextGrid Repository (2022). 1_sanskr. tei. sa_nIlakaNThadIkSita-kaliviDambana. GRETIL. Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen. https://hdl.handle.net/21.T11991/0000-001C-93CD-5