Stage director Chamberlain: Badarayana, a servant of Duryodhana Duryodhana: eldest son of Dhrtarastra Vasudeva: Krsna, incarnation of Visnu Sudarsana: Vasudeva's discus Dhrtarastra: king of Hastinapura
dūtavākyam| nāndyante tataḥ praviśati sūtradhāraḥ|
sūtradhāraḥ pādaḥ pāyādupendrasya sarvalokotsavaḥ sa vaḥ| vyāviddho namuciryena tanutāmranakhena khe|| 1||
evamāryamiśrān vijñāpayāmi| aye kiṃ nu khalu mayi vijñāpanavyagre śabda iva śrūyate| aṅga paśyāmi|
nepathye|
bho bhoḥ pratihārādhikṛtāḥ mahārājo duryodhanaḥ samājñāpayati|
sūtradhāraḥ
bhavatu vijñātam|
utpanne dhārtarāṣṭrāṇāṃ virodhe pāṇḍavaiḥ saha| mantraśālāṃ racayati bhṛtyo duryodhanājñayā|| 2||
niṣkrāntaḥ| sthāpanā| tataḥ praviśati kāñcukīyaḥ| kāñcukīyaḥ
bho bhoḥ pratihārādhikṛtāḥ mahārājo duryodhanaḥ samājñāpayati| adya sarvapārthivaiḥ saha mantrayitumicchāmi| tadāhūyantāṃ sarve rājāna iti|parikramyāvalokya|aye ayaṃ mahārājo duryodhana ita evābhivartate| ya eṣaḥ
śyāmo yuvā sitadukūlakṛtottarīyaḥ sacchattracāmaravaro racitāṅgarāgaḥ| śrīmānvibhūṣaṇamaṇidyutirañjitāṅgo nakṣatramadhya iva parvagataḥ śaśāṅkaḥ|| 3||
tataḥ praviśati yathānirdiṣṭo duryodhanaḥ| duryodhanaḥ uddhūtaroṣamiva me hṛdayaṃ saharṣaṃ prāptaṃ raṇotsavamimaṃ sahasā vicintya| icchāmi pāṇḍavabale varavāraṇānā- mutkṛttadantamusalāni mukhāni kartum|| 4|| kāñcukīyaḥ
jayatu mahārājaḥ| mahārājaśāsanātsamānītaṃ sarvarājamaṇḍalam|
duryodhanaḥ
samyakkṛtam| praviśa tvamavarodhanam|
kāñcukīyaḥ
yadājñāpayati mahārājaḥ|
niṣkrāntaḥ| duryodhanaḥ
āryau vaikarṇavarṣadevau ucyatām| asti mamaikādaśākṣauhiṇībalasamudayaḥ| asya kaḥ senāpatirbhavitumarhatīti| kimāhaturbhavantau| mahānkhalvayamarthaḥ| mantrayitvā vaktavyamiti| sadṛśametat| tadāgamyatāṃ mantraśālāmeva praviśāmaḥ|
ācārya abhivādaye| praviśatu bhavānmantraśālām| pitāmaha abhivādaye| praviśatu bhavānmantraśālām| mātula abhivādaye| praviśatu bhavānmantraśālām| āryau vaikarṇavarṣadevau praviśatāṃ bhavantau| bho bhoḥ sarvakṣatriyāḥ svairaṃ praviśantu bhavantaḥ| vayasya karṇa praviśāvastāvat|
praviśya|ācārya etatkūrmāsanam| āsyatām| pitāmaha etatsiṃhāsanam| āsyatām| mātula etaccarmāsanam| āsyatām| āryau vaikarṇavarṣadevau āsātāṃ bhavantau| bho bhoḥ sarvakṣatriyāḥ svairamāsatāṃ bhavantaḥ| kimiti kimiti| mahārājo nāsta iti| aho sevādharmaḥ| nanvayamahamāse| vayasya karṇa tvamapyāssva|
upaviśya|āryau vaikarṇavarṣadevau ucyatām| asti mamaikādaśākṣauhiṇībalasamudayaḥ| asya kaḥ senāpatirbhavitumarhatīti|
kimāhaturbhavantau| atrabhavāngāndhārarājo vakṣyatīti| bhavatu mātulenābhidhīyatām|
kimāha mātulaḥ| atrabhavati gāṅgeye sthite ko.anyaḥ senāpatirbhavitumarhatīti| samyagāha mātulaḥ| bhavatu bhavatu pitāmaha eva bhavatu| vayamapyetadabhilaṣāmaḥ|
senāninādapaṭahasvanaśaṅkhanādai- ścaṇḍānilāhatamahodadhinādakalpaiḥ| gāṅgeyamūrdhni patitairabhiṣekatoyaiḥ sārdhaṃ patantu hṛdayāni narādhipānām|| 5|| praviśya| kāñcukīyaḥ
jayatu mahārājaḥ| eṣa khalu pāṇḍavaskandhāvārāddautyenāgataḥ puruṣottamo nārāyaṇaḥ|
duryodhanaḥ
mā tāvat| bho bādarāyaṇa kiṃ kiṃ kaṃsabhṛtyo dāmodarastava puruṣottamaḥ| sa gopālakastava puruṣottamaḥ| bārhadrathāpahṛtaviṣayakīrtibhogastava puruṣottamaḥ| aho pārthivāsannamāśritya bhṛtyajanasya samudācāraḥ| sagarvaṃ khalvasya vacanam| ā apadhvaṃsa|
kāñcukīyaḥ
prasīdatu mahārājaḥ| saṃbhrameṇa samudācāro vismṛtaḥ|pādayoḥ patati|
duryodhanaḥ
saṃbhrama iti| ā manuṣyāṇāmastyeva saṃbhramaḥ| uttiṣṭhotiṣṭha|
kāñcukīyaḥ
anugṛhīto.asmi|
duryodhanaḥ
idānīṃ prasanno.asmi| ka eṣa dūtaḥ prāptaḥ|
kāñcukīyaḥ
dūtaḥ prāptaḥ keśavaḥ|
duryodhanaḥ
keśava iti| evameṣṭavyam| ayameva samudācāraḥ| bho bho rājānaḥ dautyenāgatasya keśavasya kiṃ yuktam|
kimāhurbhavantaḥ| arghyapradānena pūjayitavyaḥ keśava iti| na me rocate| grahaṇamasyātra hitaṃ paśyāmi|
grahaṇamupagate tu vāsubhadre hṛtanayanā iva pāṇḍavā bhaveyuḥ| gatimatirahiteṣu pāṇḍaveṣu kṣitirakhilāpi bhavenmamāsapatnā|| 6||
api ca yo.atra keśavasya pratyutthāsyati sa mayā dvādaśasuvarṇabhāreṇa daṇḍyaḥ| tadapramattā bhavantu bhavantaḥ|ātmagatam|ko nu khalvidānīṃ mamāpratyutthānasyopāyaḥ| hanta dṛṣṭa upāyaḥ|prakāśam|bādarāyaṇa ānīyatāṃ sa citrapaṭo nanu yatra draupadīkeśāmbarāvakarṣaṇamālikhitam|ātmagatam|tasmindṛṣṭivinyāsaṃ kurvannotthāsyāmi keśavasya|
kāñcukīyaḥ
yadājñāpayati mahārājaḥ|niṣkramya praviśya|jayatu mahārājaḥ| ayaṃ sa citrapaṭaḥ|
duryodhanaḥ
mamāgrataḥ prasāraya|
kāñcukīyaḥ
yadājñāpayati mahārājaḥ|prasārayati|
duryodhanaḥ
aho darśanīyo.ayaṃ citrapaṭaḥ| eṣa duḥśāsano draupadīṃ keśahaste gṛhītavān| eṣā khalu draupadī|
duḥśāsanaparāmṛṣṭā saṃbhramotphullalocanā| rāhuvaktrāntaragatā candralekheva śobhate|| 7||
eṣa durātmā bhīmaḥ sarvarājasamakṣamavamānitāṃ draupadīṃ dṛṣṭvā pravṛddhāmarṣaḥ sabhāstambhaṃ tulayati| eṣa yudhiṣṭhiraḥ
satyadharmaghṛṇāyukto dyūtavibhraṣṭacetanaḥ| karotyapāṅgavikṣepaiḥ śāntāmarṣaṃ vṛkodaram|| 8||
eṣa idānīmarjunaḥ|
roṣākulākṣaḥ sphuritādharoṣṭhastṛṇāya matvā ripumaṇḍalaṃ tat| utsādayiṣyanniva sarvarājñaḥ śanaiḥ samākarṣati gāṇḍivajyām|| 9||
eṣa yudhiṣṭhiro.arjunaṃ nivārayati| etau nakulasahadevau
kṛtaparikarabandhau carmanistriṃśahastau paruṣitamukharāgau spaṣṭadaṣṭādharoṣṭhau| vigatamaraṇaśaṅkau satvaraṃ bhrātaraṃ me harimiva mṛgapotau tejasābhiprayātau||
10||
eṣa yudhiṣṭhiraḥ kumārāvupetya nivārayati|
nīco.ahameva viparītamatiḥ kathaṃ vā roṣaṃ parityajatamadya nayānayajñau| dyūtādhikāramavamānamamṛṣyamāṇāḥ sattvādhikeṣu vacanīyaparākramāḥ syuḥ|| 11||
iti| eṣa gāndhārarājaḥ
akṣānkṣipansa kitavaḥ prahasansagarvaṃ saṃkocayanniva mudaṃ dviṣatāṃ svakīrtyā| svairāsano drupadarājasutāṃ rudantīṃ kākṣeṇa paśyati likhatyapi gāṃ nayajñaḥ|| 12||
etāvācāryapitāmahau tāṃ dṛṣṭvā lajjāyamānau paṭāntāntarhitamukhau sthitau| aho asya varṇāḍhyatā| aho bhāvopapannatā| aho yuktalekhatā| suvyaktamālikhito.ayaṃ citrapaṭaḥ| prīto.asmi| ko.atra|
kāñcukīyaḥ
jayatu mahārājaḥ|
duryodhanaḥ
bādarāyaṇa ānīyatāṃ sa vihagavāhanamātravismito dūtaḥ|
kāñcukīyaḥ
yadājñāpayati mahārājaḥ|
niṣkrāntaḥ| duryodhanaḥ
vayasya karṇa prāptaḥ kilādya vacanādiha pāṇḍavānāṃ dautyena bhṛtya iva kṛṣṇamatiḥ sa kṛṣṇaḥ| śrotuṃ sakhe tvamapi sajjaya karṇa karṇau nārīmṛdūni vacanāni yudhiṣṭhirasya|| 13|| tataḥ praviśati vāsudevaḥ kāñcukīyaśca| vāsudevaḥ
adya khalu dharmarājavacanāddhanaṃjayākṛtrimamitratayā cāhavadarpamanuktagrāhiṇaṃ suyodhanaṃ prati mayāpyanucitadautyasamayo.anuṣṭhitaḥ| atha ca
kṛṣṇāparābhavabhuvā ripuvāhinībha- kumbhasthalīdalanatīkṣṇagadādharasya| bhīmasya kopaśikhinā yudhi pārthapattri- caṇḍānilaiśca kuruvaṃśavanaṃ vinaṣṭam|| 14||
idaṃ suyodhanaśibiram| iha hi
āvāsāḥ pārthivānāṃ surapurasadṛśāḥ svacchandavihitā vistīrṇāḥ śastraśālā bahuvidhakaraṇaiḥ śastrairupacitāḥ| heṣante mandurāsthāsturagavaraghaṭā bṛṃhanti kariṇa aiśvaryaṃ sphītametatsvajanaparibhavādāsannavilayam|| 15||
bhoḥ
duṣṭavādī guṇadveṣī śaṭhaḥ svajananirdayaḥ| suyodhano hi māṃ dṛṣṭvā naiva kāryaṃ kariṣyati||
16||
bho bādarāyaṇa kiṃ praveṣṭavyam|
kāñcukīyaḥ
atha kimatha kim| praveṣṭumarhati padmanābhaḥ|
vāsudevaḥ
praviśya| kathaṃ kathaṃ māṃ dṛṣṭvā saṃbhrāntāḥ sarvakṣatriyāḥ| alamalaṃ saṃbhrameṇa| svairamāsatāṃ bhavantaḥ|
duryodhanaḥ
kathaṃ kathaṃ keśavaṃ dṛṣṭvā saṃbhrāntāḥ sarvakṣatriyāḥ| alamalaṃ saṃbhrameṇa| smaraṇīyaḥ pūrvamāśrāvito daṇḍaḥ| nanvahamājñaptā|
vāsudevaḥ
upagamya|bhoḥ suyodhana kimāsse|
duryodhanaḥ
āsanātpatitvātmagatam|suvyaktaṃ prāpta eva keśavaḥ|
utsāhena matiṃ kṛtvāpyāsīno.asmi samāhitaḥ| keśavasya prabhāvena calito.asmyāsanādaham|| 17||
aho bahumāyo.ayaṃ dūtaḥ|prakāśam|bho dūta etadāsanamāsyatām|
vāsudevaḥ
ācārya āsyatāṃ| gāṅgeyapramukhā rājānaḥ svairamāsatāṃ bhavantaḥ| vayamapyupaviśāmaḥ|upaviśya|aho darśanīyo.ayaṃ citrapaṭaḥ| mā tāvat| draupadīkeśāmbarākarṣaṇamatrālikhitam| aho nu khalu
suyodhano.ayaṃ svajanāvamānaṃ parākramaṃ paśyati bāliśatvāt| ko nāma loke svayamātmadoṣamudghāṭayennaṣṭaghṛṇaḥ sabhāsu|| 18||
āḥ apanīyatāmeṣa citrapaṭaḥ|
duryodhanaḥ
bādarāyaṇa apanīyatāṃ kila citrapaṭaḥ|
kāñcukīyaḥ
yadājñāpayati maharājaḥ|apanayati|
duryodhanaḥ
bho dūta
dharmātmajo vāyusutaśca bhīmo bhrātārjuno me tridaśendrasūnuḥ| yamau ca tāvaśvisutau vinītau sarve sabhṛtyāḥ kuśalopapannāḥ|| 19|| vāsudevaḥ
sadṛśametadgāndhārīputrasya| atha kimatha kim| kuśalinaḥ sarve| bhavato rājye śarīre bāhyābhyantare ca kuśalamanāmayaṃ ca pṛṣṭvā vijñāpayanti yudhiṣṭhirādayaḥ pāṇḍavāḥ|
anubhūtaṃ mahadduḥkhaṃ saṃpūrṇaḥ samayaḥ sa ca| asmākamapi dharmyaṃ yaddāyādyaṃ tadvibhajyatām|| 20||
iti|
duryodhanaḥ
kathaṃ kathaṃ dāyādyamiti| bhoḥ
vane pitṛvyo mṛgayāprasaṃgataḥ kṛtāparādho muniśāpamāptavān| tadāprabhṛtyeva sa dāraniḥspṛhaḥ parātmajānāṃ pitṛtāṃ kathaṃ vrajet|| 21|| vāsudevaḥ
purāvidaṃ bhavantaṃ pṛcchāmi|
vicitravīryo viṣayī vipattiṃ kṣayeṇa yātaḥ punarambikāyām| vyāsena jāto dhṛtarāṣṭra eva labheta rājyaṃ janakaḥ kathaṃ te|| 22||
mā mā bhavān|
evaṃ parasparavirodhavivardhanena śīghraṃ bhavetkurukulaṃ nṛpa nāmaśeṣam| tatkartumarhati bhavānapakṛtya roṣaṃ yattvāṃ yudhiṣṭhiramukhāḥ praṇayādbruvanti|| 23||
duryodhanaḥ
bho dūta na jānāti bhavānrājyavyavahāram|
rājyaṃ nāma nṛpātmajaiḥ sahṛdairjitvā ripūnbhujyate talloke na tu yācyate na tu punardīnāya vā dīyate| kāṅkṣā cennṛpatitvamāptumacirātkurvantu te sāhasaṃ svairaṃ vā praviśantu śāntamatibhirjuṣṭaṃ śamāyāśramam|| 24|| vāsudevaḥ
bhoḥ suyodhana alaṃ bandhujane paruṣamabhidhātum|
puṇyasaṃcayaprāptāmadhigamya nṛpaśriyam| vañcayedyaḥ suhṛdbandhūnsa bhavedviphalaśramaḥ|| 25|| duryodhanaḥ
bho dūta
syālaṃ tava gurorbhūpaṃ kaṃsaṃ na te dayā| kathamasmākamevaṃ syātteṣu nityāpakāriṣu|| 26||
vāsudevaḥ
alaṃ tanmaddoṣato jñātum| kṛtvā putraviyogārtāṃ bahuśo jananīṃ mama| vṛddhaṃ svapitaraṃ baddhvā hato.ayaṃ mṛtyunā svayam|| 27|| duryodhanaḥ
sarvathā vañcitastvayā kaṃsaḥ| alamātmastavena| na śauryametat| paśya|
jāmātṛnāśavyasanābhitapte roṣābhibhūte magadheśvare.atha| palāyamānasya bhayāturasya śauryaṃ tadetatkva gataṃ tavāsīt|| 28|| vāsudevaḥ
bhoḥ suyodhana deśakālāvasthāpekṣitaṃ khalu śauryaṃ nayānugāminām| iha tiṣṭhatu tāvadasmadgataḥ parihāsaḥ| svakāryamanuṣṭhīyatām|
kartavyo bhrātṛṣu sneho vismartavyā guṇetarāḥ| saṃbandho bandhubhiḥ śreyānlokayorubhayorapi||
29|| duryodhanaḥ devātmajairmanuṣyāṇāṃ kathaṃ vā bandhutā bhavet| piṣṭapeṣaṇametāvatparyāptaṃ chidyatāṃ kathā|| 30|| vāsudevaḥ
ātmagatam|
prasādyamānaḥ sāmnāyaṃ na svabhāvaṃ vimuñcati| hanta saṃkṣobhayāmyenaṃ vacobhiḥ paruṣākṣaraiḥ|| 31||
prakāśam|bhoḥ suyodhana kiṃ na jānīṣe.arjunasya balaparākramam|
duryodhanaḥ
na jāne|
vāsudevaḥ
bhoḥ śrūyatām|
kairātaṃ vapurāsthitaḥ paśupatiryuddhena saṃtoṣito vahneḥ khāṇḍavamaśnataḥ sumahatī vṛṣṭiḥ śaraiśchāditā| devendrārtikarā nivātakavacā nītāḥ kṣayaṃ līlayā nanvekena tadā virāṭanagare bhīṣmādayo nirjitāḥ|| 32||
api ca tavāpi pratyakṣamaparaṃ kathayāmi|
nanu tvaṃ citrasenena nīyamāno nabhastalam| vikrośanghoṣayātrāyāṃ phalgunenaiva mokṣitaḥ|| 33||
kiṃ bahunā|
dātumarhasi madvākyādrājyārdhaṃ dhṛtarāṣṭraja| anyathā sāgarāntāṃ gāṃ hariṣyanti hi pāṇḍavāḥ|| 34|| duryodhanaḥ
kathaṃ kathaṃ| hariṣyanti hi pāṇḍavāḥ|
praharati yadi yuddhe māruto bhīmarūpī praharati yadi sākṣātpārtharūpeṇa śakraḥ| paruṣavacanadakṣa tvadvacobhirna dāsye tṛṇamapi pitṛbhukte vīryagupte svarājye||
35|| vāsudevaḥ
bhoḥ kurukulakalaṅkabhūta ayaśolubdha vayaṃ kila tṛṇāntarābhibhāṣakāḥ|
duryodhanaḥ
bho gopālaka tṛṇānyabhibhāṣyo bhavān|
avadhyāṃ pramadāṃ hatvā hayaṃ govṛṣameva ca| mallānapi sunirlajjo vaktumicchasi sādhubhiḥ||
36|| vāsudevaḥ
bhoḥ suyodhana nanu kṣipasi mām|
duryodhanaḥ
nanu satyamevaitat|
vāsudevaḥ
gacchāmi tāvat|
duryodhanaḥ
gaccha gaccha paśukhuroddhatareṇurūpitāṅgo vrajameva| viphalīkṛtaḥ kālaḥ|
vāsudevaḥ
evamastu| na vayamanuktasaṃdeśā gantumicchāmaḥ| tadākarṇyatāṃ yudhiṣṭhirasya saṃdeśaḥ|
duryodhanaḥ
āḥ abhāṣyastvam|
ahamavadhṛtapāṇḍarātapatro dvijavarahastadhṛtāmbusiktamūrdhā| avanatanṛpamaṇḍalānuyātraiḥ saha kathayāmi bhavadvidhairna bhāṣe|| 37|| vāsudevaḥ
na vyāharati kila māṃ suyodhanaḥ| bhoḥ
śaṭha bāndhavaniḥsneha kāka kekara piṅgala| tvadarthātkuruvaṃśo.ayamacirānnāśameṣyati|| 38||
bho bho rājānaḥ gacchāmastāvat|
duryodhanaḥ
kathaṃ yāsyati kila keśavaḥ| duḥśāsana durmarṣaṇa durmukha durbuddhe duṣṭeśvara dūtasamudācāramatikrāntaḥ keśavo badhyatām| kathamaśaktāḥ| duḥśāsana na samarthaḥ khalvasi|
karituraganihantā kaṃsahantā sa kṛṣṇaḥ paśupakulanivāsādānujīvyānabhijñaḥ| hṛtabhujabalavīryaḥ pārthivānāṃ samakṣaṃ svavacanakṛtadoṣo badhyatāmeṣa śīghram|| 39||
ayamaśaktaḥ| mātula badhyatāmayaṃ keśavaḥ| kathaṃ parāṅmukhaḥ patati| bhavatu| ahameva pāśairbadhnāmi|pāśamudyamyopasarpati|
vāsudevaḥ
kathaṃ baddhukāmo māṃ kila suyodhanaḥ| bhavatu| suyodhanasya sāmarthyaṃ paśyāmi|viśvarūpamāsthitaḥ|
duryodhanaḥ
bho dūta
sṛjasi yadi samantāddevamāyāḥ svamāyāḥ praharasi yadi vā tvaṃ durnivāraiḥ surāstraiḥ| hayagajavṛṣabhāṇāṃ pātanājjātadarpo narapatigaṇamadhye badhyase tvaṃ mayādya||
40||
āḥ tiṣṭhedānīm| kathaṃ na dṛṣṭaḥ keśavaḥ| ayaṃ keśavaḥ| aho hrasvatvaṃ keśavasya| āḥ tiṣṭhedānīm| kathaṃ na dṛṣṭaḥ keśavaḥ| ayaṃ keśavaḥ| aho dīrghatvaṃ keśavasya| kathaṃ na dṛṣṭaḥ keśavaḥ| ayaṃ keśavaḥ| sarvatra mantraśālāyāṃ keśavā bhavanti| kimidānīṃ kariṣye| bhavatu dṛṣṭam| bho bho rājānaḥ ekenaikaḥ keśavo badhyatām| kathaṃ svayameva pāśairbaddhāḥ patanti rājānaḥ| sādhu bho jambhaka sādhu|
matkārmukodaraviniḥsṛtabāṇajālai- rviddhaṃ kṣaratkṣatajarañjitasarvagātram| paśyantu pāṇḍutanayāḥ śibiropanītaṃ tvāṃ bāṣparuddhanayanāḥ pariniśvasantaḥ|| 41||
niṣkrāntaḥ| vāsudevaḥ
bhavatu pāṇḍavānāṃ kāryamahameva sādhayāmi| bhoḥ sudarśana itastāvat|
tataḥ praviśati sudarśanaḥ| sudarśanaḥ
eṣa bhoḥ|
śrutvā giraṃ bhagavato vipulaprasādā- nnirdhāvito.asmi parivāritatoyadaughaḥ| kasminkhalu prakupitaḥ kamalāyatākṣaḥ kasyādya mūrdhani mayā pravijṛmbhitavyam|| 42||
kva nu khalu bhagavānnārāyaṇaḥ|
avyaktādiracintyātmā lokasaṃrakṣaṇodyataḥ| eko.anekavapuḥ śrīmāndviṣadbalaniṣūdanaḥ|| 43||
vilokya|aye ayaṃ bhagavānhastinapuradvāre dūtasamudācāreṇopasthitaḥ| kutaḥ khalvāpaḥ kutaḥ khalvāpaḥ| bhagavati ākāśagaṅge āpastāvat| hanta sravati|ācamyopasṛtya|jayatu bhagavānnārāyaṇaḥ|praṇamati|
vāsudevaḥ
sudarśana apratihataparākramo bhava|
sudarśanaḥ
anugṛhīto.asmi|
vāsudevaḥ
diṣṭyā bhavānkarmakāle prāptaḥ|
sudarśanaḥ
kathaṃ kathaṃ karmakāla iti| ājñāpayatu bhagavānājñāpayatu|
kiṃ merumandarakulaṃ parivartayāmi saṃkṣobhayāmi sakalaṃ makarālayaṃ vā| nakṣatravaṃśamakhilaṃ bhuvi pātayāmi nāśakyamasti mama deva tava prasādāt|| 44||
vāsudevaḥ
bhoḥ sudarśana itastāvat| bhoḥ suyodhana
yadi lavaṇajalaṃ vā kandaraṃ vā girīṇāṃ grahagaṇacaritaṃ vā vāyumārgaṃ prayāsi| mama bhujabalayogaprāptasaṃjātavegaṃ bhavatu capala cakraṃ kālacakraṃ tavādya|| 45||
sudarśanaḥ
bhoḥ suyodhanahataka tiṣṭha tiṣṭha|punarvicārya|prasīdatu bhagavānnārāyṇaḥ|
mahībhārāpanayanaṃ kartuṃ jātasya bhūtale| asminnevaṃ gate deva nanu syādviphalaśramaḥ|| 46||
vāsudevaḥ
sudarśana roṣātsamudācāro nāvekṣitaḥ| gamyatāṃ svanilayameva|
sudarśanaḥ
yadājñāpayati bhagavānnārāyaṇaḥ| kathaṃ kathaṃ gopālaka iti| tricaraṇātikrāntatriloko nārāyaṇaḥ khalvatra bhagavān| śaraṇaṃ vrajantu bhavantaḥ| yāvadgacchāmi| aye etadbhagavadāyudhavaraṃ śārṅgaṃ prāptam|
tanumṛdulalitāṅgaṃ strīsvabhāvopapannaṃ harikaradhṛtamadhyaṃ śatrusaṃghaikakālaḥ| kanakakhacitapṛṣṭhaṃ bhāti kṛṣṇasya pārśve navasaliladapārśve cāruvidyullekheva||
47||
bho bhoḥ śārṅga praśāntaroṣo bhagavānnārāyaṇaḥ| gamyatāṃ svanilayameva| hanta nivṛttaḥ| yāvadgacchāmi| aye iyaṃ kaumodakī prāptā|
maṇikanakavicitrā citramālottarīyā suraripugaṇagātradhvaṃsane jātatṛṣṇā| girivarataṭarūpā durnivārātivīryā vrajati nabhasi śīghraṃ meghavṛndānuyātrā|| 48||
he kaumodaki praśāntaroṣo bhagavānnārāyaṇaḥ| hanta nivṛttā| yāvadgacchāmi| aye ayaṃ pāñcajanyaḥ prāptaḥ|
pūrṇendukundakumudodarahāragauro nārāyaṇānanasarojakṛtaprasādaḥ| yasya svanaṃ pralayasāgaraghoṣatulyaṃ garbhā niśamya nipatantyasurāṅganānām|| 49||
he pāñcajanya praśāntaroṣo bhagavān| gamyatāṃ svanilayameva| hanta nivṛttaḥ| aye nandakāsiḥ prāptaḥ|
vanitāvigraho yuddhe mahāsurabhayaṃkaraḥ| prayāti gagane śīghraṃ maholkeva vibhātyayam|| 50||
he nandaka praśāntaroṣo bhagavān| gamyatāṃ svanilayameva| hanta nivṛttaḥ| yāvadgacchāmi| aye etāni bhagavadāyudhavarāṇi|
so.ayaṃ khaḍgaḥ kharāṃśorapahasitatanuḥ svaiḥ karairnandakākhyaḥ seyaṃ kaumodakī yā suraripukaṭhinoraḥsthalakṣodadakṣā| saiṣā śārṅgābhidhānā pralayaghanaravajyāravā cāpayaṣṭiḥ so.ayaṃ gambhīraghoṣaḥ śaśikaraviśadaḥ śaṅkharāṭpāñcajanyaḥ|| 51|| he śārṅga kaumodaki pāñcajanya daityāntakṛnnandaka śatruvahne| praśāntaroṣo bhagavānmurāriḥ svasthānamevātra hi gaccha tāvat|| 52||
hanta nivṛttāḥ| yāvadgacchāmi| aye atyuddhūto vāyuḥ| atitapatyādityaḥ| calitāḥ parvatāḥ| kṣubdhāḥ sāgarāḥ| patitā vṛkṣāḥ| bhrāntā meghāḥ| pralīnā vāsukiprabhṛtayo bhujaṃgeśvarāḥ| kiṃ nu khalvidam| aye ayaṃ bhagavato vāhanaḥ garuḍaḥ prāptaḥ|
surāsurāṇāṃ parikhedalabdhaṃ yenāmṛtaṃ mātṛvimokṣaṇārthaṃ| ācchinnamāsīddviṣato murārestvāmudvahāmīti varo.api dattaḥ|| 53||
he kāśyapapriyasuta garuḍa praśāntaroṣo bhagavāndevadeveśaḥ| gamyatāṃ svanilayameva| hanta nivṛttaḥ| yāvadgacchāmi|
ete sthitā viyati kiṃnarayakṣasiddhāḥ devāśca saṃbhramacalanmukuṭottamāṅgāḥ| ruṣṭe.acyute vigatakāntiguṇāḥ praśāntaṃ śrutvā śrayanti sadanāni nivṛttatāpāḥ|| 54||
yāvadahamapi kāntāṃ meruguhāmeva yāsyāmi|
niṣkrāntaḥ| vāsudevaḥ
yāvadahamapi pāṇḍavaśibirameva yāsyāmi|
nepathye|
na khalu na khalu gantavyam|
vāsudevaḥ
aye vṛddharājasvara iva| bho rājan eṣa sthito.asmi|
tataḥ praviśati dhṛtarāṣṭraḥ| dhṛtarāṣṭraḥ
kva nu khalu bhagavānnārāyaṇaḥ| kva nu khalu bhagavānpāṇḍavaśreyaskaraḥ| kva nu khalu bhagavānviprapriyaḥ| kva nu khalu bhagavāndevakīnandanaḥ|
mama putrāparādhāttu śārṅgapāṇe tavādhunā| etanme tridaśādhyākṣa pādayoḥ patitaṃ śiraḥ|| 55|| patati| vāsudevaḥ
hā dhik| patito.atrabhavān| uttiṣṭhottiṣṭha|
dhṛtarāṣṭraḥ
anugṛhīto.asmi| bhagavan idamarghyaṃ pādyaṃ ca pratigṛhyatām|
vāsudevaḥ
sarvaṃ gṛhṇāmi| kiṃ te bhūyaḥ priyamupaharāmi|
dhṛtarāṣṭraḥ
yadi me bhagavānprasannaḥ kimataḥ paramicchāmi|
vāsudevaḥ
gacchatu bhavānpunardarśanāya|
dhṛtarāṣṭraḥ
yadājñāpayati bhagavannārāyaṇaḥ|
niṣkrāntaḥ| bharatavākyam| imāṃ sāgaraparyantāṃ himavadvindhyakuṇḍalām| mahīmekātapatrāṅkāṃ rājasiṃhaḥ praśāstu naḥ|| 56|| niṣkrāntāḥ sarve| dūtavākyaṃ samāptam| ka iti| tricaraṇātikrāntatriloko nārāyaṇaḥ khalvatra bhagavān| śaraṇaṃ vrajantu bhavantaḥ| yāvadga
- Notes
- Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/)
- Holder of rights
- Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen
- Citation Suggestion for this Object
- TextGrid Repository (2022). 1_sanskr. tei. sa_bhAsa-dUtavAkya. GRETIL. Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen. https://hdl.handle.net/21.T11991/0000-001C-8C60-8