Viv: 1. svavimarśavikacakānana&samunmiṣadviṣayakusumasaṃtatyā karaṇeśvarībhir abhitaḥ & samarcito bodhabhairavo jayati 2. vimarśamayyā nijaśaktidevyā & viśvaprathābhairavakḷptapūjaḥ jayaty akāmoditaraśmirūpa&svaśaktipuñjātmajacakranāthaḥ \var{puñjātmaja\lem puñjākara \kha} 3. kramākramakriyākrānti&vyatikramanikṛntanam devaṃ cakraṃ śraye krīḍā&kroḍīkṛtakṛtāntakam
iha hi niruttaranirniketanāvaṭaviṭaṅkasaṃkalitasakalakalanākulaṃ paramabhairavacakreśvarasatatattvam avācyavācakam avarṇanirvarṇanam anādyanantam antarbahīrūpam apūjyapūjakam api prasaradādyodyantṛtāvatārakramāvatāritapañcavāhaprapañcamayākṛtrimapūjyapūjanakakrameṇa protsphurati iti rītir avigītasukhasaṃpradāyasaraṇisamanugatasarvāgamāntaraghumaghumāyamānaśrīvijñānabhairavādiṣu svakaṇṭhenaivabhagavatā nirṇītā, śrīsvatantrabhaṭṭārakādiṣu ca
Q: akṛtvā mānasaṃ yāgaṃ Note: SvaTa 3.32c
ityādivākyair dhvanitā mānasayāgātirekiṇī sarvabhāvopahṛtiḥ, tām eva bhaṭṭārakapādāḥ stotramukhena prakaṭayanta ādiślokena āsūtrayanti
Viv: bhavāya helāmātrodbhāvitabhavābhavāya namaḥ / nama iti namaḥśabdagatavarṇadvayavityāsena (?) caturthyantapadāveditatatsvarūpasarvāvedananayena unmanībhāvaḥ tatsamāviṣṭena sūcitaḥ, tena tatra mano vilāpayāmīty arthaḥ / kāladehaṃ vā kālavikalpanollāsikāmīhaṃ vā sūryakalājālena dvādaśātmakamarīcicayena yo 'paharatīti tacchīlo 'yam akramapadena darśitaḥ, sūrīnāmakalājālena madhyamadhāmānuvedhena bhāvābhāvabhūmyullaṅghanātmanā kāladehāpahārī mahāhaṅkārātmakamahākāladeham apahartuṃ śīlaṃ yasya sa tathoktaḥ / tad uktaṃ
Q: kālīṃ mahākālam alaṃgrasantīm Note: source?
ityādi / tataś ca sūryakalājālena vā sūryakalājālam eva vā kāladeham apaharatīty alaṃgrāsamahaughaḥ prakaṭitaḥ, na hy akramānākhyaparaciccakreśvarīsamudaye kālo nāma kaścid upapadyate / tad uktaṃ mayaivākramakallolakārikāsu
Q: kālaḥ kālena kālyaś cet & kālaḥ kālyeta kena vā akālya eva kālaś cet & kālya eva tathāḷna kim mṛtyuḥ sphuratprakāśāntar&nigīrṇo nigiret katham asphurann aprakāśatvān & nāntargrāhyo 'thavā na kim
iti / tathādhārādheyau ṣaḍadhvataduttīrṇarūpau bhavābhavau tatsthyaivāsya, udyogāvabhāsacarvaṇavilāpanataduttarakṛtyayogāt pīṭha iva pīṭho yasya \pratika{ādhārādhyeyapīṭhāya} iti tu pāṭhe ādhāre dhyeyā śaktir eva tadadhiṣṭhānena sādhiṣṭhānatvāt pīṭho yasya tasmai bhavāya, abhavadāyine 'śivaparikhaṇḍanāya mokṣapradāya vā nama ity anena kāladehāpahāriṇādhārādheyapīṭhatvapratipādanena sarvātmasātkaraṇalakṣaṇaḥ satatodito 'kṛtrimapūjānaya uṭṭaṅkitaḥ / atrāpahāripadena saṃhāra uktaḥ, pīṭhapadena sthitikramah, bhavapadena sṛṣṭiḥ, ity akramaughaḥ sṛṣṭiparyavasānenānena ślokena carcitaḥ / caturthasya sakalakramākramabhittibhūtatvāt pṛthag anabhidhānam eva /
atha sthitipradhānasṛṣṭisaṃhāraparighaṭṭanena dvitīyaṃ pūjākramaṃ darśayati:
Viv: avyaktā bhavābhavasthitiprādhānyād uṭṭaṅkatvenāprakaṭitā mūrtir yasya tasmai śivāya mahatyāveśe 'py aparibhraṃśaśīlāya / nama iti vyākhyātam / śiśutayādyā bhedasvabhāvena sthitā yeyaṃ niśākāntasya kālarātrīramaṇasya parabhairavasya kalanāt kalā saivāghoraghorāghorātighorāvaraṇatrayopetavargāṣṭakadalalālitā, saiva kamalaṃ tanmāline tadādhārāya tadādheyāya vā / niśākāntakalā saṃhāradevī, tathā cāsmatputraḥ
Q: śivaśivāsanamūrdhni sadā sthitā & vigatakālakalākalanākramā / Q: kṛśatayā kraśimavyapalāpinī & jayati kāpi kalā vigatakramā
iti / vājasaneyabhaṭṭārikāyām api
iti / \pratika{māline} dhāriṇe iti sthitiḥ / \pratika{ānandadehāya} iti sṛṣṭis tasyā ānandarūpatvāt, \pratika{avyaktamūrtaye} iti saṃhāraḥ / ayam api satatasiddha eva pūjākramaḥ //
atha guṇībhūtasṛṣṭisthitirūpatṛtīyacakrākramapūjāṃ pratijānīte
Viv: pāśānām -- āṇavamāyīyakārmikāṇām malānām oghaḥ tasya saṃghaṭṭa ahetukena kenāpi krameṇa ullāsaḥ, tena vā tatra vā tasya vā yo 'yaṃ layaḥ, tathā viśleṣaḥ pṛthagbhāvas tatkaraṇaśīlatvena vartamānāya sadā tritayakāritvān nāntarīyakaṃ tirodhānānugrahakāritvaṃ dhvanitam / \pratika{mantragarbhodarasthāya} ity atra tridhā gurvāmnāyaḥ -- mantrā varṇarūpā garbhe yasyāḥ sā mālinī mantragarbhā tadantargatā tasyā udare vācyatvenābhyantare tiṣṭhatīti sa tathā, athavā mantrāṇāṃ garbho mantragarbhaḥ prathamasvaras tasyodaram uttarapakṣapratikṣepeṇa madhyamakalā tuṭyardharūpā tatra sthitā, athavā mananatrāṇadharmitvān marīciṣu sthityuditāsu mantra ityādirūpatayā yo 'yam anārāvarāvo rāvasaṃghaṭṭakatayā
Q: tvām ajām akṛtapañcakāraṇa&drāvaṇoḍḍamaradhāmabhairavīm / Q: staumy anāhatahatavyatikrama&sphārarāvakṛtavīraghaṭṭanām Note: akulakaulikātriṃśikā of RamyadevaBhaṭṭa
ityādyasmadviracitākulakaulikātriṃśikoktasvarūpas tasya garbhaṃ gahanam avaṭarūpaṃ tadudare tadgamanikāgamye dhāmni tiṣṭhatīti sa tathoktaḥ, sarvatra cātrādyabhaṭṭārakopadeśa eva virājate tasyaiva paramātmatvāt, ata evātra bhavaśivaharaśabdaiḥ ślokatrayoditasṛṣṭyādyupadeśacaramasyānākhyasya sarvāntaścāritvam avāggocaratvāt sūcitam eva / atraughasaṃghaṭṭaśabdābhyāṃ sṛṣṭisthityoḥ, haraśabdena saṃhārasya dyotane 'kṛtakā kāpi pūjā nirūpitaiva //3
tad evam anavacchinnasatatasiddhanirupādānānantanava_dhikasvarūpabhūtapūjāsaṃbhave śambhor nirguṇasyānantaguṇasya vopacārair anantair bāhyair vā kāyikair vācikair mānasair vā pūjayitum aśakyatvāt ko 'yaṃ bhāvopahāro nāma ity āśaṅkyāha
Viv: yadyapitathāpiśabdābhyām anupapattāv apy upapattiṃ prakāśayadbhyām anupapattir eva sarvopapattir iti kāpi yuktir uktā, tathā hi guṇātīto 'pi tasyaiva viṣayo 'pi tadullāsitena kenāpi durghaṭaghaṭanānayenārvācīnabhūmimūrtitvena viṣayadhāma aśnute / tad uktaṃ tapasviprabodhanāthena
Q: parataratayāpi rūpaṃ & yad yat kalayāmi tat tad adharaṃ te Q: adharatarāpi na kalanā & sā kācid yatra na sthitāsy abhitaḥ /iti
ā hṛdayād ā paradhāmnaḥ paśyantyādirūpeṇa sadoditāpi vaikharyātmanā tvayaivaitenādyabhaṭṭārakena prakarṣeṇeritā satī prasarati, iti mam na kaś caid aparādha ity ahaṃ tatsamāveśita evoditaḥ, yady ahaṃ nāma kaś cid anyo bhaveyaṃ, bhaven nāma aparādho, yadi param aparādho 'py aham api bhavān apy ekam eva tattvaṃ, tataś ca ko 'parādhaśabdārthaḥ / tad uktaṃḷmayaiva śivaravastotre
Q: atha vā hṛdambaragatena & janinidhanahīnamūrtinā Q: candravimalamukuṭena nutāv & anumoditā mama matiḥ pravartate / iti
atikrāntā bhaktirasāvibhāgabhūmir yena tādṛg yo 'yam āveśaḥ sarvatodikkatanmayatodayas tena vivaśā viśiṣṭā vaśeva kareṇur iva nijabodharasacarvaṇasadāvaraṇanirāvaraṇamadavighūrṇitatvād viśvataḥ sarvato mukhāni yasya sa tathā, ity anenaitad uktaṃ bhavati---na tad vācyaṃ kṛtyaṃ vā kiṃcana yat tvatparicarvaṇacārurūpatayā na cakāsti / tataś ca suptapralāpagālidānādibhir api tvam eva stūyase ity āha viśvato mukha iti visvata ā mukhaṃ yasyeti vā / paśukukkuṭādimūrtiparyantam asyāvirbhūtatvam abādhyam ity arthaḥ / sarvathāpy anuditān astamitāparimitacidekaghanam iti pratipāditam //4--5//
Viv: śrīr viśvavaicitryaśobhodhāvinī śaktiḥ kaṇṭhe 'vibhāgadhāmni yasya tasyāmantraṇaṃ, `gṛhāṇa' iti saṃpradānasaṃpradeyatayā tvam eva sphurasīti yāñcārthā akṛtktrimaśabdena sūcitā / tava pādāḥ piṇḍasthādibhedena catasro 'vasthās tā evābjaṃ tatra tadullāsitajñeyakāryavastu vikalparūpaṃ, rañjanād rajas tena pūtā tato vā pūtā sadyuktiparipavanena kṣapitā yā citābhūtiḥ sarvasaṃkṣayaparacidrūpā sarvodbhūtirūpā vā tayā viśiṣṭāyāṃ bhuvy uṣitāt prastoṣyamāṇān matto mama sakāśāt tvam api matto nijānandanirbharo bhāvapūjām ātasātkaroṣīti //6//
tām eva snānakrameṇa prastauti
Viv: hṛtpuṣkaraṃ hṛtpadmaṃ tatra baddhalakṣyatayā snātvā sakalamalavidhūnananaṃ vidhāya, athavā haratīti hṛt saṃhārasaṃhāriṇīrūpam, etad eva hṛtpuṣkaraṃ tīrthaṃ sarvacakrāṇāṃ tatraiva paramaviśrāntilābhāt, tatra sarvaviśuddhim ādāya yogino 'tra pararaśmirūpāḥ, samyag bodhaḥ saṃbodhas tad eva dhautaṃ sakalakālikāviśuddhaṃ vasanam aśeṣācchādakatayā vartamānam yasya, iti sarvottīrṇasarvamayatoktiḥ, śyāmakaṇṭhaḥ sarvaghaṭṭakamahātamisrārūpasaṃkalanadhāmātmikā śyāmā kaṇṭhe gale yasya / yathoktam Q: pānāśanaprasādhana&saṃbhuktasamastaviśvayā śivayā Q: pralayotsavasarabhasayā & dṛḍham upagūḍhaṃ śivaṃ vande Note: Utp. Stotrāvalī 16.19--21
arghapātram āha---
Viv: indriyārtheṣu śabdasparśarūparasagandheṣu viṣayabhūteṣu, indriyeṣu rāgalobhānuyāyiṣu satsv iti vyadhikaraṇe saptamyau, niḥsnehatvaṃ prabhutvaṃ cātyantāyuktir anabhiṣvaṅgas tadadhiṣṭhātṛtvena vā sphuraṇam
Q: buddhavat sarvarāgī syāt & sarvadveṣyo 'tha bhairavaḥ
Viv: ubhayor api sāpekṣatvenānupapadyamānasvarūpatvāj jaḍājaḍayos triṣv api kāleṣu cidatirekeṇābhāva evāgamanād avicalatvān nagaḥ tatra yo nirjharo nirgato jharo vayohānirūpaḥ kālo yasmāt tādṛksvarūpaṃ tataḥ pravṛttaṃ paracamatkārarūpaṃ pādyaṃ
Q: jhṝṣ-vayohānau
ity asya jhara iti rūpam
Viv: he vṛṣa svaśaktirasavarṣanapravaṇa! tathā+ akape acapala---kūṭastha! granthipañcakam indhikā+dīpikā+rocikā+mocikā+ūrdhvagālakṣaṇaṃ, manograthanād dhāraṇā vāruṇyādyā deśabandharūpāś cittasya tā evāmbhāsi tair aṣṭottaraśatasaṃkhyātāntikamukhyasaṃpradāyasiddhibhūmikolaṅghanakrameṇa+ amalatām āsādya, anarghyamūlyam---atulyatvāt//20//
Viv: giri vāgviṣaye īśa svāmin, turīyodyāne parāsvarūpakānane vikasad yad etat saṃvitsaurabhaṃ bodhāmodas tannirbharaiḥ, stutirūpaiḥ puṣpaiḥ, tisṛbhir vāgbhiḥ pūjyase / tatra paśyantyāḥ tāvat svarūpāvyatiriktāntāsphuṭatedantāhantāvabhāsaparamasāmarasyarūpā stutiḥ, madhyamāyā api grāhyagrāhakākalpakalpanānalpasphurattātātparyaparyavasito 'py aviluptasvāvabhāsas tava stavastabakaḥ, vaikharyās tu maukharyeṇa sphuṭaghaṭapaṭādinaṭanalāmpaṭye 'pi sarvatodikkaprathitaparameśvararūpātirekivācyāntaravirahāt satatam eva tadanuśaṃsaiva kusumitā mitābhidhānanirṇayanirdalanatātparyaparyavasitā ityuktaṃ bhavati //21//
Viv: pramāṇaviparyayavikalpanidrāsmṛtivṛttiprahāṇapariśiṣṭatadanuprāṇakāvināśabodhaghanasārarūpaṃ samyag ālambhanaṃ samālambhanaṃ, sarvācchuraṇāt samālambhakaṃ vā tādṛśā eva hi mumukṣavo mucyante iti / tad uktam utpaladevapādaiḥ---
Viv: nādaśakter bindūrdhvakalāyā uditam uparigataṃ nādāntatejovyapadeśyaṃ prakāśakatvād dhāma, tad eva avacchedahetunā āṇavādinā malatrayeṇa virahitam, tathā vidrāvitanabho 'rgalaṃ kṣapitaparavyomānuvedhanirodhakagranthicakram, uṣaṇe vikalpaploṣaṇe īśam uṣṇīṣam iti akṣarasāmyenāpi niruktiḥ //
Viv: viśvākāśakuśeśayāt plāvakarasayuktyā akhilavigalanakrameṇa / tad uktaṃ mayā cakreśvarabhairavāṣṭake
Viv: ``sahasro mānasa'' iti nītyā mantram anāhatasatatoccarad akulabhaṭṭārakākāram
Q: ā gopālāṅganābālamlecchāḥ prākṛtabhāṣiṇaḥ Q: antarjalacarāḥ satvās te 'pi nityaṃ bruvanti tam
iti prāṇātmikakalāṃśāṃśikāsthitasamastatithiviṣuvadayanaparigamapūrapūritāśeṣajapaphalam ekoccāraviprasṛtākṣamālākṣamāloparigatādyantakarmaspandameruparyāvṛttidarśitasṛṣṭisaṃhāraṃ manasy avadhānamaye kṛtvā, tad api manaḥ prāptamantrasāmarasyaṃ śaktau prathanaprathamavīrye kṛtvā, śaktim api nijamahimani nityam aparityaktasārvātmyasarvottīrṇatātirekamahodaye sarvavarṇānāṃ śaktikramasphuritatattatsvarūpānuprāṇanena svarūpalābhāt / tad uktaṃ
Q: tad ākramya balaṃ mantrāḥ
iti / evaṃvidhaṃ japamakaraṇakaraṇena nirvartya, śivāya svātmamaheśvare tādarthyena viśeṣeṇa niravaśeṣaṃ buddhye samyak, ityevaṃvidhamahāvīryasphārasāmarasyamayasatatoditajapāvadhānātirekeṇa paśūnāṃ japa uccaritapradhvaṃsivarṇanirvartyaḥ, etat paramārthatāyām api nirvīryabījatayā na samyaksiddhisādhanabhāvam aśnuta ity uktaṃ bhavati //30//
Viv: dhunoti sarvaṃ, raṃhati sarvatra, janayati sarvaṃ, ṭīkate sarvatra iti āgūritākramacatuṣṭayārtho dhūrjaṭiḥ / etāṃ layodayamudrām ekām api pañcadhā vakṣyamāṇanayena sphurantīṃ badhnāmy ātmasātkaromi / akhilārthaparihāre vā svīkāre vā askhalanāt aparicchinnamahiman? vedyavedakakālikābhir akaluṣitām, akṛtrimamahāvyāptimayīm / iyam eva cāntarlakṣyabahirdṛṣṭibhāvena tyāgagrahābhyāṃ bhairavī, akhilāsvādacamatkārasphuraṇābhyām api tyāgagrahavigrahā lelihānā, sarvaparikṣapaṇena ca svāvaśeṣamātreṇāpi tyāgagrahātmikaivakaraṅkiṇī, svarūpākṣamatāyām api tadgrāsagṛdhnusphurattāsāraiva tadrūpaiva krodhinī, paravyomni vyāptyunmimiṣāsaṃjihīrṣātmakollāsopaśamasîdhyaiva khe caratīti khecarī ity etallakṣaṇalakṣitatayaiva sarvamudrîṇîm iyam ekaiva pañcadhî prasarantī tattadvacanabhedaiś carvyate ca //31//
Viv: śrotrapuṭikayor yo 'ntarninadann iva sāmānyasvarūpo yo 'sau, gītaṃ sa eva, ādyakandobhayapakṣasaṃkocāt nānānāḍīveṇuvane vicarann upajanitatataghanasuṣiratāramandramadhyamabhedāṅkuritakalāprastārāstṛtacañcatpuṭacāṣapuṭapañcapāṇipramukhamukharataratārabhedo vādyabhāvam bhajate / ``śaṣkulīkarṇayor antar'' iti vā pāṭhaḥ --- golakatacchaktyor antar ityarthaḥ / gopya iti pāṭhe bhagavata āmantraṇaṃ svaprakāsatvās ananyaprakāsya! ityarthaḥ, śaṣkulīkarṇayor ādyasaṃpuṭaghaṭṭanād yo rāvas tad gītam iti anvīyate //32//
Viv: tvanmayotkarṣeṣu śṛṅgārādiṣv api raseṣv āveśāt tvadanukārivikīrṇanijamarīcimayakarakalpitasaṃkīrṇāsaṃkīrṇapatākādisamudbodhitabhāvavaibhavābhinayo bhavābhavodghaṭṭanavighaṭṭanajavanikāprāveśanirgamanākampitasvarūpo 'pi nṛttam ārabhe, tad uktaṃ mayā śivarātrivicāravārtike
iti / mantrādhvani dhvanidhāmani guptabhāṣaṇapravaṇapaśyantīpade, yad vā vācyavācakādhvaṣaṭkamadhyavartipañcamantramahimani, nadāmi cidbhairavaikaghanatāpramodena garjāmi / kiṃ varākair bāhyaviṣayavikalpātaṅkaiḥ, iti pararasaparitṛptimahodgāraṃ prakaṭayati ``na māmy antaḥ kim u bāhye 'tra bhauvane'' iti vā pāṭhaḥ, tatra na māmi na varte kim u bhauvane kalādāv akalānte bhuvanādhvanītyarthaḥ //33//
Viv: aje sarvādisiddhe pūrvodite śivadhāmahavyabhuji grāhyagrāhakabhedavāsanendhanadahanasamedhite svarasavigalitapriyāpriyaphaladharmādharanibaddhavāsanāghṛtapūrṇāhutiṃ juhomy avimarśatadvirāmarūpasamanonmanāpāṇibhyāṃ sūkṣmakaraṇaśaktitaduparamāṅgulipañcakopaśobhitābhyāṃ taduparivartanād ``unmanyante paraḥ śivaḥ'' iti dṛśā unmanāsrucaṃ parigṛhya pūrṇāṃ juhomi, iti saṃkṣayapradhānāyām api vṛttāv aviluptam eva pāripūrṇyam---iti pūrnakṛśadevataikātmyamayah ko 'pi nayaḥ prathitaḥ / uktaṃ ca mayaivākulakālikātriṃśikāyāṃ---
Q: svānandatas tribhuvanaṃ kavalaṃ vidhāya & svātmānam apy atitarāṃ samadā grasantī Q: tṛptā tathāpy aparikhaṇḍitanityasiddha&svātantryapūrṇavibhavā kṛśamūrtir avyāt
Viv: prāṇā eva teṣāṃ vā sarvasvam āṇavaṃ svarūpaṃ, tan nivedayāmi---māyīyapārimityābhāsanirāsasamupalabdhasatatasiddhaparapāripūrṇyabṛṃhitatayā niḥśeṣato vedayāmi / mokṣalakṣmyā bhavaunmukhyaparāvṛttāyāḥ saṃviddevyāḥ karāmbhasi paramavīciniḥṣyande jātaṃ yat pātram pātatrāṇātmakam aviluptam avadhānaṃ, tadarpitaṃ kṛtvā, saṃskṛtāṃ kṛtaśāstrācāryasaṃpradāyopaskarām / tad evaṃ māyopakalpitatattadavacchedavicchedikramākramacakracāramahāsāmarasyasamāpattipratipādanena yad eva ``namaḥ sūryakalā'' ityādinā prakrāntaṃ tad eva paryavasitam //43//
Viv: niyatadarśanāvagrahagrahasamudgatadarśanāntaranirbhartsanākhaṇḍanasamayalopāj jagad vimuktam astu, niyatadarśanahevākitā hi sarvodayaviśrāmabhūmibhūtaparatattvaparikhaṇḍanatvāmastvāt sarvasyaiva paraḥ prakāraḥ / tad uktam mayā kṛtāntatāntiśāntistave---
iti / advayadvādaśikāyām api---
Viv: ``nirastaśāstrārthavikalpajālā & devyāḥ śmaśāne karavīrakākhye'' iti dṛśā bhasmaśabdavyākhyānavarṇitasvarūpe mahāpāśupatodyāne, bhairavāṇāṃ paśūnāṃ patir akalitaciccakreśvarātmakas tadudyāne tadūrdhvayāne sarvātiśāyini, viśramya ananyatayā pratiṣṭhāṃ prāpya, ata eva kaś cid ajñāyamānapaśuparikalpitaniyatasaṃjñāvacchedaḥ, mahati tapasi citsamāveśamaye bhavaḥs tāpasaḥ ciccakranāthasya---
- Notizen
- Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/)
- Rechtsinhaber*in
- Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen
- Zitationsvorschlag für dieses Objekt
- TextGrid Repository (2022). 1_sanskr. tei. sa_cakrapANinAtha-bhAvopahArastotra. GRETIL. Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen. https://hdl.handle.net/21.T11991/0000-001C-9422-4