śaśikalākalitaṃ hi śubhānanaṃ śivanidhānamatho ṛṣipūjitam

jananapālanasaṃharaṇātmakaṃ hariharaṃ prathamaṃ praṇamāmyaham //

kumudakundasitāmbaradhāriṇīṃ vimalamauktikahārasuśobhitām

sakalasiddhagaṇair api sevitām aharahaḥ praṇamāmi ca śāradām //

vadanakuṃjaram abhradaladyutiṃ trinayanaṃ ca caturbhujavāmanam

kanakaratnasuśobhitaśekharaṃ gaṇapatiṃ prathamaṃ praṇamāmyaham //

giriśadhāma sadā mahadadbhutaṃ sakalarogavighātakaraṃ param

sakalasiddhisamūhaviśāradaṃ praṇatapāpaharaṃ bhavapāradam //

prathamaṃ pāradotpattiṃ kathayāmi yathātatham

tataḥ śodhanakaṃ tasya tathāṣṭādaśa karma ca //

caturdhā baṃdhavijñānaṃ bhasmatvaṃ sūtakasya ca

dhātūnāṃ śodhanaṃ caiva māraṇaṃ guṇavarṇanam //

aṣṭau mahārasāḥ samyak procyante 'tra mayā khalu

tathā coparasānāṃ hi guṇāḥ śodhanamāraṇam //

drutipātaṃ ca sarveṣāṃ kathayāmi savistaram

ratnānāṃ guṇadoṣaśca tathā śodhanamāraṇam //

krāmaṇaṃ raṃjanaṃ caiva drutimelānakaṃ rase

rasāṃśca śatasaṃkhyākān kathayāmi savistarāt //

auṣadhīnāṃ samākhyātā bhedāścatvāra eva ca

divyauṣadhyo rasauṣadhyaḥ siddhauṣadhyastathā parāḥ //

mahauṣadhya iti proktā yaṃtrāṇyatha puṭāni ca

mūṣāścaiva hi dhātūnāṃ kautukāni samāsataḥ //

vājīkaraṇayogāśca śukrarataṃbhakarāsta

nātisaṃkṣepavistārāt graṃthe 'smin parikalpitāḥ //

himālayātpaścimadigvibhāge girīndranāmā ruciro 'sti bhūdharaḥ

tatsannidhāne 'tisuvṛttakūpe sākṣādraseṃdro nivasatyayaṃ hi //

kumārikārūpaguṇena yuktā svalaṃkṛtā vāhavare 'dhirūḍhā

tatrāgatā kūpamavekṣamāṇā nivartitā sā mahatā javena //

pradhāvitaḥ sūtavaraścaturṣu kakupsu bhūmau patito hi nūnam //

paritaḥ parvatātsamyak kṣetraṃ dvādaśayojanam

vistīrṇaṃ ca suvṛttaṃ hi sūtakasya samīritam //

tanmṛdaḥ pātane yaṃtre pātitaḥ khalu rogahā

jāyate ruciraḥ sākṣād ucyate pāradaḥ svayam //

kūpādviniḥsṛtaḥ sūtaś caturdikṣu gato dvijaḥ

kṣatriyo vaiśyaśūdrau ca caturṇāṃ jāyate khalu //

śvetā kṛṣṇā tathā pītā raktā vai jāyate chaviḥ

prācyāṃ yāmyāṃ pratīcyāṃ ca kauberyāṃ ca diśi kramāt //

śvetaḥ śvetavidhāne syāt kṛṣṇo dehakarastathā

pītavarṇaḥ svarṇakartā rakto rogavināśakṛt //

sarva ekīkṛtā eva sarvakāryakarāḥ sadā

sevitāḥ sarvarogaghnāḥ sarvasiddhividhāyakāḥ //

itthaṃ sūtodbhavaṃ jñātvā na rogaivārdhyate khalu

śodhito māritaścaiva krāmitaḥ sāritaḥ śubhaḥ //

svedanaṃ mardanaṃ caiva mūrcchanaṃ syāttadutthitam

pātanaṃ rodhanaṃ samyak niyāmanasudīpane //

garbhadrutirbāhyadrutiḥ proktaṃ jāraṇakaṃ tathā //

sāraṇaṃ krāmaṇaṃ proktaṃ vedhakarma ca raṃjanam

sevanaṃ pāradasyātha karmāṇyaṣṭādaśaiva hi

uddeśato mayātraiva nāmāni kathitāni vai //

doṣāḥ pañca samuddiṣṭāḥ pāradānāṃ bhiṣagvaraiḥ

malo viṣaṃ tathā vahnir mado darpaśca vai kramāt

mūrcchāṃ mṛtyuṃ madaṃ caiva sphoṭaṃ kuryuḥ śirobhramam //

kañcukāḥ sapta sūtasya kathayāmi yathārthataḥ

nāmāni kathayāmyeṣāṃ devīśāstrānusārataḥ //

sūtake kaṃcukāḥ sapta tataścaiva viṣopamāḥ //

dvādaśaiva hi doṣāḥ syur yaiśca niṣkāsitā dvijaiḥ

teṣāṃ hi rasasiddhiḥ syād apare yamasannibhāḥ

tasmāddoṣāpaharaṇaṃ kartavyaṃ bhiṣaguttamaiḥ //

tatra svedanakaṃ kuryād yathāvacca śubhe dine

sūtasya svedanaṃ kāryaṃ dolāyaṃtreṇa vārtikaiḥ //

kṣārau cāmlena sahitau tathā ca paṭupaṃcakam

trikaṭu triphalā caiva citrakeṇa samanvitā //

puṣpakāsīsasaurāṣṭryau sarvāṇyeva tu mardayet

oṣadhāni samāṃśāni rasād aṣṭamabhāgataḥ //

kṛtvāndhamūṣāṃ teṣāṃ tu tanmadhye pāradaṃ kṣipet

triguṇena suvastreṇa bhūrjapatreṇa veṣṭayet //

guṇena kāṣṭhakhaṇḍe vai baddhāṃ tu rasapoṭalīm

lambāyamānāṃ bhāṇḍe tu tuṣavāriprapūrite //

tridinaṃ svedayetsamyak svedanaṃ tadudīritam //

atha mardanakaṃ karma yena śuddhatamo rasaḥ

prajāyate vistareṇa kathayāmi yathātatham //

khalve vimardayetsūtaṃ dināni trīṇi caiva hi

atha khalvapramāṇaṃ hi vakṣye tatra mayādhunā //

kalāṃgulas tadāyāmaś cotsedho 'pi navāṃgulaḥ

vistareṇa tathā kuryān nimnatvena ṣaḍaṅgulam //

dvyaṃgulaḥ pṛṣṭhavistāro madhye 'timasṛṇīkṛtaḥ

ardhacandrākṛtiścāpi mardako 'tra daśāṃgulaḥ //

sūtaḥ pañcapalastasmin mardayet kāñjikaistryaham

bahirmalavināśāya rasarājaṃ tu niścitam //

uṣṇakāṃjikatoyena kṣālayet tadanantaram //

ataḥparaṃ pravakṣyāmi pāradasya tu mūrcchanam

mūrcchanaṃ doṣarahitaṃ saptakañcukanāśanam //

svarjikā yāvaśūkaśca tathā ca paṭupaṃcakam

amlauṣadhāni sarvāṇi sūtena saha mardayet //

khalve dinatrayaṃ tāvad yāvannaṣṭatvam āpnuyāt

svarūpasya vināśena mūrcchanaṃ tadihocyate

nirmalatvam avāpnoti granthibhedaśca jāyate //

athotthāpanakaṃ karma pāradasya bhiṣagvaraiḥ

karaṇīyaṃ prayatnena rasaśāstrasya vartmanā //

dolāyaṃtre tataḥ svedyaḥ pūrvavaddivasatrayam

sūryātape mardito 'sau dinamekaṃ śilātale

utthāpanaṃ bhavetsamyak mūrchādoṣavināśanam //

pātanaṃ hi mahatkarma kathayāmi suvistaram

tridhā pātanamityuktaṃ rasadoṣavināśanam //

ūrdhvapātastvadhaḥpātas tiryakpātaḥ krameṇa hi

ūrdhvapātanayaṃtrasya lakṣaṇaṃ tadihocyate

mṛṇmayī sthālikā kāryā cocchritā tu ṣaḍaṃgulā //

mukhe saptāṅgulāyāmā paritastridaśāṃgulā

iyanmānā dvitīyā ca kartavyā sthālikā śubhā //

kṣāradvayaṃ rāmaṭhaṃ ca tathā hi paṭupañcakam

amlavargeṇa saṃyuktaṃ sūtakaṃ taistu mardayet //

lepayettena kalkena adhaḥsthāṃ sthālikāṃ śubhām

uparisthām adhovaktrāṃ dattvā saṃpuṭamācaret //

sabhasmalavaṇenaiva mudrāṃ tatra prakārayet

culyāṃ sthālīṃ niveśyātha dhānyāgniṃ tatra kārayet //

tasyopari jalādhānaṃ kāryaṃ yāmacatuṣṭayam

svāṅgaśītalatāṃ jñātvā ūrdhvaṃgaṃ grāhayedrasam //

ūrdhvapātanayaṃtraṃ hi tadevaṃ parikīrtitam

pūrvoktāṃ sthālikāṃ samyak viparītāṃ tu paṃkile

garte tu sthāpitāṃ bhūmau jvālayenmūrdhni pāvakam //

yāmatritayaparyaṃtaṃ adhaḥ patati pāradaḥ

adhaḥpātanayaṃtraṃ hi kīrtitaṃ rasavedibhiḥ //

pūrvoktairauṣadhaiḥ sārdhaṃ rasarājaṃ vimardayet

tiryagghaṭe rasaṃ kṣiptvā tanmukhe hyaparo ghaṭaḥ //

kanīyānudare chidraṃ chidre cāyasanālikām

nālikāṃ jalapātrasthāṃ kārayecca bhiṣagvaraiḥ //

adhastādrasayaṃtrasya tīvrāgniṃ jvālayedbudhaḥ

yāmatritayaparyaṃtaṃ tiryakpāto bhavedrasaḥ //

yaṃtrāṇāṃ pātanānāṃ ca tritayaṃ sukaraṃ khalu //

kathitaṃ hi mayā samyak rasāgamanidarśanāt //

adhunā kathayiṣyāmi rasarodhanakarma ca

yatkṛte ca palatvaṃ hi rasarājasya śāmyati //

sindhūdbhavaṃ daśapalaṃ jalaprasthatrayaṃ tathā

dhārayedghaṭamadhye ca sūtakaṃ doṣavarjitam //

pidhānena yathā samyak mudritaṃ mṛtsnayā khalu

nirvāte nirjane deśe dhārayed divasatrayam //

anenaiva prakāreṇa rodhanaṃ kuru vaidyarāṭ //

ataḥparaṃ pravakṣyāmi pāradasya niyāmanam

jalasaiṃdhavasaṃyukto ghaṭastho hi rasottamaḥ

dinatrayaṃ sveditaśca vīryavānapi jāyate //

athedānīṃ pravakṣyāmi rasarājasya dīpanam

bubhukṣā vyāpakatvaṃ ca yena kṛtvā prajāyate //

rājikā lavaṇopetā maricaṃ śigruṭaṃkaṇe

kāsīsasaṃyutā kāṃkṣī kāṃjikena samanvitaiḥ //

dināni trīṇi saṃsvedya paścāt kṣāreṇa mardayet

anenaiva prakāreṇa dīpanaṃ jāyate dhruvam //

tīvratvaṃ vegakāritvaṃ vyāpakatvaṃ bubhukṣutā

balavattvaṃ viśeṣeṇa kṛte samyak prajāyate //

mukhotpādanakaṃ karma prakāro dīpanasya hi

kathayāmi samāsena yathāvadrasaśodhanam //

aṣṭādaśāṃśabhāgena kanakena ca sūtakaḥ

nimbūrasena saṃmardyo vāsaraikamataḥparam //

kṣāraiśca lavaṇai ramyaiḥ sveditaḥ kāṃjikena hi

kṣālite kāṃjikenaiva vaktraṃ bhoktuṃ prajāyate //

tāpyasatvaṃ kalāṃśena hemnā tad dviguṇena ca

taptam āyasakhalvena taptenātha pramardayet //

vyaktaṃ hi rasacukreṇa kṣāreṇa caṇakasya hi

jaṃbīrapūrakajalair mardayedekaviṃśatim //

vāsare yāmamekaṃ tu pratyekaṃ hi vimardayet

yātudhānamukhaṃ samyak yātyeva hi na saṃśayaḥ //

dvitīyo dīpanasyaivaṃ prakāraḥ kathito mayā

sūtasyāṣṭau ca saṃskārāḥ kathitā dehakarmaṇi //

tathā ca daśa karmāṇi dehalohakarāṇi hi //

athedānīṃ pravakṣyāmi bhakṣaṇaṃ cābhrakasya hi

karoṭividhinā samyak kartavyaṃ lohasaṃpuṭam //

jalayaṃtrasya yogena viḍena sahito rasaḥ

bhakṣayatyeva cābhrasya kavalāni na saṃśayaḥ //

ato hi jalayaṃtrasya lakṣaṇaṃ kathyate mayā

suvṛttaṃ lohapātraṃ ca jalaṃ tatrāḍhakatrayam //

tanmadhye sudṛḍhaṃ samyak kartavyaṃ lohasaṃpuṭam

lohasaṃpuṭamadhye tu nikṣiptaṃ śuddhapāradam //

biḍena sahitaṃ caiva ṣoḍaśāṃśena yatnataḥ

catuḥṣaṣṭyaṃśakaṃ cābhrasattvaṃ saṃpuṭake tathā //

saṃpuṭaṃ mudrayetpaścāt dṛḍhayā toyamṛtsnayā

vahnimṛttikayā vāpi saṃdhirodhaṃ tu kārayet //

culyāṃ niveśya taṃ yaṃtraṃ jalenoṣṇena pūritam

kramādagniḥ prakartavyo divasārdhakameva hi //

evaṃ kṛte grāsamānaṃ bhakṣayennātra saṃśayaḥ

anenaiva prakāreṇa ṣaḍgrāsaṃ bhakṣayed dhruvam //

bhakṣite cābhrasattve tu sarvakāryeṣu siddhidaḥ

mānaṃ mānavihīnena kartuṃ kena na śakyate //

tasmānmayā mānakarma kathitavyaṃ yathoditam

catuḥṣaṣṭyaṃśato bījaṃ pāradānmukhakārakam //

paścād dvātriṃśabhāgena dātavyaṃ bījamuttamam

tataḥṣoḍaśabhāgena bījasya kavalaṃ nyaset //

rasādaṣṭamabhāgena dātavyaṃ bhiṣaguttamaiḥ

caturthenātha bhāgena grāsa evaṃ pradīyate //

tathā ca samabhāgena grāsenaiva ca sādhayet

biḍena ṣoḍaśāṃśena kṣudhito jāyate rasaḥ //

yadā jīrṇo bhaved grāsaḥ pātitaśca viḍena hi //

gaṃdhakena samaṃ kṛtvā viḍo 'yaṃ vahnikṛd bhavet //

atha garbhadruteḥ karma cāraṇaṃ guṇavardhanam

kathayāmi yathātathyaṃ rasarājasya siddhidam //

tāpyasatvābhrasattvaṃ ca ghoṣākṛṣṭaṃ ca tāmrakam

samabhāgāni sarvāṇi dhmāpayetkhadirāgninā //

bhastrikādvitayenaiva yāvadabhrakaśeṣakam

tadabhrasatvaṃ sūtasya cārayetsamabhāgikam //

anenaiva prakāreṇa triguṇaṃ jāraṇaṃ rase

garbhadruterjāraṇaṃ hi kathitaṃ bhiṣaguttamaiḥ //

bāhyadrutividhānaṃ hi kathyate gurumārgataḥ

abhrasatvaṃ hi mūṣāyāṃ vajravallīrasena hi //

sauvarcalena saṃdhmātaṃ rasarūpaṃ prajāyate

abhradruteśca sūtasya samāṃśairmelanaṃ kṛtam //

tena bandhatvamāyāti bāhyā sā kathyate drutiḥ

bāhyadrutikriyākarma śivabhaktyā hi sidhyati //

guroḥ prasādātsatataṃ mahābhairavapūjanāt

śivayorarcanādeva bāhyagā sidhyati drutiḥ //

atha jāraṇakaṃ karma kathayāmi suvistaram

abhrakaṃ tāpyasatvaṃ ca samaṃ kṛtvā tu saṃdhamet //

abhraśeṣaṃ kṛtaṃ yacca tatsatvaṃ jārayedrase

evaṃ pūtidvayenaiva ghanasatvaṃ hi sādhayet //

dhātuvādavidhānena lohakṛt dehakṛnna hi

gajavaṃgau mahāghorāv asevyau hi nirantaram //

sādhitaṃ ghanasatvaṃ tad retitaṃ rajaḥsannibham

bubhukṣitarasasyāsye nikṣiptaṃ vallamātrakam //

raso gadyāṇakasyāpi turyabhāgaḥ prakīrtitaḥ

tāmrapātrasthamamlaṃ vai saiṃdhavena samanvitam //

kṣīreṇa sahitaṃ vāpi prahitaṃ dvidināvadhi

jātaṃ tutthasamaṃ nīlaṃ kalkaṃ tatprocyate budhaiḥ //

kalkenānena sahitaṃ sūtakaṃ ca vimardayet

dinatrayaṃ taptakhalve dhautaḥ paścācca kāṃjikaiḥ //

sthāpayetkāṃsyapātre tu tadūrdhvādho viḍaṃ nyaset

rasasyāṣṭamabhāgena saṃpuṭaṃ kārayettataḥ //

bhūrjapatrairmukhaṃ ruddhvā sūtreṇaiva tu veṣṭayet

saṃpuṭaṃ vāsasāveṣṭya dolāyāṃ svedayettataḥ //

gomūtreṇāmlavargeṇa kāṃjikena dinaṃ dinam

aśmapātre'tha lohasya pātre kācamaye 'thavā //

uṣṇakāṃjikatoyena kṣālayitvā rasaṃ tataḥ

dṛḍhe caturguṇe vastre kṣiptvādhaḥ pīḍanādrasaḥ //

nipatatyanyapātre tu sarvo 'pi yadi pāradaḥ

tadābhraṃ jāritaṃ samyak daṇḍadhārī bhavedrasaḥ //

grāsamāne punardeyaṃ abhrabījamanuttamam

aṣṭagrāsena sarvaṃ hi jārayed gurumārgataḥ //

evaṃ kṛte samaṃ cābhraṃ sūtake jīryati dhruvam

svahastena kṛtaṃ samyak jāraṇaṃ na śrutaṃ mayā //

samābhre jārite samyak daṇḍadhārī bhavedrasaḥ

bālaśca kathyate so'pi kiṃcitkāryakaro bhavet //

dviguṇe triguṇe caiva kathyate 'tra mayā khalu

caturguṇe 'bhrake jīrṇe kiśoraḥ kathyate mayā //

jīrṇe pañcaguṇe cābhre yuvā caiva rasottamaḥ

ṣaḍguṇe jārite tvabhre vṛddhaścaiva rasottamaḥ //

sarvasiddhikaraḥ so 'yaṃ pāradaḥ pāradaḥ svayam //

anenaiva prakāreṇa sarvalohāni jārayet //

athedānīṃ pravakṣyāmi vedhavṛddheśca kāraṇam

mahāsiddhikaraṃ yatsyāt sāraṇaṃ sarvakarmaṇām //

dhūrtapuṣpasamākārā mūṣāṣṭāṅguladīrghikā

mukhe suvistṛtā kāryā caturaṃgulasaṃmitā //

mṛṇmayā sāpi śuṣkā ca madhye 'timasṛṇīkṛtā

anyā pidhānikā mūṣā sunimnā chidrasaṃyutā //

śuddhaṃ sujāritaṃ sūtaṃ mūṣāmadhye nidhāpayet

matsyakacchapamaṇḍūkajalaukāmeṣasūkarāḥ //

ekīkṛtya vasāmeṣām evaṃ tailaṃ tu sāraṇam

bhūnāgaviṭ tathā kṣaudraṃ vāyasānāṃ purīṣakam //

tathaiva śalabhādīnāṃ mahiṣīkarṇayormalam

rasasya ṣoḍaśāṃśena caiteṣāṃ kalkamādiśet //

paṭena gālitaṃ kṛtvā tailamadhye niyojayet

sāraṇārthe kṛtaṃ tailaṃ tasmin taile supācayet //

bījaṃ ca kalkamiśraṃ hi kṛtvā mūṣopari nyaset

pidhānena dvitīyena mūṣāvaktraṃ nirundhayet //

bhasmanā lavaṇenaiva mūṣāyugmaṃ tu mudrayet

mūṣikāyāstribhāgaṃ hi khanitvā vasudhāṃ kṣipet //

tadūrdhvaṃ dhmāpayetsamyak dṛḍhāṃgāraiḥ kharāgninā

evaṃ saṃjāritaṃ bījaṃ rasamadhye patatyalam //

bandhamāyāti sūtendraḥ sārito guṇavān bhavet

prathamaṃ jāritaścaiva sāritaḥ sarvasiddhidaḥ //

no jāritaḥ sāritaśca kathaṃ bandhakaro bhavet

gurūpadeśato dṛṣṭaṃ sāraṇaṃ karma cottamam //

hastānubhavayogena kṛtaṃ samyak śrutaṃ nahi //

atha krāmaṇakaṃ karma pāradasya nigadyate

śāstrātkṛtaṃ na dṛṣṭaṃ hi yathāvat krāmayedrasam //

karṇamalaṃ mahiṣīṇāṃ strīdugdhaṃ ṭaṃkaṇena sammiśram /

etānyeva samāni ca kṛtvā dravyāṇi mardayecca dinam //

viṣaṃ ca daradaścaiva rasako raktakāntakau

indragopaśca tuvarī mākṣikaṃ kākaviṭ tathā //

kalkametad adhordhvaṃ hi madhye sūtaṃ nidhāpayet

kācacūrṇaṃ tato dattvā cāndhamūṣāgataṃ dhamet //

anena krāmaṇenaiva pāradaḥ kramate kṣaṇāt

idaṃ krāmaṇakaṃ śreṣṭhaṃ nandirājena bhāṣitam //

tāpyasattvaṃ tathā nāgaṃ śuddhaṃ krāmaṇakaṃ tathā

bījāni pāradasyāpi kramate ca na saṃśayaḥ //

atha vedhavidhānaṃ hi kathayāmi suvistaram

yena vijñātamātreṇa vedhajño jāyate naraḥ //

dhūrtatailamaheḥphenaṃ kaṃguṇītailameva ca

bhṛṅgītailaṃ viṣaṃ caiva tailaṃ jātīphalodbhavam //

hayamāraśiphātailam abdheḥśoṣakatailakam

etānyanyāni tailāni viddhi vedhakarāṇi ca //

siddhasūtena ca samaṃ marditaṃ vedhakṛd bhavet //

lepavedhastathā kṣepaḥ kuṃtavedhastathaiva ca //

dhūmākhyaḥ śabdavedhaḥ syād evaṃ pañcavidhaḥ smṛtaḥ

sūkṣmāṇi tāmrapatrāṇi kaladhūtabhavāni ca

kalkena lepitānyeva dhmāpayed andhamūṣayā //

śītībhūte tamuttārya lepavedhaśca kathyate

drute tāmre 'thavā raupye rasaṃ tatra vinikṣipet //

vidhyate tena sahasā kṣepavedhaḥ sa kathyate

drāvayennāgarūpyaṃ ca tāmraṃ caiva tathāvarān //

pārado 'nyatame pātre drāvite 'tra niyojitaḥ

vedhate kuntavedhaḥ syād iti śāstravido 'bruvan //

dhūmasparśena jāyante dhātavo hemarūpyakau

dhūmavedhaḥ sa vijñeyo rasarājasya niścitam //

baddhe rasavare sākṣāt sparśanājjāyate ravaḥ

tathaiva jāyate vedhaḥ śabdavedhaḥ sa kathyate //

athedānīṃ pravakṣyāmi raṃjanaṃ pāradasya hi

rañjitaḥ krāmitaścaiva sākṣāddevo maheśvaraḥ //

raṃjanaṃ lohatāmrābhyāṃ rasakena vidhīyate

tathā raktagaṇenaiva kartavyaṃ śāstravartmanā //

gandharāgeṇa kartavyaṃ pāradasyātha raṃjanam

tāmreṇa raktakācena raktasaindhavakena ca //

aṃdhamūṣāgataṃ sūtaṃ rañjayettāmrakādibhiḥ

iṣṭikāyantrayogena gandharāgeṇa rañjayet //

rasakasya ca rāgeṇa tulāyantrasya yogataḥ

mardanāttīkṣṇacūrṇena rañjayetsūtakaṃ sadā //

tāmrakalkīkṛtenaiva sthāpayetsaptavāsaram

raṃjanaṃ sūtarājasya jāyate nātra saṃśayaḥ //

mṛṇmūṣā ca prakartavyā raktavargeṇa lepitā

tanmadhye pāradaṃ kṣiptvā dhmānād rañjanakaṃ bhavet //

mayā saṃkṣepataḥ proktaṃ raṃjanaṃ pāradasya hi

śāstramārgeṇa bahudhā raṃjanaṃ hi nidarśitam //

atha sevanakaṃ karma pāradasya daśāṣṭamam

kathyate 'tra prayatnena vistareṇa mayādhunā //

yatnena sevitaḥ sūtaḥ śāstramārgeṇa siddhidaḥ

anyathā bhakṣitaścaiva viṣavanmārayennaram //

ādau tu vamanaṃ kṛtvā paścādrecanamācaret

tato mṛtābhraṃ bhakṣeta paścātsūtasya sevanam //

samyak sūtavaraḥ śuddho dehalohakaraḥ sadā

sevitaḥ sarvarogaghnaḥ sarvasiddhikaro bhavet //

yāvanmānena lohasya gadyāṇe vedhakṛdbhavet

tāvanmānena dehasya bhakṣito rogahā bhavet //

rājikātha priyaṃguśca sarṣapo mudgamāṣakau

raktikā caṇako vātha vallamātro bhavedrasaḥ //

eṣā mātrā rase proktā sarvakarmaviśāradaiḥ

anupānena bhuñjīta parṇakhaṇḍikayā saha //

itthaṃ saṃsevite sūte sarvarogādvimucyate

sarvapāpādvinirmuktaḥ prāpnoti paramāṃ gatim //

athedānīṃ pravakṣyāmi rasarājasya baṃdhanam

anubhūtaṃ mayā kiṃcit gurūṇāṃ hi prasādataḥ //

baṃdhaścaturvidhaḥ prokto jalaukā khoṭapāṭakau

tathā bhasmābhidhaḥ sākṣāt kathito'pi rasāgame //

pakvabandho jalaukā syāt piṣṭīstambhastu khoṭakaḥ

pāṭaḥ parpaṭikābandho bhasma bhūtisamo bhavet //

mūlikātra maṇiścaiva svarṇakaṃ nāgavaṅgake

catvāra ete sūtasya bandhanasyātha kāraṇam //

uttamo mūlikābandho maṇibandhastu madhyamaḥ

adhamo dhātubandhastu pūtibandho 'dhamādhamaḥ //

drutibandhaḥ pañcamo'sau dehalohakaraḥ sadā

abhradrutiviśeṣeṇa vijñeyo'sau bhiṣagvaraiḥ //

kramaprāptamidaṃ vakṣye mūlikābandhanaṃ rase

śuddho rākṣasavaktraśca rasaścābhrakajāritaḥ //

iṅgudīmūlaniryāse marditaḥ pāradastryaham

tata uddhṛtya vastreṇa baṃdhanaṃ kārayed bhiṣak //

kāṃjike svedanaṃ kuryān niyataṃ saptavāsaram

pācitaṃ cānnamadhye tu kartavyaṃ vatsarāvadhi //

tato dhūrtaphale nyastaṃ svedayecchatasaṃkhyayā

pācito'sau mahātaile dhūrtataile 'nnarāśike //

baddhastu tena vidhinā kaṭhinatvaṃ prajāyate

vaṃgasya stambhanaṃ samyak karotyeva na saṃśayaḥ //

dhārito'sau mukhe sākṣād vīryastambhakaraḥ sadā

mūlikābaṃdhanaṃ hyekaṃ kathitaṃ pāradasya vai //

athāparaḥ prakāro hi bandhanasyāpi pārade

nāgārjunīmūlarasair mardayed dinasaptakam //

mukhacarvaṇasambhūtair nimbakāṣṭhena peṣitaḥ

navanītasamas tena jāyate pāradastataḥ //

vastreṇa baṃdhanaṃ kṛtvā phale dhaurte niveśayet

gomayairveṣṭitaṃ tacca karīṣāgnau vipācayet //

lāvakākhye puṭe samyak kramavṛddhyā śataṃ puṭet

māsatrayapramāṇena pācayedannamadhyataḥ //

paścātpuṭaśataṃ dadyāc chagaṇenātha pūrvavat

anenaiva prakāreṇa badhyate sūtakaḥ sadā //

dṛṣṭapratyayayogo'yaṃ kathitaḥ sādhakāya vai

dhārito'sau mukhe samyak vīryastaṃbhakaraḥ param

vaṃgastaṃbhakaro'pyevaṃ baddhaḥ sūtavaro'pyalam //

śuddhaṃ sujāritābhraṃ vai sūtakaṃ ca vimardayet

arkamūlarasenaiva vāsaraikaṃ prayatnataḥ //

vajramūṣā tataḥ kāryā sudṛḍhā masṛṇīkṛtā

arkamūlabhavenaiva kalkena parilepitā //

mūṣāmadhye rasaṃ muktvā cāndhayed anyamūṣayā

yāmārdhaṃ dhmāpitaḥ samyak rasakhoṭaḥ prajāyate //

svāṃgaśītaṃ parijñāya rasakhoṭaṃ samuddharet

varṣamātraṃ dhṛto vaktre valīpalitanāśanaḥ //

sarvasiddhikaro'pyeṣa mūlikābaddhapāradaḥ

mūlikābaṃdhanaṃ satyaṃ kṛtaṃ nāgārjunādibhiḥ //

sarvasiddhikaraṃ śreṣṭhaṃ sarvakāryakaraṃ sadā //

śuddhaṃ rasavaraṃ samyak tathaivāmbarabhakṣitam

jalakūmbhīrasaiḥ paścān mardayeddinasaptakam //

tasyāḥ prakalpayenmūṣāṃ sūtakaṃ tatra nikṣipet

anyasyāmandhamūṣāyāṃ sūtamūṣāṃ nirundhayet //

puṭaṃ tatra pradātavyaṃ ekenāraṇyakena ca

puṭānyevaṃ pradeyāni ekaikotpalavṛddhitaḥ //

anenaiva prakāreṇa puṭāni trīṇi dāpayet

bandhamāpnoti sūtendraḥ satyaṃ guruvaco yathā //

cūrṇīkṛtāni satataṃ dhūrtabījāni yatnataḥ

sūtarājasamānyevam ūrdhvayantreṇa pātayet //

ekaviṃśativārāṇi tataḥ khalve nidhāpayet

iṅgudīpatraniryāse mardayeddinasaptakam //

bhṛṃgarājarasenaiva viṣakharparakena ca

pāṭhārasena saṃmardya lajjālusvarasena vai //

tryahaṃ tryahaṃ ca saṃmardya bandhamāyāti niścitam

dolāyaṃtreṇa saṃsvedya saptāhaṃ dhūrtaje rase //

viṣamūṣodare dhṛtvā māṃse sūkarasaṃbhave

bharjayeddhūrtatailena saptāhājjāyate mukham //

kaṭhino vajrasadṛśo jāyate nātra saṃśayaḥ

kṣīraṃ śoṣayate nityaṃ kautukārthe na saṃśayaḥ //

vīryaṃ vaṃgaṃ stambhayati satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ

prakārāḥ kathitāḥ pañca sūtarājasya baṃdhane //

vajrabaṃdhaṃ dvitīyaṃ tu krameṇaiva yathātatham

rasaśāstrāṇi bahudhā nirīkṣya pravadāmyaham //

vajrasatvaṃ tathā sūtaṃ samāṃśaṃ kārayed budhaḥ

rasapādasamaṃ hema trayamekatra mardayet //

tathā dhūrtarasenāpi citrakasya rasena vai //

kāmbojīrasakenāpi tathā nāḍīrasena vai

āsāṃ niyāmikānāṃ ca rasaṃ vastreṇa gālayet //

sūryātape dinaikaikaṃ krameṇānena mardayet

aṃdhamūṣāgataṃ golaṃ mudrayeddṛḍhamudrayā //

lohasaṃpuṭake paścān nikṣiptaṃ mudritaṃ dṛḍham

ghaṭikādvayamānena dhmāpitaṃ bhastrayā khalu //

svāṃgaśītalakaṃ jñātvā gṛhṇīyātāṃ ca mūṣikām

utkhanyotkhanya yatnena sūtabhasma samāharet //

kācaṭaṃkaṇayogena dhmāpitaṃ taṃ ca golakam

vedhate śatavedhena sūtako nātra saṃśayaḥ //

vaktrastho nidhanaṃ hanyād dehalohakaro bhavet //

vajrabhasma tathā sūtaṃ samaṃ kṛtvā tu mardayet

trinemikāvajravallīsahadevīrasena ca //

snuhikṣīreṇa saptāhaṃ sūryagharme sutīvrake

rasagolaṃ suvṛttaṃ tu śuṣkaṃ caivātha lepayet //

kākamācīrasenaiva lāṃgalīsvarasena hi

gojihvikārasenaiva saptavāraṃ pralepayet //

vajramūṣāgataṃ golaṃ mudrayeddṛḍhamudrayā

lohasaṃpuṭamūṣāyām andhitaṃ madhyasaṃsthitam //

saptamṛtkarpaṭaiḥ samyag lepitaṃ sudṛḍhaṃ kuru

dhmāpitaṃ dṛḍhamaṃgārais tatrasthaṃ śītalīkṛtam //

bhittvā mūṣāgataṃ sūtaṃ khoṭaṃ nakṣatrasannibham

sarvakāryakaraṃ śubhraṃ rañjitaṃ vedhakṛdbhavet //

abhrakadrutibhiḥ sārdhaṃ sūtakaṃ ca vimardayet

samāṃśena śilāpṛṣṭhe yāmatrayamanāratam //

kastūrīdhanasārābhyāṃ kṛṣṇāgarusamanvitam

śarkarālaśunābhyāṃ ca rāmaṭhena ca saṃyutam //

palāśabījasya tathā tatprasūnarasena hi

tīkṣṇāṃśunātha mṛditaṃ drutibhiḥ saha sūtakam //

milatyeva na saṃdehaḥ kimanyair bahubhāṣitaiḥ

tato guñjārasenaiva śvetavṛścīvakasya ca //

lāṃgalyāśca rasaistāvad yāvadbhavati bandhanam //

tataḥ prakāśamūṣāyāṃ pañcāṃgārairdhametkṣaṇam

bandhamāyāti vegena yathā sūryodaye 'mbujam //

abhradrutisamāyoge rasendro vadhyate khalu

śivabhakto bhavetsākṣāt satyavāk saṃyatendriyaḥ //

śivayormelanaṃ samyak tasya haste bhaviṣyati

rasāgameṣu yatproktaṃ baṃdhanaṃ pāradasya ca //

kathitaṃ tanmayā spaṣṭaṃ nānubhūtaṃ na ceṣṭitam //

vajrāṇāṃ brahmajātīnāṃ drutirvallapramāṇikā

tolakaṃ śuddhasūtaṃ ca mardayetkanyakārase //

tāvattaṃ mardayetsamyag yāvat piṣṭī prajāyate

kṛtvā mūṣāṃ samāṃ śuddhāṃ dahanopalanirmitām //

tanmadhye piṣṭikāṃ muktvā piṣṭīmānaṃ viṣaṃ tvaheḥ

pidhānaṃ tādṛśaṃ kuryān mukhaṃ tenātha rundhayet //

kāṃsyabhājanamadhye tu sthāpayenmūṣikāṃ śubhām

bhājanāni ca catvāri caturdikṣu gatāni ca //

citraṃ gharmaprasaṃgena bandhamāyāti pāradaḥ

yāmātkharātape nityaṃ śivenoktam atisphuṭam //

vajradrutisamāyogāt sūto bandhanakaṃ vrajet

sarveṣāṃ sūtabandhānāṃ śreṣṭhaṃ satyamudīritam //

athedānīṃ pravakṣyāmi sūtarājasya bandhanam

hemadrutiṃ rasendreṇa mardayetsaptavāsarān //

jvālāmukhīrasenaiva dhautaḥ paścācca kāṃjikaiḥ

pratyahaṃ kṣālayedrātrau rasenoktena vai divā //

aṃdhamūṣāgataṃ paścān mṛdā karpaṭayogataḥ

lepayetsaptavārāṇi bhūgarte golakaṃ nyaset //

dvādaśāṃgulavistīrṇaṃ dvādaśāṃgulanimnakam

khātapramāṇaṃ kathitaṃ gurumārgeṇa ca sphuṭam //

tatropari puṭaṃ deyaṃ gajāhvaṃ chagaṇena ca

yāmadvādaśakenaiva badhyate pāradaḥ svayam //

hemadrutau baddharaso dehalohaprasādhakaḥ

sarvasiddhikaraḥ śrīmān jarādāridryanāśanaḥ //

dhātubandhastṛtīyo'sau svahastena kṛto mayā

tadahaṃ kathayiṣyāmi sādhakārthe yathātatham //

bhūrjavatsūkṣmapatrāṇi kārayetkanakasya ca

tānyeva kolamātrāṇi palamātraṃ tu sūtakam //

mardayennimbukadrāvair dinamekamanāratam

tatastadgolakaṃ kṛtvā kharparopari vinyaset //

culyāmāropaṇaṃ kāryaṃ dhānyāmlena niṣiñcayet

piṣṭistaṃbhastu kartavyo niyataṃ tridināvadhi //

tato dhūrtarasenaiva svedayetsaptavāsarān

śvetā punarnavā ciṃcā sahadevī ca nīlikā //

tathā dhūrtavadhūś caiva lāṃgalī suradālikā

sūtabandhakarā śreṣṭhā proktā nāgārjunādibhiḥ //

etāsāṃ svarasaiḥ paṅkair lepayetsūtagolakam

triguṇair bhūrjapatraistu veṣṭayettadanaṃtaram //

vastreṇa poṭalīṃ baddhvā svedayenniṃbukadravaiḥ

yāmatrayaṃ prayatnena dhautaḥ paścād gavāṃ jalaiḥ //

tato dhūrtaphalāntasthaṃ pācayedbahubhiḥ puṭaiḥ

lāvakākhyaiḥ sumatimān śobhanaḥ sūryakāntivat

jāyate nātra saṃdeho baddhaḥ śivasamo bhavet //

aṣṭamāṃśena rūpyena sūtakaṃ hi pramardayet

cāṃgerīsvarasenaiva piṣṭikāṃ kārayed budhaḥ //

khoṭaṃ baddhvā tu vipacet dhūrtataile trivāsarān

tathā ca kaṃguṇītaile karavīrajaṭodbhave //

jātīphalodbhavenāpi vatsanāgodbhavena ca

bhṛṃgyudbhavena ca tathā samudraśoṣakasya vai //

devadārubhavenāpi pācayenmatimān bhiṣak

paścātsutīkṣṇamadirā dātavyā tu tuṣāgninā //

dināni saptasaṃkhyāni mukham utpadyate dhruvam

śukrastambhakaraḥ samyak kṣīraṃ pibati nānyathā //

lohapātre suvistīrṇe tutthakasyālavālakam

aṣṭasaṃskāritaṃ sūtaṃ tasminnikṣipya mātrayā //

tutthacūrṇena saṃchādya pūrayennimbukadravaiḥ

pidhānena mukhaṃ ruddhvā lohapātrasya yatnataḥ //

nirvāte nirjane deśe tridinaṃ sthāpayettataḥ

uṣṇakāṃjikayogena kṣālayed bahuśo bhiṣak //

navanītasamo varṇaḥ sūtakasyāpi dṛśyate

rasakhoṭaṃ tato baddhvā svedayetkāṃjikaistryaham //

jalasekaḥ prakartavyaḥ śītībhūtaṃ samuddharet //

anenaiva prakāreṇa trivāraṃ pācayed dhruvam

kaṭhinatvaṃ prayātyeva satyaṃ guruvaco yathā //

tato dhūrtaphalānāṃ hi sahasreṇāpi pācayet

mukham utpadyate samyak vīryastaṃbhakaro 'pyayam //

vaṃgatīkṣṇe same kṛtvā dhmāpayedvajramūṣayā

vaṅgam uttārayetsamyak tīvrāṅgāraiḥ prayatnataḥ //

anenaiva prakāreṇa triguṇaṃ vāhayettrapu

bījaṃ śāṇapramāṇaṃ hi sūtaṃ palamitaṃ bhavet //

mardayetkanyakādrāvair dinamekaṃ viśoṣayet

golasya svedanaṃ kāryam ahobhiḥ saptabhistathā //

triphalākvāthamadhye tu triyāmaṃ svedayetsudhīḥ

kumāryāḥ svarasenaiva bhṛṃgarājarasena hi //

bhṛṃgīrasena ca tathā tridinaṃ svedyameva hi

ekaikenauṣadhenaivaṃ kācakūpyāṃ niveśayet //

khaṭīpaṭuśivābhaktaṃ piṣṭvā vaktraṃ nirundhayet

khātaṃ trihastamātraṃ syāl laddīpūrṇaṃ tu kārayet //

madhye tu kācaghaṭikāṃ surāpūrṇāṃ niveśayet

bhūmisthāṃ māsayugmena paścādenāṃ samuddharet //

baddhaṃ sūtavaraṃ grāhyaṃ śubhraṃ caṃdraprabhānibham

mukhasthaṃ kurute samyak dṛḍhavajrasamaṃ vapuḥ //

kāminīnāṃ śataṃ gacched valīpalitavarjitaḥ

devīśāstrānusāreṇa dhātubaddharaso'pyayam //

prakāśito mayā samyak nātra kāryā vicāraṇā //

raseṃdraḥ kāntalohaṃ ca tīkṣṇalohaṃ tathaiva ca

abhrasatvaṃ tathā tāpyasatvaṃ hemasamanvitam //

samāṃśāni ca sarvāṇi mardayennimbukadravaiḥ

niṣecayedekadinaṃ paścād golaṃ tu kārayet //

pakvamūṣā prakartavyā golaṃ garbhe niveśayet

gojihvā kākamācī ca nirguṃḍī dugdhikā tathā //

kumārī meghanādā ca madhusaiṃdhavasaṃyutā

etāsāṃ svarasenaiva svedayedbahuśo bhiṣak //

yāvaddṛḍhatvamāyāti tāvatsvedyaṃ tu golakam

vaktre dhṛtaṃ jarāmṛtyuṃ nihanti ca na saṃśayaḥ //

sarvarogānnihatyāśu vayaḥ stambhayate dhruvam

karṇe kaṇṭhe tathā haste dhāritā mastake'pi vā

abhicārādidoṣāśca na bhavanti kadācana //

caturvidhānyeva tu bandhanāni śrīsūtarājasya mayoditāni

kurvanti ye tattvavido bhiṣagvarā rājñāṃ gṛhe te'pi bhavanti pūjyāḥ //

iti paramarahasyaṃ sūtarājasya coktaṃ rasanigamamahābdher labdham etat suratnam

sakalaguṇavariṣṭhā vādinaḥ kautukajñā nijahṛdi ca sukaṇṭhe dhārayiṣyanti tajjñāḥ //

atha mayā rasabhasma nigadyate sakalapāradaśāstraniyogataḥ

sasitakṛṣṇasupītakalohitaṃ bhavati varṇacatuṣṭayabhūṣitam //

haṃsapākadaradaḥ suśobhito nikhilanimbarasena vimarditaḥ

niyatayāmacatuṣṭayamamlake ghanarase samabhāgaviloḍitaḥ //

ḍamarukābhidhayaṃtraniveśitas tadanu loharajaḥ khaṭikāsamam

supayasā lavaṇena vimarditaṃ kuru bhiṣagvara yantrasurodhanam //

niyatayāmacatuṣṭayavahninā mṛdu samaṃ rasamatra vipācayet

upari tatra jalena niṣiñcayed iti bhaveddaradād varasūtakaḥ //

akhilaśodhavareṇa ca vai yathā sakalakañcukadoṣavivarjitaḥ

bahuladoṣaharo'pi bhavettathā bhavati śuddhatamo daradodbhavaḥ //

vimalasūtavaro hi palāṣṭakaṃ tadanu dhātukhaṭīpaṭukāṃkṣikāḥ

pṛthagimāśca catuṣpalabhāgikāḥ sphaṭikaśuddhapalāṣṭakasaṃmitāḥ //

saha jalena vimṛdya ca yāmakaṃ lavaṇakāmlajalena vimiśritāḥ

uditadhātugaṇasya ca mūṣikāṃ kuru viṣaṃ viniveśaya tatra vai //

ḍamarūkābhidhayaṃtravareṇa taṃ dvidaśayāmamamuṃ paca vahninā

pavanapittakaphakṣayahārakaḥ sakalarogaharaḥ paramaḥ sadā //

gajapater balavad balado nṛṇāṃ dvijapatīkṣaṇavannayanapradaḥ

yuvatikāmavilāsavidhāyako bhavati sūtavaraḥ sukhadaḥ sadā

saghanasārarasaḥ kila kāntidas tv akhilakuṣṭhaharaḥ kathito mayā //

vigatadoṣakṛtau rasagaṃdhakau tadanu luṅgarasena pariplutau

praharayugmamitaṃ ca śilātale ravikareṇa vimardya vicūrṇitau //

rucirakācaghaṭīviniveśitau sikatayaṃtravareṇa dinatrayam

kuru bhiṣagvara vahnim adhastataḥ sa ca bhavedaruṇaḥ kamalacchaviḥ //

udayabhāskaranāmaraso hyayaṃ bhavati rogavighātakaraḥ svayam

magadhajāmadhunā saha guñjikātrayamitaśca sadā parisevitaḥ //

lalitakāmavidhāvabhilāṣukaḥ sthavirako'pi ratau taruṇāyate

gadaharo balado'pi hi varṇado bhavati karmavipākajarogahā

sakalasūtakaśāstravimarśanād dvijavareṇa mayā prakaṭīkṛtaḥ //

rasavidāpi rasaḥ pariśodhito vigatadoṣakṛto'pi hi gaṃdhakaḥ

vimalalohamaye kṛtakharpare hy amalasārarajaḥ parimucyatām //

atikuśāgniyute dravati svayaṃ tadanu tatra rasaḥ parimucyatām

viśadalohamayena ca darviṇā vighaṭayetpraharatrayasaṃmitam //

tadanu kācaghaṭīṃ viniveśya vai sikatayantravareṇa hi pācitaḥ

dvidaśayāmamadhaḥkṛtavahninā bhavati raktarasastalabhasmasāt //

gatabalena nareṇa susevito bhavati vājikaraḥ sukhadaḥ sadā //

sa ca valīpalitāni vināśayec chataśaratsu nirāmayakṛtparam //

vimalanāgavaraikavibhāgikaṃ harajabhāgacatuṣṭayamiśritam

satatameva vimardya śilātale balivasāṃ ca samāṃ kuru tadbhiṣak //

tadanu sūtavarasya tu kajjalīṃ rucirakācaghaṭe viniveśaya //

divasayugmamadhaḥ kṛtavahninā sa ca bhavedaruṇaḥ kamalacchaviḥ

sakalarogavināśanavahnikṛt balakaraḥ paramo'pi hi kāntikṛt //

nayanarogavināśakaro bhavet sakalakāmukavibhramakārakaḥ

sa khalu karmavipākajarogahā viśadanāgayutaḥ khalu pāradaḥ //

mṛdumṛdā racitā masṛṇeṣṭikā upari gartavareṇa ca saṃyutā

rasavaraṃ daśaśāṇamitaṃ hi tat saśukapicchavareṇa nidhāpayet //

sakalapūrṇakṛtaṃ ca sugartakaṃ galitanimbuphalodbhavakena vai

sthagaya taṃ ca pidhānavareṇa vai mṛditayā sumṛdā parimudritam //

tadanu kukkuṭānāṃ puṭe śṛto hupalakena vanodbhavakena vai

vidhividā bhiṣajā hyamunā kṛto vimalaṣaḍguṇagandhakam aśnute //

sa ca śarīrakaro'pyatha lohakṛt sakalasiddhikaraḥ paramo bhavet

śataguṇaṃ hi yadā parijīryate rasavaraḥ khalu hemakaro bhavet //

saśukapicchasamo'pi hi pārado bhavati khalvatalena ca kuṭṭitaḥ

dṛḍhatarāmupakalpaya parpaṭīṃ vasanabaddhakṛtāmapi poṭalīm //

upari nāgarasena vilepitā ravikareṇa sadā pariśoṣitām

kanakapatrarasena ca saptadhāpy avanigartatale viniveśaya //

avanigartam aratnikam āyataṃ dvidaśamaṅgulameva sunimnakam

sikatayā paripūrya tadardhakaṃ tadanu tatra niveśaya poṭṭalīm //

upari vālukayā paripūrya tac chagaṇakaiśca puṭaṃ paridīyatām

dvidaśayāmam athāgnimaho kuru bhavati tena mahārasapoṭalī

iti mayā kathitā rasapoṭalī balakarā sukarā sukhasiddhidā //

viśadasūtasamo'pi hi gaṃdhakas tadanu khalvatale suvimarditaḥ

tridinameva hi haṃsapadīrase dinakarasya kareṇa suśoṣitaḥ //

vimalalohamaye dṛḍhakharpare tadanu kajjalikāṃ pratimucya vai

karamitā sukṛtāpi hi cuhlikā hy upari tatra niveśaya ca bhājanaṃ //

amalalohamayena ca darviṇā rasavaraṃ niyataṃ parimardayet

tadanu vahnimadhaḥ kuru vai dṛḍhaṃ satatameva hi yāmacatuṣṭayam //

supaca eṣa raso jaladopamo bhavati vallamito madhunā yutaḥ

kavalitaḥ kṣayarogagaṇāpaho madanavṛddhikaraḥ paramo nṛṇām //

sa ca valīpalitāni vināśayet sakalakuṣṭhavināśakaraḥ paraḥ //

mṛdumṛdā parikalpitamūṣikāṃ rasamitāṅgulikāṃ bhuvi saṃnyaset

rasavaraṃ vimalaṃ ca suśobhitaṃ saśukapicchasamaṃ parimarditam //

rasasamānamitaṃ dhṛtamūṣayā dvitayayugmakṛtaṃ parimudritam

kanakamūlarasena ca pācitaṃ tadanu saptadinaṃ kṛśavahninā //

rasavarasya śubhaṃ hi vipācanaṃ yavamito rasarājavaras tadā

dinamukhe pratihanti subhakṣitaḥ sakaladoṣakṛtāṃ vikṛtiṃ jayet //

rasavaraṃ palayugmamitaṃ śubhaṃ ruciratāmramayaḥ samabhāgikam

balivasāṃ ca ghṛtena vimardayed atikṛśāgnikṛte dravati svayam //

tadanu tāmrarasau viniveśyatāṃ trayamidaṃ sarasaṃ ca vimarditam

drutamayaṃ ca sadāyasabhājane tadanu sūtakṛtāṃ varakajjalīm //

vighaṭayedatha lohasudarviṇā tadanu mocadalopari ḍhālyate

bhavati sāratamā rasaparpaṭī sakalarogavighātakarī hi sā //

kuru samānakaṭutrayasaṃyutāṃ maricayugmamitāṃ sukhadāṃ sadā //

anupāne prayoktavyā triphalākṣaudrasaṃyutā

parpaṭīṃ bhakṣayetprātas tathā tryūṣaṇasaṃyutām //

sannipātaharā sā tu pañcakolena saṃyutā

bhakṣitā madhunā sārdhaṃ sarvajvaravināśinī //

kaṇākṣaudreṇa sahitā sarvaśophānnikṛntati

śyāmātrikaṭukenāpi vātajāṃ grahaṇīṃ jayet //

guggulutriphalāsārdhaṃ vātaraktaṃ vināśayet

vātaśūlaharā samyak hiṃgupuṣkarasaṃyutā //

vyoṣaiḥ kanyārasairvāpi kaphāmayavināśinī

daśamūlaśṛtenāpi vātajvaranibarhaṇī //

vākucībījakalkena kaṇḍūpāme vināśayet

āruṣkareṇa sahitā sā tu sidhmavināśinī //

gomūtreṇānupānena cārśorogavināśinī

navamālyarjunaścaiva citrako bhṛṅgarājakaḥ //

śālmalī nimbapaṃcāṃgaṃ kalhāraśca guḍūcikā

nirguṃḍī ca samāṃśāni kārayedbhiṣaguttamaḥ //

cūrṇīkṛtya ca tatsarvaṃ parpaṭyāścānupānakam

aṣṭādaśa ca kuṣṭhāni nihantyeva na saṃśayaḥ //

parpaṭī rasarājaśca rogānhantyanupānataḥ

apathyaṃ naiva bhuñjīyād doṣadūṣyādyapekṣayā //

śuddhaṃ rasaṃ gaṃdhakameva śuddhaṃ pṛthak samāṃśaṃ kuru yatnatastataḥ

eraṃḍamūlasya rasena sūtaṃ tathādrikarṇyā svarasena mardayet //

taṃ kākamācyāḥ svarasena piṣṭvā tathā ca taṃ dāḍimabījatoyaiḥ

krameṇa sūtaṃ hi dinaiścaturbhiḥ śuddhatvamāyāti hi niścayena //

tatastu gaṃdhaṃ khalu mārkavadravair vibhāvyamānaṃ kuru lohapātre

pradrāvayettaṃ badarasya cāgninā praḍhālayed bhṛṃgarase trivāram //

kāryā tataḥ kajjalikā vimardya tāṃ drāvayellohamaye supātre

praḍhālayettāṃ kadalīdale hi saṃchādya cānyena dalena paścāt //

tasyās tv adhordhvaṃ pradadīta gomayaṃ śītīkṛtā gavyaghṛtena bharjitā /

rogānaśeṣānmaladoṣajātān hinasti caiṣā rasaparpaṭī hi //

sā jīrakeṇaiva tu rāmaṭhena vātāmaśūlaṃ gṛhaṇīṃ sakāmalām

gulmāni cāṣṭāvudarāṇi hanyāt saṃsevitā śuddharasasya parpaṭī //

mayāpi sadvaidyahitāya nūnaṃ pradarśiteyaṃ khalu roganāśinī //

sūtaṃ suśuddhaṃ lavaṇaiścaturbhiḥ kṣāraistribhiścāpi vimardayecca

saṃśoṣya paścādapi hiṃgurājikāśuṃṭhībhirebhiśca samaṃ vimardya //

rasena sārdhaṃ hi kumārikāyā mūṣāṃ vidadhyādravigharmaśoṣitām

tasyāṃ nidhāyātha rasasya golakaṃ taṃ sveditaṃ cāmlarasena samyak //

yāmāṣṭakenāgnikṛtena dolayā paścād rasenābhivimardito'sau

bhekaparṇyuruvubhṛṃgarājakaiḥ śṛṅgaveragirikarṇikārasaiḥ //

kākamācijavibhaktikājalair dhūrtajairapi jayantikādravaiḥ

siṃdhuvārakarasena marditaṃ masṛṇakhalvatale trivāsaram //

pratirasaṃ ca viśoṣya hi bhakṣayed raktikādvayamitaṃ rujāpaham

kekimāhiṣavarāhapittakaiḥ kacchapasya ca rasena marditam

jāyate'dhikataraṃ guṇena vai sannipātabhavamūrcchanaṃ jayet //

yaḥ śrīsūtavarasya sevanamidaṃ nityaṃ karotīha vai dīrghāyurdhanadhānyadharmasahitaḥ prāpnoti saukhyaṃ param

loke kīrtiparaṃparāṃ vitanute dharme matirjāyate prānte tasya parā gatirhi niyataṃ satyaṃ śivenoditam //

athedānīṃ pravakṣyāmi dhātuśodhanamāraṇam

anubhūtaṃ mayā kiṃcit kiṃcit śāstrānusārataḥ //

suvarṇaṃ rajataṃ ceti śuddhalohamudīritam

tāmraṃ caivāśmasāraṃ ca nāgavaṃgau tathaiva //

pūtilohaṃ nigaditaṃ dvitīyaṃ rasavedinā

saṃmiśralohaṃ tritayaṃ saurāṣṭrarītivartakam

ete'ṣṭau dhātavo jñeyā lohānyevaṃ bhavanti hi //

suvarṇaṃ dvividhaṃ jñeyaṃ rasajaṃ khanisaṃbhavam

anye trayaḥ suvarṇasya prakārāḥ santi noditāḥ //

rasajaṃ rasavedhena jāyate hema sundaraṃ

taccaturdaśavarṇāḍhyaṃ sarvakāryakaraṃ param //

parvate bhūmideśeṣu khanyamāneṣu kutracit

dṛśyate khanijaṃ prājñais taccaturdaśavarṇakam //

rūpyādiyogena yadā miśraṃ svarṇaṃ hi jāyate

hemakāryaṃ na cettena tadā śodhyaṃ bhiṣagvaraiḥ //

hīnavarṇasya hemnaśca patrāṇyeva tu kārayet

khaṭikāpaṭucūrṇaṃ ca kāṃjikena pramardayet //

patrāṇi lepayettena kalkenātha prayatnataḥ

āraṇyotpalakaiḥ kāryā koṣṭhikā nātivistṛtā //

madhye tatsaṃpuṭaṃ muktvā vahniṃ prajvālayettataḥ

evaṃ puṭatrayaṃ dattvā śuddhaṃ hema samuddharet //

na tu śuddhasya hemnaśca śodhanaṃ kārayedbhiṣak

anyeṣāmeva lohānāṃ śodhanaṃ kārayed bhiṣak //

tataḥ svarṇabhavaṃ patraṃ tāpitaṃ hi vinikṣipet

jvālāmukhīrase ṣaṣṭhīpuṭairbhasmībhavatyalam //

guruṇā kathitaṃ samyak nirutthaṃ jāyate dhruvam

rogānhinasti sakalān nātra kāryā vicāraṇā //

hemnaḥ patrāṇi sūkṣmāṇi sūcivedhyāni kārayet

purāmbubhasmasūtena lepayitvātha śoṣayet //

saṃpuṭe ca tato rundhyāt puṭayeddaśabhiḥ puṭaiḥ

mriyate nātra saṃdeho nirutthaṃ bhasma jāyate //

hemnaḥ sūkṣmadalāni bhūrjasadṛśānyādāya saṃlepya vai vajrīdugdhakahiṅguhiṅgulasamair ekatra piṣṭīkṛtaiḥ

satyaṃ saṃpuṭake nidhāya daśabhiścaivaṃ puṭaiḥ kukkuṭaiḥ pācyaṃ hema ca raktagairikasamaṃ saṃjāyate niścitam //

lohaparpaṭīkābaddhaṃ mṛtaṃ sūtaṃ samāṃśakam

vidrute hemni nikṣiptaṃ svarṇabhūtiprabhaṃ bhavet //

tadbhasma puratoyena daradena samanvitam

mardayed dinam ekaṃ tu saṃpuṭe dhārayettataḥ //

puṭitaṃ daśavāreṇa svarṇaṃ siṃdūrasannibham

jāyate nātra saṃdeho raṃjanaṃ kurute dhruvam

dehaṃ lohaṃ ca matimān sudhanī sādhayedidam //

etatsvarṇabhavaṃ karotica rajaḥ saundaryatāṃ vai sadā rogāndaivakṛtān nihanti sakalānyevaṃ tridoṣodbhavān

yaḥ seveta naraḥ samān dvidaśakān vṛddhaśca no jāyate doṣāścaiva garodbhavā viṣakṛtā āgantujā naiva hi //

rūpyaṃ ca trividhaṃ proktaṃ khanijaṃ sahajaṃ tathā

kṛtrimaṃ ca trayo bhedāḥ kathitāḥ pūrvasūribhiḥ //

bhūdhare kutra cetprāptaṃ khanyamāne ca khanijam

kailāsaśikharājjātaṃ sahajaṃ tadudīritam //

rasavedhena yajjātaṃ vaṅgāttatkṛtrimaṃ matam

yadrūpyaṃ vahninā taptam ujjvalaṃ hi viniḥsaret

tacchuddhaṃ kaladhūtaṃ hi sarvakāryakaraṃ param //

tāmrādisaṃsargabhavaṃ tvaśuddhaṃ rūpyaṃ hi miśraṃ khalu doṣalaṃ ca

tacchodhayedvai bhasitasya mūṣyāṃ sīsena sārdhaṃ rajataṃ tu dhmāpayet //

tārācca ṣaḍguṇaṃ nāgaṃ dhmāpayedyatnataḥ sudhīḥ

śanair vidhamyamānaṃ hi doṣaśūnyaṃ prajāyate //

anenaiva prakāreṇa śodhayedrajataṃ sadā

sarvakārye prayoktavyaṃ sarvasiddhividhāyakam //

bhāgamekaṃ tu rajataṃ sūtabhāgacatuṣṭayam

mardayed dinamekaṃ tu satataṃ nimbuvāriṇā //

peṣaṇājjāyate piṣṭīr dinaikena tu niścitam

mūṣāmadhye tu tāṃ muktvā adhordhvaṃ gaṃdhakaṃ nyaset //

vālukāyaṃtramadhyasthāṃ dinaikaṃ tu dṛḍhāgninā

pācitāṃ tu prayatnena svāṃgaśītalatāṃ gatām //

tālenāmlena sahitāṃ marditāṃ hi śilātale

tato dvādaśavārāṇi puṭānyatra pradāpayet //

anena vidhinā samyak rajataṃ mriyate dhruvam

tāramākṣikayoścūrṇam amlena saha mardayet //

viṃśatpuṭena tattāraṃ bhūtībhavati niścitam

puṭādhikyaṃ hi lohānāṃ samyak syād guṇakāri ca

raṃjanaṃ kurute'tyarthaṃ raktaṃ śvetatvamādiśet //

śuddhaṃ bhasmīkṛtaṃ rūpyaṃ sāraghājyasamanvitam

netrarogānapi sadā kṣavajāngudajānapi //

pittajān kāsasambhūtān pāṇḍujānudarāṇi ca

doṣajānapi sarvāṃśca nāśayedaruciṃ sadā //

tāmraṃ cāpi dvidhā proktaṃ nepālaṃ mlecchadeśajam

nepāladeśajād anyan mlecchaṃ tatkathitaṃ budhaiḥ //

sīsakena samaṃ tāmraṃ rajatenaiva śodhayet

paścānmāraṇakaṃ samyak kartavyaṃ rasavādinā //

kṛtvā tāmrasya patrāṇi kanyāpatre niveśayet

kukkuṭākhye puṭe samyak puṭayettadanaṃtaram //

sūtagaṃdhakayoḥ piṣṭiḥ kāryā cātimanoramā

vimardya nimbutoyena tāni patrāṇi lepayet //

sthālīmadhye nirundhyātha pacedyāmacatuṣṭayam

pañcadoṣavinirmuktaṃ śulbaṃ tenaiva jāyate //

ravitulyena balinā sūtakena samena ca

tālakena tadardhena śilayā ca tadardhayā //

cūrṇaṃ kajjalasaṃkāśaṃ kārayenmatimān bhiṣak //

śarāvasaṃpuṭasyāntaḥ patrāṇyādhāya yatnataḥ

uparyupari patrāṇi kajjalīṃ ca nidhāpayet //

yāmaikaṃ pācayedagnau garbhayantrodarāntare

svāṃgaśītaṃ samuttārya khalve sūkṣmaṃ pracūrṇayet //

lehayenmadhusaṃyuktam anupānair yathocitaiḥ

śuddhatāmrasya patrāṇi kartavyāni prayatnataḥ //

tatsamāṃśasya gaṃdhasya pāradasya samasya ca //

tālakasya tadardhasya śilāyāśca tadardhataḥ

lāṃgalīcitrakavyoṣatālamūlīkarañjakaiḥ //

jaṃbīrasya draveṇātha cūrṇaṃ cātidravīkṛtam //

tatsarvaṃ hi śilābhāṇḍe vinidhāya prayatnataḥ

sūcīvedhyāni patrāṇi rasenālepitāni ca //

kalkamadhye viniḥkṣipya dinasaptakameva hi

cūrṇīkṛtaṃ tu madhvājyaiḥ kaṇādvayasamanvitam //

lehitaṃ vallamātraṃ hi jarāmṛtyuvināśanam

kathitaṃ somadevena somanāthābhidhaṃ śubham //

śuddhaṃ śulvaṃ gaṃdhakaṃ vai samāṃśaṃ pūrvaṃ sthālyāṃ sthāpayedgaṃdhakārdham

madhye śulbaṃ sthāpanīyaṃ prayatnāt tasyordhvaṃ vai gaṃdhacūrṇasya cārdham //

sthālīmukhe cūrṇaghaṭīṃ niveśya lepaṃ tathā saindhavamṛtsnayāpi

cullyāṃ ca kuryādatha vahnimeva yāmatrayeṇaiva supācitaṃ bhavet //

śītībhūtaṃ doṣahīnaṃ tadeva kṛtvā cūrṇaṃ gālitaṃ vastrakhaṇḍe

sevyaṃ samyak caikavallapramāṇaṃ kāsaṃ śvāsaṃ hanti gulmapramehān //

vallam ekaṃ tāmrabhasma pūrvāhṇe bhiṣajājñayā

pariṇāmabhavaṃ śūlaṃ tathā cāṣṭavidhaṃ ca ruk //

udaraṃ pāṇḍuśophaṃ ca gulmaplīhayakṛtkṣayān

agnisādakṣayakṛtān mehādīn grahaṇīgadān //

jayedbahuvidhān rogān anupānaprabhedataḥ

pippalīmadhunā sārdhaṃ sarvadoṣaharaṃ param //

arśo'jīrṇajvarādīṃśca nihanti ca rasāyanam

vṛddhiśvasanakāsaghnaṃ jarāmṛtyuvināśanam //

yathottaraṃ syād guṇavarṇahīnaṃ prakāśitaṃ vaidyavareṇa samyak

kāṃtaṃ tathā tīkṣṇavaraṃ hi muṇḍaṃ lohaṃ bhavedvai trividhaṃ krameṇa //

kāṃtaṃ caturdhā kila kathyate'tra tadromakaṃ bhrāmakacumbake ca

saṃdrāvakaṃ śreṣṭhatamaṃ tathā hi saṃkathyate śāstravidai rasajñaiḥ //

khanyāṃ saṃkhanyamānāyāṃ pāṣāṇā niḥsaranti ye

tebhyo yaddrāvitaṃ lohaṃ romakaṃ tatpracakṣate //

yatra kvāpi girau śreṣṭhe labhyate bhrāmakopalaḥ

tasmājjātaṃ tu yallauhaṃ bhrāmakaṃ tadihocyate //

viṃdhyācale bhavedaśmā lohaṃ cumbati cādbhutam

na muñcatyeva satataṃ śivabhaktiṃ yathānugaḥ //

himādrau labhyate duḥkhād yaḥ spṛṣṭo drāvayedayaḥ

suvarṇādīṃśca tadvaddhi tatkāṃtaṃ drāvakaṃ bhavet //

śuddhe kāṃtabhave pātre śṛtaṃ dugdhaṃ hi nodgiret

pānīyaṃ kvathitaṃ cāsmin hiṃgugaṃdhasamaṃ bhavet //

tailabiṃdurjale kṣipto na cātiprasṛto bhavet

lepo'pi naiva jāyeta śuddhakāṃtasya lakṣaṇam //

muṃḍācchataguṇaṃ tīkṣṇaṃ tīkṣṇātkāṃtaṃ mahāguṇam

koṭisaṃkhyāguṇaṃ proktaṃ cuṃbakaṃ drāvakaṃ tathā //

śaśaraktena liptaṃ hi saptavāreṇa tāpitam

kāṃtādisarvalohaṃ hi śudhyatyeva na saṃśayaḥ //

sāmudralavaṇaistadval lepitaṃ triphalājale

nirvāpitaṃ bhavecchuddhaṃ satyaṃ guruvaco yathā //

lohacūrṇaṃ ghṛtāktaṃ hi kṣiptvā lohasya kharpare

agnivarṇaprabhaṃ yāvat tāvaddarvyā pracālayet //

khalve ca vipacettadvat pañcavāram ataḥ param

varodakaiḥ puṭellohaṃ caturvāram idaṃ khalu //

supeṣitaṃ vāritaraṃ jāyate nātra saṃśayaḥ

anena vidhinā kāryaṃ sarvalohasya sādhanam //

jāyate sarvarogānāṃ sevitaṃ palitāpaham

lohacūrṇaṃ paladvaṃdvaṃ guḍagaṃdhau samāṃśakau //

khalve vimardya nitarāṃ puṭedviṃśativārakam

peṣaṇaṃ tu prakartavyaṃ puṭaḥ paścātpradīyate //

anena vidhinā samyag bhasmībhavati niścitam

sarvarogānnihantyeva nātra kāryā vicāraṇā //

puṭāstatra pradeyāśca sindūrābhaṃ prajāyate //

athāparaḥ prakāro'tra kathyate lohamāraṇe

lohacūrṇasamaṃ gaṃdhaṃ mardayetkanyakādravaiḥ //

piṇḍīkṛtaṃ lohapātre chāyāyāṃ sthāpayecciram

mriyate nātra saṃdeho hy anubhūtaṃ mayaiva hi //

nirutthaṃ lohajaṃ bhasma sevetātra pumānsudhīḥ

vyoṣavellājyamadhunā ṭaṃkamānena miśritam //

jarāṃ ca maraṇaṃ vyādhiṃ hanyātputrapradāyakam

jarādoṣakṛtān rogān vinihanti śarīriṇām //

baṃgaṃ tu dvividhaṃ proktaṃ khuraṃ miśraṃ tathaiva ca

yacchuddhaṃ saralaṃ śubhraṃ khuraṃ tadabhidhīyate //

bhallātakabhave taile khuraṃ śudhyati ḍhālitam

takramadhye trivāraṃ hi miśraṃ baṃgaṃ viśudhyati //

chāṇopari kṛte garte ciṃcātvakcūrṇakaṃ kṣipet

karṣamānāṃ baṃgacakrīṃ tatropari nidhāpayet //

cakrīṃ caturguṇenaiva veṣṭitāṃ dhārayettataḥ

chagaṇena viśuṣkeṇa puṭāgniṃ dāpayettataḥ //

svāṃgaśītaṃ samuddhṛtya sarvakāryeṣu yojayet

anena vidhinā śeṣam apakvaṃ mārayed dhruvam //

athāparaḥ prakāro hi vakṣyate cādhunā mayā

śuddhabaṃgasya patrāṇi samānyeva tu kārayet //

ajāśakṛt varā tulyā cūrṇitā ca niśā tathā

caturasramatho nimnaṃ gartaṃ hastapramāṇakam //

kṛtvā chagaṇakaiścārdhaṃ pūrayetsatataṃ bhiṣak

tataḥ śaṇabhavenāpi vastreṇācchādya gartakam //

pūrvaṃ prakalpitaṃ cūrṇaṃ tatropari ca vinyaset

tasyopari ca patrāṇi samāni parito nyaset //

cūrṇenācchādya yatnena chagaṇenātha pūrayet

puṭayedagninā samyak svāṃgaśītaṃ samuddharet //

mṛtaṃ baṃgaṃ tataḥ paścān mardayetpūravāriṇā

samāṃśaṃ rasasindūram anena saha melayet //

khalve dṛḍhataraṃ piṣṭvā kācakūpyāṃ niveśayet

vipacedagniyogena yāmaṣoḍaśamātrayā //

hemaprabhaṃ mṛtaṃ baṃgaṃ jāyate rasavaṅgakam

baṃgaṃ vātakaraṃ rūkṣaṃ tiktaṃ mehapraṇāśanam

medaḥkṛmyāmayaghnaṃ hi kaphadoṣaviṣāpaham //

sarvarogān haratyāśu śaktidāyi guṇādhikam //

yathārogabalaṃ vīkṣya dātavyaṃ vallamātrakam

aśītirvātajān rogān tathā mehāṃśca viṃśatiḥ

hanti bhakṣaṇamātreṇa saptakaikena nānyathā //

baṃgaṃ vātakaraṃ rūkṣaṃ proktaṃ mehapraṇāśanam

kṛmimedāmayaghnaṃ hi kaphadoṣaviṣāpaham //

chede kṛṣṇaṃ guru snigdhaṃ drutadrāvam athojjvalam

kṛṣṇavarṇaṃ bahiḥ śuddhaṃ nāgaṃ hitamato'nyathā //

dālayecca rase nāgaṃ sinduvāraharidrayoḥ

evaṃ nāgo viśuddhaḥ syān mūrcchāsphoṭādi nācaret //

śuddhanāgasya patrāṇi sadalānyeva kārayet

śilāṃ vāsārasenāpi mardayed yāmamātrakam //

patrāṇyālepayettena tataḥ saṃpuṭake nyaset

puṭena vipaced dhīmān vārāheṇa kharāgninā

evaṃ kṛte trivāreṇa nāgabhasma prajāyate //

athāparaprakāreṇa nāgamāraṇakaṃ bhavet

lohapātre drute nāge gharṣaṇaṃ tu prakārayet //

caturyāmaṃ prayatnena mūlaiścaiva palāśajaiḥ

adhastājjvālayetsamyak haṭhāgniṃ mriyate dhruvam

raktābhaṃ jāyate cūrṇaṃ sarvakāryeṣu yojayet //

jāyate sarvakāryeṣu rogocchedakaraṃ sadā

nāgasya māraṇaṃ proktaṃ bahudhā bahubhirbudhaiḥ //

sarvathā sūtanāgasya śaṃbhośca maraṇaṃ nahi //

pramehān vātajān rogān dhanurvātādikān gadān

viṃśatiśleṣmajāṃścaiva nihanti ca na saṃśayaḥ //

pittalaṃ dvividhaṃ proktaṃ rītikā kākatuṃḍikā

taptā tuṣajale kṣiptā śuklavarṇā tu rītikā //

nikṣiptā kāṃjike kṛṣṇā sā smṛtā kākatuṇḍikā //

pītābhā mṛdu cedgurvī sārāṅgī hemavarṇikā

masṛṇāṅgī tu susnigdhā śubhā rītīti kathyate //

durgandhā pūtigandhā vā kharasparśā ca pāṇḍurā

ghanaghātākṣamā rūkṣā rītirneṣṭā rasāyane //

pañcavārāṇi cāyāti śuddhiṃ rītistu tatkṣaṇāt //

rītipatrāṇi lepyāni puṭitānyaṣṭadhā punaḥ

sadyo bhasmatvamāyānti tato yojyā rasāyane //

raktapittaharā rūkṣā kṛmighnī rītikā matā

kākatuṃḍā kuṣṭhaharā soṣṇavīryā sarā matā //

caturbhāgena raviṇā bhāgaikaṃ trapu cottamam

jāyate pravaraṃ kāṃsyaṃ tatsaurāṣṭrabhavaṃ śubham //

taptaṃ kāṃsyaṃ gavāṃ mūtre saptavāreṇa śudhyati

haritālakagaṃdhābhyāṃ mriyate pañcabhiḥ puṭaiḥ //

mṛtaṃ kāṃsyaṃ vātaharaṃ pramehāṇāṃ ca nāśanam

śuddhe kāṃsyabhave pātre sarvameva hi bhojanam

pathyaṃ saṃjāyate nāmlaṃ ghṛtaśākādivarjitam //

lohakāṃsyārkarītibhyo jātaṃ tad vartalohakam

tadeva viḍalohākhyaṃ vidvadbhiḥ samudāhṛtam //

hayamūtre drutaṃ samyak nikṣiptaṃ śuddhimṛcchati

gandhatālena puṭitaṃ mriyate vartalohakam //

śleṣmapittaharaṃ cāmlaṃ rucyaṃ kṛmiharaṃ tathā

netrarogapraśamanaṃ galaroganibarhaṇam //

pathyaṃ sarvaṃ hi tadbhāṇḍe sarvadoṣaharaṃ param

kṣāreṇāmlena ca vinā dīptikṛtpācanaṃ param //

saṃśodhanānyeva hi māraṇāni guṇāguṇānyeva mayoditāni

anyāni śāstrāṇi suvistarāṇi nirīkṣya yatnātkṛtameva samyak //

athedānīṃ pravakṣyāmi guṇādhikyānmahārasān

teṣāṃ nāmāni vargāṃśca sattvāni tadguṇāṃstathā //

krameṇa gaganaṃ tāpyaṃ vaikrāṃtaṃ vimalaṃ tathā

rasakaṃ śailasaṃbhūtaṃ rājāvartakasasyake

ete mahārasāścāṣṭāv uditā rasavādibhiḥ //

kramaprāptamahaṃ vakṣye gaganaṃ tu caturvidham

śvetaṃ raktaṃ tathā pītaṃ kṛṣṇaṃ paramasuṃdaram //

śvetaṃ śvetakriyāyogyaṃ raktaṃ pītaṃ hi pītakṛt

kṛṣṇābhraṃ sarvarogāṇāṃ nāśanaṃ paramaṃ sadā //

vajraṃ pinākaṃ nāgaṃ ca maṃḍūkamabhidhīyate

anena vidhinā proktā bhedāḥ santīha ṣoḍaśa //

abhrāṇāmeva sarveṣāṃ vajramevottamaṃ sadā

śeṣāṇi trīṇi cābhrāṇi ghorān vyādhīn sṛjanti hi

tasmādyatnena sadvaidyair varjanīyāni nityaśaḥ //

vajrābhraṃ dhamyamāne'gnau vikṛtiṃ na kvacid bhajet

sevitaṃ tanmṛtiṃ hanti vajrābhaṃ kurute vapuḥ //

pinākaṃ cāgnisaṃtaptaṃ vimuñcati daloccayam

sevitaṃ caikamāsena kṛmiṃ kuṣṭhaṃ karotyalam //

nāgābhraṃ dhmāpitaṃ samyak nāgavat sphūrjate dhruvam

sevitaṃ tatprakurute kṣayarogasamudbhavam //

viṣaṃ hālāhalaṃ pītaṃ mārayatyeva niścitam

tathā nāgābhranāmedaṃ sadvaidyaḥ kathayatyalam //

maṃḍūkābhraṃ prakurute tāpyamānaṃ hi nityaśaḥ

kṣaṇaṃ cāgnau na tiṣṭheta maṃḍūkasadṛśāṃ gatim //

maṃḍūkābhraṃ na sevyaṃ hi kathitaṃ rasavedibhiḥ //

svedayeddinamekaṃ tu kāṃjikena tathābhrakam

paścātkulatthaje kvāthe takre mūtre'tha vahninā //

pācitaṃ doṣaśūnyaṃ tu śuddhimāyāti niścitam

tathāgnau paritaptaṃ tu niṣiñcet saptavārakam //

kāṃjike cāpi nirdoṣam abhrake jāyate dhruvam

varākvāthe tathā dugdhe gavāṃ mūtre tathaiva ca

mārkavasya rasenāpi doṣaśūnyaṃ prajāyate //

sūkṣmacūrṇaṃ tataḥ kṛtvā piṣṭvā haṃsapadīrasaiḥ

cakrākāraṃ kṛtaṃ śuṣkaṃ dadyādardhagajāhvaye //

ṣaṭ puṭāni tato dattvā punarevaṃ punarnavā

rasena marditaṃ gāḍham abhrāṃśena tu ṭaṃkaṇam //

punaśca cakrikāṃ kṛtvā saptavāraṃ puṭetkhalu

taṇḍulīyarasenaiva tadvadvāsārasena ca //

puṭayetsaptavārāṇi puṭaṃ dadyādgajārdhakam

anena vidhinā cābhraṃ mriyate nātra saṃśayaḥ

candrikārahitaṃ samyak siṃdūrābhaṃ prajāyate //

kāsamardarasenaiva dhānyābhraṃ pācitaṃ śubham

śatavāreṇa mriyate nātra kāryā vicāraṇā //

evaṃ mustārasenāpi taṇḍulīyaśiphārasaiḥ

ṭaṃkaṇena samaṃ piṣṭvā cakrākāramathābhrakam //

ṣaṣṭisaṃkhyapuṭaiḥ pakvaṃ sindūrasadṛśaṃ bhavet

kuṣṭhakṣayādirogaghnaṃ abhrakaṃ jāyate dhruvam //

nāgavallīdalarasair vaṭamūlatvacā tathā

vṛṣāmatsyādanībhyāṃ ca matsyākṣyā sapunarbhuvā //

vaṭavṛkṣasya mūlena marditaṃ puṭitaṃ ghanam

siṃdūrasadṛśaṃ varṇe bhavedviṃśatime puṭe //

sūkṣmaṃ sūkṣmaṃ jalaplāvaṃ raktavarṇasamujjvalam

sarvarogaharaṃ cāpi jāyate bahubhiḥ puṭaiḥ //

mṛtaṃ vajrābhrakaṃ samyak sevanīyaṃ sadā budhaiḥ

valipalitanāśāya dṛḍhatāyai śarīriṇām //

sarvavyādhiharaṃ tridoṣaśamanaṃ vahneśca saṃdīpanam vīryastaṃbhavivṛddhikṛtparamidaṃ kṛcchrādirogāpaham

bhūtonmādanivāraṇaṃ smṛtikaraṃ śophāmayadhvaṃsanaṃ sadyaḥ prāṇavivardhanaṃ jvaraharaṃ sevyaṃ sadā cābhrakam //

yathā viṣaṃ yathā vajraṃ śastro 'gniḥ prāṇahṛdyathā

bhakṣitaṃ candrikāyuktam abhrakaṃ tādṛśaṃ guṇaiḥ //

pādāṃśaṃ ṭaṃkaṇaṃ dattvā musalīrasamarditam

dhmāpitaṃ koṣṭhikāyantre sattvarūpaṃ prajāyate //

khalve piṣṭvā tu matimān sūkṣmacūrṇaṃ tu kārayet

gālitaṃ vastrakhaṇḍena ghṛtena ca pariplutam //

bharjitaṃ daśavārāṇi lohakharparakeṇa vai

agnivarṇasamaṃ yāvat tāvatpiṣṭvā tu bharjayet //

śukapicchasamaṃ piṣṭvā kvāthe tu vaṭamūlaje

tato viṃśativārāṇi puṭecchūkarasaṃjñakaiḥ //

varākaṣāyairmatimān tathā kuru bhiṣagvara

nīlīguṃjāvarāpathyāmūlakena subhāvayet //

saṃśuṣkaṃ bhakṣayedvidvān sarvarogaharaṃ param

abhrasatvātparaṃ nāsti rasāyanamanuttamam //

yadi cet śatavārāṇi pācayettīvravahninā

tadāmṛtopamaṃ cābhraṃ dehalohakaraṃ param //

dhānyābhrakaṃ tataḥ kṛtvā dvātriṃśatpalamātrakam

lākṣāguṃjākṣudramīnāḥ ṭaṅkaṇaṃ dugdham āvikam //

sarṣapāḥ śigrupiṇyākaṃ sindhūtthaṃ mṛgaśṛṅgakam

mākṣikaṃ ca samāṃśāni sarvāṇyeva tu kārayet //

dhānyābhrakena tulyena mardayenmatimānbhiṣak

punarnavāyā vāsāyāḥ kāsamardasya taṇḍulaiḥ //

matsyākṣyā haṃsapadyāśca kāravellyā rasaiḥ pṛthak

khalagodhūmayoścūrṇaiḥ kārayedvaṭakān śubhān //

paścāt koṣṭhyāṃ dhamecchuṣkān bhastrikādvitayena tān

khadirasya tu cāṃgāraiḥ satvaṃ niḥsarati dhruvam //

pṛthak kṛtvā tu ravakān kāṃsyavarṇān viśeṣataḥ

tatkiṭṭaṃ gomayenātha vaṭakānkārayetpunaḥ //

dhmāpayet pūrvavidhinā punaḥ satvaṃ hi niḥsaret

anena vidhinā kāryaṃ pañcagavyena miśritam //

patatyevamasaṃdigdhaṃ satyaṃ guruvaco yathā //

athābhrasattvaravakān amlavargeṇa pācayet

śodhanīyagaṇenaiva mūṣāmadhye tu śodhayet //

madhutailavasājyeṣu daśavārāṇi ḍhālayet //

mārdavaṃ kārayetsatyaṃ yogenānena sarvadā

satvasya golakānevaṃ taptānevaṃ tu kāṃjike //

nirvāpya tatkṣaṇādeva kaṇḍayellohapārayā

anenaiva prakāreṇa sūkṣmacūrṇaṃ tu kārayet //

bharjayed ghṛtamadhye tu trīṇi vārāṇi yatnataḥ

peṣaṇaṃ tu prakartavyaṃ śilāpaṭṭena yatnataḥ //

dhātrīpatrarasenāpi tasyāḥ phalarasena vā

punarbhuvā vāsayā ca kāṃjikenātha gandhakaiḥ

puṭayeddaśavārāṇi mriyate cābhrasattvakam //

mṛtaṃ satvaṃ harenmṛtyuṃ sarvarogavināśanam

kṣayaṃ pāṇḍuṃ grahaṇikāṃ śvāsaṃ śūlaṃ sakāmalam //

jvarānmehāṃśca kāsāṃśca gulmānpañcavidhānapi

mandāgnimudarāṇyevam arśāṃsi vividhāni ca //

anupānaprayogeṇa sarvarogānnihanti ca

abhrasatvaguṇānvaktuṃ śakyate na samāsataḥ //

kiṃcidrakto'tha nīlaśca miśravarṇaprabhaḥ sadā

taulye guruśca masṛṇo rājāvartto varaḥ smṛtaḥ //

gomūtreṇātha kṣāraiśca tathāmlaiḥ sveditāḥ khalu

trivāreṇa viśudhyanti rājāvartādayo rasāḥ //

cūrṇitaḥ śukapicchena bhṛṃgarājarasena vai

saptavāreṇa puṭito rājāvartto mariṣyati //

pācano dīpanaścaiva vṛṣyo'nilaviṣāpahaḥ //

kośātakī kṣīrakando vaṃdhyākarkoṭakī tathā

kākamācī rājaśamī triphalā gṛhadhūmakaḥ //

rājāvarto rasaireṣāṃ satvaṃ muñcati marditaḥ

dhmāpitaḥ khadirāṃgārair bhastrikādvitayena ca //

aṣṭadhāroṣṭhaphalakaḥ ṣaṭkoṇo masṛṇo guruḥ

śuddhamiśritavarṇaiśca yukto vaikrāṃta ucyate //

śvetaḥ pītastathā kṛṣṇo nīlaḥ pārāvacchaviḥ

karbūraḥ śyāmavarṇaśca vaikrāṃtaścāṣṭadhā smṛtaḥ //

kvāthe kulatthaje svinno vaikrāṃtaḥ śudhyati dhruvam

gandhanimbūrasairmardyaḥ puṭito mriyate dhruvam //

āyuḥpradastridoṣaghno vṛṣyaḥ prāṇapradaḥ sadā

vegaprado vīryakartā prajñāvarṇau karoti hi //

rasāyaneṣu sarveṣu pūrvagaṇyastu rogahā

vajravad guṇakārī ca vaikrāṃto rasabandhakaḥ //

sūryātape mardito'sau satvapātagaṇauṣadhaiḥ

śuṣkāyito vaṭīkṛtya mūṣāstho dhmāpito'pi vai //

satvaṃ muñcati vaikrāṃtaḥ satyaṃ guruvaco yathā

mṛtasūtena tulyāṃśaṃ satvaṃ vaikrāṃtasaṃbhavam //

mṛtābhrasatvasaṃyuktaṃ marditaṃ samamātrakam

kaṇāmadhvājyasaṃmiśraṃ vallamātraṃ niṣevitam //

sarvān rogānnihantyāśu jīved varṣaśataṃ sukhī

trivarṣasevanānnūnaṃ valīpalitanāśanam //

sadyo hālāhalaṃ pītam amṛtaṃ garuḍena ca

sudhāyukte viṣe vānte parvate marutāhvaye //

ghanībhūtaṃ ca saṃjātaṃ sasyakaṃ khalu kathyate

nīlaṃ marakatacchāyaṃ tejoyuktaṃ praśasyate //

sveditaṃ māhiṣājyābhyāṃ gavāṃ mūtrairnarasya vā

dolāyantreṇa yāmau dvau śudhyatyeva hi sasyakam //

gaṃdhāśmaṭaṃkaṇābhyāṃ ca lakucadrāvamarditam

kukkuṭāhvaiḥ saptapuṭair mriyate cāṃdhamūṣayā //

nighṛṣṭaṃ ṭaṃkaṇenaiva nimbūdrāveṇa mūṣayā

dhmātaṃ ca tāmrarūpaṃ hi sattvaṃ muñcati sasyakam //

viṣeṇa sahitaṃ yasmāt tasmādviṣaguṇādhikam

sudhāyuktaṃ viṣaṃ yena sudhādhikaguṇaṃ tathā //

tridoṣaśamanaṃ caiva viṣahṛd gudaśūlanut

amlapittavibandhaghnaṃ rasāyanavaraṃ sadā //

vāntiṃ karoti rekaṃ ca śvitrakuṣṭhāpahaṃ tathā

nāmnā mayūratutthaṃ hi sarvavyādhinivāraṇam //

bhūnāgasatvasaṃyuktaṃ satvametatsamīkṛtam

anayormudraikā kāryā śūlaghnī sā bhavet khalu //

rājñāṃ sadaiva rakṣārthaṃ vidhātavyā sumudrikā //

mākṣikaṃ dvividhaṃ jñeyaṃ rukmatāpyaprabhedataḥ

prathamaṃ mākṣikaṃ svarṇaṃ kānyakubjasamutthitam //

suvarṇavarṇasadṛśaṃ navavarṇasamanvitam

taṭe tapatyāḥ saṃjātaṃ tāpyākhyaṃ mākṣikaṃ vadet //

pāṣāṇadalasaṃmiśraṃ pāṇḍuraṃ pañcavarṇavat

guṇālpakaṃ bhavatyetat svalpaṃ sattvaṃ vimuñcati //

mūtre takre ca kaulatthe marditaṃ śuṣkameva ca

gaṃdhāśmabījapūrābhyāṃ piṣṭaṃ tacchrāvasaṃpuṭe //

pañcavārāhapuṭakair dagdhaṃ mṛtimavāpnuyāt //

lohapātre susaṃdagdhaṃ lohadaṇḍena gharṣitam

yadā raktaṃ dhātunibhaṃ jāyate niṃbukadravaiḥ //

gharṣayet triguṇaṃ sūtaṃ muktvā saṃgharṣaṇaṃ kuru

dinaikaṃ gharṣayitvā tu dṛḍhavastreṇa gālayet //

vastrasthā piṣṭikā lagnā tvadhaḥ patati pāradaḥ

anenaiva prakāreṇa dvitrivāreṇa gālayet //

tatpiṣṭīgolakaṃ grāhyaṃ yaṃtre ḍamaruke nyaset

praharadvayamātraṃ ced agniṃ prajvālayedadhaḥ //

indragopasamaṃ satvam adhaḥsthaṃ grāhayetsudhīḥ

anenaiva vidhānena tāpyasatvaṃ samāharet //

ṭaṃkaṇena samāyuktaṃ drāvitaṃ mūṣayā yadā

tadā tāmraprabhaṃ satvaṃ jāyate nātra saṃśayaḥ //

dehalohakaraṃ samyak devīśāstreṇa bhāṣitam //

sarvāmayaghnaṃ satataṃ pāradasyāmṛtaṃ param

melanaṃ kurute lohe paramaṃ ca rasāyanam //

prathamo hemavimalo hemavadvarṇasaṃyutaḥ

dvitīyo rūpyavimalo rūpyavad dṛśyate khalu //

tṛtīyaḥ kāṃsyavimalaḥ kāṃsyavarṇasamo hi saḥ

snigdhaśca vartulaścaiva ṣaṭkoṇaḥ phalakānvitaḥ //

vāsārase mardito hi śuddho'tivimalo bhavet

gaṃdhāśmaniṃbukadrāvair marditaḥ puṭito mṛtim

śṛṅgasya bhasmanā cāpi puṭaiśca daśadhā puṭet //

nimbūrasena saṃpiṣṭvā mūṣāmadhye nirudhya ca

vimalaḥ sīsasadṛśaṃ dhmāto muñcati sattvakam //

piṣṭīkṛtaṃ hi tatsatvaṃ pāradena samanvitam

drute gaṃdhe hi nikṣiptaṃ tālakaṃ triguṇaṃ tathā //

manaḥśilā pañcaguṇā vālukāyantrake khalu

jvālayet kramaśaścaiva paścādrajatabhasmakam //

samamātraṃ hi vaikrāṃtaṃ sarvaṃ saṃcūrṇayetkhalu

saṃgālya yatnato vastrāt sthāpayetkūpikāntare //

vahniṃ kuryādaṣṭayāmaṃ svāṃgaśītaṃ samuddharet

vallamātraṃ ca madhunā lehayet vyoṣasaṃyutaṃ //

bālānāṃ rogaharaṇaṃ jvarapāṇḍupramehanut

grahaṇīkāmalāśūlamandāgnikṣayapittahṛt //

anupānaviśeṣaṇaṃ sarvarogānnihanti ca //

vṛṣyaḥ pittānilaharo rasāyanavaraḥ khalu //

tatrādyaṃ dvividhaṃ caiva satsatvaṃ satvahīnakam

guṇādhikaṃ tayormadhye yatpūrvaṃ sarvadoṣahṛt //

nidāghe tīvratāpāddhi himapratyantaparvatāt

hematārārkagarbhebhyaḥ śilājatu viniḥsaret //

bandhūkapuṣpasadṛśaṃ guru snigdhaṃ suśītalam

rukmagarbhagirau jātaṃ paramaṃ tadrasāyanam //

kiṃcittiktaṃ ca madhuraṃ śilājaṃ sarvadoṣanut //

tāragarbhagirerjātaṃ pāṇḍuraṃ svādu śītalam

pittapāṇḍukṣayaghnaṃ ca śilājatu hi pāṇḍuram //

śulvagarbhagirer jātaṃ kṛṣṇavarṇaṃ ghanaṃ guru

girijaṃ kaphavātaghnaṃ viśeṣātsarvarogajit //

agnau yajjāyate kṣiptaṃ liṃgākāramadhūmakam

udake ca vilīyeta tacchuddhaṃ ca vidhīyate //

amlaiśca guggulūpetaiḥ kṣārādyair bhāṇḍamadhyataḥ

viśudhyati śilājātaṃ sveditaṃ ghaṭikādvayam //

manaḥśilāluṅgarasaiḥ śilayā gaṃdhakena vā

tālakenātha puṭitaṃ śilājaṃ mriyate dhruvam //

chagaṇairaṣṭabhiḥ kṛtvā bhasmībhūtaṃ śilājatu //

śilājatu tu saṃśuddhaṃ seveta yaḥ pumān sadā

jīvedvarṣaśataṃ sāgraṃ na rogairbādhyate khalu //

mūtrakṛcchrāśmarīrogāḥ prayāntyeva na saṃśayaḥ

mahārase coparase dhāturatneṣu pārade

ye guṇāḥ kathitāḥ sadbhiḥ śilādhātau vadanti te //

vallonmitaṃ vai seveta sarvarogagaṇāpaham //

palitaṃ valibhiḥ sārdhaṃ hanyādeva na saṃśayaḥ //

karpūrasadṛśaṃ śvetaṃ karpūrākhyaṃ śilājatu

aśmarīmehakṛcchraghnaṃ kāmalāpāṇḍunāśanam //

amlatoyena saṃsvinnaṃ śuṣkaṃ śuddhimupaiti ca

noditaṃ māraṇaṃ tasya satvapātanakaṃ budhaiḥ //

dvividho rasakaḥ proktaḥ kāravellakadarduraḥ

satvapāte paraḥ proktaḥ prathamaścauṣadhādiṣu //

sarvamehaharaścaiva pittaśleṣmavināśanaḥ

nāgārjunena kathitau siddhau śreṣṭharasāvubhau //

kṛtau yenāgnisahanau sūtakharparakau śubhau

tena svargamayī siddhir arjitā nātra saṃśayaḥ //

rasakastāpitaḥ samyak nikṣipto rasapūrake

nirmalatvamavāpnoti saptavāraṃ nimajjitaḥ //

kāṃjike vātha takre vā nṛmūtre meṣamūtrake

drāvito ḍhālitaḥ samyak kharparaḥ pariśudhyati //

kharparaṃ retitaṃ śuddhaṃ sthāpitaṃ naramūtrake

rañjayenmāsamekaṃ hi tāmraṃ svarṇaprabhaṃ varam //

śilā haridrā triphalā gṛhadhūmaiḥ sasaiṃdhavaiḥ

bhallātakaiṣṭaṃkaṇaiśca kṣārairamlaiśca vartitam //

pādāṃśasaṃyutairmūṣāṃ vṛṃtākaphalasannibhām

nirudhya śoṣayitvātha mūṣāṃ mūṣopari nyaset //

pradhmāte kharpare jvālā sitā nīlā bhavedyadā

lohasaṃdaṃśake kṛtvā dhṛtvā mūṣāmadhomukhīm //

bhūmyām āḍhālayet sattvaṃ yathā nālaṃ na bhajyate

tadā sīsopamaṃ satvaṃ patatyeva na saṃśayaḥ //

anenaiva prakāreṇa trivāraṃ hi kṛte sati

viniḥsaretsarvasatvaṃ satyaṃ hi guruṇoditam //

tālakena samāyuktaṃ satvaṃ nikṣipya kharpare

gharṣayellohadaṇḍena mriyate ca na saṃśayaḥ //

mṛtaṃ satvaṃ mṛtaṃ kāṃtaṃ samāṃśenāpi yojitam

māṣamātramidaṃ cūrṇaṃ varākvāthena saṃyutam //

lohapātrasthitaṃ rātrau tilajaprativāpakam

nihanti madhumehaṃ ca kṣayaṃ pāṇḍuṃ tathānilam //

yonirogāṃśca nārīṇāṃ jvarāṃśca viṣamānapi

strīrogānhanti sarvāṃśca śvāsakāsapurogamān //

tālakaṃ tuvarī gaṃdhaṃ kaṃkuṣṭhaṃ kunaṭī tathā

sauvīraṃ gairikaṃ caivam aṣṭamaṃ khecarāhvayam //

tālakaṃ dvividhaṃ proktaṃ dalākhyaṃ cāśmasaṃjñitam

sūkṣmapatraṃ hemavarṇaṃ guru snigdhaṃ ca bhāsuram //

dalākhyaṃ tālakaṃ tacca bahusatvaṃ rasāyanam

niṣpatraṃ cāśmasadṛśaṃ kiṃcitsatvaṃ tathāguru //

nārīṇāṃ puṣpahṛt tattu kupathyaṃ cāśmatālakam

kuṣmāṇḍatoyasaṃsvinnaṃ tataḥ kṣārajalena vā

cūrṇatoyena vā svinnaṃ dolāyaṃtreṇa śudhyati //

khalve kṣiptvā ca tattālaṃ mardayedekavāsaram //

palāṣṭamānaṃ tālasya cāṣṭamāṃśaṃ tu kārayet //

bījānyeraṇḍajānyeva kṣiptvā caikatra mardayet

yavābhā guṭikā kāryā śuṣkā kupyāṃ nidhāya ca //

vālukāyaṃtramadhye tu vahniṃ dvādaśayāmakam

svāṃgaśītaṃ samuttārya ūrdhvagaṃ satvamāharet //

pāṣāṇadhātusattvānāṃ prakārāḥ santyanekaśaḥ

yāni kāryakarāṇyeva satvāni kathitāni vai //

susnigdhamuṣṇakaṭukaṃ dīpanaṃ kuṣṭhahāri tat //

saurāṣṭradeśe saṃjātā khanijā tuvarī matā

yā lepitā śvetavastre raṅgabandhakarī hi sā //

phullikā khaṭikā tadvat dviprakārā praśasyate

kiṃcitpītā ca susnigdhā garadoṣavināśinī //

śvetavarṇāparā sāmlā phullikā lohamāraṇī

kaṣāyā madhurā kāṃkṣī kaṭukā viṣanāśinī //

vraṇaghnī kaphahā caiva netravyādhitridoṣahā

kuṣṭharogaharā sā tu pārade bījadhāriṇī //

dhānyāmle tuvarī kṣiptā śudhyati tridinena vai

kṣārairamlaiśca mṛditā dhmātā satvaṃ vimuñcati

tatsatvaṃ dhātuvādārthe auṣadhe nopapadyate //

manaḥśilā triprakārā śyāmā raktā ca khaṇḍikā

śyāmā raktā miśravarṇā bhārāḍhyā śyāmikā bhavet //

kaṇavīrā suraktāṅgī tāmrābhā saiva śasyate

cūrṇitā yāti raktāṅgī guruḥ snigdhā ca khaṇḍikā //

sarvāḥ kunaṭyaḥ kathitāḥ pūrvaṃ pūrvaṃ guṇottarāḥ

munipatrarasenāpi śṛṅgaverarasena vā //

bhāvitā saptavāreṇa viśudhyati na saṃśayaḥ

sarpiṣā ca guḍenātha kiṭṭaguggulunātha vā //

dhmātā tu koṣṭhikāyantre muñcet sattvaṃ na saṃśayaḥ //

rasāyanavarā sarvā vātaśleṣmavināśinī

satvādhikā viṣaghnī ca bhūtakaṇḍūkṣayāpahā

agnimāṃdyaṃ praśamayet koṣṭharoganibarhiṇī //

sauvīraṃ ca rasāṃjanaṃ nigaditaṃ srotoṃjanaṃ caiva hi tadvat puṣpamathāñjanaṃ tadanu cennīlāṃjanaṃ kathyate

pañcānāmapi nāmavarṇaguṇavadrūpāṇi samyagvidhau kathyante'tra mayāpi śodhanam idaṃ satvaṃ mṛtiścocyate //

sauvīrākhyaṃ cāṃjanaṃ dhūmavarṇaṃ pittāsraghnaṃ chardihidhmāvraṇaghnam /

netravyādhau śodhane ropaṇe ca śreṣṭhaṃ proktaṃ karṇarogapraśāṃtyai //

pītābhaṃ viṣaraktadoṣaśamanaṃ saśvāsahidhmāpahaṃ varṇyaṃ vātavināśanaṃ kṛmiharaṃ dārvyudbhavaṃ śobhanam

snigdhaṃ svādu kaṣāyakaṃ viṣavamīpittāsranullekhanaṃ netryaṃ hidhmarujāpahaṃ nigaditaṃ srotoṃjanaṃ sarvadā //

sitaṃ snigdhaṃ himaṃ caiva netrarogaviṣāpaham

jvaraghnam atihidhmāghnaṃ puṣpāṃjanamihoditam //

rasāyanaṃ suvarṇaghnaṃ guru snigdhaṃ tridoṣahā

nīlāṃjanaṃ ca kathitaṃ lohamārdavakārakam //

bhṛṃgarājarasenaiva sarvāṇyevāṃjanāni hi

viśudhyantīha satataṃ satyaṃ guruvaco yathā

śilāyāḥ satvavat sattvam añjanānāṃ ca pātayet //

gaṃdhakasya caturbhedā lakṣitāḥ pūrvasūribhiḥ

śvetaḥ pītastathā raktaḥ kṛṣṇaśceti caturvidhaḥ //

śvetastu khaṭikākāro lepanāllohamāraṇam

jāyate nātra saṃdeho hy anubhūtaṃ mayā khalu //

pītavarṇo bhavedyastu sa cokto'malasārakaḥ

rase rasāyane śreṣṭhaḥ śukapicchaḥ sa kathyate //

lākṣārasanibho raktaḥ śukatuṇḍaḥ sa kathyate

dhātūnāṃ raṃjanaṃ kuryād rasabandhaṃ karotyalam //

yaḥ kṛṣṇavarṇaḥ sa tu durlabho'sti nāśaṃ karotīha jarāpamṛtyoḥ

saṃsevanādvajrasamaṃ śarīraṃ bhavetsukāntaṃ hi nirāmayaṃ ca //

ghaṭīmadhye payaḥ kṣiptvā mukhe vastraṃ prabandhayet

vastropari baleścūrṇaṃ mukhaṃ ruddhvā śarāvataḥ //

bhūmau nidhāya tatpātraṃ puṭaṃ dadyātprayatnataḥ

viṃśatyupalakaiścaiva svāṃgaśītaṃ samuddharet //

anenaiva prakāreṇa svāṃgaśītaṃ punaḥ punaḥ

evaṃ saṃśodhito gandhaḥ sarvakāryakaro bhavet //

visarpakaṇḍukuṣṭhasya śamano dīpanastathā //

āmājīrṇapraśamano viṣahā rasaśoṣaṇaḥ

sūtasya vīryadaḥ sākṣāt pārvatīpuṣpasaṃbhavaḥ //

kṛmirogaharaḥ samyak sūtaṃ mūrchayati dhruvam

sevito balirājñā yaḥ prabhūtabalahetave //

tasmādbalivasetyukto gaṃdhako'timanoharaḥ

śukapicchastu maricasamāṃśena tu kalkitaḥ //

triphalā ṣaḍguṇā kāryā mardayetkṛtamālakaiḥ

mūladravaistataḥ pīto hanti kuṣṭhānyanekaśaḥ //

tanmūlasalile ghṛṣṭaṃ vapustenātha lepitam

kuṣṭhānyeva nihantyāśu sadyaḥ pratyayakārakam //

saṃśuddhagaṃdhakaṃ caiva tailena saha peṣayet

apāmārgakṣāratoyais tailena maricena ca //

vilipya sakalaṃ dehaṃ tiṣṭhetsūryātapeṣu ca

bhojayettakrabhaktaṃ ca tṛtīye prahare khalu //

vahninā svedayedrātrau prātarutthāya mardayet

mahiṣasya purīṣeṇa snāyācchītena vāriṇā //

snānaṃ kuryāduṣasyevaṃ kaṇḍūḥ pāmā ca naśyati

dṛṣṭapratyayayogo'yaṃ kathito'tra mayā khalu

nāśayeccirakālotthāḥ kuṣṭhapāmāvicarcikāḥ //

kalāṃśavyoṣasaṃyuktaṃ śuddhagandhakacūrṇakam

vastre vitastimātre tu gaṃdhacūrṇaṃ satailakam //

vilipya veṣṭayitvā ca vartiṃ sūtreṇa veṣṭayet

dhṛtvā saṃdaṃśato vartimadhyaṃ prajvālayecca tām //

vidrutaḥ patate gaṃdho binduśaḥ kācabhājane

tāṃ drutiṃ prakṣipetpattre nāgavallyāstribindukām //

rasaṃ vallamitaṃ tatra dattvāṅgulyā vimardayet

tatsarvaṃ bhakṣayetpaścād godugdhaṃ cānu sampibet //

kāmasya dīptiṃ kurute kṣayapāṇḍuvināśanam

grahaṇīṃ nāśayed duṣṭāṃ śūlārtiśvāsakāsakam //

āmājīrṇaṃ praśamayel laghutvaṃ ca prajāyate

gaṃdhakasya guṇānvaktuṃ śaktaḥ kaḥ śaṃbhunā vinā //

parvate himasamīpavartini jāyate'tiruciraṃ kaṅkuṣṭhakam

ekameva nalikābhidhānakaṃ reṇukaṃ tadanu cāparaṃ bhavet //

pītavarṇamasṛṇaṃ ca vai guru snigdham uttamataraṃ pravakṣyate

śyāmapītamatihīnasattvakaṃ reṇukaṃ hi kathitaṃ dvitīyakam //

vadanti kaṃkuṣṭhamathāpare hi sadyaḥ prasūtasya ca dantinaḥ śakṛt /

tat kṛṣṇapītaṃ bhavatīva recanaṃ tṛtīyamāhurvibudhā bhiṣagvarāḥ //

caturthakaṅkuṣṭhamihaiva vājināṃ nālaṃ hi kecitpravadanti tajjñāḥ

yaddhastijaṃ śvetamathātipītaṃ virecanaṃ tatprakaroti śīghram //

rasāyane śreṣṭhataraṃ rase ca satvena yuktaṃ khalu gauravānvitam

śuṃṭhyambhasā bhāvitameva śuddhiṃ kaṃkuṣṭhamāyāti hi satyamuktam //

kaṅkuṣṭhakaṃ tiktakaṭūṣṇavīryaṃ viśeṣato recanakaṃ karoti

gudārtigulmavraṇaśūlahṛtparaṃ pracakṣate śāstravidaḥ purāṇāḥ //

sattvākṛṣṭirna ca proktā yasmātsatvamayaṃ hi tat

yavamātraṃ bhajedenaṃ virekārthaṃ na saṃśayaḥ //

kṣaṇādāmajvaraṃ hanti jāte sati virecane

tāṃbūlena samaṃ caivaṃ bhakṣitaṃ sārayed dhruvam //

babbūlamūlikākvāthaṃ saubhāgyājājisaṃyutam

bhūyo bhūyaḥ pibeddhīmān viṣaṃ kaṃkuṣṭhajaṃ jayet //

kāsīsaṃ prathamaṃ hi saikatamidaṃ puṣpākhyamanyattathā kṣārāmlaṃ guru dhūmravarṇaviṣahṛt vīryoṣṇakaṃ rāgadam

śvitraghnaṃ mukhakeśaraṃjanakaraṃ tatsaikataṃ pūrvakaṃ puṣpākhyaṃ hyaparaṃ guṇaiśca sahitaṃ sevyaṃ sadā rogahṛt //

puṣpābhidhaṃ ca kāsīsaṃ prasiddhaṃ netrarogahā

soṣṇavīryaṃ kaṣāyāmlaṃ viṣaghnaṃ śleṣmanāśanam

vraṇahṛt kṣayarogaghnaṃ paṭarañjanakaṃ param //

bhṛṃgarājarase svinnaṃ nirmalaṃ hi prajāyate

saurāṣṭrīsatvavat sattvam etasyāpi samāharet //

kāsīsaṃ bhasma kāṃtasya cobhayaṃ samabhāgikam

varāviḍaṅgasaṃyuktaṃ ghṛtakṣaudraplutaṃ prage //

bhakṣitaṃ hanti vegena pāṇḍuyakṣmāṇameva ca

plīhaṃ gulmaṃ gude śūlaṃ mūtrakṛcchrāṇyaśeṣataḥ //

sevitaṃ sarvarogaghnaṃ rasāyanavidhānataḥ

agnisaṃdhukṣaṇaṃ kuryāt valīpalitanāśanam

āmājīrṇabhavān rogān nihantyeva na saṃśayaḥ //

uddiṣṭaṃ navasārākhyaṃ lavaṇaṃ cullikābhidham

lohadrāvaṇakaṃ proktaṃ rasajāraṇakaṃ tathā //

vahniṃ ca dīpayatyāśu gulmaplīhāmayāpaham

māṃsādijāraṇaṃ samyak bhuktapākaṃ karoti tat //

pītā varāṭikā yā tu sārdhaniṣkapramāṇikā

śreṣṭhā saiva budhaiḥ proktā ṭaṅkabhārā hi madhyamā //

pādonaṭaṅkabhārā yā kathyate sā kaniṣṭhikā //

rase rasāyane proktā pariṇāmādiśūlanut

grahaṇīkṣayarogaghnī vīryoṣṇā dīpanī matā //

vṛṣyā doṣaharī netryā kaphavātavināśinī

rasendrajāraṇe śastā biḍamadhye sadā hitā //

sthūlā varāṭikā proktā guruśca śleṣmapittahā

sveditā hyāranālena yāmācchuddhimavāpnuyāt //

daradaḥ śukatuṇḍākhyo haṃsapākastathāparaḥ

carmāraḥ prathamaḥ prokto hīnasatvaḥ sa ucyate //

pravālābhaḥ śalākāḍhyaḥ uttamo haṃsapākakaḥ

dīpanaḥ sarvadoṣaghno hiṃgulo'tirasāyanaḥ //

sarvarogaharaḥ sākṣāt drāvaṇe saṃpraśasyate

yathā ṣaḍguṇagaṃdhena jāritarasarājakaḥ //

daradākarṣitaḥ sūto guṇairevaṃvidho bhavet

kuṣmāṇḍakhaṇḍamadhye tu svedito lakucāmbunā

sakṛt saṃjāyate śuddhaḥ sarvakāryeṣu yojayet //

pāṣāṇagairikaṃ caikaṃ dvitīyaṃ svarṇagairikam

pāṣāṇagairikaṃ proktaṃ kaṭhinaṃ tāmravarṇakam //

atyantaśoṇitaṃ snigdhaṃ masṛṇaṃ svarṇagairikam

svādu tiktaṃ himaṃ netryaṃ kaṣāyaṃ raktapittanut //

hikkāvamiviṣaghnaṃ ca raktaghnaṃ svarṇagairikam

pāṣāṇagairikaṃ cānyat pūrvasmādalpakaṃ guṇaiḥ //

gairikaṃ tu gavāṃ dugdhair bhāvitaṃ śuddhimṛcchati

gairikaṃ satvarūpaṃ hi nandinā parikīrtitam //

samudreṇāgninakrasya jarāyur bahirujjhitaḥ

ravitāpena saṃśuṣkaḥ so'gnijāra iti smṛtaḥ //

tridoṣaśamano grāhī dhanurvātaharaḥ paraḥ

vardhano rasavīryasya jāraṇaḥ paramaḥ smṛtaḥ //

mahāgirau śilāntastho raktavarṇacyuto rasaḥ

sūryātapena saṃśuṣko girisindūrasaṃjñitaḥ //

rasabaṃdhakaro bhedī tridoṣaśamanastathā

dehalohakaro netryo girisindūra īritaḥ //

bhavedgurjarake deśe sadalaṃ pītavarṇakam

arbudasya gireḥ pārśve nāmnā vodāraśṛṅgakam //

rasabandhakaraṃ samyak śmaśrurañjanakaṃ param //

sādhāraṇarasāḥ sarve bījapūrarasena vai

trivāraṃ bhāvitāḥ śuṣkā jāyante doṣavarjitāḥ //

biḍaṃ hi kathyate tadvat sarvadoṣaharaṃ param //

māṇikyaṃ mauktikaṃ caiva vidrumaṃ tārkṣyaṃ puṣpakam

vajraṃ nīlaṃ ca gomedaṃ vaiḍūryaṃ ca krameṇa hi //

sujātiguṇasampannaṃ ratnaṃ sarvārthasiddhidam

dāne rasāyane caiva dhāraṇe devatārcane //

padmarāgābhidhaṃ śreṣṭhaṃ prathamaṃ tadudīritam

dvitīyaṃ nīlagandhi syād ghanaṃ raktaṃ suśobhanam //

mahacca kamalacchāyaṃ snigdhaṃ svacchaṃ guru sphuṭam

samaṃ vṛttāyataṃ gātre māṇikyaṃ cottamaṃ matam //

gaṃgodakasamudbhūtaṃ nīlagarbhāruṇacchavi

māṇikyaṃ pūrvavacchāyaṃ nīlagandhi taducyate //

māṇikyaṃ cāṣṭadhā neṣṭaṃ sacchidraṃ malinaṃ laghu

karkaśaṃ cipiṭaṃ vakraṃ sūkṣmaṃ cāviśadaṃ tathā //

saṃdīpanaṃ vṛṣyatamaṃ hi rūkṣaṃ vātāpahaṃ karmarujāpahaṃ ca

bhūtādidoṣatrayanāśanaṃ paraṃ rājñāṃ sadā yogyatamaṃ praśastam //

hlādi śvetaṃ raśmimannirmalaṃ ca vṛttaṃ khyātaṃ mauktikaṃ toyabhāsam

snigdhaṃ taulye gauravaṃ cenmahattal liṃgairetair lakṣitaṃ tacca śuddham //

rūkṣāṅgaṃ cenniṣprabhaṃ śyāvatāmraṃ cārdhaṃ śubhraṃ graṃthilaṃ mauktikaṃ ca

kṣārābhāsaṃ vaikaṭaṃ yugmakaṃ ca doṣairyuktaṃ sarvathā tyājyamebhiḥ //

kāsaṃ śvāsaṃ vahnimāṃdyaṃ kṣayaṃ ca hanyād vṛṣyaṃ bṛṃhaṇaṃ pittahāri

dāhaśleṣmonmādavātādirogān hanyādevaṃ sevitaṃ sarvakāle //

snigdhaṃ sthūlaṃ pakvabimbīphalābhaṃ vṛttaṃ dīrghaṃ nirvraṇaṃ cāpyadīrgham

khyātaṃ sadbhiḥ saptadhā vidrumaṃ ca doṣairmuktaṃ sarvakāryeṣu śastam //

rūkṣaṃ śvetaṃ savraṇaṃ dhūsaraṃ ca nirbhāraṃ cecchulbavarṇaṃ pravālam

doṣairyuktaṃ koṭarairāvṛtaṃ ca neṣṭaṃ sadbhir bhakṣaṇe dhāraṇe ca //

pittāsraghnaṃ śvāsakāsādirogān hanyād evaṃ durnivāraṃ viṣaṃ ca

bhūtonmādān netrarogān nihanyāt sadyaḥ kuryāddīpanaṃ pācanaṃ ca //

tārkṣyaṃ snigdhaṃ bhāsuraṃ śaṣpavarṇaṃ gātraiḥ śuddhaṃ bhāravadraśmiyuktam

ete proktā saptasaṃkhyā guṇā vai dāne śastaṃ bhakṣaṇe dhāraṇe ca //

nīlaṃ śvetaṃ karkaśaṃ śyāvarūkṣaṃ vakraṃ kṛṣṇaṃ cippaṭaṃ bhārahīnam

duṣṭaṃ tārkṣyaṃ cauṣadhenopayojyaṃ kāsaṃ śvāsaṃ sannipātāgnimāṃdyam //

śophaṃ śūlaṃ jūrtirogaṃ viṣaṃ ca durnāmānaṃ pāṇḍurogaṃ nihanyāt //

svacchaṃ sthūlaṃ puṣparāgaṃ guru syāt snigdhaṃ varṇe karṇikāraprasūnam

taccāvakraṃ masṛṇaṃ komalaṃ ca liṃgairetaiḥ śobhanaṃ puṣparāgam //

rūkṣaṃ pītaṃ karkaśaṃ śyāmalaṃ ca pāṇḍu syādvā kāpilaṃ toyahīnam

doṣairyuktaṃ niṣprabhaṃ puṣparāgaṃ no sevyaṃ tannaiva deyaṃ dvijebhyaḥ //

kuṣṭhaṃ chardiṃ śleṣmavātau nihanti maṃdāgnīnāmetadeva praśastam

dāhe kṛcchre dīpanaṃ pācanaṃ ca tasmātsevyaṃ sarvakālaṃ manuṣyaiḥ //

sarveṣu ratneṣu sadā variṣṭhaṃ mūlyairgariṣṭhaṃ vividhaṃ hi vajram

naraśca nārī ca tathā tṛtīyaṃ teṣāṃ guṇānvacmi samāsato hi //

pūrvaṃ pūrvaṃ śreṣṭhametatpradiṣṭaṃ dravyād vīryāt pākataśca prabhāvāt

teṣāṃ varṇā jātayaśca prabhedāḥ kathyante'ṣṭau śāstrataścāpakarṣāt //

śvetādikaṃ varṇacatuṣṭayaṃ hi sarveṣu ratneṣu ca kathyate budhaiḥ /

syurbrāhmaṇakṣatriyavaiśyaśūdrāste jātayo vai kramaśaśca varṇāḥ //

puṃvajraṃ yatprocyate cāṣṭadhāraṃ ṣaṭkoṇaṃ ced indracāpena tulyam

aṣṭau cetsyuḥ phālakā bhāsuraṃ vai pūrvaṃ śreṣṭhaṃ sarvadoṣāpahaṃ syāt //

strīvajraṃ cettādṛśaṃ vartulaṃ hi kiṃciccaivaṃ cippaṭaṃ karkaśaṃ ca

koṇāgraṃ vai kuṇṭhitaṃ vartulaṃ ca kiṃciddhīnaṃ procyate tattṛtīyam //

strī pumān no strī pumān yacca vajraṃ yojyaṃ tacca strīṣu puṃsveva ṣaṇḍhe

vyatyāsādvai naiva dattaṃ phalaṃ tad dadyād vajraṃ vā vinā tatpumāṃsam //

varṇe'pyevaṃ yasya varṇasya vajraṃ tattadvarṇe śobhanīyaṃ pradiṣṭam

nyāyaścāyaṃ bhairaveṇa pradiṣṭaḥ sarveṣveva ratnavargeṣu samyak //

yāmāvadhi sveditameva vajraṃ śuddhiṃ prayātīha kulatthatoye

siddhaṃ tathā kodravaje śṛte vā vajraṃ viśudhyeddhi viniścitena //

subhāvitaṃ matkuṇaśoṇitena vajraṃ caturvāraviśoṣitaṃ ca

chucchuṃdarīsthaṃ hi vipācitaṃ puṭe puṭedvarāheṇa ca triṃśadevam //

dhmātaṃ punardhmāya śataṃ hi vārān kvāthe kulatthasya hi nikṣipecca /

saṃpeṣayettaṃ hi śilātalena manaḥśilābhiḥ saha kārayedvaṭīm //

kṣiptvā nirundhyāpi ca mūṣikāyāṃ puṭānyathāṣṭau ca vanopalairdadet /

vārān śataṃ cāpi tato dhamettaṃ saṃmarditaṃ śodhitapāradena //

vajrāṇi sarvāṇi mṛtībhavanti tadbhasmakaṃ vāritaraṃ bhavecca /

śrīsomadevena ca satyavācā vajrasya mṛtyuḥ kathito hi samyak //

kāsamardarasapūrṇalohaje matkuṇasya rudhirair vilepitam /

sveditaṃ ca bhiduraṃ hi saptabhirvāsaraiḥ pariniṣecya mūtrake //

dhmāpitaṃ hi khalu vajrasaṃjñakaṃ mārayediti vadanti tadvidaḥ /

nīlajvālāvīrudhaḥ kandakeṣu ghṛṣṭaṃ gharme śoṣitaṃ bhasmabhāvam //

vajraṃ yāti svairavahnipradānāt piṣṭaiścāpi kṣoṇināgaiḥ praliptam

viṃśadvārān saṃpuṭecca prayatnād āraṇyairvā gomayaistaddhaṭhāgnau

vajraṃ caivaṃ bhasmasādvīryayuktaṃ sarvasminvai yojanīyaṃ rasādau //

āyuḥpradaṃ vṛṣyatamaṃ pradiṣṭaṃ doṣatrayonmūlanakaṃ tathaiva

rasendrakasyāpi hi baṃdhakṛtsadā sudhāsamaṃ cāpamṛtiṃ ca hanyāt //

bhūnāgasatvena samaṃ vimardya vajrasya bhūtiṃ ca samānahemnā

dhmātaṃ rasādāvapi yojanīyaṃ rasāyanaṃ tadbhavatīha samyak //

bhāgāstrayaścaiva hi sūtakasya bhāgaṃ vimardyātha mṛtaṃ hi vajram

vajrasya bhūtiḥ kila poṭalīkṛtā mukhe dhṛtā dārḍhyakarī dvijānām //

vajrabhasma kila bhāgatriṃśakaṃ svarṇameva kathitaṃ kalāṃśakam

aṣṭabhāgamiha tārakaṃ kuru sūtamatra samabhāgakaṃ sadā //

abhrasatvabhasitaṃ samāṃśakaṃ turyabhāgamiha tāpyakaṃ bhavet

vaikrāṃtabhasmātra tathāṣṭabhāgakaṃ ṣaḍeva bhāgā hi balervidheyāḥ //

ṣāḍguṇyasaṃsiddhim upaiti sarvadā sarvārthasaṃsiddhimupaiti sevite //

indranīlamatha vārinīlakaṃ śvaityagarbhitamathāpi nīlakam

kathyate hi laghu vārinīlakaṃ tucchameva kathitaṃ bhiṣagvaraiḥ

kāntyā yuktaṃ kārṣṇyagarbhaṃ ca nīlaṃ taccāpyuktaṃ śakranīlābhidhānam //

ekacchāyaṃ snigdhavarṇaṃ guru syāt svacchaṃ madhye collasatkāṃtiyuktam

nīlaṃ proktaṃ piṇḍitaṃ saptasaṃjñair etair liṅgair lakṣitaṃ cottamaṃ hi //

nirbhāraṃ cetkomalaṃ cāsragandhi rūkṣaṃ varṇe sūkṣmakaṃ cippiṭaṃ ca

proktaṃ vai tadvārinīlaṃ bhiṣagbhir etairliṃgaiḥ saptabhiḥ kṣepaṇīyam //

saṃdīpanaṃ śvāsaharaṃ ca vṛṣyaṃ doṣatrayonmūlanakaṃ viṣaghnam

durnāmapāṃḍughnamatīva balyaṃ jūrtiṃ jayennīlamidaṃ praśastam //

gomedakaṃ ratnavaraṃ praśastaṃ gomedavad rāgayutaṃ pracakṣate

susvacchagomūtrasamānavarṇaṃ gomedakaṃ śuddhamihocyate khalu //

dīptaṃ snigdhaṃ nirdalaṃ masṛṇaṃ vai mūtracchāyaṃ svacchametatsamaṃ ca

ebhir liṅgairlakṣitaṃ vai garīyaḥ sarvāsvetadyojanīyaṃ kriyāsu //

vicchāyaṃ vā cippiṭaṃ niṣprabhaṃ ca rūkṣaṃ cālpaṃ cāvṛtaṃ pāṭalena

nirbhāraṃ vā pītakācābhayuktaṃ gomedaṃ cedīdṛśaṃ no variṣṭham //

gomedakaṃ pittaharaṃ pradiṣṭaṃ pāṇḍukṣayaghnaṃ kaphanāśanaṃ ca

saṃdīpanaṃ pācanameva rucyam atyaṃtabuddhipravibodhanaṃ ca //

svacchaṃ samaṃ cāpi viḍūryakaṃ hi śyāmābhaśubhraṃ ca guru sphuṭaṃ vā

yajñopavītopamaśuddhareṣās tisraśca saṃdarśayatīha śubhrāḥ //

karkaśaṃ ca laghu cippaṭaṃ sadā śyāmatoyamiva dṛśyate chaviḥ

raktagarbhasamamuttarīyakaṃ naiva śobhanamidaṃ viḍūryakam //

raktapittaśamanaṃ viḍūryakaṃ buddhivardhanakaraṃ ca dīpanam

pittarogamalamocanaṃ sadā dhārayecca matimān sukhāvaham //

gharṣaśca biṃduśca tathaiva reṣā trāsaśca pānīyakṛtā sagarbhatā

sarveṣu ratneṣu ca pañcadoṣāḥ sādhāraṇāste kathitā munīndraiḥ //

ye kṣetratoyaprabhavāśca doṣāḥ sarveṣu ratneṣu galanti samyak //

teṣāṃ ca śuddhiṃ śṛṇu bhairavoktāṃ yathā hi doṣasya vināśanaṃ syāt

amlena vai śudhyati māṇikyākhyaṃ jayantikāyāḥ svarasena mauktikam //

kṣāreṇa sarveṇa hi vidrumaṃ ca godugdhatas tārkṣyamupaiti śuddhim

dhānyasyāmlaiḥ puṣparāgasya śuddhiṃ kaulatthe vai kvāthyamānaṃ hi vajram //

nīlaṃ nīlīpatrajātai rasaiśca gomedaṃ vai rocanāyā rasena

vaiḍūryaṃ ceduttamākvāthayuktaṃ yāmaikaikaṃ sveditaṃ śuddhimeti //

tālagaṃdhakaśilāsamanvitaṃ mardayellakucavāriṇā khalu

vajravarjyamapi cāṣṭabhiḥ puṭai ratnabhasma bhavatīti niścitam //

rāmaṭhaṃ lavaṇapaṃcakaṃ sadā kṣārayugmamapi cetsupeṣitam

cūlikālavaṇamamlavetasaṃ pakvakumbhikaphalaṃ tathaiva ca //

citramūlakarudantike śubhā jambukī jalayutā dravantikā

arkadugdhasamasaudhadugdhakaṃ sarvameva mṛditaṃ śilātale //

golamasya ca vidhāya nikṣiped ratnajātiṣu varāṇi peṣayet

bhūrjapatramabhiveṣṭya golake golakopari niveṣṭya mūtrataḥ //

vastreṇa saṃveṣṭya tataḥ prayatnād dolākhyayaṃtre'tha niveśya golakam /

sarvāmlayukte tuṣavāripūrite pātraṃ dṛḍhe mṛṇmayasaṃjñake hi //

dinatrayaṃ svedanakaṃ vidheyam āhṛtya tasmādvaragolakaṃ hi

saṃkṣālayeccāmlajalena cāpi saṃjāyate ratnabhavā drutiśca //

varṇena sā ratnanibhā ca kāntyā laghvī bhaveddehakarī ca samyak

lohasya vedhaṃ prakaroti samyak sūtena samyaṅmilanaṃ prayāti //

tadā bhaveyuḥ khalu siddhatā yadā hiṃgvādivargeṇa milanti samyak

yāmadvayaṃ kāṃsyavimarditā vai cātiprayatnena tu vaidyavaryaiḥ //

kasyāpi nuḥ sidhyati vai drutiśca yadā prasannaḥ khalu pārvatīśaḥ

na syādyāvad bhairavasya prasādas tāvatsūte bandhanaṃ durlabhaṃ hi

tāsāṃ madhye durlabhābhradrutiśca svalpaṃ bhāgyaṃ bhūridaurbhāgyabhājām //

ratnānāṃ kramato guṇāśca kathitāstacchodhanaṃ māraṇaṃ tebhyaścaiva hi satvapātanamatho samyagdruteḥ pātanam

sarveṣāṃ hi parīkṣaṇaṃ ca drutayaḥ sammelanaṃ vai rase adhyāye'tra nidarśitāni sakalānyevaṃ hi karmāṇi vai //

bhavati gadagaṇānāṃ nāśanaṃ yena sadyo vividharasavidhānaṃ kathyate 'traiva samyak

rasanigamasudhābdhau mathyamāne mayaiva gaṇitarasaśatānāṃ saṃgrahaḥ procyate vai //

sukhaṇḍitaṃ hāriṇajaṃ viṣāṇaṃ rasena pācyaṃ jalajaṃbukasya

ruddhvātha bhāṇḍe vipacecca cullyāṃ yāmadvayaṃ śītagataṃ samuddharet //

tato'ṣṭabhāgaṃ trikaṭuṃ niyojya niṣkapramāṇaṃ ca bhajetprabhāte

taṃ nāgavallīdalajena sārdhaṃ nihanti vātodbhavakaṃ jvaraṃ ca //

marditaiśca daśaniṃbukadravai raktikārdhatulitā vaṭī kṛtā

bhakṣitā jvaragaṇān nihantyayaṃ recano jvaraharo'yam aṅkuśaḥ //

eka eva kathitastu so'malaḥ svedito'pi saha cūrṇajalena /

yāmapūrvamapi raktikāmito bhakṣitaḥ sakalaśītajūrtihṛt //

pāradaṃ rasakagaṃdhatālakaṃ tutthaṭaṃkaṇayutaṃ suśodhitam

mardayecca samamātramekataḥ kāravellajarasairdinaṃ tathā //

lepayecca ravibhājanodare cāṃgulārdhamapi mānameva hi

tāmrabhājanamukhaṃ nirudhya vai taṃ pacetsikatayaṃtramadhyataḥ //

dhānyakānyupari muñcitāni cet saṃsphuṭanti yadi śuddhamucyate

jāyate'tiruciro jvarārikaḥ sevito jvaragaṇāpahārakaḥ //

māṣamātramuṣaṇaiḥ samaiḥ sadā parṇakhaṇḍasahitaiśca bhakṣitaḥ

nāśayeddhi viṣamodbhavān jvarān andhakāramiva bhāskarodayaḥ //

tālatāmrarasagaṃdhatutthakān śāṇamātratulitān samastakān

niṣkamātrarucirāṃ manaḥśilāṃ mardayet triphalakāmbubhirdṛḍham //

golamasya ca vidhāya saṃpuṭe pācayecca puṭapākayogataḥ

arkavajripayasā subhāvayet saptavāramatha dantikāśṛtaiḥ //

māṣamātrarasa eṣa bhakṣitaḥ śāṇamānamaricairyuto yadā

sārdhaniṣkakaguḍena yojitaḥ saurasairdvidaśapatrakairyutaḥ //

śītapūrvamatha dāhapūrvakaṃ dvyāhikaṃ ca sakalān jvarānapi

nāśayeddhi taruṇajvarārikaḥ sarvadoṣaśamanaḥ sukhāvahaḥ //

bhāgaikaḥ syātpāradaḥ śodhitaśca elīyaḥ syātpippalī śreyasī ca

ākallo vai gaṃdhakaḥ sārṣapeṇa tailenātho śodhito buddhimadbhiḥ //

turyānbhāgānindravallīphalānāṃ kṛtvā cūrṇaṃ śoṣayetsūryatāpe

cūrṇaṃ caitad bhāvayettadrasena māṣaistulyāṃ kārayettadvaṭīṃ ca //

dattvā caikāṃ jātasadyojvarāya chinnāṅgāyāḥ kvāthapānaṃ vidheyam

doṣodbhūtaṃ sannipātodbhavāṃ ca jūrtiṃ samyaṅ nāśayatyāśu tīvrām //

śuddhaḥ sūto gaṃdhako vatsanābhaḥ pratyekaṃ vai śāṇamātrā vidheyā

dhūrtādbījaṃ kārayedvai triśaṇaṃ sarvebhyo vai dvaiguṇā hemadugdhā //

sūkṣmaṃ cūrṇaṃ kārayettatprayatnād deyaṃ guṃjāyugmamānaṃ ca samyak

khādedārdraṃ cānupāne jvarārtaḥ sadyo hanyātsarvadoṣotthajūrtim //

sūtaṃ gaṃdhaṃ hiṅgulaṃ daṃtibījaṃ bhāgairvṛddhaṃ kārayecca krameṇa

cūrṇaṃ kṛtvā marditaṃ daṃtitoyair guṃjāmātro bhakṣitaścejjvarāriḥ //

ekaṃ bhāgaṃ vatsanābhaṃ ca kuryād dvau bhāgau ceṭ ṭaṅkaṇaṃ daṃtibījam

trīṇyevaite hiṃgulasyāpi turyaḥ sadyo jūrtiṃ nāśayatyeva sūryaḥ //

śuddhaṃ sūtaṃ bhāgamekaṃ tu tālād dvau bhāgau cedvedasaṃkhyāḥ śilāyāḥ

tāmrasyaivaṃ bhāgayugmaṃ prakuryād bhallātaṃ vā vedabhāgaṃ tathaiva //

arkakṣīrairbhāvayecca trivāraṃ kṛtvā cūrṇaṃ kārayedgolakaṃ tat

sthālīmadhye sthāpitaṃ tacca golaṃ dattvā mudrāṃ bhasmanā saiṃdhavena //

dhūmrasyaivaṃ rodhanaṃ ca prakuryāc chāṇairdadyātsvedanaṃ mandavahnau

paścāttoyenaiva bhāvyaṃ ca cūrṇaṃ golaṃ kṛtvā maṃdavahnau vipācya //

paścādenaṃ bhakṣayedvai rasendraṃ vallaṃ caikaṃ śarkarācūrṇamiśram //

tadvatkṛṣṇāmākṣikeṇaiva jūrtiṃ hanyādetatsarvadoṣotthitāṃ vai //

athātīsāraśamanān rasān saṃkathayāmi vai

bhakṣitāścaiva ye nityaṃ sadyaḥ pratyayakārakāḥ //

śuddhaṃ sūtaṃ gaṃdhakaṃ vai samāṃśaṃ citronmattair mardayedvāsaraikam

cūrṇairetaiḥ śaṃkhamāpūritaṃ vai bhāṇḍe sthāpyaṃ mudritavyaṃ prayatnāt //

tasyādhastād aṣṭayāmaṃ prakuryād vahniṃ śīte karṣamātraṃ viṣaṃ hi

dattvā gharme trīṇi cātho puṭāni dadyāttadvat kanyakāyā rasena //

vallaṃ yojyaṃ jīrakeṇātha bhṛṃgyā kṣaudrairyuktaṃ bhakṣitaṃ saṃgrahaṇyām

śvāse śūle cānile śleṣmaje vā kāse'rśaḥsu viḍgrahe cātisāre //

saubhāgyaṃ vai hiṃgulaṃ vatsanābhaṃ mārīcaṃ vai hemabījena yuktam

kṛtvā cūrṇaṃ sarvametatsamāṃśaṃ jambīrais tanmarditaṃ yāmayugmam

guṃjāmātrā nirmitā bhakṣitā hi guṭyo hanyuḥ sannipātātisārān //

jātīpattrī devapuṣpaṃ ca śuṇṭhī kaṅkollaṃ cec caṃdanaṃ kuṃkumaṃ ca

kṛṣṇāyuktaṃ śuddhamākallakaṃ syāt sarvāṇyevaṃ cūrṇayedvai samāni //

sūtasyaivaṃ bhasma miśraṃ prakuryād bhāgaṃ caikaṃ miśrayennāgaphenam

khalve sarvaṃ marditaṃ caikayāmaṃ kāryā golī vallamātrā jalena //

bhakṣedrātrau pāyayettaṃḍulodaṃ hanyāt sarvān sarvadoṣātisārān //

mārīcaṃ ceṭ ṭaṃkaṇaṃ hiṃgulaṃ ca gaṃdhāśmā vai pippalī vatsanābham

dhūrtasyaivaṃ bījakānīha śuddhāny evaṃ kṛtvā tacca cūrṇaṃ vidheyam //

prātaḥ sāyaṃ bhakṣitaṃ vallamātraṃ jūrtiṃ raktaṃ nāśayeccātisāram

dadhyannaṃ vā bhojayettakrayuktaṃ hanyād evaṃ cāgnimāndyaṃ sutīvram //

divyauṣadhīnāṃ nāmāni kathyante'tra mayādhunā

somavallī tathā sobhav ṛkṣaṃ somakalā latā //

bhūpadminī gonasā ced uccaṭā ceśvarī latā

bhūtakeśī kṛṣṇalatā laśunī ca rudantikā

vārāhī saptapattrā ca nāginī sarpiṇī tathā //

chattriṇī caiva gośṛṃgī jyotirnāmnī ca raktikā

pattravallī kākinī ca cāṇḍālī tāmravallikā //

pītavallī ca vijayā mahauṣadhyamarī latā

navanītā rudravallī lambinī bhūmitumbikā //

gāndharvī vyāghrapādī ca gomārī ca triśūlinī

tridaṇḍī karasī bhṛṃgavallī camarikā tathā //

karavallī latā caiva vajrāṅgī ciravallyapi

rohiṇī bilvinī bhūtaśocanī caiva kathyate //

mārkaṇḍī ca karīrī ca hy akṣarā kuṭajā tathā

mūlakandāmbuvallī ca munivallī ca kīrtitā //

ghṛtagandhā nimbuvallī tilakandātasītalā

bodhavallī sattvagandhā kūrmavallī ca mādhavī //

viśālā ca mahānāgī maṇḍūkī kṣīragandhikā

catuḥṣaṣṭiriti proktā divyauṣadhyo mahābalāḥ //

ekaikāyā rasenāpi sūto bandhatvamāpnuyāt

anayā sādhitaḥ sūto jarādāridryanāśanaḥ //

tāstu lakṣaṇasaṃyuktāḥ somadevena bhāṣitāḥ

granthavistarabhītyātra nāmamātreṇa kīrtitāḥ //

ataḥ paraṃ rasauṣadhyaḥ procyante śāstravartmanā

jalotpalā ciñcikā ca jalāpāmārgamāṃsike //

jalakumbhī meghanādā īśvarī cāparājitā

mālārjunī veṇukā ca śikhipādā ca tiktikā //

kāśmaryativiṣā proktā samaṅgā jālinī tathā

tuṣambukā ca durgandhā pāṣāṇī śukanāsikā //

vanamālī ca vārāhī gojihvā musalī tathā

paṭolī śaṭhikā mūrvā pāṭalā jalamūlakā //

rasājamārī kathitā śiṃśikā sitagandhikā

potakī ca viṣaghnī ca bṛhatī garuḍī tathā //

tulasī ca vidārī ca mañjiṣṭhā citrapālikā

jalapippalikā bhārṃgī maṇḍūkī cottamā tathā //

candrodakā sārivā ca hariṇī kukkuṭāpi ca

sarpākṣī haṃsapādī ca vanakuṣmāṇḍavallikā //

markasphoṭī dhanvayāsaḥ pāgavaḥ sthalasāriṇī

ardhacandrā hemapuṣpī mohinī vajrakandikā //

alambuṣā ca halinī rasacitrā ca nandinī

vṛścikālī guḍūcī ca vāsā śṛṅgī ca kathyate //

aṣṭaṣaṣṭiriti proktā rasauṣadhyo mahābalāḥ

sūtasya māraṇe proktā jāraṇe ca niyāmane //

aṣṭaṣaṣṭir mahauṣadhyaḥ procyante rasaśāstrataḥ

ṛddhiḥ śoṣiṇyadhoguptā śrāvaṇī sārivā tathā //

jyotiṣmatī tejavatī rāsnā bākucī bimbikā

viṣāṇikā cāśvagandhā varṣābhūḥ śarapuṣpikā //

dravantī nīlinī caiva śatapuṣpā prasāraṇī //

varā śatāvarī cailā hapuṣā sātalā trivṛt

svarṇakṣīrī tugā pṛthvī viśālā nalikāmalī //

indravāruṇikākāhve sinduvāro'jamodikā

trāyamāṇāsurī śaṃkhapuṣpī ca girikarṇikā //

dhātakī kadalī dūrvā amlikā kāsamardikā

jantupādī ca nirguṇḍī drākṣā nīlotpalaṃ śamī //

nālikerī ca kharjūrī phalguḥ śiṃśī ca mallikā

vārṣikī śālmalī jātī grīṣmavarṣā tu yūthikā //

kekicūḍājagandhā ca lakṣmaṇā taruṇīti ca

aṣṭaṣaṣṭiriti proktā mahauṣadhyo mahābalāḥ //

athedānīṃ pravakṣyāmi siddhauṣadhyo rasādhikāḥ

devīlatā kālavarṇī vijayāsurī siṃhikā //

pālāśatilakā kṣetrī saṃvīrā tāmravallikā

nāhī kanyā tathā somarājikā ca ṭuṭumbhaṭī //

kuberākṣī gṛdhranakhī parpaṭī chidralambikā

kṣutkārī dugdhikā bhṛṃgī gaṅgeṭī śarapuṅkhikā //

aṣṭāvallī rājaśamī panasī ca jayantikā

viṣakharparikāvantī kākāṇḍolāmbumūlikā //

siddheśvarī haṃsapādī khoṭakā śṛṅgarīṭikā

adhaḥpuṣpī madhurākhyā śṛṅkhalā gṛñjanīti ca //

jārāvalī mahārāṣṭrī sahadeveśvarī tathā

kāṣṭhagodhāmatī devagāndhārī rajanīṅgudī //

palāśinī nākulī ca kāmbojikāśvinī tathā

cakravallī sarpadaṃṣṭrā śallakī rohitā tathā //

gajapippalikā bhṛṃgavallī caivārkavallikā //

jantukārī śigruvallī karavīrā śivāṭikā

nārācī kāñcanī cājagandhā sūtendrasiddhidāḥ //

aṣṭaṣaṣṭiriti proktāḥ siddhauṣadhyo rasādhikāḥ

sarvakāryakarā dehalohasiddhipradāyakāḥ //

atha yantrāṇi vakṣyante pārado yena yantryate

tasmādyantrasya rūpāṇi darśanīyāni śāstrataḥ //

dolā palabhalīyantram ūrdhvapātanakaṃ ca yat

adhaḥpātanakaṃ cāpi tiryakpātanakaṃ tathā //

ghaṭīyantraṃ garbhayantram iṣṭikā jalayantrakam

khalvaṃ ḍamarukākhyaṃ ca cipiṭākhyaṃ tulābhidham //

lavaṇaṃ koṣṭhikāsaṃjñam antarālikasaṃjñitam

dhūpayantraṃ nābhiyantraṃ grastayantraṃ tathaiva ca //

vidyādharaṃ kuṇḍakaṃ ca ḍhekīsaṃjñam udāhṛtam

somānalaṃ ca nigaḍaṃ kiṃnaraṃ bhairavābhidham //

vālukānāmakaṃ cāpi pātālaṃ bhūdharābhidham

sāraṇāyantrakaṃ guhyaṃ gandhapiṣṭakayantrakam //

kūpīyantraṃ pālikākhyaṃ dīpikāyantrakaṃ tathā

sthālīyantraṃ bhasmayaṃtraṃ degayantramudīritam //

ghāṇikāyantramuddiṣṭaṃ haṃsapākābhidhaṃ tathā

ūnacatvāriṃśadatra yantrāṇyuktāni nāmataḥ //

atha mūṣāśca kathyante mṛttikābhedataḥ kramāt

mūṣā kumudikā proktā kovikā karahāṭikā //

pātinī kathyate saiva vahnimitrā prakīrtitā

tuṣabhasmayutā mṛtsnā vālmikī biḍasaṃyutā //

tayā yā racitā mūṣā yogamūṣeti kathyate

gārabhūnāgasatvābhyāṃ śaṇairdagdhatuṣaistathā //

marditā mahiṣīkṣīre mṛttikā pakṣamātrakam

tanmṛdā racitā mūṣā gāramūṣeti kathyate //

vastrāṃgāratuṣās tulyās taccaturguṇamṛttikā

bhūnāgamṛttikā tulyā sarvairebhirvimarditā

kathitā varamūṣā sā yāmaṃ vahniṃ saheta vai //

pūrvoktā mṛttikā yā tu raktavargāṃbubhāvitā

raktavargayutā mṛtsnākāritā mūṣikā śubhā //

turīpuṣpakasīsābhyāṃ lepitā sā ca mūṣikā

varṇotkarṣe prayoktavyā varṇamūṣeti kathyate //

śvetavargeṇa vai liptā rūpyamūṣā prakīrtitā //

viḍena racitā yā tu viḍenaiva pralepitā

dehalohārthasiddhyarthaṃ viḍamūṣetyudāhṛtā //

gārabhūnāgasattvābhyāṃ tuṣamiśrā śaṇena ca

mṛtsamā mahiṣīkṣīrair divasatrayamarditā //

saṃsthitā pakṣamātraṃ hi paścānmūṣā kṛtā tayā

lepitā matkuṇasyātha śoṇitena balārasaiḥ //

caturyāmaṃ dhmāpitā hi dravate naiva vahninā

vajramūṣeti kathitā vajradrāvaṇahetave //

vṛntākākāramūṣāyāṃ nālaṃ kṛtvā daśāṃgulam

dhattūrapuṣpavaddīrghaṃ sudṛḍhaṃ caiva kārayet //

aṣṭāṃgulaṃ ca sacchidraṃ bhaved vṛntākamūṣikā

anayā kharparādīnāṃ mṛdūnāṃ sattvam āharet //

gostanākāramūṣā yā mukhopari vimudritā

satvānāṃ drāvaṇe śuddhau mūṣā sā gostanī bhavet //

nirdiṣṭā mallamūṣā yā malladvitayasaṃpuṭāt

rasaparpaṭikādīnāṃ svedanāya prakīrtitā //

pakvamūṣā kulālabhāṇḍarūpā yā dṛḍhā ca paripācitā /

pakvamūṣeti sā proktā satvaradravyaśodhinī //

atisthūlātidīrghā ca mukhe kiṃcicca vistṛtā

mahāmūṣeti sā proktā satvaradravyaśodhinī //

ṣaḍaṃgulonnatā dīrghā caturasrā ca nimnakā

mañjūṣākāramūṣā sā kathitā rasamāraṇe //

bhūmau nikhanyamānāṃ hi mūṣāmācchādya vālukaiḥ

garbhamūṣā tu sā jñeyā pāradasya nibandhinī //

mūṣā yā cipiṭā mūle vartulāṣṭāṃgulocchrayā

mūṣā sā musalākhyā syāc cakrībaddharase hitā //

aṃgārakoṣṭhikā nāma rājahastapramāṇakā

dvādaśāṃgulavistārā caturasrā prakīrtitā //

veṣṭitā mṛṇmayenātha ekabhittau ca gartakam

vitastimātraṃ dvāraṃ ca sārdhavaitastikaṃ dṛḍham //

adhobhāge vidhātavyā dehalī dhamanāya vai

prādeśamātrā bhittiḥ syād uttaraṅgasya cordhvataḥ //

prādeśamātraṃ kartavyaṃ dvāraṃ tasyopari dhruvam

dvāraṃ ceṣṭikayā ruddhvā saṃdhirodhaṃ ca kārayet //

pūrayetkokilaistāṃ tu bhastrikāṃ pradhametkhalu

kokilādhamanadravyam ūrdhvadvāre vinikṣipet //

eṣā cāṃgārakoṣṭhī ca kharāṇāṃ sattvapātanī //

gartaṃ khaned dṛḍhaṃ bhūmau dvādaśāṃgulamātrakam

tanmadhye vartulaṃ gartaṃ caturaṅgulakaṃ dṛḍham //

kharparaṃ sthāpayettatra madhyagartopari dṛḍham

āpūrya kokilair gartaṃ pradhamedekabhastrayā

pātālakoṣṭhikā sā tu mṛdusattvasya pātanī //

vitastipramitā nimnā prādeśapramitā tathā

upariṣṭāt pidhānaṃ tu bhūricchidrasamanvitam //

gartamāpūrya cāṃgāraiḥ pradhamedvaṃkanālataḥ

gāragoṣṭhī samuddiṣṭā satvapātanahetave //

vitastipramitotsedhā sā budhne caturaṃgulā

tiryakpradhamanākhyā ca mṛdusatvasya pātanī //

bhūmyāṃ vai khanayedgartaṃ dvihastaṃ caturasrakam

chagaṇānāṃ sahasreṇa pūrayettamanantaram //

auṣadhaṃ dhārayenmadhye tamācchādya vanotpalaiḥ

sahasrārdhaiśca vai samyagvahniṃ prajvālayettataḥ //

mahāpuṭamidaṃ proktaṃ granthakāreṇa nirmitam //

rājahastapramāṇaṃ hi caturasraṃ hi gartakam

vanotpalasahasreṇa gartamadhyaṃ ca pūritam //

mūṣikāṃ cauṣadhenātha pūritāṃ tāṃ tu mudrayet

gartamadhye nidhāyātha giriṇḍāni ca nikṣipet

adho'gniṃ jvālayetsamyak evaṃ gajapuṭo bhavet //

aratnimātre kuṇḍe ca vārāhapuṭamucyate

vitastidvayamānena gartaṃ ceccaturasrakam

kukkuṭākhyaṃ puṭaṃ vidyād auṣadhānāṃ ca sādhanam //

chagaṇairaṣṭabhiḥ samyak kapotapuṭamucyate //

tuṣairvā gomayairvāpi rasabhasmaprasādhanam

māṇikādvayamānena govaraṃ puṭamucyate //

mṛdā bhāṇḍaṃ prapūryaiva madhye dravyaṃ tu vinyaset

adhastājjvālayedagniṃ mṛdbhāṇḍapuṭamucyate //

garte tu vālukāpūrṇe madhye dravyaṃ tu vinyaset

upariṣṭādadhastācca vahniṃ kuryātprayatnataḥ

tadvālukāpuṭaṃ samyag ucyate śāstrakovidaiḥ //

mūṣikāṃ bhūmimadhye tu sthāpitāṃ dvyaṃgulād adhaḥ

upariṣṭātpuṭaṃ dadyāt tatpuṭaṃ bhūdharāhvayam //

govarairvā tuṣairvāpi karṣamātramitaiḥ puṭam

yatra tallāvakākhyaṃ syān mṛdudravyasya sādhane //

utpalaṃ piṣṭakaṃ chāṇam upalaṃ ca gariṇḍakam

chagaṇopalasārī ca navāri chagaṇābhidhāḥ //

athātaḥ sampravakṣyāmi dhātūnāṃ kautukaṃ paraṃ

svānubhūtaṃ mayā kiṃcit śrutaṃ vā śāstrataḥ khalu

tadahaṃ sampravakṣyāmi yatkṛtvā nā sukhī bhavet //

rasakaṃ daradaṃ tāpyaṃ gaganaṃ kunaṭī samam

raktasnuhīpayobhiśca mardayeddinasaptakam //

jalayaṃtreṇa vai pācyaṃ caturviṃśatiyāmakam

tena vedhyaṃ drutaṃ tāmraṃ tāraṃ vā nāgameva vā //

sahasravedhī tatkalko jāyate nātra saṃśayaḥ //

ekabhāgastathā sūto vajravallyātha marditaḥ

khalve trinemyāḥ svarase pañcabhāgasamanvite //

vetrayaṣṭyā ca rāgiṇyā pītakalkaṃ prajāyate

ṣoḍaśāṃśena dātavyaṃ drute tāmraṃ suśodhite //

jāyate pravaraṃ hema śuddhaṃ varṇacaturdaśam //

suvarṇamākṣikaṃ svedyaṃ kāṃjike divasatrayam

carmaraṅgyā rasenaiva mardayeddinasaptakam

jalena dhautaṃ tāvacca yāvaddhemanibhaṃ bhavet //

daradaṃ romadeśīyaṃ gomūtreṇaiva svedayet

dolāyaṃtre caturyāmaṃ paścācchuddhatamo bhavet //

manaḥśilā padmanibhā raktā caiva suśobhanā

sveditā munipuṣpasya rasenaiva tu dolayā //

yāmamardhamitaṃ śuddhā sarvakāryeṣu yojayet

navasārastathā sūtaḥ śodhito'gnisahaḥ khalu //

samabhāgāni sarvāṇi mardayennimbukai rasaiḥ

mātaluṃgarasenaiva kumārīsvarasena ca //

sūryātape vimardyo'sau pācito jalayantrake

dināni trīṇi tīvrāgnau tatastadavatārayet //

śatāṃśaṃ vedhayettāraṃ śuddhaṃ hema prajāyate

jalabhedo yadā na syān nātra kāryā vicāraṇā //

śilayā māritaṃ nāgaṃ kumāryāḥ svarasena ca

puṭadvādaśayogena nāgabhasma prajāyate //

śatasaṃkhyāni vai kuryāt puṭānyevaṃ śarāvake

kumāryāḥ svarasenaiva bhāvayeddinasaptakam //

pūrvavatpuṭanaṃ kāryaṃ śatasaṅkhyāmitaṃ tathā

sūtabhasma śilā tālasamaṃ cennāgabhasmakam //

triṃśadvanopalairdadyāt puṭaṃ vārāhasaṃjñitam

anena vidhinā samyak śatasaṃkhyāni dāpayet //

puṭānyevaṃ kṛte trīṇi śatāni dvādaśādhikam

paścād dṛḍhe kācamaye kūpe dvātriṃśayāmakam //

vālukāgniṃ pradadyācca svāṃgaśītaṃ samuddharet

talabhasma gṛhītavyaṃ vedhayecchulbatārake //

śuddhahema bhavettena nātra kāryā vicāraṇā

dṛṣṭapratyayayogo'yaṃ kathito nātra saṃśayaḥ //

gomūtre kāñjike cātha kulatthe vāsaratrayam

tāpyakaṃ svedayetpaścāl lohapātre pramardayet //

taptakhalvena saṃmardya secayennimbujadravaiḥ

saindhavaṃ dāpayetpaścāc caturthāṃśaṃ viśeṣataḥ //

bhāgaikaṃ tāpyakaṃ sūtād bhāgāṃstrīneva kārayet

mardayennimbunīreṇa śuddhavastreṇa gālayet //

vastre lagnā tu yā piṣṭī grāhayettāṃ bhiṣagvaraḥ

evaṃ kṛte dvistrivāraṃ tāpyasatvaṃ grasedrasaḥ //

piṣṭyā golastu kartavyo mūṣāyāṃ dhmāpayetsudhīḥ

indragopanibhaṃ grāhyaṃ tāpyasatvaṃ suśobhanam //

hīnavarṇasuvarṇe'pi gadyāṇe vallamātrakam

tutthakaṃ vallamātraṃ ca dattvā hema pragālayet //

tatsuvarṇasya patrāṇi kāryāṇyevaṃ pralepayet

tutthakaṃ bījapūrasya rasenāpi pramardayet //

gairikeṇa samaṃ kṛtvā hemapatrāṇi lepayet

mandavahnau ca prapuṭet dvitrivāraṃ prayatnataḥ //

kuṅkumābhaṃ suvarṇaṃ hi jāyate nātra saṃśayaḥ

vārtikendrāḥ kurudhvaṃ hi satyaṃ guruvaco yathā //

dvau varṇau vardhate samyak nātra kāryā vicāraṇā //

śuddhaṃ tāmraṃ tāpyacūrṇena tulyaṃ drāvyaṃ paścāḍ ḍhālayellākuce hi

gandhāccūrṇaṃ tāpyatāmrāvaśeṣaṃ kṛtvā dadyādvallakaṃ hīnavaye

varṇotkarṣo jāyate tena samyak satyaṃ proktaṃ nandinā kautukāya //

tāpyaṃ nāgaṃ gandhakaṃ sūtarājo hiṃgūlaṃ vai hema śuddhaṃ śilā ca

cūrṇaṃ kṛtvā nikṣipet kācakūpyām āpūryānte svai rasaiḥ śākajairvā //

agniṃ dadyāllāvakākhye puṭe ca śuddhaḥ kalko jāyate ṣaṣṭisaṃkhyaiḥ

śuddhaṃ tāraṃ vedhitaṃ vallakena gadyāṇaṃ vai jāyate śuddhahema //

ahiripum ahitulyaṃ sāritaṃ sūtarāje balivasagiricūrṇaiḥ kāntapātre sudagdham

suvihitaphaṇibhāgairhemagarbheṇa baddho bhujagajitarasendro vedhayellakṣavedhī //

dvau bhāgau śuddhatāmrasya dvau bhāgau śuddhahemajau

catura eva bhāgāṃśca śuddhatārasya kārayet //

aṣṭau bhāgāḥ prakartavyā rasakasya prayatnataḥ

andhamūṣāgataṃ dhmātaṃ drāvitaṃ hema jāyate //

viditāgamavṛddhairhi puṭe pakvaṃ kanīyasi

triguṇaṃ cūrṇanirbaddhaṃ tāramāyāti kāñcanam //

pāradaṃ palamekaṃ tu prasthārdhaṃ śuddhagandhakam

kiṃśupatrarasenaiva rasairvā puṣpasaṃbhavaiḥ //

sūryātape mardayeddhi ṣaṇmāsāvadhimātrakam

ṣoḍaśāṃśena rajataṃ vidhyate nātra saṃśayaḥ //

saptavarṇaṃ bhaveddhema haṭṭavikrayayogyakam //

pāradaṃ gaṃdhakaṃ śulvaṃ mākṣikaṃ tutthakaṃ tathā

rasakaṃ daradaṃ svarṇagairikaṃ navasādaram //

sūrakṣāraṃ śilāṃ caiva samabhāgāni mardayet

tadardhaṃ rasakaṃ muktvā vajramūṣe nirundhayet //

yathā dhūmo na nirgacchet tathā mudrāṃ pradāpayet

tolamekaṃ suvarṇaṃ hi jāyate nātra saṃśayaḥ //

ghaṭikāturyamātraṃ hi dhmāpayetsatataṃ bhiṣak //

svalpavarṇasuvarṇasya gadyāṇaikasya mudrikā

mākṣikaṃ rasakaṃ tutthaṃ gairikaṃ navasādaram //

sūrakṣāraṃ sadaradaṃ ṭaṅkaṇena samanvitam

prativalladvayaṃ kuryāt kāsamardaprasūnakaiḥ //

strīdugdhena ca saṃmardya lepayettena mudrikām

sorakṣāraṃ sadaradaṃ ṭaṃkaṇena samanvitam //

saiṃdhavasya ca bhāgaikam iṣṭikābhāgayugmakam

sthālikāyantramadhyasthaṃ madhye saṃsthāpya mudrikām //

yāmatritayaparyantaṃ vahniṃ kuryātprayatnataḥ

svāṃgaśītaṃ tataḥ kṛtvā mudrikāṃ tāṃ samuddharet

vedavarṇāstu saṃgharṣād vardhante nātra saṃśayaḥ //

ghoṣākṛṣṭaṃ tu yattāmraṃ rajatena samanvitam

tīkṣṇacūrṇaṃ sadaradaṃ ghṛṣṭaṃ kanyārasena vai //

paścādvidheyā guṭikāḥ sūkṣmāścaivāḍhakīsamāḥ

vāpitā drāvite dravye sarvaṃ tāmraṃ tu saṃkṣipet //

rūpyamānaṃ samuttārya samahemnā ca gālayet

jāyate daśavarṇaṃ tu satyametadudīritam //

tāmre saptaguṇaṃ nāgaṃ vāhitaṃ punareva hi

tena tāmreṇa rasakaṃ saptavāraṃ ca vāhayet //

svarṇavarṇaṃ hi tattāmraṃ jāyate nātra saṃśayaḥ //

bhūnāgasattvamūṣāyāṃ drāvayetsvarṇamuttamam

tāpyasatvena saṃyuktaṃ śatavāraṃ punaḥ punaḥ

japāpuṣpanibhaṃ svarṇaṃ jāyate nātra saṃśayaḥ //

daśavarṇasya gadyāṇe raktaṃ taddhemavallakam

dvau varṇau vardhataḥ samyak haṭṭavikrayayogyakam //

puṣpakāsīsakaṃ ramyaṃ mardayedarkapatraje /

rase'tha ca cakrikāṃ kuryādrasakasya palonmitām //

veṣṭitāṃ pūrvakalkena ravigharmeṇa śoṣayet

triṃśadvanopalaiḥ samyak puṭānyevaṃ hi viṃśatiḥ //

ṣoḍaśāṃśena rajataṃ vidhyate nātra saṃśayaḥ

saptavarṇasavarṇaṃ hi jāyate nātra saṃśayaḥ //

sūtako dvipalaḥ kāryaḥ sumbilaśca catuṣpalaḥ

catuṣṭaṃkamitā kāryā sphaṭikī nirmalā śubhā //

vṛścikālīrase ghṛṣṭā dinam ekaṃ tu vārtikaiḥ

paścācca śoṣayetsarvaṃ yantre ḍamaruke nyaset //

gairikaṃ sthāpayetpūrvaṃ khaṭikāṃ ca tathopari

tanmadhye gartakaṃ kṛtvā gartake navasādaram //

ṭaṅkamānaṃ prakartavyaṃ tasyopari ca sūtakam

sūtakopari sāraṃ hi pūrvoktaṃ ṭaṃkamānakam //

mudrāṃ kṛtvā śoṣayitvā paścāccullyāṃ niveśayet

agniṃ kuryātprayatnena yāmaṣoḍaśamātrakaṃ //

svāṃgaśītaṃ samuttārya ūrdhvalagnaṃ tu grāhayet

paścāt khalve nidhāyātha vṛścikālyā pramardayet //

kācakūpyāṃ kṣipet sarvaṃ kūpīṃ vālukāyantrake

vahniṃ dvādaśabhiryāmaiḥ kuryācchītaṃ samāharet //

vallamātraṃ tato dadyāt sārdhaṭaṅke sutāmrake

dṛṣṭapratyayayogo'yaṃ nāthasundarabhāṣitaḥ //

lohacūrṇaṃ palamitaṃ sumalakṣāram abhrakam

ṭaṃkaṇaṃ śāṇamānaṃ hi tailenairaṇḍajena vai //

gharṣayedvaṭikāyugmaṃ golaṃ kṛtvā dhamettataḥ

bhastrayā dhmāpayetsamyak lohaṃ rasanibhaṃ bhavet //

tallohaṃ triguṇaṃ caiva rasakaṃ kārayetsudhīḥ

lohaṃ ca rasakaṃ paścād gālitaṃ vajramūṣayā //

lohaśeṣaṃ samuttārya tāmre dadyācca vallakam

gadyāṇake bhavettāraṃ tattāraṃ śuddhatārake //

ardhabhāge bhavecchuddhaṃ tāraṃ doṣavivarjitam //

khaṇḍaṃ karṣapramāṇaṃ hi sumalakṣārakasya hi

veṣṭitaṃ narakeśena drute nāge nimajjitam //

nirvāpitaṃ nimbujale caikaviṃśativārakam

drute śulvasya gadyāṇe raktikāpañcamātrakam //

kalkaṃ dadyātprayatnena tāravarṇaṃ prajāyate

gadyāṇe caturo vallān rūpyaṃ dattvā pragālayet

jāyate ruciraṃ tāraṃ satyam etadudīritam //

śaṃkhaṃ sumbalanāmānaṃ palānyaṣṭau prakalpayet

gojihvārasasaṃmiśraṃ dinamekaṃ pramardayet //

nimbūrasena dhūrtena kākamācīrasena vai

gṛṃjanasya rasenaiva dinamekaṃ pramardayet //

arkadugdhena vai bhāvyaṃ tailenairaṇḍajena ca

yavamātrāṃ guṭīṃ kṛtvā viśoṣya cātape khare //

kācakūpyāṃ vinikṣipya mudrayetkūpikāmukhaṃ

saṃsthāpya vālukāyantre pacetṣoḍaśayāmakam //

svāṃgaśītaṃ samuttārya grāhyaṃ satvaṃ tad ūrdhvagam

sattvaṃ gadyāṇamekaṃ tu tanmātraṃ tārasaṃpuṭam //

sūtaṃ gadyāṇakaṃ svacchaṃ ṭaṃkaṇaṃ vallapañcakam

sūtamātraṃ kṣārasattvaṃ sarvaṃ caikatra marditam //

svarasena tu ketakyā golaṃ kṛtvā viśoṣitam

tārasaṃpuṭamadhye tu dhāritaṃ taṃ ca golakam //

paścāttāmrakṛtāṃ mūṣām aṣṭavallamitāṃ śubhām /

śarāvasaṃpuṭasyāntardhārayettadanaṃtaram //

dhānyābhraṃ tulyaṃ paṃkena kṛtvā śrāvaṃ tu pūrayet /

vārāhākhyapuṭaikena jāyate kalka uttamaḥ //

tāmraṃ dvādaśavallaṃ hi rūpyaṃ valladvayaṃ tathā

vaṃgaṃ vallamitaṃ śuddhaṃ sarvamekatra gālayet //

caturguñjāpramāṇaṃ hi dāpayenmatimān bhiṣak

jāyate pravaraṃ tāraṃ satyam etad udīritam //

asthibhakṣamalabaṃgamāritaṃ tālakābhraviṣasūtaṭaṃkaṇam

vajribhānupayasā subhāvitaṃ syānnarendra śubhatāraparvatam //

vaṃgaṃ tālakamabhrakaṃ śaśirasaṃ tīkṣṇaṃ viṣaṃ ṭaṃkaṇaṃ /

traivāreṇa ca mūkamūṣadhamitaṃ vindanti candraprabham //

āraṃ dvādaśabhāgamaṣṭaraviṇo bījaṃ caturthāṃśakam /

bhūgaṇḍādisamastadoṣarahitaṃ śrīpūjyapādoditam //

pāradasya trayo bhāgā bhāgaikaṃ rajatasya hi

nimbūrasena saṃmardya piṣṭīṃ kṛtvā prayatnataḥ //

kāṃjikena tu tāṃ piṣṭīṃ stambhayedvāsaratrayam

sārayedbaṃgamadhye tu sūtakaṃ tadanaṃtaram //

sāritaṃ sūtakaṃ tena tālasattvena sādhayet

tena vedhyaṃ drutaṃ tāmraṃ ṣoḍaśāṃśena yatnataḥ //

jāyate pravaraṃ tāraṃ caṃdranakṣatrasannibham //

sūtakasya trayo bhāgā baṃgaṃ bhāgadvayaṃ tathā

mardayeddinamekaṃ tu kāṃjikena samanvitam //

sarvebhyastriguṇenātha sumbalena pramardayet

snuhyarkadugdhena samaṃ bhāvayedvāsaratrayam //

yavapramāṇāṃ guṭikāṃ ravitāpena śoṣitām

kācakūpyāṃ nidhāyātha vahniṃ kuryātprayatnataḥ //

yāmaṣoḍaśaparyaṃtaṃ vālukāyaṃtrake pacet

svāṃgaśītaṃ samuddhṛtya cordhvagaṃ satvamāharet //

ṣoḍaśāṃśena śulbaṃ hi kuntavedhena vedhayet

jāyate pravaraṃ tāraṃ haṭṭavikrayayogyakam //

palāṣṭamātraṃ tālaṃ tu dvikarṣapramitaṃ rasam

nimbūrasena saṃmardyaṃ vāsaraikaṃ prayatnataḥ //

paścāttaṃ mardayeddhīmān tailenairaṇḍajena vai

vālukāyantramadhyasthaṃ pacedyāmāṃstu ṣoḍaśa //

paścātsattvaṃ samuddhṛtya mardayedekavāsaram

atasītilatailena kācakūpyāṃ nidhāpayet //

pūrvavatpācayed vahnau svāṃgaśītaṃ samuddharet

anenaiva prakāreṇa punarevaṃ tu kārayet //

kūpītalasthitaṃ sattvaṃ grāhyaṃ cetpravaraṃ sadā

ṣoḍaśāṃśena śulbasya vedhaṃ kuryānna saṃśayaḥ //

pāradaṃ ṭaṃkamānaṃ tu lavaṇaṃ dviguṇaṃ tathā

khalve vimardayettāvad yāvannaṣṭo raso bhavet //

tāmraṃ gadyāṇakaṃ śuddhaṃ baṃgaṃ vallamitaṃ kuru

drute tāmre'tha lavaṇaṃ sūtakena samanvitam //

māṣamātraṃ pradātavyaṃ caturthāṃśena rūpyakam

tadrūpye marditaṃ sūtaṃ kṣeptavyaṃ jalayantrake //

tattrayodaśakaṃ rūpyaṃ jāyate nātra saṃśayaḥ //

tālena nihataṃ baṃgaṃ tadbaṃgena tu rūpyakam

pacedyāmāṣṭakaṃ samyak kalka evaṃ prajāyate

vallaṃ gadyāṇake dadyād baṃgaṃ stambhayate dhruvam //

daradaṃ khaṇḍaśaḥ kṛtvā ṭaṃkatrayamitaṃ pṛthak

vajrīkṣīreṇa tatsvedyaṃ dolāyaṃtreṇa vārtikaiḥ //

tāracūrṇaṃ samaṃ lepyaṃ luṅgatoyasamaṃ tathā

govaraiḥ pācayetsvalpam eva dvādaśayāmakam //

piṣṭistambho bhavettena paścāttārarajaḥ pṛthak

kuryāddaradakhaṇḍena samaṃ sīsaṃ ca dāpayet //

gālayenmūṣikāmadhye śītaṃ kṛtvā tu khoṭakam

bhasma mūṣopari nyasya dhmāpayecca śanaiḥ śanaiḥ //

śuddhaśaṅkhanibhaṃ rūpyaṃ niṣkamātraṃ hi niḥsaret //

dvipalaṃ śuddhasūtaṃ ca dvipalaṃ rasakasya ca

tālakaṃ ca paladvaṃdvaṃ surmilaṃ yugmamātrakam //

kūpyāmāropayetsarvaṃ mukhaṃ tāmreṇa rundhayet

vālukāyantrake samyak paced dvādaśayāmakam //

kūpīmukhe tu yallagnaṃ sattvaṃ grāhyaṃ prayatnataḥ

śulbe ṣoḍaśavedhena kārayedrajataṃ varam //

sūtakaṃ palamekaṃ tu śaṃkhābhaṃ surmilaṃ palam

eraṇḍataile ghṛṣṭaṃ tad dhāritaṃ kharpare vare //

andhitaṃ tāmrapātreṇa mudritaṃ sudṛḍhaṃ kṛtam

paścāccullyāṃ samāropya vahniṃ kuryācchanaiḥ śanaiḥ //

sārdhaṃ yāmaṃ tataḥ pācyaṃ svāṃgaśītaṃ samuddharet

tāmrapātre tu yallagnaṃ sarvaṃ sattvaṃ samāharet //

ghṛtāktaṃ ṭaṃkaṇopetaṃ gālitaṃ mūṣikāmukhe

deyaṃ tadvallamātraṃ hi drute tāmre tu sattvakam //

śaṃkhābhaṃ jāyate tāraṃ nātra kāryā vicāraṇā //

tālaṃ tāmraṃ rītighoṣaṃ samāṃśaṃ kuryādevaṃ gālitaṃ ḍhālitaṃ hi

amle varge saptavāraṃ praḍhālya paścādyojyaṃ tulyabhāge ca rūpye

śuddhaṃ rūpyaṃ ṣoḍaśākhyaṃ hi samyak jātaṃ dṛṣṭaṃ nānṛtaṃ satyametat //

śvetaṃ sauvīrakaṃ śuddhaṃ pācitaṃ viṣamuṣṭinā

svacche sūtavare vallaṃ nikṣiptaṃ rūpyakṛdbhavet //

śuddhasphaṭikasaṃkāśaṃ surmilaṃ dṛśyate kvacit

mṛtkharpare pācitaṃ hi nimbūkadravasaṃyutam //

ghaṭikādvayamānena śuddhakalkaḥ prajāyate

catuḥṣaṣṭyaṃśamānena vedhayecchulbakaṃ śubham //

jāyate pravaraṃ tāraṃ sarvadoṣavivarjitam //

saptadhātumayī mūṣā kṣārabhasmaprapūritā

kadalyāḥ kṣārakeṇaiva tathāpāmārgasaṃbhavaiḥ //

madhye pāradakaṃ muktvā punarevaṃ prapūrayet

anena vidhinā pūryā dvitīyā mūṣikā śubhā //

mudritavyā prayatnena govare puṭake nyaset

sūtakaṃ bandham āyāti vaṅgābhaṃ tu prajāyate

drutadrāvaṃ ghātasahaṃ dṛṣṭamevaṃ mayā khalu //

netrāṇyāhṛtya matsyānāṃ paktvā dugdhena yāmakam

paścādākṛṣṇakaṇakān ākṛṣya kila kaṇḍayet //

tāni śālisametāni tāvacchubhrāṇi kārayet

paścādiṣṭikacūrṇena haste kṛtvā pramardayet //

mauktikāni hi jāyante kṛtānyevaṃ mayā khalu //

mūṣikāṃ kārayecchuddhāṃ sphāṭikīṃ dahanopalām

mauktikāni tu sūkṣmāṇi nimbūdrāve nidhāpayet //

ahorātreṇa sarvāṇi navanītasamāni ca

tasya paṃkasya guṭikāṃ masṛṇāṃ tu prakārayet //

paścāttāṃ mūṣikāmadhye citrāgharme dviyāmakam

catvāri kāṃsyabhāṇḍāni caturdikṣu gatāni ca //

arbhakāḥ pātayetsarvāḥ madhyabhājanakopari

badhyate mauktikaṃ śreṣṭhataraṃ sarvaguṇairyutam //

śuddhaśaṅkhasya cūrṇaṃ hi sūkṣmaṃ kṛtvā prayatnataḥ

ardhabhāgaṃ ca daradaṃ cūrṇayenmatimāṃstataḥ //

sadyaḥ sūtāvikakṣīraṃ tena dugdhena mardayet

vartiṃ vidhāya matimān kārpāsāsthiṣu svedayet //

svāṃgaśītaṃ samuttārya pravālaṃ ruciraṃ bhavet //

ātmaguptāphalaṃ śuṣkaṃ nistuṣaṃ cāṣṭapālikam

māṣasyāṣṭapalaṃ tadvaj jalena paripeṣitam //

ārdraṃ kṛtvobhayaṃ samyak śilāpaṭṭena peṣayet

kuṃkumaṃ kesaraṃ caiva jātīpatraṃ śatāvarī //

gokṣurekṣurabījāni lavaṃgaṃ maricaṃ kaṇā

śṛṅgāṭakaṃ karṣamitaṃ kuryādevaṃ pṛthak pṛthak //

sūkṣmacūrṇaṃ vidhāyātha pūrvapiṣṭe nidhāpayet

vaṭakān kārayet paścāt karṣamātrān vipācayet //

ghṛtaprasthatrayeṇaiva sutalathya nimajjayet

mākṣike ghṛtamāne vai mukhaṃ rundhyāddinatrayam //

madhvājyamiśritaṃ bhuñjyād ekaikaṃ vaṭakaṃ prage

saptakāni ca pañcaivam āhāraṃ madhuraṃ bhajet //